Ang Mga Lihim Ng Nakaraan

Sa isang liblib na lugar ng Ilocos Norte, nakatira ang mag-asawang imahe ng tunay na pag ibig. Sina Rodel at. Perpekto na sana ang pagsasama, ngunit hindi sila mabiyayaan ng supling. Si Diane ay anak ng isang kilalang personalidad sa Ilocos Norte. Kongresman ang ama sa unang distrito, nag-iisang anak at tumatayong sekretarya ng kanyang ama. Samantalang si Rodel walang kinagisnan na ina at ama kundi ang kanyang matandang dalagang tiyahin. Si Rodel ay isang dakilang guro na ninanais ng makawala sa hirap ng pagtututro, oo nga, pagka guro ang kinuha niya pero hindi naman ito ang ninais niya mula pagkabata, napilitan lamang siyang kunin ang kursong ito dahil sabi ng kanyang tiyahin ito raw ang mura at malapit sa kanilang bahay. Dahil na rin sa kagustuhang tumigil sa pagtuturo at ang hindi masabi-sabi sa kanyang asawa na tunay na dahilan ng kagustuhang magpakalayo layo ay ang pagiging maliit niya sa ama ng kanyang asawa kaya sinubukan ni Rodel ang mag-aplay sa ibat ibang kumpanya sa Maynila sa pamamagitan ng internet. Hindi nagtagal nakatanggap siya ng isang telegrama at iniimbitahan siya sa isang interview. Lumuwas si Rodel na hindi nagpapaalam sa asawa, aniya magtext na lamang siya at sasabihing may seminar sila sa Maynila. Pagkatapos ng mga kakailanganing pagdaanan upang makapasok sa naturang kumpanya ay sinabihan siyang magsimula kaagad. Ang kumpanyang Double R Corporation ay pagmamay-ari ng mga Eglantin Family na kasalukuyan nakabase sa Estados Unidos. Sa kanyang unang araw bilang Head ng Operation department naramdaman niya kaagad na magaan ang loob niya sa head ng Human Resource

TALAMBUHAY NG MAY-AKDA

Si Rodel P. Moreno Jr ay isinilang noong ika-14 ng

Enero taong 1995 sa Laoag City. Siya ay ang pangatlo sa

apat na supling nina Rodel Moreno Sr., isang traysikel

drayber at si Evangeline Moreno. Siya ay may apat na

kapatid isang babae at dalawang lalake sina Rhealynne

Moreno, Rogie Errol Moreno at Rhanie Gee Moreno.

Noong taong 2007 siya ay nagtapos sa Paaralang

Elementaraya ng Apaya at nagtapos ng na deserving

pupil. Noong taong 2011 naman ay nagtapos siya ng

sekundarya sa Ilocos Norte College of Arts & Trades.

Pagkatapos noon ay kumuha siya ng kursong Bachelor of

Secondary Education major in Filipino sa Mariano

Marcos State University College of Teacher Education.

Kasalukuyan siyang nasa ikatlong taon na siya ng

kolehiyo.

Department na si Ms. Flores hindi niya alam pero napapangiti siya pag nakikita niya ang mukha nito. Pagpasok niya sa kanyang ikalawang araw ay nagkakagulo ang mga empleyado dahil daw sa hindi inaasahang pagbabalik bansa ng mga Eglantin at ang Double R Corporation ang kauna-unahang bibisitahin nila. Alas nuwebe palang ng umaga naka handa na lahat para sa gaganaping General Meeting ng ibat-ibang department head. Kinakabahan si Rodel dahil pangalawang araw palang niya sa kanyang trabaho at terror pa naman daw ang boss nila. Saktong alas-diyes nang dumating ang mga Eglantin sa naturang kumpanya, sa pagkakataong iyon nasa loob na sila ng pagdarausan ng pulong. Natahimik ang lahat ng pumasok si Ms. Eglantin kasabay ng pagbati nito sa kanila. “Good Morning everyone!” at dirediretso itong umupo sa Presidential Chair.

“Mr. Eglantin decided to vacate the presidency and appointed me to be the new President and CEO of this company. Any update with your department ladies and gentlemen? I need your Report ASAP, Each department head will update me for 10 minutes talk and you may start now.” Ang pahayag ni Ms. Eglantin.

