LI GII THIUNgy nay, nng lng ht nhn l mt khi nim khng cn qu xa l vi mi ngi. Cng vi nng lng nhit hch, nng lng Mt Tri, nng lng gi,... y c d on s l mt ngun nng lng hiu sut cao ca tng lai nhm thay th cho cc loi nhin liu ha thch nhm hn ch lng kh thi nh knh, gim lng khi bi,...Trong lch s pht trin, nng lng ht nhn c nhiu ng dng a dng, t sn xut nng lng, ch to v kh thm ch l phc v cho cc nghin cu khoa hc khcCc nh my in ht nhn thng mi u tin bt u hot ng vo thp nin 1950. Hin nay c trn 430 l phn ng nng lng ht nhn thng mi ang hot ng 31 nc, vi cng sut trn 370.000 MWe. Khong 70 l phn ng ang c xy dng. Cc NMHN cung cp hn 11% sn lng in nng ca th gii mt cch lin tc, ngun ph ti y ng tin cy, khng gy pht thi kh CO2. 56 nc ang vn hnh khong 240 l phn ng nghin cu v hn 180 l phn ng ht nhn cung cp nng lng cho khong 150 tu v tu ngm.

MC LC A. I CNG V NNG LNG HT NHN I. Lch s nng lng ht nhn: II. Kin thc c bn: 1. Cu to ht nhn: 2. Quan h gia nng lng v khi lng 3. Phn ng ht nhn: a. Phn ng nhit hch b. Phn hch v phn ng dy chuyn B. NNG LNG HT NHN I. Nng lng ht nhn: Ngun nng lng ca tng lai 1. Nng lng ht nhn-gii quyt cc vn mi trng, kinh t, tnh trng kht nng lng. 2. Nh my in nguyn t a. Khi nim: b. Lch s pht trin in ht nhn(HN) trn th gii c. Tnh hnh pht in bng nng lng ht nhn d. Xu th in ht nhn trn th gii

II. Nng lng ht nhn-gi phi tr qu t: 1. V n l phn ng ht nhn Chernobyl nm 1986: a. Hu qu: b. Hng khc phc: 2. Chin tranh ht nhn: a. V kh ht nhn b. Hu qu: 3. S c nh my in Fukushima IC. TIM NNG PHT TRIN NNG LNG HT NHN: I. Chu : II. VIT NAM: III. QUN L CHT THI: KT LUN TI LIU THAM KHO

A. i cng v nng lng ht nhnI. Lch s nng lng ht nhn1. Pht hin ra cc nguyn t uranium ngoi t nhinUranium c pht hin ln u tin vo nm 1789 bi nh ha hc ngi c, Martin Klaproth v c t tn da theo tn sao Thin Vng (Uranus).

Martin Klaproth

Bc x ion c pht hin vo nm 1895 bi Wilhelm Rontgen trong th nghim cho mt dng in chy qua mt ng chn khng thy tinh v to nn cc tia X lin tc. Tip theo vo nm 1896, Henri Becquerel pht hin ra rng qung pecblen (mt loi qung khong sn cha radium v uranium) c kh nng lm ti knh nh. ng nghin cu hin tng trn v chng minh c rng l do bc x beta (electron) v cc ht alpha (ht nhn Heli) c pht x ra.Sau , nh vt l ngi Php Paul Villard pht hin thm 1 dng bc x th 3 ca qung pecblen: tia gamma, loi tia tng t nh tia X. Nm 1896, Pierre v Marie Curie t tn "phng x" (radioactivity) din t cho hin tng ny. 2 nm sau vo nm 1898, h tch c Polonium v radium t qung pecblen. Nm 1898, Samuel Prescott pht hin ra cc bc x c th tiu hy vi khun trong thc phm.Pierre v Marie Curie t tn "phng x (radioactivity) din t cho hin tng phn r ht nhn

Vo nm 1902, nh vt l hc ngi New Zealand, Ernest Rutherford (1871-1937) chng minh c rng phng x l mt s kin t pht, cc ht alpha hoc beta pht x ra t ht nhn c th to ra nhiu nguyn t khc nhau. ng (cng vi Soddy) a ra thuyt phn r phng x v chng minh s to thnh heli trong qu trnh phng x. ng c coi l "cha " ca vt l ht nhn khi a ra m hnh hnh tinh nguyn t v t c s cho cc hc thuyt hin i v cu to nguyn t sau ny. T nm 1919, ng lm vic ti Cambridge. Ti y, ng thc hin thnh cng th nghim bn mt ht alpha vo phn t nito. ng nhn thy rng ht nhn Nito c s sp xp li v bin thnh Oxy.

Qung pecblen, mt loi qung khong sn cha radium v uranium trong t nhinNiels Bohr (1885-1962), nh vt l ngi an Mch cng c nhiu ng gp cho s hiu bit v nguyn t v s phn b ca cc electron quanh ht nhn vo nhng nm 1940. Bohr c trao gii thng Nobel vo nm 1922 v nhng ng gp quan trng trong nghin cu nguyn t v c hc lng t. ng c coi l mt trong nhng nh vt l hc ni ting nht trong th k 20.Niels Bohr (1885-1962), nh vt l ngi an Mch cng c nhiu ng gp cho s hiu bit v nguyn t v s phn b ca cc electron quanh ht nhn vo nhng nm 1940n nm 1911, nh vt l ngi Anh Frederick Soddy (1877-1956) pht hin ra rng cc nguyn t phng x trong t nhin c mt s ng v khc nhau (nuclit phng x). Cng trong nm 1911, nh ha hc ngi Hungary George Charles de Hevesy (1885-1966) s dng cc ng v l nguyn t nh du nghin cu v cc qu trnh ha hc. Trong s nghip ha hc ca Hevesy cng c mt im th v khi c xm chim an Mch, ng ha tan hun chng Nobel bng vng ca James Franck v Max von Laue vo nc cng toan chng khng b ri vo tay ca pht xt. Sau khi chin tranh kt thc, ng tr li v dng dung dch ct gi c, tm cch kt ta li lng vng b ha tan. S vng ny uc giao li cho Vin hn lm khoa hc Thy in h c li hun chng mi gi tng Franck v Laue.

2. Khai thc nng lng t phn hch ht nhnNhng thnh cng trong th nghim v phn hch ht nhn do Frisch cng cc nh khoa hc khc thc hin vo nm 1939 gy nn s hp dn cho nhiu nh khoa hc khc thc hin nghin cu trong phng th nghim. Trong cc nghin cu tip theo do Hahn v Strassmann thc hin ch ra rng, trong qu trnh phn hch ht nhn khng ch gii phng rt nhiu nng lng m cn sn sinh ra cc n tron b sung. Cc n tron ny c th tip tc to nn s phn hch cc ht nhn uranium khc t hnh thnh nn mt phn ng dy chuyn t duy tr nhm to nn mt ngun nng lng v cng ln theo cp s nhn. Tnh cht trn ngay sau c kim chng v xc nhn bi nhiu nh khoa hc khc bao gm Joliot cng cc ng nghip ti Paris cng nh Leo Szilard v Fermi ti New York.

Hm lng cc ng v Uranium trong t nhinMt nghin cu khc trong s pht trin ca nng lng ht nhn trong giai on ny chnh l tng v bom phn hch (bom nguyn t) do nh vt l ngi Php Francis Perrin (1901-1992) a ra vo nm 1939. Perrin l ngi xut khi lng Urani cn thit sn xut mt h thng phn hch ht nhn t duy tr v gii phng nng lng. Hc thuyt ca Perrin c m rng bi Rudolf Peierls ti i hc Birmingham v cc kt qu tnh ton c ng gp mt phn khng nh cho vic ch to bom nguyn t sau .

Nh vt l ngi Php Francis Perrin (1901-1992), ngi c ng gp khng nh trong vic pht trin v ch to bom nguyn t3. Vt l ht nhn khng th khng k n s ng gp ca NgaS pht trin ca vt l ht nhn ti Nga bt u nhen nhm t hn 1 thp k trc khi cuc Cch mng Bolshevik n ra. Cc nghin cu c thc hin da trn cc qung phng x c tm thy Trung t nm 1900. Nm 1909, Vin hn lm khoa hc St Petersburg bt u thc hin nhng nghin cu trn quy m ln.Sau , cuc cch mng Nga nm 1917 thc y mnh m cc nghin cu v vt l ht nhn v kt qu l hn 10 vin nghin cu c thnh lp ti cc thnh ph ln Nga trong nhng nm tip theo. Trong nhng nm 1920 v u thp nin 30 ca th k 20, nc Nga c b hng lot nhng chnh sch mi ku gi cc nh nghin cu ang hot ng nc ngoi tr v Nga nhm nng cao trnh chuyn mn trong lnh vc vt l ht nhn mt cch nhanh chng. Cc nh khoa hc ln hng ng li ku gi bao gm c Kirill Sinelnikov, Pyotr Kapitsa v Vladimir Vernadsky.4. Qu trnh thai nghn nhng qu bom nguyn t u tinTrong giai on chin trang, cc nh khoa hc Anh chu p lc ln ca chnh ph trong vic nghin cu khai thc v kh ht nhn. 2 nh vt l t nn sang Anh l Peierls v Fisch gp phn khng nh trong vic qun s ha nng lng ht nhn vi bn ghi chp ni ting di 3 trang giy v cc khi nim chnh trong hot ng ca bom nguyn t.Trong ghi chp, cc nh nghin cu c tnh rng 5 kg U-235 tinh khit dng ch to bom nguyn t c th to nn mt v n tng ng vi vi nghn tn thuc n. Trong vn bn ghi chp, nhm 2 nh vt l cng xut cho tit cch kch n mt qu bom nguyn t, lm th no tinh ch U-235 v cc tc ng ca bc x sau v n din ra. By gi, phng php c xut lm giu U-235 t qung thin nhin chnh l bin php nhit. Chnh bn ghi chp ca 2 nh nghin cu kch thch s phn trin ca vic ch to bom nguyn t khng ch ti Anh m cn M trong nhng nm sau .5. M hnh u tin c pht trin

Rudolf Ernst Peierls (1907-1995) ngi c ng gp to ln trong vic nghin cu ch to bom nguyn t sau nyVo thng 3 nm 1941, qu trnh phn hch U-235 u tin chnh thc c kim chng mt cch ng tin cy. iu ny kim chng d on ban u ca Peierls v Frisch hi nm 1940 rng hu ht cc s va chm gia n tron v nguyn t U-235 u c kt qu l s phn hch, bt k l n tron chm hay nhanh u c hiu ng nh nhau. Sau trong th nghim kim chng, cc nh nghin cu nhn thc r rng rng nhng n tron chm c hiu qu phn ng tt hn nhiu. iu ny ng gp rt nhiu cng c cho s pht trin ca cc l phn ng ht nhn. D vy, giai on ny, nghin cu kim chng trn thc y mnh m s pht trin ca bom nguyn t.

