Download pdf - Badrxan 142

Transcript
Page 1: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

1

خوات لگڵ فوئاد عارف

بدرخانی و لسر الچ لموپاش، ل گشت الوە دەتانھاڕن وەكو ئاش

ھفتنامیكی رۆژنامـــوانیی گشـــتیی ئــــازادە

دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات

،ممژمارە (١٤٢) شحوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینی

برانبر ب جۆزەردانی ٢٧١٠ی كوردیسای دەیم

www.bedrxan.netwww.bedrxan.com

[email protected]

دەزگای بدرخان و سنتری رۆشنبیری فرەنسی یادەوەرییكانی "جواھیری"یان ل ھولر گایوە

* میتۆلۆژیاو داستانكانی ھیندوستاندایوەزارەتی شارەوانی بۆمبای ت *

* یادك بۆ خوالخۆشبوو زاھیر ھناری

٢٠١٠/٦/١ یاندن لراگوەرگرتنی بــۆ ـــات دواك

تابلۆكان ٢٠١٠/٨/١بۆ وەرگرتنی مرجكانی پیوەندی ،كشبپ

بم ژماران بكن: - ٠٧٥٠٤٥٤٢٠١٠

٠٧٥٠٤٦١٧٤٧٦

ل او پك پزیرەك .. ژیانداھنان لوانلو ل دەربدەرى

ئم ونی بۆ یكمینجارە بودەكرتوە

بنماى خوالخۆشبوو كاك فوئاد عارفھوای كۆچی دوایی مامۆستای نیشتمانپروەری گورەی كورد رایچكاندیـــن، ئمـــ ب كۆســـتكی گورە بۆ خۆمـــان و تواوی میللتی كورد بگشتی و گلی عراقیشی دەزانین. ب لدەستدانی

ئو كپیاوە زیانكی گورە ب كوردایتی كوت.ل خوای گورە داواكارین خوالخۆشبوو ب بھشتی برین شاد

بكات و سبووری و تمن درژی بۆ بنما بڕزەكتان.براتان كۆسرەت رەسول علیسلمانی - ٢٠١٠/٦/٦

دوای بوبوونوەی ھــــواـــی كۆچـــــــی كســـایتی دوایـــی ناسراوی گلكمان "فوئــــــــــــاد عـــارف" ھرزوو مامۆســـتای خمخۆری مژووی كــــــــورد دكتــــــــــۆر ر لزھـــمـــال مكوتی پیوەندییكـــدا بابتك لسر فوئاد عارف دەنووسم، لدەســـپكدا بمجۆرە ماتمینـــی خـــــــــۆی

دەربی:ك كوردى گورە نم وسۆز و كو دفوئاد عـــارف خوات ھرچنـــدە لگـــڵ ل تایتـــا ھتـــۆ ھنـــــاخـــى دەروونـــى دســـۆزانى كـــورددا دەبیـــت. زینـــدوو فوئاد عارف: كۆچى دواییـــت دى گشـــت الیكمانى داخورپاند لبـــر دنیـــاى و چاومان ل و تاریك فرمســـكى و كـــرد ھموومــــــــــــانـــــــى بلشـــاو ھشـــت یــــــــــــــادەوەریی و زیندووەكـــــــــــــــــانتى

ورووژاندین... ل٢

دەزگاى چـــاپ و بوكردنـــوەى بدرخـــان ب ھاوكارى ســـنترى رۆشـــنبیری فڕەنســـی ئـــوارە كۆڕكـــى بۆ

یادكردنوەى جواھیری سازكرد.لـــو ئوارە كۆڕەدا ك لژر ناوى "یادەوەرییكان لگڵ جواھیـــری" ســـازكرابوو، واى نمایشـــكردنى فیلمكى

دیكۆمنتى ل دەرھنانى ستار محمد ئمین.ھـــر لـــو ئـــوارە كـــۆڕەدا "د. خیال محمـــد مھدى جواھیری و سباح مندەوى" باسیان ل یادەوەرییكان

لگڵ جواھیری كرد و دخۆشی خۆیان ب وەفایی كورد برامبر جواھیری دەربی.

كۆتایی ئوارە كۆڕەك وتارى ھریك ل"د. كمال مزھر ئحمـــد، د. جلیـــل مندەوى، زیـــوەر ختاب، مومتاز حیدەرى، عوسمان رەشـــاد موفتى" لرگاى وتارەكانى خۆیان باســـیان ل گورەیی جواھیری كرد، ل برامبر ئو ھوســـتانى لمڕ مژووى كـــورد و گلى كورد

نواندوویتى. ل الپڕە ١٩ زانیارى زیاتر دەخونیتوە..

تایبت ب بدرخان

ل نوەندى كلتوورى و رۆشـــنبیریی و ئكادیمییكانى كوردستان، زۆر نگكى زۆر السژەیندە ررچكراوە، ھ وەش ككار ماوە بكرێ و ئلگـــڵ ئـــوەى ك نكراوە، بم ئوەشـــی ك كـــراوە، چ جاى ئوەى ویســـتیان بموویان پكـــراون ھ وەندەش ككـــراون، ئواو نتـــ كـــپداھاتنوەو ركخســـتنوەو تواوكردن ھی. لنو ھموو كارەكاندا، و ناودارانیش بنین و لناودارەكان بك تییساینیا باسی كر تگئتنیا "ھونرمند!؟"ە گۆرانیبژەكان دەستنیشـــان بكین و قســـ لسر مئ ین، كدا بنو راستییدان ب رەتاوە دەبس وا لین، ئوان بكئھونرمنـــدە گۆرانیبژەكانى خۆمان ناناســـین، ئوەى ك دەیزانین ھر تنیـــا ئوان دەناســـین، ك بخـــت و تمنیان بوە راگیشـــت "دەنگ- ھونـــر- گۆرانى"یان تۆماربكـــرێ و ئمش ھر تنیـــا "ناو+دەنگ"یان بوەى ھو رووى ئ وەبشـــیاوى ئ وتۆ ككى ئدەناســـین و شـــتھونرمندانى خۆمانى پ بدنیاو میللتانى تر بناســـنین، لبردەست نیی! ئوە باســـی "مژووى ھونرى گۆرانى كـــوردى" ھرمك، لگڵ ى كســـۆزانر و دو نووســـموو ئدر زانیم بۆ ھزو قك دنیا ریـــل بارەى كســـانى ھونرمند و مـــژووى ھونرى كوردى كم و زۆر كاریان كردووە، ئم ئستاش مژووى ھونرى خۆمان، ھر ل پناى سژووى كبارەى مل وەش كوە دەزانین، ئندەكانرمژووى ھونم وەى ناتوانل و جگیژارانكى ھوە دەیزانین، ناسینندەكانرمھونجگاى مژووى ھونرى سردەمكمان بۆ بگتوە، بۆ ناسینى كسی

.رەتایر سشتا ھنووسراوە ھ وەى كش، ئندەكرمھونل١٢-١٣

* یۆنانییكان ل ئربال كاری شونواری دەكنورە رزگاریان دەبكی گكارەسات ندا لوارناسانی كوردو ھۆنشو *

* ل پراوزی سیمین كۆنگرەی (ی.ن.ك) ھیوا، زابوون، ئومد

لمژمارەیدا

عتا قرەداغی و پیامداری راستقینی ئرلندی جیمس جۆیس

تدرخان دەبالدەت بم خان جسینسرۆكی فخری پنی كوردی

خوندكاركی تورك دكتۆرانامیك لسر گۆڤاری ھاوار دەنووست

ل١٤ ل١٤-١٥ل٥

Page 2: Badrxan 142
Page 3: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

3

ل پڕاوزی سھمین كۆنگرەی یكتیى نیشتمانیى كوردستاندا

ھیوا، زابوون، ئومدكامیل حمید

تیى نیشتمانیى كوردستان (ی.ن.ك) لكی١ی حوزەیرانى ٢٠١٠ دا سھمین كۆنگرەی خۆی ب دروشـــمى (برەو گۆڕانكاری و.. چسپاندنى یكتیی ناو یكتیی) ل ھۆلی تری ھونر ل شاری سلمانى بست. لم كۆنگرەیـــدا زیاتر ل ھـــزار ئندامی كۆنگـــرە و چاودـــر و میوانانـــى ناوخۆ و دەرەوە ئامـــادە بوون. وـــای پیرۆزبایى گـــرم و دســـۆزان لیـــادى دەركوتنـــی ئسترەگش پ ھیواكى گلى كوردستان (ى.ن.ك ) ھیوادارین ئم كۆنگرەی ھۆیك بت بۆ جاركى دیك زال بون بســـرئو ھمووو تنگژەو تپڕبوون بســـر ئو ئاستنگیكانى دەرەكى و ناوخۆییكان و دانوەى ھناســـى سركوتن و ھست نكردن بماندوبون خۆراگرتنى بردەوام

بت... ئـــو ھمـــوو كشـــم كشـــانو لنـــاو زانســـتیی بخۆداچوونوەیكـــى دواى لوەســـتى ھمای مـــتیـــى ئیو كۆملســـركردن كـــ ھنگاوكـــ لـــ پنـــاو پیەوكـــراوى دیموكراتیزەكردنـــى لـــ لـــ بنمـــاى خـــۆی (ى.ن.ك). ئمـــش عقیتى سردەمیانى ھڤاڵ مام جل م كۆنگرەیوە. ســـازدانى ئتخۆی دەبینجگـــ لـــوەی ھنگاوكـــ بـــۆ زیاتـــر خۆ ركخستنوەى مای (ی.ن.ك)ە و ل ھمان كاتیشدا ھنگاوك بۆ خۆ ركخستنوەى مالـــی كورد. خمـــی مام جـــل ل پناو ســـربرزى كـــورد بۆتـــ خـــم و ژیانى رۆژانیـــى و لگـــڵ خمكاندا خۆڕاگرەو لگل ســـركوتنكاندا گیانـــى مامى سردەمیانى بیر ناچتوە، زمانى گفتوگۆو ل تگیشتن و نھشتنى شڕ برنامى ژیاتنتـــى. مرۆڤكـــ لگـــل مزنى خۆیدا وەمى سكا دەداتوە، بگیانى سردەم ویاسا بكردوە ل رگای دادگاوە سنگى خســـتنى كردۆتك و پشـــت گوێ نحمئامرازى لك نزیك بوونوە. سوكردنى كردۆتـــ پـــردى ناســـین و خوندنـــوەى مـــرۆڤ و نرخاندنى مرۆڤى كردۆت ئامانج كردۆتوەى نینى سرگیز نیشـــانو ھنخشـــ بۆ ھیچ كس و فیكرو بۆچونك. بپچوانوە ڕونكردنوەى كردۆت دیارى و پشكشى ھمووانی كردووە، تا ئگر مام ردەمیانتى سستبدژیش بن مبكن و لھموو بارەكانـــدا نگات ڕادەى شـــڕو دروســـت بونى ئـــاژاوە ك شـــڕ ھمیش بقازانجى ناحزانى كورد و زیانى

جونوەى كوردایتى بشكتوە. كۆنگـــرە... ئومـــد و ھیوایكى گشـــ بۆ (ى.ن.ك) كـــوردو دســـۆزانى ھمـــوو كپردكـــ بـــۆ بشـــدارى لگۆڕانكارى و گونجاندن لگل پشـــكوتنكان و گیانى ســـردەم و بردەوام بوونى ھنگاوەكان بھگبـــى پـــ لگیانى لخۆ بـــوردووی نوی كوردەوارى و دیموكراســـى و مافى مرۆڤ و دژایتى شڕو خۆئامادەكردنیش بشـــوازى نوێ بۆپارـــزگارى لخاك و

گلى كوردستان وسروەرییكان.ھمـــوو ی.ن.ك كۆنگـــرەی بســـتنی

ئازارەكانی ساڕژكرد. ،خشاندبدو ئومئوم پ و گیانو بۆ ئسك رەوی ژیانی ی.ن.ك برەو ئو ئاقارە

.لی كوردستانھیوای گ ن، كدەببرەو ئامانج پیرۆزەكان، ب سكردنوە

ھنگاو دەنن.

انرخ

دی ب

تبك

كركووك و دەوروبرەكی، حوكمی مژوو و ویژدانتوژینوەیكی بگنامیی ل بارەی دۆزی كورد ل عراقدا

نووسینی د. كمال مزھرو: ستار باقی كریم

عبدولەحمان پداچوونوە: معروف

ب گشـــتى ،كوردســـتان لسر ئاســـتى رۆژھتى ناوەڕاستدا پگیكى گرنگى ل رووداوەكانى جیھانـــى یكمـــى جنگـــى داگیركردو بووب شونى بایخ پدانـــى الینـــ شـــڕكرەكان، برەى بریتانیـــاى خاســـمنھاوپیمانـــان (٢٤٤).ئوەى لو بارەوە لم توژینوەیدا پمان گرنگ، ئوەی ك بریتانییكان ســـرەڕاى پشـــتگوێ خســـتنى لى كورد لڕەواكانى گ ئامانجرككوتننام و نام گۆڕینوە نھنییكانیاندا لمیانى ســـانى ت بـــوون بتایب نگـــدا، كـــج ل ى كو ناوچاندوارۆژى ئـــئیمپراتۆریتـــى عوســـمانین و چى لم توركـــى نیـــن، كبـــوشـــدا راشـــكاوان ئاماژەیان زاراوەى كوردســـتان و بـــجوگرافییكـــى چوارچـــوە نیینھ و یاداشتنامكردووە. لتر و تســـلى، ك وەزارەتى ٢١ى لـــ بریتانیـــا دەرەوەى تشـــرینى دووەمى ساى ١٩١٨ دەریكردووە، ك ل ٢٣ پڕەى قـــوارە گـــورە پكدـــت، ئوا ب دەقكى راشـــكاوان ھاتووە، كـــ تیایـــدا ئـــوە دەردەخـــات، بـــرەو عـــراق كوردســـتانى رۆژھتى رووبـــارى دیجل تا ئودیـــو چیـــاى حمریـــن درژ دەبتوە (٢٤٥).ھروەھا لرەدا جـــى بایخ ك ئاماژە بۆ ئوە ن لریف حوسشـــ ین كبكنام گۆڕینوە نھنییكانى لگڵ بریتانییـــكان ل میانى جنگى مـــى جیھانیـــدا راشـــكاوانكی وە كـــردووە، كئامـــاژەى بۆ ئئو مبستى ل عراق ھردوو لموبـــرى "ویالیتكانـــى "ســـرایب و بغـــدا توركیـــا، ئینگلیزییكشـــى دەق .(٢٤٦)

:یوەیم شب The former Turkish Vilayets of Basrah andBaghdad- together Iraq'' ھروەك بگنامـــكان جخت لھمان شـــت دەكنـــوە، واتـــ ئوەى ئوپـــڕى شـــریف حوســـن داخـــوازى بوو ســـبارەت بو دەوتـــى، كـــ لـــرە (عراق) بیـــارى دامزراندنـــى دابـــوو، دەخواســـت ئـــوەى ئویـــش تخوبكى ب شـــوەیك درژ ببتـــوە "پاشـــماوەكانى وتى ســـتى لبم میزۆپۆتامیـــا " كموســـ بوو بگرت خـــۆ (٢٤٧) .دواى تپڕبوونـــى یـــك رۆژ ل راگیاندنى لندەن بۆ شـــڕ لـــ دژى دەوتـــى عوســـمانى، ئوەبوو ل ٥ى تشرینى دووەمى ریتانیا لى ١٩١٤ سوپاى بساباشوور دەستیان بداگیركردنى م ســـوپایم ئراق كرد، بع ڕەكى دوماھى شسا نھا لت ناوچ یشتنگگینا نت، ئبنكوردییـــكان، تنیا بر لوەش ،پیوەندى راســـتوخۆ ل نوان بریتانییكان و سركردەكانى كورد دەستى پكرد. دواى ئوەى بغـــدا لـــ ١١ى ئـــازارى ١٩١٧ داگیركـــرا، ئوە بـــۆ یكمجار بریتانییـــكان لـــ كركـــووك بـــ پیوەندیـــان ســـلمانی و ســـركردە كوردەكانـــوە كرد،

-:مبارەوە لۆنگریك دەلبغـــدا، رووخانـــى "پـــش سیاســـیانى ئفســـرە ئـــو ســـوپاى پشـــرەوتى كـــبریتانیایـــان پمـــاردەرى كیان بیوەندییدەكرد،ھیـــچ پكوردەوە نكرد، لبر ئوە ئو بریتانییكان ك پیوەندیانى ل دواى روخانى بغدا ل مانگى ئازارى ١٩١٧ ل گیان بستن ئومد ببوون و ھیچ نامیكى تر ب دواى ئو ناماندا نھاتن، ك لگڵ كوردە نیشـــتجكانى

ســـلمانى و كركـــووك ئاوگۆریان پدەكرا. خانقینیش كـــوردەكان ناوچـــى تاكـــبوو، كـــ ل برانبر شـــاوى دەروازەكانـــى بریتانییـــكان

خۆى ئاوە كرد " (٢٤٨).بســـرداگرتنى دەســـت دواى نـــوان پیوەنـــدى خانقیـــن بریتانییكان و سركردەكانى ئمـــو بـــوو، پتـــو كـــورد بـــ شـــارەزا لوندەرـــش كاروبارى كورد و كوردزمانكى ٦ى لـــ مجرســـۆن وەك كانوونى یكمى ســـاى ١٩١٧ ئفسركى سیاسى دانا، خۆیشى بر لجنگـــى یكمى جیھانى بنھنى ســـردانى ناوچك و ل نویشـــیاندا كركووكى كرد . ل خانقینوەش مجرســـۆن ســـركردە بـــ پیوەنـــدى كوردەكانـــوە كرد، لـــ نویاندا ســـركردەكانى تابانـــى. ھر كفـــری داگیركردنـــى لگـــڵ وە لـــكانـــریتانیین بالیـــل بـــ دەســـتیان ١٩١٨ ئایـــارى بســـتنى پیوەندییكـــى پتـــو تییسایك ك لڵ ژمارەیگلو كركـــووك كوردەكانـــى دەوروبرەكـــى كرد، لوانش شـــخ حمید تابانى و شـــخ وەھاب تابانى كوڕى (٢٤٩) . ل كاتى جنگ و راستوخۆش ھر لـــدواى ئـــوەش، لچند ،بریتانییـــكان بۆنیكـــدا بـــم فرمـــى بشـــوەیكى دیكشیان ئوانى سركردانو

:یاند كراگبڕوەبردنكـــى "نایانوـــت نامـــۆ ب نریت و بســـریاندا بســـپنن"(٢٥٠) . حزەكانیان لـــ جختكردنوانـــش ئـــم خۆڕانبـــوون، ئـــو ســـركردە كوردانـــى كـــ بریتانییـــكان پیوەندیـــان پیانـــوە بســـت، ئـــوە لـــ نویاندا ســـركردەى و كركـــووك خكانـــى دەوروبرەكى بوون، ئوانش ھـــر لســـرەتاوە پداگیریـــان

ماف ندبوونیـــان بر پابســـلنتوەییكانى گلكیانوەكرد. لـــو یاداشـــتنامى كـــ حاكمى مدەنى لـــ بغـــداد رۆژى ٧ى كانونـــى یكمى ســـاى ١٩١٧ بـــۆ خـــودى وەزیـــرى بریتانى بۆ كاروبـــارى ھیند ناردوویتى تیـــادا خـــوارەوەى ئـــوەى

ھاتووە:-"ب شوەیكى گشتى خكانى كـــورد لـــم بـــاوەڕەدا بـــوون، ـــك ھاتۆتتســـتا دەرفئ كـــ مافـــ داواى بۆئـــوەى پـــش نتوەییكانیان بكن،ئو تۆوە ھزریى ئۆتۆنۆمى ك ل سایى تورككان دەستوورى حوكمى دەركوتبـــوو زیندووكرایـــوە. ھزرەشـــى ئـــو ئـــوەى رجـــو مقـــووڵ كـــردەوە ئـــ ییاننامو بى ئـــئاشـــكرایانبوو، ك عرەبكان رۆژك بر لـــ داگیركردنى بغدا ئامادەیان ئـــوەش " . (٢٥١) كردبـــوو" ببراورد لگڵ ئو مرجانى تورككانـــوە لالیـــن كـــپیـــادە كـــرا، تـــواو پچوانى ئاوات و ئامانج نتوەییكان

بوو"(٢٥٢).ل میانى ئـــو جنگ فرەوانى ھاوشـــانى كـــ پوپاگنـــدەدا، جیھانـــى یكمـــى جنگـــى بوو،ھر لیكم رۆژى كانونى واتـــ ١٩١٨ ســـاى دووەمـــى پـــش داگیركردنـــى ماوەیـــك ل بریتانییـــكان كركـــووك، بغـــدا رۆژنامیكـــى كوردیان ب ناوی "تگیشـــتنى راســـتى" "فھم الحقیقـــ" دەركرد، ھبت ئامانجیـــان لـــوەدا ئـــوە بوو، كـــ كـــوردەكان بـــرەو خۆیان ریشدا لرانببشـــن و لرابكعوسمانییكانیان دووربخنوە.یكـــم ژمـــارەى "تگیشـــتنى راستى" بم شوە رازابۆوە یاخود نمایـــش كرابـــوو "رۆژنامیكى ت بخزم ،تیییسیاسى كۆمیكتى كورد و ئازادیان دەكات" ئـــم باســـش لـــ بابتكانـــى

دواتـــر و ســـروتار ژمـــارەى چندان جار دووبـــارە كرانوە " (٢٥٣). "تگیشـــتنى راســـتى" بانگوازەكانـــى پتر ئاراســـتى سركردە كوردەكانى كركووك و ســـلمانى و دەوروبرەكیان كـــردووە، لـــ چـــاو ناوچكانى تـــرى كورد،چندان جـــار ھانى خـــ كوردەكانـــى كركووكى وەك تابانى، جاف ، ھموەند ، زەنگن، شـــوان ، شخ بزنى و ئوانـــی تریـــان دا، تاوەكـــو و"بزاوتكـــى بیانوروژنـــن فـــرەوان" ل پنـــاو ئازادكردنى ناوچكوردییكانـــى ژر چنگى دواكوتـــووەكان عوســـمانییبرپا بكـــن، ل ھموو ئواندا ب ج پنج و شـــان و باى ، ھـــدەدا ھموەندەكانیـــان وانى ئتو ســـیفوەش بئـــبگى ئازایتى كوردن، بگومان ئوەش تنھـــا ھاندانیان بوو بۆ ھگرتنـــى چك، ئیـــدى وتیان: پویســـت نـــاكات دوور بۆین ، چند ساك بر لئستا خى ھموەنـــدى كورد چندان جار ب ســـر ســـربازەكانى تورك و عجم ســـركوتوون(٢٥٤) .لـــ ھمـــان "كاتدا تگیشـــتنى تایبتـــى بایخكـــى راســـتى" جنگـــى رووداوەكانـــى بـــدوزخورماتوو و كفرى، داقوق و كركـــووك دەدا، ھواكانى ب بشوەیكى سرنجاكش بودەكردەوە" كـــوردى زمانى ئـــو ژمارەكانـــى (٢٥٥)رۆژنامی دەنردرای كركووك دەوروبرەكى،ھـــروەك و كركووكـــوە رگـــى لـــناوچ كوردییكانـــى تر دانى دەكـــرا. ب خۆیـــان بـــۆ ڕەوانـــ ب تانقیقم ھوەش ئنیاییددوورنین ل ئامانجى سیاسى و

رۆشنبیرییكى دیاریكراو.بریتانییـــكان رێ و شـــونى تریـــان گرتبـــر، كـــ ھمـــان ئامانجـــى بـــ رونییكـــى زیاتر وەى لخۆگرتبـــوو. دواى ئ لئایارى ١٩١٨ كفریان داگیر كرد، ئوا ب سرژمرییكى مزندەیى ئامزیان بۆ دانیشـــتوانكى و دانیشـــتوانى دوزخورماتـــوو و قرەتپـــ ئنجامدا، ك ئوســـا بڕوەبردنـــوە رووى لـــســـر بكفرى بوون. ل رووى یكمیـــن بـــ كردەییشـــوە ـــت، كردررى دەژمرژمســـبشوازكى نوێ بۆ دانیشتوانى ئم ناوچی كرابت. ب پى ئو ســـرژمرییى ك باسكراوە ، ئوە كۆى گشـــتى دانیشـــتوانى ناوچك گیشـــت خفتا ھزار و پنج ســـد، ئوانى لوانش نیشـــتجبوون ب بیست ھزار مزەندە كران. بم دابشبوونى ئتنیكى و ئایینان بم شوەى

خوارەوە بوو:-١-٤٢٨٣ توركمان، ك دابشـــى ســـر كفـــرى، دوزخورماتـــوو،

قرەتپ ببوون..ك٢-٤٥٨ جول٣- ٢٧٦ ئرانى.

٤- ٣٧ عـــرەب، كـــ دابشـــى پرەتر دوزخورماتوو، قســـ

ببوون.٥- ١ فل كـــ ئویش ل كفرى

بوو.

كـــورد، ٦٠٠٠٠ لـــ ٦-پتـــر ئوانش دابشـــى سر كفرى، دوزخورماتوو، قرەتپ ببوون.

.(٢٥٦)راپۆرتـــى ئـــو پـــى بـــبروەبردنى ك بریتانییكان راستوخۆ ل دواى داگیركردنى ناوچك دایاننانوە،ئوە جمیل بگـــى بابـــان و كریـــم بگى جاف گرنگترین دوو كسایتى گوایڵ و جبجكرى كفرى پـــرەتو دوزخورماتـــوو و قبـــوون، ھـــر لرەشـــوە ناوى گرنگترین خـــ كوردییكانیان دیاریكرد، ك جـــاف ، تابانى، نـــداودە ، دەلـــۆ، زەنـــد، زەنگ لـــ .(٢٥٧) بـــوون پانـــى و بـــۆ كـــ تـــر بگنامیكـــى ھمـــان ســـردەم دەگڕتوە، ئـــوە ھاتـــووە، كـــ "زۆر دـــى گردۆككانـــى قرەتپ كوردى

رووتن" (٢٥٨). مجار، لككانیش بۆ یریتانییب٧ى ئازارى ساى ١٩١٨ شارى كركووكیان داگیر كرد، ئوەش بۆ ئوان رووداوكى گرنگ بوو، ھـــر لبر ئم ھۆیش حاكمى ســـن، كــــــد ودەنـــى ئارنۆمخۆى یاوەرى سوپاى بریتانى دەكرد ل دواى داگیركردنكوە راستوخۆ ل رگى ئاسمانوە خـــۆى گیاندە كركـــووك، لم بارەشوە وسن خۆى دەت:

م بكى كند رۆژدواى چ لـــ"فۆك چووم كركووك، تاوەكو وە، كبدۆزمـــ وازانو شـــئـــدەكرێ ل رگیانوە ب باشترین شانو كرى ئوە چارەسشـــبكـــم ك ل ئنجامى شـــاوى ھزى بریتانى كوتوونتوە روەھا بتوانم سۆزى خو ھكـــوردەكان و نیـــت باشـــیان

دەستگیر بكم(٢٥٩). وخۆ لــــكان راســــتریتانییــــبدواى داگیركردنــــی كركووك، ل پنــــاو ركخســــتنوەى ئیش و كارە ئیدارییكانی ئم شــــارە نیان گرتك رێ و شوزنجیرەی رد یان كرد بقیب بــــۆر، نبــــفرماندەى سیاسى ئم شارە و وەى لى. وەك ئرەكدەوروب ت بكانى تایبئیداریی راپۆرتكركووكدا ھاتووە، ئوا بۆرد گوایتریــــن و "دیارتریــــن شخكانى كورد و توركمانى " ناسى و داواى ھاریكارى لكردن بۆ ئوەى ناوچك بڕوە ببات. نو رێ و شــــوگرنگترین ئ ل رد گرتنیبــــۆ ى كــــئیداریانــــبــــر بریتى بوون لــــ پكھنانى ئوەى ب ناوى "دادگاى ئاشتى" ناســــراوە، ئــــوەش ب ســــایى كردنوەى ناوچ داگیركراوەكانى تــــر، ك لــــ پنــــاو " دابینكردنى سیســــتمى ئارامى" بــــ ھمان ناو دادگایــــان تدا پكھنرا بوو. ل ســــرووى ھمووشــــیانوە، ل ندى، كفمدى ئد ححمئسدەمى عوسمانییكان دادوەر بــــوو، ھروەھا كســــایتییكى ئــــم كــــوردى بناوبانگــــى شــــارەبوو، ئوەشــــیان ئــــوەى دەتوان دى دەكــــرا، كــــبــــ لرۆكى برچاو ل بڕوەبردنى كركــــووك و دەوروبرەكــــى ژیانــــى لالینــــى ھروەھــــا و رۆشنبیرى ئم شــــارە بگت،

وەك دواتــــر روونــــى دەكینــــوە (٢٦٠). بــــم شــــوەی مــــژوو لــــ بر چــــاوان تــــواو خۆى دووبارەكــــردەوە، وەك ئــــوەى بــــۆ یكمجار عوسمانییكان كركووكیان داگیركرد، نزیكى

پش چوار سدە روویدا.بشی شانزدەھمتبینی: ئم كتب پشتر بشی ١٤ی ل ژمارە (٧٩)ی وە، كوكراوەتدرخان بی بنامفتھ ٢٠٠٧/٣/٢٢ ل

دوا بش بووە.

"كركوك و دەوروبرەكی، حوكمی مژوو و ویژدان" ب

زمانكانی عرەبی، ئینگلیزی، توركی و

كوردی

دكتۆر كمال مزھر كات لناو شۆڕش بقمكی خبات دەكات

Page 4: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

4

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

حمید رەشاشخبات دەربارەى باســـك كورتو شـــھیدى قارەمان و تكۆشانىكوردستان شـــھیدانى پشـــنگىكندارى وســـو حمیـــد مســـتفاكاوانـــى حمیـــد بـــ ناســـراوە گوندى ١٩١٧ ل ساى ل شـــھید،دانیشـــتوانى لدایكبووە، كاوانیانكاوانیان ھر لســـرەتاى گوندىدیموكرانـــى پارتـــى دامزراندنـــىمام و حمید شـــھید كورســـتان،نـــاو ریزى ھاتن وســـووى بـــراىوانئ ھۆى ب دیموكراتى، پارتـــىگوندى زۆرى دانیشـــتوانى بشىریزەكانـــى كاوانییـــان ھاتنـــ نـــاوپـــاش لـــ پارتـــى دیموكراتـــى ول بارزانى ســـرۆك گڕانـــوەىجارى سرۆك چند رووسیا ھركردبا ســـفرى بارزانى بارزانـــىگڕانوەى شـــھید و ل ل چوونچكدارەكانـــى حمیـــدو ھمـــوول پاسوان وەكو كاوانییان گوندىدابوون بارزانى سرۆك خزمتىدەگڕایـــوە بغدا و تا ســـرۆكنمر بارزانى سرۆك زۆرجاریشكاتى ل بووە كاوانى حمید میوانىلپاشكوشتنى ھاتنوگڕانوەى. ١٩٦١ ساى ل سدیق بگ میرانىگوندى زۆرى دانیشـــتوانى بشىحوجـــران گونـــدى و كاوانییـــانســـدیق تاوانباركران بكوشـــتنىبـــۆ گرتنیـــان میـــران و فرمانـــىبم لالینحكومتوە، دەرچووخۆیان تاونبـــارەكان ل كســـكھموویان خۆیان وەدەســـت نداوشـــاخى چوونـــ و چككانییـــانئوانى حزب ئاگادارى ب سفین،

ئوانیش: شاخ چوونناسراوە كندارى وسوو مستفا حمید -١

كاوانییان. گوندى كاوانى حمید بوســــوو گونــــدى ٢- مــــام وســــوو مســــتفا

كاوانییان.گونــــدى وســــوو مســــتفا حوســــن -٣

كاوانییان.كاوانییان. گوندى وسوو مستفا سابیر -٤ب حمــــد على ناســــراوە ٥- محمــــوود

كاوانییان. گوندى كاوانى محموودگونــــدى وســــوو رەســــوول جــــل -٦

كاوانییان.گونــــدى وســــوو رەســــوول فتــــاح -٧

كاوانییان.گونــــدى وســــوو رەســــوول كریــــم -٨

كاوانییان.گونــــدى وەســــمان ٩- جوھــــر محمــــد

كاوانییان.گوندى كاوانییان. ئیسماعیل ئیبراھیم -١٠

كاوانییان. گوندى قادر مورشید -١١كاوانییان. گوندى حسن جمیل -١٢

گوندى تھــــا ئحمــــد ١٣- مــــام تھــــاكاوانییان.

عو وسمان گوندى حوجران. وسمان -١٤

عو وسمان گوندى حوجران. عزیز -١٥حوجران. گوندى خدر قرەنى -١٦

دوایى ك خكى ل س ناوى جگئوانى بـــوون، گوندى حوجـــرانگوندى خكى ســـرجمیان دیككدارانچ ئـــو بـــوون، كاوانیـــانمانوە، سفین شاخى ل ماوەیكچوون خۆ پاراستن بۆ ل پاشـــانمامند الی عبباس شاورى دۆىل مانـــوە شـــاورى ئاغـــا، لوێپشـــدەر، ناوچى چوون پاشـــانشۆڕشـــى پكردنى پش دەســـتگڕانـــوە ھموویـــان ئیلـــوولبارەگاى بنكو و ســـفین شـــاخىسفین ئشـــكوتكانى ل خۆیانشقوە دەروبرى و شقوە لزەخیرە بنان و ل گوندەكان داناوەچند ھروەھا ھاوكاریاندەكردن،چوون چكـــدار ترى كســـانكىســـعید وەكو پـــاڵ كاوانییـــكانشخ محمدى و وەستا مسیفىو عومرى براى و شقوە خۆىعزیزى و ھیرانى كاك ســـدیقىتریش ئو كسانى و فات قوێبناغى بنمـــاو بوون كدارانـــچشۆڕشىوحزبیش بۆسرپرشتى،كدارانچ ئـــو و ســـركردایتىمامۆســـتا و وال عم مامۆســـتائو نـــاردە ناو مفتى شمســـدینئندامانى ناو ل و ســـفین ھزەىبودەبوونوە وا دەنگوباس حزبعشـــیرەتكان ســـرۆك گوایـــئاغاو شخ مامند عباســـى وەكوسمایل كوخا و سگین بۆ حسنزۆر و ئاغا علـــى و مینى تـــنچكداریان سرۆكعشیرەتكان،بۆ ئامادەی خـــك و كۆكـــردەوەزۆربـــوو، دەنگوبـــاس شـــۆڕش،

نائارامى بـــ ھســـتى حكومتیشئندامانـــى دەدا دەكـــردو ھوـــىقو پۆلیس ن پارتى لناو سوپاول عراق ھر بـــۆ خوارووى بكات١٩٦١ چوار ٨ى مانگى ســـرەتاىحزب فرمانى ب قارەمان پۆلیسىنـــاو ھزەكى چوونـــ ب فیـــرارقارەمانان پۆلیســـ ســـفین، ئـــوفیراركردنى ســـرەتاى و پشنگك ھزىچكدارىحكومتبوون،پۆلیسكانیش١- ،رگشمپ بوونعبدولەحمان -٢ سلمان عریفئنوەر مالقادر٣-رەشیدشرە٤-ئم فیراركردنى ب بـــوون، جۆفینباوەڕى حكومـــت چوار پۆلیســـعریفى نائـــب و عریف لســـروكاتئ مـــئ بـــۆوە، كورد كـــمبووین فرەزیـــات لـــ لیواكمـــانبرزیۆە لـــ رەوانـــدوز ل پشـــتىزۆر دەنگوباســـى وكاتئ بوویـــنبودەبوونوە حكومت لـــپ بفیشـــكى كاتش چك و تا ئـــودابش خۆى سربازەكانى لسرلپرسراوى من وكاتئ نكردبوو،خورشـــید كاك "٣" بووم، فوجىبوو، لپرسراوىفوجىدوو شرەئمرۆژانحزبئاگادارىدەكردینھـــر لو رووداوك، و لـــ ھـــرعشـــائریش جموجۆى ماوەیشخریكى حكومتیش ھدا، سرىھـــزی و جـــاش كۆكردنـــوەىسر رش كردنھ بوو، بۆ پۆلیسمانگى ل ھـــر ســـفین، ھزەكىعریف ١٩٦١ خوالخۆشـــبوو ٨ىپۆلیسكى عوسمانیوسفوچندجبخانى و چك ھموو قارەمانھاتن ســـراى ھولریـــان ھنـــاوو چك ئـــو نـــاو ھزى ســـفین،ھنایان پۆلیسان ئو فیشـــكانىئوەى بووژاندەوە، سفینى ھزىب چكداركـــران، چكـــى نبـــووھنانىجبخانىھولرحكومتكۆكـــردەوە گـــورەى ھزەكـــى گڕۆك، پۆلیســـى لـــ لـــ جاش وپۆلیســـكان ھـــزى فرمانـــدەىئتروشـــى عبدولوەھاب معـــاونخكى ھموویان پۆلیسكان بوو،ل گورە ھزە ئو بوون، ھولربۆ ل ئامادەباشى دابوون شقوەسفین، ھزى سر بۆ ھرشكردنپۆلیســـ بكن ھرش پش ئوەىكۆمڵ ر بـــولكانـــى ھقارەمانریزەكانى چككانییـــان و خۆیانھر ھشـــت، جب حكومتییـــانھزى ریزى چوون ناو ھموویان٧٥ پۆلیس ژمارەیـــان ك ســـفین،بناغى بوون وانئ بوون، زیاتـــرتروك تـــاك و دانـــاو شۆڕشـــیانبارىژیانییان بشىزۆریان ماون،نموون حمد ساح تواو نیی، بۆئنووەر و ســـادق عـــوو بـــارامرەشـــید ماون، رەحمان و جۆخین.خۆشن ئســـتا سلمان عریفپۆلیســـان ئـــو بفیراركردنـــىگڕاوە شـــۆڕى بسر حكومتئو و ھرشـــكى پووچڵ بۆوە،باش سفین بووە ھزەكى ھزەىھـــزى چندجـــار و حكومتیـــشو ھرشى جاشـــانى كۆدەكردەوەســـریان، بـــم ھموو دەكـــردەپاشان ل دەشكاند، ھرشكانییاندەســـتى عشـــایرى حرەكـــىســـپى ١٩٦١/٩/٦ لیواى ل پكـــرد،چك ھولر و گڕاینـــوە لپبســـربازەكان لســـر و فیشـــك

شڕكردن كرســـتى دابشكراوزەكھ ســـفینیش ل دابشـــكرا،حمید شـــھید بســـركردایتىمان ھاتنریفسلكاوانى وكاكعدەربندى مخفرەكـــى پشـــتىلپرسراوى وكاتمنئ گۆمسپان،لیواى ٣ى فوجى لـــ حزب بوومرۆژى /١٩٦١/٩ لھمـــان ٣، ھرئم لسر دابشكران فوجكاندەربندیخان فوجك بۆ گایانجبازیان دەربنـــدى فوجـــك بـــۆبوو، مئ ٣ ك فوجـــى فوجـــىناممن ب داندرا، بۆ شـــارى كۆیكاوانى شـــھید لگڵ پیوەندیـــمئاگادارم ســـلمان كرد، و عریفنامكان سوپ، حرەكاتى ل كردنئحمدى شخ شخ بشى زۆرىرۆژى ل عبدولكریم دەیبـــردن،فوجكى ١٩٦١ زانیمـــان /٩/١٠/٩ /١١ رۆژى برەبیانـــى ل مئدەچین، كۆی شارى ١٩٦١ برەوحزبمان ئمـــ ھمـــوو ئندامانـــىشـــڕ ئاگاداركرد ئگر تووشـــىئاســـمانى ب بووین فیشـــككاننامیكم من شو ھمان ل وەننو كاك حمیـــد شـــھید نـــارد بـــۆكردن، ئاگادارم ســـلمان، عریفشارى بۆ مئ فوجى بیانى كواۆكف پشكى بڕدەكوێ، كۆیســـرتان، ھر لھمان شو ندكاك دەســـتیان، یشـــتگ كـــنامیاداشـــتكى ل عریف ســـلمانیو نام١٦٣دا باســـى ئ پڕە لل خك ھموو كات دەكات، ئـــوئوەندە دەترسا، سوپا دوو سوپادەترســـا، كوردســـتان لـــ ھزى٣ بڕكوتین فوجى بیان برەجنگییكان ۆكف بم ،كۆی بۆبۆمببارانى توونـــدى بـــ ئوەنـــدەتواناى رگشمپ ھزەكى دەكردقت بـــب مئ برگـــرى نمـــاوچووینـــ كۆیـــ، ھـــر لـــ ھماندەربندى و دەربندیخان ل رۆژداخلـــكان دۆـــى لـــ و بازیـــان ھـــزى لـــ ۆكـــف ت بـــحكومـــداو ھزى عشـــایرى عشـــایرىل بوەیانكرد، ۆكـــف ل ترســـى ســـری ١٩٦١ دوو /٩ /١٣ رۆژانىچووین مئ فوجـــى ل ســـربازچووین ل رانیش ،رانی شـــارىرۆژ گڕاینوە ك بۆسكن گوندىل كاتى بوو، لســـر تواوبوونگوندى نزیـــك لـــ گڕانوەمـــانتقیان كســـك چند ســـیداوەقانت ئو بر ل كرد، ســـوپاك لسیارەكانمان ھموو شكاو سوپا ١٥ ژمارەیـــان كـــ بجھشـــتســـربازى بوو، شو زیلى لۆرىبیانى بۆ و رانی شارى گڕاینوەگورەو تۆپـــى و بۆھات ھزمـــانكردو بشـــدارى جنگى فۆكىبوو، شـــڕ ئوارێ ئـــو رۆژى تال ســـوپا ڕەش، كـــوە ل بنـــارىھـــزى س كـــوژراو لـــدوو كـــشھید كوردســـتانیش یك كس١٩٦١ ئمى /٩/١٥ شوى ل بوو،بیانى بیارماندا حزب ئندامانـــىحكومت رزەكانـــى ھموومـــانلشكرى پاڵ بچین و بین جب ١٩٦١ /٩/١٥ رۆژى بۆ كوردستان،كردو جبج بیارەكم من ھرچوومـــ خـــۆم و رەشاشـــكمیكم من ،رگشـــمپ نـــاو رزىبووم ھولـــر لیـــواى ســـربازىبنكى چووم پشمرگو بووممانگى لـــ قۆتڵ" گونـــدى "پـــاش بـــ بـــوو ١٩٦١ وا پویســـت ١١ىالی بۆ بگوازرنوە كاتى شوەىكاوانى حمید مفرەزەكىشھیدســـرەتاى ئامانج، ئوە ل گوندىشـــھید لگڵ بوو دیتنمان یكتر ٣ گونـــدە ئـــو حمیـــد كاوانـــى،مفرەزەى ھـــر لبوو مفرەزەىمفرەزەى دەبـــوو، "١٠-١٥"كسمام مفـــرەزەى حمیـــد كاوانـــى،مفـــرەزەى و كاوانـــى وســـوو جنران، گوندى عوالی دەروشمـــڕان ھۆلـــ لـــ ھموومـــان پخفمان كســـمان دەنووستین،سارد بوو، بشو نبوو، دنیا زۆرئاگرماندەكردەوە، جـــگاى ل دوودەھات، بـــۆ گوندەكان نانمـــان لـــ٣ نانى رۆژى ھـــر پشـــمرگىچا كوپك ڵ ژەمـــگبـــوو، لھگرتنى لپاش نبوو. لنان چشت- ھولر كۆیـــ رگاى پارەكـــىگوندى لـــ گشـــتى كۆبوونوەكىلپشـــت ئو گوندە رزینـــ كـــرا،گوندى ل ،پكانـــر كگوندى ســـ

دەســـت پل و و ناوى لق زینـــرھولر لیواى ھزى ھموو داندراسرلقى بوو، رگشـــمپ دوو لق ٢ لقى ســـر بوو، وال ع١- مـــعریفسلمان بوو، شھیدحمیدمـــن یاردەیدەرى ســـرپل بـــوو،مـــام وكاتـــئ بـــووم، ســـرپل ل بـــوو، رزان چمـــى ل لجـــداواى جل مام ١٩٦٢ رەمزانىھزەكى ل كرد ٨٠ پشـــمرگىكارى بۆ رزان چمى بچن ھولرھـــزە داواكرابوو ئـــو پویســـت،شـــارى ســـراى بۆ رزگاركردنىو لقى حزبى ھاوكارى مانى بسلبم پۆلیسكانىسراىسلمانى،شوى ل نگرت، سرى ئوكارە زەك١٩٦٢ ھ رەمزانـــى جژنـــىگوندى ھلدن، موومان چووینھھلدن جژنمان ل گوندى نانىجل چژن مام ل پاش خـــوارد،نكات، بـــوە زەكدا ھ بیـــارىل گوندى چاكى بۆ بارە لـــ كاتبـــ ركوتین بۆ ناحیى ھلدن،دەســـت ل ماوەت كات ئو ماوەتحكومتبوو،بڕوەبرىپۆلیسىحاجى على جلى معاون ماوەتچووین ھزەكمان ھمـــوو بوو،پۆلیســـكان مـــاوەت، ناو شـــارىماوەت، ھزى ســـراى ناو چوونبسر دابشكراین پشـــمرگشپشـــمرگى پۆلیســـكان ـــما٤ شـــو ماوەى بـــۆ میـــوان بـــوو،ماینوە، مـــاوەت لـــ ناو ناحیـــىخزمتى زۆر ماوەت دانیشـــتوانىلپاشـــان كـــرد، پشـــمرگیانھزەكمان ژاژە گوندى چووینچاكـــى گورەى نبوو ئوەنـــدەداواى بوویـــن ناچـــار پبكـــرێ،ھر ل بكین. گوندەكان ل چكدارئوارێ دەبووین میـــوان گوندـــكى لگوندەك خكـــى جل مـــاموتاركى و كۆدەكردەوە وتمزگدەخوندەوە، بۆیان شۆڕشـــگرىورەى ئوەندە دانیشتوانىگوندەكخۆیان برزدەبـــوو كوردایتیـــاندەكردە خۆیـــان و چكدارەكانـــىماوەى بشـــى ھـــر دووبـــش، رگشـــمپ ھزى ١٥ رۆژ لگـــڵمام ك گونـــدەك ھر دەمانـــوە،دەبوون یاندەكرد بۆ قسى جلماڵ ئاگـــرو ھموویـــان بســـروســـركوتنى پناو ل بوون ئامادەچووین گشـــتمان لو شۆڕش، ٢- ئاوكورتژاژە -١:مگوندانئقت ٤- ســـوورە ٣- شاناخســـ-٧ میـــراوە -٦ ســـراو -٥مام گوندەكان ھموو ل ســـیرین،ل ھبوو ســـرەكى رۆى جـــلچكدارانى ئـــو خك، ھاندانـــىنـــۆرەدارا شـــوەى ب گونـــدەكان ١٥ دەمانـــوە رگشـــمڵ پگـــلقۆناغى رۆژ ئالوگـــۆڕ دەكران، دواكنـــاروێ گونـــدى گشـــتكمانگرتنى نخشـــى گوندە لو بوو،باســـنى ناحیى چوارتاو قـــزاىگرگاشـــو گونـــدى و مخفـــرىو بـــوكگونـــدى م مخفـــرىداندراو گاپیلۆن گوندى مخفرىدابشكردن زەكھ پویست بپى

خوارەوە: شوەى بم ورگشـــمپ پلـــك -١ئاغاى بدوع بســـركردایتىوع ساح مح كاك و پشدەرى

باسنى. ناحیى گرتنى بۆ ١٠ لگڵ رگشمپ ٢- دەســـتكبسركردایتى نۆرەدار چكدارىگرتنى بۆ ماوەتـــى كریم كوخـــا

.رى گوندى گرگاشخفمگرتنى پل پشـــمرگ بۆ ٣- دووبـــ چوارتـــا ســـلمانى، رـــگاى سركردایتىشھیدحمیدكاوانى

پونگینیى. سعید كاكول وبـــ رگشـــمپ دەســـتك -٤بۆ رەشاش حمید ســـركردایتىكونتۆڵ قلـــى و ســـرى بـــردە

چوارتا. سراى كردنىخۆى ٥- عریـــف مجید گـــورونگونـــدى پۆلیســـى فرمانـــدەىجل مـــام لگڵ بـــوو بوكمو خۆى مخفرەكى ركوتبـــوونب گاپیۆن گوندى مخفرەكى

خۆى. لگڵعریف لگڵ خۆى مام جل -٦بوون ناو چوارتا ولوود لم علىعبدولوەھاب معـــاون بـــۆ گرتنىســـراى لناو بـــم ئتروشـــى،شـــوى ل نگیـــرا، چوارتـــا بـــوونورۆزى١٩٦٢ ھزەكانھموویان بیانى لبرە گرت، خۆیان جگاىئاگرى بســـى ب نورۆز رۆژىنـــورۆز ئاگـــرى لولـــى تفنـــگشـــڕ الیك ھموو لـــ كرایـــوە،بردەوامى ب فۆكش بوو، گرمبۆردومـــان شـــڕى برەكانـــىحكومت پشى نیوەڕۆ ل دەكرد،

گڕۆكى پۆلیسى گورەى ھزەكىچوارتا، داگیركردنـــوەى بۆ نـــاردلگڵ تگـــران گوندى ل نزیـــكبرەنگارى یك رگشمزى پھتوانییان رگشمزىپھ بوونوە،ھزى راونـــن، ھـــزى حكومـــتحكومـــت شـــكاو دوو ســـیارەووتك تقمنـــى و چنـــد چـــكلپـــاش دەســـتى پشـــمرگكان،نیوەڕۆ حكومت ب ھزەكى گورەھرشیان ھاوەن پشتى پاڵ ب تروفۆكش كردەسرپشمرگكان،شڕەك زۆرگرم بردەوام بوون،شـــھید و حمیـــد بـــوو، شـــھیدب پوە ھدەستن ســـعید كاكولھزار دەكن، ۆكف لگڵ شـــڕشھید قارەمانان دوو ئو مخابن ١٩٦٢ ب /٣ /٢١ لـــ رۆژى كـــران،كاكـــول و حمیـــد شـــھیدبوونىھزەكمانپاشكیانكردوھزىبرەو دنیا گڕانوە، حكومتیـــششھیدەكان دەچوو، بوون رۆژئاواگایج لھمان گۆڕەكانییان ئستا

تگران. گوندى نزیك لرگشمزىپكانى ھوتدەستك

شڕەدا: لوناحیىباسنى گرتنىمركزى -١ناحیو بڕوەبرى ب بتـــواوىھموو و پۆلیس ب بڕوەبـــرى

پۆلیسكانوە.رىگوندى گرگاشخف٢-گرتنى مگاپیـــۆن گونـــدى مخفـــرى و بـــوكم گونـــدى و مخفـــرىمجیـــدەوە، بم عریف بھۆىل نگیرا چوارتا قزاى مركزىشو چوارتا. سراى سختى بر

گڕاینوە، ھموومان ھزەكمانشھیدبوون، دوو مئ زیانكانىكبھۆىبۆردومانىفۆكشھیدب بریندارى رگشمدوو پ كران،حكومت، ھزەكانى دەست وتنكل ھزەكمان ھمـــوو ل پاشـــانھموو كۆبـــووەوە، ئاشـــى بـــارامدەستكوتكانكۆكراوەوخككىكۆبوونـــوە گونـــدەكان زۆرى ھمـــوو ئـــو بـــۆ تماشـــاكردنىوتاركى جل مام ،وتاندەستكھـــردوو بـــارەى نـــدەوە لـــخوپشـــمرگانى ئو شـــھیدەكان،ل .كیـــان درایچ بوون بچـــكبۆ دڕێ گوندى گڕاینوە پاشـــانبۆ ئامادەكردن خـــۆ و پشـــوودانشـــڕە دەنگى ئو .دیك چاكـــىلو ئـــوەى حكومت لبر داوە،بتوان رگشـــمپ نبوو باوڕەیداحكومـــت بـــكات، شـــڕ لگـــڵشۆڕش ببوونى باوڕى میللتیشزۆرى بشـــى لبرئوە كزبـــوو،بروسكى عشیرەتكان سرۆكپشتگیریانبۆحكومتلدەدا،بمسرسامكرد حكومتى شڕە ئوورەیان دانیشـــتوانى كوردســـتانورەى حكومت ھزى برزبـــۆوە،شـــارباژ ناوچـــى و بـــردا حكومت كـــراوە، پاك ئازادكـــزاوشۆڕش نبوو، گڕانوەى تواناى

زیندووبۆوە. سلمانى لناوچىخزمانى كوڕان و ل من داوا لرەدائوانیش شـــھید حمیـــد دەكـــمبكن ئو حكومتى ھرم داوا لكاوانییان گوندى نزیك سریانى

بكرێ. حمید شھید ناوى ب

سوید فاكسمیل- بھرۆزسعید مح" .ییمیس عرەبى ھونرمندكى ژن علوى ... لیال

ب؟ چی جیاوازییان دەب ئاخۆ كوردە، نووسركى حسن"یشنرە؟ سعید مح میو علوى لیال ئایا -

كوردە؟ حمسعید و رەبع علوى لیال ئایا -نووسرە؟ سعید مح علوى ھونرمندە و ئایا لیال -

وازە؟ و ناشیرین سعید مح و خرپن و جوان علوى ئایا لیال -ھھاتووە؟ سعید مو ح نھشتووە جب خۆى وتى علوى لیال ئایا -سعید مح دەكاو بیان سوان"ى "سپدەى باخى جاروبار علوى لیال ئایا -

واناكا؟ل كس ماچ دەگرت دخوازەكى و ماچ ل نواندندا.. لیال علوى - ئایا

ناگرێ؟ سعید محجنو بدەمى سعید مح و ندەھ بكار دەمى بۆ سووراو علوى لیال ئایا -

دەفرۆش؟یھ وا ســـعید جارى مح و دەكا تمســـیل ئاشـــكرا ب علوى - ئایا لیال

دەشیعرن؟ نھنى بناوىحسنیش ھاوڕى حم سعید و رەكانكتئ علوى ھاوپیشى لیال ئایا -

بوغزاوییكان؟علوى لیال لسر جیاوازییكان كراون، پرســـیارانى ئو ھموول و ھن دیكش شـــتى بم راســـتن، حســـن و حم ســـعیدئمانى جیاوازیانش ئو باسبكرن، "مح" و "لیال" جیاوازى نوان

.:خوارەوەیمح ،یھ ھوستى "ئۆجن" لسر و رەبع ، علوى لیال -

.ستى نییوھ ئۆجن لسر كوردەو سعیدمح بگات مافى چارەنووســـى، خۆشـــ كورد پى علوى، - لیالئاشـــبتاڵ ھموو كوردســـتان شۆڕشـــكانى ســـعید خوا خوایتى

بكن.مح ،نیی میسى مووخابراتى ب سر ئكتركو علوى، لیال -

دەنتوە. ئاژاوە "دەزگایك!" دەسیسى ب نووسرەو سعیدنداوەو تك میسرى ھونرمندانى سندیكاى رزى علوى، لیال -

داوە. تك رزى نووسرانى كوردى سعید محدرۆ بكاتوە نیمچـــ رووت فیلمكانیدا خۆیشـــى ل علوى، - لیـــالبرگ، و بجل خۆى نـــك ســـعید مح بم ناكا، لگـــڵ خۆىوەك لـــ وتكى كچى داپۆشـــیوە.. ئازادیش لدانى بف بكـــوژیانى رگنادا خزانكى بچووكترین مافىسربستى "سوید"یشدا،كوردییان بیرچۆتوەو زمانى منداكانیشى لوەى جگ مئ ..بھ

دەكن. قس سویدىســـعید مح و علوى لیال لنوان جیاوازییانش ئـــو ...ـــب

نین. كم جیاوازیكانیش ھن، حسنداتریش، دسۆزە. نتوەكانى و نتوەكى لیال بۆ -

راستگۆی. كچى... خۆیشى سربستى و دیموكراسى لیال بۆ -تكدەرە. نتوەكى خۆى سعید بۆ مح -.رستپ كۆن ھاوسرەكى سربستى بۆ -

.نیی خمخۆر منداكانیشى زگماكى زمانى بۆ -.دوژمن كوردەكانیش، وەكو سركردە مافى ئازادى و بۆ -

ل دەكن... ئاوا كسكى ئوانى ھاوڕیتى ئایا... دەن: كۆتاییدا لزۆرترن. سعید مح ل یان كمترن... سعید مح

ھردوو لـــ ،زەرەرتریان بـــن كمتـــر بـــن زەرەریانـــو زۆرتریـــشتكوتوون!. سرەوە...