Nagulantang ang lahat pero wala silang nagawa kundi ang gawin ang sinasabi ni Ms. Eglantin. Pagtapos ng meeting hindi siya mapakali parang gusto niyang kausapin si Ms. Eglantin. Kinahapunan, hindi na siya nagdalawang-isip pa na pumunta sa Office of the President, hindi basta basta makapasok doon kasi nakarecord lahat ang galaw mapaboses at kilos kinopya pa sa ibang bansa, ang modernong mga Recording device na nakapaloob sa opisina. Nagpatulong siya kay Ms. Flores para makapasok at nang nasa harap na siya ni Ms. Eglantin.

“Yes Mr. Moreno?” tanong ni Ms. Eglantin.

“Ma’am, hindi niyo po ba talaga ako nakikilala?” pagtatakang tanong ni Rodel.

Nagpapsalamat ako sa panginoon dahil ipinagkaloob pa rin niyang makilala ko po kayong lahat sa kabila ng aking karamdaman.” Pangako ni Jane sa kanyang ina.

Pagkatapos ng mga problema ni Jane sa pamilya nagkaroon din ng pagkakataon si Rodel na ipagtapat ang kanyang pagkakaroon ng asawa, ngunit sabi niya hindi niya ito lubusang minahal. Natanggap din ni Jane ang sitwasyon nilang dalawa, kahit sa puso niya lubos pa rin niyang iniibig si Rodel at nangangarap na muli maibalik ang nakaraan dahil sa ngayon si Rodel ay nakatali na sa iba.

Nakapag patayo ng bahay ang pamilya ni Jane nabigyan ng munting negosyo na Sarisari Store ang mga ito, napagamot narin ang ama at unti unti nang bumabalik ang masiglang pangangatawan. Bago umuwi ang dalawa binisita nila ang tiyahin na tumayong ina ni Rodel at ibinalitang natagpuan na niya ang tunay niyang ina. Hiniwalayan na rin ni Rodel ang kanyang asawa. Natanggap din ni Mr. Eglantin ang pagkakaroon ng anak sa pagka dalaga ni Mrs. Eglantin at nanirahan na rin sila sa isang tahanan, sabi nila tunay pa rin nilang anak si Jane kasi asawa na siya ng tunay nilang anak. Habang nagtratrabaho sina Rodel at Jane sa Maynila hindi nila nakaligtaan bumisita sa pamilya ni Jane sa probinsiya.

iraprapin ti agbasa, ti amo mi anakko idi makasapol pagubraan na kalpasan nga maka gradwar maiyaon na kami metten iti rigat ngem, permi nga ladingit mi idi madamag mi nga natay gapo iti aksidente ti eroplano nga nagluganan da, ti kas-ang na anakko dimi manlang nakita ti bangkay na.” ang mangiyak-iyak na pagkukwento ng ina ni Jane.

Habang nagkukuwento ang matanda labis labis ang pag-iyak nito dahil sa labis na pagdadalamhati sa nawala nilang anak na siya ang nakakitaan nila ng pag-asa upang makaahon sa hirap.

“Nana dikay koma mabigbigla, mamati kayo kadi no ibagak nga sibibyag ni Jane?.” ang pahayag ni Rodel.

Sa mga salitang binitawan ni Rodel nagulat naman ang matanda mukhang nabuhayan ang kanyang mukha.

“Nana sibibyag ni Jane.” masayang nasambit ni Rodel sa matanda.

Pagkasabi ni Rodel ang mga katagang iyon eksakto namang papasok si Jane na lubos na ikinagulat ng ina nito. Dali daling niyakap niya ang anak at nag-iyakan ang dalawa, lubos din ang pag iyak ni Jane nang makita ang amang nakaratay na sa banig niyakap niya ito at nagpasalamat sa lahat ng sakripisyong ibinigay niya noong nag-aaral pa ito at humingi siya ng tawad dahil napabayaan niya ang mga ito sa oras ng kagipitan.

Tinawag ang mga kapatid at nagpasyang mananghalian na lamang doon. Masayang nagsalu-salo ang nabuo muli nilang pamilya, habang kumakain ikinuwento ni Jane at Rodel ang pangyayari.