Bo co do MAUD cng b v cc thnh qu t c trong qu trnh ch to bom nguyn tKt qu cui cng l 2 bn bo co c MAUD cng b vo thng 7 nm 1941 mang tn "S dng uranium cho bom nguyn t" v "S dng uranium nh mt ngun nng lng." Bo co u tien ch ra hon ton kh thi khi ch to mt qu bom nguyn t nng 12 kg vi kh nng to ra mt v n tng ng vi 1800 tn thuc n TNT v gii phng mt lng ln cht phng x c kh nng nh hng ti ni xy ra v n trong mt khong thi gian di. Theo c tnh, cn phi s dng khong chi ph 5 triu la mi ngy v mt lng ln lao ng c k nng to nn 1 kg U-235 mi ngy. Vi lo ngi rng ngi c cng c th to ra loi v kh tng t, Anh ngay lp tc mun u tin cng tc vi M nhm nhanh chng ch to bom nguyn t phc v cho nhu cu cp thit ca chin tranh.6. D n ManhattanNhng ngi M ngy m lao vo nghin cu ch to vi tt c ngun lc v kt qu d nhin l h nhanh chng vt mt ngi Anh. Cng tc nghin cu tip tc c m rng v thng xuyn c trao i gia 2 quc gia. Vo nm 1942, mt s nh khoa hc quan trng ca Anh n thm Hoa K v c cho php truy cp tt c cc thng tin v cng tc nghin cu do M thc hin.Sau nhiu thng m phn, 1 tha thun c Churchill k kt vi tng thng M Roosevelt ti Quebec vo thng 8 nm 1943. Theo , ngi Anh trao ton b cc bo co v nghin cu ht nhn ca h cho M, i li, Anh s nhn c mt bn sao bo co tin trong nghin cu v kh ht nhn ca tng Groves. Cc bo co tip theo cho thy M chi s tin khng l ln ti 1000 triu la ch ring cho bom nguyn t m khng h c mt ng dng no khc.

Th nghim bom ht nhn u tin trong d n Manhattan

7. Qu bom ca Lin X

Igor Kurchatov, nh vt l c ng gp to ln cho s pht trin bom nguyn t ti NgaDa trn cc thng tin tnh bo, nghin cu qu bom ti Nagasaki kt hp vi cc nghin cu trc , cui cng vo thng 8 nm 1947, mt m hnh qu bom th nghim c thit lp ti Semipalatinsk Kazakhstan v sn sng cho mt v n th nghim. Tuy nhin, 2 nm sau , qu bom u tin mang tn RSD-1 chnh thc c th nghim ti y. D vy, ngay t thng 8 nm 1949, nhm cc nh khoa hc lnh o vi Igor Tamm v c Andrei Sakharov bt u thc hin cc nghin cu nhm ch to ra th h tip theo: bom hydro.8. S hi sinh ca l hi ht nhn cho mc ch ha bnhVo nm 1953, tng thng M Eisenhower xut chng trnh "ht nhn cho ha bnh" nhm ku gi cc nghin cu ht nhn hng ti pht in ng thi thit lp pht trin ngnh cng nghip in ht nhn dn s ti M.Ti Lin X, nhiu nghin cu khc nhau cng c thc hin ti cc nh my in trn khp c nc nhm ci tin qu trnh thc hin phn ng ht nhn v pht trin nhng ng dng mi.

I. Kin thc c bn:1. Cu to ht nhn:Ht nhn c cu tao bi hai loi ht s cp: + poton mang in tch dng. + notron khng mang in.S proton trong ht nhn bng s th t Z ca nguyn t tng ng trong bng tun hon: + proton va notron c gi chung l nuclon. + Tng s nuclon trong ht nhn c gi l s khi A.+ S ntron trong ht nhn l N= A Z.+ K hiu mt ht nhn l: Trong : + X l k hiu ca nguyn t tng ng vi ht nhn ang nhn xt. + A l s khi (cng l tng s nuclon ca ht nhn X). + Z l nguyn t s (cng l s th t trong bng tun hon, s proton trong ht nhn X nu Z > 0).

2. Quan h gia nng lng v khi lng:Nng lng v khi lng ca vt th c mi quan h cht ch vi nhau. Khi lng ca vt th c th c o bng nng lng ca n. Nng lng ni ti ton phn E ca vt th trng thi ngh bng tch khi lng ngh ca n m vi mt h s bo ton ph hp bin khi lng n v thnh nng lng n v. Nu vt th khng ng m tng i vi quan st vin th lc ta phi tnh n hiu ng tng i tnh m c tnh theo khi lng tng i tnh ca vt th. Albert Einstein xut cng thc tng i khi lng-nng lng vo nm 1905 trong nhng bi bo ca Nm k diu vi tiu Qun tnh ca mt vt c ph thuc vo nng lng trong n?. S tng ng gia nng lng v khi lng c miu t bi phng trnh ni ting: Vi E l nng lng, m l khi lng v c l tc nh sang trong chn khng. hai v ca cng thc c th nguyn bng nhau v khng ph thuc vo bt k n v ca h thng o lng. V d, trong nhiu h n v t nhin,, tc ca nh sng (v hng) c t bng 1(khong cch/thi gian), v cng thc tr thnh ng nht thc E = m(khong cch^2/thi gian^2).Phng trnh cho thy nng lng lun lun th hin c bng khi lng cho d nng lng dng no i chng na. Tc phm iu khc cao 3 mt v cng thc ni ting ca Einstein E= mc2 3. Phn ng ht nhn:a) Phn ng nhit hch:Phn ng nhit hch, trong vt l hc, l qu trnh hai ht nhn hp li vi nhau to nn mt nhn mi nng hn. Cng vi qa trnh ny l s phng thch nng lng hay hp th nng lng ty vo khi lng ca ht nhn tham gia. Nhn st v nickel c nng lng kt ni nhn ln hn tt c cc nhn khc nn bn vng hn cc nhn khc. S kt hp ht nhn ca cc nguyn t nh hn st v nickel th phng thch nng lng trong khi vi cc ht nhn nng hn th hp th nng lng.Phn ng tng hp ht nhn ca cc nguyn t nh to ra s pht sng ca cc ngi sao v lm cho bom hydro n. Phn ng tng hp ht nhn ca cc ht nhn nng th xy ra trong iu kin cc v n sao (siu tn tinh). Phn ng tng hp ht nhn trong cc sao v cc chm sao l qu trnh ch yu to ra cc nguyn t ha hc t nhin.Nhin liu thng dng trong phn ng tng hp ht nhn l ng v deuterium, tritium ca hydrogen. Cc ng v ny c th trch ly d dng t thnh phn nc bin, hoc tng hp khng my tn km t nguyn t hydrogen. lm cho cc ht nhn hp li vi nhau, cn tn mt ngun nng lng rt ln, ngay c vi cc nguyn t nh nht nh hydro. iu c gii thch l do cc qu trnh phn ng u kh thc hin: bc 1 cn phi nguyn t ha cc phn t, ion ha hon ton tt c cc nguyn t, ng thi tch loi electron bin nhin liu phn ng hon ton tr thnh ht nhn khng c electron th plasma. Sau cn phi cung cp ng nng cc k ln cho cc ht nhn vt qua tng tc y Coulomb gia chng m va vo nhau. Nhit cn thit c th ln n hng triu C. Nhng s kt hp ca cc nguyn t nh, to ra cc ht nhn nng hn v gii phng mt neutron t do , s phng thch nhiu nng lng hn nng lng np vo lc u khi hp ht nhn. iu ny dn n mt qu trnh phng thch nng lng c th to ra phn ng t duy tr(Tuy nhin, t ht nhn st tr i, vic tng hp ht nhn tr nn thu nhit nhiu hn ta nhit). Vic cn nhiu nng lng khi ng thng i hi phi nng nhit ca h ln cao trc khi phn ng xy ra.Nng lng phng thch t phn ng ht nhn thng ln hn nhiu so vi phn ng ha hc, bi v nng lng kt dnh gi cho cc nhn vi nhau ln hn nhiu so vi nng lng gi cc electron vi nhn. V d, nng lng thm mt electron vo nhn th bng 13.6 eV, nh hn mt phn triu ca 17 MeV gii phng t phn ng D-T (deuterium-tritium, cc ng v ca hidro). *ng dng: Hin nay, nghin cu v tnh kh thi ca phng php tng hp ht nhn nh mt ngun cung cp nng lng thc tin ang c thc hin vi hi vng khng ch c tc cng nh lng nhit ca phn ng. Vi cc vt liu c bit n ngy nay th khng c vt liu no chu c nhit qu cao ca phn ng - do , hin ti phn ng nhit hch c thc hin mt cch khng khng ch nn gy lng ph nng lng. Mt s nghin cu hng n vic s dng chm laser hi t nhm vo nhin liu ht nhn, p chng nhit rt cao gy ra phn ng, thay v s dng nhit lng ta ra t khi unium phn hch nh phng php truyn thng. Ngoi ra, ngi ta cng c th dng t trng ngoi khng ch cc ht nhn, m bo chng khng va chm vo thnh bnh cha chng, gi cho phn ng c thc hin trong iu kin t tn km v hiu sut cao.Nu vic ng dng cng ngh nng lng ny tr thnh hin thc, n s tr thnh ngun nng lng l tng cho con ngi. Cc c tnh u vit nh: mt nng lng rt cao (ln hn hng t ln mt nng lng ca cc nhin kiu ha thch, hn hng chc ln mt nng lng ca nhin liu phn hch), hon ton khng gy nhim mi trng (nu nhin liu l cc ng v H nh D, T th sn phm thi l heli, kh him hon ton khng gy bt k nh hng no n mi trng), cng ngh ht nhn v tng hp ng v pht trin, ngun nhin liu th - H - tng hp D, T, l v tn trong v tr, l nhng im vt tri ca loi hnh nng lng ny m khng c loi hnh nng lng no khc c c. Mt khi cng ngh ha hu c pht trin c vt liu thch hp lm bnh cha cho phn ng, v cng ngh ht nhn tm ra c phng php khng ch hiu qu, th loi nng lng s tr thnh mt ngun nng lng khng th thiu ca con ngi.*Nhit hch: con nga bt kham:V sao? V phn ng khng th xy ra gia hai nguyn t trung ho in tch nn, trc ht, cn phi lt ht cc electron (gi l ion ho) bin nguyn t thnh ion dng, tc cc ht nhn D v T. Nhng dng ion, cc in tch cng du li y nhau bi lc Coulomb, nn phi t hn hp cc ion dng nhit rt cao hng trm triu , chng hn tm im ca v n bom nguyn t (bom A), cc ion chuyn ng nhit vi vn tc cc ln thng c lc y Coulomb!