.١٩٩٩/٩/٢٢ ژ٤، ل١٠، رۆژنامنووس، سرچاوە:

مژوو

كاوانى حمید لگڵ بیرەوەرییكانم

و علوى لیال نوان جیاوازىچیی؟ حسن سعید مح

كاوانی حمید

Page 5: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

5

كز تـــورك ماوەیرەگـــكـــى بركۆلخریكـــى كاركردن لســـر مژووى كورد، ئو ل راپرینى شـــخ سعیدەوە دەستى پكرد و ئســـتا خریكـــ دكتۆرانامكى لـــ كـــی ر "گۆڤـــارى ھاوار"لـــســـلزانكۆكانى ئمریكا، ك تایبت ب مژووى ،نینجام دەگئ نووسى كوردى برۆژنام درخان لى بنامفتكـــدا ھتدەرف لنووســـینگ تایبتییكى خۆى دواندى و

چند پرسكى گرنگى ئاراستكرد...دیداری: حمید بدرخانو. ل توركییوە: میرحاج مستفا

* تـــۆ كـــی و لـــ كیوە ئاشـــناى كورد بوویت؟

- لســـای ١٩٨٢ ل شارى "بایبورد - توركیـــا" لدایك بووم، تا تمنى حوت ســـای لـــ بایبـــورد بووین، دواتـــر لبـــر ئیـــش و كارى باوكم خوندنـــى ئســـتنبۆڵ، چووینـــسرەتایی و ناوەندیم ل ئستنبۆڵ تواو كرد، لبرئوەى ئستنبۆڵ قوتابخان ل كورەو تكى گشارھبـــوو، كـــوردم ھاوڕـــی زۆر بتایبتـــى دواى قۆناغـــى ناوەندى زۆر ھاوڕـــی كوردم ھبوو ك زۆر یكترمان خۆشدەویســـت، ھروەھا ماـــ دراوســـی كوردیشـــمان زۆر بـــوو، یكمجـــار ك كـــوردم بینى زۆر سرنجی راكشام لبرئوەى ئوان وەكو من قسیان ندەكرد و لگڵ یكتر ب زمانكى دیك قسیان دەكـــرد، ك من تی ندەگیشـــتم و نمدەزانـــى چ زمانكـــ، ئوەش بۆ من پرسیاركى گورەبوو ك بۆچی كوردەكان ب روەھا كم، ھناگـــتتوركى قسیان دەكرد ب توركییكى خـــراپ قســـیان دەكـــرد، بۆیـــ من پكنینم ب قسكردن توركییكیان دەھات، دواتر ك پیوەندیم لگیان ئـــوان تگیشـــتم بـــوو قووتـــر نتوەیكى جیان ل ئمو زمانكى

.یى جیایان ھدیكدواتر چوومـــ ئنقرە بۆ خوندنى زانكـــۆ، لوێ ل زانكـــۆی "ئۆرتادۆغ و تكنیـــك یونیڤرســـتیس- زانكۆی تكنیكـــى رۆژھتـــى ناوەڕاســـت" ل بشـــی مژوو خوندم، ل سای یكـــم و دووەم و ســـیمى زانكۆ مـــژووى عوســـمانى و ئیســـمى و توركیمـــان دەخونـــد، لـــ ســـای بـــوو كـــكمـــان ھیمدا وانیســـمژوویـــی لكۆینـــوەى دەبـــوو ئنجام بدەیـــن، ھروەھا فربووین ،یرمى و راستى ھژووى فم ك ك ژووەیو مرمى ئـــژووى فمحكومت دەیـــوێ تنھا خك ئو مـــژووەى كـــ دایشـــتووە بزانن، بم مـــژووى راســـتقین ھموو كس دەیزان، دواتر سای چوارەم فری وانى قۆناغى كۆتایی مژووى تـــورك بوویـــن، ئوكات مامۆســـتا بابتـــك ھبژرین داوایلكردیـــن بیـــروڕا جیـــاواز كـــ دوو كتبـــی براورد بكین، دواتر منیش بابتى راپڕینى شخ ســـعیدم ھبژارد، بـــۆ ئو بابتـــ دوو كتبم ھبژارد ئمریكى مژوونووســـی كتبكـــى "رۆبرت ئۆســـن" و كتبكى دیكى ك ھمان بابت بوو ب شـــوازكى جیا نووسرابوو، ئوەى دووەم لوە ر" بوو، كتین تۆكـــنووســـینى "مزاواى ئیســـمت ئینۆنـــوو دووەمین ســـرۆك كۆمـــارى توركیـــا بـــوو. لووە وردە وردە ئاشناى مژووى

كورد بووم و ســـرنجى راكشـــام. چووم ندنـــى بـــادواتـــر بـــۆ خوئمریكا لـــ ســـای ٢٠٠٦ خوندنى بـــام تواو كرد، ھروەھا لســـر كان لرەبتى عوایتـــژووى نمســـای ١٩٣٠ لكۆینوەیكـــم كرد، لســـر ئـــو بابتـــى عرەبكان كۆمك كتبم دەربارەى رۆژھتى لوـــش خونـــدەوە، ناوەڕاســـت دیسان رووبڕووى مژووى كورد بووموەو سرنجى راكشام، دواتر دەربارەى "گۆڤـــارى ھاوار" كتبكم خونـــدەوەو بـــۆم دەركـــوت ئـــو ب م گۆڤـــارى كوردییكگۆڤارە یتیپـــی تینى و ھروەھـــا دەربارەى ئم گۆڤارە ھیچ شـــتكم ندى باس وەیی بكا، بۆ نموونتجیاكارى ن ل"جانت كن" ك ژن نووســـركى ئمریكییـــ باســـی كـــورد دەكا، من كتبكى ئویشم خوندەوە، كاتك مژووى كورد ســـرنجى راكشام پویســـتم بـــوە بوو فـــری زمانى كـــوردى ببم، لبرئـــوەش ھاوینى "ئینســـتتیوتى چوومـــ ســـاڵ دوو كـــوردى ل ئســـتنبۆڵ" و تا فری

زمانـــى كـــوردى ببـــم، بـــم لوێ ك ھاتـــم، چونكیشـــتووشـــی كبشـــدارانى كۆرســـك كوردییـــان دەزانى تنھا ھاتبوون فری نووسین و خوندنـــوە ببـــن، تاكـــ كـــس دەزانى، بۆیمن بـــووم كوردیـــم نمامۆســـتایكى تایبتیـــان بۆمن دانا تا فری زمانى كوردیم بكات، لوێ كچك بناوى "ئایسل" فری كوردى كردم، مامۆستایكى دیكشم ھبوو كـــ خكى جۆلمرگ بـــوو، دواتر ســـاى ٢٠٠٩ جاركى دیك ھاتموە ئســـتنبۆڵ تـــا "گۆڤارى ھـــاوار و رووناھـــى" بخونموە، ئایســـلیش حزیدەكرد گۆڤارەكان بخونتوە، بۆی بیكوە سرجم وتارەكانمان خونـــدەوە، لـــ ســـای ٢٠٠٩ تنھا

گۆڤارە كوردییكانم خوندەوە.* ئگـــر ل توركیـــا بوویتای دەتتوانى دكتۆرانامیـــك لســـر "گۆڤـــارى ھاوار"

بنووسی؟- ب دەمتوانى، ل توركیا زۆر زانكۆ ھیـــ، ھرچندە زانكۆی حكومیش بـــم مامۆســـتاكانى زانكـــۆ بـــن، گوە ررئبن، لكى لیبراســـانكدەدرێ كاركـــى وا بكرێ، ھروەھا ل ن كدەك وان پشتگیریشى لئدەرەوەى مژووى فرمى لكۆینوە دەب یندێ زانكۆ ھم ھبكرێ، بئاگاداربی كاتك لكۆینوەیكى ئاوا دەكى، من لسر نتوایتى ئیش دەكم، بم كسكى نتوەپرست

نیم.* بۆچی راپرینى شخ سعیدت ھبژاردت

بۆ تزى دەرچوونكت ل زانكۆ؟- لبرئـــوەى لزانكۆ زۆر ھاوڕی زۆر كـــوردەكان ھبـــوو، كـــوردم حزیـــان لـــ دەنگى شـــڤان پروەر دەكـــردو منیش ھـــروا، حزیشـــم

دەكـــرد بابتك ھبژرم گفتوگۆی زۆری لســـر بكرێ، حزم دەكرد لكۆینـــوە بكم، جـــا ئنجامكى

.با بب چۆن دەب* دەربارەى بنماى بدرخانییكان چی

دەزانى؟بدرخانییـــكان بنماـــى -بنمایكـــى مۆدرنـــن، ھرچندە ئم لسر بنماى بدرخانییكان قســـ دەكین، بـــم زۆر بنماى بنماـــى وەكـــو ھـــن دیكـــش شـــخ عوبیدو نھـــری، قدرى جمیل پاشا، شخ سعیدى پیران، نورەســـى،... بم بدرخانییكان جیاوازییكیـــان ھیـــ ئویش زۆر حز ل ســـربخۆیی و ناســـنامى نتوەیی خۆیـــان دەكن، ئوە زۆر ر منیـــش كوردبوومایگئ گرنگـــشانازیم بو بنمای دەكرد، شخ یورەسى كوردیش ھعیدى نسكـــ الینـــى ئایینى ئـــو زۆر پتوە، ،رەكویـــش كوردبوونى خۆی گئو گـــۆڕدراوە كتبكانـــى بـــم ك باس لش كراوە، یانى كاتدەغقكوردبوونى خۆی دەكا گۆڕیویان و

یك ھم شتتورك، ب كردوویان وەیویش ئین، ئیادى بكل نابـــھرچندە ئـــو بنمانـــ كوردن، بـــم بنماـــى عوســـمانییكانن، لبرئـــوە زۆر گرنگ كـــ كورد و عوســـمانییكان بدرژایـــى مژوو

بیكوە ژیاون.* دواى ئوەى ٧٠ ساڵ دوور لزدى خۆیان "گۆڤارى ھاوار" دەركراوە، تۆ چ قسیكت

لسر ئوە ھی؟بدرخـــان" "جـــدەت راســـت -گۆڤـــارەى ئـــو وت لـــدوورە ك ش بۆمن گرنگمدەركردووە، ئلكۆینوەى لسر بكم، ئم گۆڤارە دەغناو توركیا قك بووە لگۆڤاربووەو ل وتكى دیك بوبۆتوە، لبرئـــوەش ناوەرۆكـــى جیاوازە، ھروەھا كسایتى نووسرەكانیش جیاواز دەب، ئوكاتى ك جدەت بدرخان ل ئستنبۆڵ دەژیا باوكى ل كوردستان مامۆستاى تایبتى بۆ دەھنا، ھروەھا جدەت بدرخان كوردســـتانى تـــبچ نیدەتوانـــى

سوریاش.* پـــش ئوەى بیت كوردســـتانى عراق ھســـتت بچی دەكرد و ئوكاتى سینم

خـــان جدەت بدرخانت بینى و ناســـیت ھستكت چی بسرھات؟

- بۆمـــن جگاى شـــانازیی ك كچی درخانم ناسی، وەكو لدەت بج"گۆڤارى ھاوار"یش بناوى "ســـینم خـــان جـــدەت بدرخـــان" چنـــد بابتك نووسراوە، بۆ كوردستانى عراقیـــش زۆر حزمدەكـــرد بیبینم، لبرئـــوەى ل ئم زۆر دوورنین، بڕاســـتى ك ھاتم و بینیم زۆر رز ل تورك دەگرن زۆر سرسام بووم و زۆر دخـــۆش بـــووم كـــ مـــرۆڤ دەستى بندى لكوردســـتان چلیارمتى میـــوان دەدا، ل ســـلمانى چوومـــ ئینســـتییوتى كلپـــوورى كورد لوێ "مزوم دۆغانم" ناســـی ئامانجـــى دام، یارمتـــى زۆر و ســـردانكم ئوەی ك ل "گۆڤارى ھاوار" زۆرشت لسر تۆفیق وەھبی نووسراوە، بتایبتى ك نووسراوە تۆفیـــق وەھبی و جدەت بدرخان خریك بوون ئلفوبی یكگرتووى كـــوردى دروســـت بكـــن، دوایـــش زمانى ســـتاندار دابنـــن، ب تایبتى درخـــان كدەت بئامانجـــى جـــئامانجـــى بـــووە یكتـــى نتوەیی دروســـت بكا، زۆر نووسینى تۆفیق وەھبیـــش ھیـــ، بـــم دواى ئوە نوان گۆڤارى ھاوار و تۆفیق وەھبی دەپچـــێ، جـــدەت بدرخان زۆر تى گۆڤارەكرێ تـــا یارمدەن نامبـــدا، بم تۆفیـــق وەھبـــی وەمى ناداتـــوە، ھاتووم تاكـــو بزانم راى تۆفیق وەھبی لسر ئم بابت چی بووە، بم شتكم دەست نكوت، لوانی ك زاراوەى سۆرانى نازانم وت، ككزانیاریم دەســـت ن بۆیـــھاتمـــ كوردســـتان زۆر زانیاریـــم لســـر ئو گۆڤارە دەســـتكوت و

زۆر باش بوو ك ھاتم. دەى بـــۆی ھاتبوویتو ھیـــواو ئومئـــ *

كوردستان، پی گیشتى؟ دەستمخســـت، باش بوو ك ب -

ھاتم كوردستان.* برلـــوەى بیتـــ كوردســـتان دەتزانى

دەزگایك بناوى بدرخان ھی؟- نخر، بم ك ل سلمانى دەگڕام رۆژنامیكم بینى بناوى بدرخان، یفخۆش بووم، لخۆش و كزۆر دھندك كســـم دەپرسی دەربارەى دەزانـــن؟ ھیـــچ بدرخانییـــكان ئوانیـــش زانیارى زۆریـــان ھبوو، ل كتبخانیك ل شـــارى سلمانى ھفتنامـــى بدرخانم بینى، دواتر شب بوو، لتینیشـــی ھ شـــیبتینیكـــش ھواـــك دەربـــارەى ســـینمخان ھبـــوو، زۆر دخـــۆش م خان لســـین بـــووم و زانیـــم ك یو رۆژنامواو ئرەو گوتم تولھ ك كى زۆر خۆششـــت ،ھى خۆمانبناوى ئـــو بنمای رۆژنامیك دەردەچ، ھروەھا چایخانیكیشم بینى بنـــاوى ئازیزان گوتم ئوەش پیوەندى ھی بـــ بدرخانییكان، بۆمـــن زۆر گرنگـــن چونك وانـــئ

دەربارەى ئوان لكۆینوە دەكم.* چیت ماوە..

- ئومدەوارم ئو لكۆینوەی تواو بكـــم و ب كتب بـــوى بكموەو وەریشیبگین سر زمانى كوردی، ســـوریاش، كوردســـانى چوومـــلـــوێ چووم ناوچـــ كوردییكان و ســـر گۆڕی جـــدەت بدرخان و میـــر بدرخـــان، ئـــو خباتـــى خۆم پشكشی گلى كورد و گلى تورك دەكم، ئومدەوارم كتبكم

خزمتى كورد و تورك بكا.

فوئاد عارف

چند خۆش كات مرۆڤ لژیاندا دەژى و ل ژیانى رۆژانیدا دســـۆزان كارەكانى خـــۆى راپڕن و لـــ برامبـــر ھموو"نا"یـــك، باجكـــى ھرچى ب باكـــى نب... ل برامبـــر ھموو غدرك و چوسانوەیك و ھرچى ل برامبریشى دەكرێ

...بى خۆى ھم و قسوە تب ئازایانمامۆستاو ئفسر و نووسر و وەزیر و دبلۆماتك خۆشبوو "فوئاد عارف" لروەر، خوالو نیشتیمانپشارى عمارە ل ساى ١٩١٣ ل باوككى برزنجى و دایككـــى مردۆخـــى لدایـــك دەبـــ... ئگـــر بوردیش "یاداشتكانى فوئاد عارف" بخونیتوە، كـــ لـــ ئامادەكـــردن و پشـــكى و ركخســـتنى

.د"ــحمر ئزھمال مورە "د. كمامۆستاى گبۆ یكمین جار ك ئاشـــنا بووم ب خوالخۆشبوو "فوئاد عارف" ل ماكی خۆیدا ل شاری سلمانی كات بشـــداری یادی "شـــخ محمـــوودی حفید" دەكرایـــوە وا بزانـــم رۆژی ١٢/٢٦/ ٢٠٠٦ بـــوو كات ل تك "ســـینم خان جـــدەت بدرخان" و خوالخۆشبوو "سح سعدو" چووین خزمتی "فوئـــاد عارف" بمبســـتى ســـردان و دیداركى رۆژنامنووســـى، لكاتـــى پرســـیارەكانی ئمـــو ئاگا لودا: زۆر بیرتیـــژو وریاو بكانى ئـــموەروودانى ھموو ئو بسرھاتانى ك روویانداوە بتایبتی ژیانی پ چرمسری خۆیى و بگشتی ســـردەمی پاشایتی و پاشان حوكمانانی عراق

و كوردستان... گۆڕانكارییـــكان لمـــڕ ســـتیارانھ زۆر ئـــو قســـى دەكرد و دەیگوت: ئو ھلـــ زینى بۆ كورد رەخســـاوە، گر لدەستمان بچ ھرگیزاو ھرگیز جاركى دیك ھناكوتوە، چونك ئستا بارودۆخى نودەوتى لبارەو وت زلھزەكانیش گـــوێ ل ســـركردایتى سیاســـى كـــورد دەگرن، بۆیـــ بھر نرخك بـــ دەب ئو تبایى و یكتر

قبووكردن لنو خۆماندا قبووڵ بكین.... فوئـــاد عارف لژمارە ٧٨ى ھفتنامى بدرخانى ٢٠٠٧/٢/٢٢ ل پڕە ٣ ل دیمانیكى زۆر تایبتدا سبارەت ب دادگاییكردن و ل سدارەدانى دیكتاتۆرى عراق "سدام حوسن" گوتى: "من زۆر ل نزیكوە ســـدامم دەناســـى، بم دادگاییكراو سزاكشـــى وەرگرت، چونك ئو ھموو نھامتییى بســـر یكردبر خۆشى نگراقدا ھات، ئلى كوردو عگل پناى ئو كراوە، بۆی ب سزاى خۆى گیشت، چونك سرۆك كۆمار دەب ئاگاى ل ھمووشتك بگوترێ و شتكانی پباشـــ نیا شـــتت ناب ،ب

خراپكانیش بناوى ئوەوە ئنجام بدرێ".ســـبارەت ب بنماـــى بدرخانییكانیش گوتى: "ھمـــوو كـــورد قـــرزارى بدرخانییكانـــ، ئـــو بنمایـــ زۆر خزمتیـــان ب كوردو كوردســـتان گیانـــدووە، بتایبتـــى لبـــوارى رۆژنامگریـــى

كوردى".بنوو، پیاوە ســـپییك، تۆ ھردەم خۆشویستیت بۆ"خاك و نیشتیمان و نتوە" ھبوو، بۆ رۆژكیش پشتت ل میللتكی خۆت نكرد، ھردەم پرسیارت وانیش لتی سیاسی كورد دەكردو ئركردایس لرگای نامكانیانوە ئاگاداری تۆی خۆشویستیان

دەكرد.دنیاین نوەكانت بھمان ربـــازى كوردایتى و مردایتى تۆ شـــون ھگـــرى پیامى پیرۆزى تۆ

دەبن.

مرۆ (١٢٨)

حمید بدرخان

یوس

نوم

ژنارۆ

گۆڤارى ھاوار" دەنووس" ت بك تایبیكى تورك: دكتۆرانامندكارخو

ئحمد ئاكتورك: جالدەت بدرخان لدوورە وت ئو گۆڤارەى دەركردووە، ئمش بۆ من گرنگ ك لكۆینوەى لسر بكم

مۆتی گۆڤاری "ھاوار" ، دیمشق، ٢٦ی تشرینی یكمی ١٩٣١

ئحمد ئاكتورك ئو خوندكارە توركی بدوای رۆژنامنووسی كوردیدا دەگڕێ

میر جالدەت بدرخان

دەفتری خرجی گۆڤاری ھاوار ژمارە (١)ی گۆڤاری ھاوار

Page 6: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

6

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

ي ئيفتيخارمداليا

ئا: عبدولوەھاب شخانیمدالیایـــى ئیفتیخارى بۆ گردەنى عدى گچكھید ســـرزى شـــبـــو رگشـــمپ ھاوڕیانـــى و شـــھیدانى داســـتانى دەشتو مام ســـید كاك و كاك جمال كوردە لـــ "درامـــاى گردەلـــوول". چند خۆش مردنى ســـربرزى، چند خۆشـــ ھوســـت و كوردایتى راستقین. چند برزن شھیدان ســـعدى گچكو ھاوڕیانى چند پیـــرۆزە قندیـــل، چنـــد بـــرزە قندیل، چند خۆڕاگرە قندیل، چیا سركشكى كوردستان، مكۆى خبات و تكۆشـــان، بسایى تۆ بوو ك دەیان گوت:"ھیچ نبوین و زۆرگورەش بووین" گورەییكت دابوو بو تكۆشران ب ئندازەى ند و خۆراگر. بۆیرزو بخۆت بـــ

شاعیر دەیگوت:ل قندیلى سربرزەوە

وەمت بۆ دەنرموە ھیدبوونم شانازییش

ھاوڕێ رەنگ نت بینموە!شـــھید كۆنـــدەرى و ئازایـــى ســـعدى گچكـــ كـــس ناتوانـــى نكۆى ل بكات. دەشتى ھولر و چیاى سفین و ھورێ و كۆڕەك و قندیل شـــاھدن ل كۆندان و ئازایتى و نبزى شھید سعدى دە لو شاھداستانى دەشت .گچكئازایتى و نتراســـانى "ســـعدى

."گچكشـــڕى سرپرشـــتى ئـــوەى دەشـــتوى كردووە كاك سعدى گچكـــ بـــووە لگڵ بڕز ســـید

.كاكیـــادى ھمووســـاك دەشـــتو دەكاتـــوە، دەشـــتو داســـتانى گردەلوول ل دەشـــتو دروســـت

بوو.داســـتانى دەشتو ھونى دراماى برزى گردەلوول، ك ل ھرچوار پارچى كوردستان ب حزو خم و پژارەو تاسوە سیردەكرا. خۆ دەیانتوانـــى خۆ لشـــڕ بدەن و رگشمم مردنى پن. بكنقت دەبـــ قینراســـت برپرســـى و ئازایان ب، ســـربرزانو جگاى شـــانازى میللـــت بـــ وەكو كاك ســـعدى گچكـــ و ھڤانى. ئو شون پیرۆزان دەب ل دەفترى سروەری و سربرزى میللتى كورد ونـــى بكشـــ و تۆمارى بكات و بنوەى نوی بناسن و ئوەى نوەكانمان بزانن، ك پش ئوان چیان بۆكراوە، چیان كردووە ھر لرەوە مدالیای ئیفتیخارى بۆ

گردەنى برزى شـــھید سعدى گچك و بڕز سید كاك و ھڤاڵ جمـــال كوردە و گردەنى برزى دەرھنـــرى درامـــاى گردەلوول

.نلیل زەنگكاك جسعدى عزیز ناسراوە ب سعدى و دریـــن پشـــمرگى ،گچكـــنترس و كوردپروەر ل شۆڕشى تالیـــۆن بوو لیلـــوول ئامیـــر بئھزى شـــھیدان، كـــ كاك على عســـكرى سرپرشـــتى دەكرد لگـــڵ عریـــف عوســـمان، كاك سعدى لوش دەورى كاریگرى

ھبوو لھزى شھیدان.دواى نســـكۆ چووە ئـــران دوایى لگـــڵ مام فارس بـــاوە گڕایوە بغدا. ل شۆڕشـــى نوى یكتیدا لگڵ بڕـــزان كاك دكتۆر خالید ر دەبابو عوم ید كاكو مام سو قادر عزیز، شھید یاسین قادر خۆى. بیكوە چوون دەرەوە بۆ دروست كردنوەى شۆڕشى نوى گلكمـــان و ھروەھـــا لـــ قۆلى سلمانى شھید على عسكرى، مزم تاھیر علـــى والى ئوانیش گیشتن ھمان شون، ل مكۆى قندیلـــى پشـــمرگاتى خباتـــى سركش، ئو چیایى ك "سدام" دەیوت ئگر دار خورما ل چیاى قندیل شـــین بب ئـــوكات كورد شـــۆڕش دەكاتوە، بـــم كوڕانى كوردستان ب سركردایتى على عســـكرى ئـــو دارخورماییان لـــ قندیـــل چانـــد، برەكـــى وا موومان لـــت، ھۆ دەخورمـــئقندیـــل كۆبووینوە. تشـــكیتى عسكرى دروســـت بوو بناوى "ھرم" ھرمى دەشـــتى ھولر دروســـت بـــوو و كاك ســـعدى دەكـــرد، سرپرشـــتى گچكـــھرمـــى ھورێ ھتـــا رەواندوز مـــام ســـید كاكـــ سرپرشـــتى دەكـــرد، ئـــو ھرمى ســـعدى دەكـــرد، سرپرشـــتى ،گچكـــھرمكـــى زۆر رـــك و پك بوو عدى گچكوەى كاك سھۆى ئبل رووى سیاســـی و عسكرى و رۆشنبیرى رۆلى كاریگرى ھبوو، ھموو پشـــمرگكان خۆشـــیان دەویســـت و ھروەھـــا ئندامـــى سركردایتى یكتى بوو. یكم چاكى كاك سعدى و دەستكى ل ســـاى "١٩٧٦" كردیان ل نوان خانزاد و مال ئۆمر بوو، پیاوكى وتم كمنـــى رژدارى ئدەرەج

كمین و لناوى برد.جمال كوردەو داســــتانى دەشتو دراماى گردەلوول، جمال ئحمد فتاح ناســــراوە ب "جمال كوردە" نازناوى كوردى ل شۆڕشــــى نوێ وەرگرتووە، چونك ل عشیرەتى كوردانــــ، ئوانش عشــــیرەتكن ك شوەى قســــكردنیان تایبتو ى" بشــــیرەتى "گع لــــ كــــلق ى "١٩٦٣" بســــا جافن ل ســــئحوكمى ناوچكمان، ك ل دەست پشمرگ بوو ب پشمرگ ل لقى ببوو بشتا نھ ر، كولدەشتى ھھز، كاك فارس باوە سرلق بوو، رگشمپ ى ١٩٦٤ بوو بســــا للــــ "پلى" كاك ســــید كاكــــ تاكو یلــــوول لكچوونى شۆڕشــــى ئتكۆتایى بوو بسرلق تاكو شۆڕش ران لئ كچــــوو دواتر چووینــــتنغدە گیرساموە، ماوەیكى كم ماموە ھاتموە ھولر ل گوندى چرمگ جنشــــین بــــووم، دواى ساك وەك برپرسى عسكرى و ھبژاردە نفى خوارووى عراق دیوانیی ماس لى غناحی كراین ل نى ھاتمنھ ك بوە. جارگیرسامھولر چاوم بــــ برادەرك كوت ناوى مولوود ھمــــزە بوو، ناوى نھنییكى "ئاراس" بوو، دۆستكى زۆر نزیكــــى مــــن بوو، پــــى گوتم ركخستنك دروست بووە ب ناوى كۆمى ماركســــى، من یكســــر قبوم كردو گوتم: من دەبم یكم مفرەزەى پشمرگ، ب مرجك ھندى چكم بۆ پیدا بكن. ئویش گوتــــى "١٥" چكت بۆ پیدا دەكم، قك كاك "ئــــارام" موافرجم بــــبك. من گوتم زۆر زۆرباشــــ. من "٢٠" رۆژ لــــ ھولر ماموە، كاك ملوود ھمزە دووس جار چووە ســــلمانى الی كاك ئــــارام، بــــم دیاربوو چك نبوو و پیان نكرا. شــــھید مولوود ھمزە مرۆڤكى زۆر چاك و بكار بوو لناو رك خستنى كۆم ل ھولرو رۆلكى

بــــوو لــــرى ھورەو كاریگــــگــــھولر، چونك كوڕكى زۆر چاك بوو. لو ماوەیدا ك من ل ھولر مامــــوە كاك علــــى عســــكرى و شــــھید ســــعدى و جماعــــت گیشــــتن قندیل. دواى ئوە كاك مولــــوود ھمــــزە "ئــــاراس" گوتى من رەوانت دەكم، لگم ھات بۆ "كۆی" چووین ماى "حمید كریم شــــانیى" بۆ رۆژى دوایى شــــھید حمید لگم ھات بۆ سنگسر، منــــى بــــردە ماك ل سنگســــر ر شــــینایى توتندا بوون، كســــلچوومــــ ماكــــو ســــر شــــینایى خاوەن ماك بــــرادەرم بوو ناوى ك لوش "رییســــنگكر سب"ماى ئودا ماموە، بۆ رۆژى دوایى ھر لناو شینایى برەو رۆژھت ئیشارەتى بۆكردم بۆ بنارى چیاى قندیل بۆ گوندى "سوورەدێ" ئیتر ك لرســــكعمن رۆیشــــتم و مپشمدا لو معسكر مدا برەو گوندى سوورەدێ چووم بۆ رۆژئاوا گیشتم ڕەشماك شوێ لوێ بــــووم، ئوارەكى نانــــم ترخوارد یشــــتمك گچارەگ یانى ببۆ بگونــــدى ســــوورەدێ. كــــ چــــووم شــــخى حاجى پشــــمرگكانى بنزرى لــــوێ بوو بگــــڵ ئوان

كوتم و چووم بۆ الی دكتۆر خالید و ســــعیدى لســــر چیاى قندیل تووشــــیان بــــووم، كــــ ئاوابووین ى لوانــــنــــى" ئدۆل" یشــــتینگدۆنــــى بوون مام ئحمد نبى و مام عومر دەباب و كاك سعید و علیكۆو ئحمد خان و برادەرانى حاجى ئۆمران، ك ناوەكانم لیاد بمبــــوورن، چونك مــــاوە دەبــــنئــــازاو ئوانــــ پشــــمرگى زۆر چاپــــووك بــــوون. ئســــتا ســــاى "١٩٧٦" ئوان پش ئم ب ساك ١٩٧٥" چووبوونــــ" واتــــ ســــاى دەرەوە و زســــتانكى ل ناوچى دیــــوى ئران پشــــمرگ بوون بۆ نان پیداكردن و دەھاتن گوندەكى خۆیان و خزمكانى ئرانیش نانیان بــــۆ دەھنــــان. لــــ ئنجامــــى ئــــو وتك بدوید عس ھاتوو چۆیبۆســــى دوژمــــن و شــــھید بوو،

یكم شھیدى شۆڕشى نوێ بوو كس ل پشــــ وى شــــھید نبوو ل شۆڕشى یكتى نیشتمانى براى .بیید نحمــــلــــى كــــۆ و مام ئعئوانیش كاریگرى زۆریان ھبوو لــــ دروســــتبوونوەى شۆڕشــــدا، پشــــمرگیكى چنــــد چونكــــزۆرچاكیان ھبوو. دواى ئوە من لگڵ مام ســــید كاكــــ، ك چند كســــكى لگــــڵ ھاتنــــ ملكان،

ئوانیش:١- مـــال بكر خكى كردز بوو. ٢- جمال كوردە. ٣- مالى حاجى رەســـوول . ٤- ئســـعد ئحمد خكى كـــردز، ئوانـــى ناویان ببورن، چونك نووســـراوە دەبنھر ئوەندەم لبیرە. ساى "١٩٧٦" رگشـــمفرەزەى پم مكی مئبوویـــن، كـــ ھاتین خـــوارەوە بۆ پشـــمرگ خكى دروستبوونى گـــروان، ملـــكان و وەرتو ئو شوازییان لرمى پگناوە زۆر ب

كردین، بو س چوار گوندە نزیكى "٨٠" پشمرگمان بگڵ كوت. دواى زۆربوونى پشمرگ ھرم ورێ، كمى ھردروســـتبوو، ھكاك ســـید كاكـــ سرپرشـــتى دەكرد ھروەھـــا ھرمى ھولر شھید سعدى گچك سرپرشتى دەكـــرد، من جگرى ھرمى "٨"ى ســـید كاك بووم بناوى ھرمى ھـــورێ، لرووى ركخســـتن من و ناوچانكخستنى ئرپرسى رببوون. دواى گڕان و جولكردن ھـــر دوو ھرم ھرمى ھورێ و ھرمى "٨"ى دەشـــتى ھولر. لوكاتـــدا "١٩٧٨" ســـاى بـــووە جیھـــازو ســـلكى نبـــوو ختـــى پیوەنـــدى زۆر واز بـــوو، دواى ئوە سركردایتى داواى ھردوو ھرمـــى كـــرد، كـــ بگڕینـــوە منـــۆكان" ئ" تى لـــركردایســـلـــ ناوچى خۆشـــناوەتى بووین. نامیكمان لسركردایتییوە بۆ ھات ب "مجیدى مـــال فتاحیان" ،عدى گچكنارد بوو بۆ كاك ســـكـــ بگڕینوە ســـركردایتى بۆ

كارى پویست.شوەكى ل "شالشكنى بتوین" بركوتین، ب ھۆى رنیشاندانى ئامـــۆزاى مجیـــدى مـــال فتاحى

مفرەزەیكى دكتۆر خالیدیشـــمان لگڵ بوو برەو بنارى كوسرەت چووین گونـــدى "مـــوژە"، رۆژى پاشـــتر چووین گونـــدى "چناران" شـــو و رۆژەك لـــوێ ماینـــوە، بچند بلمك پڕینوە بۆ برى مرگـــ. نزیكـــى ســـعات "١٢"ى .رگئۆردوگاى م یشتینو گشموختارەكمان لگڵ خۆمان برد ل چیاى ئاسۆســـمان دا، لسرى ت، كھـــ چیـــادا رۆژمـــان لـــ نجیـــرە" لگونـــدى "ھ یشـــتینگكنـــدى نزیـــك گونـــدى ھنجیرە خۆمان حشـــاردا و پامـــان داوە، تاكو ئوارە داھات و یك سعات رۆژ مابوو گیشـــتین ســـر زى شـــوێ "گرمـــكان"، گوندیـــك لگرمـــكان پڕینـــوە، تووشـــى دوو پشمرگى ناوچك بووین، یكیـــان بنـــاوى بایزەخوار ئوی

دیكـــ نازانم، من و كاك ســـعدى بیكوە ل مزگوت دانیشتبووین .كرگشـــمپ ھـــردوو لگـــڵ ئوكات ئم "٤٢" پشمرگ بووین وە، بكانرگشـــمردوو پھـــبوت پشـــمرگكمان ھـــردوو ك ،نن بۆ شـــوبمانب ینســـبشـــڕمان پبكرێ، شونكى باش ب. بووە مشتوممان لسر كات و ساتكانى رۆژیشتنمان ب شو. وتیـــان پشـــمرگكان ھـــردوو ســـعات "٤" بۆین، كاك سعدى گچكـــ گوتى ئـــوان شـــارەزان و ،شـــارەزا نین وانمنیـــش گوتم ئســـعات "٣" بۆیشتینای تووشى شڕەك ندەبووین، چونك رژم ســـعاتك پش ئم گیشتبووە لقح وان بو"، ئگوندى "دەشـــتبۆ گوندى دەشـــتو دن و ئمش

بۆ گوندى دەشتو دەچین.گوندى دەشتو: ل رووى جوگرافى دزە، لى قـــناوچـــ تـــودەك

نزیكـــى قـــدزێ، رۆژھتـــى "٥٠٠"م لـــ زى قـــدزێ دوورە، دەوروبرى زوورگ و زۆر بندە، ،نیی كى لردو شـــتم ھیچ ببتنھـــا ھندـــك دار بـــروو و دار

.بمازى نئمـــ لـــ دواى یـــك دەڕۆیشـــتین لگڵ رۆژھت جماعت ئاوڕیان داوە، ســـربازى رژم لســـر ئو رگاییـــ، كـــ ئم جمان ھشـــت "٥٠٠ تـــا ٣٠٠"م لـــك دووربووین، ئمش ھـــر ئوەندە فریاى خۆمان كوتین چووین ســـرگردێ بناوى "گردە چو" من و مال بكرو شھید عدى گچكھید ســـحمـــۆ"و شـــئ"و "ســـرباز كۆیى" گیشـــتین سر گردەكـــ و جماعتیش وا خریكن سردەكون بۆالی ئم، ئم لسر ئوان رانوەســـتاین، رۆیشـــتین بۆ ئاخیرى گردەكـــ، لوێ لگڵ كاك ســـعدى مشـــاوەرەمان كـــرد، دوو "رین بۆ گوندى "لبانبن رگشـــمپلســـر زێ بـــۆ ئـــوەى بـــ بلم ھندكمـــان بپڕننوە بـــۆ گوندى لبان، لـــو برى زێ "مـــال بكر و ســـرباز كۆیی"مان نـــارد، گڕانوە

.ماین ى لكملگوتیان بك ئوان گڕانوە كاك ســـعدى گچكـــ گوتـــى: مـــن بۆالی ســـید "جمـــال مـــن و كاكـــ دەچـــم، كـــوردە" لگـــڵ ســـرباز لگـــڵ مالبكـــر چند پشـــمرگیكى تر لســـر قۆپكى زۆزك ماینوە، ئمـــ ئارپچییكمان پـــ بوو، "٢" گوللى ھبوو، لو كات و ساتدا كۆپتر ھات سرمان، منیش یك

"R.P.J"م تگرت.ئالـــرەدا شـــڕ دەســـتى پكـــرد: لھمـــوو الیـــك شـــڕ دەســـتى پكرد، سعات "٨"ى بیانیی، رۆژى ١٩٧٨/٣/٨ ئمـــ برزاییكانمـــان كى نیینم ھیچ شـــوبـــ گرتیبۆ خۆ حشـــاردان بۆ شڕكردن، بـــم ھیچ شـــونكى نیی بۆ خۆ حشـــاردان بـــۆ شـــڕكردن، ئیتر شڕ ھات و دەب بیكین، دوژمن ل ڕ پنیـــن. ئاســـمانى شـــزببكۆپتر بوو ســـ دەڕۆیى و سى تر دەھات، عســـكرى سلمانی و موویان لر ھدزە ھى قناوچئم كۆكردەوەو شڕ ب خستى دەســـتى پكرد، دەورى ســـعات ١١" مـــن بریندار بـــووم، ئاگام ل"كاك ســـعدى وان نمـــا، پاشـــان ئم جگاى خۆمان گۆڕى، وا رك كوت كاك سعدى و مالبكر و ســـرباز كۆیى بیكوە بوون و گیشتینوە یك، كات بووە "٤"ى مبا ئ :عدى دەوارە كاك سئھرش برین بۆیان. ھرســـكیان لســـر چنچكان ھرشیان كرد بۆ

ئو پۆل ســـربازە پـــش ئوەى بیانگن و ل كاك سعدى دەدەن و شـــھیدى دەكـــن، ســـربازو مالبكریش دەگڕنوە الی سید كاك، دەن: سعدى گچك شھید، بـــوو زیانـــى دوژمن لو شـــڕەدا یكجـــار زۆر بـــوو، یـــك كۆپتر كـــوت و "٢٠٠ تا ٢٥٠" عســـكر زۆر نزیك بووین ل مـــكوژراو ئ ل رەكتا كۆپترەكان ھســـكع رى خۆیانی دا زۆرى لســـكعكوشـــتن و لوێ فۆكوانكیان گـــرت، چونكـــ داوایـــان لـــ كرد بنیشـــ و ســـربازەكان گرتیان، ســـعات "٤" شڕەك كۆتایى ھات سر چیامان ھموو ل گیرا بوو، ھیـــچ فیشـــكمان پـــ نمابـــۆوە، ى كقارەمانانـــ رگشـــمو پئـــ سمان لھید بوون و چوار كشبدیل گیران دوانییـــان ھر لوێ گوللباران كرد، "ســـید ســـامى و سباح جمیل" سید عزیز سید

حوسن ب دیل گیران و ل دواییدا ل سدارەدران، من بتنیا دا بام لگڵ ھڤانم ســـید كاك لگڵ مالبكر و سید عبدو سوورە دابان برەو الی قدزە رۆیشتین، منیش شوێ ئو شونى بخۆم لى بسر كوتبووم برەو ئوێ رۆیشـــتم، ئاوابووم چـــووم برەو رووبـــارى گوندەك و لـــدەشـــتتووشـــى قـــادر عزیـــزو رەشـــید گزن بـــووم، زۆر كیفـــم ھات و ورەم برزبۆوە، ھردووكیشـــیان زۆر ئازابوون، بوام پیان ھبوو. دەســـت كتان لیانم وت یمـــن پ دەست كیش لوات و یراستم بچپ، ك تقیان لمان كرد لیان دەدەیـــن، من كـــى، چونك ئو ناوچی ھموو سربازى دوژمن بوو، ھروەھا تۆپبارانیش حریق ل ئاســـماندا بوو، بۆ كشفكردنى ینك ما بگتر١٠٠" م" كـــ ،مئگوندەك، من و كاك "قادر عزیز" برازاى ســـعدى گچك، ك ئستا .شانتكرى حزبى زەحمســـكرتگوتم رەشید بۆ زەمك لو گوندە بن. چونك رەشید پشمرگیكى زۆر ئـــازاو قارەمـــان بـــوو، وەكو شران چوو زەمكى گوندەكى ھنـــا، ئمـــش گوتمـــان رگامان .مین قوتارمان كك پیشان بدەو لئویش وەكو جوامران رناسى بۆ ۆن كداب ودۆكردین، گووتى: برۆیشـــتین تووشى گوندك بووین چایـــان بۆ لنایـــن، بم من ھیچم بۆ نخورا تنھا چایك نب وەكو خكى ب ئمك "٣" ھستریان بۆ حازركردین، ھرسكمان سوارى وغـــكان بووین بـــرەو گوندى "ھشۆ" ك گیشـــتین ئو گوندە ئاخیر گوند بوو، شو زۆر نمابوو بیانییان بوو وتیان ككى ئوەى نییـــ ب وغ بۆن، نزیك ب پیان بـــۆن، یك تاق مـــاڵ لبن چیاى ھشۆ ھی بۆن ئوێ و رگایان یشتینیانى زوو گپیشان داین، بماكـــ. نـــان و چـــاو خواردنیان داین، ھتا ئوارە خۆمان ل شاخ شـــاردا، بـــۆ رۆژئـــاوا چووینحگوندى ھشۆ، ئوكات فرۆشگاى لبـــوو، دوو وغـــى ئرانییـــان بۆ بـــرەو ســـواربووین و گرتیـــن یشـــتینى گوارەكســـنوور بۆ ئ خۆی و ســـ ید كاكنۆكان، ســـ یشـــتبوونوانیش گســـى تر ئكنۆكان، الی كاك على عسكرى لوێ سید كاك پى وتم: سعدى گچك شھید بووەو كاك قادریش ھرلـــوآ زانـــى ك مامى شـــھید بووە، "١٣" كســـى شھید لگڵ وترمیان كت عدى گچككاك سدەســـت رژـــم و ھـــر "١٣" یـــان شاردۆتوە. ل گۆڕستانى قدزە. و"، كبوو داســـتانى "دەشـــتمئكرای درما بنـــاوى "گردەلوول"، گورزكى كوشـــندە بوو ب دوژمن كاك بداخـــوە بـــم كـــوت، رگشمو "١٣" پ عدى گچكســـشـــھید بوون، ك ھر ھموویان خكـــى ھولـــر بـــوون، ھـــزار ســـو لگیانى پاكى كاك سعدى گچك و ھڤانى، خۆزگ زۆربى داســـتانكان دەكران "دراما" وەكو گردەلوول بۆ نوەى نوێ، تا بزانن ئو برھم بـــ خونى ھزاران عدى گچكھیدى وەكو كاك سشو ھڤانـــى ســـربرز. مدالیایى "جمـــال كاك بـــۆ ئیفتیخـــارى كـــوردە"ى پشـــمرگى درین و ماندوونناسى و بریندار بۆ كوردو كوردســـتانى، ك كۆـــى نداو تا تپى ســـركوتنى ب تفنگكى

لداو ھر پشمرگ بوو:١- شـــھیدى سركردە ســـعدى گچكى

خكى ھولر.٢- شھید فاروق سدیق خكى ھولر بوو.٣- شھید ئحمۆ خكى چمرگ بوو.٤- شھید فروغ قادر خكى ھولر بوو.

٥- فریق ھمزە خكى ھولر بوو.٦- شاھین عزەدین خكى ھولر بوو.٧- تاھیر حمد خكى ھولر بوو.

٨- جبار ئیسماعیل خكى ھولر بوو.٩- عوسمان باوە خكى ھولر بوو.١٠- عزیز باپیر خكى ھولر بوو.١١- سامى عوبید خكى ھولر بوو.

١٢- سباح جمیل خكى ھولر بوو.١٣- ئحمـــد محمـــد ئمیـــن خكى

ھولر بوو.١٤- ئحمـــد محمـــد ئمیـــن خكى

ھولر بوو.ئو پۆل پشـــمرگیى قارەمانى رەتاى شۆڕشـــى نـــوێ، كـــســـھموویـــان خكـــى ھولر بوون لـــ داســـتانى دەشـــتو لـــ رۆژى ١٩٧٨/٣/٨ شـــھید بـــوون ،ھزار

سو ل گیانى پاكیان بت.

ـــی، ـــووت ـــ گ ـــات ــــــزەی ھ بــــــاســــــۆم روونــــــــــــاكــــــــــــ ئ

ئستۆم باوژە پتت جلالد وەرە ئوە پت نیی "مدالی ئیفتیخارە"خۆم میللتی قارەمانی بووم ككتۆ تۆرای ل چاوان وەك خوی منمن ــوی ش مانگ رەشــتــرە لبسكت بۆمجنوون بلیالكی خۆت منازە

كناوبانگی پتر رۆی ئوی من

مدالیای ئیفتیخار و شـۆڕەســوارانی ھولر

قندیل شـــین بب ئـــوكات كورد شـــۆڕش دەكاتوە، بـــم كوڕانى كوردستان ب سركردایتى على عســـكرى ئـــو دارخورماییان لـــ قندیـــل چانـــد، برەكـــى وا موومان لـــت، ھۆ دەخورمـــئقندیـــل كۆبووینوە. تشـــكیتى موومان لـــت، ھۆ دەخورمـــئقندیـــل كۆبووینوە. تشـــكیتى موومان لـــت، ھۆ دەخورمـــئ

عسكرى دروســـت بوو بناوى "ھرم" ھرمى دەشـــتى ھولر دروســـت بـــوو و كاك ســـعدى دەكـــرد، سرپرشـــتى گچكـــھرمـــى ھورێ ھتـــا رەواندوز مـــام ســـید كاكـــ سرپرشـــتى دەكـــرد، ئـــو ھرمى ســـعدى دەكـــرد، سرپرشـــتى ،گچكـــھرمكـــى زۆر رـــك و پك بوو عدى گچكوەى كاك سھۆى ئبل رووى سیاســـی و عسكرى و رۆشنبیرى رۆلى كاریگرى ھبوو، ھموو پشـــمرگكان خۆشـــیان دەویســـت و ھروەھـــا ئندامـــى مفرەزەیكى دكتۆر خالیدیشـــمان كوتم و چووم بۆ الی دكتۆر خالید سركردایتى یكتى بوو. یكم

ل راستوە شھید شاخوان، مام جالل و جمال كوردە

جمال كوردە

سعات "٣" بۆیشتینای تووشى شڕەك ندەبووین، چونك رژم سعاتك پش ئم گیشتبووە گوندى "دەشتو"، ئوان ب حلق بۆ

گوندى دەشتو دن و ئمش بۆ گوندى دەشتو دەچین

عدی گچكركردە سھیدی سش

Page 7: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

7

پشكۆ علی ساحpshko [email protected]

: ھبژاردن :شوازی چوارەملـــ كارپكـــراو سیســـتمیسیســـتمی ،كـــبژاردنھڕژەیی (نونرایتی ھبژاردنـــیك مبست لیستی داخراو) بوو، –لیســـت ب دەنگ لـــی: دەنگـــدەر،كیانك یان حزبك، ھموو دەدات،بدەســـتی دەنگانی بپـــی ئـــوھبژاردنكانـــدا، لـــ دەھنـــتل پرلماندا. لـــ دەبت كورســـی،(٩٦) ژمـــارە وات ،كیاســـا كۆنب شوازی سیستمی ھبژاردنئاستی لسر نونرایتیڕژەیی،مم سیســـتئ . بپی بوو عراقبازنی یك عراق سرانســـریپاوراوانی لیستی . بوو ھبژاردنلسر ئاستی الین سیاسییكاندەنگیان و كرد پشبكیان عراقبـــم بپی یاســـای كۆكـــردەوە،نویھبژاردنعراقبسر(١٨). دابشكرابوو ھبژاردن بازنیبازنیكی پارزگایك، ھـــر واتبۆ . بوو ھبژاردن ســـربخۆیدیاریكردنی(٢٣٠) كورسی،بۆ (٤٥)ش،لوەكرەبووكردنقكورسییبۆ ھبژاردنی عراق سرانسریبۆ ئوان عراق بیك بازنی كرا،بمبســـتی دانـــرا . ھبـــژاردنو ئایینی مینـــك مافی پاراســـتنیبـــۆ مزھبییـــكان، و نتوەیـــیبازنی لـــ ئـــوەی دەنگكانیـــانلـــ ، پارـــزگاكان ھبژاردنـــیپشبكیلیستبھزەكاندابفیۆنڕوات، دەنگكانیانلسر بنمایلســـر ھبژاردن یك بازنـــی

كۆدەكرتوە. عراق ئاستی: مم سیستئ الین باشكانی أ.