“Nay hindi ko man kayo lubusang maalala sa ngayon pero sa puso ko po walang pagdududa na kayo po ang aking pamilya. Lubos pong nasasaktan ang aking kalooban sa wagas ng inyong pamumuhay, kaya akin po kayong tutulungan maiahon sa sadlak ng kahirapan. Sa inyo ko po ibibigay ang lahat ng aking naipon.

Sumagot ang babae sa maalumanay na boses. “Aside from you are a graduate of education, you are also a Business Administration graduate, What else do you want me to know about you Mr. Moreno?” ang tanong ulit ni Ms. Eglantin.

Si Ms. Eglantin ay maganda, malaporselana ang kutis at makikita an gang pagiging kagalang-galang niya sa kumpanya dahil anak siya ng may-ari ng kumpanyang napasukan ni Rodel. Si Rodel naman ay gwapo, matipuno at kung titingnan mo ay mahahalat mo nang isang edukadong tao.

Lumapit si Rodel at hinawakan ang mga kamay ng Presidente.

“Please Jane huwag mo akong pahirapan.” wika ni Rodel.

Nagulat si Ms. Eglantin at agad agad pumasok ang mga nakaantabay na guwardiya sa labas ng tanggapan pero sabi ni Ms. Eglantin. “It’s Okay I can take this, please shut down all your recording devices!” utos nito sa mga guwardiya.

Gustong hatakin ni Ms. Eglantin ang kamay pero sabi ng puso niya gusto nito ang nangyayari.

“Ano ang ginagawa mo Mr. Moreno?” pagtatakang tanong ni Ms. Eglantin.

“Alam kong alam mo at nararamdaman mong ikaw si Jane ang taong minahal ko.” ani ni Rodel.

Sabay hugot sa kanyang wallet na nasa bulsa at ipinakita ang picture nilang dalawa. Nagulat si Ms. Eglantin, kinuha ang larawan at pinagmasdang mabuti.

“This is not me Mr. Moreno, kamukha ko lang siguro and please you may leave the room now.” galit na sinabi ng dalaga.

Umiiyak si Mr. Moreno na lumabas pero bago pa siya tuluyang makalabas sa kuwarto.

“Mr. Moreno, tonight 7:00 pm at Café Del Mar.” hiling ng dalaga.

Sa pagkakataong iyon nabuhayan siya ng loob.

Kinagabihan, 6:30 palang nasa tagpuan na siya, pagkalipas ng ilang minuto nakita na niya si Ms. Eglantin sa labas, sinalubong niya ito at pinaupo.

“Dinala ko ang mga iba pa nating mga picture para patunayang ikaw ang hinahanap ko, ang tagal kitang hinanap Jane halos masira na ang buhay ko noong mawala ka.” ang madamdaming paliwanag ni Rodel kay Ms. Eglantin.

“Sa ngayon Mr. Moreno wala pa akong masasabi.” nasambit ng dalaga.

Mahaba ang naging pag-uusap ng dalawa kaya habang nag-uusap kumain na ang mga ito ng dinner. Pagdating ni Ms. Eglantin sa bahay nila dumiretso siya sa kanyang mama.

“Mom, can we talk?” tanong ni Leah.

“Yes iha, what is it?” sagot ng kanyang ina.

“Mom please tell me the truth, am I your real daughter?” malungkot niyang tanong.

“Iha, what are you talking about?” gulat na sagot ng Ina.

“Please mom see those pictures and then tell me if I am your daughter?” ani ni Leah sa ina.

“Ni Tisy nga Barcarse anakko?” tanong ng matanda kay Rodel.

“Wen nana” sagot ni Rodel.

“Ammo yo dayta nga kalsada, sumrek kayo dita makita yo tay balay nga masungad iso nukwa ti balay da, pagunyan yo nokwa lattan anakko saan nga tumal talaw daydiyay.” ang turo ng matanda.

“Agyaman kami nana” pasasalamat ni Rodel.

Nang matumbok nila ang isang maliit na kubo, tagpi tagpi ang dingding nito, ang bubong ay gawa sa hindi mawaring damo na inipit mula sa binitak na kawayan. Nanatili si Jane sa Loob ng sasakyan, si Rodel ang bumaba at nagtanong sa isang hindi katandaan na babae.

