ISBN 978-90-814-7330-9
NUR 740
NUR 805
Boekstaven 2009. De staat van het sociaal-cultureel volwassenenwerk in Vlaanderen.
Verantwoordelijke uitgever
Hugo De Vos, directeur FOV
Copyright ©: overname van tekstmateriaal is toegelaten voor niet-commerciële doeleinden en mits bronvermelding.
INHOUD
INHOUD
BOEKSTAVEN 2009 De staat van het sociaal-cultureel volwassenenwerk in Vlaanderen | 3
VOORWOORD 5
DEEL 1 VOORSTELLING VAN DE SECTOR 7
DEEL 2 PROFIEL VAN DE SECTOR 29
HOOFDSTUK 1 DE WERKING 43
HOOFDSTUK 2 DE MEDEWERKERS 105
HOOFDSTUK 3 DE FINANCIËN 167
DEEL 3 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 203
BIJLAGE: CD-ROM
VOORWOORD
BOEKSTAVEN 2009 De staat van het sociaal-cultureel volwassenenwerk in Vlaanderen | 5
VOORWOORDDe FOV is blij je de tweede editie van Boekstaven voor te stellen, een boek waarin het sociaal-cultureel volwassenenwerk weer volop
in de schijnwerpers wordt geplaatst.
Boekstaven is een uitgave die het erkende en/of gesubsidieerde sociaal-cultureel volwassenenwerk in Vlaanderen jaar na jaar in
kaart brengt. Het is een jaarboek met kerngegevens over de sector: de werking, de medewerkers, de financiën en het beleid dat de
overheid ten aanzien van de sector voert. De FOV publiceert dit boek vanuit de overtuiging dat een goed beleid en claims op goede
beleidsmaatregelen gestaafd moeten kunnen worden met objectieve gegevens. Tot voor kort waren deze gegevens over de sector
onbestaande. De FOV vult met dit boek die leemte.
Boekstaven is een ‘work in progress’. Enerzijds heeft het boek reeds een lange voorgeschiedenis achter de rug, met de uitgave van
Boekstaven 2008 en zelfs de druk van een interne testversie in 2007. Anderzijds wordt, in samenspraak met de organisaties uit
de sector, steeds gesleuteld aan de inhoud van het boek, zonder evenwel de vergelijkbaarheid tussen de edities in het gedrang te
brengen. Daarom is Boekstaven 2009 meer dan een louter geactualiseerde kopie van de vorige editie. Je zal merken dat de versie die
je nu in handen hebt, slimmere cijfers bevat en meer aandacht heeft voor het concrete werk van de organisaties in de sector.
Dit boek gaat over 2009 én 2008. De eerste twee delen, de voorstelling en het profiel van de sector, zijn gebaseerd op cijfermatig en
beschrijvend onderzoek en handelen daarom enkel over het afgesloten jaar 2008. Het derde en laatste deel, het beleidsjaarboek, toont
hoe de sector in het parlementaire jaar 2008-2009 in het vizier lag van allerlei beleidswerk.
Nog een kantmelding over het laatste deel: dit deel, het beleidsjaarboek, heeft een sterke documentaire inslag. Omdat we de lezer
niet nodeloos willen overvallen met een immens dik boek, kozen we ervoor de documentatie via een CD-ROM bij de lezer te brengen.
De documentatie is gebruiksvriendelijk en ‘to the point’ gekoppeld aan de artikels. Dit laat toe te grasduinen in die rubrieken die jou
interesseren. Op de CD-ROM vind je bovendien nog meer gedetailleerde werksoortelijke cijfers over de medewerkers, persberichten
van bewegingen en de gebruikte vragenlijsten bij het onderzoek.
Met dit boek willen we op een zo objectief mogelijke manier rapporteren over de sector en het beleid. We krijgen echter regelmatig de
vraag naar wat de FOV nu zelf vindt van de gepubliceerde gegevens. Daarom hebben we een insteekkaart aan het boek toegevoegd
met wat volgens ons de essentie is van Boekstaven 2009. De insteekkaart maakt deel uit van het boek: het steunt immers op de
gegevens uit het boek, maar staat er tegelijk los van. Het is de interpretatie van de belangenbehartiger.
We wensen je veel leesplezier.
FOV
De FOV, voluit Federatie van Organisaties voor Volksontwikkelingswerk, is een autonome en onafhankelijke VZW van en opgericht
door erkende en/of gesubsidieerde organisaties voor sociaal-cultureel volwassenenwerk.
