AMPER ELEKTRİK İNŞAAT VE SANAYİ A.Ş.
YILDIRIMDAN KORUNMA SİSTEMLERİ İÇ YILDIRIMLIK SİSTEMLERİ
www.amper.com.tr
ANİ AŞIRI GERİLİM
Ani aşırı gerilimler birkaç mikro saniye ile birkaç milisaniye
arasında bir meydana gelen ve büyüklüğü 1 kV -10 kV arasında
değişebilen gerilimlerdir.
Bu büyüklükteki gerilimler, elektronik cihazların tahammül sınırlarının
10-15 katına denktir.
ANİ AŞIRI GERİLİM SEBEPLERİ
Yıldırım Deşarjı, şebekelerdeki
ani gerilim yükselmelerinin en
sık karşılaşılan ve en tehlikeli
sonuçlar doğuran sebebidir.
Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nün yaptığı araştırma sonucu Türkiye’nin yıllık orajlı gün sayısının ortalama 30-35 olduğunu belirlemiştir.
Kıyı bölgelerimizde ise orajlı gün sayısı yılda 45 günü bulmaktadır.
Yıldırım doğrudan işletme tesisatına düşmese de yakın çevrede bir
noktaya düşmesi de diğer işletmelerin tesisatında hasar meydana getirir.
ENDÜKTİF KUPLAJ ETKİSİ
İndüktanslı kuplaj, yıldırım akımı ile hatlar arasındaki transformatör etkisi olarak tanımlanabilir.
i imp
RE1 RE2
GALVANİK KUPLAJ ETKİSİ
Dirençli kuplaj, aralarında
elektriksel bağlantı bulunan bina veya binalar grubuna yıldırım
düşmesi halinde meydana gelir.
RE1R E2UE = RE . i1
L
i1
i2 i2
i imp
Ayrıca anahtarlama olayları, büyük motorlara start verilmesi, endüktif veya kapasitif yüklerin bir anda devreye alınması gibi durumlar da gerilim transientlerinin oluşmasına neden olur.
HASARLARIN İSTATİSTİĞİ
0 5 10 15 20 25 30 35
11,1 %
9,3 %
8,7 %
4,3 %
3,6 %
3,4 %
2,2 %
23,6 %
Aşırı Gerilim Kaynaklı
Düşürme
Hırsızlık
İhmal
Kısa Devre
Su Baskını
Yangın
Araba Hırsızlığı
Diğerleri
32%
Endüstriyel tesislerde ölçüm-kontrol sistemlerinin durması
sonucu zararlı maddelerin maddelerin sızması
Robotik sistemlerin kontrolden çıkması sonucu zarar ve
aksamalae.
Telefon santrallerinin hasar görmesi sonucu haberleşmenin
durması
Hastanelerde kullanılan elektronik cihazlarında ve yasam
destek ünitelerinde hasarlar
ANİ AŞIRI GERİLİMLERİN SONUÇLARI
ÖZETLE PARA VE ÜRETİM KAYBI!!!
ANİ AŞIRI GERİLİMDEN KORUNMA
Alçak gerilim sisteminde fazlarla toprak ve nötr ile toprak
arasına bağlanan aşırı gerilim darbe koruyucuları , darbe
gelmesi durumunda açık devre durumundan iletime geçerek
aşırı akımı kendi üzerlerinde söndürürler.
Bunun için DIN-IEC normlarında kademeli bir koruma
öngörülmüştür. Kapsamlı bir koruma yapmak için 3 adımda
koruma yapmak gerekir.
Aktif Enerji Kontrolü
devre şeması
Aşırı GerilimKoruma
(Sınıf I/B)
Aşırı GerilimKoruma
(Sınıf II/C)
UresUresE
lect
roni
c
elektronik tetikleme
Ele
ctro
nic
Ele
ctro
nik
1. B SINIFI KORUMA ÜRÜNLERİ
Besleme hattının binaya girdiği en yakın
noktada kullanılır.
Yüksek enerjili dış kaynaklı ani gerilim
darbelerinin etkilerini sınırlamak üzere
tasarlanmıştır.
2. C SINIFI KORUMA ÜRÜNLERİ
B Sınıfının sönümlendirmede
etkisiz kaldığı iç kaynaklı
transientleri ve daha düşük
seviyedeki transientleri
sönümlendirmek için
kullanılırlar.
3. D SINIFI KORUMA ÜRÜNLERİ
Korumak istediğimiz bilgisayar,
telekomünikasyon, telefon,
uydu cihazları gibi hassas
elektronik cihazların koaksiyel
ve data hatlarının ayrıca
korunması için
tasarlanmışlardır.
In = Nominal Deşarj Akımı
Parafudur en az 20 kere bu deşarj akımına dayanabilecek şekilde tasarlanmalıdır.
KORUMA PARAMETRELERİ
Up = Koruma Gerilimi
Parafudurun nominal deşarj akımını toprağa taşıdığı anda uçlarında görülen gerilim değeridir.
Uc = Sürekli Çalışma Gerilimi
Tesisatta bir kaçak olmadığı durumda parafudura uygulanabilecek maksimum ortalama AC veya DC gerilim anlamına gelir.
AŞIRI GERİLİM KORUMA SİSTEMLERİ TASARIM HATALARI
Sadece cihaz önü (D Sınıfı)
Koruma Ürünü Kullanarak
40kAlik bir dalgayı
3kA dayanımlı bir cihaz
üzerinden geçirerip elektronik
cihazın zarar görmesi ve
koruma sisteminin
işlevini yitirmesi
D sınıfı korumanın doğru çalışması için B ve C ürünlerle desteklemesi
ÖNLEMEK İÇİN
ÖNLEMEK İÇİN
Yanlış toprak bağlantısı
ya da yüksek topraklama direnci olması durumunda deşarjın toprağa iletilememesi
Tüm parafadurlar ani darbe gerilimini toprağa iletme mantığıyla çalışır. Tesisat öncesi topraklama sistemi ve toprak direnci kontrol edilmelidir.
AMPER ELEKTRİK İNŞAAT VE SANAYİ A.Ş.
2010
www.amper.com.tr