“Nana dakayo kadi ni Nana Tessie?” tanong ni Rodel sa hindi gaanong katandaan na babae.

“Wen anakko anya kadi ti masapol yo?” tanong ng matanda.

“Nana siyak Rodel daydi kaayan-ayat ni Jane.” ang pahayag ni Rodel.

Pagkabanggit ni Rodel ang pangalan ng dalaga napaiyak na ang matanda. Sa loob ng bahay nakahiga ang isang matandang lalake na ubong-ubo at sobrang payat na dahil sa hindi mawaring karamdaman. Pinaupo sa upuang gawa sa kahoy na kung tawagin ng mga ilokano ay Bangko na tinawag sa lumang tagalog na Salumpuwit.

“Maikatallo ni Jane iti uppat nga agkakabsat anakko, ni Jane ti kakaisona nga nakaadal kanyada nga agkakabsat gapo iti rigat ti panagbiag anakko permi ti rigat ni ama da a nangisakag ti panagbasa na ken nagaget ni Jane anakko na ken sobra sobra ti arapaap na nga makabasa, nagtraho idyay Laoag sana

Nabigla si Rodel ngunit sa puso niya uhaw siya sa pagmamahal ng tunay na ina at nanaig sa kanya ang kagustuhang makilala ang ina.

“Hindi po ako galit, ngunit nais ko pong malaman kong bakit hindi niyo po ako binalikan?” ang may halong hinanakit na tanong sa ina.

“Nang makilala ko ang asawa ko natakot akong ipaalam sa kanyang may anak akong naiwan sa probinsiya. Pero sa pagkakataong ito nakahanda na ako kung hindi man niya matanggap, matanda na ako kaya sana kahit man lamang sa mga nalalabing araw ko sa mundo maiparamdam ko sayo ang pagmamahal ko anak.” ang madamdaming paliwanag ng kanyang ina.

At nagyakapan muli ang mag-ina. Parang hindi parin makapaniwal si Rodel sa kanyang natuklasan ngunit kailangan muna nilang umalis pansamantala upang matulungan naman niya si Jane na makilala ang tunay niyang mga magulang. Nagbiyahe ang dalawa galing maynila lulan ng sasakyan nila mas minabuti na ng dalawang dinala ang driver ni Jane upang may papalit kay Rodel sa pagmamaneho kung itoy aantukin. Halos siyam na oras din ang biyahe nila bago nakarating sa Laoag City. Ang Laoag City ay ang kapital ng Ilocos Norte, isang bayan pa ang madaraanan, bago marating ang bayan ng Pasuquin. Liblib na lugar ang Sta. Catalina, mahirap ang daanan paakyat sa bundok na bahagi ng Pasuquin. Makitid ang kalsada at bato bato, tinahak nila ang daan na wala manlang makitang mga kabahayan. Narating nila ang Sta. Catalina isang oras ang lumipas kung saan nakatira ang tunay na magulang ni Jane. May nakita silang isang kubo, ibinaba nila ang bintana ng sasakyan at si Rodel ang nagtanong sa salita nilang Iluko.

“Ay Nana Mabalin agdamag, nudtoy kadi ditoy ti balay ni nana Tessie?” tanong ni Rodel sa isang matanda sa lugar.

Nagulat ang matanda sa mga nakita niyang larawan.

“Iha, I don’t want to lost you!” ang mariing pag-amin ng ina.

“So it’s real mom, how did you do this to me?” na labis labis na ang pag iyak ng dalaga, umupo ang matanda, tinabihan naman ang anak ang kanyang ina sabay hawak sa kamay nito.

“Ayaw kitang mawala sa amin anak.” malungkot na wika ng kanyang ina.

“ Mom naging mabuti kayong mga magulang ni papa, all you have to do is to tell me who I am. Please mom makikinig po ako.” ang malungkot na tanong ni Leah sa ina.