De FOV verdedigt sinds 2000 de belangen van de erkende en/of gesubsidieerde sociaal-culturele organisaties bij overheden en
bij andere beleidsinstanties. De FOV neemt het dus op voor de sociaal-culturele sector, zowel voor de individuele organisaties als
voor de hele sector.
INHOUD
VOORSTELLING VAN DE SECTOR | 9
INLEIDING 11
1. DE SECTOR VAN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK 12
2. DE VERENIGINGEN 14
3. DE BEWEGINGEN 18
4. DE VOLKSHOGESCHOLEN 21
5. DE LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN 24
INLEIDING
VOORSTELLING VAN DE SECTOR | 11
INLEIDINGIn dit deel maak je kennis met het sociaal-cultureel volwassenenwerk, de vier werksoorten en de erkende en/of gesubsidieerde
organisaties die er deel van uitmaken. We beperken ons tot de sector die erkend en/of gesubsidieerd wordt door de Vlaamse overheid,
in het kader van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk.
Strikt decretaal gezien wordt het sociaal-cultureel volwassenenwerk onderverdeeld in drie werksoorten: de verenigingen, bewe-
gingen en vormingsinstellingen. De werksoort van de vormingsinstellingen wordt echter nog eens onderverdeeld in de volkshoge-
scholen enerzijds en de landelijke vormingsinstellingen anderzijds, waarbij deze twee in feite als afzonderlijke werksoorten worden
beschouwd. We kiezen ervoor deze lijn ook in dit boek aan te houden. We hebben het dan ook steeds over vier werksoorten: de
verenigingen, bewegingen, volkshogescholen en landelijke vormingsinstellingen.
We beschrijven hier van elke werksoort kort de aard, de geschiedenis en de huidige stand van zaken. We lijsten ook alle erkende en/of
gesubsidieerde organisaties op met vermelding van hun thema, specialisme of geografisch werkgebied.
DE SECTOR VAN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
1. DE SECTOR
VOORSTELLING VAN DE SECTOR | 13
1. DE SECTOR VAN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
Sociaal-cultureel volwassenenwerk leert, kort samengevat, deelnemers kennis, inzicht en vaardigheden te vergroten voor zichzelf en
voor anderen. Zo kunnen deze zichzelf ontplooien en staan ze sterker in de samenleving. Het sociaal-cultureel volwassenenwerk hanteert
daarbij de zogenaamde sociaal-culturele methodiek, een werkvorm, een manier van leren die de sector kenmerkt. Vrijwillig engagement
is bij het sociaal-cultureel volwassenenwerk niet weg te denken. Diplomagerichte, schoolse opleiding of beroepsopleiding maakt geen
deel uit van het sociaal-cultureel volwassenenwerk.
In dit boek focussen we enkel op het sociaal-cultureel volwassenenwerk dat door de Vlaamse overheid erkend en/of gesubsidieerd1
wordt. Dat gebeurt op basis van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk.
We kunnen de sector omschrijven en aflijnen aan de hand van:
1. de functies of opdrachten voor de sector
2. de types erkende en/of gesubsidieerde organisaties die deel uitmaken van de sector
3. de plaats van de sector in het beleid van de Vlaamse overheid
Sociaal-cultureel volwassenenwerk: de functies
Het decreet geeft de sector vier functies of opdrachten:
De gemeenschapsvormende functie: het versterken en vernieuwen van het sociale weefsel, groepsvorming met het oog op een demo-
cratische, solidaire, open en cultureel diverse samenleving.
De culturele functie: het verhogen van de participatie aan de cultuur die de samenleving te bieden heeft.
De maatschappelijke activeringsfunctie: het organiseren, stimuleren en begeleiden van vormen van maatschappelijk engagement en
sociale actie.
De educatieve functie: het leren van personen en groepen, het organiseren en begeleiden van educatieve programma’s op lokaal en
bovenlokaal vlak.
Sociaal-cultureel volwassenenwerk: de types van organisaties
Het sociaal-cultureel volwassenenwerk bestaat uit vier heel verschillende types organisaties, de zogenaamde werksoorten:
De verenigingen: dit zijn landelijke netwerken van lokale afdelingen.
De bewegingen: dit zijn landelijke organisaties die werken en actie voeren rond een bepaald thema of een cluster van thema’s.