V l , phn ng tng hp ny cn gi l phn ng nhit hch hay, ni mt cch y , l phn ng tng hp nhit hch.

Ngoi ra, cn nhng iu kin khc na i vi phn ng tng hp nhit hch l mt ca khi ion nng (plasma) phi t mt gi tr ti thiu v c duy tr trong mt thi gian khng qu b.

Nh vy, to ra v duy tr phn ng tng hp nhit hch nhm bin nng lng n pht ra thnh sn phm hu ch phng s hnh phc con ngi, nh in nng, l iu qu khng d dng.

Ngt 50 nm nay, nhiu tp th khoa hc ti ba, nhiu quc gia giu c trn th gii phi hp nhau, chi hng chc t USD, nhm mc ch ch ng c phn ng nhit hch, c th l ch to ra mt l phn ng nhit hch tng t l phn ng phn hch trong cc nh my in nguyn t hin nay.

Nh trnh by trn, mt l phn ng nhit hch phi p ng cc yu cu: To v nn hn hp ion deuterium-tritium n mt plasma rt cao, t nng ti nhit hng trm triu v duy tr trong mt khong thi gian cn thit.

Hin nay c hai loi l ch yu c xy dng. Trong loi l th nht, c dng nh ci bnh xe t (xem hnh di), t trng mnh to bi cc nam chm siu dn. Nh t trng ny, cc ion c gia tc; tc c lm nng ln, ng thi c khng ch khng va chm thnh bnh. Cc sn phm theo hng ny l loi TOKAMAK hay ITER. Cu to phn li ca l loi Tokamak (: nam chm, vng: plasma)Trong loi l th hai (xem hnh di), nhin liu c t nng n 100 triu bi cc xung laser cc nhanh. Plasma nhin liu cng c giam gi bi chnh qun tnh to ra khi cc lp v bn ngoi b laser t nng trong thi gian cc ngn. 192 chm laser hi t ti bung cha nhin liu to iu kin cho phn ng nhit hch xy ra. Nng lng ny s to ra mi trng c bit kch hot phn ng nhit hch.Cho n nay, sau nhiu thp nin, c hai loi l u c nhng tin trin ng k, nhng u cha n hon ho. C th xem, thi im ny, phn ng tng hp nhit hch hy cn l ch nga bt kham.

Cn thm thi gian bin cc kt qu trong phng th nghim thnh sn phm thng mi. Thi gian l bao lu? C th 5 nm, 10 nm v thm ch lu hn. Nhn loi ang trng i. V th gii ang chng kin s ua tranh ro rit gia hai loi l phn ng tng hp nhit hch nhm tr thnh sn phm thng mi u tin trong thi gian ngn nht.b) Phn hch v phn ng dy chuyn: Phn ng phn hch cn gi l phn ng phn r nguyn t - l mt qu trnh vt l ht nhn v ha hc ht nhn m trong ht nhn nguyn t b phn chia thnh hai hoc nhiu ht nhn nh hn v vi sn phm ph khc. V th, s phn hch l mt dng ca s chuyn ho cn bn. Cc sn phm ph bao gm cc ht neutron, photon tn ti di dng cc tia gamma, tia beta v tia alpha. S phn hch ca cc nguyn t nng l mt phn ng to nhit v c th gii phng mt lng nng lng ng k di dng tia gama v ng nng ca cc ht c gii phng (t nng vt cht ti ni xy ra phn ng phn hch).Nng lng do phn ng phn hch sn sinh ra dng trong nh my in ht nhn v v kh ht nhn. S phn hch c xem l ngun nng lng hu dng v mt s vt cht c gi l nhin liu ht nhn, va sn sinh ra cc ntron t do va kch hot phn ng phn hch bi tc ng ca cc ntron t do ny. Nhin liu ht nhn cn l mt phn ca phn ng dy chuyn t duy tr m n gii phng ra nng lng mc c th kim sot c nh trong cc l phn ng ht nhn hoc mc khng th kim sot c dng ch to cc loi v kh ht nhn.

Phn ng phn hch kich thch: xy ra phn ng phn hch kch thch ca ht nhn X, ngi ta phi truyn cho ht nhn X mt nng lng ln (gi l nng lng kch hot) ht nhn chuyn ln trng thi kch thch X* khng bn vng v phn ng phn hch s xy ra. truyn nng lng cho ht nhn X, ngi ta s dng 1 ntron bn vo ht nhn X, ht nhn X s bt notron v chuyn sang trng thi kch thch X* khng bn vng => phn ng phn hch.Nng lng ca phn ng phn hch:Phng trnh phn ng phn hch ca ht nhn Urani 235 + Cc php tnh ton cho bit phn ng phn hch l phn ng ta nng lng, nng lng gi l nng lng phn hch. Nng lng vo khong 210MeV.+ Vi 1g urani 235 phn hch s gii phng mt nng lng l 8,5.1010J tng ng vi nng lng ca 8,5 tn than hoc 2 tn du ha ta ra khi chy ht.Phn ng phn hch dy chuyn:S phn hch ca Urani 235 c km theo s gii phng cc ht notron (tnh trung bnh 2,5 ->3 ht ). Cc notron ny kch thch cc ht nhn Urani 235 khc phn hch to nn nhng phn ng phn hch mi. Kt qu l cc phn ng phn hch xy ra lin tip to thnh mt phn ng dy chuyn.