ھمـــوو لـــ مم سیســـت١. ئـــھوی زیاتـــر تر سیســـتمكانییكسانی و دادوەریی چسپاندنیدەدات،چونك حزب بچووككانیشبدەســـتی دەنگانی بپـــی ئـــونونریان پرلمانـــدا نن لـــدەھڕاســـتقینی نونرایتی . دەبتدەكـــرێ، دەنگـــدەران ســـرجم كســـك ھیـــچ دەنگـــی چونكـــسیســـتمش . ئم ناڕوات بفیۆك ،یزۆرین سیستمی پچوانیدەنگدەران زۆری بشـــكی دەنگیبفیۆ ھبـــژاردن ل بازنكانـــی

. دەڕواتوپگ و بچووكـــكان ٢. حزبـــنونریـــان دەتوانـــن میللییـــكانئمـــش . پرلمـــان ننـــیبگلسرجم دەنگكانیان ك بوەیبازنكانیھبژاردنداكۆدەكرتوەدەنگانـــ ئـــو و بپـــی ڕـــژەیدیاری بۆ پرلمان ل كورســـیانبچووككان وەشحزبب دەكرت،و دەپارزن خۆیان ســـربخۆیی

. پا حزب گورەكان ناچننونرایتـــی سیســـتمی .٣حزبـــكان لـــ ڕژەیـــی، بشـــكبشـــكی و دەســـت دەخاتـــ. دەكات ب ئۆپۆزیسیۆن تریشیانئیجابیان ڕۆكی ئۆپۆزیسیۆنكانبســـر دەبـــت، دەبنـــ چاودـــرسنوور و دەســـتدارەكان حزبحزب . دادەنـــن بـــۆ دەســـتیانتایبتـــی ڕۆـــی بچووككانیـــشڵ حزبگل دەتوانن و خۆیان دەبببســـتن، ھاوپیمانی گورەكانداناتوانن حزبان ئو زۆرجار چونك

. پكبھنن حكومت بتنیاگیانی لگـــڵ ،مم سیســـت٤. ئدیموكراسیدا بنماكانی و سردەمو حزب ھموو ب گڕ . دەگونجكۆمكان توژو گوپو كمینوبگاتـــ نونریـــان كـــ دەدات،

ھۆی تدەب ئـــوەش . پرلمـــانڕەنگ پرلمـــان گودانی ئـــوەیئاونیڕەنگدانوەی جیاجیاكانو. بت كۆمڵ پكھاتكانی ھموو

ھموو الی ئومد مم سیستئ .٥و ئندامانـــی حـــزب و الینگـــرانجیاجیاكانی توژە و چین و مینكتـــا دەكات، دروســـت كۆمـــال بۆ بكـــن، ھبـــژاردن بشـــداریپرلمان، بگات نونریان ئوەیڕیژەی لسر كاریگریی ئمش

. دەبت بشداربوونھۆی تـــدەب مم سیســـت٦. ئـــو ـــف دیـــاردەی كمبوونـــوەیدەوـــت چونكـــ ســـاختكاری،بازنـــی یـــك لـــ گشـــتی بـــ

.بژاردندایھزۆر مسیســـت لـــو ٧. دەنگـــدانڕژەی ئگر تایبتی ب ،ئاســـانلـــو بـــت بـــرز نخونـــدەواری

.توزۆر دەنگـــدان كارتكانـــی .٨تنھا دەكرـــن، ئامادە بئاســـانیلسر ژمارەكی حزبكو لۆگۆیسرۆكی ونی یان دەنووسرت،

. پارتكانئـــو ئـــو چوارچـــوەی لـــ .٩تنھـــا دەتوانرـــت سیســـتمدا،ل ڕووی وت پكھاتكانی شونیمزھـــب، ڕەگز، ئایین، نتـــوە،لبرچاو جوگرافی شونی تمن،

. بگیرت:مسیست ئم خراپكانی نالی ب.

ڕژەیی نونرایتی سیستمی .١حزبی زۆربوونـــی دەبتـــ ھـــۆینونرایتی كردنی واتـــا بچووك،سیاسی حزبی ل زۆر ژمارەیكیئوەی ھۆی تدەب پرلماندا، لـــپرلمان لـــ زوویی ب یاســـاكانزۆری بھـــۆی . دەرنكرـــندەكات بیروبۆچوون، ھروەھا كار

. حكومت جگیری سرنـــوان لـــ بھـــز ٢. پیوەندیـــیبشـــوەی پاـــوراو دەنگـــدەرودەنگ دەنگـــدەران . نابت كســـیبـــ دەدەن حزبـــكان بـــ لیســـتیخودی دەنگ ب شوەیكی گشتی،

. تایبتی وراوەكان نادەن بپالكارپكردندا مسیســـت ٣. ئـــمحسابییوە ل ڕووی چونك ،گرانناتوانین ئاســـانی ب زۆر ئاـــۆزەوھۆی تدەب زۆرجار بۆی تیبگین،ئنجامی ڕاگیاندنـــی دواكوتنـــیتدەب ك ئمش ھبژاردنكان .ھل بەخســـ بۆ ھـــۆی ئـــوەیدەستكاری كردنی و تزویر كردن

. دەنگكانســـربخۆكان، تییســـایك .٤پویســـت دەنگی بتنھا ناتوانـــنچونك پرلمانوە، بچن و بھنن. پ ناكرێ ڕكابری حزبكانیان

ھبژاردنـــی پۆســـی : پنجـــم : ئنجوومنی نونران

(٢٠٠٥/١٢/١٥) ڕۆژی لـــھبژاردنی ئنجومنی نونرانیماددەی بپی ئنجامدرا . عراق،ل ھبژاردن نوـــی (١٥) یاســـایئنجومنی بیاریدا، (٢٠٠٥/٩/١٢)پك (٢٧٥) كورســـی ل نونران(٢٣٠) ژمارەیـــش لـــم بـــت. بازنكانـــی بســـر كورســـیاندابش پارزگاكان ل ھبژاردنـــدا: بغداد وەیشـــ بـــم دەكرـــن،،(١٦) بسرە ،(١٩) نینوا ،(٥٩)،(١٣) ھولـــر ،(١٥) ســـلمانی(١١)، دیالـــ بابـــل ،(١٢) زیقـــار،(٩) (٩)، كركـــوك (١٠)، ئنبـــار،(٨) ســـحدین ،(٨) واســـیتدھۆك ،(٨) نجف ،(٨) قادســـیی،(٦) ربـــك ،(٧) (٧)، میســـانب كورسیشیان (٤٥) ،(٥) موسننادانران، (تعویضي) زیادە كورســـیكواوكاری ژمارە گشـــتییبۆ تـــعـــراق لسرانســـری كـــ .ئوان بـــۆ و كرا بـــۆ ھبژاردنـــیھبژاردن بازنـــی بیك عراقپاراســـتنی بمبســـتی دانـــرا. نتوەیی ئایینـــی و مینك مافـــیئـــوەی بـــۆ مزھبییـــكان، و بازنی ھبژاردنی كانیان لدەنگلیست پشـــبكی ل ، پارزگاكانبیاریدا ،چن بفیۆ بھزەكاندایك لســـر بنمای دەنگكانیانلســـر ئاستی ھبژاردن بازنیڕگیوە لو تا عراقكۆبكرتوە،پرلمان ننیبگ نونرەكانیـــان

ھبـــژاردن، نویكـــی یاســـا .سیســـتمی بـــ كاری بگشـــتی كـــردووە، بازن فرە ھبژاردنـــیسیستمی لگڵ ئوەشـــدا بمھبژاردنیشـــی بازنـــی یـــك كاری نكـــردووەو فرامـــۆشب كاركردن ئمـــش . پـــدەكاتكـــ ھبـــژاردن، دوو سیســـتمیتاڕادەیـــك پكـــوە ھردوكیـــاننونرایتی بـــۆ دادپروەرییـــكڕژەی . دەكات دەنگدەران دابیـــن

دیاریكرابوو. ژنان بۆ (٢٥٪)ی

(١٥,٥٦٨,٧٠٢) كۆســـپ لـــھبوو. دەنگدانیـــان كـــس مافـــیدروســـت (١١,٨٩٧,٧٥٦)دەنگـــینادروســـت. و (١٣٩,٦٥٦) دەنگـــی(٦٢,٨٣٦) كاغزیسپی. (٣١,٣٤٨)ل كرابوون ئامادە دەنگدان بنكیوە(٥٦٠) . عـــراق سرتاســـریعراق دەرەوەی ل دەنگدان بنكیوتی (١٥) لـــ كرابوون، ئامـــادە(٢٩٥,٣٧٧) ـــراق كـــدەرەوەی عدەنگی (١,٩١٢) و دروست دەنگی((١,٠٩٤) كاغـــزی و نادروســـت. (٪٧٦،٤) ڕـــژەی ب ســـپی. واتو سیاســـی (١٩) ھاوپیمانی كۆیتۆمار (٣٠٧) قـــوارەی سیاســـیپاوراو (٧٦٥٥) بـــ كـــراو متمانسونن بشداریكردنی ڕژەی . كرایشـــتگ (ئنبار) ل ، كرد زیادییشتگ ل (سحدین) ،(٪٨٦،٤)تا دەنگدانـــدا ڕۆژی (٩٨،٤٪) . لـــبوو، جگیر ڕاددەیـــك بـــارودۆخ. بوو كمتر تیرۆریستییكان كارەو ھبـــژاردن كۆتایـــی أ . ئنجامـــیئنجومنی كورســـییكانی دابشكردنی

: نونرانھبـــژاردن كۆتایـــی ئنجامـــیكورســـییكانی دابشـــكردنی و لالیـــن نونـــران ئنجومنـــیســـربخۆی بـــاالی كۆمیســـیۆنیڕاگینرا. عراق ل ھبژاردنكانبوو. خوارەوە شـــوەیی ك بم

.(١- بگنامی وانب)كانوونـــی (٣٠ی لـــ ھرچنـــدەپۆســـی (٢٠٠٥ دووەمـــیل ئنجامدرا، عراق ل ھبـــژارانلســـر (٢٠٠٥/١٠/١٥) ڕاپرســـیبگشـــتی دەســـتوور كـــرا، بـــمئزموونكی عراق، ل ھبژاردنناوچانی لو بتایبت بوو، نوێسایی ژر ل (٢٠٠٣) سای تا كڕژمیبعس مابووەوە. یكمجارپۆســـیكی راق لع گالنی بووئم بكن، بشـــداری دیموكراسیك بتوە، ڕوون بۆ ڕاســـتیییان.(ترچاوەی دەســـل ســـگـــ)نانـــالی بـــو دەنـــگ جمـــاوەر دەســـت، تنیدەیانگ و دەداتخۆی ویســـتكانی و ك خواســـتكاتكیـــش دەكات، ھـــر تیابـــدیدواكـــوت خزمتكردنیـــان لـــدیموكراســـیدا پۆســـیكی لـــ

. لوەردەگرنوە دەستیشـــانزەھمین لینكۆـــن) (ئبرەھـــامیكگرتووەكانـــی تـــویالی ســـرۆكی

: دە ئمریكا Government of people،" by the people، for theھـــی (حكومـــت people" واتـــا

. گل) بۆ وەیلگل ،لگداوای(مجلسحوكم) لسر دواترھاوپیمانان، كاتـــی و دەســـتیھاوكاری یكگرتـــووەكان نتـــوەدانانـــی بـــۆ كـــرد عراقییكانـــی

نوان ل . سیستمكی ھبژاردنمانگیئازاروئایاریسای(٢٠٠٤)دا،گفتوگۆی یكگرتـــووەكان نتوەلگڵ ئنجامـــدا چـــ و فراوانـــیئكادیمیی، (سیاسیی، تییسایكلـــ كۆمیتییـــكان)، ئایینـــی،لیژنی و الیكی عـــراق ھمـــوو(مجلـــس حوكـــم)ی ھبژاردنـــینوەدەوتی نـــردراوی . عـــراقڕای عـــراق، بـــۆ ھبژاردنكانـــیك یاســـاییی وابـــوو ئو چـــوەپـــ عراقـــی ھبژاردنكانـــی

گشتی بشـــوەیكی بڕیوەچوو،دیموكراســـیی پـــوەرە لگـــڵ چونك ،دەگونج جیھان باوەكانیپوەنـــددارەكان مـــوو ئازادییـــھكیاسایی چوە . كراوە مسۆگرو ژنان گرنگـــی نونرایتییكـــیمسۆگر نتوەییكانی تییمایككاری ھانـــی كیاســـای كـــردووە،كبكـــی دەرگای دەداو پوخـــت. دەكاتوە كبككرانیش نوان

: كموكوڕییكان ب.تـــا ورد، ١. نبوونـــی ئاماركـــیپكھاتـــی خۆیان گالنی عـــراقو ئاییـــن نتوەیـــی، ڕووی لـــبـــۆ . بكـــن مزھبـــوە دیـــاریب (پسوولی پشـــتیان ھبژاردن

. خۆراك) بستڕیژەیبشداریكردنی(گنجان، .٢ڕەگز، ھـــردوو چوان لســـاب

. ژنان)، دیار نبووخاوەنی تمنی ئاستی دەبوای .٣و حـــزب ب كـــ ئـــو دەنگانـــی،بزانرێ؟ دراوە سیاسییكان نالیب گنـــج كـــ بۆئـــوەی بزانـــرێ،. داوە الینك چ ب زۆری دەنگـــیو چین ژن، دەنگی شوە بھمان(تمن، ،دیاریبكرای تر توژەكانی

. خوندن)یان ئاستی ،پیشكاندیدكراوەكان، ھموو دەبوای .٤ئاســـتی پیشـــیان، تمنیـــان،

. بزانرای خوندنیانلیستیھاوبش یبنانالی ئو .٥الینن؟ چند كردووە، بشدارییانكورســـیان چنـــد ھریكیـــانزانیارانـــش ئـــم ؟ بركوتـــووە

. نزانرانملمالنـــی دووەم: كاریگـــری تـــوەرەیھبژاردنی پۆســـی لسر مزھبیســـای عراق نونرانـــی ئنجومنـــی

سیاسی: ئاستی لسر ،(٢٠٠٥)یكم: بارودۆخیگۆڕەپانیسیاسی

ھبژاردن پش عراقشیع كاركردنی ئاڕاستی : دووەمكاركردنـــی ئاڕاســـتی ســـیم:

سونن لـــ زەرقـــاوی ڕۆـــی : چـــوارەمتائیفیت گشسندنیپرەپدانی

دەستی پنجم: سیاســـتكانیكاتیھاوپیمانان

كملمالن : ڕەنگدانـــوەی ششـــمیكـــم، لـــ ھبژاردنـــی كانونـــی

.(٢٠٠٥)توافوق پرەنسیپی : گرنگی حوتم

عراق بۆملمالنـــی دووەم: كاریگـــری تـــوەرەیھبژاردنی پۆســـی لسر مزھبیســـای عراق نونرانـــی ئنجومنـــی

سیاسی: ئاستی لسر ،(٢٠٠٥)گۆڕەپانـــی بارودۆخـــی : یكـــم: عراق پش ھبژاردن سیاسیكۆچی دوایی پیامبرەوە دوای لدەركوتنـــی دوای و (د.خ)ببش شیعكان ،شیع پیەوی

تدەو . دەبرن و لناو دەكرـــنیان بگڕ یككان، یك بدوایو كۆمی ڕكخـــراو كردنـــوەیتنانت ندەدا، شیعی ب تایبت. سیاسیش كاری و ھینی نوژیبووە ،شیع پراوزخستنی ئملـــ شـــارەزایی ھـــۆی كمبوونـــیھرچندە سیاسی، كاری و حوكمسیاسی تیۆری داڕشتنی ڕووی لئوەی لگڵ بوون . سركوتوودەیخســـتن سیاســـی دەســـتیتوانیان شـــیع بم پراوـــزەوە،

پگیشـــتوو ئۆپۆزیســـیۆنكی بـــۆ تیـــۆر ھروەھـــا پكبھنـــن، چندین . دابنن حوكم كاروبارینویـــان كاری تیـــۆرو برنامـــیو سیاســـی و ئابووری ل بـــواریكرد، تر پشـــكش بواری چندینگۆڕان ڕوودانـــی ھـــۆی ك بـــووەســـونن سیاســـی لـــ ھۆشـــیاریڕادەی تا و تیۆران بـــو برامبرملمالن لمشـــوە . قبوكردنیان،شیع سوننو نوانی و كشـــیشرعیتی توەری سر نچووەھرمی، قوارەیكی وەك عراقدابشـــبوونی حاتـــی لـــ وەك پیوەندیی بكو (كورد/عرەب)،ب . بووە دەوتوە ناسنامی بسركردە گونجاوی ڕۆی تایبتیئایینییكانوئو پلیی،كحوكمیبـــو پیی عراقـــی پـــ بكرت،ئیسمی تاڕادە دەوتكی عراقل بـــوو، وات یاســـاو ڕســـاكانیئیسموە ئایینی پیرۆزەكانی دەقبگومانبۆتھۆكاری . وەرگرتووەتائیفـــی، دابشـــبوونی گـــرژی و وابووە پیـــان چونكـــ شـــیعكانلسیستمی نونرایتییان، كمیكشـــیكی عراقـــی، سیاســـی

عراق ڕووبڕووی ك ،رەكییسئاواتی بـــوەی ئوەش دەبتوە،دەرەوەی لـــ تریان نیشـــتمانكی

.نیی عراقدالڕـــی شـــیع ئگـــر لـــرەوە مزھبـــی و ئایینـــی ناســـنامیخۆپگیاندن كردبت دەستیان بدوای كان، كروەك ســـوننھـــ .بـــب خۆیـــان ڕووخانـــی ڕژـــممافـــی مـــئ ســـركردە دەزانـــی،خۆیانبووە،ھربۆیمزگوتكانیســـوننو شـــیع بب جیـــاوازیسیاســـی، كاری گۆڕەپانی بوونـــچندین لبر مزگوتكان بمشتعبیئی ناوەنـــدی بوون ھـــۆكارك پیی بـــو ئوەش . سیاســـیبوون تاك شـــونك مزگوتكانتاوەك ماوەتوە، بپاكی ئستا تاڕكخستن بۆ میكانزمكیسرەكیھروەھـــا ســـوودی لوەربگـــرن.ھینیش، ئامۆژگارییكانی ڕۆژانیكردنـــی پیوەندیـــی وەك كناـــیھۆی بووە بكار ھنرا و سیاســـی. ردووھ ل توندڕەویی ھاندانیبوەی ھبوو، مترســـی ئمشب ســـنتری مزگوتكانـــی كردبۆی بخشـــینكان، كۆكردنوەیڕۆكی مزگوت بارودۆخدا لوبـــووە ئامرازكی و خراپـــی گـــاشڕی ھگیرســـانی بۆ ترسناكڕۆی مزگـــوت ناوخـــۆ. بمـــشڕكخراوەكانـــی دامـــزراوەوو مدەنیشـــیان گاو كۆمگـــیو سیاسی شـــونراو ڕۆشـــنبیریعلمانیت. وە لخســـت دووریانخراپی كاریگرییكـــی ھروەھـــاكردەسرگشسندنیكۆمگی

مدەنی.(موفق تـــرەوە، بـــڕای لالیكـــیئاسایشـــی ڕاوژكاری الروبیعـــی)كسانی، "ئو عراقی نیشـــتمانیبعسیان حزبی نووسینگكانی كل ڕوویان بڕوەبردووە، ئســـتامزگوتكانیـــان ئاییـــن كـــردەوەوكردۆت بنكیسركردایتی كردنیسوننكان ل ھمووشیان سیاسی،". لسر ئاستی سیاسیش، بوونعراقی دەوتی ڕەسمی مژوویلسرەتای سوننوە، لالین نوێنووسراوەتوە دروستبوونییوە،بھزو تحكوم ل زنجیرەیك .یك كان، كوەییتن علمانی وحوكمیان عـــراق ل یك بـــدوایســـونن كۆنتۆی ژر كـــرد و لـــناسنامیدەوتی ھویاندا بوون،علمانیت ناونیشانی لژر عراقتونـــدڕەو نتوەیـــی و دەوتـــی(٢٠٠٣) ســـای ل ك بتوننـــوە،گۆڕەپانی لســـر ڕژم ڕووخـــا،ئاڕاســـتی دوو سیاســـی عـــراقئاڕاســـتیكیان ھبوو، كاركردننھامتییكانی قرەبووی ھویداتر، ئاڕاستیكی بكنوە. خۆیانب بوون، ســـوننكان عسییب كلو دەســـت دەزانـــی ئســـتمیاندەستكوتانیپشوویانھبگرنلبكن. پارزگاری دەیانویست و

ششم بشی

وەن

ۆیك

ل

ھبژاردنی لسر پۆسی كاریگری مزھبی و مالمالنی"نموون ب نونران "ئنجومنی عراقدا ل "٢٠٠٥"

كورسیكانیناوی لیستزپارزگا

كورسیقرەبوو

كورسینیشتمانی

كۆیكورسییكان

ھاوپیمانیعراقی١١٠٩٠١٩١٢٨یكگرتوو

٤٣٠١٠٥٣ھاوپیمانیكوردستان٢

توافقی٣ برەی٣٧٠٧٤٤عراقی

عراقی٤ لیستی٢١٠٧٢٥نیشتمانی

بۆ٥ عراقی برەی٩٠٢١١دیالۆگینیشتمانی

یكگرتوویئیسمی٦٤٠١٥كوردستان

موصالحو٧ كوتلی٣٠٠٣تحریر

١٠١٢رسالیون٨

توركمانی٩ برەی١٠٠١عراقی

رافیدەین١٠ ٠١٠١لیستی

ئالوسی١١ میسال ١٠٠١لیستی

ئزدی١٢ ١٠٠١بزووتنوەی

ھمووی ٢٣٠١٤٤٢٧٥كۆی

(١) ژمارە بگنامی

Page 8: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

8

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

مسلى سیارەكى پارلمان

بــــۆ ســــیارە كینــــى مســــلى لالیــــن كــــورد پارلمانتارانــــى پارلمانى كوردستانوە، گفتوگۆیكى ترى توندى لنوان فراكسیۆنى بناو ئۆپۆزســــیۆن و ئوانــــى تر دروســــت كــــردووە، ئم حاتــــش وەكو ھر كیســــكى تــــر ككــــى لوەرگیراوە بۆ ریكمى سیاســــى، ســــرۆكایتى خــــۆش زەمینكــــى پارلمانیــــش كــــردووە كجاركــــى تــــر پارلمانى

ئیفلیج كردووە. غبلو میارە بینى ســــكراســــتپارەیــــ بۆ پارلمانتــــاران، گوناھكى گورەی كھم خك ئاستى بژوى خراپ و جیاكردنوەى پارلمانتاران دەگن لگڵ خك، ھم گورزكى كوشندەی لبودجى پارلمان كباشتر وابوو بۆ چاودرى كردنى كارەكانى حكومت ككــــى لوەربگیرێ، بم براورد كردنیشــــیان بپارلمانتارى م كردنریكجھانــــى دەرەوە، زۆر ل

سیاسییك نالۆژیكى ترە. گوناھكــــى تــــرى كینى ســــیارە بۆ پارلمانتــــاران، ھیــــچ جیاوازییكــــى ڵ دابیــــن كردنــــى شــــوقگــــل نییــــو ئیمتیازاتكانــــى تــــر، یــــان دابیــــن كردنــــى نســــریى تایبــــت و ھتــــد، پارلمانتــــاران تــــواوى لحاكــــدا ئاســــتى بژویــــان زۆر لســــرووى خكوەیــــ كخۆیان بدەماســــتى خك دەزانــــن، لحاكدا ئوە تنھا ئوانن كخۆیان بدەماستى خك دەزانن، ئگرنا تواویان دەماســــت و نونــــرى حزبكانــــن و ھیچى تر، حزبیش چ بناو ئۆپۆزسیۆن بت، یان دەســــتدار، یان ئوانى بدەنگن و بنــــاو ئندام پارلمانن، ھیچ شــــتك

لیكتریان جودا ناكاتوە. جیــــاوازى بیروڕا لنــــوان ئندامانى گــــۆڕان فراكســــیۆنى پارلمانــــى ســــبارەت بكینى سیارە، كاركى وەھاى كــــردووە كفراكســــیۆنكانى تریــــش بندەنــــگ و ببــــن بپاوان، بــــم دەنگكــــى نــــزم و شــــرمنن، كى خلنھــــا موجامتك كدەنگو ھیچــــى تر، ئگرنا بۆچى پشــــتر لســــر بیارەك دەنگى پدەدرێ و دواتر پشــــیمان دەبنوە، یان ئوەى لشــــونكدا ئیســــمییكان بزمانى دوور لیاسا، حرامى دەكن و دواتر پشیمان دەبنوە، گوای مرجكیان یارەكمــــان ســــبــــووە پارل ئــــوە ندرــــت پارەكــــ بــــم بكــــت، ش حیلممانتاران، ئخودى پارلبشرعیكى ترە بناو ئۆپۆزسیۆنوە. وەرگرتنــــى پــــارە و ئیمتیازاتــــى تــــر دوور لچاوى میدیا و بشــــوەیكى ناشــــفافان لالین پارلمانتارانوە، ھمووشــــیانوە لســــرووى فراكسیۆنى گۆڕان، زۆر لوەرگرتنى سیارە خراپترە، ھروەھا وەرگرتنى لالیــــن خاننیشــــینى مووچــــى ســــرۆكى فركسیۆنى گۆڕانوە، نك ھر بگندەى سیر دەكرت، بگرە لخیانتــــك دەچ ھــــم لبرامبر فراكسیۆنكى خۆى و ھم لبرامبر م فراكســــیۆنكــــدا ئحاــــك، لخلھموو فراكســــیۆنكانى تــــر زیاتر باس لگندەى دەكات و گوای دژى كدایكاتش لمــــوە، ئتدەوەســــت گشــــتى و نخودى گــــۆڕان بن كــــئندامانى فراكسیۆنك ئو وەمانى ســــرۆككیان رەتناكنوە كچند

.یندەگ بۆتــــ كیــــن ســــیارە ســــرەنجام مایى شوەیكى ترى ریكم كردن بۆ سیاســــت لنــــو پارلمــــان، ئو پارلمانــــى كلپارلمانكانــــى تــــر ئیفلیجترە، چونكــــ ئیفلیجى پارلمان كئۆپۆزســــیۆنى وەنییــــئ تنھــــا تدانبــــ، بكو ئوەیــــ ببیانووى جیاواز ھــــم دژایتى ئۆپۆزســــیۆنى جدى دەكات، ھم یاسا شرعییكان پكدەخات، ھم خۆى لنو دەستو شــــانى خۆى خاى دەكاتوە، ئمش تا ئو جگی بدەكات كپى دەن مسلى ســــیارە، لدواى ئمش

چاوەڕى مسلى تر دەبین.

ستراتیژ

سمكۆ محمد

دیدار

و نووســـر حســـن غـــازی رۆژنامنووســـكی خـــاوەن ئزموونو لناوەڕاســـتی ھشـــتاكانوە دەســـتی قمی گرتووەو ل خۆشویســـتی و گورەیی رۆژنامو نووسینوە، درژەی بكارەكی داوەو ئستاش سرنووسری

رۆژنامی "بارزان"ە. لسر چند پرســـكی رۆژناموانی گـــرم و نمانـــی خونـــری جددی و

قۆناغكانی خوندنوە دواندمان.

ئا: عبدولەحمان معروف* لــــ دەســــت و كۆمــــگاى كوردى نموونه یه کمان ھه یه ، کاتک ئه حمه دی شــــاملووی شــــاعیری گه وره ی فــــارس و جیھــــان، نامه یــــه ک ده داته شــــاعیرو رۆشــــنبیرکی گه وره ی کورد بۆ ئــــه وه ی وشــــیاربته وه و واز ل پۆســــت و کورسی و وه زاره ت بنــــت، چونکه ئه و زۆر له و کورسی و پۆسته گه وره تره ، ئه مه چۆن

لکده ده نه وه ؟داوایه کــــی ئه مــــه بگومــــان -چاکه ، چونکه ئه دیب و شــــاعیرو نووســــه ر کاتک کاری نووسین و به ڕوه بــــردن تکه ده کات، ئیتر رووبــــه رووی قه یــــران و کشــــه ده بته وه .. به تایبه تی ئه گــــه ر ئه و پلــــه و پایــــه کاریگه ریــــی له ســــه ر ده ســــه تی وشــــه و نووســــین و ده ربیــــن دروســــت بــــکات.. پم وایــــه کاتــــک شــــاعیرک ده بته وه زیر کۆمه یک سنوور بۆ خۆی دروست ده کات، ده سه تی وشه به ده سه تی سانســــۆری وشه و ده گۆڕتــــه وه ، وشــــه راونانــــی به تایبه تی له رۆژھه تــــدا، چونکه ھیچ کورسی و پله یه کی سیاسی له قالبدانــــی به بــــ ئیــــداری و نایــــت.. به ده ســــت که ســــه کان که س وه کو نووســــه ر، یا شاعیر ، یا رۆژنامه نووس ده ســــه ت و کورســــی پنادرت، به که ده بت بــــه شــــوازک لــــه شــــوازه کان ئایدیۆلۆژیــــاو بــــه په یوه نــــدی بیــــروڕای ئه و الیه نه ھه بــــت، که کورسی ده سه تی پده به خشت.

نووســــه رک ھــــه ر گه وره یــــی لــــه قه ه مه که یه تــــی، له ئــــازادی بیرکردنه وه یه تــــی، به رپرســــانه نه ک پگه و ده سه تی سیاسی و ئیداری. کاتی خــــۆی پیره مردی نه مر نامه یه کی بۆ مژوونووسی گه وره ی کورد محه مه ده مین زه كی به گ نووســــیوه و داوای لده کات واز له کورسی ده سه ت بھنت و خه ریکی نووســــینه وه ی مژوو بــــت. چونکــــه کاری دووه میــــان پتــــر ده منتــــه وه و ده ســــه تی ده کات، نه ک ده ســــه تی ئیداری. ئه مــــه ئاماژه یه کــــی گرینگی ئــــه و ناکۆکییه ی، که له نوان ده سه ت و پایــــه ی سیاســــی و ئیــــداری و پگه ی ڕۆشنبیری نووســــه رانه .. منیش پم وایه ئه گه ر ھه لومه رجی کۆمه گه سروشتی بوو، پویسته نووســــه ران بیر له ئازادی خۆیان

بکه نه وه .* بــــه م ده ســــته یه کی دیکــــه وازیــــان له ده ســــه ت نه ھنــــا، کــــه زیانکــــی گه وره یــــان ھــــه م له خۆیــــان دا و ھــــه م

له نه ته وه که شیان دا؟ - ئمــــه ده بــــت له گه ڵ که تــــواری کۆمه گه شــــرۆڤه ی ئه و دیاردانه بکه یــــن، کــــه خه کــــی به گشــــتی ڕووبه ڕووی بوونه تــــه وه . کاتک دواڕۆژی شــــاعیر نووســــه رو خۆیان له کورسی و پایه ی ئیداری ده بیننه وه ، ئاسایی دته به رچاویان، که له پنــــاو ده ســــکه وتکی کاتی پایه ی رۆشــــنبیریان بخنــــه ژر پرســــیاره وه . له ھه مان گاڤیشــــدا ئه گه ر دیقه تی قۆناغی گواستنه وه له کوردستاندا بکه ین، زۆر ئاساییه که سانی رۆشنبیر له ژر کاریگه ریی بزاڤــــی رزگاریخوازیــــدا بژیــــن و به ھه مــــان پوه ریــــش به شــــداری له ده سه ت بکه ن، یاخود به ھۆی کاریگه ریی و به ھزی رۆی حزب له کۆمه گــــه دا ئه وانیش بــــه دوای کورســــی و ده ســــه تدا بگه ڕن. چونکه ســــایکۆلۆژیای کورســــی، ده ســــه تی ســــایکۆلۆژیای باوکســــاری کۆمه گــــه نیشــــان ده دات، واتــــه ئه گر تۆ له نو کایه سیاسی و ئیدارییه کاندا شونکی دیارت بۆ دانه نرابت، وه کو ئه وه

وایه تۆ کۆمه گه یه کی رۆشنبیریت له ده ست دابت.

بۆیه کاتک سه یری فه لســــه فه ی ئاســــایی و سیاســــی ژیانــــی کۆمه گه ی کوردســــتان ده که یت، رۆشــــنبیریش ناچار ده بت، بته به شــــک له ره وشه گشــــتییه که و به ئــــه رێ و نــــه رێ بچتــــه نــــو ملمالن بــــ کۆتاییــــه کان. به م

نابت له بیرمان بچت تکه بوونی رۆشنبیر به ده ســــه ت کشه نییه به قه د ئه وه ی رۆشــــنبیر ھه مــــوو توانا رۆشــــنبیرییه کانی ته سلیمی بــــکات. کورســــی و ده ســــه ت له بیرمان نه چت له ھه موو دنیادا رۆشــــنبیر خودانــــی رایه له یه کــــی به ھزن له گه ڵ نیشــــتیمانه که یان، له گه ڵ کشــــه مرۆییه کان، بــــه م نه یتوانیــــوه کورســــی به تکــــا خزمه تی به ھاو توانای تاکه که سی رۆشــــنبیر بــــکات، به قه د ئــــه وه ی گوزه رانی رۆژانه ی چاک کردووه . به م نه یتوانیوه ده رفه تی داھنانی

ئه ده بی و فکری بۆ به خسنت.* ئه ی ئه و ھاوكش چۆن لکده ده یته وه که ســــک بخونته وه و گۆڕانی به سه ردا نه یــــت؟ ھه روه ھــــا پیره مــــردو حاجی قادری کۆیی به نموونه بھنینه وه ، دوای ئه وه ی چوونه ئه ســــته نبۆل کاریگه ریی خوندنــــه وه و گــــه ڕان دیــــدگای ئه وانی

نه گۆڕی؟- مــــن وای بۆ ده چم کــــه ھه موو که سک ناتوانت بگۆڕت، چونکه که ســــکدا له ھــــه ر گۆڕانــــکاری بنه مایه کــــی ئابــــووری و فکــــری قووــــی ھه یــــه ، کاتک که ســــک ده چتــــه ده ره وه ی کوردســــتان، له ژــــر کاریگه ریــــی ئابــــووری و پکھاته نوکانی کۆمه گه نویه که و له ژر کاریگه ری فکری- رۆشنبیری به گــــۆڕان ده ســــت ، دروســــت ده کات، بۆیــــه شــــتکی ئاســــاییه که ســــانک ھه بن ھه موو ژیانیان خوندنــــه وه بت، به م نه گۆڕن، که شــــوھه وایه ی ئــــه و چونکــــه ئه وان تیدا ده ژین، نه گۆڕه و ھیچ گۆڕان و پشکه وتنکی ئابووری و ئینجا رۆشــــنبیری تیدا نییه، با نمونه یه کت بــــۆ بھنمه وه له نــــو ئه مه ریــــکادا که ســــانک ده بینیت، کــــه ئاســــتی بژــــوی و داھاتیان ھــــه ژاره کان له ناوچــــه که مــــه و ده ژیــــن و ئابوورییه زله که ھنده خزمه تی ناوچ که یانی نه کردووه ، که ســــایه تییه کی دواکه وتــــوون و گۆڕانکارییه کی ھنــــده گه وره یان له چــــاو نه ھاتــــووه به ســــه ردا که وایــــه دیکــــه دا. ناوچه کانــــی خوندنه ئه گه ر ده ستمان بگرت

بــــۆ ده ربازبــــوون له تاریکییــــه وه بــــه ره و روناکی، بــــه م ناتوانت، بیرکردنه وه مان بگۆڕــــت، ئه گه ر کاریگه ریی کۆمه الیه تی- ئابووری

له پرۆسه کدا دابت.سه باره ت به حاجی قادری کۆیی و پیره مردیش ره نگه من ھه ندک پچه وانه ی ببینم، ئه وان له رووی فکرییه وه گۆڕانکاریان به ســــه ردا

ھاتبوو. به تایه به تیــــش پیره مرد، که گه ڕایه وه کوردســــتان، توانی توانــــا ڕۆشــــنبیرییه که ی وه کــــو ده ســــه ت له پنــــاو پشــــکه وتنی کۆمه گــــه به کاربھنــــت. راســــته ئه وانــــه نه بوونــــه خودانــــی ھیــــچ فه لسه فه یه کی تایبه تی، وه کو چۆن تاکو ئســــتاش رۆشنبیری کورد ھیچ فه لسه فه یه کی تایبه تیان نییه . به م ئه وان له رگه ی تکه بوون ئــــه وان گۆڕانکارییه کانــــی بــــه سه رده می ئه ســــتنه بۆل گۆڕانیان به سه ردا ھاتووه. به داخه وه ئه وه ی ئستا ده یبینم ترسناکه ، که سانکی زۆری رۆشنبیر له ده ره وه ده ژین، یاخود له ده ره وه تکه ی دنیایه کی نوێ بوون، به ھۆی مشــــه خۆری و وابه ســــته بوونــــی ژیانیــــان به سۆســــیال، نه یانتوانیــــوه که لــــک لــــه گاریگه رییه کانی گۆڕانــــکاری راســــته وه ربگــــرن. ئابــــووری ھه ندکیــــان ده خوننه وه ، بــــه م ھه یانــــه لــــه بــــه ر دابــــان رقــــی

له خوندنه وه شه .* ده کرــــت دوای ئه و ھه موو گــــۆڕان و پشکه وتنه ی رۆژنامه گه ری کوردی دوای راپه ڕین، به راوردــــک به رۆژنامه گه ری ھه نده ران، له وانه ش ئه مه ریکا بکرت،

که تۆ له وێ ژیاوی؟ھه نــــگاوه باســــی نامه وــــت -رۆژنامه گه ریــــی گه شــــه کانی کــــوردی بکه مــــه وه ، ته نیــــا ئــــه وه نه بت تا ئاســــتکی باش ســــوود و گه یانــــدن له ته کنه لۆژیــــای بوکردنه وه له ھه موو ئاسته کان کــــراوه و ڕۆژانــــه ش کاری نوتر ئه نجــــام ده درــــت. کاتــــی خــــۆی ڕۆژنامه گه ری کوردی له ھه نده ران کــــه ئازاد بوو، توانــــای ده ربینی زۆرباشــــتر بــــوو، بــــه م ئســــتا به ھــــۆی فره بوونی بــــواری چاپ و بوکردنــــه وه و ده ربیــــن، ئه م رۆــــه له نــــاوه وه ی کوردســــتانی باشــــووردا فره ترو باتــــر بووه . ڕۆژنامه گــــه ری کــــوردی خه ریکه کۆتایی پد ت، کاتــــی خۆی ئه وه له به ر نه بوونی ئازادی و داکۆکی له بزاڤی رزگاریخوازی کوردستانی باشــــوور ئه نجــــام ده درا، بــــه م ئستا ئه رک و تگه یشتن و پگه ی

ئه م رۆژنامه گه رییــــه له ھه نده ران گۆڕانــــکاری به ســــه ردا ھاتــــووه . رۆشــــنبیرانی له ئه مه ریکاشــــدا کورد ده توانم بــــژم رۆیان نییه ، ژماره یه کی زۆر که م له ئه مه ریکا ده ژین، چونکه ژیان له وێ جیاوازه له گه ڵ ئه وروپا، بۆیه کارکی ئاسان نییــــه رۆشــــنبیران کاری رۆژانه و کاری ئازادانــــه و خۆبه خشــــانه ش

رۆشــــنبیری گه شــــه پدانی بــــۆ بارزانــــی ســــاقی کاک بکــــه ن. که دامه زرنــــه رو ھه ســــورنه ری سه ره کی و ھاوکاری من سایتی (کورۆژنه) مان به ڕوه بردووه ، ئه ویــــش دوای کاری رۆژانه مــــان قــــادر کاک خۆبه خشــــانه . بــــه حه مه ده میــــن کــــه دامه زرنــــه ری (بــــارزان)ه بوکــــراوه ی له ئه مه ریکا، به ده رده ســــه ری ئه م چاپکــــراوه ی ده رده کــــرد، ئه ویش لــــه چوارچوه یه کی دیاریکــــراوو ماوه یه کیــــش خۆبه خشــــانه، خۆبه خشــــانه ھاوکاریم کرد . من ده توانم بــــژم له ئه مه ریکادا کورد ھنــــده لــــه م بــــواره کاریگه ریــــان

نه بووه . بۆیه به راورد ناکرت.* تــــۆ پت وایه ده بت ھلکی ســــوور ھه بت، ھلی ســــوور به مانای سانسۆرو پش پگرتن و خنکاندنــــی ده نگه کان نــــا، بــــه م ده بت ھلکی ســــووریش

ھه بت؟- من نامه وت بم ھلی سوور، به که به پویســــتی ده زانم ھه موو الیه ک رزی یاســــا بگرین، رزی بیروبۆچوونی به رامبــــه ر بگرین، له جیاتــــی ره فزکردنه وه ی یه کترو یه کتــــر نه خوندنــــه وه بایه خ بــــه جــــودا، بیــــروڕای په ره پدانــــی ره خنه ی به رپرسانه بده ین. ھه موو کاتک ھلی ســــوور له ژر ناوی جودا به خراپی ته فســــیر ده کرت، بــــه م کاتــــک یاســــا ســــه روه ر ده بــــت، ھه مــــوو الیــــه ک وه کــــو یــــه ک بــــه یه کســــانی و دادوه رانه مامه ه یان له گه ڵ ده کرــــت. زۆر ئاســــاییه ده ســــه ت ھلی سوور له پنــــاوی خــــۆی به کاربھنت و له ھمان گاڤیشدا به رھه لستکارو سه ربه خۆکان به پشلکاری دژی خۆیانی ناوببه ن، یاخود بیانه وت کاردانــــه وه نــــاوه ئــــه م له ژــــر

خراپه کانیان بشارنه وه.* نه بوونــــی خوندنــــی ئه کادیمــــی و مامۆستای پسپۆڕو ســــه رچاوه ی زانستی دروســــت، ئه مه گرفتکی گــــه وره نییه ؟ ھه رچه نــــده لــــه م ســــانه ی دواییــــدا به شــــی کۆلیژه کانــــدا له په یمانگــــه و راگه یانــــدن و رۆژنامه گــــه ری خه ریکــــه له ئاســــتی بــــه م ســــه رھه ده دات،

خه ونه کانــــدا نیــــن، الیه نکی دیکــــه ی ئه م پرســــیاره ش بۆ له ھه نده ران بواری رۆژنامه گــــه ری به یه کک لــــه خوندنه

ھه ره قورسه کان داده نرت؟- ئــــه وه مانــــای ئه وه یــــه کاری ڕۆژنامه گــــه ری یه ککــــه له کایــــه به رزو گرینگه کانی نو کۆمه گه ، ئه وانــــه ی ده بنه ڕۆژنامه نــــووس زمان ده زانن، زانســــتی سیاسی ئابــــووری و کۆمه الیه تــــی و ده خونن، که ســــانکن له بــــواره جیاکاندا شــــاره زایی په یدا ده که ن و پسپۆری وه رده گرن. به م الی ئمه وای لھاتووه ساناترین کار بکاری رۆژنامه گه ری بگوتریت.

کۆلیــــژ زۆری مه ســــه له ی ناتوانــــت په یمانگــــه کان و دروســــت ڕۆژنامه نــــووس بــــکات، چونکــــه به شــــکی زۆری ئه وانــــه ی له به شــــی راگه یانــــدن ده خونــــن، ھیــــچ ئاره زوویه کیان لــــه کاری راگه یاندن نییــــه ، دوور نییه له به ر نه بوونی ســــه رچاوه و کتبی تایبه تی مه نھــــه ج به زمانی کوردیش ئه و قوتابیانــــه نه توانن وه کو پویســــت ســــوودمه ندبن. زۆر گرینگه پسپۆری له وانه کان ھه بت، روشــــونکی تایبه ت بۆ وه رگرتنــــی قوتابیان له م به شــــه دیاری بکه ن، ھه روه سا ئه وه مان له به رچاو بت ، که ڕۆژنامه گه ری پیشــــه یه و کاره ، بۆیــــه ده بــــت له بــــواری فرکردنــــدا بایــــه خ بــــه

فرکاری پراکتیکی بدرت.* له زۆربــــه ی وتان بۆ ئه رشــــیفکردن په نا ده به نه به ر مایکرۆفیلم ، تائیستا له م بواره دا له کوردســــتان ھیچ ھه وک

ھه یه ؟- بگومان دنیا به ره و ئاسانکاری له به ڕوه بردنی کاره کان ھه نگاو ده نرــــت، ئه رشــــیفیش یه ککــــه له م بوارانــــه ، تۆ ئه گه ر ســــه یری پشــــکه وتنی و ئه نته رنــــت ھه ســــت بکه یــــت، کۆمپیۆتــــه ر ده که یت ئه رشــــیف و پاراســــتنی بوکردنــــه وه و دۆکۆمنــــت چه نده (ئاســــان و خراو به پاکی به کاربردنی) لھاتووه . له ئستادا ھه موو شــــتک به ره و ئه رشــــیفی خــــرا ده بردرــــت. مایکرۆفیلــــم لــــه ئاســــانه به کارده ھنرــــت، دۆزینــــه وه و ســــوودوه رگرتن و پاراستنی و ھه گرتنی و ته سنیف که ســــک ھه روه ھــــا کردنــــی، دھوتوانت دوور له موچه خۆری نــــو ئه رشــــیفخانه کان یه کســــه ر له بیرمــــان بھنــــت. بــــه کاری نه چت، که ئه مانــــه ده کرت ھه ر ھه موویان له ھه وادا، له ئاســــمان له رگه ی ئینته رنته وه بپارزرت. ئمــــه ســــه ره تایه ، کوردســــتان ھه موو چه ند ساکه ئه م زانسته نویــــه ، ئامرە سه رســــوڕھنه رە ناکرــــت بۆیــــه به کارده به یــــن، به راوردی ئه م دوو حاه ته وه کو یه ک بکرــــت. بــــه م ده توانرت به شــــی ســــه ره کی و بنه ڕه تــــی به گه نامه و نووسراوه گرنگه کان له ڕگــــه ی یه کــــه م له قۆناغــــی مایکرۆفیلم بپارزرت و ئه رشیف

بکرت.بشی دووەم و كۆتایی

غازی حسن : کاتک شاعیرک ده بته وه زیر کۆمه یک سنوور بۆ خۆی دروست ده کات

كاری ڕۆژنامه گه ری یه ککه له کایه به رزو گرینگه کانی نو کۆمه گه ، ئه وانه ی ده بنه ڕۆژنامه نووس زمان ده زانن، زانستی

سیاسی و کۆمه الیه تی و ئابووری ده خونن

غازی حسن ی: ١٩٦٥/ ھولر

ل دایكبوو

دەستپك: ناوەڕاستی ھشتاكان

ۆلـــژی پروەردە/ خونـــدن: بكالۆریۆس كوردی/ ك

زانكۆی بغدا.چاپكراوەكانی:

،ی ئازادی و ژیانشـــتی- نان- كســـتراتیژی -

االی ئازادی، كۆتایی ١٩٩٤.بوكراوەكانی ئ

سبری یاسادا، ی. رۆژنام كوردی ل

- ســـركوت

نبیری، چاپخانی چاپكراوەكانـــی وەزارەتی رۆشـــ

١٩٩٨. ١٢٧ الپڕە.ۆشنبیری،ھولر،

وەزارەتی ر

بگنام، ھاوبش.- گروپی "٤٩"

ـــژ لخت و دركـــی ســـیگـدەواری/ ر- خونــ

و چـــاپ دەزگای بوكراوەكانـــی كوردســـتاندا،

بوكردنوەی ئاراس، ھولر ٢٠٠٨.

سری ھفتنامی ئستا سرنوو

.بارزان

پرسو سرەخۆشى * بنـــاوى دەزگاى چاپ و بوكردنـــوەى بدرخـــان ل سرەخۆشـــى پرســـو بنماـــی نیشـــتمانپروەر عـــارف" دەكیـــن، "فوئـــاد بدرژایـــی ردانـــم كـــدۆزە لگـــڵ ژیانـــی رەواكـــی گلكیـــدا بوو. لخوای گـــورە داواكارین خوالخۆشبوو ب بھشتی

برین شاد بكات.