De volkshogescholen: dit zijn regionale vormingsinstellingen die brede vorming aanbieden.
De landelijke vormingsinstellingen: dit zijn landelijke vormingsinstellingen die gespecialiseerde of syndicale vorming aanbieden, ofwel
werken voor en met personen met een handicap.
Je leest meer over elke werksoort op de bladzijden hierna.
Sociaal-cultureel volwassenenwerk: de plaats in het beleid
Het sociaal-cultureel volwassenenwerk valt onder het bevoegdheidsdomein Cultuur. Binnen dit domein is het Agentschap Sociaal-
Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen verantwoordelijk voor de sector. Het Agentschap staat ook in voor andere sociaal-culturele
sectoren. De buursectoren zijn:
- het sociaal-cultureel jeugdwerk
- het bibliotheekwerk
- het lokaal cultuurbeleid
- de amateurkunsten
- de organisaties gesubsidieerd in het kader van het participatiedecreet
1 Niet alle organisaties die gesubsidieerd worden, zijn erkend. De bewegingen worden gesubsidieerd, maar vooralsnog niet erkend.
VOORSTELLING VAN DE SECTOR | 15
2. DE VERENIGINGEN
2. DE VERENIGINGEN
Omschrijving
Verenigingen zijn netwerken van lokale afdelingen of groepen, verspreid tot in elke uithoek van Vlaanderen en Brussel. Verenigingen
halen de mensen uit hun zetel, brengen ze samen en bouwen bruggen over alle verschillen heen. Met hun acties, publicaties en
activiteiten dragen ze bij tot de emancipatie van hun leden en deelnemers en bieden ze hen een zinvolle invulling van de vrije tijd. Zo
maken de verenigingen onze maatschappij warmer en hechter.
De schaal waarop de verenigingen werken is immens: er zijn meer dan 15.500 afdelingen (of: gemiddeld 47 per gemeente), 9,7
miljoen deelnemers aan activiteiten en wel 214.000 vrijwilligers. Die vrijwilligers zijn onmisbaar voor de verenigingen, want zij doen
de machine draaien, belangeloos. Beroepskrachten in een professioneel landelijk en/of regionaal secretariaat ondersteunen de vrijwil-
ligers met raad en daad.
Verenigingen zijn even divers als hun publiek. Elk hebben ze hun eigen focus, historisch gegroeid en/of bewust gekozen. Sommige
organisaties hebben een focus op een doelgroep zoals vrouwen, senioren, etnisch-culturele minderheden, holebi’s, andersvaliden,...
andere hebben speciale aandacht voor een inhoudelijke invalshoek: armoede, cultuureducatie, duurzame ontwikkeling, mensenrech-
ten, sociaal toerisme, levensbeschouwing,... Maar altijd hebben ze de bedoeling om mensen samen te brengen. Zich samen voor iets
in te zetten.
Voorlopers
De verenigingen zijn veruit de oudste werksoort binnen het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Reeds vanaf de tweede helft van
de negentiende eeuw ontstonden in Vlaanderen de eerste sociaal-culturele verenigingen. Vanuit een streven naar erkenning van de
Vlaamse taal en een groeiende belangstelling voor cultuur ontstonden tal van amateurkunstgezelschappen, volksverenigingen en de
eerste cultuurfondsen. Soms op kop, soms in het zog van maatschappelijke tendensen, ontwikkelden zich door de jaren heen nieuwe
verenigingen. Ze verankerden zich stevig over heel Vlaanderen en Brussel en bouwden een indrukwekkende achterban op.
De verenigingen vandaag
Vlaanderen telt vandaag 56 door de Vlaamse overheid erkende en gesubsidieerde verenigingen. Elke beleidsperiode kloppen nieuwe
verenigingen aan de deur om deel uit te kunnen maken van de erkende en gesubsidieerde sector. VOSOG Scouting voor volwassenen
is de laatste nieuwkomer en ontvangt momenteel een startsubsidie. Dat brengt het totaal op 571.
14 van de 57 verenigingen zijn zogenaamde migrantenverenigingen. Deze verenigingen hebben tijd tot 2011 om in alle facetten van
hun werking te voldoen aan de erkennings- en subsidiëringsvoorwaarden van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenen-
werk.