Gi s sau mt ln phn hch c k notron c gii phng n kch thch cc ht nhn U 235 khc to nn nhng phn hch mi. Sau n ln lin tip s notron gii phng l kn v s kch thch kn phn hch mik 1 phn ng phn hch dy chuyn t duy tr, nng lng pht ra nhanh v c th gy nn bng n.Trong cc nh my nng lng in ht nhn ngi ta to ra cc l phn ng ht nhn tng vi trng hp k = 1. m bo cho k = 1 ngi ta dung nhng thanh iu khin cho Bo hay Cadimi hp th cc notron tha. M hnh l phn ng ht nhn trong cc nh my in ht nhnLng nng lng t do cha trong nhin liu ht nhn ln gp hng triu ln lng nng lng t do c trong mt khi lng nhin liu ho hc tng ng nh l du ha, lm cho nng lng ht nhn tr thnh mt ngun nng lng rt hp dn, tuy nhin, cc cht thi ht nhn th c mc phng x rt cao v tn ti rt lu, hng thin nin k. i km vi cht lng rt hp dn trn ca cc ngun nng lng ht nhn l s tch t cht thi ht nhn v nguy c hu dit rng ln ca n hin l vn chnh tr gy nhiu tranh ci v v kh ht nhn.B. NNG LNG HT NHN I. Nng lng ht nhn: Ngun nng lng ca tng laiVic a nng lng ht nhn vo mc ch ha bnh, m ra mt thi k mi cho ngun cung nng lng. V y chnh l ngun nng lng ln cho tng lai.u th k 20, vi s pht trin ca khoa hc v cng ngh, k thut ht nhn pht trin, loi ngi bit dng nng lng ht nhn vo mc ch ha bnh, m ra mt thi k mi cho ngun cung nng lng. Theo thng k ca cc t chc nghin cu nng lng th gii, uranium dng cho pht in nguyn t l 42 t tn, c th khai thc trong 60 nm. Nu dng phn ng ntron th c th ko di thi gian phn ng ln 60 ln. Tng lng ti nguyn Doteri cho phn ng nhit hch (nng lng pht ra khi tng hp t nhn ch khng phi nng lng phn r ht nhn nh trong cc nh my in nguyn t hin nay) l 44 t tn, tng ng vi nng lng ca 52 triu 800 nghn t tn than nguyn cht, m bo cho nhn loi dng 10 nghn nm. V vy, c th d on vic khai thc nng lng phn ng nhit hch vi s pht trin cng ngh s l ngun cung cp nng lng chnh trong tng lai.ng Ng Vn M, Ph Cc trng, Cc ng dng v Pht trin Khoa hc Cng ngh (B Khoa hc & Cng ngh), ti din n Tng trng xanh hi thng 4/2015, cho bit: Cng ngh nng lng ht nhn tip tc pht trin theo hng an ton, hn hp v hin i. Bi theo ng M, nng lng ht nhn, l nng lng c gii phng t ht nhn nguyn t. L phn ng ht nhn ly urani hoc plutoni) lm nguyn liu. Vic nghin cu v li dng nng lng ht nhn c lch s hn 60 nm. Trc mt, cng ngh l phn ng ht nhn chia thnh l thy p ntron nhit, t kh lnh nhit cao, t sinh ntron nhanh v l hn hp... chng s tr thnh dng ch o trong vic khai ph v ng dng cng ngh nng lng ht nhn th k 21.Hin nay, theo nghin cu ca ng Ng Vn M, in nguyn t ng gp trn 11% sn lng in nng hng nm trn th gii. D kin n nm 2030, cng sut cc nh my in ht nhn trn th gii t mc 748 GW, tng gp hai ln so vi hin nay. Chnh ph M ang xc tin xy dng 4 nh my in ht nhn mi v cp php gia hn s dng thm 20 nm i vi 100 nh my sp ht hn s dng. Nc Anh d nh xy dng 20 l phn ng ht nhn mi. Nga d nh s xy thm 45-50 l. Trung Quc ang tch cc y mnh xy dng cc nh my in ht nhn mi, nng cng sut ht nhn t 70 GW vo nm 2020 v trn 100 GW vo nm 2030. Mt s nc ang pht trin nh: Argentina, Brazil, Nam Phi... ang d nh m rng hot ng cc nh my c sn. n c k hoch xy dng thm 20 l... Hin c 18 nh my in ht nhn ang c xy dng chu , chim hn 70% s nh my ang mc ln trn ton th gii. 40% lng in ca Hn Quc do cc nh my in ht nhn cung cp, d kin t l ny s tng ln 60% vo nm 2035.Trong xu hng chung , Vit Nam l mt trong nhng quc gia mi gia nhp i ng ny v c nh gi l nc ang chun b tch cc cho pht trin in ht nhn. Lut Nng lng Nguyn t c Quc hi thng qua hi thng 6/2008, tr thnh b lut c bn v nng lng nguyn t ca Vit Nam, s m ra tnh php l ton din ca hot ng ny. Vit Nam d nh xy dng 2 nh my in ht nhn ti tnh Ninh Thun vi tng cng sut 4.000 MW. u t ban u d kin khong 2 t USD/l phn ng.Cc chuyn gia phn tch ca Policy Horizons Canada lit k mt s cng ngh mi v nng lng c th thay i th gii trong tng lai. Cc cng ngh ny c phn chia trong 3 lnh vc: sn sinh nng lng, mng in thng minh v cng ngh lu tr nng lng.Nng lng nguyn t an ton c coi l mt trong nhng ngun nguyn liu sch cho tng lai v hon ton khng cha cacbon. Hin nay, con ngi ch mi sn xut c 372 GW t ngun nguyn liu ny, n gia th k 21 c th tng ln 700 GW nh cng ngh nguyn t th h mi, l cng ngh th h III: Dng thit k nc tng p; th h IV: s dng cng ngh tng si v th h V: dng l phn ng sng di ng.Phn ng ht nhn quy m nh s c s dng trong tng lai. Cc l ny ch di khong vi chc mt, c th d dng vn chuyn v lp t. Hin thi, cc l ny mi ch cung cp c cng sut 10 MW, nhng trong tng lai gn c th nng ln 50 MW.Qun tnh giam hp, l cng ngh nng lng nhit hch mi ang c nghin cu pht trin. Cng ngh ny to ra cc phn ng nhit hch ht nhn bng cch t nng v nn nhin liu, thng l hn hp ca deuterium v tritium. D bo s tr ln ph bin vo nm 2021.Phn ng ht nhn thori: Cht ha hc thori s c s dng lm nhin liu cho l phn ng ht nhn thng thng. Thori cng c s dng sn xut nhin liu ht nhn trong l phn ng ti sinh. u im ca thori l cht thi tn ti trong thi gian t hn t 10 n 10.000 ln so vi cht thi phng x hin nay. Cht thori khng cn phi lm giu ging nh urannium.Kinh t ton cu ang pht trin mnh m bt chp suy thoi, khng hong. Ngun nng lng n hm nay ch yu vn l nhng ngun nng lng khng th ti sinh, vn l than , du m v kh t. ng vai tr quan trng, song vic s dng ngun nng lng c ngun gc ha thch gy nhiu h ly cho mi trng. Kch bn no cho ngun nng lng ca th k 21: Du m, nng lng ht nhn, nng lng ti to..., l nhng cu hi t ra cho mi quc gia, cho i ng cc nh qun l, cc nh khoa hc.1. Nng lng ht nhn-gii quyt cc vn mi trng, kinh t, tnh trng kht nng lng.Trong lnh vc bo v mi trngCht thi ht nhn khng ng s bng cht thi ca nhin liu ho thch dng pht in khc v chng c s lng nh v c th qun l c. So vi nh my nhit in chy than, mt nh my nhit in ht nhn c cng cng sut s i hi nhin liu ht nhn v khi lng ch bng 1/100.000 ln.Cng b mi y ca Hi Ha hc M cho thy, vic s dng in ht nhn trn ton cu giai on 1971 - 2009 gim c khong 64 t tn kh thi gy hiu ng nh knh t vic s dng than v cc nhin liu ha thch khc. n gia th k 21, in ht nhn c th ngn chn c khong 7 triu ngi t vong v nhim mi trng mi nm, ngn c pht thi khong 80-240 t tn kh nh knh.Bn cnh , in ht nhn cn c nhng li th cho php tit kim 5-10% in nng trong khu truyn ti, h thng li in vn hnh vi xc sut xy ra s c thp hn2. in ht nhn vn l u tin ca nn kinh t mi niThm ha ht nhn ti Nht Bn khin cho cc c quan nng lng ti M v cc nc pht trin chu u phi cn nhc li k hoch pht trin ngun nng lng ny. V nu nh mt lng ln phng x r r khin cho cuc khng hong tr nn trm trng hn, th cc nc ang pht trin c l cng s phi xem xt li cc k hoch tham vng ca mnh. Tuy nhin, d tha nhn yu cu v m bo an ton, cc nc ny cho bit nhu cu nng lng khng l ca h buc h phi tip tc u t vo pht trin in ht nhn.Theo ng Srikumar Banerjee, Ch tch y ban nng lng nguyn t ca n , nc ny ang trong cn kht nng lng trm trng. Gn 40% dn s n khng c in dng thng xuyn, do yu cu c thm ngun in ang ngy cng tr nn cp thit ti quc gia c 1,2 t dn ny.Trung Quc l quc gia c nhiu k hoch pht trin in ht nhn tham vng nht th gii. Th trng B Mi trng Trung Quc Zhang Lijun tuyn b nhng kh khn m Nht Bn ang phi i mt s khng th ngn cn k hoch pht trin nng lng ht nhn ca nc ny.Cuc chy ua pht trin nng lng ht nhn m dn u l n v Trung Quc cng mt vi nc chu khc khin cc nc ng u v Trung ng cng nhp cuc nhm i ph vi gi nhin liu ha thch ngy mt tng cao v mi lo ngi v hin tng nng ln ton cu. Theo Hip hi cc cng ty kinh doanh in ht nhn trn th gii, hin cc nc trn ang s hu 443 l phn ng ht nhn v con s ny c th tng gp i trong vng 15 nm ti.Tuy nhin, iu ny khng c ngha l n v Trung Quc th vi cc nguy c t ngun nng lng ht nhn. Th tng n Manmohan Singh cho bit C quan nng lng nguyn t nc ny s kim tra li ton b h thng m bo an ton ti cc nh my ht nhn, c bit vi ch trng m bo rng cc nh my ny s c kh nng chng chu trc tc ng ca cc thm ha t nhin nh sng thn v ng t.Ti Bc Kinh, Xie Zhenhua, ph ch tch y ban Ci cch v pht trin quc gia khng nh Trung Quc s tng cng kim tra mc an ton ht nhn v gim st cc nh my. Hin Trung Quc c 11 l phn ng ht nhn ang hot ng v d kin s tip tc xy thm mi nm 10 c s mi trong vng mt thp k ti. Hin nay, mc tiu th in ca Trung Quc tng ln 12%/nm.n c 20 l phn ng ht nhn i vo hot ng v d kin s chi khong 150 t la xy thm cc nh my mi trn c nc. Nc ny c tnh n nm 2050, ngun nng lng ht nhn s tng gp 10 ln so vi hin nay, p ng khong nhu cu in nng ca c nc.General Electric (G.E. cng ty chuyn xy dng cc l phn ng ht nhn) l mt trong nhng cng ty hng li t cuc chy ua nng lng ht nhn ton cu cng vi cc tn tui khc nh Areva (Php) v Westinghouse ca Toshiba. G.E. cng l cng ty thit k cc l phn ng ht nhn ca nh my in Fukushima Daiichi ti Okuma, Nht Bn ni chu nh hng nng n ca t sng thn va qua v ang din ra hng lot v n phng x gn y.Tuy nhin, tng gim c ca G.E., Jeffrey R. Immelt cho bit ng kh thn trng i vi nng lng ht nhn. Theo ng Immelt, hin cn qu sm on trc nh hng ca v vic ti Nht Bn i vi ngnh cng nghip ht nhn. C phiu ca G.E. gim khong 2% vo u tun ny, xung mc 19,92 la. ng cho bit: Chng ti cc nc t tin hnh iu tra v a ra kt lun ca mnh. Chng ta c th xem li cc ghi chp trong vng 50 nm qua v nng lng ht nhn v t nh gi. Khi c hi v vic liu a im st b bin ca nh my Fukushima Daiichi c gp phn tng mc thit hi ca nh my hay khng, ng tr li: V a im cng nh tt c cc vn khc hy mi chuyn din ra t nhin.G.E hin vn cha bn bt k nh my in ht nhn no cho n . Hu ht cc l phn ng hin ti ca nc ny u c xy dng trong nc vi s h tr ca Nga v cc hp ng u thuc v cc nh my do Nga hu thun. n cng k mt hp ng xy dng l phn ng ht nhn vi Areva vo thng 12 vi tr gi 9,3 t la.M vn ng mnh m n m ca th trng nng lng ht nhn cho cc cng ty ca mnh. Cc c quan n v M dnh hn 5 nm m phn v mt tha thun ht nhn, vn c c chnh quyn hai nc v cc c quan nng lng ht nhn quc t ng h. Tha thun ny hon thnh vo thng tm nm ngoi v c xem l mt trong nhng thnh tu i ngoi chnh ca ng Singh v m ng cho cam kt pht trin kinh t t nc ca ng cm quyn do ng lnh o. Tuy nhin, tha thun ny c mt iu khon ng ch v quy nh trch nhim, theo cc bn cung cp nh my in (khng phi cc bn vn hnh) phi chu trch nhim trong trng hp xy ra ri ro. Bt chp p lc t pha M yu cu thay i iu khon , thm ha ti Nht Bn c th khin cc nh lp php n gi nguyn tha thun ban u.G.E v Westinghouse tuyn b h s ng ngoi th trng ht nhn n cho n khi nc ny thay i quy nh trch nhim theo ng vi cc quy chun quc t.3. Nh my in nguyn t Qu trnh pht trin in ht nhn trn th gii

Trn th gii, in ht nhn c lch s 60 nm, ng gp to ln cho s pht trin kinh t - x hi ca nhiu quc gia. So vi cc ngun nng lng ha thch ang dn cn kit, in ht nhn c u th hn ch gy nhim kh quyn v hiu ng nh knh dn n bin i kh hu ton cu.