“Limang taon na ang nakakaraan iha ng pauwi kami ng aking anak sa Maynila galing sa isang probinsiya sakay ng isang eroplano doon ka namin nakilala magkakatabi tayo sa upuan, napag-alaman namin na pupunta kayo sa isang seminar sa Maynila na may kinalaman sa trabaho ninyo nang biglang nagkaroon ng aksidente bumagsak ang sinakyan natin at sa kalinisan ng puso mo niyakap mo ako ng makita mong pabagsak na tayo sa lupa. Paggising ko ay kritikal na ang iyong kundisyon dahil ikaw ang labis na nasaktan. Napag alaman kong patay na ang anak ko at nagdesisyon akong isalba ang buhay mo para masuklian ang kabutihan ng loob na ginawa mo sa akin. Inilipat ang mga mata ng anak ko sa iyo at paggising mo wala ay ka nang maalala. Habang hinihintay naming manumbalik ng alala-ala mo ay ikaw muna ang tumayong anak naming dalawa ni Edmundo bilang kapalit ng nawala naming anak. At Ikaw na nga ngayon si Leah Eglantin iyan ang katotohanan anak. Please! ayaw kitang mawala kasi ikaw nalang ang nanatiling alaala ng namatay naming anak.” ang madamdaming salaysay ni Mrs. Eglantin.

“Paano ang mga pamilya ko mom? Hindi niyo po ba naisip na baka labis din ang pagdadalamhati nila sa pagkawala ko kagaya ng pagdadalamhati niyo sa pagkawala ng anak niyo.” tanong ng dalaga sa ina.

“I’m so sorry Iha. pero walang naghanap sayo kaya dinala ka namin sa ibang bansa para mapagamot ng maayos”. sagot ng kanyang ina.

“Mom hindi ko man maalala ang tunay kong pamilya pero may taong puwedeng makatulong sa akin hayaan niyo po sana akong gawin iyon.” hiling ni Leah sa ina.

“Naiintidihan ko anak, pero sana kung matagpuan mo ang pamilya mo sana wag mo kaming iiwan ng papa mo.” malungkot na pahayag ng ina nito.

“Yes mom, at ngayon palang nagpapasalamat na ako kasi kayo ang napili ng Diyos na para tumayong mga magulang ko.” ang madamdaming pahayag ng dalaga.

At nagyakapan ang mag-ina. Kinaumagahan tinawagan ni Leah tinawagan niya si Rodel upang magpatulong sa paghahanap sa kanyang magulang. Ang totoo pa lang pangalan niya ay Jane Barcarse,. Dinaanan na ni Rodel si Jane sa kanilang bahay pero dahil hindi pa handa ang dalaga pinapasok muna siya ni Jane at ipinakilala kay Mrs. Eglantin, nagpaalam si Jane upang magbihis.

Habang nag-uusap ang dalawa, tinanong ni Mrs. Eglantin si Rodel.

“Taga saan ka Iho?” tanong ng matanda.

“Taga probinsiya po ng Ilocos Norte Mam.” sagot ni Rodel.

“Saan naman sa Ilocos Norte?” tanong ulit ng matanda.

“Sa may Laoag City po mam! may kakilala po ba kayo sa probinsiya namin mam?” ang tanong ni Rodel.

Natigilan ang matanda at parang hindi mapakali, Pero sa ilang sandali ibinuka niya ulit ang kanyang mga labi.

“Rodel ang pangalan mo di ba, kilala mo ba si Elizabeth Moreno?” tanong ni Mrs. Eglantin.

“Bakit niyo po siya kilala?” pagtatakang tanong ni Rodel.

Siya po ang tumayong ina ko sa napakatagal na panahon simula pagkabata ko hindi ko na po nakita ang tunay kong ina.” ang malungkot na salaysay ni Rodel.

“Galit kaba sa ina mo, iho?” usisa ng matanda na parang naiiyak na ito pero bumaba na si Jane sa pagkakataong iyon.

Niyakap niya si Leah pagkababa nito at tuluyan ng umiyak.

“Mom bakit?” pagtatakang tanong ni Leah.

“Anak Salamat.” tugon ni Mrs. Egflantin kay Leah.

Hindi maintindihan ng dalawa ang naging reaksyon ng matanda lalo na ng hilingin ng matanda na yakapin din si Rodel pumayag nalang ang huli.

“Anak patawarin mo ako hindi kita nagawang balikan. Sana mapatawad mo ako ng iniwan kita at makipagsapalaran sa ibang bansa” Ang madamdaming pagtatapat ni Mrs. Eglantin kay Rodel.