De verenigingen in kerncijfers (2008)
het aantal verenigingen
waarvan migrantenverenigingen
56
14
het aantal afdelingen 15.511
het aantal deelnemers aan de publieksgerichte activiteiten 9.676.472
het aantal personeelsleden 1.192
omzet 109,6 miljoen euro
subsidies Afdeling Volksontwikkeling 23,9 miljoen euro
1 Waar in dit boek gegevens over de verenigingen voorkomen, gaat het steeds over 56 verenigingen. LVZ nam immers, net als vorig jaar, niet deel aan de bevraging voor dit boek.
16 | VOORSTELLING VAN DE SECTOR
Alle verenigingen op een rijtje
Hieronder vind je een lijst van alle 57 verenigingen.
A. Vermeylenfonds
Acli-Vlaanderen
AIF, Multiculturele Federatie van Zelforganisaties
Amnesty International Vlaanderen
ATB De Natuurvrienden
ConTempo
Curieus
Davidsfonds
Educatieve Vereniging voor Ouderwerking in het Officieel Onderwijs (EVO)
Federatie Marokkaanse Verenigingen (FMV)
Federatie van Marokkaanse Democratische Organisaties (FMDO)
Federatie van Vlaamse Simileskringen
Federatie van Vooruitstrevende Verenigingen (CDF)
Federatie van Zelforganisaties in Vlaanderen (FZO-VL)
Federatie Wereldvrouwen
Federatie Onafhankelijke Senioren (FedOS)
Forum van Vlaamse Vrouwen (FVV)
FVK-Rodenbachfonds
Gezinsbond
Federation of Anglophone Africans in Belgium (FAAB)
Het Vlaamse Kruis
Holebifederatie
Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging (HVV)
Internationaal Comité (IC)
KAV - Vrouwen die bewegen
KVG-Vorming - Open kijk op handicap
KVLV - Vrouwen met vaart
KWB
Landelijke Gilden
Latijns-Amerikaanse Federatie (LAF)
Liberale Beweging voor Volksontwikkeling (LBV)
Liberale Vrouwen
Linx+
LVZ-Vormingsdienst
Markant - Netwerk van Ondernemende Vrouwen
Masereelfonds
Neos - netwerk van ondernemende senioren
OKRA
Pasar - Vleugels voor je vrije tijd
Platform van Afrikaanse gemeenschappen
S-Plus
Unie der Turks Islamitische Culturele Verenigingen (Turkse Unie van België)
Unie van Turkse Verenigingen (UTV)
Unizo-Vorming - zelfstandige ondernemers
2. DE VERENIGINGEN
VOORSTELLING VAN DE SECTOR | 17
Verbond VOS, Vlaamse Vredesvereniging (VOS)
Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren (VELT)
Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims (VOEM)
Vereniging voor personen met een handicap (VFG)
VIVA-SVV Socialistische Vrouwenvereniging
Vlaams Verbond voor Gepensioneerden (VVVG)
Vlaamse Confederatie van ouders en ouderverenigingen (VCOV)
Vlaamse Volksbeweging
VOSOG Scouting voor volwassenen
vtbKultuur
Welzijnsschakels
Willemsfonds
Ziekenzorg CM
2. DE VERENIGINGEN
VOORSTELLING VAN DE SECTOR | 19
3. DE BEWEGINGEN
3. DE BEWEGINGEN
Omschrijving
Bewegingen zijn landelijke organisaties die werken en actie voeren rond een specifiek thema. Bewegingen worden gedreven door
bewogenheid, strijdkracht en enthousiasme om de maatschappij te veranderen. Dit doen ze door middel van sensibilisatie, educatie
en sociale actie. Met campagnes en gerichte initiatieven brengen deze organisaties Vlaanderen in beweging. Ze schoppen de samen-
leving een geweten en staan op de bres voor maatschappelijke thema’s als bio-ethiek, vrede, verdraagzaamheid, duurzaam omgaan
met geld, armoede, ecologie,...
Voorlopers
Bewegingen stammen uit de traditie van de grote sociale bewegingen. Deze organisaties voerden actie voor algemeen stemrecht,
gelijk loon voor mannen en vrouwen, mensen- en dierenrechten,… Ze droegen hun steentje bij aan maatschappelijke acties, eman-
cipatiestromingen en sensibilisatiecampagnes. De sociale bewegingen brachten zo beweging in de samenleving en meteen ook in de
geschiedenis van de politiek in Vlaanderen en België.