Nh my in nguyn t hayNh my in ht nhn l mt h thng thit b ht nhn nhm sn sinh ranng lngtrong mt ch lm vic xc nh vi cc iu kin nghim ngt v s dng nng lng ht nhn ca th gii vi mc ch ha bnh thng qua ccl phn ng ht nhn.

a. Nh my in ht nhn u tin trn th giiin ln u tin c sn xut bng nng lng ht nhn vo ngy 20/12/1951 ti l th nghim EBR-1 ca M v thp sng c bn bng n nhng cc nh my in ht nhn thng mi u tin trn th gii bt u hot ng vo thp nin 1950.Ngy 26/6/1954, t my in ht nhn u u tin vi cng sut 5MW(e) c a vo vn hnh ti ti Obninsk thuc Lin X c. Nh my in hat nhn u tin trn th gii Obninsk khng chi la xi nghip sn xut in ma con co mt mc ch khc l ao tao cc chuyn gia iu khin lo phan ng hat nhn trn tu ngm. Tuy nhin, sau khi nguy c chin tranh ht nhn giam i, nhim v ca nha my in ht nhn Obninsk a thay i. C s nay t tr thnh phng th nghim khoa hc co ong gop v gia vao s phat trin nn khoa hc Nga.Nha my in ht nhn Obninsk phc v cho nn khoa hc v nganh nng lng trong thi gian 48 nm. Ngy 29/4/2002, l phn ng ngng hoat ng. Nha may bin thanh Vin bo tng ca ngnh cng nghip ht nhn Nga.b. S lc v qu trnh pht trin in ht nhn trn th giiSau nh my in ht nhn u tin ti Obnisk, Lin X c, trn th gii a xut hin cc l phn ng hin i hn va cac sang ch c s dung ti nha may in hat nhn u tin a mang lai nhng kinh nghim b ich trong linh vc phat trin nganh nng lng ht nhn. C th s lc qu trnh pht trin in ht nhn trn th gii qua nhng giai on nh sau:- Giai on nhng nm 1950-1960:y l giai on khi u, khi cng ngh gn nh cha c thng mi ha. Sau t my in ht nhn u u tin ti Obninsk thuc Lin X c, nm 1956, Nh my in nguyn t Calder Hall thuc Vng quc Anh c quy m cng nghip u tin trn th gii c vn hnh. Ti M, da trn kinh nghim thnh cng xy dng l phn ng PWR cho tu ngm nguyn t, Cng ty M Westinghouse cng xy dng nh my in ht nhn u tin dng l PWR ti Shippingport bang Pensylvania vi cng sut 60MW, bt u hot ng vo nm 1957. Nhn chung, trong giai on ny, pht trin in ht nhn ch yu nhm mc tiu pht trin khoa hc, cng ngh v xy dng tim lc ht nhn bo m an ninh quc gia.- Giai on 1970-1980:Giai on cng ngh in ht nhn c thng mi ha cao. Cuc khng hong du m trn th gii xy ra vo thi gian ny lm cho nhiu quc gia y nhanh tc pht trin in ht nhn, nng t trng in ht nhn trong sn lng in ton cu tng gn hai ln, t 9% ln 17%. y l giai on hong kim ca in ht nhn. L Unterweser 1.350 MW c bt u sn xut in t nm 1978 v n nay tng sn lng in l 221,7 t KWh, nhiu hn so vi bt k l no khc.- Giai on cui thp nin 1980 v nhng nm 1990:Sau s c Chernobyl (1986), s phn i ca cng chng, cc yu t chnh tr v si hi tng cng cc yu cu v an ton lm cho tc xy dng in ht nhn gim mnh.- Giai on t u th k XXI ti nay:Xu hng pht trinin ht nhn c nhng thay i tch cc khi an ninh nng lng c ngha quyt nh v cng ngh in ht nhn ngy cng c nng cao. M c k hoch n nm 2020 s tng thm 10.000 MW in ht nhn. Vng quc Anh quay tr li pht trin in ht nhn. Trung Quc d kin pht trin in ht nhn n nm 2020 t 70 GW.Tri qua 60 nm pht trin nhiu thng trm, in ht nhn tr thnh b phn cu thnh quan trng ca ngnh cng nghip in lc nhiu quc gia. in ht nhn gp phn gii quyt nhu cu nng lng i vi pht trin kinh t - x hi, m bo anh ninh nng lng, thc hin a dng ha ngun nng lng v bo v mi trng.Hin nay c trn 430 l phn ng nng lng ht nhn thng mi ang hot ng 31 nc, vi cng sut trn 370.000 MW. Khong 70 l phn ng ang c xy dng. D kin in ht nhn ton cu n gia th k XXI t cng sut 1.000.000 MW, gi vng t trng 19% tng sn lng in chung ca ton th gii. Trong , t trng in ht nhn ca nhiu nc t mc rt cao nh: M: 50%; Php: 85%; Nht Bn: 60%; Hn Quc: 70%; Trung Quc: 30%; Indonesia: 40% v Thi Lan, Philippines, Malaysia, Vit Nam: 20%.

c. Tinh hinh phat in bng nng lng hat nhnNha may in nguyn t hay nha may in hat nhn la mt h thng thit bi hat nhn nhm san sinh ra nng lng trong mt ch lam vic xac inh vi cac iu kin nghim ngt v s dung nng lng hat nhn cua th gii vi muc ich hoa binh thng qua cac lo phan ng hat nhn.

Trn hinh a ra cho chung ta bit nguyn tc lam vic cua nha may in hat nhn vi 2 vong tun hoan. Nng lng nhit c sinh ra vung hoat cua lo phan ng(ni xay ra qua trinh phn hach Uranium-235). Nhit c cung cp cho cht tai nhit (cht mang nhit), c bm tun hoan trong vong tun hoan mt. Tip n cht tan nhit(khi o a mang nhit lng) se i ti b phn trao i nhit (trong lo hi) . y se xay ra qua trinh troa i nhit. Nc lo hi c ung nong va si, hi nc c tao thanh trong qua trinh si se c dn ti Turbin, hi nc lam cho Turbin quay, dn n Rotor quay va sinh ra dong in.Hi nc sau khi i qua Turbin se tip tuc i vao b phn ngng tu, tai y hi c lam mat, va bi ngng tu tao thanh nc. Nc ngng tu c may bm bm ngc lai lo hi, va tip tuc mt chu ky mi.Cht tan nhit vong tun hoan 1sau khi vao b phn trao i nhit, mt i mt phn nhit lng, lai c may bm bm ngc lai lo phan ng va tip tuc 1chu ky mi.B phn bu ap sut la mt b phn rt quan trong va rt phc tap, co nhim vu am bao ap sut n inh cho lo phan ng. Khi s chnh lch nhit cua cht tan nhit se dn n s thay i ap sut cua lo phan ng. Va b phn nay phai co nhim vu thay i mt cach nhip nhang va nhanh chong. Khi ma s thay i nhit xay ra rt nhanh khoang t s n s (thi gian xay ra cua mt phan ng phn hach). i vi cht tan nhit la nc, thi b phn bu ap co mt nhim vu rt quan trong, nhm duy tri n inh mt ap sut cao (Lo PWR la 160atm), giup nc vong tun hoan mt khng si.Ngoai nc c s dung lam cht tan nhit, thi cac cht tan nhit khac nh c dung tai, Anh, nc nng, kim loai long nh Natri, Chi , Thuy ngn... cung c. Natri c s dung trong lo phan ng Neutron nhanh tai Nga vi ba vong tun hoan. Vong mt va vong hai la Natri va vong ba la nc nhe (nc t b phn sinh hi-turbin-b phn ngng tu). S dung cac kim loai long se tao iu kin vic n gian hoa lo phan ng, khi o b phn bu ap vn rt phc tap se khng con cn thit na.S vong tun hoan cua lo phan ng c thay i tuy theo cac loai lo khac nhau (Trn hinh la loai lo PWR Nc-Nc). Ngoai ra tai Nga con phat trin loai lo RBMK. y la loai lo mt vong tun hoan, nc c si ngay trn thanh nhin liu, tao ra hi nc sau o ti Turbin. Trong trng hp khng th cung cp mt lng nc li lam lanh hi nc trong qua trinh ngng tu , thi nha may in c xy dng h cha nc va thap ngng tu. Thap co nhim vu lam tng qua trinh i lu va qua trinh ngng tu trong b phn ngng tu cua lo. Thap ngng tu a tr thanh mt phn ni bt cua mi nha may in nguyn t.d. Xu th in hat nhn trn th giiC quan nng lng nguyn t Quc t (goi tt theo ting Anh la IAEA-International Atomic Energy Agency hay ting Phap la AIEA Agence Internationale de lnergie Atomique), mt t chc cua Lin hip quc ra i t nm 1957 hin co 137 nc thanh vin .Theo tai liu C quan nng lng Nguyn Quc t, tinh n ngay 31-12-2002 trn toan th gii co 441 lo phan ng hat nhn phat in (power reactor-phn bit vi research la lo phan ng nghin cu cng sut nho). Tng cng sut in hat nhn chim 17% trong toan b san lng in.Bang thng k in hat nhn theo ng nc nh sau:

STTNcS lng phang ng Cng Sut (MW)Ty l in hat nhn(%)