* بنـــاوى دەزگاى چاپ و بوكردنـــوەى بدرخـــان ل سرەخۆشـــى پرســـو بڕـــز وەزیرى پشـــووى ھرمـــى حكومتـــى و د ی " ن ســـتا د ر كوعبدولكریم فیلى"دەكین، دوایـــى كۆچـــى ببۆنـــى لناكاوى برایانوە"ســـالم یلى"لـــف عبدولكریـــم ٢٠١٠/٦/١ لشـــارى بغدا، لخواى گـــورە داواكارین ناخۆشـــى دوا ئـــوە

بنماكیان بت.دەزگاى چاپ و

بوكردنوەى بدرخان

Page 9: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

9

ئو رۆ كوردەى كوردستانى عـــراق، براگـــورەو پشـــت و پنـــاى ھموو كوردـــك بوو، لـــ چوارپارچى كوردســـتان دسۆز و نبزى رگاى كورد یان لكو كوردســـتان بۆ مابغدا ھمیش بارەگاى دووەمى یكتى نیشـــتیمانى كوردستان بـــوو، لـــ خۆشویســـت ھرە نزیككانـــى بارزانى نمر بوو، مامـــى گورەو خۆشویســـتى بڕـــزان مـــام جـــل و كاك ســـعود بارزانـــى بـــوو، كـــم پـــرس و رایـــان لـــ میشـــھ

وەردەگرت.رابـــر و پكھنـــرى بیانـــى شـــكۆداربوو، ئـــازارى ١١ى لـــ دۆســـت ھـــرە نزیككانى عراق نیشـــتیمانپروەرەكانى بوو، وەك: خوالخۆشـــبووان: سماحتى موحسین ئلحكیم، كامل جادرچى و حوسن جمیل و ســـدیق شنشـــل و محمد حدیـــدو فائیـــق ســـامڕائى و

جنابـــى ھدیب الحـــاج حموود ســـرۆك عشـــیرەت و پیـــاو ماقونـــى بســـرەو دیوانیـــو كربو نجف و ناســـریو بعقوبـــو موســـ و ھمـــوو ئوانـــ لڕـــگاى كاك فوئـــاد

زیاتر ئاشنایان پیداكرد لگڵ كوردســـتان، كاك فوئـــاد ٣-٤ بوو بـــ وەزیـــر و زۆرجاریان لپنـــاو برژەوەنـــدى كـــورد

ئیستیقالیدا.دۆســـتى نزیكـــى عبدولكریم

قاســـم و عبدولسم و ناجى تالیـــب و عبدولەحمان بزاز

بوو.نزیـــك و دســـۆزى یـــاوەرى ملیـــك غـــازى رەحمتى بوو، عارف فوئـــاد خوالخۆشـــبوو

ل ئســـترە ھرە گشـــكانى بـــوو، كوردســـتان ئاســـمانى و ھـــژار یاریـــدەدەرى لقوماوان بوو، ل بنبكردنى شڕى براكوژى ل كوردستان گـــورەو یكجـــار رۆكـــى كاریگـــرى ھبوو لـــ رۆژانى ب فرۆشتنى خاننشـــینكردنى زەوییكانى ژیانى مام ناوەنجى بســـر بـــرد، ســـركردایتى كـــورد خانوویكى بۆ دابینكرد، چونكـــ تواناى خانـــوو كینى نبـــوو، ســـد ھـــزار ســـو لگیانى پاكى كاك فوئاد عارف لـــ ھمـــوو و سرەخۆشـــى دەكـــم كوردســـتان خكـــى لـــو كارەســـات گورەی، خوا ببھشتى گورەى شاد بكات و ســـبوریش بۆ كســـوكارو

كورد و كوردستان.كن تۆزمدساڵ تسۆكمى تا ئمنا لستاكنھا ئبۆتۆش ت

مائاوایى ل پكاكروەرى و كفنكوردپ

پارزەركمال محدینھولر - ٢٠١٠/٦/٦

داشكاندن و بالشكی فامیلی فن؟!

برادەرك ل مسیف، كات پم گوت: بپی ئــــو ركمی لــــ تلفزیۆن بینیومــــ، رۆژی (٦/٥) (فاملــــی فن) بــــۆ منــــدان بشــــ و پــــارەی ھیچ شتك وەرناگیرێ، لسر قسی من منداكانی خۆی سواری ئۆتۆمبلكی كــــرد و بــــرەو ھولــــر و لوش بۆ (فامیلی فــــن) بڕێ كوت. دەیگوت: كانی دیككاتكان گرانن و من لیارییناتوانم ئارەزووی منداكانم تر بكم، بكو ئگر بشــــچم دەبــــ پارەیكی دیاریكــــراو دابنــــم و بــــو پارەیــــش منداكانــــم ل ھمــــوو یارییكان تر

.تفرس مئ نابن، بۆیئوارێ تلفۆنكــــم لو برادەرەوە بۆ ھــــات و ب تۆنــــ دەنگكی جیــــاواز و

نیمچ تووڕەوە قسی دەكرد.– كاك من ئوە ل فامیلی فنم.

.دەی باش ––ئو دیعای چ بوو دەتكرد؟!

– دیعایی چ؟!!!شوڕۆ بن ئتگوت فامیلی فن -

– با.. تلفزیۆن گوتی نك من!! ...ڕەماشــــت و ن شــــب ن وە –ھمــــوو شــــتكان بــــ پــــارەن، ئینجا ئــــوە باشــــ من پــــارەم پی، ئســــتا لــــرە ئافرەتكــــم بینی ھــــزار دیناری پ بوو، چــــوار مندای خۆی ھنابوو، وای دەزانی دۆدرمكی ئرەش وەكو ئوەی ســــرجادە بــــ (٢٥٠) دینارە، ك چــــوار منداكی برد و پی گوتن كاك چوار دۆدرمم بدێ، پیان گوت: دادە بــــۆ بیتاقــــ بنــــ، دوای ئوەش ھر دۆدرمی ب ھــــزار دینارە نك كش ئافرەتمزار، بھ ب چوار داندەســــتی منداكانی گرت و بساردی

گڕایوە.– ئی خــــوا بیانگرێ ئــــوە بۆ وایان

كردووە؟- باش كاك باش خواحافیز...

بــــ) چاوەڕــــی ئــــوەی بــــبخرچی)یكی من بكات، برادەرەكم تلفۆنكــــی لســــرم داخســــتوە، .وەرگرتب وەی من پارەم لوەكو ئ

كاك من چی بكم؟!***

ھر ل رۆژی بشــــك، برادەركی دی، خــــزان و منداكانــــی ســــواری ئۆتۆمبــــل كرد و چوو بۆ فامیلی فن، ،ش نییو ب بینی راست نیی وێ كلگوتی: باشــــ دەی ئــــوە (٢٥) ھزار دینار دادەنم و با بۆ ئو مندان بت و نیانگڕنموە، كچی (٥٠) ھزار كانیشــــی بدیناری رۆیشــــت و مندانابدی گڕاندەوە، چونك منداكانی نیانتوانی ب ئارەزووی خۆیان ئوەی

دەیانویست بیكن.بیار بوو رۆژی ٢٠١٠/٦/١ ك رۆژی جیھانی مندانی جیھان، شاری یاری فامیلــــی فــــن ببۆنــــی ئــــو رۆژەوە داشــــكاندن بۆ مندان بكات و لسدا پنجای ئــــو پارەی وەربگرت ك بۆ ھــــر یارییك، یان چوونــــ ژوورەوە لمنــــدان، یــــان راســــتتر لــــ دایك و باوكی منــــدان وەردەگیــــرێ. كچی

وانبوو؟!! دەكات یار بوو رۆژی ٢٠١٠/٦/٥ كبچوار رۆژ دوای رۆژی جیھانی مندان شاری یاری فامیلی فن بكرت بش و پارە ل مندان یان راستتر ل دایك و باوكی مندان وەرنگیرێ، ئوەشیان

وانبوو؟!!بوەدا ك فامیلی فن نرخی یارییكانی گرانــــن و لتوانای زۆرینــــی خكی ئمدا نییــــ منداكانی زۆر ببات ئو شون، بۆیش ھندك تائستاش ئو شــــونیان نبینییوە، خكی ھژار و كــــم دەرامت كــــ زۆربیان خاوەنی كۆمك مندان، ئو رۆژی داشــــكان و بشــــیان ب ھل زانی و دەستی ریــــزە منداكیــــان گــــرت و بردیانن بۆ ئوێ، كچی ن (٦/١) داشــــكاندن ھبــــوو، نــــ (٦/٥)یــــش بــــش بوو. ھمــــوو ئوانشــــی كــــ لــــو رۆژەدا چــــوون، نگڕانوە و بە پارەیكیان سرف كرد ك رژەی خككی زۆر ل رۆژانی تر زیاتر بوو، ئمش بووە ركم و پارە پیداكردنكی زۆر باش و رەنگ چندبارەی بكنوە شــــونی

تریش وابكن.ئرێ ك لم برپرس؟!

ببا ھ(٤٣)

سنگر زراری

وەن

ۆیك

ل

شاسوار ھرشمی - سوید دەب ھمیش ئوەمان لبیربت كوردانـــى فرمانەوایـــى كـــئییوبى ل كوردستان یان حلب و جزیرە لنوان سانى ١١٨٣- ١٢٦٠ زایینـــى تنیـــا ماوەیكـــى بوو، ل كورتى پشودانى ٧٧ سانوان دەیان شپۆ كۆچى یك لـــدواى یكى ھـــۆزە تورككان بـــۆ ئاســـیاوە لناوەڕاســـتى كوردستان و وتى رۆم، خودى دەوتـــى ئییوبـــى لـــ ھمتى گورەى مغۆن تیاچوو. دواى ئوە شـــپۆى مغۆلـــى توركى جۆراوجـــۆرى تـــر فرمانەوایى كوردستانیان كوتوە بردەست، وەك ئلخانیان و جالیریان، ئاق قۆینلوو، تیموورى لنگ، بسر رادەگیـــى. شـــونكدا ھمـــوو لـــ توركانـــى ئازەربایجـــان كـــســـرەتاى ســـدەى پازدەھـــم ئاالی شـــیعگرییان بنـــد كرد، نـــاوى توندیان لكى خوڕشـــدژى كوردانى ســـونن برپاكرد، نزیكى سرتاپاى كوردستانیان داگیركـــرد. بـــم ھمـــوو ئـــو مارو داگیركردنانت و پمھلناو ســـنوورەكانى نیانتوانـــى ناوەوەى كوردستاندا چیتر گۆڕانى بننكایـــوە. ئتنـــى گـــورەى ئو ســـنوورەى ســـحددین و نوەكانى ل رۆژئاواى كوردستان ۆش كمـــســـپاندیان، تـــا ئچھشت سدە تدەپڕت نزیكى روەكـــو خـــۆى مـــاون. تاكـــھھڕەشـــیكى گرنـــگ كـــ لـــو سنووران كرابت لو ماوە دوورو درـــژەدا، ئـــوا ل دواى شـــڕى ك كمى جیھانى بـــوو، كاتكیوتـــ ھاوپیمانكانـــى ئوروپا ویستیان ب رككوتننامى سڤر "سیڤر" ھندێ بشى گرنگى ئو مبنـــدە ل كوردســـتان داببن، بم پیماننامك ھرگیز بوارى

جبج كردنى بۆ نڕەخساوە.كارە ئـــو برەنجامـــى دیـــارە لـــ ســـحددین گرنگـــى رۆژئاواى كوردستان، بووە ھۆى ساڕژكردنى بشك ل برینكانى گـــر دنیـــام مـــن رۆژھـــت.

سحددین ناوەندى دەستتى ھشـــتباوە، میســـر لـــ خـــۆى كوردســـتان نخشـــى ئمـــۆ كوردنشـــین خاكانـــى ئـــو و ھرگیـــز بـــم شـــوەیى ئمۆ ل نیام كش دم دەبـــوون. لنرۆژگاركـــى جنجاى نوان دوو شـــپۆى پمارى شـــڕكرانى "پمـــارى نھاتـــوودا لبـــن شپۆ ئاســـاى ھۆزە تورككان لناوەڕاستى ئاســـیاوە پمارى ئوروپاوە" ل خاچپرســـتانیش كاركـــى لم گورەتر، لماوەى

٧٧ سادا ل دەست ندەھات. لناو ھۆزە كوردەكانى رۆژھتى موســـیش "زرارى و باجـــن و ،یكى وا ھنى" بۆچونخ بزشـــك ســـحددین ئوانـــى وەكو جنیشـــت لـــوێ پشـــتنیك

كردووە.من ناتوانم ئم بسمنم، بم و شارە بوو كئ دەزانم موســـســـحددین تمنـــى منداى و وى خـــۆى تدا بردۆتســـر و بگومان شـــاركى خۆشویست بووەو دەب ب ئندازەى پویست

بایخى پدابت.كاركى ئاسان نیی وەمى ئوە بدرتوە ك ئاخۆ ســـحددین میســـرى جھشـــت و بـــۆ شـــام ئـــو كاتكـــدا لـــ گڕایـــوە، بۆیكمین جار دەوتى ئییوبى ل میسر راگیاند بوو؟ ھروەك ناشزانین ك ئاخۆ بۆچى كوڕەكى خۆى كردە فرماندارى حلب و جزیرێ و بیرى ل بغدا و حیجاز و شـــونى تر نكـــردەوە، ك لو شـــون پڕگیـــى كوردســـتان گرنگتـــرو "پیرۆز"تریـــش بـــوون. ئاخـــۆ بۆچى خوشـــكى خۆى بۆ ھولـــر نـــاردو لوێ ب شـــوی دا؟ ئاخـــۆ لپاى چـــى پیوەندى وا بھـــزو نزیكـــى لگڵ میرى ھكارى و شخ و مو زانایانى

كورد دامزراند؟ئــــو ھمــــوو وەمــــى دەكــــرێ و بكرــــن تاوتــــوێ پرســــیاران ریــــان لنــــدێ راســــتى و فاكتھ مانــــئ بــــم ھبكندرــــت، مووى ھــــۆكارن. ھۆكارەكان لھسردەمى رووداوە مژووییكاندا م بخن، ببای زۆر گرنــــگ و بتپڕبوونى كات بایخى ھۆكارەكان نزم دەبتوەو برەنجامكان بایخ وە دەزانین كئ من. ئیدادەكپ یو ئاراستددین بحر سگئكارى و نكردبایــــوە بیــــرى نكردبــــا، سرەنجامكانیشــــى بۆ ئم، خكى كوردستان جۆركى

تر دەبوو.***

ســـحددین ھشـــتا ل رۆژانى تنگاندا ب ھانامانوەدت

سحددینى ئییوبى، بو ئاكارو

رەفتارو خست مرۆڤایتییى، وەبردندا، دوور لڕڕو بشـــ لدەمارگیـــرى ئایینـــى و ناوچیى، ھیبوو، ئستاش ب تا ئمرۆش تكـــردن بخزم لـــ ردەوامـــبگلكـــى خۆى. ئـــو خزمتى نزیكى ب تنیا بۆ گلكى خۆى ب میرات جیھشتووە. زۆر كس

رەنگ ئمى بوە سیربت!دیاردەیك ھی الی ژمارەیكى زۆر لـــ كوردانـــى دانیشـــتووى ئروپـــا و ئمریـــكا دەبیندرـــت و ھســـتى پدەكرت. بشـــكى زۆرى چاكى ئـــم دیارەدەی بۆ خودى كسایتى سحددینى

ئییوبى دەگڕتوە.كـــورد الی ھاووتى ئوروپى و رۆژئاوایى و دامو دەزگا نا حكومى دیموكراتییكانـــوە حزبـــى و رزكـــى تایبتـــى لدەگیرـــت و پشتگیرى ل داخوازیی ڕەواكانى میشـــوروپا ھت، تاكى ئدەكركوردان ل عـــرەب و تورك جیا دەكنوە "ئم باسى ھوستى سیاســـى حكومتـــكان ناكین، كـــ لســـر بناغـــى پاراســـتنى دەســـتكوتكان و برژەوەندى لالیـــك و گوشـــارى خكیش پارســـنگ تـــرەوە، لالیكـــى

رادەگرت". زۆرجار لخۆمم پرسیوە، ك ئایا بۆچى ھوستى تاكى ئوروپى بگشتى لگڵ عرەب و توركان دۆســـتان نیی. بم كـــ دەزانن كســـك كـــوردە روویكى ترى تـــواو جیـــاو دۆســـتان پیشـــان دەدەن؟ ئایـــا بۆچـــى دەزگاكانـــى راگیاندنـــى رۆژئـــاوا ب خۆڕایى لسر ئم دەنووسن، ل كاتكدا رەب و تـــورك دەبتانـــى عوپارەیكـــى زۆر بـــدەن تا وتاریان ئـــم بوبكرتـــوە؟ لســـر مســـلیم لگڵ زۆر كســـى كـــوردو بیانیـــش ھناوەت گۆڕێ دواى كـــردووە. تاوتومـــان و م پرسكردنى ئژو تاوتووتووراســـتییكى سرەنجاكشم بۆ

دەركوت!گـــورەو زۆر رووداوى ســـ میشـــژوویى، ھریـــى مكاریگلـــ ھســـتى نادیـــارى ھاووتى ئوروپـــى و رۆژئاوایـــى ئامادەن و بـــ شـــوەیكى ناڕاســـتوخۆ و لودیو ناخیانـــوە كاریگریى لسر ھوســـت وەرگرتنییان دەبـــت، كاتك كـــ ڕووبڕووى پرس سیاســـییكانى رۆژھتى ناوەڕاست دەبنوە. رووداوەكان بریتین ل: پمارى موسومانانى عـــرەب بـــۆ ســـر ئیســـپانیا و

داگیركردنى.ئـــو پمـــارەى كـــ چـــى واى شـــارى نـــاو بگاتـــ نمابـــوو داگیركردنـــ ئـــو پاریســـیش. ھڕەشـــیكى راســـتوخۆى بۆ ســـر داب و نریـــت و ئایینـــى ھاوبشى ئوروپییكان پكھناو لناوچوونـــى لمترســـى زۆر

نزیك كردنوە.رووداوى دووەم: ھمتـــ یك لدواى یككانى خاچپرستانى ئوروپـــى بوو بـــۆ رزگاركردنى

نلیمى قـــودس و شـــوئورشـــ ســـیحى لپیرۆزەكانـــى تـــرى م"سراسنان" موسمانان دەست توركانـــى كـــ ئـــوەى دواى ربرایتـــى بـــ ســـلجوقى شـــتیارە بو گن، ئـــرســـئكوشـــت مســـیحییانیان كچو بـــۆ ســـردانى بـــت لحـــم و ئورشلیم بڕگاوە بوون. خاى ،مارانـــپ ئـــو وەرچخانـــى ھمتى سیم بوو ك ل شڕى بناوبانگى "حتن"دا ڕووبڕووى سحددینى ئییوبى بوونوەو لیمیان لـــكشـــكان و ئورشـــت

دەست دەرچوو. ســـرچاوە لھمـــوو ب ئوروپییكاندا، سحددین سركردەیكى كوردى جوامرو و مرۆڤدۆســـت و لوەشـــاوە دفراوان و ب بزەیی و شـــارەزا ل ھونرى دیپلۆماتى ناوى براوە. ئوروپییكانـــى برینـــدارە ئـــو تیمـــار دەكـــردن و دەیناردنوە. دیلكانى ئازاد دەكردن، تنانت ئو ل گرمى شڕدا پیوەندیى رچـــارد لگـــڵ دۆســـتانى بریتانییـــاى پاشـــاى شـــردى زانـــى كـــ دامزرانـــد، گـــورە نخۆشـــ پزیشكى تایبتى خۆى نـــاردە ســـرى. ك لشڕیشـــدا سركوت و چكدارانى ئوروپى ل قـــودس راونا، دووبارە رگاى نشـــو ســـردانى تـــا پـــدان پیرۆزەكانییـــان بكـــن، تنانـــت رگشـــى پدان تـــا بنكو پگى خۆیـــان لـــ ســـورو ترابلـــس و ددین بحت. سبنتاكیا ھئشوەیكى دیپلۆماتییان پیمانى ئاشـــتى لگڵ بستن تا ھست ســـتون. ھكـــدۆڕاوى ن بـــ ددین لحرەكانـــى ســـجوامشـــڕدا دواتر بوون بـــ بناغى پرەنسیپ مرۆڤایتییكانى شڕە ئوروپییكان تا ئستاشى لگدا بت شـــرم لخۆیان دەكنوە، ك ئـــوان لو شـــڕاندا چندە ودەن و نـــا مرۆڤانزان و كنـــبـــوون و ئو فرمانـــدە كوردەى برامبریشیان چند جوامر بوو، رووداوى سیمیش: پمارەكانى توركانى عوســـمانى بـــوو بۆ ناو خـــودى ئوروپـــا، ك بـــ گرتنى شارى كوستنتینی "ئستمبۆڵ" لـــ ســـاى دەســـتى پكـــرد، ئو شـــارەى ك واتایكى سومبوى ئایینى زۆر گـــورەى بۆ ئوروپا ھبوو، بوەى ك ناوەندى ئایینى ئرتدۆكس بـــوو ل جیھان. ئو پشەویى توركان ل رۆژھت و ناوەڕاســـتى ئوروپـــا ئوەندە پـــرەى ســـند تـــا گیشـــت پاڵ دیوارەكانى شـــارى ڤیننا. ئا لو ســـردەمدا توركان گورەترین ھڕەشیان لسر زمان و ئایین و فرھنگ بگـــرە مان و نمانى

ئوروپیانیش پكھنا. لـــ ،رووداوە گرنگـــ و ســـئـــھمـــوو قۆناغكانـــى خوندن و دەزگاكانى راگیاندندا ب شوەى ئوروپى ھاووتـــى جۆراوجۆر و رۆژئاوایـــى پـــ گۆش دەكرت ،بیریـــان ئامادەیـــل میشـــو ھ

ك لشـــب تك بوونجۆر بـــھستى ندیوى تاكى ئوروپى.

ك تاكى ئوروپـــى و ڕۆژئاوایى ڕووبرووى كوردان دەبتوە یان پرسى و كشى كوردى دتپش وەرگرتنى لست لوو داواى ھدەكات، ئوكات ھاوكشـــك بۆ :و زۆر سادەو ئاسان و روونئكـــورد ل رۆژھتى ناوەڕاســـت دەژین. لـــوێ كشـــیان لگڵ عـــرەب و توركان ھی، عرەب و توركیش ئوانـــن، ك رۆژك ل رۆژان زۆرى نمابوو ئوروپا و فرھنـــگ و داب و نریتكى

تفروتوونا بكن.نـــوەى ھـــاوكات كـــوردان ســـحددینى ئییوبیـــن، ئـــو دوژمنى ك جوامران جنگى و ل چاك و ستایش بووە ھیچى پماردەرەكانـــى دوژمنـــ بـــۆ شو ھاوكئ مت، ئشتبھنجســـادەیی، كـــ ئودیـــو بیـــرى نـــاوە لكھتاكـــى رۆژئاوایـــى پپكھنانـــى دیـــدى تایبتیـــدا بـــۆ كشكانى رۆژھتى ناوەڕاست. ســـیردەكین لمشـــدا گیانـــى نمـــرى ســـحددین ھروەك ســـوپرى تارمایى ل پشمان و فریامان دەكوت و دۆستمان بۆ

كۆدەكاتوە.سرەنجام

لـــ ئییوبـــى ســـحددینى دەرەوەى كوردســـتان لـــ دایـــك وتكیشـــى لـــ دوور بـــوو، پگیـــى. ب دەســـت و بـــازووى خۆى و لھاتوویى و لوەشاوەیى باوكـــى و مامى توانى ھـــزاران كیلۆمتـــر دوور ل كوردســـتان .نزردابم فرمانەوایتییك ل سردەمكدا شپۆى گورەو یك ل دواى یكى توركان، بایان رادەكشاو بسر كوردســـتاندا لگڵ شپۆى زووترى عرەبان لنگریان بیكتـــرى دەگرتوە. ل ســـردەمكدا كـــ ناوچك بۆ چرك ســـاتكیش حســـانوەى نبوو، ھمیشـــ ل شـــڕ دابوو یاخـــود لـــ خـــۆ ئامادەكـــردن بۆ ئـــو وەكـــو شـــڕى داھاتـــوو. ئـــو لســـر فرمانەوایـــك ناوچ شڕاویی، بووە میراتگرى شـــڕ. تنانت ئـــو ھر كوڕى شڕ بوو، شڕ ئوى خمندو پیگیاند. سحددین سرەڕاى ردەوامیشـــى بریكبوونـــى بخشـــڕەوە، توانى ئاوڕك ل زدو وتـــى خـــۆى بداتـــوە. دەورى ھمیشـــ ب میرو مـــالی كورد خزمكانـــى كـــوڕو گیرابـــوو. و كوردســـتان ناردنـــ خـــۆى بشـــى ناجگیرتریـــن لســـر كردنـــى كوردســـتان ئوكاتـــى بـــ فرمانـــەوا. ئـــو ناوچانى رۆژئاواى كوردســـتان، ك ھشتا ملمالنیكـــى گرمییان لســـر بوو. ئـــو كارەى ئو ھاندەركى باشـــى خۆگرتنوەى كـــوردان و بادەست بوونى رەگزى كورد بوو لو ناوچاندا، ك تا ئستاش بگشتى وەكو خۆیان ماونتوە.

بشی دەیم

ــــتت ببا ھ

فوئاد عارف چووە كاروانى نمرانوە

Page 10: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

10

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

پارزەر حوسامددین سردارى

شــــاری ل چۆلی منارەى و قتو ســــلۆگان ناســــنامو ــــر بولھدەژمررت لۆگۆى ھولرییــــكانموكــــی ھموو ھولرییك و بھموو ویســــتپ دەدرت، لقلمبــــ بــــت ھولرییــــك ســــربندو واراننشــــو ئم برز راگرتنی

بكات.دەستخۆشیشلئیفتیخارىپبكات، لپرسراوان و كاربدەستانب بایخدان كاتى ھدەستن لوبۆ برزڕاگرتنیــــان. و و پاراســــتنسردانی یھ گشتیار كم زانین:كوردســــتان ھرمــــى پایتختــــی قالی نزیك ك لــــینو و بــــكاتچۆلی منــــارەى درینــــى ھولــــروشــــتیارو میوانگ نگرــــت، خــــۆســــرەڕاى یادگارى بۆ بیانییكانڤیدیۆیش فلیمی فۆتۆگرافی، ونىك ،دەستخۆشیی جگى دەگرن.ب رگندات ھولــــر شــــارەوانیبازرگانییكان موكــــدارە خــــاوەن٣ـ ل (پتــــر فرەنھۆمــــی باخانــــىقالی ٤ نھــــۆم) لــــ دەوروبــــرىتبن تا بكــــن، ھولر دروســــتدیــــار شــــاردنوەو ســــت لــــرببقكــــ بــــۆ نبوونــــی قشــــنگیوەك كرد ئمى باسمان بینرانی.خۆ بــــوو، كلپــــوور شــــونوارودیك گشتیارى شــــونی ھندكلالین حكومتی ھرمى ك یھ

ڕاپڕیــــن دوای لــــ كوردســــتان سامی پاركی وانل دروســــتكراوەشاندەرو پاركی و عبدولەحمانبردەم پارككى و منــــارە پاركیش، كــــدیكــــ پارــــزگا و ئوانــــینشو ئم ،دەستخۆشیی جگىگونجاوە شونگی گشتیارانش،لالیــــن بســــربردن كات بــــۆ ھولرییكانوگشتیارەكان.بمھاوتییان ك یھ شون ھندكدروستكردنی، بووە لھ دەستییانبۆ شــــارى نانشــــو گرنگــــی ئــــمدیكــــ كمتر وانی ــــر لــــولھئندازە وتــــمزگ نیی، لوانــــش"حاجی جلیل و گورەكى جوانلســــر ك ،" بنماكى و خیاتدروستیان شقامیشستمترىئاگادارم ل نزیكــــوە من كردووە،و جلیل) (حاجی خوالخۆشــــبووب دروســــتكردنی زۆر كوڕەكانــــیمــــزن (یزدانــــی ماندووبوونــــبۆت ئســــتا بداتــــوە)، پاداشــــتیانگشتیارى شونكیخواپرستیو

دەرەوى و كوردســــتان بۆ خكیســـتمبم ئـــوەى كوردســـتان،گر ســـیرە، پم و م نووســـینلب شـــارەوانی پدانی سرۆكایتیچندیـــن باخانى دروســـتكردنیب وتمزگ ئـــم نزیك فرەنھۆمـــیبینینی ل دەبت رگـــر ك جۆرـــكشاردنوەى و وتمزگ ئم جوانیجوانیتالرسازىوھونرىمنارەووەكو (ھر كوتكانیمزگتگومبوەكو بۆیـــ دیـــارە)، دا كنو لـــ

پارزگارى بڕزان بۆ پشـــنیازكھولر ناوەندی قایمقامی و ھولرپارزگاو ئنجوومنی و ئندامانـــیو ھولـــر شـــارەوانی ســـرۆكى شـــارەوانی ئنجوومنی ئندامانیداواكارم ئویش دەكم، پشكشندەن گر ،زانرب ئم ھموو لدەوروبرى ىفرەنھۆمیلخانباگورەترین ك ) جوان وتمزگ ئممزگوتـــی ھرمـــی وجوانتریـــنتبب و دروستبكرت (كوردســـتان

جوانییكـــى، ھـــۆى شـــاردنوەىموكی چونكـــ مزگوتكـــ تنیـــاخوالخۆشـــبوو حاجـــی بنماـــىخودایو موكی بكو ،نییـــ جلیلو ھولر خلكـــی موكـــی ھمـــووتنیا پشنییازەشم ئم . كوردستانھولرە، بۆ خۆشویستی شـــارىو الیك ھمـــوو بـــۆ لگـــل رزمبڕزەكان رییـــولھ لـــ داواكارملمبارەیوە خۆیـــان راوبۆچوونـــىپچوانى؟ و پشتیگرى ب دەربن

بدرخان ب تایبتمـــژووى لـــ یكمجـــارە بـــۆ زانكۆی یۆنان وتى و كوردستاننـــاودارى زانكۆیكى ك ئســـینا، ٢٠٠ نزیكى تمنى ئوروپییـــولكتگیشـــتن ســـا، گربســـتىمژووى و شونوار بشى لگڵبۆ دەكا، مۆر ســـحدین زانكۆیب كاركردن و ھاوبش كاركردنى

شوەیكىئكادیمى."د.نرمینعلى"للدوانكىتایبتپرۆژە بدرخان دەربارەى ئو بـــزانكۆی جارە یكم گوتى: گرنگو شونوار بشی لگڵ "ئسینا"كارى مژووىزانكۆیسحدینبارەیوە لـــو دەكن و ھاوبـــشمۆراكرا لكگیشتن گربســـتكىكادیـــر و بـــۆ ئاوگۆڕكردنـــوەىزەمالو و لكۆینوە و مامۆســـتابا خوندنى كورســـی دابینكردنىھروەھا ،زانكۆك ھردوو لنوانگردكىشونوارىدەستنیشانكراگشـــتى بڕوەبرایتـــى لگـــڵ بـــۆ كوردســـتان شـــونوارى پشكنین و ھكۆین دەستپكردنىپیوەندیدار الینى ك ل ھولـــر،قالی نۆژەنكردنوەى "دەســـتىدارا یعقوبی كاك ھولر"، بڕزئسینا زانكۆی بۆ كرد پشـــنیازىلكۆینوەى بكات ل تا بشـــداریقالی لـــ ھیلینســـتى ســـردەمىو كاركردن كوردســـتان و ھولر

پشكنین. كنو ل ھاوبشی بدرژەى ر لھ "د. نرمیـــن على"ھـــاوكارى گوتـــى: لدوانكیـــدائاوگۆڕكردنى لنوان كلتوورى و

ك گلـــى یۆنانى، و گلـــى كـــوردمژوویی پیوەندی لگ دوو ئوبیكوەیـــان شارســـتانى و ،خبای پ كاركى دەبســـتتوە،بایۆزخانىیۆنان بیارە ھروەھاو ئابوورى راوـــژكارى لرـــگاىكوردستان "نیكۆس بازرگانى لدەستپشخرى رگى ل كۆكاس"و بازرگانى ئابـــوورى راوژكارى"د. ركخســـتنى و بـــ ھـــاوكارىبشـــی لگـــڵ علـــى" نرمیـــن زانكۆی ئكادیمییكانى یوەندییپعزیز" محمـــد "د. ســـحدین"د. ئـــاداب كۆلیژی و راوـــژكارىھردوو برزنجى" عبدولحمیـــدچندین مژوو، و شونوار بشی

دەكن. ھاوبش كارىلالین ئسینا زانكۆی تیمى ئوســـرۆكى دزەیـــی" ئحمـــد "د.

بـــ گرمى ســـحدین زانكـــۆیســـرۆكى لكـــراو پشـــوازیانزانكۆی تـــواوى زانكـــۆ پاپشـــتىگیاندنى ئنجام بۆ ســـحدینى

دەربی. پرۆژەی ئویشتنكگل ســـتبگر ئو دواىو گشـــتى بیـــارە گربســـتكىلنوان بوارەكان ھموو ل قووتر

بكرێ. مۆر زانكۆك ھردووتیمى ھرلمیانىئوسردانیاندابایۆزخانى لگڵ ئسینا زانكۆیب چاویان كوردســـتان یۆنان لـــو وەزیـــری شـــارەوانى بڕـــزان"بدوع "سمیر گوزار و گشتھولر پارزگاى ھادى و نـــوزادئاوات" "مال عوســـمان و ئبوبكرشـــونوارى گشتى بڕوەبرىبڕوەبرى لگـــڵ كوردســـتان"حیـــدەر ھولـــر شـــونوارى

لو ھریـــك حوســـن" كـــوت،پشـــوازیان گرمى بـــ زانـــڕبدەربی خۆیان ئامادەیی و لكردنپویستى و ھاوبش كاركردنى بۆشـــارەزایی تواناو ب كوردســـتانو گشت بوارىشونوار وان لئشـــارەوانى وەزیری و گـــوزارى،بگرنگ ھنگاوەى ئو زیاتر زۆر

زانى. بایخ پ وبشـــی كماوەی مـــاوە بگوتـــرێشـــونوارى زانكۆی سحدینردەوامب و تقكانى ل ھـــوڵنشـــو گـــرد و وەى لـــبـــۆ ئـــو كوردســـتان شـــونوارییكانىك لو بدرێ، ئنجام كنو پشكنینرۆكى على" "د. نرمیـــن كارەداھیـــ، بـــۆ گرنـــگ و برچـــاوىیكمجاریشلكوردستانىعراقداتیمى زانكۆی لیۆن٢ و ســـۆربۆنى بشـــی بھـــاوكارى فڕەنســـیشـــونوارى زانكۆی سحدینكنو پشكنینیانلگردىكلك مشكتیمكى دواى ئوانیش دەستپكرد،كنو ق گردى ساتوو ل ھۆندىل ئستاشدا پشـــكنینیان ئنجامدا،مژوو بشی ستبگر ئو بپیئســـینا زانكـــۆی و شـــونوارىمژووى و شونوار بشی لگڵكنو كارى ســـحدین زانكـــۆیدەگینـــن، ئنجـــام پشـــكنین بـــرـــگا تـــدەب ئـــو ھنگاوانـــشدەرگاى بۆ ئوەى خۆشـــكرییكزانكـــۆی شـــونوارى بشـــی تـــواوى بـــڕووى ســـحدینو جیھانییـــكان زانكـــۆ ئوروپـــیو ئكادیمى كارى تاكو بكرتوە،بوارى شونوار پرەى زانستى ل

كوردەكانیش كادیـــرە و پ بدرێنشـــو و ســـوودى لوەربگـــرنالینـــى بـــۆ شـــونوارییكانیش،كاربب كلتوورى گشتوگوزارىكوردســـتان گشـــی ك روویكى

نیشان دەدا.پارساڵ ئوەى دواى باس شایانى

بوكردنـــوەى و چـــاپ دەزگاىپایتختى ئســـیناى ل بدرخـــانفســـتیڤای ششـــمین یۆنـــان ٢٠٠٩/٩ /١٩-٢٠ لـــ بدرخانـــىتیمى یكمیـــن ئوە ركخســـت.كوردســـتان ند یۆنانیی فرمـــىرۆشنبیری و كارى بۆ ئنجامدانى

مژوویی. و كلتوورى

شونوار

دەكن شونواری كاری ل ئربال یۆنانییكان

دەب رزگاریان گورە كارەساتكی ل ھۆندا كوردو شونوارناسانی

–ھولر بانیشارى علىگـــردى لـــ گڕانوەیـــان دواى ھاتنىھمتى كۆتایی ساتووقوكـــوردى تیمـــى دوو ھكۆینیـــانرووداوكى تووشـــی و ھۆنـــدى

بوون. ھاتووچۆ

ڕـــگاى نوان ٢٠١٠/٦/٢ لســـربازگـــى و نزیـــك كۆی-ھولـــربیكیاندا ئۆتۆمبیل دوو كسنزانگیانى كسك لئنجامدا كشـــاودیكـــش كســـى و٨ لدەســـتداڕووداوى لـــو برینداربـــوون،

ســـرۆكى د.مایر ھاتووچۆیـــدام. و ھۆندى تیمى زانكۆى الیدنىسرۆكى تیمى زاموا دشاد عزیزو سحدین زانكۆى شونوارىكۆزاد محمد ئحمد ئندامى م.و الیدنـــى ھۆندى زانكۆى تیمـــى

ل عزیز نیـــاز و ھمـــن نوعمـــاندوو كۆیـــو بنكـــى شـــونوارىو كۆی قایمقایتى ب سر پۆلیسىبوون. بریندا بسختى شۆفركھـــات ئـــوە دواى ئـــم ڕووداوەدژایى بـــ وارناســـاننو شوئســـاتوو لـــ گردى مانگـــى ئایـــارتق تق بناحیـــى قالی ســـرشـــونواریان پشـــكنینى كنـــو چندین مانگدا لو دابوو، ئنجامئو ل الین شونوارى گرنگیاندۆزرابووەوە شونوارناســـانوەتســـلیمى مۆزەخانى لو ڕۆژەداپى ب كـــرا ھولـــر شارســـتانىوەزارەتى لگڵ ئو گربســـتى

كرابوو. شارەوانىشـــونوارى پشـــكنینى ل كنـــوكـــۆن شـــاركى قـــدا ســـاتوو شـــونوارى گرنـــگ و چندیـــن٥٠ ســـاى درژاى ب ك دۆزانوەڕابردووكنوپشكنینىشونوارىنكراوە، لكوردستان وەیش لوكۆنـــى شـــاراوەى كـــ مـــژووى

دەردەخات. كوردستان

تیمـــى شـــاینى باســـ ســـرۆكىشـــونوارى زانكۆى سحدینو ببریندارى زاموا عزیز دشـــادپۆلیســـى ھاتووچۆى بھـــاوكارىكاتژمـــر ٤ بدرـــژاى ھولـــرمانـــوە ڕوداوەكـــ لـــ شـــونىتســـلیمى تـــا شـــونوارەكانیانكـــرد، ھولـــر مۆزەخانـــىشـــونوارەكان زۆرینـــى كـــلم و مابوونوە بڕزگاركـــراوى

پنگیشتبوو. زیانیان ڕوداوەدازوو ھیـــوای بدرخـــان دەزگای

و سالمتییان چاكبوونوەو ساغدەخوازت. بۆ

دارا یعقوبی و علی نرمین كۆكاس، د. كۆمپانیۆس، د. راستوە: ل

كۆمپانیۆس و د. دزەیی ئحمد د. راستوە: كۆكاس، ل

علی نرمین د. و كۆمپانیۆس د. كۆكاس، نوزاد ھادی، راستوە: ل

رووداوەك ل برینداربوونیان پاش ھمن ئحمدو محمد كۆزاد مایر، دم. د. راستوە: ل

زاموا عزیز دشاد م.

خیات جلیل حاجی مزگوتكى

شاردۆتوە خیاتی جلیل مزگوتی باخانیی ئو

Page 11: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

11

ییر

كبونا

رو

ددارى خۆش نازەنین، نشكم مد

نیلسۆن ماندال ك زۆربى تمنى خـــۆی لبندیخان بســـر بردو ھات كـــ دواتریـــش زۆر ئازایانـــســـر تخت و گوتـــى من ھیالكم ،تم نییوكردنى وختی بو تاقئیدی وتی بـــۆ كۆمك گنجی

دواى خۆى جھشت..كاتى خـــۆى (لینین)یـــش ھرواى كرد، ك نخۆش كوت، وتی بۆ كۆمكی دواى خۆى جھشت و وتى بو مرجـــى وت پ كن

لدیموكراسی و ئازادی..ئاشـــت بنوە، چونكـــ ئزموونی چندین سای شڕە دۆڕاوەكانمان پمان دە ژیان تنھا لئاشتییكی سرتاســـریدای، ئاشـــت بنـــوە، بوونمـــان ـــماندەپ ژیـــان ئاشـــت ،وەبوونماندایـــكیبلبنـــوە ئـــو شـــڕەى ئمجارەى ئوە شـــڕی دوو برا نیی، شڕی خزانكـــ ك رۆژگارك لســـر یك سفرە دانیشتوون و یك نان و ماستتان دەخوارد، ئم شڕی ماكـــ كحوشـــو دیوەخانیان تدا دابش كرد، ئم شڕی بر خیوەتك كگوریس و خیوەتیان لیـــك كـــرد، ئمـــ شـــڕى بر مزگوتك ك برماڵ و حدیسیان

لك ترازاندن.ئاشت بنوە، وەرنوە باوەشی ئو پیرەژنى ك لرۆژگارى ئنفالدا، تیـــدا، كھامرۆژگارى نلـــ كـــلرۆژگارى قات و قیدا، ساواریان دەخستن بردەم و تا تر خواردن بـــن و ھیممتتـــان زیاتر بـــآ، ئم شڕە مكن بشـــڕە دەنووكی

نو رۆژنامكان.وەرنوە باوەشـــی ئو ئاشتییى، كـــ خریكـــ لغرووریـــدا غرق دەبـــآ، وەرنوە نو حـــوزی ئو دیموكراســـیى كخریك وتان

غیرەمان لدەكنكس لشـــڕدا ھیچـــی نبردەوە دۆڕان نبآ، كس لشڕدا ھیچی نبردەوە ریسوایی نبآ، وەرنوە گواران لئى كو باوەشبۆ ئبســـروودی فنكدا نرمبایكی (ئـــى رەقیـــب) چایكـــی دەمـــو عسرانمان بیكوە دەخواردەوە، ئـــو ئرشـــیفی بـــۆ وەرنـــوە لشـــركی كـــ پشـــمرگانى دەستو یخدا بسروودی (ئى

شھیدان) دەگڕانوە.

(كارۆس..!)

ئیدریس شیداھۆھۆشیار محمد ئمین كۆیى

زاھیر ھنارى كورد پروەرو كسایتى بوارى پروەردە

بڕـــزان خانوادەى مامۆســـتاى خوالخۆشـــبوو زاھیـــر ھنـــارى بڕـــز مامۆســـتا عبدولەحمان

ھنارى.. بڕز كاك باوەڕ... ئامادەبووانى بڕز..

كســـایتییكى دیســـان وا كوردپـــروەرى پروەردەییمـــان لدەســـتدا، پـــاش خزمتكى زۆر ل شارو دھاتكانى كوردستان.. ب سرماو ســـۆڵ و بستكى زســـتان... بـــ پیادەو ســـوارى و ســـختى رـــگاو بـــان.... دۆڵ و تـــى منداى بۆ خزمشـــاخت بمامۆســـتا گشـــكان... چـــاو زاھیر ئاســـوودەب لدوا منزت وا نوەكانـــى ســـانى پنجاكان و شســـتكان بـــ پـــروەردەى ندین ســـازت چڕنى برەســـكســـانى رۆشـــنبیرو بـــ توانـــا رز لـــى بـــوانامـــو خـــاوەن بخزمتى كۆمگاى كوردى دان و نوەى تریان پگیاند... كۆنى چوارماـــ لـــ كۆیـــ كۆنیكى داخـــراوە، بم بـــۆ كوردایتى و خزمتى كۆمگاى كـــوردەوارى جگ ینو كۆر لـــھ ،كراوەی ك لریمامۆســـتا زاھیـــر ھ لـــنووســـرو ئدیب زەكى ئحمد ھنارى و كورد پروەر مامۆستا ســـابیر ئیســـماعیل ژیانییان تدا

بردۆت سر.وســـتگكانى زاھیـــر مامۆســـتا ژیان پن لســـروەرى، ل ساى ١٩٤٧ لگڵ شش قوتابى كۆیى: عبدولرەحمان ھنـــارى برات و كمال سادق و عبدو ئحمدو كماڵ رەشـــید حوزى و كریم شارەزاو موعتسیم عبدولمجید غدا لى مامۆســـتایانى بخان ل وەرگیرا.. ل "عزەمیڕەكـــى "ئگســـاى ١٩٥٠ یكم دامزراندنى بـــم زۆرى بـــوو، رانییـــ لـــئاغـــاى بایـــز حاكـــم نخایانـــد ھاوڕى پى راگیاند، ك فرمانى دەستگیركردنى دەرچووە و دەبخۆت رزگار بكات، بم موخابن كاتى گڕانوەى ب رگاى سلمانى ل قرەھنجیرە دەستگیر دەكرێ ریش بولى ھندیخانـــب و لـــكۆمك بندكراوى ھاوڕى شاد دەبتـــوە، لوانـــ كوردپـــروەر یـــب ناســـراو بـــدین تحســـام"شـــعب"... دواى ئـــازاد كردنـــى وەك ســـزایكى ئیـــدارى لگـــڵ ھردوو برا بڕزەكى بۆ ماوەى ٣ ساڵ بۆ ھولر دەگوزرتوە.

قوتابخانـــى قادرییـــ ل شـــارى كۆی ل ساى ١٩٥٣ ل خانووكى دوو نھۆمى كرێ، ك خاوەنكى خوالخۆشبوو حاجى جل بوو

ندە لى ١٩٥٤ بزرا... ســـادامپۆلـــى دووەمـــى ســـرەتایى بوو بڕوبرەكمان ردەمســـ ئو مامۆســـتا زەكى ئحمد ھنارى بوو... دواتر ھر ل ھمان ســـاڵ مامۆستایكى گنجى ركوپكمان بـــوو لى پســـتبـــۆ ھـــات، جئارەزوویكـــى حـــزو چاكـــى، زۆرى ل كارەكى ھبوو، رووى خۆشـــبوو، قووتابیـــان لگـــڵ ئمـــش زیاتر كوت ناو دمان و لوانكانى بزار ندەبووین، ئو مامۆستایش زاھیر ھنارى بوو.

ل بوارى ھونر.. ھونردۆســـت ســـروودى و گۆرانـــى بـــوو.. نیشـــتمانى فردەكردیـــن، جارك ھاتـــ باكـــوورى مامۆســـتا قوتابخانكمان، مامۆســـتا زاھیر یارمتـــى زۆرى دا بۆ ناســـاندنى

قوتابیی دەنگخۆشكان.لوانـــى وەرزش لبـــر ئوەى گۆڕەپـــان لنـــاو قوتابخانكمان نبوو دەیبردین ناو رەزو باخكانى كۆی، ك ل قوتابخانكمان نزیك بوو، فـــرى پڕینوەى رووبارى شـــاخكانى لســـر دەكردیـــن، ب دواوەى قوتابخانـــقۆنگـــر لـــفانیلى عگى سپى و شۆرتى

رەش یارى سودى پدەكردین. نكان ساستنجاكان و شپ للـــ بھـــاران ل كۆی فیســـتیڤاى وەرزش بۆ ھموو قوتابخانكانى كۆیـــ دەرەوەى شـــارو نـــاو ئنجامـــدەدرا، پیـــان دەگـــووت: "أســـتعراچ".. ئو رۆژە ل شـــارى كۆی زۆربى بازاڕ و دووكانكان دادەخـــران و خككـــ بـــ ژن یركردن لـــو پیـــاوەوە بـــۆ ســـگۆڕەپانى یارى ئامـــادە دەبوون، بۆ ئـــم مبســـت ھمووجارك معاریفى ھولرى ئو رۆژگارە موفتیشـــكى بـــۆ سرپرشـــتى دەنـــارد، ئویش خوالخۆشـــبوو "عزیز مولوود" بوو، مامۆســـتا زاھیـــر توانى ئاســـتى وەرزشـــى لـــ قوتابخانكـــ برزبكاتـــوە، لـــ یارییكانـــى راكـــردن و یك لۆق و ســـ لۆق و پـــازدان، ئو ل دەبـــژارد كـــى ھقوتابییانـــدھاتكانـــوە بۆ قوتابخانكمان

دەگوازرانوە.ئســـتاش ل بیرم ك مامۆســـتا و فیستیڤاى ١٩٥٧ لسا زاھیر ل ش كرد، كشكى پ"خانیارى"بال"١٠"قوتابى پكھاتبوو،"٥"قوتابى وەك بناغـــى باخانـــ و ٤ى تر لســـر ئـــوان و لســـرەوەى ھمـــووان دەبوایـــ قوتابییكـــى كش سووك ب، بڕزى قوتابى ئمیر تاھیـــرى ھبژارد، ئویش نـــدەوە بكى خوشـــیعر پارچنـــاوى "وەرن بۆ خوندن" كبووە جى رەزامنـــدى ئامادەبووان و

چپیكى زۆریان بۆ لدان.