1My10498.23020.34

2Phap 5963.07377.97

3Nht5444.28734.47

4c1921.28329.85

5Nga3020.79315.98

6Han Quc1814.89038.62

7Anh3112.25222.43

8Ucraina1311.20745.66

9Cananda1110.10812.32

10Thuy in119.43245.35

11Ty Ban Nha97.57425.76

12Bi75.76057.32

13Trung Quc75.3181.43

14Cng hoa Sec63.46824.54

15Thuy Si53.20039.52

16Bungari42.72247.30

17Phn Lan42.65629.81

18n 142.5033.68

19Slovakia62.40865.41

20Lithuania22.37080.12

21Braxin21.9013.99

22Nam Phi21.8005.87

23Hunggari41.75536.14

24Mhico21.3604.07

25Achentina29357.23

26Slovenia157640.74

27Rumani165510.33

28Ha Lan14504.00

29Pakistan24252.54

30Acmenia137640.54

Trong tng s 441 lo phan ng phat in vi tng cng sut 358.551 MW co tinh ca 6 lo vi tng cng sut 4884 MW cua ai Loan, in hat nhn chim 20.53%.in hat nhn My My la nc hin ng u th gii v cng sut in hat nhn, chim 25% toan b cng sut in hat nhn cua th gii. Vao cui nm 2002, Tng thng My Georges Bush tuyn b My tham gia tr lai k hoach ITER m rng ra cho cac nc My, Nga , Cng ng Chu u, Canada, Trung Quc, Han Quc , Nht ban vi chi phi d kin ln n 12 ty USD. K hoach nay d inh se bt u vao nm 2006 va hoan thanh vao nm 2015. ia im xy dng ang la chon gia trung tm nghin cu hat nhn Cadarache min nam nc Phap va Rokkasho Nht Ban.Mt vi du na la cung vao cui nm 2002, b nng lng My a mi ai biu 10 nc (My,Anh,Phap,Nht Ban,Han Quc,Canada, Braxin,Achentina,Nam Si, Thuy Si) hop Din an Quc t th h Th IV )nm phn cng nghin cu phat trin th h lo phan ng hat nhn th t dung khi heli nhit cao 850C (thay cho nc nhit 320C nh hin nay) tai nhit, nh vy co th a h s chuyn hoa nhit nng ra in nng ln 45% (so vi 35% hin nay), co th dung ch tao ra khi hyr la nhin liu se thay th cho du mo trong tng lai .S di thai i vi in hat nhn cua My ang thay i la vi hin nay trong c cu nng lng My phu thuc qua nhiu vao than. Theo s liu cua ngn hang th gii nm 2003 san lng in cua My nm 2002 la 4004 ty kWh (cua Vit Nam la 27ty kWh), trong o than chim 52,7% , hat nhn 20%, khi 15,7%,thuy in 5,2%, du mo 3,1% . My thi ra s lng qua ln khi gy ra hiu ng nha kinh lam anh hng khi hu toan cu .Cng c Kyoto quy inh cac nc se phan giam lng khi , nu qua lng cho phep thi mi tn phan phat 100USD goi la thu cacbon. Cho n nay in hat nhn c xem la bin phap duy nht giam khi thai vi s lng ln .Thai cua nc My se anh hng ln n thai cua cac nc khac, trc ht la cac nc Chu u i vi s phat trin cua in hat nhn trong nhng nm ti.in hat nhn PhapLo phan ng u tin cung cp in nng cua Phap la lo G1 xy dng Marcoule trn b Rhne min ng Nam nc Phap, bt u hoat ng t thang 9-1956. Phap la nc th hai trn th gii co in nguyn t (sau Lin x). Tip theo lo G1 la lo G2(9-1958) va lo G3(1959) u dung urani thin nhin, vi luc nay Phap cha ch tao c urani giau nh My hay Lin X. Cac lo phan ng nay va cung cp in nng , va dung san xut ra Plutni 239. Nc Phap a dung phng phap nay ch tao qua bom nguyn t . Theo s liu thng k ngn y, Phap hin co 59 lo phan ng vi tng cng xut 63 triu KW, ng th hai trng th gii sau My. Ty l in nguyn t so vi toan b san lng in Phap la 78% . Tt ca cac lo phan ng cua Phap u thuc loai lo PWR vi cng xut ngay cang ln: 900MW, ri 1300 MW va gn y nht la 1450 MW. Chinh nh phat trin mach me cng nghip in hat nhn ma nc phap a thc hin c s c lp nng lng, khng l thuc vao vic nhp du cua nc ngoai, vt qua c cac cuc khung hoang du m .Cui nm 2003 Cng ty Cng nghip Hat nhn Framatome cua Phap a thng thu xy dng lo phan ng hat nhn th 5 cua Phn Lan. y la mt lo phan ng hat nhn thuc th h th ba u tin trn th gii do Phap va c hp tac ch tao, ky hiu la EPR(European Pressurized Water Reactor-lo phan ng nc ap lc Chu Au) co an toan va tinh kinh t cao hn cac lo phan ng hin nay . Cng sut cua lo la 1600 MW, ln nht t trc n nay . Nha may in hat nhn cua phn Lan nay d inh se khi cng vao u nm 2005 va khanh thanh vao cui nm 2009.in hat nhn Trung Quc Thang 9-1958, Trung Quc khanh thanh lo phan ng hat nhn nghin cu(Nuclear Research Reactor-NRR) u tin, vi s giup cua Lin X. y la mt lo kiu HWRR (Heavy Water Research Reactor-Lo phan ng nghin cu nc nng) cng sut ban u la 10 00KW (sau a ln 15 000KW), dung nhin liu la urani t nhin , cht lam chm ntron la nc nng () Loai lo nay co th tao ra plutni -239 trn 90% co th dung ch tao cu khi hat nhn goi la plutni quan s . Loai lo dung urani giau va nc nhe () chi tao ra plutni dn s , ham lng plutni -239 di 60% ,khng th dung lam vu khi hat nhn c.Hin nay, mt Nha may in hat nhn ang c xy dng Liangyungang thuc tinh Giang T phia Bc Thng Hai vi 2 lo phan ng mang tn Tianwan-1 va Tianwan -2 kiu lo nc ap lc VVER-1000 do Nga ch tao, theo mt Hip inh ky kt gia Chinh phu Nga va Chinh phu Trung Quc, cng sut mi la 1000MW, khi cng vao thang 6-1999 va d inh sea vao hoat ng trong nm 2004 va 2005.Gn y trn bao China Daily, Tng Giam c Cng ty in hat nhn tinh Quang ng ( Guangdong Nuclear Power Co.Ltd) Qian Zhimin cng b k hoach xy dng Nha may in hat nhn ln nht Trung Quc gm 6 lo phan ng mi lo cng sut 1000MW Yangjiang thuc huyn Yandong trn b bin tinh Quang ng, phia Ty Nam Nha may in hat nhn Daya Bay. Cac cng ty My, Nht ,Nga Canada va Phap d inh se tham gia u thu thit k va xy dng. Cng ty Westinghouse cua My d inh se chao hang loai lo AP 1000, Cng ty Framatome cua Phap chao hang loai lo CNP-1000 phat trin t loai lo Daya Bay va LingAo. Nha may in hat nhn nay d kin se bt u xy dng vao nm 2006, hai lo phan ng u tin a vao vn hanh vao nm 2010.in hat nhn Nht Ban Nht Ban ng th ba th gii v in hat nhn, sau My va Phap, vi 54 phan ng hat nhn co tng cng sut 44.287MW. Nha may in hat nhn u tin cua Nht c bt u xy dng t nm 1960 va khanh thanh thang 7-1966 . Nha may nay dung mt lo phan ng GCR s dung urani thin nhin, lam bng khi ging kiu Calder Hall cua Anh hoat ng t 1956. Nha may c xy dng Tokai-mura, tinh Ibaraki, cng sut la 166 MW, sau 26 nm lam vic nay a ngng hat ng.Hin nay in nguyn t chim 34.47% trong toan b san lng cua Nht, d kin n nm 2010, ty l nay se c a ln n 40% in nguyn t c xem la ngun nng lng quan trong cua nc nht trong th ky XXI.Lo phan ng ntron nhanh thi nghim Joyo hoat ng t nm 1978 vi cng sut nhit la 50MW. Nm 1984 cng sut c a ln 100MW. Nm 1985 Nha may in hat nhn dung lo phan ng ntron nhanh Monju c xy dng va a vao hoat ng vao nm 1992 vi cng sut nhit la 250MW .y la bc cu ni t lo thi nghim n nhng lo phan ng ntron nhanh thng mai quy m ln trong tng lai . D kin sau nm 2030 lo phan ng ntron nhanh se gi vai tro chu ao trong nganh in hat nhn cua Nht Ban.II. Nng lng ht nhn gi phi tr qu t:1. V n l phn ng ht nhn Chernobyl nm 1986:a. Nh my in ht nhn Chernobyl: Nh my in nguyn t Chernobyl mang tn V. I. Lenin, nm th trn Pripyat, Ukraina. Nh my c bn l phn ng, mi l c th sn xut ra 1 gigawatt (GW) in (3,2 gigawatts nhit in), v c bn l phn ng sn xut ra khong 10% lng in ca Ukraina thi im xy ra v tai nn. Vic xy dng nh my c bt u t thp k 1970, l phn ng s 1 bt u hot ng nm 1977, tip theo l l phn ng s 2 (1978), s 3 (1981), v s 4 (1983). Thm hai l phn ng na (s 5 v s 6, mi l cng c kh nng sn xut 1 gigawatt) ang c xy dng thi im xy ra tai nn. Bn t my pht in s dng l phn ng kiu RBMK-1000.V tai nn ngy 26/4/1986 ti nh my in Chernobyl (Ukraine) gy ra thm ha ht nhn ti t nht trong lch s th gii, li nhiu hu qu ln cho n by gi v v sau.b. Nguyn nhn v thm ha: Th by ngy 26 thng 4, 1986, lc 1:23:40 sng gi a phng, l phn ng s 4 nh my in Chernobyl c gi l Chernobyl-4 xy ra mt v n hi ln gy chy, mt lot cc v n tip sau , v xy ra hin tng tan chy li l phn ng ht nhn. Nhiu chuyn gia ng vi nhau rng, sai st ca con ngi chnh l nguyn nhn dn ti thm ho. l thit k khng chnh xc trong h thng lm mt ca l phn ng v dn n v n ph hu l. Nhng sai lm nghim trng ca cc nhn vin iu hnh nh my cng l tc nhn dn n tai nn. H vi phm cc nguyn tc an ton sn xut v thc hin mt s ng tc khng c php trong qu trnh th nghim thit b in ti l phn ng s 4.c. Hu qu:i. Nhng hu qu tc thiHin tng tan chy ht nhn gy ra mt m my phng x lan rng ti Nga, Belarus v Ukraina, ngoi ra cn thm nhng vng khc ti chu u. nhim t tai nn Chernobyl lan ra cc vng nng thn xung quanh mc khc nhau, ty thuc vo iu kin thi tit. Bo co TORCH 2006 cho thy mt na s ht hay hn ri xung bn ngoi Ukraina, Belarus v Nga. Mt din tch t ai rng ca Lin bang Nga pha nam Bryansk v nhiu vng khc pha ty bc Ukraina cng b nhim.203 ngi phi vo vin ngay lp tc, trong s 31 ngi cht. a s h l cc nhn vin cu ha v nhng ngi cu nn tm cch kim sot v tai nn, h khng hiu r mc nguy him ca vic b nhim phng x. 135.000 ngi phi s tn khi vng, gm 50.000 ngi t th trn Pripyat cnh . Nhng ngi cng nhn tham gia vo qu trnh cu cha v dn dp sau tai nn c gi l "thnh vin i x l", nhn nhng liu phng x cao. Theo cc c tnh ca Lin X, khong t 300.000 ti 600.000 thnh vin i x l tham gia vo vic s tn.

Khi khu vc cm vo c thit lp trn t Ukraina v nc lng ging Belarus quanh Chernobyl y khong 300.000 ngi a phng ri khi nh ca. Cc binh s thu dn nhng mnh v nhim x cht ngi ti hin trng v n.

ii. Nhng hu qu cha gii quyt xongTng cng 116.000 ngi c s tn vo nm 1986 trong phm vi 30 kilomet xung quanh khu vc nh my in nguyn t Chernobyl, hin vn b b hoang. Nhng nm tip theo, 230.000 ngi khc cng c s tn.Nm 2005, mt bo co gy tranh ci ca Lin hip quc (LHQ) ch nu c 4.000 ngi thit mng c xc nhn ti 3 nc b nh hng nghim trng nht. Mt nm sau, t chc Ha bnh xanh (Greenpeace) thm nh s ngi thit mng do thm ha trn ln n 100.000 ngi. Tng s ngi thit mng v nhng nh hng lu di n sc khe vn l ch tranh lun quyt litSau tai nn, nh my nguyn t Chernobyl tip tc sn xut in n nm 2000, khi l phn ng cn hot ng cui cng b buc phi ngng hot ng do sc p ca phng Ty.D 30 nm tri qua, th trn Pripyat gi khng c ngi sinh sng v cng khng th c ngi sinh sng tr li trong mt thi gian di. Cc nh khoa hc c tnh th trn nm gn nh my in ht nhn Chernobyl ny s vn trong cnh khng ngi sinh sng trong t nht 3.000-20.000 nm bi mc nhim x cc cao ti y. y cng l bng chng cho thy nguy c lu di ca nng lng ht nhn.Hin, khong 5 triu ngi Ukraine, Belarus v Nga vn sng trong nhng vng b nhim x vi cc mc khc nhau. Theo bo co ca Greenpeace, 30 nm sau thm ha Chernobyl, ngi dn ti cc vng nhim x vn ang n cc loi thc phm nhim x. Bo co cho bit cc mu sa v rau c ti khu vc ny c mc nhim x cao gp hng chc ln tiu chun. S ngi ung th ti khu vc ny cng tng ln khng ngng mt cch bt thng.

Hai a tr b ung th do tc ng ca thm ha c iu tr.

Khung cnh hoang tn Pripyat sau thm ha ht nhn.d. Hng khc phc:Sau khi s c xy ra, gii chc mt "quan ti b tng" quanh l phn ng s 4 ngn 190 tn bi phng x tip tc pht tn ra mi trng. Tuy nhin, theo thi gian v do nh hng ca cc cht phng x, v bc y ang xung cp. Chnh quyn Ukraine s xy v bc mi bng thp, hnh mi vm vi chiu cao 105 m, chiu di 150 m v chiu rng 260 m quanh l phn ng s 4. Lp v bc mi s tn ti khong 100 nm v chi ph xy dng n vo khong 1,3 t Euro. Ngi ta gi v bc mi l "quan ti ". Theo k hoch, qu trnh xy dng n bt u t nm 2010 v s kt thc vo nm 2015. Tuy nhin, d n hon thng xuyn do nhiu nguyn nhn.u thng 5/1986, d lng phng x ang mc cc cao, lc lng gii quyt hu qu ca v n vn dng cm thc hin nhim v. Do khng c thit b bo h cn thit v cha bit r mc nguy him, nhiu tnh nguyn vin phi nhim phng x. Theo mt bo co ca T chc Y t Th gii (WHO), Lin x huy ng lc lng gm hn 6.000 ngi ti Chernobyl khc phc hu qu ca v n.

Nhn vin tham gia qu trnh khc phc hu qu thm ha phi eo mt n chng c.

Cng nhn kim tra nng phng x trc khi ri ni lm vic2. Chin tranh ht nhn:a. V kh ht nhn:V kh ht nhn (ting Anh: nuclear weapon) l loi v kh m nng lng ca n do cc phn ng phn hch hoc/v nhit hch gy ra. Mt v kh ht nhn nh nht cng c sc cng ph ln hn bt k v kh quy c no. V kh c sc cng ph tng ng vi 10 triu tn thuc n c th ph hy hon ton mt thnh ph. Nu sc cng ph l 100 triu tn (mc d hin nay cha th thc hin c) th c th ph hy mt vng vi bn knh 100 - 160 km. V kh ht nhn l loi v kh hy dit hng lot m nng lng ca n do cc phn ng phn hch ht nhn hoc/v phn ng hp hch gy ra. Sng ci Davy crockett l loi v kh ht nhn nh nht ca M.

Nhng qu bom ht nhn u tin, ging nh Fat Man.

Tn la n o c th mang nhiu u n ht nhn trong mt ln phng.b. Hu qu:Mt v kh ht nhn nh nht cng c sc cng ph ln hn bt k v kh quy c no. V kh c sc cng ph tng ng vi 10 triu tn thuc n c th ph hy hon ton mt thnh ph. Nu sc cng ph l 100 triu tn (mc d hin nay cha th thc hin c) th c th ph hy mt vng vi bn knh 100 160 km. Cho n nay, mi ch c hai qu bom ht nhn c dng trong nh th chin: qu bom th nht c nm xung Hiroshima (Nht Bn) vo ngy 6 thng 8 nm 1945 c tn l Little Boy v c lm t uranium; qu sau c tn l Fat Man v c nm xung Nagasaki, cng Nht Bn ba ngy sau , c lm t plutonium.

V nm bom kinh hong ph hy hu ht cu trc ca thnh ph vn c coi l cn c hu cn nh ca qun i Nht Bn.

3. S c nh my in Fukushima:a. Nguyn nhn: C hai yu t dn n v n nh my ht nhn, lm r r phng x ti Fukushima. u tin l do ng t. TheoReuters, vo lc 14h46 ngy 11/3/2011 theo gi a phng, mt trn ng t mnh 9 Richter xy ra ti vng bin ngoi khi thnh phOnagawa, tnh Miyagi. Tuy nhin, nh my chu c tc ng ca trn ng t mt cch an ton. Nhng t vic ng t dn n s c th hai l sng thn n, lm ngp h thng pht in, y l nguyn nhn chnh dn n thm ha Fukushima. ng t v sng thn lm hng h thng lm ngui l phn ng v cc my pht in cp cu. Do khng kim sot c b phn lm ngui, l phn ng ca nh my b n, pht tn phng x ra bn ngoi.

b. Hu qu:Sau s c r r phng x ti nh my in ht nhn Fukushima, ni y bin thnh "vng t cht" vi nhng cnh hoang tn, nt, nhiu nh ca, lp hc b b khng, c mc um tm khp li. Nhng vng cch nh my Fukushima 100 km cng b nh hng phng x. Mt s khu vc trong vng cm c th s khng c s sng trong nhiu thp k ti, vi lng phng x hn 50 millisievert mi nm, trong khi mc phng x cho php l 20 millisievert mi nm. Hng chc nghn ngi dn c yu cu di di trnh phng x. Nhiu ngi vn ang sng trong nhng ngi nh tm, trong khi nhiu ngi khc la chn chuyn ti nhng ni mi, t b hy vng tr li qu nh. Nhiu loi ng, thc vt a phng b bin dng bi nhng hu qu do thm ha ht nhn. Theo cc chuyn gia, nguyn nhn xy ra t bin bt thng l do mc phng x cao trong ngun nc ngm gn nh my. iu ny dn n vic cc loi ng, thc vt ti y b bin i hng lot v cn rt lu na con ngi mi li c th sinh sng trn nhng vng t ny.

Nh my in ht nhn Fukushima b tn ph sau thm ha.

Hnh nh c chp t trn cao ca nh my Fukushima sau v n.

Nhng ti t cht ng trong thnh ph Fukushima, tnh Fukushima, v cha cht phng x. ng t, sng thn ngy 11/3/2011 ko theo khng hong ht nhn ti t nht th gii k t sau thm ha Chernobyl, Ukraine, nm 1986.

Thin tai v phng x khin cy c Fukushima cng li tn. t nc v con ngi x s mt tri mc hi sinh mnh m nhng vn cha c nh mong i bi nhn lc thiu v gi vt liu xy dng cao.