ل سرەتاى ساى ١٩٥٧ وەزیرى ناوخۆى عراقى ملكى تشریفى كۆمـــك مـــئ ،كۆیـــ ھاتـــقوتابـــى پۆلى پنجم و ششـــم بوویـــن، جل و برگـــى ددەوانى "كشاف"مان لبركردو بیاوەرى خوالخۆشبووان مامۆستا زاھیرو نورەدیـــن شـــخ عبدولمجیـــد چنـــد بڕوبـــرو جلیـــزادەى مامۆســـتایك لـــ نزیـــك یانـــى ردەمو ســـئ ران، كرمانبـــفل دەرەوەى شاربوو پشوازیمان لـــ جنابى وەزیركرد، ئســـتاش لبیرم ك مامۆســـتا زاھیر ئاالی عراقـــى ملكى بـــ گورەترین رـــزى لـــ و ســـپارد قوتابـــى

پشوەشـــى دانا، ئویـــش یادى بخـــر حمیـــدى نـــادرى كارەبا

بوو.لـــ ســـاى ١٩٥٩ لگـــڵ ھاوڕى ســـادق كمـــال خۆشویســـتى بشـــدارى لـــ رپوانـــى چین و توژەكانى كۆی دەكا بۆ پشتگیرى

ل شۆڕشى ١٤ى تممووز.ســـاى ١٩٦٠ كۆنگـــرەى دووەمى مامۆســـتایان ل شقوە بسترا "١٥" مامۆســـتاى كۆیـــى ئندامى لـــ بـــاالی كۆنگـــرە بـــوون، كـــنوانییاندا مامۆستا زەكى ئحمد ھنارى كاكـــى و ھاوڕى درینى ســـدیق ســـادق و "٣" كسایتى تـــرى كۆیـــى وەك میـــوان داوەت كرابوون، ك ل نوانیاندا ھردوو شـــاعیر ئحمد دزارو عوسمان عونى بشـــدار بوون.. مامۆستا زاھیـــر لگڵ ھاوڕیانـــى: نامیق حوـــزى و كمـــال جمیـــل و كمال ســـادق و حمید ســـاح و تاھیر سعید و نامیق عبدو و موعتســـیم عبدولمجید خۆیان كۆنگرەك وە و لقیاندە شـــگ

بشدار بوون و ل پاش كۆنگرەش گشتكیان ب ھاوین ھوارەكانى

ئو ناوچیدا ئنجامدا.ل ساى ١٩٦٨ بدیدارى مامۆستا زاھیر شـــادبووموە ك ل شارى سلمانى ســـرقاى دابشكردنى كتبى "گوستان" ى شخ سعدى ل كان، كبخانر كتبوو بۆ ســـگۆڕینى مامۆســـتا زەكى ئحمد ھنارى بـــراى بوو ك ل ســـاى

١٩٦٧ كۆچى دوایى كردبوو.ئیتـــر بـــم شـــوەی لـــ خبـــات و

:ردەوام دەبتكردن بخزمساى ١٩٦٣ گرتن و ئشكنجدان ل رەشـــبگیرییى تاوانبـــار تھا

شكرچى.ســـاى ١٩٧٠ تواوكردنـــى زانكۆ بشـــى دەروونناســـى ل زانكۆى موستنســـری ل بغـــدا.. دواتر رشـــتیار لرپسزراندنى بدامپروەردەى دھـــۆك، بم لبر گۆڕینـــى نـــاوى "عوســـمان ئیبن عفـــان" بۆ كـــوردى لـــ خولكى زمانـــى كوردى، لـــالی پارزگار ســـكاالی لدەكـــن و ناچـــارى گواســـتنوە داواى كـــ دەكـــن بـــكا، ئویـــش ھولـــر داوادەكا ویستیان بوەى پر ئبم لبسرپرشتیار نابى بۆ پروەردەى

سلمانى دەگوازرتوە. یوەنـــدى بـــى ١٩٧٤ پســـا لـــ بوو لـــى ھشـــۆڕش دەكاو رۆ ناوچ ل زراندنـــى قوتابخاندامرزگاركـــراوەكان.. دواى ھرەس ھنانى شـــۆڕش بۆ پـــروەردەى لـــ دەگوازرتـــوە، ھولـــر ســـاى ١٩٨٦ لگـــڵ كۆمـــك لبـــر تـــر سرپرشـــتیارى واژوونكردنییان بۆ حزبى بعس، بب خواستى خۆیان خاننشین دەكرن، ل ساى ١٩٩١ مامۆستا عبدولرەحمان ھناریش بھمان ھوســـتكى ئمـــش شـــوە، بـــرزى ئو بڕزان بوو، كچى لـــ دواى راپڕیـــن مافـــى رەواى ى كوكاتڕاوە، لگخۆیان بۆ نكسانى تر ھبوون ك ھاوكارى حزبى بعســـى فاشیســـت بوون پلو پاییان برزتر كرایوە، بم رشتیارانرپو سســـتى ئوھھردەم ل دڵ و دەروونى میللتدا

زیندووە.مامۆســـتا زاھیـــر ك لـــ ھولر نیشتج دەبى زۆرجار ھاموشۆى ھاوڕـــى خـــۆى عبدوـــ كۆیى ى دەكا، ككبابخانك بـــرام" ل"شـــونى كۆبوونـــوەى كۆمك ،دەبـــ ھونرمنـــد رۆشـــنبیرو ھندێ جاریش ل رۆژانى ھینى بیاوەرى ھونرمند تاھیر تۆفیق

بۆ گشت و سیران دەچن.مامۆســـتا زاھیر كســـایتییكى كـــراوەو بـــ فیز بـــوو، مرۆڤكى ھســـت ناســـك بـــوو، لـــ دواى

راپڕین ل دوكانكم ســـردانى شـــاد دیـــدارى بـــ و دەكـــردم

بووموە.ك لـــ كارگكـــى كاك باوەڕى كـــوڕى گـــورەى دەچووم الی ب زۆرى ل شونى خۆى دادەنام و كاتـــى رۆیشـــتن تـــا دەرەوەى

كارگك بڕى دەكردم.لم چند ســـاى دوایى زۆرجار لگڵ دكتۆر ئحمد سابیر كۆیى ل ماوەیان ل گڕەكى زانیارى

سردانمان دەكرد.لبرئوەى كسكى كۆمالیتى بوو حزو ئارەزووى ل دانیشتن و گشـــت و بـــرادەران لگـــڵ سیران بوو، زۆرجار خۆى داواى بر دانیشتنمان ھگئ دەكرد ك

ئاگادارى بڕزی بكینوە. ســـۆز و بـــمامۆســـتا زاھیـــر د وەى كل جگ مك بوو، ئمئلكۆی مایان نزیـــك ماى باوكم بوو، "كۆنـــى چوارما و ماى ئم ئو ســـردەم لســـر ئو گۆڕەپان بوو، ك ئستا پى دەن گۆڕەپانـــى حاجى قـــادرى كۆیى" لرە حزدەكم ئو ھوســـتى بڕزى باسى بكم:. ل سرەتاى چارەســـرى بـــۆ ٢٠٠٩ ســـاى زانم دەبوایخۆشـــبووى خخوالبۆ عممـــان بچم، چنـــد رۆژك پـــى زاھیـــر مامۆســـتا پشـــتر راگیانـــدم: ك ھرچنـــد پارەت پویســـت ئوا ئامادەم بۆت دابین بكم... بok" " بڕزى زۆرجار وشـــى okى ئینگلیـــزى بـــكار

دەھنا بماناى رازیبوون.مامۆســـتا زاھیر مرۆڤكـــى ورەبرز بـــوو، رۆژـــك پـــش كۆچـــى دوایى لـــ بـــازاڕى ھولر بدیدارى شـــاد بوومـــوە و بـــۆ رۆژى دواتـــر ئـــو ھوا ناخۆشـــم پگیشـــت، بم .ر مردندا نییستى بس دەسك

یادەوەرى و كارەجوانكانت ھردەم لـــ دڵ و دەروونمان و نامرن، بو چنـــد دـــرەش ئســـتم ھموو

خست جوانكانت باس بكم. و لزار ســـم ھكۆتاییدا دە لگیانى پاكت و ھموو ئو مامۆستا كوردپروەران، جگایان بھشتى بریـــن ب و ئم كۆســـتش دوا

..یان بكماكۆستى بنپراوز: ئندامانى كۆنگرەى دووەمى مامۆســــتایانى كــــورد لشــــقوە

لكۆییكان ساى ١٩٦٠ -٢ وردى تۆفیـــق محمـــد -١رەشید كۆیى ٣- تاھیر سادق ٤- محمـــد حوز ٥- فائق جمیل ٦- ناجی عبدولرەحمان شرەف ٧- سابیر ئیسماعیل ٨- سدیق ســـادق ٩- كریـــم شـــارەزا ١٠- عبدولمجیـــد نورەدین جلیزادە ١١- زەكى ھنارى ١٢- شـــفیق ســـابیر ١٣- مجید حـــداد ١٤- كمال عبدولقـــادر ١٥- ئحمد

حوز.میوانكانى ل كۆییكان

١- ئحمـــد دزار ٢- عوســـمان عونى ٣- كمال محدین

یادك بۆ خوالخۆشبوو مامۆستا زاھیر ھنارى

خوالخۆشبوو مامۆستا زاھیر ھناری

بیادی جاران بگنامى بونكراوە:

ـــبدود عمـــرشـــیفى: د. محئ لـــكاكسوور

ئـــم بگنامی تایبتـــ ب"ئژى نمرەكانـــى گـــۆران"و ـــبدوع ندنـــى ١٩٤٨-١٩٤٩ لـــى خوســـا

قوتابخانیكى ھولردا. ناو: ئژى.

ناوو نازناوى باوكى: عبدو گۆران. پیشى باوك: فرمانبر.

.بجدایكبوونى قوتابى: ھنى لشورەگزنامى: كورد سرب عراق.

ئاین و ئاینزاى: موسمان. مژووى لدایكبوونى: ١٩٣٦.

دوا قوتابخانـــى ك لـــى بووە: ئربیل ئلئوال.

:یم قوتابخانـــژووى وەرگیرانـــى لـــم .١٩٤٩/٢/١٩

ئو پۆلى لى وەرگیراوە: پنجم. :یـــو قوتابخانانـــى لــــــژووى دابم

.١٩٤٩/٩/٢٢ھۆى دابانى لـــم قوتابخانی: چووە بۆ ســـلمانى، لبرئوەى دایكى بۆ

ئوێ گواستراوەتوە.

٣ ژمارە

ئژی عبدو گۆران

كازم عومر دەباغل زۆربى شارو شارۆچككانى ھرمى كوردســـتان، بتایبتى لشـــارە گورەكان زۆر بزەقى ھست بدیاردەیكى ناشارستانى دوور لـــ كۆمـــگاى مددەنـــى دەكرت ھـــر لگڵ دەركوتنى رۆژ لئاســـۆ تـــا درەنگى شـــو، نوەى منداوبوونـــویش بئ نو شوقام و شۆستر شسلگشتییكان بمبستى كاركردن زانوى ژیانى خبۆدابینكردنى بژكـــم دەرامتكانیـــان، ئویـــش كارى بۆیاغچییتى و فرۆشـــتنى گـــڕان بنیشـــت و كلنكـــس و لســـر گوفك و حاوییكان بۆ كۆكردنوەى قوتى بتاى فانتاو

بیبسى.ھموو مرۆڤك ك لخوار تمنى (١٨) ســـاى بـــت بپـــى یاســـا بمنـــداڵ ئژمار دەكرت، یاســـا جیھانییكانى تایبت بمافكانى مندان و مافى مرۆڤ ئاماژە بوە دەكن، ك نابت بھیچ شوەیك رگابدرت كار بمندان بكرت بۆ پیداكردنى بژوى ژیان، ئم كارانـــى ك مندان لرەو لوێ

ئنجامـــى دەدەن بپى بۆچوون شـــارەزایانى لكدانـــوەى و دەروونناسى كاریگریى نگتیڤى كاریگرییكشـــى دەبـــت، ئوەنـــدە بـــ ھـــزو گورەی وا دەكات ھست بكسایتى خۆى نـــكات و خۆى بـــواز بزانت لبرانبرەكى، بتایبتى كاتك مندانى دەومندو لپرسراوان دەبینن، ك بســـوارى تازەترین ئوتومبـــل دـــن بـــۆ ســـنترو شـــونكانى خولـــى فربوونـــى

ئینترنت و كۆمپیوتر ....ھتد.كچى ئـــو بـــم كولمرگى و مینتی بجل و برگى شـــ و سكى بتاڵ خو دەیباتوە لبر گرماى خۆر لســـر شۆستو پنـــا دیـــوارو پســـیوى خانووە كـــوەكان تاڕادەیك جارى وا ھیـــ بـــزارى و ماندوویتى وا لم مندا سرگردانان دەكات ڕووبـــڕووى شـــڕو گچڵ و تاوانـــى گورە ببنوە، لراســـت ھموو ئـــم دیاردە قزەونانش

.رەكییرپرسى ست بحكومدیـــاردەى كاركـــردن بمنـــدان لسر رگاو شون گشتییكان جگـــ لـــوەى، ســـیماى جوانـــى

ناشیرین شارو شـــارۆچككانى دامودەســـتگاكانى كـــردووە حكومتى ھرمى كوردستانیشى لكداركـــردووە لبـــر دیـــدەى ل كان، ككخـــراوە جیھانییـــرزیاتـــر كاردەكـــن كوردســـتان ھست بمترســـى و گورەیى ئـــم دیاردەی دەكرـــت، كاتك ئم مندان لـــ ترافیك یتكان وە بشپ نكان دلئۆتۆمب لزەلیلى و بـــدەم پاڕانوە داواى ئـــوە دەكن، ك بنیشـــتك یان

كلنكسكیان لبكت .كســـانك ھن نك ھر شتیان ل ناكن، بكو خۆیان ل تووڕە دەكن، ســـووكایتیان پدەكن، ئامۆژگاریـــان ئـــوەى لبـــرى بكـــن و رێ نیشـــاندەریان بـــن، ئـــوكات ئـــم مندانـــ ھندەى دیك ھســـتیان بریندار دەبت و

كسایتیان دادەبزت .لرەوە ڕووى پرسیار ئاراستى ئنـــدام پرلمانـــ بڕزەكانـــى كوردســـتان دەكیـــن و دەـــن: ئایـــا ئـــوان بـــوە ڕازى دەبـــن منداكانیان لم بارودۆخ دژوارە ؟!! بگوزەرنـــن ژیـــان ختســـ

بگومان لوەمدا دەن نخر.

چارەسركردنى كشى مندا سرگردانكان !مانى كوردستانرلركى پئ

Page 12: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

12

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

بوكراوەیكی ھونریی تایبت ب یادی ھونرمندیدرخان دەردەچڵ بگن زیرەك لسورەی كورد حگ

بسرپرشتی: دكتۆر مولوود ئیبراھیم حسنژمارە ٥١ - ١٤٢، ٢٠١٠/٦/٨ی زایینی

دكتۆر مولود ئیبراھیم حسنبـــ ـــرەو ب وەبـــگ بـــ كـــیچابـــ تـــدێ و زەحم وەك منـــى لـــ(زیرەك)ل نوەندى كلتوورى و رۆشنبیریی كوردســـتان، ئكادیمییكانـــى و زۆر كار مـــاوە بكـــرێ و ئـــوەش ك كـــراوە، ھرچنـــدە رژەیكى وەى كڵ ئـــگـــل نگزۆر الســـنكراوە، بم ئوەشی ك كراوە، چ جاى ئوەى ك تواو نكراون، ئوەنـــدەش ك كـــراون ھموویان پداھاتنـــوەو بـــ پویســـتیان .یواوكردن ھوەو تكخســـتنرلنـــو ھمـــوو كارەكانـــدا، ئگر تنیا باسی كسایتیی ناودارەكان بكین و لنو ناودارانیش ب تنیا گۆرانیبـــژەكان "ھونرمنـــد!؟"ە دەستنیشـــان بكین و قس لسر ئـــوان بكین، ئوا ل ســـرەتاوە ین، كدا بنو راستییدان ب دەبئم ھونرمنـــدە گۆرانیبژەكانى خۆمان ناناسین، ئوەى ك دەیزانین ھر تنیا ئوان دەناسین، ك بخت و تمنیان بوە راگیشت "دەنگ- ھونـــر- گۆرانى"یان تۆماربكرێ و ئمش ھـــر تنیا "ناو+دەنگ"یان دەناسین و شتكى ئوتۆ ك شیاوى بـــوەى ھو رووى ئـــ وەبـــئھونرمندانى خۆمانى پ بدنیاو میللتانى تر بناسنین، لبردەست نیی! ئوە باسی "مژووى ھونرى گۆرانى كـــوردى" ھرمك، لگڵ یـــك دنیـــا رـــزو قـــدر زانیم بۆ ھموو ئو نووسر و دسۆزانى ك ل بارەى كسانى ھونرمند و مژووى ھونـــرى كوردى كم و زۆر كاریان كردووە، ئم ئستاش ر لرى خۆمان، ھـــژووى ھونمپناى مژووى ھونرمندەكانوە دەزانیـــن، ئـــوەش كـــ لبـــارەى مژووى كس ھونرمندەكانوە دەیزانین، ناســـینكى ھژارانیو جـــگاى ناتوانـــ لـــوەى جگـــمژووى ھونرى سردەمكمان بۆ بگتوە، بۆ ناســـینى كســـی كـــ ئـــوەى ھونرمندەكـــش،

.رەتایر سشتا ھنووسراوە ھ مرى "گۆرانى" ئـــژووى ھونـــملـــ كیوە دەســـت پـــدەكات؟ بۆ

وەمى ئم پرســـیارە پویستیمان ،یم ھرگ و وەندبـــن بـــچبجـــارێ بـــا لـــو مـــژووە گڕین و بپرســـین، ئمـــ چی لـــ بارەى ھونرمندە ناودارەكانمان.. سید ئســـغرى كوردســـتانى، علـــى محمد عارفی جزیری، حسنى جزیری، مریم خان، عزیز ئاغاى على مـــردان، رەســـول گردى، نســـرین شـــروانى، ئســـمر و نـــازدار فرھـــاد، خـــوداداد على، یار محمدى، رەشـــۆڵ، ســـوە، ،دى ماملمروارى، محعیسا بقـــادر كابـــان و تحســـین تھـــاو فوئاد ئحمد و شـــماڵ سائیب و گوبھار و ئارام تیگران و مشكۆو حیدەرە كچڵ و حسن حیران و قـــادر زیرەك و ئیاز زاخۆیی و قـــادر دین... و دەیان و ســـدان ناوى ناودارى تر، ك جگ ل دەنگ و ناوەكانیان شـــتكى وا ل بارەى ژیانى تایبت و ھونرییان نازانین، وەبشیاوى ئ و زانیارییانئ كوەربگدرت سر زمانكى تر و ھونرمندەكـــو ھونرى میللتى دەیـــان بناســـرێ، پـــ كـــوردى بستبژ و حیرانبژ و ھۆرەچ و وكبژ و بیتبژ و شمشاژەن و دەفژەن و دەھۆژەن و زوڕناژەن و نایژەن و تمبوورژەن و چی و چی مانك لریھ ی تر، كو ك و كلـــ رۆژگارى خۆیانـــداو لجگاى خۆیاندا "دەنگى ژیان" بوون، ئستا ھندك لو ھونرمندان ئوەندە ك ،وە نییبارەیانـــزانیاریمـــان ل

پناسیكیان بۆ پ بكینوە.ئستاك ئم ل سروبندى یادى رۆژی مردنى ھونرمندى گورەو نـــاودارى كـــورد "نمـــر حســـن زیرەك"ین، من دەموێ ئمســـاڵ ی وشك گوڵ" گوپكم یادە "چلبخین سر گۆڕی ئو ھونرمندە گورەو مزن، دیارە ئوەى ئستا ئم دەیكین، "بداخوە" ئمش لكۆینوەو كاركردنكى شـــیاو و كمـــن زۆر دەم ،نیی رنامب بـــبـــدڵ حـــزم دەكرد فرســـتم بۆ ھكـــوێ و چنـــد ســـاك بـــۆ ھونـــر و ژیانى ئـــم ھونرمندە و بكـــم ترخـــان "دەربـــدەر"ە بتوانـــاى ب توانایی خۆم مۆمك داگیرســـنم، گۆڕەكـــى لســـر بم ژیان و ئركى ناخۆشی ئو "حـــز"ەى منـــى زۆر دواخســـت و تا دەبوێ ھوەكـــو دەریش دەكئركـــم گرانتر دەب و كاتم كمتر و مرگم نزیكتر!! لنوان ترســـی مرگ و حـــزى كاركردندا، چارم نبـــوو، دەبـــوو دەســـتو دامنى كسانى تر ببم، باباتاھیری لوڕی ھمدانى لمژە فرموویتى": من م تۆ ببینم، وا چاكبۆم ناكرێ ب كبچم ئوان ببینم ك بۆیان دەكرێ

تۆ ببینن".منیـــش ك بـــۆم نكـــرا، كارك بۆ زیرەك بكم شـــیاوى خوندنوە بـــت، واچاكـــ كارى كســـانك بخونموە، ك بڕاســـتى شیاوى خوندنوەیـــ، حســـن زیـــرەك لنـــو ھونرمندانى كـــورد، ئو

وێ، كردەكـــى بنرخب گۆتـــعرەبكان ئدەبیـــدا لنوەنـــدى بـــ "موتنـــب" شـــاعیریان داوە، گوتكـــ دەـــ:" موتنبی، دنیاى لخـــۆی پكـــردووەو خكیشـــی كـــردووە". خریـــك بخـــۆوە ھونـــرى لنوەنـــدى بڕاســـتى گۆرانى كوردیـــدا، زیرەكیش رك و راســـت ئوەى كردووە، زیرەك زۆری لســـر نووســـراوەو ئـــو كتبانشـــی كـــ لبـــارەى ھونر و گۆرانییكانـــى ئو نووســـراون، كـــم نیـــن، بـــم بـــڕاى مـــن و الی مـــن، لگڵ رـــزم بۆ ھموو ـــك تا دەگاتبى كتزانڕو بئـــوشـــیك- یان لبارەى زیرەك و ھونرەكیوە نووســـیوە، جگاى رزن و بنرخن، بم گوتم بڕاى من دوو كتب لریزى پشـــوەى ھموو كتبكانن، یكیان "چریكى كوردستان"ە ك زیرەك و میدیاى زەندى ل ناوەڕاستى شستكانى سدەى رابردوو چاپیان كردووەو بویان كردووتوە. دووەمیان ئو دوو برگی ك برادەر و ھاوڕی حســـن زیـــرەك "میـــرزا كریم خۆشناو" ل ناوەڕاستى ھشتاكانى ســـدەى رابردوو نووسیویتى و

بوى كردووتوە. ى كوردســـتان" لبی "چریكـــكتژیانى ھونرمند حسن زیرەك دەتوانین ب برھمى ســـردەمى زینـــى ژیانى زیـــرەك ناوببین،

چونكـــ لـــو رۆژگارەداو لگـــڵ خاتوو میدیاى زەندى پكوە دەژین و زیرەك لو ســـاندا وەك ھر كســـكى ئاســـایی ماكى گرمى ھبوو ئـــواران بۆی دەگڕایوەو شو تیدا دەحسایوەو بیانیان لووە دەچووە سركار، چریكى گوتنـــى برھمـــى كوردســـتان میدیاى نووســـینوەى زیرەكـــو زەنـــدى و باســـی ژیانـــى زیرەك لســـرزارى ھبـــت دەكات، زیرەك خۆی و ب شـــیعری خۆی و لـــ مندایـــوەو تا ســـای ١٩٥٨ كـــ زیـــرەك عـــراق بجد و چریكـــى ئـــران، دەگڕتـــوە كوردستان خوندنوەیكى وردو

پشوودرژانى دەوێ. كســـریم خۆشـــناو كمیـــرزا كل ســـانى دوایـــی و پش كۆچی حســـن زیـــرەك لگـــڵ زیرەك ژیاوەو زۆریش لك نزیك و تكڵ بووینـــ، بۆیـــ میـــرزا كریم زۆر شـــارەزاى ژیانـــى زیـــرەك بووەو زیرەكیش زۆر بـــ بواپكردنوە زۆرجار گری دی خۆی بۆ میرزا و نھنـــى كردووتـــوەو كریـــم بســـرھاتى خۆی بۆ گاوەتوە، ،ككردنـــواپب و تكـــی ئـــو لنـــوان زیـــرەك و میـــرزا كریم بووەتـــ ھـــۆی ئـــوەى كـــ ئـــم كتبـــ دوو برگیى میرزا كریم یكجـــار زۆر زۆر دەومنـــد و گرنـــگ بت، ك لـــم دوو برگدا

دەتوانین ل ســـرچاوەیكى بوا پكـــراوەوە شـــارەزاى زۆر الینى رى زیرەك ببینن، كژیان و ھونلـــ كتبكانى تر و نووســـینكانى تر دەســـتمان ناكوێ، ھتا كتبی "چریكى كوردســـتان" ك زیرەك و میدیـــاى خزان پكـــوە چاپیان كردووە، میرزا كریم باسی سانى

پش مردنى زیرەك دەكات.ژیـــان و ھونـــرى زیـــرەك، ژیان زۆر ھدەگـــرێ كـــرھون و لكۆینوەى زانستى و ئكادیمى و ئدەبی و ھونـــرى و كۆمالیتى و سیاســـی ل ئاســـتى ماســـتر و دكتۆرادا لسر بنووسرێ، زیرەك كسكى ئاسایی نبوو، زیرەك...

زیرەك بوو.زیرەك لـــ ھموو ژیانـــى خۆیدا، بـــدواى كـــوردى ھونـــرى ھونـــر ئـــم راكشـــاو خۆیـــدا زیـــرەك ھونرراكشـــانى و دەیـــان ھونرمنـــدى گۆرانیبژ ە مۆسیقاژەن و چندان تیپ و دستى ھونرى لكوتوەو بردەوامیش لی دەكوتوە، زیرەك ھر تنیا نبووە سرمشـــقی گۆرانیبژ و ھونرمنـــدان، بك بـــووە ھۆی دگرمكردنـــى دەیان نووســـر و تزیرەك دەب وەتوەش زیاتر ئلنووسرك، دروســـتبوونى ھۆی بنـــاوى "میـــرزا كریم خۆشـــناو" ك ئوەندەى من ئاگادار بم میرزا ،رگییدووب بم كتش ئریم پك

ھیچ نووســـینكى ترى نیی، میرزا كریم ل گرمى نووســـینكیدا :"و دە دا دەنم راســـتیدان بجا ئـــم پـــڕاوەم ب شـــوەیكى ی خستووتسادەو ساكار و خۆماســـر كاغز، نـــك وەك ئدیبك

یان نووسركى پیشیی".جگ لوەش ك میرزا كریم بھۆی خۆشویستى و گانوەى بشك ل ژیانى زیرەك بووە بنووسر، ئوا ھر لم گانوەی بشـــك لـــ یـــادەوەرى و ژیانـــى خۆشـــی تۆماركردنـــك و تۆماركـــردووە لگـــڵ گورەتریـــن و ناودارترین "حســـن كـــورد ھونرمنـــدى زیرەك" ك دیـــارە، ئگر زیرەك نبووای زەحمت بوو میرزا كریم ژیانى خـــۆی ئاوا بگتـــوە، خۆ ئگر ژیانى خۆشی گابووایوە، ئـــوا بـــ شـــك، ئـــو رەواجـــى ندەبوو، ك ئستا ھیتى، لگڵ رزى زۆرمان بۆ خوالخۆشـــبوو میـــرزا كریـــم، ل الیكـــى ترەوە میللتى كورد دەب، زۆر سوپاسی میـــرزا كریم بـــكات، لبـــر دوو ھـــۆ: یكم: وەك دواجار لم دوو برگدا دەیخوننوە، میرزا كریم تا بۆی كراوەو ل دەســـتى ھاتووە یارمتى زیرەكـــى داوەو خزمتى كردووە ل رۆژگاركدا ك زیرەك بكـــس و بـــدەر بـــووە. دووەم: زۆر راستگۆیان ئوەى ل زیرەكى بینیوەو بیستووە نووسیویتى. جا بڕاســـتى شـــتى چاك و بنرخى لبـــارەى زیرەكـــوە بـــۆ تۆمـــار كردووین، ك تا ئســـتا كس بم شوەی راســـتوخۆ و ل نزیكوە كردووین، بۆیباسی زیرەكى بۆ نلـــ دـــوە دەم: خۆزگـــ ھموو ھونرمندكـــى رەســـنى كورد، برادەركـــى وەكو میـــرزا كریمى دەبوو، خۆ ئگر وابووای ئســـتا ئم بۆ ناســـینى ھونرمندەكانى

خۆمان ل جگایكى تر دەبووین. كورت كییشـــو پســـتا با ئـــئبخونینوە ك خوالخۆشبوو میرزا كریم بۆ كتبی "حســـن زیرەك و ھندـــك لـــ بســـرھاتكانى" نووســـیوە، با بزانین چۆن دەست

پدەكات.

پشكىبناوى خوداى بخشندەو میھرەبانخوندەوارانى بڕز و خۆشویست

بســـۆزەكى دەنگـــ ئویندارانـــى ھونرمندى ناودار و خۆڕســـك "حسن

زیرەك"ى خوالخۆشبوو.شـــیدایانى بیســـتنى دەنگوباس و بسرھاتكانى ئو ھونرمندە.. بریتیی كـــ باســـ م كورتوا ئـــلـــ دوو بش، دەربـــارەى ژیان و بسرھاتكانى ئخم بردەستى ئوەى بڕـــز، بۆ ئوەى ك تنھا لبر دەنگ خۆشكى و ھۆنراوە ڕ و دڵ گیرەكانى و ئـــاوازە بتـــســـۆزەكانى كـــ بووەتـــ وردی ســـر زمانـــى ھمـــوو كوردك و بـــ تایبـــت گۆرانیبژەكانـــى ئم ســـردەم نناســـرت، بكو ئم ھونرمندە پتر ل ھونرەكشـــی

ژیانك .. پاو پ ل داھنان .. لوانلو ل دەربدەرى!؟وەمى ئم پرســـیارە پویستیمان ،یم ھرگ و وەندبـــن بـــچبوەمى ئم پرســـیارە پویستیمان ،یم ھرگ و وەندبـــن بـــچبوەمى ئم پرســـیارە پویستیمان

جـــارێ بـــا لـــو مـــژووە گڕین و بپرســـین، ئمـــ چی لـــ بارەى ھونرمندە ناودارەكانمان.. سید ئســـغرى كوردســـتانى، علـــى محمد عارفی جزیری، حسنى جزیری، مریم خان، عزیز ئاغاى على مـــردان، رەســـول گردى، نســـرین شـــروانى، ئســـمر و نـــازدار فرھـــاد، خـــوداداد على، یار محمدى، رەشـــۆڵ، ســـوە، ،دى ماملمروارى، محعیسا بقـــادر كابـــان و تحســـین تھـــاو فوئاد ئحمد و شـــماڵ سائیب و گوبھار و ئارام تیگران و مشكۆو حیدەرە كچڵ و حسن حیران و قـــادر زیرەك و ئیاز زاخۆیی و قـــادر دین... و دەیان و ســـدان ناوى ناودارى تر، ك جگ ل دەنگ و ناوەكانیان شـــتكى وا ل بارەى ژیانى تایبت و ھونرییان نازانین، وەبشیاوى ئ و زانیارییانئ كوەربگدرت سر زمانكى تر و ھونرمندەكـــو ھونرى میللتى دەیـــان بناســـرێ، پـــ كـــوردى بستبژ و حیرانبژ و ھۆرەچ و وكبژ و بیتبژ و شمشاژەن و دەفژەن و دەھۆژەن و زوڕناژەن و نایژەن و تمبوورژەن و چی و چی مانك لریھ ی تر، كو ك و كلـــ رۆژگارى خۆیانـــداو لجگاى خۆیاندا "دەنگى ژیان" بوون، ئستا ھندك لو ھونرمندان ئوەندە ك ،وە نییبارەیانـــزانیاریمـــان ل

ئستاك ئم ل سروبندى یادى رۆژی مردنى ھونرمندى گورەو نـــاودارى كـــورد "نمـــر حســـن زیرەك"ین، من دەموێ ئمســـاڵ ی وشك گوڵ" گوپكم یادە "چلبخین سر گۆڕی ئو ھونرمندە گورەو مزن، دیارە ئوەى ئستا ئم دەیكین، "بداخوە" ئمش لكۆینوەو كاركردنكى شـــیاو و كمـــن زۆر دەم ،نیی رنامب بـــبـــدڵ حـــزم دەكرد فرســـتم بۆ ھكـــوێ و چنـــد ســـاك بـــۆ بـــدڵ حـــزم دەكرد فرســـتم بۆ ھكـــوێ و چنـــد ســـاك بـــۆ بـــدڵ حـــزم دەكرد فرســـتم بۆ

ھونـــر و ژیانى ئـــم ھونرمندە و بكـــم ترخـــان "دەربـــدەر"ە بتوانـــاى ب توانایی خۆم مۆمك داگیرســـنم، گۆڕەكـــى لســـر بم ژیان و ئركى ناخۆشی ئو داگیرســـنم، گۆڕەكـــى لســـر بم ژیان و ئركى ناخۆشی ئو داگیرســـنم، گۆڕەكـــى لســـر

چونكـــ لـــو رۆژگارەداو لگـــڵ "حـــز"ەى منـــى زۆر دواخســـت و

ژیانك .. پاو پ ل داھنان .. لوانلو ل دەربدەرى!؟

ھونرمندی گورەی كورد حسن زیرەك

میرزا كریم خۆشناو

Page 13: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

13

رون

ھ

دەشـــ بســـرھاتكانى بۆ ئوەدروســـت لـــ پڕاوكـــى جوانـــىئم بســـرھاتكى بكرـــت ھـــرخوندەوارانـــى مرۆڤـــ ســـرنجى

.شرادەك بڕزنووسینى ل ئامانجمان واتك جائمنامیلكیئاشكرایخزمتكردنھونر و ھونرمندان و ئدیبان ب

كوردە. ھونردۆستانى ولجگایانكھونرمندكدەمرێتلفزیۆن و رادیـــۆو ل ئســـتگوو بـــدوور گۆڤارەكان رۆژنامـــو

دەكرت. باسی درژیلجیھان تا و لدایكبوونى مژووىھیچ دەنووســـنوەو دەرچوونـــى

ناخن. پشتگوێ بسرھاتكىبۆ رزم لگـــڵ لگـــڵ ئوەشـــداھیچ ســـردەمدا لم ھموویـــانپایى یوەتـــگن ھونرمندـــك

زیرەك. حسنراســـتیى ھندك لو وا ئمشسرسوڕھنرەكانى رھاتســـببرچاوى یندەخ خوالخۆشبوونامیلكوە ئـــم بھۆی بڕزتـــانئوەیان دووبـــش، ل بریتیی ك

بشییكمیتى.شـــارەزاییكى منیـــش ھبـــت زیرەكـــى ژیانـــى لـــ یـــزۆرم ھزۆربـــى ھروەھـــاش نمـــر، لـــرەدا كـــ بســـرھاتكانى خۆیـــم لزمانـــى نووســـیومتوەبووم لگیدا خۆم یان بیســـتووە،ناســـیوە تا ناوبراوم لو رۆژەوەىلســـرى ك خۆم دوایی، كۆچـــیل ئوەى بۆ نووسیومتوە بووم

.چدەرن راستىشـــوەیكى ب پڕاوەیم جـــا ئمخستۆت خۆمای و ساكار سادەوئدیبك وەك نـــك ســـر كاغز،بكو پیشیی، یان نووســـركىبســـرھاتكانى توانـــا بپـــی ئـــم ھونرمندە خۆشویســـتمخوندەوارانى برچاوى خســـتۆت

خۆشویست. بڕزولـــ چنـــد پڕاوكدا لبرئـــوەىبـــ ھبســـتى چـــاوم كوتـــووەبۆی گۆرانیكانى حسن زیرەكس دووبارەو نزانى بپویســـتم

بكموە. بارەىگۆڕیوە ناوى ھنـــدێ مرۆڤیشـــمپاراســـتنى بـــۆ جـــگا لھنـــدێ ل تكا جـــا ،كـــمابن ناوبانگـــىدەكم خۆشویست خوندەوارانىچاوپۆشـــی لـــ كموكوڕییكانـــم

سوپاس. زۆر ئیتر بفرموون،،كورت كییشـــم پجا پـــاش ئـــبكورتى میـــرزا كریـــم دیســـان،ندەناسنزیرەك"مانپسح"زیـــرەك لـــ "چریكى ھرچنـــدەبـــ و بجوانـــى كوردســـتان" زۆرپ خۆیمان خۆی، بزارى شـــیعرئم بم گواستنوەى ،ندەناسدەزانین و بگرنگ پ ناساندنشتازەى زانیارى رووەوە لھندك

.دایتحسن زیرەك كی؟

،الیبدونزیرەككوڕی"عسححسن ،زیرەك نازناوى حسنبراى ،یـــھ دوو براوخوشـــككىك "محمدئمین"ە ناوى گورەىدیكى ناسراوە برایكى مین ب،نوناوىحوس لخۆیبچووكترەدایكى ،سارای ناوى خوشـــككى ١٩٢١ ســـای ل ،یـــنـــاوى ئامین

بووە. لدایكلخۆیم چوو لدەســـتم بداخوەلدایك بووە، جگا نپرسی لكام"شھرســـتان"ى ل خـــۆم دەمزانىبـــۆكان، بم دھاتى بۆكان یـــانچیی؟ كید نـــاوى و دێ لـــكامدوایی پـــاش كۆچـــی نمزانـــى تـــاناســـیاوكم بـــ چـــاوم زیـــرەك بۆكان الی دھاتـــى خكى كوتی"بان" شـــارى بوو دانیشـــتووىحســـن دەزانى ئای لم پرســـیبـــووە؟ لدایـــك زیـــرەك لكـــوێ(باوكى) وەكو دەزانى كاك گوتى:بوو (بدوع (مام ناوى حسن"واقیعن" بـــوو زیرەك زۆر ژیـــرولناو توانیبووى خـــۆی بزیرەكىجـــگاى كردبووەوە، دی "خانان"خانان الی خۆی كاتى بدوع مامئمیرخان حاجى گـــورەى ك براكوڕانىحاجىپاشاخان،سركارىخۆشـــی كـــ بـــوو، دھاتكانـــىل "مرخۆز" بوو، نیشتجی دیسرپرشتى "مۆكوریان" ناوچىكندى" "ئاخ و "مرخـــۆز" دھاتـــىبخـــى" و "ھرملـــ"ى و "یـــازى

دەكرد.لكاتى ھاتاند لبرئوەى ئـــمپیوەندى ب شارىبۆكانوە خۆیدادگیرتـــر مرخۆزیـــش بـــووەو بالی مام تر دھاتكانى لـــ بووەئم بۆی نیشـــتجی عبدووە،

"زیرەك" دەن كـــ جا بووە یـــددەكن راست بووە لدایك لبۆكانسر رخۆز" كم" وابزانم ھردیلدایك وەیبۆكان بشھرســـتانىتچوون باوكى مردنى پاش بووەو

ناوبراو. شارىك كمناسیاو ھى ئم قســـیشتا ،شـــوكری"ی "عزەت كاك ناوىشـــارەزایی و ئاگادارى راددەیك

زیرەك. ژیانى ل ھبووھناوە ٣٦ ژنى زیـــرەك حســـنب عجم. و كـــورد و لـــ فـــارسخۆیم لدەمى من ك خۆی گوفتىشیبژنان بیستووەوزۆربى ئوتا مارەكردووەو (١)وەى سیغشعجموستان ل ئران ل ئستاشك "سیغ"ى وە مارەكردنش ئوزۆریـــش بـــاوەو پـــ دەگوتـــرێ

.یھ ھڕمنىناوبراو ژنى خۆشویستترین بممن جـــار الی چند بووە، "نـــز"دەنگى ئســـتاش كردووەو باســـیشـــریتكى لســـر یـــخۆیـــم ھبۆمن ئمو ماـــی ل ك تایبتـــىمردم كـــراوەو دە: ئگر تۆماربزانن ئوە سیلم گرت ئازارى یانئوم من "زنی" ھروەك لتاوىمنى زۆرتر ئویش دەوێ، خـــۆش

خۆشدەوێ.ژنانـــى ھمـــوو لـــو زیـــرەك ھبووە كچی تنھا دوو ھناویتىكچ زەندی "میدیـــا"ى ل ئویـــشكچی "ئارەزوو"ە ناوى گورەكىل "ســـاكار"ەو ناوى بچووكیشـــی"میدیـــا"ى ١٩٥٨ ســـای كۆتایـــیرادیۆی ئســـتگى ل نـــاوە كـــھ

كردووە. ئیشیان پكوە تاران"كرمانشاه"ش رادیۆی ئستگى ل

بوون. ھاوكار پكوە ھریو بنماى زەندی خانم ل میدیاكرمانشاھن، خكى و بڕزن زۆررزى زۆر ئـــو نیشـــتجی تاران

زیرەك ھبووە. الی تایبتى ١٩٦٨ سای ل سرەتا دوایی ژنىك "رابیعخانم" بناوى ل ســـقز

ھناوە، خۆی "رابـــ"ى پدەگـــوتژیر بوەفاو ۆزر ژنكى براســـتى"رابیع"خانم خكى بـــوو، و ئـــازانوان تودەك ك "سقز" شارىزۆربى و بـــۆكان، كبان شـــارىحسن .رەوەیســـب رگاكانى١٩٥٣ چـــووە زیـــرەك لـــ ســـایعراق ل كوردى رادیۆی ئستگى

عیرفان". "عادل یارمتى بو عبدولرەحمـــان كاك نشـــئتو كریم دەروـــش كاك حمـــىسووك ھاوڕیكى قوتابی ئسك ل ســـا (......)* ئـــو كـــ نـــاوىدەخوت، ئلكبیر" شمیال "ھوتل

دەكرد. ئیشی لوێ زیرەكیشب ل ئســـتگ دایانمزراند مانگىچوار مانگـــى وات شـــش دینـــار،گۆرانیشی ھبوو. یكم برنامى"جوان یارم "ئســـمر ســـتگئ ل

بوو.١٩٥٨ گڕایوە گوژی ١٤ى لدوایی ١٩٧٢/٦/٢٦ كۆچی ل ئران،خوشك لالی بۆكان شارى ل كرد٥١ سایدا. تمنى ل براكانى و

باســـی خۆی وەك میـــرزا كریـــمئو سیاســـی بارى بھۆی دەكاتدەبت ئاوارەى ئـــران ردەمســـو لـــوێ بـــ كاســـبییوە خریكھاوتیكـــى وەك بـــم دەبـــت،ھـــۆی دەنگب كـــورد و گنجـــكحـــزدەكات زیـــرەك خۆشـــكىبزانین با ،بناس زیرەك لنزیكوە

كریم چۆن ئو ھونرمندە میرزاناسیوە. دیوەو مزنى

ناسی زیرەكم چۆن *زروفكى ١٩٦٦ بھۆی ل ســـایبپرۆشوە زۆر ناخۆش نالباروخۆمـــم شـــیرینكى تـــوئران كـــردە رووم و بجھشـــت

بخاوخزانوە.چوون ئران چۆنیتى لرەدا باسیراستوخۆ و ھۆیكانىجدەھم وشـــیرینكى باســـ دەچمـــ نـــاوھونرمندكـــى كـــ مرۆڤـــك جگاى توانى كوردەو بناوبانگـــىكوردەواریـــدا دـــی خـــۆی لنـــاوخۆی خۆشكى دەنگب بكاتوە.دەشتوانم دگیرەكانى، ستبھ ولگڵ جیـــاوازى ھبـــوو ـــم كبزۆر بـــم تـــر، گۆرانیبژەكانـــى

جھشت. ئمى زوو بداخوەدگیـــرو و شـــیرین زۆر یـــادگارىھاوزمانانـــى بـــۆ فراوانیشـــیئوانى بتایبـــت جھشـــتووە،لیـــوە نزیك بوون، منیش یككماوەیكى ئو، نزیككانى ل بوومھرچند و بووین پكوە زۆریشرابردوومان رۆژانى ل بیر زۆرجارخۆشـــمان چنـــد وە كـــمـــدەكدەریایكى ومـــكئ رابواردبوو،ك ســـردەمك قوـــی خیاتـــىناوبانگب ھونرمندە ئم لگڵزۆر بیرمل چاك ناسی، یكترمانزیرەك چاوپكوتنى بـــۆ ھومدانزیكـــوە ز دەكـــرد لـــۆزرم حـــ

بیدونم.ك كســـانك ل دەكرد پرســـیارمئموت بوون، نزیك ل زیرەكـــوەزیرەك حسن كاك نازانن ئرێكى ئموت یـــان ناوچی؟ لكام

ناوچی؟ ئم دتوەھبت "سقز" یشـــتمگ رۆژكخۆشویســـتم و ھاوڕـــی چـــاككـــ دەیانزانـــى و ھبـــوو لوـــدازیرەك"ە، دیدەنى "حســـن ھیوامبـــ كـــردم بانگـــى ھاوڕیكـــم

گوتى: و م بۆ دەھات پكنینوەنبی. ماندوو

.كاك خۆشبی وتم:خۆشـــت موژدەیكى ئگر وتى:

ئكی؟ چیم بۆ بدەمموژدەك بزانم با كاك گوتم: منیشبپی یرزشـــی ھئ پلیك تا چلگـــی موژدەكـــت ئرزشـــی

ھدەستم.بم دەكى ئگر باوەڕم پ وتى:

پی؟ حسن زیرەكم خبرىراســـتیكى تۆ ئگر وتم: منیشخبرىزیرەكتب،مزگنیكتب دەی دەكم، بۆ چاكت شتكى.یزیرەك ھ ب ئاگا بزانم چۆنت

حســـن ،وتى: كاك ھاوڕیكمنیشـــانت ئتوانم رەیل زییـــرەكدابنیشین. الی ھندكیش و بدەم

خۆشبوو پ زۆرم بڕاستى منیشب چاوم و دەھاتـــدى ك ئاواتـــم

ناوبراو دەكوێ.ل بۆیـــن بزانم زیرەك دەبا وتم:

كوی؟ل زۆر ھى، كاكـــ نخر وتى:لدواییدا پشاموژدانكمبرێجاموژدانكشم دەدەم، نیشان ئوتس مســـافرخانى ل نیوەڕۆ نانىپارەكى تـــۆش و دەخۆین ســـتارە،

بدە.ســـ مســـافرخانى كى وتم: جاجگاى تنھا تیای؟ چشتى ستارەنان یوانل بیانیانیش ،نووستن

من بم ،بـــھ چای و و پنیـــر.بشتىھچ نمبیستووە

من ھرچـــی بوویان باوكم وتـــى:رازیم.

بۆین. باش بسرچاو با وتم:و لبردەمى ماشن بووین سواردابزین، ستارە س مسافرخانىدوو مســـافرخانى ســـ ســـتارەدوكانى خـــوارووى نھۆمى ،نھۆمسرەوەشـــی بـــوون ھمجـــۆرەپلیكانـــب ،یكمســـافرخانك ســـوڕما ســـركوتین ســـرمھاتووچۆیـــى ھمـــوو دیـــم ئـــمھندە ئرە ئستا بوو، بسرەوە

نبوو. ھڕمنىبـــ ھـــر ســـرەوە یشـــتینگســـتارەم ســـ ھۆی سرســـامىمزى رازاوەو و ك كورسی ئكردرك و پاك زۆر چشـــتخانیكىو بۆنخـــۆش چشـــتى و پـــك وبر ھریك زۆرخاون شاگردیتمیزیـــان و ســـپی ھبنیكـــىشوە جوانترین ب لخۆبســـتوو

دەكرد. خك ل پشوازیانوەرگرتن ئوەىلپشتمزىپارەبۆڕ دەنگـــى ھندـــك دانیشـــتبووناوەنجى بژنـــى نر" بـــوو "دەنگپتو ئســـك بوو و گنـــم رەنـــگو رـــك لـــووت و دەموچـــاو پـــاندەســـتوورى ھكوتبوو، پیاوان

شاگردەكان. دایئئكرد پیاوەم ئم سیری چندىپیاوەم ئم لموپـــش وەك بیكردبت، قســـم لگڵ یان دیبتئكـــردەوە بیـــرم بـــم چنـــدىلكـــوێ، و كـــى نمدەزانـــىدانیشتین مزك لپشـــت پاشـــانمزەكـــى و ھـــات و شـــاگردەككردیـــن، بخرھاتنـــى ســـیوەو

كرد. خۆراكمان داواى ئمشو ھاوڕكم كـــردە پاشـــان روومئرێ وەك بی ئم كابرایم وتم:مـــزى پارە ل پشـــت ـــت كـــدیبكابرای ئو دانیشتووە؟ وەرگرتنیوانل و وتى: كاك پكنى كی؟

ونكیتدیبت.قساندا بووینك چشتكیان لمدەست و خواردنى پاش و ھانین بۆحیسابدان پاى رۆیشتم شۆردن،خاوەن دایئ پارەكم ىكوكاتلكاك وتى ھاوڕكم .كشتخانچھاوڕیـــم عراقیو زیرەك ئـــمكـــدەم كریمـــو میـــرا نـــاوى تۆیتـــى. چاوپكوتنـــى ھوـــی ئو میوانى نیوەڕۆیـــش تـــا ئـــمو زۆر نیشـــان بدەم ك تۆی بوومبدواى "بـــۆكان" چووەت جاریشپـــت نكوتووەو تۆی چاویشـــیتا و نائومدى ب دواوە گڕاوەتوەئگڕت. بدواتا ھروا ئستاش

ھاوڕكم ك سوڕمابوو سرم منمئ زانیم وكاتـــئ وتـــى زیرەك،بڕاســـتى زۆرم زیرەك حســـنبو چـــاوم خـــۆش بـــوو كـــ پـــكـــ كـــوت زنـــم ھونرمنـــدەدیدارى ئاواتـــى ب كـــند دەمچبپل بۆی دەستم وساكبووم ئلگڵ مستى و دەست ك درژكرد

بكم.پوەو ســـایھ دیم زیرەك بمماچ یكترمان پییاكردم و باوەشیھندكیش فرمـــوو وتى: كـــرد و

دابنیشین. من الیئاوات بـــ رۆژەم ئـــو منیـــش كھاوڕكـــم لگـــڵ ئخواســـتزۆری بخرھاتنكـــى دانیشـــتین شاگردەكى كردو بانگى كردین و

و وتى: ھانى بۆمـــان چاى پیـــوتئمش منـــن كاكـــ ئـــوە میوانىزرۆ چونك من پارەكت بدەموە،ھرچند كردووە، عراقیم نمكىك پارەكى ھگرتوە، ھومانداو وتى: دای بردەســـتم دەســـتى،من حیســـابی لســـر ئمجـــارەلمودواش ئگر بالیئمرازى

دەستنم. ل پوتان ئوا بوونوەرگرتـــوەو ناچـــار پارەكمـــانوایمانخواست ھاتینساینماھزۆریش دخۆشـــبووم، خوارەوەوبھاتبوام ھرچندە بدوا كات لوزیرەكم سركى دەبووای "سقز"

.بدابایگۆرانیكیدا ل زیـــرەك ھرچندەو گلیی لـــ "عراقی"یكان دەكاتبی، عراق ســـاڵ ل دە: ســـتلگڵ عجمى" دەن پت ھشتادەســـت بوەفاو ھندە ئوەشـــداعراقی- بـــووە، ھـــر و دكـــراوەقرزارى ب خۆی ،دیب كوردكىكمى ھاتب دەست ل چی زانیوەو

نكردووە.تا "سقز" وتكن رگام ماوەیكل شارى زیرەك رۆژك حسننزیك بانو شارى تراد "ســـقز"رگا شـــار چایخانیـــك لســـركناوى قـــت" رەشـــ" بنـــاوىیكچایخان برامبـــر ل دیك

ناودەبردرێ. ید ئم بناوىزۆ چایخانیـــش ئـــو جـــگاى جادەى وتووەتك رووى ،خۆشدھاتكانى، و "بان "سقزو گشتىو ســـپیدار كچایخان رۆژھتىئاوایكشـــی رۆژ ءاوە، جۆگـــىھرمـــو ھوژەو و باغـــى ســـول جگ ھمجۆرە، موەى خۆخ وسبر. زۆر پ و دارى دار سپی

و درەخت دارو كچایخان الی دوودەكوتوە پشتیشی تیوزەسكوكى ك "بایوس" كـــوى "كلك"رۆژھتـــى وتووەتـــك بـــرزەوب و پانوبرینى بـــ "بان" شـــارىدرەختى كـــوەدارو بـــرزى ئـــمئاوى كانى داپۆشـــیوە. سروشتىتد ســـپی پـــدا ســـارد و تاڤگىئفســـانیی دیمنكـــى خـــوارەوەھرحز مرۆڤ گرتووە. بخۆیوەجوان كـــوە ئم دەكات ســـیریبھشـــتى سر دەی ھر بكات

.زەمینگایج بـــم چـــاوى زیـــرەك كـــنشـــو لم ھودەدات دەكـــوێبكاتـــوەو لـــ گازینۆیكـــى.شـــتخانچ بكاتـــ ھندكیشـــیدەســـتى ك پـــاش ركوپككردنىبمبداخوە بـــدات، بۆ كاســـبیو دەســـتكورتى لبـــر دەـــم مرۆڤك بیارى دا لگڵ نـــدارىو بگرن نشـــو بشـــریكى لـــمتیا كاســـبی برایان ب دوو بـــدووخۆش نشو ئم وساكن، ئبكبوو روفاعى" "محمدى كاك ھىبوو "ســـبتلو" حكیمانى لـــ كئویش نـــاودارن، ك بنمایكىكچایخان لكرـــی خۆی لكاتى"مح" دا وادیاربوو كاك یارمتـــىحســـن باوەڕی جگاى بووینىبۆ ئوى ھبژاردووە بووە زیرەك

شریكى.

خۆشیان نشو ئم بخوا پشتئیش ب دەستیان كردو پك و رك

كرد.لھمـــوو خـــك پیتـــا پیتـــا لو و الیان دەھاتنـــ جگایكوەگوێ و دادەنیشن خۆشـــ نشـــوخۆشكى حسن دەنگ دەگرنو بولبول ئاوازى لگڵ ك زیرەكتكو دارەكان چی ســـر ملىھیچ ك ئفسانیی ئاوازكى دەبووب شادى دەرنچوو كاتك لدیانماكیان. دەگڕانوە دخۆشی وناوبانگى قت رەشـــ چایخانى

پیداكرد.پكـــوە كـــرد ماوەیـــك ئیشـــیان

جوانى. و بركئواران ھبت منیـــش زۆربـــىالی رۆژانـــم كارى ماندوویـــیپاشـــان زیرەك دەحســـاندەوەورووم كامرانـــى لـــ پ بدكـــى

ماوە. دەكردەلك شـــریككى لگڵ رۆژـــكك چند ھۆیك، جیابوونوە لبرحسنزیرەك ئوی بۆجھشت،خكیش ھندكتكیتوە زۆریشك زیـــرەك بۆ بوون بـــ پـــرۆشبۆ بســـرھاتووە چی نیاندەزانى

رۆیشتووە. كامجاران وەك خۆشـــ نم شـــوئـــوەك نبـــوو دگیر بدی خـــك

كم بوو. بی شتكىكـــم بوو، ھونرمندكى :ـــبكـــم ھونرمنـــدى گورەتریـــنبوو، كم زیرەك"ى "حسن بوو!پیرۆزى ":گووتویان لمژە عرەبك دایسك ئو پیرۆزى ل شونگورەى شاعیری "ی دادەنیشـــلپیرۆزى باســـی ل كـــورد "ھمـــن"پـــدا، لبـــارەى شـــون و شـــونپیرۆزى و كۆیـــ پیرۆزى شـــاری

:دەنووس قادردا حاجىشـــارك ســـورم ناب خاكى چلـــۆن بـــۆجارك داناب لســـر پی ك حاجـــىیكم بشی

باســـی كریم میـــرزا ئـــو گنجـــی *زیرەكـــی بردووەت حســـن دەكات، كجالل) (مام بغدا، بڕـــز ئســـتگی.راقع ئستا سرۆك كۆماری ك بووە،"حســـن كتبی بۆ خوندنوەیـــك *بســـرھاتكانى" ل ھندك و زیرەك

خۆشناو كریم میرزا نووسینى

حسن زیرەك

و ئارەزووی كچیان میدیای زەندی زیرەك و

Page 14: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

14

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

بـــوكـــراوەیـــكـــی روونــــاكــــبــــیــــریــــی گــشــتــیــیــ لــگــڵ

درخان دەردەچب

سرپرشتیاری كلچری بدرخان:[email protected] :عروفەحمان مبدولع

ب ھاوكاری راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان:د.ئازاد حم شریف

ژمارە ٧١ - ١٤٢ - ٢٠١٠/٦/٨ی زایینی

عتا قرەداخىلبـــارەى قســـكردن رەنگـــوەكـــو گـــورەى نووســـركى جیمس جۆیسوە ھروا كاركی ئاسان نبت ب تایبتی ل نوەندی رۆشنبیری كوردیدا ك تاكو ئستا بشكی كم ل برھمكانی ئم نووسرە دیارە بۆ زمانی كوردی وەرگـــدراون و لپاڵ ئوەشـــدا تـــا مژوویكی نزیكیش برھمی ئم نووســـرە دیـــارە ل نوەندی ك لشدا وەكو بمرۆشنبیری ئ ب یركراوە و بھودە سدەبی بئخوندنوەى جیدی برھمكانی ئم نووســـرەش وەكـــو چندین نووسری تر لخۆڕا و بب ھیچ بنمایك بر نفـــرەت كوتووە. ب وەش ئاشـــكرایگومـــان ئـــب تیقو عژموونـــی ئـــھـــۆی ھ ل ی كـــعریفیـــسیاســـی و نامكۆمگای ئمدا باالدەســـت بووە و دەســـالتی بســـر عقیتـــی رۆشـــنبیری ئمدا گرتووە ئمى وەھـــا پـــروەردە كـــردووە تنیا یك رەھنـــدی بینینمـــان بۆ دنیا ھبـــت و ھر بیـــر و بۆچوونك

لگـــڵ روانیـــن و فیكـــری ئمدا یكنگرتوە ئیتر ب نیار و دژ و بســـوود سیری بكین. بگومان ئـــم روانینـــ دۆگماییـــ زیانكی گـــورەى ل نوەندی رۆشـــنبیری نانی لداوە و شوناســـی داھ مئپیوەستبوون ب ئایدییۆلۆژیایكی تایبتوە بند كـــردووە و ھموو پوانـــ ھونری و ئســـتتیكی و ھموو پرسیارە شووناسدارەكان كانی لموو جۆرە جیھانبینیو ھ وە ككدا كۆكردۆتیرســـت تاكئویش ئوە بـــووە ئایا ئم ژانرە ئدەبی یـــان ھونریی ب پوانى ناســـیونالیزم یـــان ماركســـیزم داھنان و بارگاوى كراوە ب توخم و رەگزەكانـــی برگـــری یان نا. ئویـــش برگری تنیـــاال ب یك پوانـــو یك روانیـــن ك ئویش و روانینـــی ئایدیۆلۆژیانـــ وانـــپبووە ئایدیۆلۆژیایك ك شوناسی

ئایینی ھبووە. بگومـــان لـــ وەھـــا زەمینیكـــی رۆشنبیریدا ك ئویش خوقنراوى ختیاندبتی و بھامموو نو ھئبووە ك بسر كۆمگای كوردیدا ھاتووە ناشـــت تســـوری ئوە كرابـــت ك ئدەبی نووســـركی خـــاوەن دیدی جیھانـــی و خاوەن ڕاو بعریفی و گـــپرســـیاری م لتون كانـــی ژیاندا لنیدوای نھتاریككانی ژیانی تاك و كۆمگادا ھـــروا بـــ ئاســـانی لـــم ناوەندە پشـــوازى ئمدا رۆشـــنبیرییى لبكرت. ئم ســـرباری ئاستی الوازى ھۆشـــیارى ئم نك تنیا وەكو نتوە بكو وەكو نوخبى تگیشـــتن بـــۆ خوندەواریـــش و وەرگرتنـــی وەھـــا ئدەبـــك و ویســـتی بپ ك كروەھـــا ھون

پاشخانكی رۆشنبیری و معریفی .یند ھمدەو

نووســـری ب ناوبانگی ئرلندی جیمـــس جۆیـــس (١٨٨٢-١٩٤١) لـــ دەبین و ل خزانكی گورەدا لـــ دایك بووە و پـــروەردە بووە و خوندنی زانكۆیی ل فلسف و خی برەتا بایزمانـــدا بووە. ســـشـــیعر داوە و پاشان میلی بالی شانۆدا چووە و دیارترین نووسینی ســـرەتای جۆیس وتارك لسر شـــانۆگری " كات ئمى مردوو ری بیـــن"ى نووســـئـــاگا د بـــناوبانگی نرویجی ھنریك ئیبسن. ل راســـتیدا ئـــم شـــانۆگرییى ئیبســـن برجســـتكردنی ژیانی ھونرمندك ك ھموو بھاكانی چژەكانـــی ھمـــوو و جوانـــی و پاكـــژی تنانـــت و جوانـــی مرۆڤایتیبوونی مرۆڤ ل ھونردا دەبین یـــان ھونرمندان ھموو بھا مرۆییكان ل جوانیدا دەبینت ك مبســـت لوەش جوانی رۆح و وژدان ك ل ئاســـتكی قوتردا مبستی ل گوھری راستقینى ـــك كـــوەروەكـــو بوون مرۆڤـــویســـت و خواستی كۆنترۆكردنی روویكـــی .یـــھ گردوونـــی ئاشـــكرای كاریگـــری جیھانبینی ك وەیر جۆیس ئســـئیبسن لبرھمی ئیبسن سرباری ئوەى ك رەخنیكی كۆمیتی تووند و ببزەییانی ل كۆمگا و دەسالت و چینـــی باالدەســـت لـــ ھمـــان رییانماگھ بشـــوەیكی كاتدا برجســـتى پرتبوونـــی رۆحی مـــرۆڤ دەكات و لوەشـــدا پـــی وایـــ مرۆڤایتی ب بـــ رۆحكی یكگرتوو ك رۆحی راســـتقینى مرۆڤـــ ناتوانت ئاســـوودە بت و وانینم توەكو مرۆڤ بژی. ئـــ ى ئیبسن بتییكۆم نتۆلۆژییئئاشكرا كاری ل جۆیس كردووە و م بۆچوونری ئبرەنجام سسبرھماكانـــی لســـر ئیبســـنیجۆیـــس دیارە ب تایبتی لســـر رۆمانی (ونى ھونرمند ل تافی الوی)دا. جۆیـــس ب شـــوەیكی ئاشكرا برجستى ژیان و مرگی رۆح دەكات ئـــوەش لـــ میانـــی كشـــكانی كردنـــی ســـترجبدەدات. نیشـــان ھونرمنـــدەوە ھر لو رگایوە ئم نووســـرە دەیوت ونى ریالستانى ژیان وە و بـــكانیشـــمـــوو كھ بـــ سترجب رییانماگكی ھوازشبكات و ئو راستی تا دەربخات ھســـنگاندنی لـــ بریتیـــ كـــئیفلیجیـــ ئاكارییكانـــی كۆمـــگا كان. لتییكۆم یان ئیفلیجیـــ ریك بوونی جۆیس براستیدا خئیبسنوە ب گشتی و ب شانۆگری "كات ئمى مردوو ب ئاگادین"، بتایبتی روانینی جۆیسی ئاشكرا كـــردووە و ئو روانینـــش وەكو جیھانبینـــی ئو ســـیر دەكرت و ھندێ ل رەخنگران و توژەرانی بـــواری جۆیس ناســـی پی دەن" مانیفســـتی جوانناســـی و ئاكاری ش دەری دەخات كمجۆیس". ئجۆیس ھروا نووســـركی سادە و رووكش نبووە بكو روانینی تایبتـــی خۆیـــی بـــۆ ژیـــان و بـــۆ مســـلى جوانناسی و بۆ رەفتار و ئاكاریش ھبووە و نیتوانیووە لـــ دەرەوەى كۆمگا باســـی ھیچ كام لو مســـالن بـــكات، بكو بپچوانوە پـــی وابووە مرۆڤ یش لوەكـــو تاك و وەكـــو كۆمژیانـــی ناسروشـــتی و نائاســـایدا دووچاری كشـــى گـــورە بووە كـــ ئویـــش كشـــى پرتبوونی رۆح ك ئـــوەش برەو ونبوون و تمومـــژاوی بوونـــی ئاینـــدە و دەبـــات. نادیـــاری چارەنووســـی ھیـــگ لگـــڵ جۆیـــس لـــرەدا كۆكـــ كاتی باســـی رۆحی رەھای

كۆمـــگا دەكات و پـــی وای تنیا لـــ یكگرتنـــی رۆح و بندبوونیدا مژوو دروست دەكرت ك ئویش مژووى بـــ مرۆڤبوونی مرۆڤ و ئوەش ل بنیادنانی شارســـتانیدا برجســـت دەبت. ل الی جۆیس رۆح پرتبـــووە و بوەش گوھر و ماھیتـــی راســـتقینی خـــۆی ونكـــردووە و بھـــا جوانكانی و بھا ئاكاریكانی لدەست داوە و ئم ل برجســـتكردنی ونى تاك كســـی نوخبـــدا ك ئویش ھونرمنـــدە ھودەدات ل الیك ت كبدو ترســـناك شـــو كلـــ تی گرتـــووە و لی مرۆڤایخـــیئاســـتی نگوتراویشـــدا ھوـــدان ـــك لك بـــۆ جۆریـــان پرۆژەیـــ

.یوە ھبیناكردن كـــ وەیـــئ ئاشـــكرای ئـــوەى جۆیـــس ب جۆرە پخشـــانك یان ـــدەكات كك دەســـت پكارییھبـــ (Epiphany) نـــاو دەبرـــت واتـــ بیانكـــردن و ئاشـــكراكردن یان دەرخســـتن و خســـتنروو و ش لمئ كی باال. كـــنیشـــاندان و ل كـــی ئاینییـــمكراســـتیدا چمســـیحیتوە بیرمندانی الین دەرخســـتنی بـــۆ بكارھنـــراوە ئامادەبوونـــی خـــودا لـــ ھمـــوو ندێ لدنیـــای ئافریدەكـــراودا. ھرەخنگرانی دنیـــای جۆیس پیان وای سرباری ئوەى ك زارەوەى ئپیفانی رەگ و ریشیكی ئایینی ھیـــ بـــالم جۆیـــس لـــ رگای ھونرمندەوە ونـــى پاوانـــی واتـــ ســـتیڤن ئـــم زاراوەیـــ بـــۆ ئزموونكی علمانی دەگونجنت. ئویش بمبستی ئاماژە كردنی ئزموونی تیشك خستنسركی لنـــاكاو و ئاشـــكراكردنی ئوەى ك لـــ كاری پیپبردنی بابتكی ئاســـایدا روودەدات. لـــ رۆمانی ســـتیڤن ھونرمنـــد)دا (ونـــى كی رۆحیســـتی ئاشكراكردنبمچـــاوەڕوان چركســـاتكی لـــنكـــراو یان ل نـــاكاودا، وات رۆح و چیتی رۆح ل برگی سرووتی وات مئ نودا دەگزموونی ئئرۆحـــی ھـــرە گشـــتیترین بابت وادەردەكوـــت بۆ ئم پرشـــنگ بداتـــوە. برھمكانـــی جۆیـــس لـــ كورت چیـــرۆك و رۆمانكانی بوە دەناســـرنوە ك ژمارەیك ئیپیفانیان تدای كـــ برزترینیان خســـتنرووى ئوەی ك ســـتیڤن ل نج ككـــی گرچاوى كچب لـــكنـــاری دەریاكـــدا دەپڕتـــوە دەكات ل و شـــتانزموونـــی ئئرۆمانی" ونى ھونرمند ل تافی الویـــدا". جۆیـــس ل وەســـفكردنی سادەترین شوازى ژیاندا دەیوت ئوە برجســـت بكات ك خكی مبســـتیان شـــتك لـــ بـــارەى گوھری ژیان و ئو یاســـایانى ك بـــ روەی دەبـــن بگوازنوە. بگومـــان مبســـتی جۆیـــس لم ھودانـــی نانـــكارھب شـــواز ئوە بۆ یكخســـتنی وەسفكردنی ریالیستان و ناچرالیستان پكوە بھـــا لگـــڵ كۆكردنوەیـــان و رحاڵ دەشھب ســـیمبۆیكان. ند لرمى ھوننــــــت (وبگوترتافـــی الوی)دا ســـرباری ئوەى جۆیـــس ئۆتۆبیۆگرافیـــای وەكـــو ت و ســـتیڤن بریتییر دەكرســـلـــ وناكردنـــی جۆیـــس، دیســـان ل م رۆمانت ئت بگوتردەتوانرپـــاڵ ئوەدا ك ل ئاســـتی نادیاردا ل قیرانی رۆح و پرتبوونی رۆح و مردنی رۆح دەدوت دیسان ئو ب روو و ك ش دەخاتھۆكارانـــرەتكردنوە بوون ب ھۆی مردنی رۆح ك مبســـت لـــوەش رۆحی ی كگشتی و رۆحئ - گشـــتییھیگ پـــی وابـــوو لـــ بندبووندا ی مرۆڤ بقینشوناسی راســـت قۆناغ ت و لخشتی دەبمرۆڤای

ســـادە و ســـرەتاییكانی ژیانوە دەیگوازتـــ بۆ قۆناغ باالكان ئو قۆناغانـــى ك مرۆڤ شایســـتى

.تیایاندا بژی و بیانگات وەیئ وە نییر ئدا جۆیس ھم رۆمانلك بســـرھاتی كسكى گنجى ئرلندیمـــان ل كۆتایی ســـدەی نـــۆزدەدا بۆ بگرتـــوە ك چۆن ئـــو كســـ گنجـــ پـــدەگات و گورە دەبت، نخر بكو لگڵ ئـــم گانوەیـــدا كـــ جۆرەھـــا رووى خســـتن و ئاشـــكراكردن تدایـــ، جۆیس ئو رگایان لبر دەگرت كـــ ب ھۆیانـــوە رگای تواو ئاۆزی بوون ب ھونرمند یـــان بوون ب شـــاعیر لـــ واقیعی ئرلندا و لو كاتدا نیشان بدات. لرەوە زیاتر رووی ریالیســـتانى (ونى ھونرمنـــد) ل برگكی ســـیمبۆلیزماندا ئاشـــكرا دەبت. جۆیس ل (ونـــى ھونرمند)دا قۆناغ ب قۆناغ ل رگای ھكشانی ئـــم پاوانكیـــوە ژیانـــی گانوەیـــ دووبـــارە دەكاتوە و ك وادەردەكوـــت ســـرئنجام ئوەى دەیگتوە بســـرھاتی ژیانی خۆیتـــی ھربۆی بھدا نچوویـــن ئگـــر پمـــان وابـــت تافـــی لـــ ھونرمنـــد (ونـــى لـــ بریتیـــ بجۆرـــك الوی)دا ئۆتۆبایۆگرافیـــای جۆیـــس خـــۆی. جۆیـــس ژیانی مندای خۆی ل ناو خزانكیدا وەھا برجست دەكات ك ونی یان الســـایی كردنوەى پكھاتیكی گورەترە ك ئویش یو كاتندیی ئـــرلـــگای ئكۆمكـــ ئم ل تافی مندایدا بووە. لم رۆمانـــدا جۆیـــس كۆم شـــتی پكوە بســـتراوى ژیانی خۆی و كۆمگاكى و واقیعی سیاســـی و كۆمیتی و ئایینی و كلتووری ئرلندا دەخات بردەم لدوانوە و سرەنجامیش وەكو تاك كسكی سر ب نوخبى رۆشنبیر بھموو شتك دە نا نخر، ئوەش وای ی كنانو الیموو ئـــدەكات ھلژیانی الوتی ئمیان پكھناوە بۆ نیشتیمان بج بھت. ل راستیدا ی ككـــوانجۆیـــس ژیانـــی پال ئاســـتكی تردا بریتی ل ژیانی وانم شتی خۆی بی و الومندا ســـترجدا بم بارودۆخانو لـــ

دەكات:

قوتابخان ندن لـــمجـــار خوكیو یســـوعی كۆلـــژی و و ئایینیانـــ پروەردەبوونكـــی پشـــنیاركردن ل الیـــن خزان و دەوروبرییوە بۆ ئوەى فرمانی و ل كی ئایینیانروانین پیرۆز بـــروانگى كســـاوە وەربگرت بۆ ئوەى ســـرەنجام ببت ب پیاوی ئایینی و رنونیكر و رنیشاندەر. بالم لگـــڵ ھكشـــانی تمندا جۆرـــك لـــ گومانـــی ئایینی الى و دەبـــت درووســـت جۆیـــس ســـرئنجام بوای ب ئایین الواز و لـــق دەبت و لوـــوە بدوای ئترنایتیڤكی تـــردا دەگڕت و پاشـــتر خۆی ل ناو ركخســـتن و پكھات و ئق ناسیونالیستكانی ئرلنـــدادا دەبینتـــوە، مانوەش ل نـــو ناسیونالیســـتی ئرلندەدا ناتوانت جۆیس بگینت یقین و ختانرسس ت بۆیبگرئۆقرەى پلگڕانـــی بردەوامـــدا دەبـــت - گڕانك ك خاســـتی ســـرەكی تووە جۆیس دەكورە. لنداھخۆپروەردەكـــردن و دەگات ئو بۆچوونـــى كـــ دەب لـــ خودی خۆیوە دەست پبكات و گڕانكان زیاتر گڕان بن لناو بوونی خۆیدا پـــش ئوەى گڕان لـــ دەرەوەى تودەك بكات. بۆیخۆی دەست پپروەردەكردنی خۆی وەكو شاعیر و وەكو ھونرمند و لوشـــوە دەكوتـــ نـــو دنیـــای عیشـــق و خۆشوســـتیوە و ئـــوەش وای لدەكات ك ژیان ل خۆشویستیدا ببینت و پیوابت ھزى عیشق و یتوانایاندا ھ ویســـتی لـــخۆش مرۆڤ و ژیان ب ن بمرۆڤ بكـــئاقاركی راســـتتر و درووستتردا ببن لچاو ئو شـــوازەى ژیانی ئرلندە و كۆمـــگای ئرلندیدا. م جـــۆرە روانیندانی ئرھســـلـــالی جۆیس دەبت ســـرتایك كـــ برەو ئـــوەى دەبـــات ژیانی ئرلنـــدا و كۆمـــگای ئرلنـــدی رەتبكاتـــوە و بـــدوای جۆركـــی تر ل ژیان و جوگرافیایكی تر بۆ ژیـــان و كۆمگایكـــی تر بۆ تیادا ژیان بگڕت. ئمش سرەنجام دەیگینت بیاركی چارەنووس ســـاز كـــ بجھشـــتنی زـــد و نیشـــتیمانی خۆیتی وات ئرلندا. ئرلنـــدا یكمجـــار ھرچنـــدە بجدەھت و پاش ماوەیك لبر نخۆشی دایكی دەگڕتوە بالم دواتر بـــ یكجاری كۆچ دەكات و ژیانی ل زیوریخ و فرنسا بسر دەبات ھتا ل سای ١٩٤١دا كۆچی مراســـتیدا ئ دوایـــی دەكات. لـــئۆتۆبایۆگرافیـــای جیمس جۆیس خۆیتی ك بتواوەتی ل ئاســـتی گوتراو و ئاشـــكرادا یان ل ئاستی وەى نادیاردا لشـــ گوتراو و لنئاســـتی بینراو و نبینراوى دەقی

رۆمانكدا برجست كراوە. لـــ كـــ وە ئاشـــكرایدیـــارە ئـــرۆمانی كالسیكدا نووسر ھموو وردەكارییكی ژیانی پاوانكى باس دەكات و ونیكی ئاشـــكرا برجســـتكراوى ناســـراوى و پاوانك و دەوروبر و پیوەندی راســـتیكانی و دەوروبـــر بـــ وە دەردەخـــات كـــو واقیعـــئـــ ســـترجب تـــدا پاوانكیـــی دەكات و تیـــدا دەیجونـــی یـــان پاوانك خۆی تیـــدا دەجوت. بواتـــا ل رۆمانی كالســـیكدا ھر لســـرتاوە نووســـر شووناسی تـــواوى پاوانكـــی پشـــكش دەكات و خونـــر بئاســـانی ئو و تنانت كست الوەكیكانیش دەناســـتوە. راست ھندێ پیان وایـــ كـــ جۆیس لـــ ســـرەتای نووسین و ب تایبتیش ل رۆمانی تافـــی لـــ ھونرمنـــد (ونـــى كی ریالیستانوەیش الوی)دا بدەنووست و ئاۆزى و تموومژی زۆر لسر پاوان و رووداوەكان نابینرـــت بـــالم ئم قســـی زۆر وە چونكراســـتی لـــ نزیـــك نییل (ونـــى ھونرمند)دا بنمای شوازى نووسینی جۆیس ئاشكرا دەبت و وەكو شـــوازكی نوێ و

جۆیس : نووسری پیامداری راستقینی ئرلندى

د كۆنگرەیـــا ناڤنـــدا پنـــا كورد یـــا كۆ د ڤ ھەفتیـــ دە ھات ل دارخستن، سینمخان جدەت بدرخان وەكی سرۆكا روومتا

پنا كورد ھات ھبژارتن.ناڤندا پنا كورد كۆنگرەیا خوە یا ٧´مین ل باژارێ كۆنگسونترا د خســـت. دار ل عالمانیایـــدە نـــگو ٢١´ێ كۆنگرەیـــا نكر و د ٢٣´ێ گو دەست پدە قدیا، ھەم برڤبریك نوو ھاتـــ ھبژارتن و ھەم ژی ھنك بریارن ژ بۆ پشڤبرنا خباتان

ژی ھاتن گرتن.دگل گوھەراندنـــا ھنك خالن رزكنامیـــ، نیقاشـــك دن یا كۆنگرەیـــ رەخنیـــا كمبوونـــا ئندامن پن و بشداریا كم یا بوو. د ڤ ندامان یا كۆنگرەیئدەربارێ دە بریار ھات وەرگرتن كۆ نڤیسگھن پنا كورد ین ل

چارچۆوەی ن جودا د ڤتوەدە خباتن خوە گورتر بكن. ل سر پرسگركا دارایی یا ناڤندا پنا كـــورد، ھات گۆتن كۆ دگل دەرفتـــن ئابـــۆری یـــن كم د قـــادا ناڤنتوەیـــی دە پنا كورد گاڤن مزن ئاڤتن و ژ بۆ گاڤن مزنتـــر وێ چـــاڤ ل ربازـــن بدەستخستنا ئابۆریك باشتر یا كراندن. خالنا كورد وەرە گپگرنگ یا كۆنگرەی ل سر مالپرا وان بوو. بریار ھات ستاندن كۆ مالپرەك ل گۆرا پدڤین دەمكی

وەرە چكرن.ژ بـــۆ ســـرۆكاتیا كۆنگرەیـــ د نـــدە ت كدەنگیـــنجامـــا یئســـرۆك برێ یـــ پنا كورد دۆكتۆر زەردەشـــت ھاجۆ وەكی نامزەت ھات دەستنیشانكرن و ب ھلبژارتن ژی دیســـا سرۆكاتیا وی یـــا پن ھات نووكرن. ژ بۆ دەســـتیا برڤبریا پنا كورد ژی بریڤان دۆســـكی، بدرەدین ســـالھ، میرھەم یگت، كاكشـــار ژی یـــدەك وەكـــی ئۆرەمـــار ئڤدلھ ھیجـــاب، نجیب بایی ھاتن ھلبژارتن. دگل داخوازا ب ڤن یرێ كبڤیســـرار، ژ برپن مســـتفا رەشید خوە نكر

.ریبڤبر نامزەت

ژ ھـــ دن ڤـــ كۆنگرەیـــا پنـــا رەوشـــنبیرێ كچـــا كـــورد، كورد جـــدەت ئالی بدرخان، ســـینمخان جدەت بدرخان وەكـــی ســـرۆكا روومتـــا پنا

كورد ھات ھبژارت.

سینم خان جالدەت بدرخان بوو سرۆكا روومتا ناڤندا پنا كورد

سینم خان جالدەت بدرخان

Page 15: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

15

دواتر ل ت كیر دەكرجیاواز سرۆمانی (یۆلیسیس)دا ئو شوازە بشـــوازى و لوتكـــ دەگاتـــ وە. جۆیس لتجۆیسی دەناسربی پشكشـــكردنی ئو ھموو وردەكارییى نووسرانی كالسیك لبارەى كستی پاوانكانیانوە دەیخن روو، ل بی گانوەى ژیانـــی بھنـــگاوى ھنـــگاو ســـاتـــت چركی دكـــوانپاگرنـــگ و دیار و حساســـكانی ژیانی ئـــو برجســـتدەكات و تكنیكـــی ئیپیفانـــی و فالش باك و شـــپۆلی ھـــۆش و مۆنۆلۆگـــی یارمتیدەرن ھموویـــان ناوەوە لســـر راوەســـتان زیاتـــر بـــۆ ئاشـــكراكردن و دەرخســـتنی ئو ب ساسانگرنگ و ح ساتچركمبستی دروستكردنی كاریگری لسر خونر و پشكشكردنی ونیكی كاریگر ب مبســـتی ئامادەكردنی خونر بۆ رۆیشتن لگـــڵ تكنیكـــی جـــۆراو جۆری نووســـینیدا ك ئوەش ھمووى بۆ برزكردنوەى پرسیارە گرنگ و پـــ ماناكانی مرۆڤ ســـبارەت ب بوون و مردن یان ســـبارەت رییكبوونـــی رۆح و كاریگی بنگتیف و ناجۆرەكانی پرتبوونی رۆح و ونبوونی بھاكانی جوانی و ئـــاكار كـــ ئـــو ونبوونانـــش لكۆتاییدا دەبن ھۆكاری ونبوونی بھا مرۆییكان كـــ ئوەش ئو قۆناغیـــ مرۆڤایتـــی ب ترس و گومانوە سیری دەكات. جۆیس وەكو نووســـركی خـــاوەن دید لـــ ندانـــرمو بۆچوونـــی ھون ســـتیارانھ تو بابدەرگای ئـــدەدات ك راســـتخۆ پیوەندیان ب كشـــكانی مرۆڤـــوە ھی چ لســـر ئاســـتی تاك كـــس و چ

لسر ئاستی كۆمگا. وەكـــو گوتمـــان جۆیـــس ھندێ ساس لســـاتی زۆر گرنگ و حژیانی پاوانكی ھدەبژرت. ل رۆمانی (ونى ھونرمند)دا مامیكـــی وردی لگـــڵ ئـــم حاتـــدا كـــردووە و چندیـــن چركساتی حساســـی ل ژیانی كـــردووە ســـترجب ســـتیڤن وەكـــو ئوەى ك "لرەدا ســـتیڤن كوڕكی بچووك. خكی چیرۆك بـــۆ ســـتیڤن دەگنوە. ســـتیڤن سرســـام ب ئاوازى وشـــكان. ئســـتا ســـتیڤن دەبرت بۆ كۆلژ و كـــ دەگات ئـــوێ لبر دەرگا گوی لدەبت كـــ دایك وباوكی خواحافیزی لدەكن. ئستا ل نو ھاوپۆلكانیدا ھست ب بئارامی سیســـتمی دەكات. تنیایـــی و قوتابخانـــ و خوندن بـــۆ ئو و و پ روەرانوەوە نادادپالی ئبل ســـزای. ستیڤن ل موناسبى جژنی سری سادا دەگڕتوە بـــۆ الى دایـــك و باوكـــی بـــالم جاركی تر ناچاردەبت بگڕتوە بۆ كۆلژ و بۆ بردەم سیستمی ســـت بندن و ھســـۆزى خوب

تنیایی كردن و سزا و پرتبوونی ھكشـــانی وردە وردە و رۆح ی ئافرەتردانی مان و ســـمتلشفرۆشـــكان بۆ یكم جار و ل تمنی شـــانزە سایدا. پاشان ستیڤن ھست ب ئازاری سختی دەكات ك ساتانم چرككو یئھستكردن ب ھرەسھنانی بوا بوونی ب ئایین دەســـت پدەكات. ســـتیڤن ھســـت دەكات نیعمتی مانت". ئردا دەبارسئیلھامی ببشـــكن لـــ چركســـات گرنگ و حساســـكانی ژیانی ســـتیڤن من و ئكرووداوى نـــاو رۆمانلـــرەدا ئاماژەمان بـــۆ ھندكیان چندیـــن نـــو لـــ و كـــردووە رووداوى تری گرنگ و حساسدا

ھمان بژاردوون. ى كدیاران تو خاسكی تر لكیجۆیس لم رۆماندا برجستى پچوانـــى بـــ و كـــردووە كالســـیكوە رۆماننووســـانی كاری كـــردووە ئوەی ل رۆمانی كالسیكدا چ ل ئدەبی ئینگلیزى و فرەنسی چ ل رۆمانی كالسیكی روســـیدا یاسایك بۆ ركخستنی پیوەنـــدی نـــوان مـــرۆڤ و دنیا و ھۆشـــیارى ھبـــوو كـــ بریتی بوو ل پیوەنـــدی ھاوتای نوان

ھۆشـــیارى، جۆیس دنیا-مرۆڤ- ئـــو پیوەندییـــى ھگرایـــوە مـــرۆڤ نـــوان پیوەنـــدی بـــۆ – ھۆشـــیاری- دنیا. ئمش ئو لـــ نیشـــان دەدات كـــ راســـتیرۆمانـــی تقلیدی یان كالســـیكیدا دنیا ب سنتر دانراوە و بایخی مرۆڤ ب دنیاوە بووە و ھۆشیاری و بئاگایش ل ئاســـتی ســـیمدا دەھـــات بـــالم جۆیـــس مـــرۆڤ دەكات ب ســـنتر و ھۆشـــیارى و بئاگایـــش وەكو پویســـتیك ل دوای مرۆڤ راســـتوخۆ دت وە ككۆتاییـــ تـــوو دنیـــا دەكئمـــش بایخی بـــرزى مرۆڤ سترجوە بنیشـــان دەدات و ئ خ بوەى مانا و بایئ دەكات ك و ل نیا مرۆڤت تخشدنیا دەبرگای ھۆشیاریشوە دەگات ئو ئاســـتى ك ئو بایخـــ ب دنیا ببخشت ئگینا دنیا ب ب بوونی مرۆڤى ھوشـــیار و ب ئاگا لسر

.كی نییخھیچ بای(ونـــى ھونرمنـــد) ك ل پنج بـــش پكھاتـــووە لـــ روانگـــى مژووى ئدەبوە وەكو سرەتای گۆڕانكارییكی گورە ل فۆرم و گشتی و لدەب بناوەرۆكی ئ لرۆماندا ب تایبتی سیر دەكرت ك تیایـــدا جۆیـــس روانینكانی ســـردەمی رۆمانی كالســـیك بۆ كســـتی مرۆڤ ھدەگتوە و مرۆڤكی وەھا برجست دەكات شـــرانـــی و كمـــوو نیگھ كـــســـردەمكیی ئازارەكانـــی و و ملمالنـــ ناوەكیكانـــی مرۆڤى تـــا ئگـــر بواتـــا ھگرتـــووە نیا لوەختی جۆیس مرۆڤ تساترووكشی دەرەوە سیر كرابت و كســـتیكی بو شـــوەی و لســـر رووی بینراو و ئاشكرای ھســـنگندرابت تیسك ئو ئوا جۆیس مرۆڤ یان كســـتی نـــو رۆمانكانـــی دەگتوە بۆ نـــاو خودی خۆیـــان و ب جۆرك دەیانـــكات بـــ خاوەنی شـــوناس وە یان بنـــبتوانن بیـــر بك كـــ مكو چت ئوكی تر دەیواتایبـــ ناوبانگـــ بۆ ب دەســـتھنانی شووناســـی مرۆڤ بكات ب بنما كـــ دەـــت "مـــن بیـــر دەكموە كواتـــ مـــن ھـــم". بھرحـــاڵ جۆیس ل رۆمان و چیرۆككانیدا دەكات ك ســـترجك بتسكبگڕتوە بۆ نـــاو دنیای تایبتی خۆیی و لووە ســـیرى دەرەوە ل م رۆمانبكات. وەك گوتمان ئپنج بش پكھاتووە و ریزبندی لـــو رووداوەكانیـــش جیـــاوازن ریزبندیـــى ك ب پی گشـــی سترجوان بى پابایۆلۆجیاندەكرـــن، بكـــو وەكـــو پشـــتر باســـمان كرد جۆیس گوبژرك ل چركسات گرنگ و كاریگر و حساسكانی ژیانی پاوانكیی ھبژاردووە بۆی گرنگ نیی چۆن ریـــز دەكرن و چۆن ركدەخرن چونك زۆربى ئو چركساتانش

لـــ گڕانـــوەى پاوانكیدا بۆ یـــادەوەری رابـــردووى خـــۆی و ب فالش بـــاك دەھنرنـــوە یاد و دەخرنـــ برچاو یـــان بردەم لدوانوە. دیارە ھندێ بۆچوونی یان وایپ ك یو جـــۆرەش ھل ل (ندرمی ھوننو) بنیادنانـــیپنج بشی درژ ل ژركاریگری رسامبوونی جۆیسدا بووە بسھنریك ئیبســـن و ھمان بنمای شـــانۆگرییكانی ئوی دووبارە كردۆتـــوە لـــ بنیادنانـــی دەقـــی رۆمانی (ونى ھونرمند) دا. لـــ راســـتیدا جۆیـــس لـــ كـــۆی برھمكانیدا ب رۆمانی (ونى ھونرمند)یشـــوە ســـ بابتی گرنـــگ دەخات بـــردەم لدوان و قسلسر كردنوە ك ئوانیش بریتیـــن لـــ سیاســـت و ئایین و ھونر. ل یكمیانـــدا كۆمگای ناســـیونالیزمى و ئرلنـــدی ئرلندى و مسلى شووناس و كانی قسرەكیس بوون توخم نن. لكدەھو پر كردنی ئسلدووەمیاندا وات ئایین مســـلى ندنی لروەردەى ئایینی و خوپكسا و ھودان و پشنیاركردن بۆ ئوەى ببت كاھین و مسلى شلۆقبوونی بیرو باوەڕی ب ئایین

و ھســـتكردن بـــ ھژمـــوون و فشارى سختی ئایین وەھا دەبینت ك ب جۆرك ئازادییكانی مرۆڤ برتســـك دەكنـــوە و رـــگای كۆیلبوونكـــی ھمیشـــیی بـــ میاندا كیتی سباب ن. لدەكواپیوەست ب كستی داھنرانى ئو بایخكی زیاتری ك ئویش ھونـــرە. ب شـــوازك ھونری تنانـــت و رۆمـــان كالســـیكی كورت چیـــرۆك دەخاتـــ بردەم ئزموونكـــی نوـــوە و لـــ دوو ئاســـتی ھونریدا شـــۆڕش برپا دەكات كـــ یكمیـــان ل ئاســـتی و دووەمیشـــیان لـــ وازدایشـــ ل .ریدایئاستی جیھانبینی ھونھردوو ئاستكشدا ھودەدات بـــ شـــوازكی جیـــاواز ل پش تیك واتیری ئیســـتخـــۆی ســـمســـلى جوانـــی و بھاكانـــی جوانـــی ھونـــری و ئاســـتكانی چژی جوانی بـــكات و ل ھموو ناوەندبوونـــی بـــ ئمانشـــدا مرۆڤ دەكاتـــ پوان و تنیا لو ســـیری ھـــم روانگیشـــوە ھونر و ھم ســـیری بھاكانی جوانی و چژی جوانیش دەكات. بگومـــان جۆیـــس لـــ تكنیكـــی ك لكی وەدا برانرۆمـــان و گرابرە دیارەكانی شپۆلی ھۆش و مۆنۆلۆگـــی نـــاوەوە دادەنرـــت كنیكم تش جۆیس ئند پرچھبكار ھاتـــووە و ھنری جیمس ل ســـای ١٨٩٠دا لـــ كتبكیدا ب نـــاوی " بنماكانی دەرونزانی" ئـــم زاراوەى بـــ كار ھناوە بۆ وەسفكردنی پیبردنی بردەوام و لكنپچاوى حسی و یادەوەری ســـتكردن لوە و ھو بیركردنـــمشـــككی ب ئاگا یان وروژاودا و ھاتـــووە بـــكار ئمـــش و كاری پكـــراوە بۆ وەســـفكردنی ئاشـــكرای و دیـــار میتۆدكـــی ب دا كرۆمانـــی نو وە لانـــگدوای ھنـــری جیمســـدا چندین نووســـری دیاری بواری رۆمان بـــ تایبتـــی و چیرۆكنووســـین كریدەبـــی ئینگلیزیـــدا ھئ لـــ ناوە لكاریـــان ھ ك بجۆر بـــریزى پشوەى ئوانش جۆیس دت. ل ناو نووسرانی پشنگی تكنیكـــى ئـــم بكارھنـــری نووســـران نـــاوی گانـــوەدا ویلیـــم جیمس و ڤرجینا وۆف و كاتریـــن مانســـفید دـــت بالم ئاشـــكرای رۆی جۆیس دیارتر و باالتر دیارە ب تایبتی ل رۆمانی

(یۆلۆسیس)دا.لســـر قســـكردن بھرحـــاڵ فـــرە و نـــالی مـــھ جۆیـــس ئاراســـتی لبـــر ئـــوەى ئـــم نووسرە خاوەنی دەنگی تایبتی خۆیی و شوازى تایبتی خۆیتی و ھر بو پیـــش دەقی جۆیس بـــ كـــراوە بـــارگاوى دەقكـــی معریفى جۆراوجۆر و گوتاری ئدەبی ئو گوتاركی فرە رەھندە و كـــۆی دەقكانی ب دەقی كراوە

ب وە كیو روانگن لـــدادەنررـــگای جیـــاواز دەخوندرنوە خوندنـــوەى ھدەگـــرن و ھمجۆریان بۆ بكرت. ھر ئم ییندی و فرە ئاراســـتفرە رەھوەھای كـــردووە كـــ وەرگانی دەقكانی جۆیـــس ھروا كاركی ئاســـان نبن . ئم قســـیش بۆ كانی جۆیس راستمرھكۆی ب وە واتـــكانیـــچیرۆك ر لـــھـــكۆمـــ چیرۆكـــی (دەبینیكان) تـــا دەگاتـــ (ونـــى ھونرمند تافـــی الوی)دا و تـــا دەگاتـــ لـــ(یۆلۆســـیس) و (وەئاگاھاتنوەی ـــك لگومـــان زۆرفینگیـــان). بزمانـــی دیارەكانـــی وەرگـــە عرەبـــی و تنانـــت فارســـیش بدەنـــ دەســـت نیانتوانیـــووە وەرگرانی برھمكانی جۆیس. ئویش لبر ئو ھموو ئاۆزى و نائاشـــكرایی و تكنیكـــی چ و مامكردنی برزى لگڵ زمان دیـــارە نووســـیندا. شـــوازى و وەرگانـــی برھمكانی جۆیس بـــۆ زمانـــی كـــوردى كـــ وەكـــو خۆمان دەیزانیـــن زمانی كوردی كـــراوە لنوتـــۆی پكـــی ئكار لـــ نـــ و وەرگانـــدا بـــواری رووی رستسازى سینتاكسوە

بشـــی ئـــوە دەكات ب ئاســـانی ھموو شتكی پ وەربگدرت زاراوەكانـــوە رووی لـــ نـــگونجـــاو زاراوەى دەتوانرـــت بـــۆ ھموو زارەوەكانـــی زمانانی تـــر بدۆزرتوە. دیـــارە ھر ئم لـــدەكات وامـــان شـــبۆچوونبیـــن تنیا كاتك زمانی كوردی دەومنـــد دەبـــت ك پـــرۆژەى زمانـــ ان لــــــورەى وەرگگـــزیندووەكانـــی دنیـــاوە بۆ ســـر زمانی كـــوردی دەســـت پبكات. دیارە تنیا ل بارودۆخكی وەھادا زمانی كوردی ب جۆركی ئوتۆ دەومنـــد دەبت كـــ بتوانرت نك ھـــر برھم ئدەبییكانی وەكـــو داھنـــری نووســـرانی جۆیســـی پ وەربگدرت سر زمانی كوردی بكو پرۆگرامكانی كی شایستوەیش ندنیشی بخو

پ وەربگدرت و بنووسرت.

ھــــوڵ و كۆششــــی دكتــــۆر ئازاد حم شریف ل ریزى پشوەى ئو ھوڵ و كۆششــــ بــــ ژمارە كمانیــــ كــــ دەبــــ بــــ ڕزەوە تی كتایب ت بــــیریان بكرســــئــــوەى ســــرباری ئــــازاد كاك لــــ ریزی پشــــوەى ئــــو ژمارە كمی نووسران و رۆشنبیرانی كوردە ك ئینگلیزى دەزانن، دیسان ل زمانی كوردیشــــدا دەومند و بسلیقی. ئو ل كاتكدا دەستی دای وەرگانی (ونى ھونرمند س لم كتافــــی الوی)دا كــــ لــــكوردیــــدا رۆشــــنبیری ناوەنــــدی كش كارمجۆیسیان دەناسی. ئناكرت ھروا ب ســــادەیی سیر بكرــــت و بــــ ركــــوت دابنرت بكــــو پیوەنــــدی بــــ روانیــــن و تگیشتنی دكتۆر ئازادەوە ھی بۆ داھنانی گورە و بۆ ھستكردنی ب پویســــتی ناوەندی رۆشنبیری كــــوردی بــــ ئزموونــــ دیــــار و ناوازەكانــــی ئــــدەب و ھونــــری جیھانی. بگومــــان چاپی یكمی (ونــــى ھونرمند) لــــ كاتكدا نی كاك ئــــازاد لمت كراوە كــــنیوەی یكمی بیســــتكاندا بووە. وەیش ئیم قسستمان لبمك ئو تمن بۆ ھســــنگاندنی ئزموونی نووســــین و وەرگان و كاتبۆ ئ بۆی مكــــی كنمتدەبــــ دەستخۆشــــی لــــو بكین ســــتاش كی ئم چاپــــو بــــۆ ئــــئزموونــــی كاك ئازاد لــــ بواری وەرگان و نووسیندا دەومنتر بــــووە و وەرگانكــــی (ونی جارــــك چنــــد ھونرمنــــد)ی بژاركردۆتوە، دنیام ھز و پزكی زیاتری داوەتــــ وەرگانكی و ھیوادارم دكتۆر ئازاد تندروست و ســــركوتوبت و لــــ ئایندەى و (یۆلۆســــیس) ببینیــــن نزیكــــدا چندیــــن شــــاكاری تــــری ئدەبی جیھانــــی لــــ سردەســــتی ئودا بكرــــن ب كــــوردی و بكون بر دیــــدەى خونری خۆشویســــتى نتوەكمــــان. بداخــــوە، تاكــــو ئستا ناوەندی رۆشنبیری كوردی ــــت لــــــــران نازانخــــی وەرگبایكاتكدا ناش و ناكرت ئم وەكو ینوەدا بین بمی ئــــخ كورد لناو مژووە و ب ئومدی بنیادنانی معنــــوى و مــــادی كســــتی نتوەیی خۆمان بین و نمانتوانی بت پردی پكوەبستن ل نوان خۆمان و كلتوری پشكوتووی یــــن كــــرۆژئــــاوادا دروســــت بكبگومــــان ئو پــــردە تنیا و بس تنیــــا لــــ رــــگای وەرگانــــوە دەكرــــت. وەرگرانیش كات نرخ ل ــــت كی دیــــار دەبھاكــــو بزمانی یكمــــوە وەربگدرت. بایخــــی وەرگانكانــــی دكتــــۆر ك وەیمدا ئكى یپلــــ ئازاد ل وەیمكزمانی ی وخۆ لراســــتكــــ زمانی ئینگلیزیی. لــــ كۆتایدا ھیوای ســــركوتن و بردەوامی و دەخــــوازم ئــــازاد دكتــــۆر بــــۆ

دەستخۆشی لدەكم.

ل كندبـــۆوە ،یوە ناومیان خوندگۆكـــب ل بوو كـــوە نمـــن ئـــاگام لزیندانییكان دواى ئوەى زۆر ب پل رایتكاندم، ب ناڕەحتییوە پمى وت:

- سران ، ل ئیدارەوە تۆیان بانگ كرد!شـــوەى قسكردنى ئو زیندانیی، ترســـكى زۆرى بۆم ھنا، دەستكى رەش ل چاوە بئۆقرەكانییوە دەرچوو، دەســـتك دروست وەك ل مژب ب دواى رۆحى مندا بگڕێ، ب نو ھناومدا رۆچوو، گوم ل قرتو كرتبوونى شتك بـــوو، لـــوە دەچوو دەمارك لـــ دەمارەكانى رۆحى تـــرس تھگڕاوى مندا پساب، من نازانم بۆچى روخسارى ئو زیندانیی لبر چاومدا زۆر ب خرایی دەگـــۆڕاو جارى وا ھبوو ل ھموو شـــتك دەچـــوو تنیا ل مرۆڤ نب، من دەبووایـــ باوەڕ ب قســـكى بكـــم و ب پلش بۆم ئیـــدارە، لوێ عادەت وابوو ئگر ل بندگۆكوە ناوت بخونرابایوەو كمك دواكوتباى ئوە دوو پاسوان دەھاتن و پلكشیان دەكردى. ك ھسام سرپ و ویستم ھنگاو كڕم، قۆرتدەپدا تورەو عاســـكى گو قۆرتنرچاوم، بب نم، وا ھاتھدەیبردموە ســـر گۆڕستانك سرى دیارنبوو، من ناچاربووم ھنگاوەكانم بـــ پش خۆم بـــدەم و بۆ ھر چیك ب لبردەمى ئیدارە ئامادە بم، ھشـــتا نگیشـــتبووم بـــر دەرگاى ھۆك، جاركى دیك نـــاوم بانگكرایوە، بم وە، كدای یو ھاوڕكم لیاند، ئاوڕشیان راگكستى داواكردنبوجارە مئ چوون دەچو یاند كمگچاو ت كاندم، برایت لپ ودا بخ ك لمش كپدەرەوەم جـــى مترســـى نب، مـــن ھقمبوو لو رۆژاندا ل ھموو شـــتك بترسم، تۆ ئگر ب بر چاوى خۆتوە ب لشاو زیندانییكان برەو دەرەوەى زینـــدان راپچ بكن، بیر لچى دەكیتوە؟ ئایـــا دەتوانى بۆ لحزەیكیش بیر ل جوانى و خۆشـــییكانى نو زەینت بكیتوە؟ ھر كس شوان گوبیستى ھاوارو گوللبارانكردنى زیندانیى و كوشتنى خو و خونكان و خوندنوەو ســـینوەى نـــاوە بانگكراوەكان ب، بۆ ســـاتكیش ئۆقرە لـــ گیانیدا دەمن؟ من ئگرچى لو بانگكردن تگیشـــتم ك بۆ دیتنى خزم و كســـ نزیككانى زیندانییـــان بـــوو، بم ترس و تۆقین ھشـــتا ب جســـتموە دیاربوون، من لبرئوەى چند جاركى دیكش ئو چاوپكوتنانم بینیبوو، یكسر خۆم ڵ دەچوونكۆم وە و بكان كۆدەبووندا زیندانییول ى، كنو شوخزاندە ئژوورى چاوپكوتنكان، كچی سیر ئوە بوو ك نۆبتی من ھات و ویستم بۆ ژوورەك سركوم، كارمندەك ری لگرتم و داوای ناومی كرد، منیش ناوی خۆمم پوت، چند جارك ل كاغزەكی نو دەستى راما، بسرسوڕمانوە دیقتی ل من و ناوەكان گرت، من لوە تگیشـــتم ك بئیحتیمالی ھرە زۆر نـــاوم للیســـتك نیی و تازە ھـــر دەب بچم ئیدارەو خۆمیان پ بناســـنم. جاركی دیك ترس ھمتی بۆ گیانم ھناو برچاومی تاریك كرد، بۆ ماوەیك ل شون خۆم وەستام، نمدەتوانی بیر لھیچ شتك بكموە، ئاخر بانگكردن لـــ ئیدارەوە مانـــای زۆری ھبوو، خراپترینیان، راپچدان بـــوو برەو مرگ، بـــم ئو ئیحتیمال بۆ من زۆر دووربوو، لگڵ ئـــوەش زۆرجار بیرم لوە دەكردەوە ك لوانب بیانوێ كســـانی وەك منیش لكۆڵ خۆیان بكنوە، بـــۆ نا! چ بربســـتك ھبوو وابكا مـــن نكوژن؟ ھیچ! بۆچـــی ئوانی دوای شـــڕەكانی ئیســـم ئاباد، ل زیندانكانوە، بران دەرەوە، كسیان گڕانوە؟ نخر ! چما كسیان حوكمی ل سدارەدانیان لالین دادگاوە بۆ دەرچووبوو؟ نخر! لوانی دەمناســـین، ھشتا ھندكیان ھر بگومان گیرابوون، تیاندا ھبوو شت بوو، ئی خوای! خۆ ئو شت نیدەھشت كسمان ب ئیسراحت بخویـــن، دالغـــ و خیاڵ بمانباتـــوە، لگڵ یكدی بدوین . ئو شـــت ھر ل فیشـــك شـــت دەچوو، وەك تقـــ بالمانوە تدەپـــڕی، جاروبار خۆی الر دەكـــردەوەو نیـــوە پچیكی دەكرد، تـــا ھزی ل دەمدادەبـــوو ھاواركی لدەردەچوو، كســـمان لو ھاواران تندەگیشـــتین، من وا دەھات برچاوم رەنگب كسك ل دەروونیدا ھب و بردەوام راوی بن و ئشكنجی بدا. رچی لگدانابوو؟ ئ مڵ ئگیان لتو شیشـــتم بۆچی ئدەگنوە تمن لنو زیندان وا بوببۆوە ك (حسنی سنیی) شت نیی، ئوە نمایشی شتتی دەكا! بم من باوەڕم بو قسان نبوو، زۆرجار بنھنی دیقتم دەدای، ئو نك ھر شـــتكی ئاسایی نبوو بكو ئگر زۆر توڕەت بكردای دەستیشی

دەوەشاند و پ ب دەمیشی ھاواری دەكرد:-- دەیوس، دەیوس!

ئم تا ئو رۆژەی لگماندا بوو ھر پمان دەوت (حسنی سنیی)، بم كاربدەستانی زیندان ناویان بۆ (حسنی دەیوس) گۆڕیبوو. تۆ بن برچاوت حســـنك لـــو گڕەوژیی مرگدا ونبكرێ، بـــۆ دەب منیش بیر ل مردن ردەمی ئیدارە، بزانب من دەچم ك چاوی خۆت ببینوە؟ تۆ وەرە و بمكنچـــۆن مامم لگدا دەكن، چیم پدەن، بـــۆ كوم دەبن.. ك چووم بر پنجرەی ئیدارەی زیندان زەمك ك ئگر بتانپوای س ھندەی من بوو،

سیمایكی پ لوغزو پ پرسیارى ھبوو،ك لم پرسی: -- من ناوم سران.. ئوە بانگتان كردبووم.. فرموون ئوە ھاتووم.