Phng x vn tn ti trong cc loi hi sn Nht Bn vi thp k tip theo.c. Hng khc phc hu qu: Chnh ph Nht Bn v Cng ty in lc Tokyo (Tepco) va cng b l trnh mi v khc phc s c ti nh my in ht nhn Fukushima I, cng ngy a ra nhng sa i chnh sch quan trng sau thm ho kp 11/3.Tepco, Cng ty iu hnh nh my in ht nhn Fukushima, cho bit h son nhng k hoch mi cho vic ng ca c s ny sau khi c bng chng v vic li l phn ng b tan chy ti 3 trong s 6 l phn ng.Theo k hoch mi, thi gian khc phc s c s c chia lm 3 giai on: giai on 1 ko di t nay n gia thng 7; giai on 2 ko di 3-6 thng v tip l giai on 3 tp trung gii quyt cc vn trung hn.

Theo k hoch mi, nhm cng tc v chin lc tng trng kinh t mi s ni li cc cuc hp vo cui thng ny v s a ra chin lc vc dy nn kinh t quc gia vo cui nm nay; chnh ph Nht Bn s xem xt ton din chnh sch nng lng quc gia, vn coi nng lng ht nhn l mt tr ct quan trng, ng thi cn nhc li cc k hoch thc y xut khu c s h tng ra nc ngoi, trong c cc cng ngh pht in ht nhn, h thng ng st cao tc v cc c s x l nc thi. C. TIM NNG PHT TRIN NNG LNG HT NHNI. Chu Chu l khu vc duy nht trn th gii, ni cng sut pht in v c bit l nng lng ht nhn tng ln ng k.Ti ng v Nam c 111 l phn ng ht nhn ang hot ng, 21 l ang xy dng v theo k hoch s xy dng tip khong 150 l.S tng trng in ht nhn s c thc hin Trung Quc, Nht Bn, Hn Quc v n .1. Nht Bn C 55 nh my (48 GWe) ang vn hnh, 2 ang xy dng, 11 ang l d n (17 GWe), cng vi 17 l phn ng nghin cu.

Trong tng sn lng in pht ra, 28% sn lng in l nng lng ht nhn. Nm 2015, theo d kin t l ng gp ca in ht nhn s tng ln p ng mc tiu hn ch vic pht kh thi ca Nht theo Ngh nh th Kyoto. Theo k hoch di hn, cng sut in ht nhn s tng gp i vo nm 2050.

Cc l phn ng bc vo hot ng mi y nht thuc loi l tin tin th h th ba, c h thng bo m an ton cao. Nh my u tin thuc loi ny ha vo li in nm 1996.

Nht Bn cam kt ti x l nhin liu s dng thu hi uranium v plutonium v s dng li trong sn xut in nng. C hai s l nhin liu oxit phi trn trong cc l truyn thng cng nh trong l phn ng ntron nhanh.

Nm 2003, mt s l phn ng ngng vi thng kim tra, theo di nhng bt thng. L mi nht trong s ny chy li t nm 2005.Nht Bn c l th nghim nhit cao, t c 950 C, c th sn xut ht nhn sn xut hidro vo nm 2050, v nh my cng nghip u tin s i vo sn xut vo nm 2025.

2. Trung QucC 11 nh my ang hot ng (8.6 GWe), 7 nh my ang xy dng, 24 trong d n, 76 ang xut,ngoi ra cn c 24 l phn ng nghin cu.

Trung Quc ang tin rt nhanh trong vic xy dng nhng nh my in ht nhn mi, trong nhiu nh my c bo m v tin v ngn sch.

Nhu cu v in ca Trung Quc tng trn 8% mi nm. Nhu cu ln nht l tnh Qung ng, nm k vi Hong Kong, ni in nng c cu cao hn cung rt nhiu. K hoch nh nc t ra 50 GWe vo nm 2020, nh vy mi nm cn b sung trung bnh 3.500 MWe. Mc tu di hn l nm 2050 t 240 GWe.

Trung Quc xy dng mt l phn ng trnh din nh, tin tin nhit cao, lm lnh bng kh gas dng tng nhin liu dng si (pebble bed fuel), vn hnh t nm 2000. Mt nguyn mu da trn l ny quy m cng nghip d kin s khi ng nm 2013.

V R&D ang tin hnh hp tc vi Hn Quc sn xut hidro.3. Hn quc .20 nh my ang hot ng (17.5 GWe), 3 ang xy dng, 5 c d n v 2 l phnHn Quc p ng c 35% nhu cu nng lng bng in ht nhn v loi nng lng ny ang tng ln.

Theo k hoch Nh nc s b sung thm thnh 28 l phn ng, bao gm c l phn ng tin tin v nm 2035 s thc hin 60% in ht nhn. Nhu cu in nng Hn Quc ang tng mnh.

Hn Quc hp tc vi cc cng ty M, trin khai l phn ng ht nhn OPR 1.000 MWe, ni a ha 90% v c th xut khu sang Indonesia v Vit Nam. M hnh l API mi da trn l ny.

Kinh ph cho R&D v chng trnh ch to trnh din ca Hn Quc l 1 t la M, nhm sn xut ra hidro thng phm, dng nhit ht nhn vo nm 2020.

4. n 17 nh my ang hot ng, 6 ang xy dng (3.8 GWe), 19 c d n hoc xut, cng vi 5 l phn ng nghin cu.

n t c s c lp trong chu trnh nhin liu ht nhn ca mnh. in ht nhn mi cung cpdi 4% in nng ca n . Cc nh my ang xy dng s phi hon thnh vo nm 2010. 24 nh my khc c d n hoc xut, n nm 2020 s to ra 20 GWe in nng

n l nc i tin phong trong vic pht trin chu trnh nhin liu thorium v c nhiu thit b tin tin lin quan n vn ny.II. Vit Nam

1 l phn ng nghin cu.

C mt l phn ng nghin cu Lt, hot ng vi s tr gip ca Nga.

Nhu cu in nng tng ln nhanh chng d kin t sn lng 100 t kWh/nm vo 2010 t 40 t kWh nm 2003. Trn tng nng lng l thy in, 1/4 t kh.

Thng t 2008 thng bo d kin xy dng mt nh my 4.000 MWe ti pha Nam tnh Ninh Thun, nm 2015 bt u khi cng v i vo sn xutnm 2020.III. QUN L CHT THI

Cc quc gia pht trin v ang pht trin u theo ui nhng d n nh my in ht nhn, nhm p ng nhu cu ngy cng ln v nng lng. Trong khi , ngun nng lng truyn thngang ngy cng cn kit v gp phn gia tngs nhim mi trng do lng pht thi kh c hi ra mi trng xung quanh: nc, t, khng kh v sinh vt...Tuy nhin, qu trnh x l trong cc l phn ng ht nhn to ra nhng sn phm ph, cht thi ht nhn c phng x, l yu t gy au u cc nh khoa hc v qun l. Hin ti mi ch cch x l duy nht l... chn ctcht thi trong hm m, kho cha.Cc nh khoa hc trn ton th gii a ra nhng gii php khc nhau nhm i mt vi vn x l cht thi ht nhn, tuy nhin mi cch lm u cha hiu qu. iu ny cng nhc nh vic pht trin cng ngh ht nhn.Di y l 7 gii php i mt vi vn cht thi ht nhn v nhng ri ro t chng:a vo khng gianNi lo v cht thi ht nhn s tan bin v khng th gy hi cho con ngi nu chng ta c th a chng vo h mt tri, hay th vo mt tri. Nhngnu cc v phng tu a ra cc cht thi ht nhn vo khng gian tht bi, hu qu s khn lng nh th no?Khi tu phng ri xung cc i dng, pht n trn vng thng quyn hu qu vi con ngi, sinh vt trn Tri t l khn lng. Do,vic a cht thi ra ngoi v tr cn c cn nhc.Thm ch, gi s vic phng ra ngoi khng gian thnh cng theo ng l trnh v an ton, rt c th mt ngy no , nhng cht thi c th quay tr li.Chn su trong lng tVic chn cht thi ht nhn xung su di lng t l mt la chn a thch ca nhiu quc gia. Tuy nhin, n s c chn nh th no l cu hi gy ra s tranh ci.Gii php chn su vn l mt d tnh trn giy, m t vic a cht thi vo trong nhng chic hp thp ri chn su hng km di b mt Tri t. Mt li th ca vic chnchtthi l c th khoan chng gn cc l phn ng ht nhn, gip gim khong cch vn chuyn nhng cht thi nguy him cao xung ni chn lp.Tuy nhin, cc nc u vp phi vn lin quan n la chn a im chn lp cht thi, nhng nguyn tc tiu chun m bo an ton cho mi sinh khu vc Chn lp di y bin

Kt lunTh k 21 c cho l s c cc th trng nng lng ton cu ha nht v mang tnh cnh tranh nht trong lch s loi ngi, vi tc tin b cng ngh nhanh chng v s gia tng tiu th nng lng ln nht t trc n nay, c bit l cc nc ang pht trin. ng Mohamed ElBaradei, Tng Gim c IAEA tng pht biu ti i hi ng IAEA ln th 50 vo thng 9/2006 rng, i mi cng ngh v th ch l yu t then cht m bo li ch t vic s dng nng lng ht nhn phc v pht trin bn vng. Nng lng ht nhn ton cu sau mt giai on suy gim tc tng trng ch yu do cc mi lo ngi v vn an ton cc nh my in ht nhn cui th k 20. Gi y, do tc ng ch yu bi s thay i kh hu v s cn n cc ngun nng lng phi cacbon, m nhiu chnh ph v cc cng ty trn ton th gii ang ch trng n vic phc hi pht trin nng lng ht nhn. Cc quc gia pht trin cng nh ang pht trin u th hin mi quan tm ny, chnh v vy m cch din t v s bt u thi k "phc hng ht nhn" ang c s dng trong cng ng nng lng ht nhn trn ton th gii. Cng ngh nng lng ht nhn trn th gii ngy cng tin b nhanh chng vi th h k tip cc l phn ng ht nhn tin tin, mang nhiu trin vng pht trin trong tng lai v tt c cc kha cnh, kinh t, chng ph bin v kh ht nhn, bo v mi trng, an ton v pht trin bn vng.

19