یكسر ل كاغزەكی بردەمی وردبۆوە، ب ئوەی ھیچ قسیك بكا، شتكی لسر پارچ كاغزك نووسی و دای بمن، لسرخۆش وتی:

!و پۆلیسبدە ئ یم نامۆ و ئرەدا بب --من بڕاســـتی نمدەتوانی بركوپكی بیر ل ھیچ شـــتك بكموە، ئاخر ئو شوە بانگكردن بۆ لكۆینوەش نبوو، من شارەزای ھموو جۆرە بانگكردنك ل ر بچم. كھ چوو، تازە دەبووایـــدەرنرم لوجارە ســـچی ئببـــووم، كپۆلیســـك نزیك بووموە، نامكم دای دەســـت، خرا بۆم ھسایوە و منی وەپش خۆی دا، ویستم بپۆلیسك بم (بۆ كوێ دەمبن؟) كچی لوە دەچوو ك دەرچووین، لند دەرگایچ وەبوو لیر ئس .بگرتنی نو ئامادەیی گوئشونك رایگرتم و تسلیم بكسكی چكداری كردم، من وەك مڕكی گژم لھاتبوو چاوەڕی رووداوی ل ناكاوو چقۆی دەستی قسابكم دەكرد. ئوەی زۆریش جگی سرســـوڕمانی من بوو، منیان بـــردە نو باخچیك و لوێ وەســـتاندمیان. ل پ ئوەی پشـــبینیم ندەكرد و قتیش بیرم ل نكردبۆوە، كی خۆش و پونســـتكرد خن خۆمدا تاسام، وام ھشـــو رەتا لبینیم. ســـتلیسم دەبینم، (ئو) چاوەڕی ئوەبوو ك زۆر بگرمییوە بخرھاتنی بكم، بم نازانم بۆ نمتوانی، (ئو) بخرایی بۆم ھات پش و خریك بوو باوەشم توەربن، كچی من ل ترسی كارمند و پۆلیسكانی ئوێ ھیچم نكرد، تنیا بزەیكی شیرینی پ مانام بۆ فێ دا، ئویش تۆقیكی گرمی لگڵ كردم و پنجكانمی گوشی. پم سیربوو ك بتنیا بۆ دیتنی من ئو ھموو رگایی بیبـــوو، مـــن دەمزانی لو شـــوناندا دەب زۆر ب پارزەوە قســـكانم بكم، چونك چاودری دەكرام، ئویش ھر زوو لوە تگیشـــت. من ك لم پرسی

(چۆن بتنیا ھاتووی؟) لسرخۆ و ب زەردەخنیكی ناسكوە وتی:- ئگر ھر كسكم لگڵ بووای نم دەتوانی بتبینم!

زەرفكی دای دەســـتم، داوای لكردم ل دواییدا بیكموە. (ك) ھموو شتكی بچاو و جست پدەگوتم، دیتنی ئو ل زیندانكی دوور وت و ئاوا ترسناك، ســـینوەی دیمنكانی زیندان و زەمنك ل ئازارەكان بوو. ل بدەنگییكی

كورتی نوانماندا وتم:- چۆن نترسای بیت ئرە؟

خرا رووی گش و چاوە بزوەكانی نیشاندام و وتی:- لبر ئوەی تۆ ئازابوویت !

من ھیچ قسیكی دیكم پنكرا، چونك ھموو شتك بدیتنی ئو و قسكانی ئو، گۆڕانیان بسر داھات. ھستم بھزكی بسنوور دەكرد، لوە دەچوو بتوانم دیوارەكانی زیندانیان پبوخنـــم! ئگرچی ئو دیدارەمان زۆر كورت بوو، بم بۆ من شوو رۆژەكان مانای زەمنی جارانیان ل دەستدا. من بر لـــوەی زیندانی بكرـــم (ك)م زۆرجار دەبینی، چنـــد جارك ل نو باخچی ماوەیان پكوە دادەنیشتین، باسمان ل زۆر شت دەكرد تنیا ل خۆشویستی

!بن

نۆڤلت (٣٠)خرەندەكانی سنوور

بدوكاروان ع

رلچ

ك

دكتۆر ئازاد سرباری ئوەى ل ریزی پشوەى ئو ژمارە كمی نووسران و رۆشنبیرانی كوردە ك ئینگلیزى دەزانن، دیسان ل زمانی

یلیقسند و بمكوردیشدا دەو

دكتۆر ئازاد حم شریف

Page 16: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

16

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

ھۆشیار كۆیىھـــر لـــدواى راپڕینـــوە و لبـــر وازى چاودرى دەزگاكانى حكومى، ســـرپچى و فوفكـــى برچـــاو تى لتایب ى كـــردووە، بـــنشـــتبوارەكانى خۆراك ب چشتخانكانوە و دەرمـــان و بنزیـــن و... ھتد، ھر م كمانگى رابـــردوودا دوو ھاوڕ لیككیان دكتۆرە و مامۆستاى زانكۆى ســـحددین، ب خواردنى یانكانى ھولر تووشى ژەھراویبوون بوون، كیش لى زانكۆ ماوەیو مامۆستایئنخۆشخانى فریاكوتن بۆ چارەسر

مایوە. یكان ھدەرمانخان ك لالییـــڕەبھر مپرســـ، بـــوا بكـــن حب و دەرمان لـــ دەرمانخانیك بۆ ئوی تـــر جیاوازییكـــى زۆرى ھیـــ، جار ھیـــ دەگات ١٠،٠٠٠ دینـــار بۆ یك شووش حب، بگشم بۆ قسكم تـــى ئوردن بـــۆ نموونو ل ،یـــھلسر ھر حب یان دەرمانك نرخى لسر نووسراوە و مۆرى سندیكاى لســـرە و كس ناتوانـــ یك فلس

.زیاترى بفرۆشئایـــا ئم سســـتى نیی لـــ كارەكانى

وەزارەتى تندروستى؟!.باش ئوا نزیكى ١٩ سا كسانك ھـــن فوفـــ لـــ بنزیـــن و نوت دەكن و زیانییان ل سدان ئۆتۆمبلى ھاووتییان داوە و دواتر ســـزایكى ســـپاندوون بســـر ســـووكیان و دووبـــارە فوفكشـــیان و كـــماوەی بوویتـــوە، بـــارە ســـلژنـــى بدواداچوونـــى ســـرپچى بـــوون، دەســـبكار بنزینخانـــكان ھیوادارین ل كارەكانییان بردەوامبن.لـــ زۆر وت ســـزاى ســـرپچى و ،تییان زۆر قوورسھاوو ل ساخت

بۆی الی ئوان زۆر كمتر دەبینرێ.لـــ كۆمگاكـــى ئمـــ كســـانكى وفف گیرفانییان ب ن، كخۆر ھمش یان پخانرو باكـــردووەو تـــپدروســـت كردووە فى پ لدەدەن و ب پارەكش حج و عمرەى پدەكن

.زیاد بخوداى بن: لو دەســـرپچى لژنـــى رۆژانـــ لـــو بنزیخانكان ل قائیمقامیتى ھولر لبرئوەى پـــوەرى بنزینكانى ٨ بنزینخان فى لكرابوو و لبى ١٨-١٩ لیتـــر ٢٠ لیترى دەخوندەوە، لرە ئو بنزینـــ دزراوە لـــ ھاووتیان، جـــا رۆژان و مانگان و ســـان چند

دەكا؟ گومانم لوە نیی ك پارەیكى یكجار وفو فر ئسزۆر دەكا!! با بزانین لگورەیـــ چ ســـزایك دروان،پیـــان راگیاندن ك بنزینخانكانتان دابخن تا ئو كاتى كـــ پوەرەكانتان چاك دەكنوە و بننامـــش پبكنوە، ئـــو بنزین زۆرەى ل ھاووتیانیش

دزراوە، "عفى الله عماسلف".با یك دوو قسش لسر شارەوانى ئـــو شـــارە بكیـــن، كـــ خاوەنـــى شش بشـــى شارەوانیی و تا ئستا كانى پر شۆســـتچى ســـرپســـچارەسرنكراوە، نموونش زۆرە و ل زۆر شون ھاووتى لسر شقام دەڕواو تووشـــى كارەســـات دەب و دووكانداریش شۆست ب موكى خۆى دادەنـــ!!. تا ئســـتا لـــۆرى و ترل و شـــۆفڵ ل كۆنكان ب شو و رۆژ دەوەست و تنانت ھندكیان كارى فیتـــرى ئنجامـــدەدەن و ھاووتیان

بزار بوون.سرپچى لســـر كارەباى بیرەكان، ئـــوا چندیـــن ســـا تـــا ئســـتاش

.ردەوامببڕوبرایتـــى ھاتووچـــۆش لبـــر زۆرى ئۆتۆمبل سرپچى پ كۆنترۆڵ

تیانیش بھاوو دەب ناكرێ، راسترنماییكانى ئـــو بڕوەبرایتییو یاســـاكانى ھاتووچۆ پابند بن، بم ئمـــ ل وتك دەژیـــن، دەب لگڵ ھـــر ھاووتیـــان ڕۆشـــنبیركردنى لـــ قۆناغـــى باخچـــى ســـاوایانوە لـــ منداییـــوە ب ڕزگرتن ل یاســـا پروەردە بكرن. زۆرجار الی راستى شقامكان ك بۆ رۆیشتنى ئۆتۆمبل كراوەی، بم ب وەستانى ئۆتۆمبلى تر دەگیرێ، كچى پۆلیسى ھاتووچۆ بدەنگ دەوەستى و رگایك وا ناكا. ل زۆر وت كاتى قباغى ئفسرانى پل بـــرزى ھاتووچـــۆ ژوورەكانییان شـــقامكان بســـر و جدەھـــن دابش دەبن و بدواداچوون دەكن. خۆزگـــ الی ئمش بھمان شـــوە ژوورە فنك و سبر و سبلیتكانیان جدەھشت و ل خزمتى شارەكیاندا

دەبوون.لكۆتاییدا دەم، میللتى كورد ستم و ئـــازارى زۆرى دیـــوە، بـــا لســـر وفف س بك تو میللحیسابى ئگیرفانى پنـــكاو بماوەیكى كورت

خۆى دەومند نكا.یاســـاش ب كردەوە و ب یكسانى با ســـروەر ب و لژنـــى چاودرى و لپچینوە ل كارەكانیان سست نبن و لالیـــن دەزگاكانـــى پیوەندیـــدار ئوانیش چاودرى بكرن، بۆ ئوەى ژیان و ســـامانى ھاووتیان پارزراو

پارزەر: كمال محدیندەســــتوورى كۆمارى عراقى فیدراڵ ى"، كندانــــو"دەق و بلــــ بریتییــــكانوونــــى مانگــــى رۆژى ٣٠ى لــــدووەمى ســــاى ٢٠٠٥بۆ یكمینجار پســــندكراوە لالین گلى كورد و عــــرەب و كمایتییكانى ئایینى و نتوەیى وتكمان ب ھبژاردنكى"ریفراندۆم"گشتى و نھنى و ئازادو بونیاتنانــــى راســــتوخۆ ئازایانــــى عراقكــــى فیــــدراڵ و دیموكــــرات و سربخۆ لســــر بنماكانى ئازادى و یكسانى و دادپروەرى و ئاشتى ھمــــووان. بــــۆ خۆشــــگوزەرانى و ب دروســــتكردنى كۆمــــارى عراقى فیــــدراڵ و دیموكــــرات و شــــكۆدار و ســــربخۆ، بۆ ســــینوەى ھموو فاشســــتى رژمــــى ئاســــوارەكانى گۆڕبگۆڕو دەستبركردنى ھموو ئــــاوات و ئامانج پیرۆزەكانى گل و

نیشتیمان.دیموكراتــــى وتانــــى لھمــــوو ناســــى دەســــتوور راســــتقینو بخۆشمانوە دەقكان و بندەكانى دەستوور ل ھموو دەق و بندەكانى یاســــاو راگیاندن فرمانكانى وت و كاربدەســــتان باتر و بھزترن، واتا ناب ھیچ دەقكى یاســــایى یا.... دابنرــــت یا كارى پــــ بكرت ئگر گونجــــاو نبت لگڵ دەســــتوورى وت وەك ل ماددەى ١٣ى دەستوور

بیان كراوە. یكمــــى بنــــدى مــــاددەى٤٩ لــــدەستوور ھاتووەو دەت: ئنجومنى نونران پكدت ل ژمارەیك ئندام بــــ ڕــــژەى یــــك ئنــــدام بۆ ســــد ھزار"١٠٠٠٠٠"كس ل دانیشــــتوانى عراق، ئــــم ئندامان ب ھبژاردنى گشــــتى و نھنــــى و ئازادو یكســــر

دادەنرــــن" واتــــا ھمــــوو ئندامكى ئنجومنــــى نونران دەب لڕگاى ھبژاردنوە دەستنیشــــان بكرن و پلى ئندامییتى ئنجومنى نونرانى عراقــــى پبدرــــت، نك بــــ بیارى كان یا ببژاردنكۆمسیۆنى باالی ھبیارى الینك یا لیستكى سیاسى

یا ئایینى یا نتوەیى. لــــ دووجــــارە بداخــــوە بــــم ھبژاردنكانى ساى ٢٠٠٦ – ٢٠١٠ چند كســــانك پلــــى ئندامییتى فیدرایــــان عراقــــى ئنجومنــــى ناوى"الكراســــی لژــــر پدەدرــــت و كاندیدانوەى ئئــــ التعویضية"بواتا ئو كســــان دەنگى پویستیان بدەســــتھنابت بۆ وەرگرتنى پلى ئندامییتــــى ئنجومنــــى نونران یاســــاى ھبــــژاردن بیانــــووى بــــیــــا دەســــتى كۆمســــیۆنى بــــاالی ھبــــژاردن یــــا بپــــى دەســــتى سركردایتى كۆمارى یا ئنجومنى وەزیــــران، كــــ ھمــــوو ئو یاســــاو دەستان ل دەستوور بچووكترن و یارانب شنم چت ئناتوانن و ناكربــــدەن، ئگــــر بیاریشــــیان دابــــت ئوا بپى ماددەى"٥٢"ى دەســــتوور ئنجومنى نونران لماوەى ٣٠رۆژ ل دەستپكرنى كارەكانى دروستى و نادروســــتى مرجكانى ئندامییتى ئنجومنى نونران یك دەكاتوە، واتا ئوانى ب ھبژاردن نھاتوون دەب بچنــــوە ماى خۆیــــان و پاش چوار ســــاى دیكوە بنوە میدانى ســــركوتن بكــــو ھبــــژاردن، بدەســــتبنن، بخشــــینى شــــرەفى ئندامییتــــى ئنجومنــــى نونرانى كاندیــــدە بــــو فیــــدراڵ عراقــــى بڕزانــــى كــــ لــــ ھبژاردنــــكان ســــركوتنیان بدەســــت نھنــــاوە راســــتوخۆ نك تنھا پشلكردنى

گورەو ترسناكى دەستوورە، بكو وتووەكانكرنســــ تككردنــــى بیــــك ســــركوتووەكان لگــــڵ پوەریــــش حیســــابیان بــــۆ دەكرت لــــ ئرك و مافكانیــــان، ك ئمش دیموكراســــییت بنماكانــــى دژى و عدالتــــ، ھروەھــــا خــــودى ئو كاندیدە ســــرنكوتووانش خۆیان ب ھــــز و زمان كورت دەبینن لناو ئنجومنى نونران، چونك دەزانن نــــ ب ھــــزى خۆیان و نــــ بھزى جماوەر بوونت ئندامى ئنجومنى نونران، ھربۆی ھمیش ب ترس و لــــرزەوە ھوســــت وەردەگــــرن بــــ نونــــران ئنجومنــــى لنــــاو پاراســــتنى كورســــیی رەچاوكردنى شــــلوقكیان، لالیكى دیكوە ئو و كاندیدە فاشیلبۆ ئ ى، كدەنگانكۆكراوەتوە لمو لو ئوا بشى رەنگ و دەنگانزۆرى خاوەنــــى ئــــقت و قت رازى نبن دەنگى خۆیان بدرت ئم كاندیدە ســــرنكوتووە

ب ئوەى پرسیان پبكن. م دیاردەیمووى ترســــناكتر لھلئوەیــــ، ك لیســــت سیاســــییكان بــــا رســــتوە پتــــو ئایینــــى و ندەســــتكان ئو كورســــى قرەبووە بكاردنن بۆ مبستى سیاسى ناڕەوا ھروەكــــو برامبرەكانیــــان، دژى وتى: ٢ كورســــیی راقییلیســــتى عقرەبووەكم ل كركووك وەردەگرم، ئمش دیــــارە، ك بۆ دژایتى كورد ندێ لروەھــــا ھنن، ھكارى دبــــبرا شــــیعكان ل كوردستان خۆیان كاندیدكرد لگڵ ئــــوەش دەیانزانى سرناكون، بم مبستى سیاسى و ئایینیان بكارھناو لپاشان كاندیدە فاشیلكیان ھنایوە ناو ئنجومن

لژر پردەى كورسى قرەبوو. ین و فرتوفین و بو كموو ئواتا ھ

و پشلكردنى دەستوورە بناوى ھر ناگات ت، كك بك یا پاساوتدەسئاستى دەستوور"ریفراندۆمى"گشتى، بگومــــان ل برژەوەندى گشــــتى و بۆی ،زموونى دیموكراســــى نییــــئنك تنیــــا جگاى قبووڵ نیی بكو دەرگایكى پان و برین و ترســــناك دەكاتوە بۆ پشــــلكردنى دەستوور ت، كــــماكانــــى دیموكراســــییو بنتنانت ل قازانجــــى دوژمنانى گل ب دەب بۆیــــ ،مانكو نیشــــتیمانئمجــــۆرە ھموومــــان ھوبدەیــــن دەرگاو كــــون و كلبران دابخین، ك دوژمن ئومدى ھاتن ژوورەوەى داواكارم لــــ وە، بۆیــــیانــــل یــــھئنجومنــــى داھاتــــووى ســــرۆكى ندامــــراق و گشــــت ئرانــــى عننوسركوتووەكانى ئنجومن ب جددى و ب باكان ھیچ كسك قبووڵ نكن ب ئندامییتى ئنجومنى نونرانى عراق، ئگر لــــ رگاى دەنگدانكى یاسایى تواوەوە نبوو ببت ئندامى ئنجومنى عراقى فیدراڵ، ھروەھا ئومــــدەوارم چیتــــر الین سیاســــى كان بــــرســــتوەپتو ئایینــــى و نفرتوفــــ دەســــتوور پشــــل نكن و كســــانكى ناشــــیاو دزە پنكن بۆ جــــگاى شــــیاوو ئو كســــانى كۆمگا نایانوێ ب ســــریان فرز نكن، چونك پشلكردن و بزاندنى ســــنوورى دەســــتوور نك پیاوەتى نیی، بكــــو ماورانــــى لدواوەیو گل و نیشتیمان سروەرو ئاسوودە

نابت. ك ،وەیســــتیش لبر مگــــخۆ ئكاندیدە فاشیلكان خاوەنى ئزموون و بیرۆكــــى سیاســــى و یاســــایى و زانستى و ســــربازى و ئمینن ئوا دەكرت ب گربســــتى تایبت لناو ران ســــوودیان لننى نونجومئوەربگیرت و پلوپایى راوژكاریان بدەن، نــــك پلوپایى ئندامییتى ــــراق، كرانــــى عننــــى نونجومئ وتووەكانركنھا ھى كاندیدە ســــت

ل ھبژاردنكى ٢٠١٠/٣/٧.

یگشت

"ت" ب جیـــد" كتالب م" ب ك ،وگۆیندانــــــك لكیبناوبانگ بوو.

.ناوی كوڕان :مر: تمت.تبۆ: ناوی ژنان

-ج-جمال: جمۆ.

.للۆ:. جلیل: جججوھر: جوەر.

جواھر: جوە: جوێ..جاج :محۆ: جر: جافر: جفعر: جعفج

جمیل: جامیل: جمۆ.جھانگیر: جانگیر.

جبرایل: جب: جبۆ.جرگۆ: سووكل ناوی جعفر.

-ح-.حس :كسسكۆ: حسۆ:. حن: حسح

حسن: حوس: حوس: حسۆ.حیكمت: حكۆ: حیكۆ..بح :بح :بیبححفست: حوست.

حیدەر: حیدۆ.حمزە: ھمزە.

حاتم: حتك: حتك: حتم: حتۆ.حمل: حم توسوودی.. رامان- ل١٠٨- ژ٤٥.

-ر-رەشید: رەشۆ: رەش: رەشی: رەشۆل.

رەجب: رەجۆ: جو.رەمزان: رەمۆ.

رەفعت: رەعفت..رەفیق: رەف

رەسوول: رەسووك: رەسوو.رابیع: راب: رابی.

-خ- خالید:خالۆ: خال: خالند.

خدر: خدە: خدۆ.خلیل: خل: خل.

نازناوى كاك+ ڕەنگى ڕوو وتراوە، ك ســـانو كڕەنگـــى ڕوو: ب +نازنـــاوى كاك

رەنگیان جۆركو بۆت نازناویان.١- كاك سوور: كاك+ سوورى ڕووى.

٢- كاك رەش+ كاك+ ئسمرى رووى.٣- كاكشین: كاك+ رەشى روخسار.٤- كاك بۆر: كاك+ بۆرى روخسارى.

٥- مام رەش: مام+ رەشى روخسارى.نازناوى بیانى

بریتییـــ لو نازناوانـــى ك لزمانـــى عرەبی و توركى و زمانـــى تـــرى بگانـــوە ھاتۆتـــ ناو زمانى كـــوردى و

بكارھاتووە.نازناوى سینی و ھیتر

١-سینى:ئیبۆ سینى: رەنگى دەم و چاوى ب سینیان دەچوو

ـــبدوندەى بـــوو. عكـــى ســـكۆتل٢- ســـكۆرت: خسكۆرت.

.چاوشینى وەكو رووسیان. عوسمان سیك :٣- سیكنازناوى عرەبى

زۆر كس ل كوردســـتان نازناوى عرەبى ھبووە، بم شوەى خوارەوە.

١- گویل: درژ.حسن گویل، ئیسماعیل گـویل.

٢- كمال: كمال شعبى.:گ: ناونیتكناتۆرە: ناوون

لـــرەدا دەمـــوێ ئوەبم، ك ناتۆرە كـــوەك نازناوك ب دواى ناوى ئو كســـ لكندراوە. كسك خۆى پى خـــۆش نیی ئو ناتۆرەیى لـــ دواب. بۆی من ل جیاتى ناوى ئســـى بشـــكم ل ناوەكى ھبـــژاردووە لگڵ ،بزویر ن كسوەى كوە، بۆ ئتنووسیوم ناتۆرەكبـــم ھندێ ناتۆرە ل ســـرچاوەكان دەرھاتووە بۆ من لگڵ ناوەك نووســـیومتوەو ناوى سرچاوەكشـــم نووســـیوەتوە. كـــ لم ســـرچاوەم وەرگرتووە ســـر

چاوەك بم شوەی باسى كردووە.١- فریك كر.

مال حمدەمین ناوكى نابوو "فریك كر".٢- كللـــ كـــر: ب عقـــ. رەعیتى كلل كـــر و نفام

– حمدۆك- ٢- ل ٢٥٤.٣- بـــرخ: لبـــر نـــرم و نۆى وەیان پـــ دەكوت. قادر

برخ. :قع ٤- بارگین: ب

جنت بارگین- حمدۆك- ل ٧٩.٥- دوە: بۆ درژى و پان و پۆڕى و روخسار رەش

محمد دوە.- مشكو:. روخسارى وەكو مشك بوو

شوكت مشكۆكتك: چاوى شینى وەكو پشیل -

حسن كتك.چاوەش: زۆروەڕ

عومـــر چاوەش ل كۆڕو مجلســـى بگاناندا زوڕنابژى عوغا بوو.. خاك- ل٢٠١.

- مـــام دۆم: رەش بـــوو لبر ھندێ پیـــان دەگوت مام .دۆم

- دەوبش:. دەمى لبر لو ئستوورى دەكرایوە- خالد دەوبش.

ماویتی

عبدولوەھاب شخانی

فرھنگی ناوو نازناوو ناوو ناتۆرە

سروەریی گل و رزگرتن ل دەستوور

سرپچى و فوف و ل ھاووتیان

رووەكىد. محمد عبدو كاك سوور

نامیلكیكم ب زمانى عرەبى بناوى فلســــفیك ل چینوە خوندەوە، بیروبــــاوەڕى فیلســــووفكى چینى تیادا بوو، كــــ دڕندەیى و نادڕندەیى بــــ گۆشــــت خــــواردن و ئاژەنــــى رووەك خواردنوە بستابووەوە، لم رووەوە باســــى لوە كردبوو، ك ئو ئاژەنى گۆشــــت خــــۆرن دڕندەن و ئو ئاژەنى رووەكخۆرن نادڕندەن، لم رووەوەش نموونى شرو پلینگ و كمتیــــار دەچتــــ قالبــــى ئاژەــــى گۆشــــتخۆرى دڕندەو كروشــــكیش دەچتــــ قالبى ئاژەــــى رووەكخۆرى

نادڕندە.بــــ ســــر مرۆڤــــدا ئمــــى ئینجــــا ئــــو گوایــــ كــــ جبجكردبــــوو، مرۆڤى گۆشت زۆر بخوات توندوتیژ

دەردەچت و ئو كسى رووەكخۆر بت نــــرم و نیان دەبــــت، نموونى ب پاشــــاكان و ســــركردەكانى سوپا ھنابۆوە، ك چــــۆن لبرئوەى زۆر گۆشــــتیان خــــواردووە، زوو بیارى شــــڕیان داوەو خكیان ب كوشــــت

داوە. لسرەتادا ئم نووسینم پ ماقووڵ بــــوو، بــــم دواتــــر بیــــرم كوتوە خۆ من جووجو مریشــــكم بینیوە گۆشــــتیان خــــواردووە ئگــــر بۆیان رك كوتب، ھیچ دڕندەش نین. ئینجا ببیرم ھاتوە ھیتلر رووەكى بووەو چ دڕندەیك بوو و ملیۆنھا كســــى بكوشــــتن داو زۆر گۆشت خۆریش ھن مریشكیشیان پ سرنابدرێ، رج نییو باوەڕەى مئ یشتمگ بۆیھرچى بناوى فلسفوە بووترێ راســــت ب و ھرچى خۆشــــى لمان بكات ب فیلســــووف شــــایانى ئوە بت نووسینكانى بخونینوە و گوێ لقسكانى رابگرین یان ئگر واشمان كرد با ھر نب ئوەندە خۆش باوەڕ نبین بتواوى بــــاوەڕى پ بكین. ئگر فیلســــووفكش یــــان بناو

فیلسووفك چینیش بت.رووەكییكان، گۆشــــتخۆرەكان بوە تاوانبار دەكن، ك ئوان خۆپرستن و بــــ بزەییــــن، لــــ پنــــاوى خۆش و چژییــــان ئــــاژەڵ ســــر دەبــــن و گۆشــــتیان دەخــــۆن، ببــــ ئــــوەى حیسابى ئوە بكن، ك ئو ئاژەنش

رووحلبرن، گوناھن!وەمییــــان گۆشــــتخۆرەكانیش دەدەنوە، ك جۆرە ھاوســــنگییك ل سروشــــتدا ھی، مرۆڤ دەتوانت ئاژەڵ و رووەك بخوات، بم ھندك ئاژەى گۆشتخۆرە و ھندكى تریان رووەكخــــۆرن، بۆیــــ كاتــــك مرۆڤ بركوا كرووەكخۆر، ئ تــــنیا ببتلگــــڵ ئاژەدا دەكات ل خواردنیاندا، بتایبتى ئاژەــــى رووەكخۆرە كم وە، بۆیییسترووى ج تواناكان لپیان وای، ك مرۆڤــــ رووەكییكان

زیاترین زوم لو ئاژەن دەكن.رایكى تر ھی دە ئوە ھر مرۆڤ و ئــــاژەڵ نیــــن رووحلبــــرن، بكو ھموو شــــتك لسروشتدا لوانش وە نییئــــ ،یــــرووەك رووحــــى ھ ،وشــــك دەب ،ینى ھمرووەك ت

نخۆش دەبــــ و چارەســــردەكرێ بۆ گڕان بــــدواى ئاو ل ژر زەویدا ڕەگى لناو خاكدا درژ دەكاتوە، بۆ نموون گوبڕۆژە بۆ مانوەى رووى خۆى بالی خۆردا وەردەگێ، باس لــــوە دەكرێ درەخــــت ھب تمنى بگڕتــــوە بۆ ســــردەمى مســــیح پتر ل ت، واتــــرازى ب خــــوداى لــــ ش لنمم تئ زار ساڵ، كدوو ھ واتنــــى مرۆڤ و ئاژەڵ پترە. كمتھــــر خواردنــــى گۆشــــت نابت ھۆى بكو رووحلبرــــك، لناوبردنــــى رووەكخۆرەكانیش رۆحى رووەككان

لناو دەبن!ملمالنــــ لنــــوان رووەكییــــكان و و درــــژ دوورو گۆشــــتخۆرەكان بردەوامیشــــ و ھریكــــ لــــ دوو

.یش پاساوى خۆیان ھكنالیلكۆتاییــــدا من پم وای ك رووەك و گۆشــــتخواردن ئگر زدەڕۆیى تیادا نكرێ، ھریك چژو سوودى خۆى ھیو رووەك ل روویكى تریشوە بۆ مرۆڤ گرنگ، ك ئۆكسجینمان بۆ فراھم دەكات، ك ئاژەڵ ئوەمان بۆ

ناكات.

Page 17: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

17

بكت

وەزارەتى شارەوانى دایبۆمبی ت

كاكـــم گۆتـــى چنـــد رۆژـــك بر لئستا لپ وەزارەتى شارەوانیء گشتوگوزارى ھرمی كوردستان لفرمانبرانـــى چۆلكرا لترســـی بومبكـــی بگومانـــى تقینـــوە، باخانكدا، لنـــاو توقیتكـــراو تعقیبكردنی وتینـــك ھـــرزوو ھواكـــ، دوایـــ دەركوت ھیچ نبـــووەو ئفســـركی ئاســـایش شـــارەوانى وەزارەتـــى ـــھبئاگاداركردۆتوە لبوونى بۆمبكء

.ھیچی دیكھر كاكم گۆتى برلماوەیكیش ھاووتیـــان فرمانبـــرو پـــلپۆلیســـی لبڕوبرتـــى ئاگاداركرانـــوە ھاتوچـــۆ بپلـــ بچنـــدەرەوە بگومانـــى ،كتییروبڕـــو بنـــك لبۆمبترســـگرتوو تنگتاو، خكیـــش بلشـــاو خۆیاندەكرد بـــدەرگاى

چووندەرەوە.لـــرەدا پویســـت ھوەســـتیك لســـر ئم دوو رووداوە بكین، چونك ھیچ نبت باركی دەروونى خراپ بۆ ھاووتیان دروستدەكات، بوترت:"ھیچ بئاسانی ناشكرت نبوو بھ ئفسركی ئاسایش ئاگاداركردۆتـــوە"، وەزارەتـــى لنـــوان ھكـــردن بتایبـــت بنكیكی پاركی گورەى ھولر لگـــڵ وەزارەت، براســـتى ھیچ

كاممان ئیقناع ناكات.دیكـــى وتكـــی لـــ ئگـــر خاســـمن بوایـــ پشـــكوتوو لئمریكا ئیدی باركی نائاســـایى دروســـتدەبوو، دەبووە سردو كناكانـــى یكمـــی ھواـــى ربرانـــى ئمـــو راگیانـــدن، روونكردنـــوەى ئاسایشـــیش رووداوەكـــ لمـــڕ پویســـتیان دەبوو بۆئـــوەى ھاووتیان دنیا ببنوە لوەى ھیچ شتك نبووە، ھـــاوكات كاریش دەكـــرا بۆئوەى دووبـــارە وەیوشـــل رووداوى

نبتوە.بـــم كاكـــم گۆتـــى لـــدواى ئم رووداوە تائستا دەزگاى ئاسایشء پۆلیس ھیـــچ روونكردنوەیكیان نبووە بـــۆ رووداوەكـــ، ئمش دەبـــت، زیانـــى وە دوو لـــلالیك ھاووتیان ل دڕاوكىء ،م رووداوانئ وە دەرواننگومانببتایبـــت لـــ دووبارەبوونوەیدا دروســـتدەبت، زیاتر پرســـیاری وەى دەرگایكران كی دیكالیلبـــۆ بوبوونـــوەى پوپاگندەو ھـــر ناڕاســـت، ســـیناریۆى بۆنموون لماوەى بدواداچوونى وەزارەتـــى نـــاو رووداوەكـــى شارەوانى تاگیشتین راستییكان چندین ســـیناریۆمان گوێ لبوو، ئۆتۆمبلكـــی بیســـتمان وەك بۆمبژكـــراو دتـــ پـــارك یـــان گراجی وەزارەت، یان بیســـتمان وەزارەت ھاتۆتـــ ئاســـایش ســـ كســـی دەســـگیركردووەو ئاگاداركردۆتوە فرمانبرانیشی دەستبج وەزارەت چۆبكن..تد، دنیاشـــبن پوپاگندەى زیاتریش بوبوویـــوە تـــا بوكردنـــوەى لدوانى رەسمیى وەزارەت لبارەى

.ككردنھۆكارى چۆدەشـــت كرمانجـــی بكورتـــىء دوو قســـ لســـر رودواوى لو جـــۆرو شـــوەی بكیـــن، ئویش دەزگاى ئاســـایش لھولر لمڕ رونكردنوەى راســـتیى ئمجۆرە خمســـاردە، نـــك رووداوانـــ چونك ،یــــــى رەخنش جمـــئسرەنجام بشك لپرۆپاگندەكان ڕووبـــڕووى خۆیـــان دەبتـــوە، ئمـــ جگ لـــوەى دەبتـــ ھۆى وەســـتانى كاروبـــارى وەزارەتك پۆلیســـی بڕوبرتـــى یـــان كی زۆر رۆژانكخ ھاتوچۆ، كروویان تدەكات بۆ مامكردن، ئمـــش زیاتر ھانـــدەرە بۆئوەى پرۆپاگندەكان زووتر بوببنوە.

كاكم گۆتی

سرتیپ جوھر

تنــــــــــــز وەكـــو رۆژانى تـــر، بیانى زوو خۆم گـــۆڕى و برەو باخچكم رۆیشـــتم، ك كوتبـــووە دامنى گوندەكمان، ئفسووس ئوەى جى پ لقكردم كوتنى ترمى مرۆڤكى نناســـراو بوو، لسر چقى ئو رگایى منى دەبردەوە سر باخچك، تواوك شژام، بـــ ھپیكـــوە خـــۆم گیاندە سر ترمكو تیامام ئستاش وتموە كداھاتم ،یمزانى كنپشكنینى باخكانى وەل لیك لـــ باخكانـــى نخت پـــارە و ناســـنامیكى تدابوو، پارەك و ناسنامكم دەركرد و تماشامكرد دایك بوونى كابراك نى لشـــونووســـراوە گڕەكـــى عدال لو

ســـروو حدە ب ئوەى ئوەم بخیاـــدا بت بچـــم مخفرى پوە بمئاگادار بك پۆلیسى لچووم سر جادەى سرەكى و ل رگدا تووشـــى دوو ئامۆزاى خۆم بووم، ك پرسیارى ئوەیان لكـــردم بـــۆ كوێ دەچم، باســـى م بۆ كردن و وتم گوناھكرمتئو ترم ھروا لرە بكوێ دنیا بۆی ،ن بببۆگ و رەنگرمـــگچاوەڕوى ئو ئۆتۆمبن بووم، ك لسر جادەك تدەپڕین یك لو ئوتومبنـــ رایگرت تا منى گیاندە شار، ك ل گراج دابزیم یكســـر لسر حیســـابى خۆم دالرەكـــى عكم بۆ گكســـییت كڕەكـــى گوەئ گـــرت و لـــ ل وتمك رمایو گزیم، بدابدەرگادانى مان و پرسیارى ماى ئو كابرایم كرد، كۆنى یكمم بوو بس نموو كوتاوە، كھدەیناســـم، كۆنـــى دووەمم ھر بوو بس نكوتاوە، كـــ پـــبدەیناســـم، ھانك ھانكم پكوت، ل وە دەمووت: بزاندەروون لھیچ و خۆڕایى چیم بخۆم كرد، وەھا بزار بووم، وتم: ئگر لو كۆن ھیچم بردەست نكوت رێ و رێ دەگڕمـــوە گونـــدى یـــان دەچمـــ مخفرـــك و لو رووداوەیان ئـــاگادار دەكموە، وەلـــ لـــو كۆنـــ كـــ نزیكى نجا ماڵ دەبوو لدوپد ســـسدوا ماڵ كاتك لـــ دەرگایانم دا، ژنكى ب ســـاچوو وتى: زیاتر

لـــ دوو ســـاڵ دەب مایـــان لم كۆنـــ بـــووە خانوویكـــى لو یـــوە گوایوە كى پشـــتنكۆچووەت ئوێ.. بو ســـرەداوە دخۆش بووم، وتـــم: دەى مادام تازە ھر پیاوەتییكم كردووە با بتواوەتى بیكم، رووم وەرگا برەو ئو كۆنى برەوە چووم، لوش لـــ چند دەرگاى ماكم دا، یـــك لماـــكان ئیشـــارەتى دایـــ ماكى ئو تنیشـــتیان و نم كۆوەى لــــــش ئوتى: "پبـــۆن مایان لو خانـــووە بووە ."م نازانم بۆ كـــوێ چووینبـــ و مارەو ئسوپاســـم كردو بچووم ك ل دەرگام دا، پیاوكى بتمن دەرگاكى كردەوە حاڵ و مســـلى خـــۆم و ترمكم بۆى گایوە، وتى: "ئو خانووە ھى ئـــوە ســـاك پـــش ئمۆ خانوویكـــى لـــو كۆنـــى ئم برەوە كیـــوەو چووەت ئوێ، منیش ئو خانووەم لو كیوە". سوپاســـم كردو برستى تنگى پ ھچنیم، ئارەقش ل لشمدا خوارێ، چووم شاو دەھاتلبئو كۆنى پشـــتوەو ل چند ماكى پرسیار كرد، لوش یك كدا كما كان ئیشارەتى بمالپشتر ئو ماى لو خانووە بووە، چوومـــ ئـــوێ، ژن و پیاوكـــى جاح بیكـــوە ھاتن دەرەوە، كـــ حـــاڵ و مســـلى خـــۆم و ترمكم بۆیـــان گایوە كابرا ئاھكى قووى ھكشـــاو وتى:

مـــن ئو خانـــووەم لـــو كیوە، ماوەى شـــش مانگ دەب ماى چووەتـــ ئو كۆنـــى برەوە، زۆر ھیـــك بـــووم ھات ســـرم و ماندووبوونوەندە كۆتایى بلبنم و بگڕموە بم ترســـام نـــوەك ئـــو ئامۆزایانـــم دواى تحقیق و تحقیقكارى بن: ئو چووەت و شـــتمـــان بۆ ئخزمشار، بناچارى ك پم بدوامدا ندەھـــات، چووم ئـــو كۆنو لوش ك پرســـیارى ئو ناوەم كـــرد یكســـر كابرایـــك وتى: "مایـــان لنـــاو ئـــم خانـــووەى مانگ منـــدا بـــوو، مـــاوەى ســـماـــى باركـــردووە بـــۆ گڕەكى ھڤـــان و مایان رك برامبر نخۆشخانى رزگاریی". ئاھكى بناچـــارى ھكشـــاو قووـــم تكسییكم گرت بو ناونیشانى وتى، یكسر چووم بر دەرگاى مایان، سیرم كرد قرەباغییك لوی، پرســـیارى كســـوكارى ئـــو ناوەم كـــرد، گنجك وتى: "مـــن بـــراى ئـــوم". ك حـــاڵ و مســـلى خـــۆم و ترمكـــم و ئان و ســـاتوە تا بایبـــۆ گڕادەگات، نازانـــم كـــ یكســـر تلفۆنـــى بـــۆ پۆلیـــس كردبوو، ھر ئوەنـــدەم زانى ئۆتۆمبلك پـــ لـــ پۆلیـــس چـــوار دەوریان گرتم و دەستیان كلمچ كردم و ســـوارى ئۆتۆمبلیـــان كـــردم و لـــو بنكیـــ بندیـــان كردم. كاتك مفرەزە دەچت شـــونى

رووداوەكو ناسنامى من لتك ترمك دەدۆزرتوە ئیدى ھیچ گومانكیان نما، شو و رۆژك بدار و كبـــل و ل كارەبایاندام، ،بك ر دەیان وت: دەى قســـھئیعتراف ك.. چی بم خۆ بدرۆ نام من كوشـــتووم ئســـتاش كردم، وەلوز نس ھیچیان لكاتك برایكم ھات م تمگیاند بچتـــ دواى ئـــو خكـــى من بۆ دۆزینـــوەى ماى ئـــو كابرا كوژراوە ل دەرگایانم دا، ئوەبوو دواى زیاتـــر لـــ دوو ســـعات خكى ئو گڕەكـــ ئوەى من ل دەرگامدابوو بۆ ھاوســـۆزى و پشتگیریم ھاتن ئو بنكی، ژاوە ژاوك دروســـت بوو، حكومت لـــ نیشـــت ئینقیبـــى ترســـى دەرھق بكرێ، ھرچى ئۆتۆمبلى نژدەو پۆلیسى ئو شارە ھبوو ھمـــووى لـــ دەوروبـــرى ئو خك خبـــۆوە، ئمش وایكرد ئوان بیك دەنگ داواى ئازادى منیان دەكرد، ئوانیش بنیاندا بـــ زووتریـــن كات بكـــوژى ئم كابرای بدۆزنوە، لدانم لســـر ھگیـــرا تـــا كاتكم زانـــى بانگ كرام و بیـــارى ئازادكردنم درا. لو رۆژەوە ئـــوە بووە پندك بـــۆ من، قت ل ھیـــچ و خۆڕایى و ب بیركردنوە پیاوەتى نكم، كـــ ،ش زۆر راســـتیوقســـئدە: چاكى سربخۆ سرى ساحبى دەخوا، وەكو خریكبوو

سرى من بخوا.

شاخوان علی حمد

میتۆلۆژیا و داستانكانى ھیندوستاند. ئیسماعیل قرەداغی

ھیـــكارى گشـــتى داســـتانى بیـــردۆز و ئســـكندیناڤیى كـــۆن زۆر لـــ وـــژەى ھیندوســـتانى كۆن دوور نیی، ب تایبتى نموونى مھابھاراتا "٤٠٠پ. ز" و رامایانا ل یـــان بكى یك٣٠٠پ. ز". داســـتان"دایكبوونى ڤیاسا "Vyasa" دەستپدەكات. نـــاوى تـــواوى ئـــم خواوەندە "كریشـــنا واتاى ناوەك ،دیى یاســـا"یدوائیپایانـــا ڤبـــم جـــۆرە لـــ پرتووكـــ پیرۆزەكانى ھیندوســـتان راڤكـــراوە: كریشـــنا= واتا رەشپســـت، دوائیپایانا-واتا لنوان دوو دوورگ، لنو دوو خاك: ڤدى یاســـا= واتـــا زاناى دین و یاساناســـى پرتووكى

ڤداى ئاسمانى ھیندوستان. نـــاوى "ڤیاســـا" كورتـــى ئـــم نازنـــاوە ،چاكـــ ،زنـــم نمـــرە، ڤیاســـا وردە. تنھـــا بۆ بـــواداران لـــ كاتـــى تنگاندا خـــۆى دەردەخات، تنانت ئســـتاش لو وتدا. بم ئگر خۆى دەرنخست بۆ بواداران، ئوا واتاى ئوە نادات، ك ئم بوونوەرە ھبوونى نیی. ب پچوانوە،

زانایانى كریشـــناى ئمۆ جخت لسر حاو م یڤیاســـا" ھ" ن، كوە دەكئـــوجوودى نب. سیستمى ھموو زەوى، مانگ و خۆر و ئســـترەكان تكدەچوو،

.بووایبوونى نر "ڤیاسا" ھگئچۆن ڤیاسا ل دایكبوو؟

ھزارھا ســـاڵ بر ل زەمانى مھابھاراتا، بنـــاوى دادوەر و گـــورە پاشـــایكى "ئووپـــرى چـــارا" دەناســـرا، زۆر خـــوداى خۆى دەناســـى، زۆر ئینـــدراى خواوەندى خۆى خۆش دەویســـت. ب شو رۆژ ھر

خریكى نوژ و رۆژوو بوو.ھاوسرەكشى زۆر جوان و ب ون بوو. ئویش زۆر خواناس بوو و ب شوو رۆژ

خریكى نوژ و رۆژوو بوو.داواى ئـــوان لـــ ئیندرا ئوە بـــوو، كوا مندایان بب بب ئوەى نوژ و رۆژووى

خۆیان بشكنن.ڤجـــا، ئینـــدرا وایكـــرد ك ئووپـــرى چارا ســـفرى دوورگـــى رۆژئـــاوا بـــكات و خانمكشـــى "شـــاژن گیریـــكا" گشـــتى

دوورگى پرستگاى رۆژھت بكات.پاش چل رۆژ و چل شـــو نوژ و رۆژوو

و بخـــوى، كـــ ھـــر یكك لـــم ژن و مردە بنیان دابوو ب "ئیندراى خواوەند" م ماندووبوونند ببن، پاش ئوەى پابپ وتنـــكـــدى، كی وە لـــوتنـــو دووركخوكى درژخاین و ل جیھانى ناسراو ب "جیھانى سبرە رووحییكان" رووحى ئم دوو خواپرست یكیان گرتوە، ئیندرا تۆى ھۆشمندى و دانایى و یاساناسی و ئاینناســـى و دادوەرى و " ھزارەھا شتى جوانى دیك"ى بـــ ئامادەبوونى "ئووپرى چاراى" مردى ناشت ناو مشكى گیریكاى

بگوناه.لپاشـــان، ھریكـــ لم دووانـــ لخو ھستان و ئاگایان لوە بوو، ك ھزارەھا میل لیك دوورن، ك گڕانوە بۆ وتى خۆیان، دیتیان كوا ماسییكى زۆر گورە پشـــوازیان ل دەكات و دە: "گورەى ئم جیھان، ئوە ئمانت و تســـلیمتان دەكم"، ماســـییك ك بزر دەب، لجى ماســـى منداكى رەش و جوان و زیرەك قســـدەكات "بردەوام بن لســـر نوژو رۆژوو، ئیندرا زۆر ل ئوە رازیی!" منیش ھرچنـــدە منداـــم، فرتـــان دەكم چۆن

یاســـاى ئینـــدراى باوكـــى ھمـــوو كون بپارـــزن و ھواكـــى ببـــن بۆ ھموو پاشـــاو ئســـترەكان"، و دوورگـــكان ویســـتوا پن، كدەگى ترەكھاوســـپاشـــایتى خۆیـــان بگات ھمـــوو دۆڵ و ھموو شـــاخ و ھموو خاكـــك، نك بۆ پایبـــرزى برژەوەندى خۆیان، بم بۆ برژەوەندى ڤیاســـاى كوڕیان، ل ھمان كاتدا ئیندراى باوكى باوكانى گشت جیھانى

ئاسمانى ھیندوستانى كۆن"بشی دووەم

خوندنوەی بدرخانفیلســــووفى گــــورەى ئیتایــــا "بنیدیتــــۆ ژوو بریتییوا مك ،واى وایب "كرۆتشل چیرۆكى ئازادى و رزگارى. داستانكان و چیرۆكى قارەمانى نتوەیى، قۆناغكن پــــش قۆناغــــى فیكــــرى لۆژیــــك و بیــــرى زانســــتیانن. قارەمانى نتوەیى خاوەنى مشــــككى زۆر ئاست برزن و بشوەى لۆژیكانوە بیردەكنوە، بۆی بزیرەكى و ب ژیرى مام لگڵ گلكیان دەكن، ب تایبتى لگــــڵ جنگاوەرەكانى خۆیان مامیــــان زۆر برھمھنــــرە. ئــــۆف قارەمانى ئسكندناڤیاجنگاوەرى زۆرى ھیــــ، بكاریان دەھن بــــۆ رزگاركردنى میللتانى باكوور، ئــــۆف كوڕى توورخا مــــاراى خانمــــى ئۆقیانــــۆس جنــــگاوەرى ڤایلینگ دەنــــرى بۆ لۆمباردیا و نۆرماندیا و دالماشیا و ھیلڤیشیا و گریكیا و سڤیا بۆ ئوەى دادوەرى و یكســــانى ل دەست نڕوا. بم! مرۆڤ بوونوەركى سیرە! لجیاتى رووناكــــى، داواى تاریكى دەكات! لجیاتى رزگاربوون ل ستمكارى، داواى بردەوامبوونــــى كۆیالیتى دەكات! ئۆف قارەمانى ئازادى ئسكندناڤیای، ب بەى پشتى سیســــتمى نوێ ك لسر بنماى توانست دروست بووە، نك لسر بنماى بۆماوەیى چینى دەرەبگایتى "سیستمى

فیوداى كۆن".جیھانى "بوبوونوەى ئسكندناڤییكان ل گشت وتان" جیھان گۆڕانكارى ل دۆخى لۆكاڵ بۆ دۆخى گلۆباڵ، ل دۆخى سیستى بۆ دۆخى كارایى، ل بدەنگى بۆ گفتوگۆكردن

لسر كشى چارەنووسساز.ئــــۆف گرنگــــن: زۆر رووداوەكان جنگــــى تــــردەن خــــۆى جنــــگاوەرى بنــــاوى تاریكــــى ھــــزى دژى گــــورە "ڤۆلكانــــۆ" خواوەندى بوركانــــكان و ئاگر

و خراپــــكارى، خــــۆى و جنــــگاوەرەكان دەتوانــــن ڤۆلكانۆى خــــراپ بگرن و بندى بكــــن لبن حــــوت چینــــى ژــــر زەوى. ھــــر جارك بووملرزە یــــان بوركانك روودەدات، ئــــوا واتا "ڤۆلكانــــۆ" بتماى "١٢٠" ل ش بریتییكرتووكپ .جموجۆپڕە، ك پوختى چیرۆك و داســــتان و ،ندناڤیایســــكبــــژاردەى ئروودانــــى ھ ن، برچاوەكانى رەسماددەى س چونكشیعر نووسراون، بم مرج نیی شیعر ى كراوە بنھا نۆ پارچشیعر، ت بكرێ ب ى دەقدو بیست پارچى ســــبشیعر ل

ئسكى.خونر ئاشــــنادەب لگــــڵ كۆم ناوى ســــرەكى لــــ ئدەبیاتــــى جرمانــــى وەكو تــــوور، مارا، ئۆف، ئۆدیــــن، راڤین، ئۆلگا رانگارۆك، ڤوویلوســــویا، لۆكى، فینیریس، ھایمــــدال، تــــرۆل، ڤیلــــى، ڤ، یمیــــر، ئاود ھومب، ئاسگارد، جیات، ڤیدار، خرایر، كــــودرون، ھاركــــوون، ھاكــــن، فریجیــــا،

ئادولفوس، ڤایكینگ، ھتد... بمانبات دەتوان رتووكم پكۆتاییدا، ئلجیھانى ئسكندناڤیاى كۆن و بسمتى بمان گڕنتوە بۆ سدەى بیست و یكم دوا بدواى گشتكى تواو لناو جیھانى ڤالھا و ڤالكوورى و ئاسخاردى ئۆف و

توورى مزن.ئــــم پرتووكــــ ســــاى ٢٠٠٨ دەرچووە،

كۆمپانیاى عنكاوا میدیا بچاپى گیاندووە، بریتییــــ لــــ ١٢٠ پڕە جگ ل پشــــكى و ونــــ و ھــــكارى. كورتــــ و پوختــــى رۆحى داستانكانى وتانى ئسكندناڤیا بشــــوەى ئاســــانكراو كــــراوە بــــ زمانى

عرەبى.

بوبوونوەى ئسكندناڤییكان ل چواردەورى وتداكتبكی نوی د. ئیسماعیل قرەداغی

د. ئیسماعیل قرەداغی

Page 18: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

18

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

ییادەوەر

حاجی ممۆخونـــدن دووهمی ھـــه ر لهســـایکه ، ھاوڕیانی کۆمهـــه ، ئمـــهیخوومـــان وپـــوهیهکی چبه شـــبهدواداچوونی خوندنهوهو دابووهکه تۆنـــگ، ماوتســـی بیروباوهڕیمـــۆدهی و بـــو زۆر ئه وده مـــیرۆژگار بوو شۆڕشـــگی بیـــریو چین وتـــی . بالوزخانهکانـــیبهھه ڕمن زۆر ئهلبانیـــا و کۆریـــاقوتابیانی ھاتووچـــۆی بـــوون بـــۆبهتایبهت ، بیروباوهڕه ئهو ھهگریبهله نـــگازو قوتابیانـــی بۆ ئمـــهیگوزه رانهوه لهرووی ده ســـتکورتلهو بهیه کک ســـهر . ھهفته نهبووکتب لهو و نهکه ین ســـهفارهتانه داپشـــوازی لهژووری و نامیلکانه یچهپککـــی ســـهرو ، دایاننابـــوو، چونکه نهھنینه وه لهگهڵ خۆمانپشـــکهش بهخۆرایی ھه موویـــانلھاتبوو لهگهڵ وامـــان ، ده کردینو ئاشـــنا ببووینه کارمه ندهکانیـــاندادهنیشـــتن لهگهمان جار ھه ندێزۆر ھاتووچوونهکهمـــان .. بـــهمبـــۆ به تایبـــهت ، به په نـــادزه بـــوودهم که ئهو چین، وتی سهفارهتی، بوو کۆماری کۆشکی نزیکی ھه م

پیاوهکانی چاودری ژر له ھهمیشقوتابی ئمهی کهچی . بـــوو رژموونه ئهو بهھیـــچ نهدهدا و گومانرچکهی کردبووه سهفارهتانهمان.. دیاره نهدهپســـایهوه و مروننووســـینهکانی خوندنـــهوهیعارهبی تۆنگ بهزمانـــی ماوتســـیسهرچاوهکانی خوندنه وهی لهچاوبهزمانی ھهر مارکسیزم ئهساسیبوو ساده تر و ئاسان زۆر عاره بیناوهرۆکی ھـــهم خـــودی ، چونکهلهگهڵ تۆنگ ماوتسی نوسینهکانیجووتیاری کۆمهی که شـــوھهوای، گونجـــاو بـــوو و کـــورد نزیـــکوردو زۆر وهرگانـــهکان ھه میش

. بوون سادهترســـاهی ئهو تهواوبوونـــی له گـــه ڵھاوڕـــی لهرـــگای ، خونـــدن که بدوباح عس ، خۆشهویستمباوکیله ھهولر کرکاری رگاوبانکه بـــووم ئـــهوه بـــوو ، ئـــاگاداریدوو لدانی به دهستکراوه لهھهولرمهخموور، ھهولرو نـــوان رگایله گـــهڵ ئهوهبوو . کۆیه ھه ولـــرووهزارهتی چووینه بهیه کهوه سباحبهخر که ئهوکاته یادی رگاوبان،، بـــوو وهزیری نـــوری شـــاوسوهزیره لهو بوو یهکک به راســـتیکه عیراق، حکومهتی ناو کوردانهیکوردستان بۆ گهورهی زۆر کاریبه ســـاده و خهک ده کرد و لهگه ڵ، نهگۆڕابوو لهخـــۆی ، لوتـــف بوورگای لـــه واســـیتهیهک به ب ھیچبهگهرمـــی ، ســـکرترهکهیه وهو چای ھهتا و لمانکرد پشـــوازیکه بهتایبه ت ، بانگکردین بۆ قاوه یو قوتابی زانکۆین ئمـــه دوو زانیدهمانه وێ ، ھهژاریـــن دوو کـــوڕهکار پشـــووی ھاوینـــه بۆ خۆمـــانبه خرھنانـــی دوای . بکه یـــنبهده ستخهتی یهکســـهر ، گه رممانکردین بـــۆ خـــۆی نووســـراوکیســـکرترهکهی دهســـت دایـــه و

بۆ خۆیهوه لهالی وه زاری فه رمانیپشـــووی ماوهی بۆ که ده رکردین،ھهردووکمانیبهناونیشانی ھاوین،بهڕوهبهرایه تـــی لـــه چاودـــر پی ھهولر دامهزراند. رگاوبانیبه وهی ســـهرفرازه زۆر ئهو گوتینبۆمانکردووه . که کارئاســـانییه کیھاوینه دهستبه تاڵ لهپشووی تاکوخۆمان کاره بۆ ئه و دانهنیشـــین وکارکردنـــی لهبـــواری و بکه یـــن و لـــه ژیان بگهین زۆرتر ، رۆژانـــهپناویچاکتر له پبگهیهنین خۆمانوت و نهتهوهکهمان خزمهتکردنیو رـــزهوه ســـوپاس به . ئمـــه شبهوپـــهڕی و لکـــرد مائاواییمـــانھهولـــر گهڕاینـــهوه دخۆشـــی ھـــهر رۆژ دوو یـــه ک . بـــه دوایچووینـــه بهیهکهوه ســـباح له گه لھهولر، رگاوبانی بهڕوهبهرایهتیناوهنـــدی له نـــوان کـــه ئـــه وکاتلـــه . بـــوو چۆلـــی زازا و منـــارهیبهب ســـباحیان ئهوهی پشـــهوهو جبهچیکـــرد ھیچ به ربهســـتک. دهســـتی فه رمانه که یـــان دایـــهوهنهبـــوو مـــن ده نگی بـــه م ئهوهیچومه پـــ یه ک بهخـــۆم ، ناچـــارســـهرباری ، بهڕوهبـــهر ژوری ، بهرده رگا فهڕاشـــی بونی ناڕازیخۆشناو ئه وکاته جالل مدحت کهسوکردن، دوای بوو ، بهڕوهبهرکه باسکرد، بۆ خۆم مه ســـهلهکهیو ئهدهبی زمان به شـــی من قوتابیلهگهڵ بهغداد و له زانکۆی کوردیموهزاریمـــان ئهمـــری فالن کـــهسلهپشووی کارکردن بۆ ھناوهته وهدهست فهرمانی بۆ نازانم ھاوینه ،ســـباح ئـــهوه ی به کاربوونـــینییه دهنگی من ئهوهی و دهرچووهوهزارییهکهی ئهمره ئهوه ی لهگهڵ !ھهر . بووه بهیهکهوه ھهردوو کمانلهالیهن زۆر خهککی رۆژه ش ئهودهکران دیده نی حیزبی لژنهیه کیخۆشـــناو بۆ دهمهزراندن . جالل

به پکهنینهوه و ھهبی سهرکیھه یه چیت نووسینی ،دهستی گوتیقسهکانی و دایهوه وهمم منیش .. من گوتی دانیشه بوو . منی بهدڵدیاربوو و ھهستا خۆی و دانیشتملژنهکـــهی ژوورهی چـــووه ئـــهولهگهڵ ، لدانیشـــتبوو دامهزراندنیناوهکهی که دهکرد، قسه ی یهککخۆشناوی ، به جالل ناسیبوو منیجهاللی خۆی کاتی ئه وه ، ده گـــوتشونه کهی یهککی دیکه له و بووهجالل ، لبوو گوم . دادهمه زرنینبوو ئهندازیار ھهرچهنده خۆشناو، دهنووســـی ، بـــه م شعریشـــیزاته ، بـــهو مـــن وه ک پارـــزهریکاکـــی ، عه قـــل قوندهیـــهی گـــوتدائیرهم ئهو به ڕوه بهری من خۆموهزیرهکـــهم فهرمانـــی و ناتوانـــممه کتهبی ئهندام که نه کهم، بهججئـــهو و حیزبهکهی تۆیه سیاســـیو تۆدانییـــه لهدهســـه تی کاره وهرگرتبؤوهو منی نووسراوهکهیکـــه خـــۆی، ھاتـــه وه ژوورهکـــهینوان بوو لـــه دهرگایان یه ک ھه رکردوگوتی لهمـــن رووی . ئه وجـــاخهریکـــی دهوام ھه نووکـــه ،وهرهوه و سبهین زوو تهواوبوونهده دهمه فهرمانهکـــهت و الی خـــۆمره وانهی بهخۆشـــم ھهر و ده ستکۆیه رگای دهکهم له ســـهرکارتگۆڤـــاری ھهولر بۆ ده بی . بـــهمتومـــهز . بکـــهی ھاوکاریمـــاننووســـهران له دهســـته ی خـــۆی یه که مجار پـــدا و گفتم من بـــوو .نهورۆز لهسهر پهخشانکم پارچهرگایهشـــهوه لهو و بۆ نووســـیننه مر چیرۆکنووســـی به خزمـــهتو مولود مهم گهیشـــتم محمـــد

. کرد پهیدا دۆستایهتیمانکوردســـتان قوتابیانـــی یه کیتـــیگورجوگۆلـــی وه ک رکخراوکـــیخۆی بـــۆ ، حهفتـــاکان ســـه ره تایلهســـهروهری پـــ مژوویکـــی

نهتهوه کهمـــان خهباتی لـــه دهواریبهبیرخۆم رۆژانه ئهو که گرتـــووه،ته تهلهکردنی دهکهومه و دهھنمهوهئـــهوێ قوتابیانـــی ، رووداوهکانرۆژگارهکـــه گهنجـــوالوی رۆژان ،خۆزگهی و خهون خاوهن ، بوونرۆژه ئـــه و بـــه م ، خۆش بـــوونبیرورا لهھه رجۆره ئـــازادی دوورکهشـــوھهوایهکی ھه رجـــۆره و و بزوترین ، ئســـتاکه دیموکراتیئهوان توژی شۆڕشگترین بگرهرۆژانک دهسهتی بوون . رۆژانو خۆڕاگری گیانی درونهی به عسقوتابیان . دهکرد کـــوردی ئازادیڕوتووڕهجالـــی بـــه ئـــه وێ رۆژێبهتاڵ بهگیرفانی ، بهریـــان به رگیله بهتایبهت ھهرزانی ( خۆراکی وزانکۆکانیئهوسایبهغدادوموس( ســـلمانی دواییش و و به ســـهھزکـــی وه ک ، ســـه رجادهکان، خهبـــات کۆڕی له بـــن نهھاتوویبۆ و کۆششـــکردن له پاڵ خوندنو مهعریفه به دهستھنانی زانست وبهب بوانامـــه ، چاونهترســـانه وو مـــهرگ به گودانـــه یاریکـــردنڕووبهڕووی ، خۆیان چارهنووسی

. دهبوونه وه بهعسکوردستان قوتابیانی یهکیتی بهچاکتـــر بـــۆ ، رۆژانـــدا لـــه وان قۆشمهکردنیمهیدانی تهیاربوونوحهوتهمـــی به رهوکۆنفرانســـی ،ھهنگاوی سلمانی خۆی لهشـــارینونهرهکانـــی ئهو قوتابیيه نـــاو وبهوپهڕی ھهموویان که کۆنفرانسه،دیموکراتـــی گیانـــی و ئـــازادی کۆبوونهوهوکۆنفرانســـه لـــه پۆل ناوخۆییهکانھهبژردرابوون،بهڕکهوتن ســـلمانی پۆل بـــهرهوبه غـــداد نونهرانـــی ..ئمـــه ش لـــهپۆستهری دوو به به یهکهوه ھهمووزوو بهرهبهیانکـــی گـــه وره لـــهلهبیرمه دهمهدهمی بهڕکهوتین ..بـــوو درهنگ پـــاش نیوهڕؤیهکـــی

گهیشتینه ناودهروازهی کهرکووکی، به عـــس برینـــداری بهردهســـتی، مه ترســـییهک ھه ر به ب گودانهدهنگی بهیهک قوتابییه کان ھهمووپهنجهرهی ھهمـــوو که یه کگرتوو،خســـتبووه پۆســـتهرهکانماندلرانـــه بهده نگکـــی ، سه رپشـــتسروودیئهیرهقیبوکوردستانیخۆشهویستمان کهرکووکی بوونیخهکـــی بهیهکجار که ده گوتـــهوه ،کوردیستهمدیدهیسهرجاده کانیئواره بـــۆ .. خرۆشـــان ھنابووهھهرچهنـــده و شـــار گه یشـــتینهبـــۆ دیاریکرابـــوو جگاوڕگامـــانعزیـــز ھـــاوڕێ پـــ . بـــه م لـــهکـــه بـــوو، محمودمـــان لپهیـــدائنـــوەرو یاســـین بـــه زۆر بهنده وبـــردهوه ماـــه بایزی ئه رســـهالندایکه و خـــۆی قه له ندهرخانه کـــهیکلۆلهکهی..ئهودایکه قارهمانهی،کهببووه ١٩٧٦ /١٩٧٥ له سای دواترنھنییهکانی پاراســـتنی گه نجینهیبۆ ھهموومان و ئارامی نه مر کاکبهوهفا بهســـهرو الچه ک دایککـــیله بـــاوهش به یهکمانی بوو ، یـــهکدهگرتوھهمووانیخۆشده ویست.رۆژکی جهند قوتابیـــان کۆنگرهیله گفتوگۆی بهسودو ھهندێ تژیدهمه تهقیتوندوتیژیبهخۆوهبینیلهتکـــای بینهوبهردهکانی ، بهموهک بهحهوســـهلهی ھاوڕیانـــیو حهمـــه قهراخی و عادل مـــورادیاسین و و چیا عباس خفاف ئازادســـیمبۆلی دیکه، گه لکی و ئنوەرکاری سه رپهرشتی ھمنکهرهوهوگهیشـــتنه لهپینـــاوی ژیـــر بـــوونکـــه . ســـهرکهوتوو ئه نجامـــینوی ســـتافی ھهبژاردنی له گـــهڵکۆنگره ، قوتابیان ســـهرکردایه تیبهکارهکانی کۆتایی بهجهپلهڕزانله نوى الپهڕهیهکی ھنـــا و خۆی

. تۆمارکرد مژووداشش بشی چل و

خفاف"ی ھبوو ئازاد قرەداغی معادل موراد، ح" وەك بحوسی ی.ق.ك ھاوڕی ممۆ: حاجیناچنوە لبیرم شوانی ئو رۆژو الپڕەكان... خوندنوەی

پیتاك كۆكردنوەی

دكتۆر (محمود عوسمان) چووەلگڵ كـــردن گفتوگۆ تـــاران بـــۆڕێ دانانى كاربدەستانى ئران وكوردەكان، ئاوارە بۆ و شـــونكگڕایـــوە رۆژـــك پـــاش چنـــدكوردســـتانى شـــارى نغـــدەىماى ل گۆڕەپانكى پش ئران،ككخ وەستاو مســـتفا) (مالكۆبوونـــوە، قســـى لـــ دەورى

بۆكردین:ئازادن ئوە كینخ ئـــى گوتى:ھركسك تر رۆژكى چند پاشڕـــى عـــراق بـــۆ دەگڕتـــوەدەمنتـــوە ئوەشـــى پـــدراوە،دەكات دابشیان شـــاە حكومتىو فـــارس شـــارە بســـر گوندوكوردســـتاندا لـــ عجمكانـــدا.كس نابـــ ،یـــدەغوە قمانـــدەیوت بمنتوە، ئوەشى لرەلـــ ت جگـــو بچتـــ دەرەوەىتر كوى بۆ ئیسرائیل) (روســـیاوبم ئازادەو ڕێ پدراوە، دەڕواتگڕانوە دەزانم ببـــاش من واىگاچارەبر باشـــترین بۆ عراقمن ئوەبوو ئیتر كورد!! گلى بۆكادركى چنـــد عومرو و مـــالكوردســـتانی خاكى تر گڕاینوە

و شارى ھولر. عراقلو كاتش ك دكتۆر محمود ھرمن ھنا، خۆى بقسكانى كۆتایىئازاد و رەسول حاجى شخى وبووین، وەستا قرەداغىبیكوەبچووككى كوڕە كات لھمان

تپڕى، پشمان ب مســـتفا مالیـــك مـــئ پیاوكیـــش گوتـــى:مئ وابزانم گوتـــى تر پیاوكـــى

.بارزانیی كوڕىســـ مانـــگ ھروەھـــا لـــدواىڕۆژك كاك گڕانوەمـــان دواىبغدا ل ســـبیران حم ســـادقىكاك م، گوتى: ھات گڕایـــوە، خۆمان برادەرانى علـــی دەزانـــىچۆن گووتم: لبغـــدان؟ ھمـــووكاك وایـــ؟ گوتـــى: بخوا خـــۆمعوسمان عریف و علی ســـمكۆگوتم: دیت، باوەم فـــارس و كاكمولود محمـــد بـــ دەباشـــ باحز زۆر ین، چونكب ھولرىیوانل ،ببین فـــارس كاك دەكاگوتـــى بابچیـــن، الی، تـــبچیگووت، محمدمان كاك ب وەئـــوا دەچیـــت، گوتمـــان ئگـــرئو بچۆ سادق مح كاك لگڵوەگوتى: ن جگیـــان دەزان؟ئگر چوویت توخوا ناچم، بسبگەوە، بۆ من بناوى ئوەیـــانژنك قشـــاغلوو بـــ لگونـــدىبوو، پاشا ئاغاى ماى شوانكارەىلھموو بـــوو خۆى سرپشـــكسربســـت زۆر و ئیشـــكو شـــیوەخوارى بوو و شـــوینداواكارى ھرچنـــد دەكـــرد،داواكارى ژنان دەیگـــوت دەھـــاتچـــۆن من پیاو دـــت مـــن پیـــاومدواى دواى شـــوودەكم….ڕۆژـــك بدوو(رەدوو) ماوەیكخكى ك كوت، قساب پیاوكىبوو. ئوەیان دووســـرەى قراجتدەگن و خۆیـــان بۆ بگـــەوە،

.بك ل سمیشیان زۆردای دەســـتم گڕانوەمدا ل ئیتر(قۆنترات)، بندەرایتى گرتنىحزبىبعسیشبیانكىدەركرد،كوردییكان ئو حزب وا نابك(عائـــدون) ڕاوانـــگ رگشـــمپپیوەندى دەبـــ و خۆیان بگرنـــبعســـوە، حزبـــى بـــ بكـــن پكراو، پنج مۆریان زۆربشیانمیـــرى لـــ نـــاو دامودەزگاكانـــىبعس حزبى پاشان دادەمزران.ئو بۆ دەركـــرد تـــرى بیاركـــىك درەنگتر گڕانوە، كســـانى

یكســـر خســـرەوى ل بازگىدەكـــران، ڕەوانـــ بـــۆ باشـــوورلپرسراوانیشـــى ھندـــك لـــوگڕابوونوە درەنگتر ك گرتوە،شـــارى ھولر و لناو بۆ وتبۆ (نفى)كـــران دوورخرانـــوەو

باشوور.خكـــى كۆمنـــى ئوەبـــووكـــبارودۆخ لـــ كوردســـتانو دوورخســـتنوە و نائومدبوونخككى كردن بعســـى ب زۆرو ھھاتن دیســـانوە و بزار كردڕگاىشاخیانگرتبروشۆڕشى

دا. بسى گلكمان نوىماكۆك: شڕى

دەستى شڕ ك ،١٩٧٤ ساى للگـــڵ دەســـتكمدا پكـــردەوەتواتب ھـــزى بۆ گواســـتراینوەتـــا ماوەیك كۆســـرەت ل بنارىبۆ بروســـكیكم ھز ل ماینوە،بگڕینوە ناو لـــپب ك ھـــات،ھرشـــى ل ڕگرتن بـــۆ تواتـــبچل رژـــم، نزیكـــى ســـوپاكىل كـــ بـــوو، چكـــدارم لگـــدابۆ پڕینوە دووكان دەریاچـــىلوشوە برەو ناوچى پشدەروب رۆژ ســـ دواى كارۆخ، چیاىچیاى ڕۆیشتن گیشتین سر پب پنجا دوژمـــن ھزى ماكـــۆك،.چوارقوڕن گیشتبووە دەبابوەپاشان دا پشوومان شوك مئسنوورى برگریكردنمان دابشمئ ب سروچاوە ناوچى كرد،بم برگریكردن، بۆ ســـپردرازەخیرەو ئاوو پشتگیرییكى ھیچنكردین دابین بۆ چایان شـــكروھیچ بـــوو، و ناوچكـــش چـــۆڵككىخزۆرین تدانبوو، ماىئـــران. كریم كردبووە ڕوویـــانســـى ھزى بتالیۆنى ئامر قفخانزاد بوو، قۆپكى سفین لسرو چند داگیركرا بم شونكىسفین ل ھزەكى برینداركیشلمان ھاتنخوارەوە، ئمدا بالیچۆن؟ ڕەكش بارودۆخى پرسینمئ جگاكى گوتیان وەمدا لئمشدا بســـر دوژمن گیراوەوناچارى ب ئمش بۆی بوو، زاڵكشـــاینوە رۆژھھاتـــن پـــش

ئحمد)ى (شخ ئنگۆز. گوندىبلیمت زیرەك و سرپلمان زۆرچیـــادا، كوتنـــى بـــوو لبســـربچۆ ئحمد) (شـــخ پـــم گووتداواى (حســـن)، الی مـــوزمئو لبكـــو تقمنـــى ئازوقـــوبـــ پیوەنـــدى ئامادەیـــن كات ھاوكاریان بتالیۆنكیانبكینوبســـر كاتژمر بیك بكیـــن،چیـــادا ســـركوت و گڕایـــوە،ھنابووم، بۆ موزمى نامیكـــىجبج داخوازییكانمـــان كـــوابۆ ھرشى خۆمان دەكات، شوێئامادەكرد، ماكـــۆك ســـر چیاىدەســـتى رژـــم لگـــڵ بیانیـــداتوندى بـــ ئمش ،قـــتكـــرد بھتاوەكو بووینوە برەنگاریـــانزۆر نیوەڕۆ پش (١٠)ى كاتژمربئاگا بم دەجنگاین، گرمى برۆژھتمانوە، الی ھزەكى لتواتب ھزى یكى بتالیۆنى كـــبوو، لالی و جگاكیان گیرا بووتقمان ئوانیشـــوە جگاكـــىچۆكمان دانداو لدەكـــرا، ئمشبووین بـــردەوام ھر نبزیـــن،(١)ى تـــا كات ژمـــر لـــ شـــڕرژـــم فرۆكـــى دوو نیـــوەڕۆ،ســـرمان بۆمببارانـــى یشـــتنگكردیـــن، ناوچكیـــان خســـتى معاون وە، كشپ بتالیۆنى ھى(عبدو) سورچىئامر بتالیۆنىشرگكى سرپرشـــتى بوو ودوو فۆككانوە بھـــۆى دەكردلـــ ھزەكیـــان ھبوو، برینـــدارلگیـــان (عبدوـــ)ش كاك ببردەمـــى خـــوارەوە، ھاتـــك ،كوتشـــكئ ئمـــدا ڕووەوتیماركردنى بۆ بوو خۆشـــخاننكاك گوتم برینـــدارەكان، منیـــشدەزانـــم چـــاك بـــ عبدوـــ واب چونك نڕۆى، خۆت لگیانڕۆیشتنى خۆتھزەكت دەشكتپدەگینت، زەرەرمان دوژمن ودامـــوە وەمـــى ھـــر ئوەنـــدەنم ئیتر دەگڕموە ئستا گوتى:

دیتوە.بوو، بـــردەوام ھـــر بۆردومانھرشكى گڕانوە، فۆككاندوژمـــن زۆر بـــ تونـــدى بـــرەو

ھزەكـــى و دەھـــات ڕوومـــان پاشكشـــى (بدوع) معـــاونشـــھید ئازایى ب كرد، ئمـــشچنـــد ســـعید)و (نورەدیـــنبووین، دەرباز تر پشمرگیكىپ دەســـتى كـــ دوو نارنجۆكـــىبكارھناو ھردووكیانى و مابووبۆ كشاینوە ئیتر بووین. دەربازسى ســـعات (ئندك)، گوندىگوندەكو یشتینگ نیوەڕۆ پاشچوونـــ دوژمنیـــش ھزەكـــىدەشتى ھزى ئموە. شونكانىفریامانكوتنو شھید ر بولھ(سعدىگچك)و(عبدولەحمانبانى (حســـن حاجـــى علـــی)وشـــین مارانـــى)و (ســـابیر كاكـــكریھ بوون، )لپرسراوەكانیانبتالیۆنوە س دوو و خۆیان بســـرچاوەى بـــۆ ســـر چیـــاىســـركوتینوە، ئـــاوى ماكـــۆكگچكـــ خوالخۆشـــبوو ســـعدىســـوپاى ئگر بـــ منـــى گـــوت:بگرێ ئیتر ل ئرەشـــمان دوژمنبۆی دەمنت. بدەستوە كومانئو سر بكینوە ھرش دەبتبیانگرینوە، گیراون شـــونانىبیستملیمان لگڵ تۆپكى سدو(عریف ك ھبوو، دۆشـــكیكرگم گوندى خكى جعفر)ىدەھنان بكارى بلیمت ئازاو بوونوژى لـــ پدەكـــردن، و تقـــىبڕكوتن ھزەكانمان مغریبدادەویست چارەكى دە سعات بۆ وردانم پكـــردو تقـــ دەســـتىبووینـــوە، دوژمـــن برەنـــگارى(عریفجعفر)م گوت منیش بچیادا بســـر كتۆپ و دۆشـــكدەشـــتاییكدا ل با بســـربخوكاك نگیرێ، بســـردا دەســـتىعلی) حاجـــى (عبدولەحمـــانگوتم: مان، ھاتوە بتالیۆن ئامرفیشكمان گوتى: ھاتنوە، بۆچىبـــ پشـــمرگكانمان نمـــاوە،ئوەتا ھا گوتم: منیش پشـــوون،رژم ئیتر فیشك، سندوق ششل ئـــاوى ماكۆكـــى ســـرچاوەىســـربازگى بھزى و گرتیـــنبرامبریاندا ل ئمیش دانا، لـــزســـتانكى یشـــتینگ تا ماینوە

.س ساردورۆژ پشوومانوەرگرت پانزە مئ بنارى ل گون و چووین دۆـــىســـندى) (رەشـــید كارۆخ، لـــوێھـــزى رســـھ سرلشـــكرىبوو، ھولر) سفین و (بتواتوو و خواردن الی یارمتى چوومئازوقىداین،منیشلبارودۆخىسرشـــڕگكان و برەنـــگارىرووداوەكانم و كردنوە ئاگادارمبـــۆ باس كـــرد، گوتى: زۆرباشـــبۆ و لسردەكین كۆبوونوەىبسرۆكایتى ئو مبســـتشئامرھز ســـ ھر خۆى لگـــڵ-قـــف باوە-رەســـوڵ (فـــارس ھزك بیاردرا شـــعبان) علیو زیرەكترین لـــ دروســـت بكنل رگشمپ وترین و باشترینژمارەیان كوا ،زەكھ رســـھپشـــمرگى ھشـــتا ســـدو ســـ بۆ گرتنوەى بت، قارەمانھرش ماكۆك رەبیكى چیـــاىشڕگى ھردوو پاشـــان بكن،بیك برامبر رژم پشمرگودەستى تۆپ ب شڕ ئیتر ماینوەھرشـــكى نومان مئ و پكـــردبداخوە سریان، بم بردەوەنھناو بدەست ســـركوتنمان. پشـــومان جگاكانى گڕاینوەھرشـــى عراق رژمى شـــوكجبھكى كرد لپرســـراوەكانىكردزى یاسین غفو مام ،مئجوھـــر و ماھـــى ئحمـــد و رەســـول قھـــار و مـــال حاجـــىشـــھید و مـــح عوســـمان و تلرخمى، محمـــوود رەشـــیدلیان ناسرابوو كۆر رەشـــ ب كھرشك شكاو و دەســـت ھاتنو یـــك بشـــك لـــ بتالیۆنـــىھاتن لیان ھولر دەشتى دووىكوشـــندەیان زەبركى و دەســـتكـــراو زۆر كوشـــتارى لـــ دان،كشـــینكۆف ل زۆر ژمارەیكىلو فغ مام گیرا، و تقمنـــىبتالیۆنى بوو، بشـــدار شڕەدابرچاوو دەورى ھولر دەشتىشڕەدا، لو ھبوو كاریگرییان

.نانزلڕ جى كو حوت بشی سی

بۆ عراق گڕانوەمان مانوەو ل كردین ئازادی عوسمان دكتۆر محمود : مستفا حسن علی

مستفا حسن علی

Page 19: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨نی

یرازە

حو(١

٤٢ە(

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

زایینی٢٠١٠/٦/٨

حوزەیرانیژمارە(١٤٢)

كوردیجۆزەردانی٢٧١٠ی

19

و چاپ ده زگای راگهیاندنیبهدرخان بوكردنهوهی

لـــه كۆمهـــك بـــه ئامادهبوونـــیو نووســـهران و رۆشـــنبیرانچـــاپ دهزگای ئه كادیمیســـتانبـــه به درخـــان و بوكردنـــهوهیرۆشـــنبیری ســـهنتهری ھاوكارینـــاوی لهژـــر فه ڕه نســـیجهواھیری" لهگهڵ "یادهوهرییهكانخهیالی دكتۆره بۆ كۆڕكی ئوارهســـهباح و جه واھیـــری كچـــی و نووسهر كۆمهك و مهندهالوی

رۆشنبیر سازكرد.كـــۆڕه دا ئواره ئهو له ده ســـتپكیله فهڕهنسا قونســـوی "د. تیســـۆ"كردو پشـــكه ش وتهیهكی ھه ولرھاوبهشـــی به كاری ئاماژه ی تیداو كورد لهنـــوان كرد رۆشـــنبیریرۆـــی ھهروهك فه ڕه نســـییهكان،له نرخانـــد بـــه رز جه واھیریشـــی

كورد. خزمهتكردن به دۆزیبهدرخان حهمید ئهبوبهكـــر دواترو چـــاپ دهزگای به رپرســـیوتاركی به درخان بوكردنهوهی

ئامادهبـــووان كـــردو پشكه شـــیكـــه كردهوه لـــهوه تیـــدا جهختیدهب بهردهوام بهدرخان دهزگایخۆی، چاالكییهكانی سازكردنی لهبه چاالكییهشـــی ئهو ســـازكردنیزانی بایـــهخ پ و گرنگ كاركـــیوهكـــو جهواھیـــری لـــه كاتكـــدابه خزمهتـــی عهرهب شـــاعیركیكـــردووهو كـــورد رهوای دۆزی شـــیعرهكانی له رگای توانیویهتیموعاناتهكانی كورد و و ئازار ئش

دهرببێ.فیلمكـــی ئهوانـــه دوابـــه دوایدیكۆمنتـــی بـــه ھـــهردوو زمانـــینـــاوی لهژر عهرهبـــی كـــوردی وئهو كـــه "جه واھیـــری" نمایشـــكرا،ئامادهكردنـــی حهمیـــد فیلمـــه لـــهســـتار دهرھنانـــی و به درخـــانمۆنتـــاژی و ئهمیـــن محه مـــه دكه لـــهو فیلمهدا بوو، ددار جـــافئافرهته ئه و یه كهمجار بۆ توانرابوو ١٩٦٣ ســـای كه له بدۆزرتـــه وه،جهالل مام بۆ بـــوو چنی كوكیبهدیاری بهخشـــیبووییه و ئهویشكوهكـــه لهســـهر كه جه واھیـــرییان كوردســـتان یـــان نووســـراوه

بهشی فیلمهدا لهو ھهروهك نهمان،خوندرانه وه شـــیعرانه ئهو زۆریكشـــهی دهربارهی كه جهواھیریھهروهھـــا كـــورد نووســـیبوونی،نزیكه كانی ھـــاوڕێ زۆری به شـــیپیـــاوه لـــهو جه واھیـــری باســـیانئاماژه توانرابوو ھهروهك كردبوو،كه له بكرێ پهیكهره بـــهو ھهردووجه واھیری بۆ ســـلمانی و ھه ولر

كراوه. دروست"د. له ھهریه ك ئهوانـــه دوابهدوایجهواھیری مهھدی محه مهد خهیالدوو وهك مه نـــدهالوی" و ســـهباحباسیان جه واھیری له نزیك كهسییاده وهرییهكانی و له جهواھیـــریعراق له ئاوارهبوونی له ھهر كرد،كورد و ھهوســـتهكانی بهرامبهربهتایبهتی كوردهكان و ســـهركردهمـــام و بارزانـــی مـــه ال مســـته فای

تاهبانی. جهاللھهریهك سیمینارهدا ئهو كۆتایی لهد. ئه حمـــه د، مه زھهر لـــه "د. كهمالخهتاب، زیوهر مهندهالوی، جهلیلعوســـمان حهیـــدهری، مومتـــاز گهورهیی له باسیان موفتی" رهشادشـــاعیركی وه ك كرد، جه واھیری

و ئینسانیهت كه مرۆڤایهتی عهرهببـــووهو گرنـــگ زۆر به الیـــهوهبه توانویویهتی خزمهتكی گهورهله رگای بـــكا مرۆڤایهتی ره وشـــی

شیعرهكانیهوه.بـــه چهپهرزانـــی لـــه كۆتاییشـــداپھات، كۆتایی ئامادهبووانكۆڕهكهبهسهر كتب س كۆڕهدا لهو ھهركۆڕهكهش دابهشكرا، ئامادهبووانبهھهردووزمانیكوردیوعهرهبیكوردییهكهی بهشـــه به ڕوهچوو،شـــهریف" حهمه ئازاد "د. له الیهنعهرهبییهكـــهیلهالیـــهن و به شـــهفهھمـــی محهمـــه د "د. ئیســـماعیل

به ڕوهبردرا. قهرهداغی"ئـــواره جـــی ئاماژهیه ھهر لـــهوئامادهبوو، مرواری خاتوو كۆڕهدا ١٩٦٣ لهســـای ئـــه و خاتوونـــهیجهالل مـــام بۆ چنیبوو كوكـــی"یـــان نووســـیبوو له ســـهری و مام دواتر نهمان" یان كوردســـتانبهخشـــیبووه كوهی ئـــهو جه اللمرواری كۆڕه دا لهو كه جهواھیری،"د. بهخشیه خۆی ملی ملوانكهكهیمهھدی محهمـــهد كچی خه بـــال"ی

جهواھیریشاعیر.

بوون ھه ولر له یاده وهرییهكانی و جهواھیری

الجواھري مھدي محمد الشاعر ولدوالعشرين السادس في النجف فيوالنجف ، ١٨٩٩م مـــن تموز عـــامفيھا وأدبي ، وللشـــعر ديني مركزأسواقتتمثلفيمجالسھاومحافلھامن عالما الحسين عبد أبوه وكان ،بدت الذي البنه أراد ، النجف علماءوالمقدرة على الـــذكاء ميزات عليهألبسه لذلك عالما، يكون أن الحفظفي وھو وعمامتھم العلمـــاء عباءة

العاشرة. سنمحافظة نجفية أســـرة من - تحدروالشـــعر واألدب العلم عريقة فـــينسبة إلى أحد ، تعرف بآل الجواھرالشيخ يدعى والذي األســـرة أجداد، الجواھر صاحـــب محمـــد حســـنواســـم الفقه في كتابا ألف والـــذيشـــرح في الكالم "جواھـــر الكتـــابلھـــذه اإلســـالم " . وكان شـــرائعاألسر الكبيرة لباقي كما ، األســـرةباألدب عامـــر مجلس في النجـــفالشـــخصيات كبار يرتاده واألدباء

. والعلمية األدبيةھذه في وھو الكريـــم القرآن - قـــرأذلك بين لـــه وتم الســـن المبكـــرةأرســـله والده وأصدقائه، ثم أقرباءليعلموه كبار مدرســـين إلى والدهشيوخه عن فأخذ والقراءة، الكتابةوما والفقه والبالغة والصرف النحومنھج في ھو معروف مما ذلك إلىوالده له وخطط . آنـــذاك الدراســـةيوم كل فـــي يحفـــظ وآخـــرون أنمن وقصيدة البالغة نھج من خطبةبالحفظ المتنبـــي ليبدأ الفتى ديواناالمتحان ساعة منتظرا نھاره طوالفي ينجح وبعد أن الصبـــر ، بفـــارغفيحس يسمح له بالخروج االمتحانوفي المســـاء ، من جديد انـــه خلق. الكبار مجالس إلى والده يصاحباألدب إلى الطفولة منذ ميال أظھر -البيان والتبيين كتاب يقرأ في فأخذومقدمة ابنخلدونودواوين الشعر، مبكرة ســـن في ، ونظم الشـــعرلموھبة واســـتجابة ، ببيئته تأثـــرا

. فيه كامنةالحفظ سريع ، الذاكرة قوي كان -إحـــدى المرات في أنـــه ، ويـــروىوطلب ذھبية ليـــرة أمامه وضعـــتمقدرتـــه في عـــن منـــه أن يبرھـــنالفتى له. فغاب وتكون الليرة الحفظمن قصيدة وحفظ ســـاعات ثمانيللحاضرين واســـمعھا (٤٥٠) بيتـــا

. الليرة وقبض، شاعرا أبوه يريده عالما ال - كانوفي . عليه غلب للشـــعر لكن ميلهأن وبعد والده توفي ،١٩١٧ ســـنةإلى عاد الشاب أيام الحزن انقضتالبيان وأضاف إليھا درس دروسهشعر وقرأ كل والمنطق والفلسفة..مترجما أم عربيا أكان سواء جديد

. الغرب عنحياتـــه يرتـــدي أول - وكان فـــينشأ ألنه الدين رجال لباس العمامة، واشـــترك دينيه محافظة نشـــأةعام العشرين ثورة في ذلك بسبالبريطانية الســـلطات ١٩٢٠م ضـــداشـــتغل ثم ، العمامة وھـــو البـــس

فيصل الملك بالط في قصيرة مدةالعراق ملكا على عندمـــا توج األولثم ، العمامة يرتدي يـــزال ال وكانالعمامة كما ترك االشـــتغال تـــركيعمل وراح الفيصلـــي فـــي البـــالطالنجف غـــادر أن بعـــد بالصحافـــةمجموعة من فأصـــدر ، إلـــى بغداد( الفرات ) جريـــدة الصحـــف منھا) ثم جريدة ( االنقالب وجريـــدة (عدة مرات وانتخب ( العـــام الرأي

. العراقيين األدباء التحاد رئيسايذكر شيء األول شعره لم يبق من -نشـــرت قد كانت له قصيدة ، وأول ١٩٢١ عام الثاني كانون في شـــھرفي بعدھا ، وأخـــذ يوالـــي النشـــرالعراقية والمجالت الجرائد مختلف

. والعربية" باســـم له مجموعـــة - نشـــر أولمن عددا فيھا عارض " األدب حلبة

. والمعاصرين القدامى الشعراء: المرة مرتين إيـــران إلى - ســـافرفي والثانية ، ١٩٢٤ عام في األولىبطبيعتھا أخذ قد وكان ، ١٩٢٦ عام

في ذلك عدة مقطوعات . ، فنظم١٩٢٧ ليعين عـــام النجف - تـــرك، الثانوية المـــدارس مدرســـا فـــيعلى معلما بتعيينـــه فوجيء ولكنـــه

. الكاظمية في االبتدائي المالكأسماه ١٩٢٨ ديوانا عام في أصدر -فيه نشر " والعاطفة الشـــعور " بين

. شعره من استجد ما ١٩٣٠ ســـنة البالط من - اســـتقالوقد ، (الفـــرات) ، ليصـــدر جريدته، ثم عـــددا عشـــرون صـــدر منھـــافآلمه ذلك امتيازھا ألغت الحكومةإصدارھا وحـــاول أن يعيد ، كثيـــرابدون فبقي ، جـــدوى بدون ولكـــنأواخر في معلما عين أن عمل إلـــى ، المأمونية مدرسة ١٩٣١ في سنةرئيســـا ديوان الوزارة إللى ثم نقل

. التحرير لديوانالثاني ديوانه ١٩٣٥ أصدر في عام -

. " ديوان الجواھري " بإسم١٩٣٦ أصـــدر عـــام - فـــي أواخـــراالنقالب إثـــر (االنقـــالب) جريـــدةصدقي بكر الذي قـــاده العســـكريعن االنقالب بانحـــراف .وإذ أحسبدأ يعارض عنھا أعلن أھدافـــه التيھذه في ينشر فيما الحكم سياســـةبالســـجن عليه فحكـــم ، الجريـــدةعن الجريدة وبإيقاف أشـــھر ثالثة

. الصدور شھراغير االنقالب حكومة سقوط بعد -العام) (الـــرأي إلى اســـم الجريـــدة، مواصلـــة الصدور لھا ، ولـــم يتحما بســـبب مرة من فعطلـــت أكثـــرناقدة مقاالت مـــن كان يكتـــب فيھا

. المتعاقبة للسياسات ١٩٤١ مـــارس حركة قامت - لمـــامع غادر العراق وبعد فشلھا أيدھاإلى عاد ، ثم مـــن غادر إلى إيـــرانليســـتأنف نفســـه العام العراق في

. العام) (الرأي جريدته إصدارمھرجان في ١٩٤٤ شارك في عام -

. دمشق في المعري العالء أبي١٩٤٩ و ١٩٥٠ عامـــي في - أصدرفي ديوانه من والثاني األول الجزء

التي قصائده فيھا ضم جديدة طبعةبرز والتي األربعينيـــات في نظمھا

. كبيرا شاعرا فيھاالمؤتمر ١٩٥٠ في عام في شارك -عقد الذي العربية للجامعة الثقافـــي

. االسكندرية فياألدبـــاء التحـــاد - انتخـــب رئيســـا

. للصحفيين ونقيبا العراقيينمختلفة فغادر مضايقـــات - واجـــه١٩٦١ إلى لبنان ومن عـــام العراقضيفا على بـــراغ في ھناك اســـتقر. التشيكوسلوفاكيين األدباء اتحاد

، ســـنوات براغ ســـبع - أقـــام فـــي١٩٦٥ ديوان وصدر له فيھا في عام

. " الغربة بريد " سماه جديد ١٩٦٨ عـــام في العراق إلى - عـــادراتبا الثورة حكومة له وخصصـــتالشھر في ١٥٠ دينارا قدره تقاعديا

.بغداد في له ١٩٦٩ صدر في عام -

. العودة" "بريد ديوان١٩٧١ أصدرت له وزارة في عام -.وفي األرق" أيھـــا " اإلعـــالم ديوانالعراقي الوفـــد رأس العـــام نفســـهاألدباء مؤتمر في العراق مثل الذي. دمشـــق في المنعقد العرب الثامنوزارة أصدرت له العام نفسه وفي

. " خلجات " ديوان اإلعالمالعراقي الوفد ١٩٧٣ رأس في عام -عقد التاسع الذي األدباء إلى مؤتمر

. تونس فيأبوابھـــا - بلـــدان عديـــدة فتحـــتمصـــر، المغرب، مثـــل للجواھـــريمدى علـــى واألردن ، وھـــذا دليـــلولكنه بـــه حظـــي االحتـــرام الـــذيواطمأن فيھا واستقر دمشق اختارضيافة فـــي ونزل إليھـــا واســـتراحالذي الراحل حافظ األســـد الرئيسواألدباء الشعراء لكل رعايته بسط

والكتاب.الراحـــل «حافظ الرئيس - كرمـــهفي وســـام أعلى األســـد» بمنحـــهالجواھري الشاعر وقصيدة ، البالدمن ذروة المجـــد» جبھة (دمشـــق

. العالية الشعرية الذرايتصفأسلوبالجواھريبالصدق -فـــي البيـــان والقـــوة فـــي التعبيـــراإلحســـاس الملتحم في والحـــرارة، النفس في كالتيار الھادرة بالصورولكنهيبدومنخاللأفكارهمتشائماتغلف شـــعره حزينـــا مـــن الحياةواإلحساس القاتم الكآبة من مسحةإلى مع نفسية معقدة تنظر الحزينالذي الناقد الفيلسوف نظر أمر كل

شيء. اليرضيهالســـابع في الجواھـــري - وتوفـــيورحل ، ١٩٩٧ تموز والعشرين منأن تمرد وتحدى ودخل معارك بعدواكتوى غمرتھـــا كبـــرى وخـــاضالعصر شـــاھد بحق فكان بنيرانھا

. أحدا يجامل ولم يحاب لم الذيفي الجواھـــري وتوفي ولد - وقـــديوما وكان الفـــارق نفس الشـــھر،ووفاته. ميـــالده عيد مابين واحداوالعشرين من السادس في فقد ولدالسابع في ١٨٩٩ وتوفي تموز عام

.١٩٩٧ تموز والعشرين من

في سطور الجواھري محمد مھدي توانى بدرخان روودانى، ل ٤٣ ساڵ دواىو ب بینران بدۆزتوەو كوچنكى جواھیری

بكات ئاشنا جواھیری كچكى ،وەكچنینـــى ك ل ٤٣ ســـاڵ لـــدواىدەزگاى و ماندووبوونكى زۆر ھوڵ دواىئو توانى بوكردنوەى بدرخان چاپ وك بدۆزتوە، رەنگین دەست خاتوونلسرى چنیوەو كوكى ١٩٦٣ سای لنمان" یان كوردســـتان "یان نووســـیبووجل مـــام بدیـــارى بـــۆ و كوەكـــىجـــل كوەكى مام دواتر نـــاردووە،عرەب گـــورەى شـــاعیری پشكشـــی

كردبوو. جواھیریمروارى بدرخاندا تایبتى دیداركى للـــو كارەى بـــاس ـــبدود عحمـــئ

دەكا...بدرخان ب تایبتھیچ بچنى، وانك ئـــو لوەى * بر

بوو؟ چنى دیكت شتىحزمكـــرد ھرخـــۆم ـــوەن -ئوكارەبكم،كسپینگوتبوومكنووسین بۆ بم بكم، ئوكارەنبوو خوندەواریم لبرئـــوەىوەرە گوتـــم بانگكـــردو براكمـــمیان كوردستان "یان بۆم بنووســـ

چنیم. خۆم دواتر نمان"،كوە ئـــو دروســـتكردنى * بیرۆكـــى

گرت؟ سرچاوەى لكووەچنـــى كوەم ئـــو - ئوكاتـــىســـای ل بوو، ١٣ ســـاڵ تمنـــمحزمكرد و ھات ١٩٦٣ ببیرمـــدامام بۆ كوك خۆم دەستكانى بدوایـــی لبرئوەى بچنم، جلو نمدەتوانى نخونـــدەوار بوومبراكم بانگ ھندێ شـــت بكـــم،كـــرد كـــ ئـــوكات خونـــدكارىھـــات بـــوو، ششـــی ســـرەتاییكوەكم خـــۆم دانیشـــت، لگمبراكمم ب كرد، چاكـــم و دوورىبنووســـ "یـــان گـــوت وەرە بـــۆمبۆی براكم نمان" یان كوردستانكوكى دیكشم دوایی نووسیم،و دیك جۆركـــى م بچنى، بـــئو ننووسی، لسرى شتم ھیچخاۆزاكى دایكم، خاۆزایكى بۆكادیر بوو، دایكـــم لـــ گورگیـــرو بوو لگـــی لوێ ژنكشـــیمام بـــوون، ئـــوكات رگشـــمپئحمد لنوان بوو وەفـــد جلمام یانى ،وانئ بكرو حســـنئوكات ھاتووچۆی دەكرد، جلب ســـرۆك بـــوو، مال مســـتفاخاۆزاكىدایكممگوتئوكوەىكوردستان "یا نووسیوە لسریممام دەســـتى نیبگ یـــان نمان"گورگیر، بۆ بردی دام جل،دایكم خاۆزاكـــى ل گورگیـــردایكم كوتبـــوو، برد بســـرىچوونوە كـــ الیان، بۆ چووبـــووئیتر ،دابووی كوەكـــى لـــوێجل، مام جلیش مام دابوویگورەى شـــاعیری دابووی دواترنازانم دوایى جواھیـــری، عرەبئو تا چی بســـرھاتبوو، بـــمب ھر لی مـــن دوایی ســـانى

بووم. دەنگســـرى كوەى ئو زانیت چۆن * ئـــى

تۆی؟ دەستكردى جواھیریھاتوە كوڕەكم - ئوارەیكیـــانبـــۆ پیكركیـــان گوتـــى دایكـــكـــردووەو دروســـت جواھیـــریالدرا، لســـر پـــردەى ئمـــۆ نووسراوە تیای لسرەو كوكىگوتم یان نمـــان، یا كوردســـتانخـــۆم ئو دەســـتانى رۆـــ بم

كوەم چنیوە.بۆ چنى كوكـــت * دواى ئـــوەى تـــۆك دوایی كورد، گورەى ســـركردەیكىكوەى تۆ چنیوت لســـر زانیت ئـــوھســـتت رەبع گـــورەى شـــاعیركى

بچی كرد؟حزدەكم ك زانیم ئوەى دواى -

.دەستم دیاربجھوات ئـــو كوڕەكت * برلـــوەى

خیات مابوو؟ وە لك ئو ،بداتخیام ل بردەوامـــى ب ـــب -ئوتل لبردەم لـــوەى بر بوو،لســـرى كوە ئـــو ئبوســـنائو نمدەزانى ببینرێ جواھیری

.واھیرییج لسرى كوەبوو؟ چۆن رەنگى كوەكت *

ب بوو، رەنگى ســـپی وەكـــك -

چنیبووم. و زەرد رەش خیاتىنووسیبوو؟ ئوەت زمانك چ ب *

خوندەواریم مـــن - بـــ كـــوردى،بۆی بـــ قـــم نبـــوو، براكـــمو بـــ دەرزى نووســـیم و منیـــشزەردەك ب دەســـت چنیم، یاتخدەزانم. برگدرووی پیشى خۆم

چیی؟ داواكاریت *كـــ بـــوەى خۆشـــحام زۆر -دشـــادو دیاربـــوو، جدەســـتمو خۆیان ئوانیش ئیتر دخۆشـــم،دەب ھوستیان خۆیان ویژدانى

ممنوونم. و ئاواب مایاندەی؟ جواھیری كچكى ب چی *

جگاى و ب خۆش لباوكت خوا -.ب بھشت

دەزگاى كۆڕەى ئـــوارە * بڕزتان لوكچكـــى بـــۆ كـــ بدرخـــان داوەتـــن،لگڵ یادەوەرییكان بناوى جواھیری

دەكا؟ سازى جواھیریكـــ دەكـــم، - زۆر سوپاســـتانئـــوە كســـك لھمـــوو بـــر لـــو یادە منتان بســـركردەوەوبۆی دەكن، گورەیش داوەتـــمدیارییكـــى دەدەمـــ بنتـــانكچكـــى جوانیـــش پشكشـــی

بكم. جواھیری

٢٠١٠/٥/٢٥ سلمانی جواھیری، كوچنكی ،بدوع مرواری ئحمد

جواھیری مھدی محمد

ییر

اھو

ج

Page 20: Badrxan 142

نیایی

ز٢٠

١٠/٦

/٨ی

رانزەی

حو (١

٤٢ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧١ی٠

دانەر

ۆزج

ژمارە (١٤٢) حوزەیرانی ٢٠١٠/٦/٨ زایینیجۆزەردانی٢٧١٠ی كوردی

20راوژكاری زمانوانیی: د.وریا عومر ئمین

راوژكاری رووناكبیریی: د. ئازاد حم شریفراوژكاری كــلتــووری: د. ئیسماعیل محمد قرەداغی

راوژكاری مژوو: د. محمد عبدو كاكسوورراوژكاری ھونری: محمد زادە

راوژكاری یاسایی: پارزەر حوسامددین یاسین سرداری

ناونيشان:شـــقامی ھولـــر، كوردســـتان،

ئاراس، باخانی سرداری

نۆرماڵ: ٠٦٧٩ ٢٥١ ٦٦ ٩٦٤ +مۆبایل: ٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +

بدرخان یكم ھفتنامی ئھلی ئازادە، دوای راپڕین ژمارە سفری ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل سلمانی دەرچووەو ھموو ٨ و ٢٢ی مانگك دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل باشووری كوردستان دەریدەكات

خاوەن ئیمتیازو بڕوەبری برپرس:حمید ئبوبكر بدرخان (٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٠)

بڕوەبری نووسین:عبدولەحمان معروف (٠٧٥٠٤٦٣٨٥٤١)

ستافی كارا: كازم عومر دەباغ، ھمن جمیل، ھوراز محمد، محمد فتاح، مسعودی مال ھمزە.

نخشساز:ئاسۆ حسن ئحمد (٠٧٥٠٤٤٧١٨٢١)

بشی كۆمپیوتر:ئیـوب یوسـف ئبوبكـر سرپرشتیاری سایت: فرھاد باپیر - ئمانیا

www.bedrxan.netwww.bedrxan.com

[email protected]

حوتمین فستیڤای خۆی ل واشنتۆن سازدەكات