Nieuwe tijden brachten nieuwe noden. Gaandeweg ontstonden nieuwe bewegingsvormen en evolueerden hun thema’s. Bio-ethiek,
duurzaam omgaan met geld, interculturaliteit, digitale geletterdheid,… al deze thema’s wonnen en winnen aan belang in onze
maatschappij.
Met het decreet van 2003 voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk geeft de Vlaamse gemeenschap sociaal-culturele bewegingen
een plaats in onze sector. Oude(re) en nieuwe bewegingen worden sindsdien door de overheid gesubsidieerd. Een aantal bewegingen
werd vroeger erkend en gesubsidieerd als zogenaamde sociaal-culturele diensten.
De bewegingen vandaag
Vlaanderen telt vandaag 31 door de Vlaamse overheid gesubsidieerde bewegingen. Bewegingen genieten (nog) geen erkenning van
de overheid. Veel organisaties leven daarom in bestaansonzekerheid op het einde van elke vijfjarige beleidsperiode.
De bewegingen in kerncijfers (2008)
het aantal bewegingen 31
het aantal personeelsleden 330
omzet 14,8 miljoen euro
subsidies Afdeling Volksontwikkeling 4,1 miljoen euro
Alle bewegingen op een rijtje
Hieronder vind je een lijst van alle 31 gesubsidieerde bewegingen.
BEWEGING THEMA
Bedevaart naar de graven aan de IJzer Vrede, vrijheid,verdraagzaamheid
Beweging Tegen Geweld - Zijn Geweld en misbruik binnen vertrouwensrelaties
Blindenzorg Licht en Liefde - Zicht op CultuurDe maatschappij bewegen naar een inclusieve samenleving,
samen met blinden en slechtzienden
Bond zonder Naam CultuurVlaanderen overtuigen bij te dragen tot een meer zorgzame
samenleving
De Maakbare MensEthische vragen omtrent medische en biotechnologische
ontwikkelingen
De Wakkere Burger Burgerparticipatie, lokale democratie en burgerschapsvorming
EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief) Alle aspecten van vegetarische voeding
20 | VOORSTELLING VAN DE SECTOR
3. DE BEWEGINGEN
Forum voor Vredesactie Pluralistische vredesorganisatie
GetBasic Bewust omgaan met media; zelf actief media maken
Instituut voor Maatschappijkritische Actie, Vorming en Onderzoek
(IMAVO)Noodzakelijke menselijke conflicten
IntegraalActief ouder worden; langer actief blijven; voorbereiden
op ouder worden
Kerkwerk Multicultureel Samenleven Interculturele samenlevingsopbouw
Kif Kif Interculturaliteit, participatie, interactiviteit, sensibilisatie
Koerdisch InstituutMensen- en volkerenrechten Midden-Oosten, Eurazië,
Kaukasus; minderheden in Vlaanderen
Liga voor Mensenrechten Mensenrechten in België
LINC Inclusieve kennismaatschappij
Mobiel 21 Duurzame mobiliteit
Netwerk Bewust Verbruiken Bewust verbruiken, consumptie gericht op duurzame ontwikkeling
Netwerk Vlaanderen Anders omgaan met geld
Pax Christi Vlaanderen Christelijke beweging voor vrede en actieve geweldloosheid
Ryckevelde Europese samenwerking
Sociumi Actief burgerschap
Toemeka Beweging voor een verstaanbare samenleving
Vaka/Hand in Hand Een antiracistische invalshoek op de migratiethematiek
Verbruikersateljee Consumentenproblemen vanuit een sociale invalshoek
Vluchtelingenwerk Vlaanderen Rechten van asielzoekers en vluchtelingen
Voedselteams Duurzame, regionale landbouw
Vrede Internationale politiek, globalisering, vrede en ontwikkeling
WelzijnszorgArmoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting
in eigen samenleving
Wervel Landbouw, milieu en maatschappij, lokaal en mondiaal
zij-kant Gender en gelijke kansen
22 | VOORSTELLING VAN DE SECTOR
4. DE VOLKSHOGESCHOLEN
4. DE VOLKSHOGESCHOLEN
Omschrijving
Vormingplus-centra (of de volkshogescholen) zijn regionale vormingsinstellingen met een ambitieus takenpakket. Dankzij de
Vormingplus-centra is er immers altijd een vormingsactiviteit bij iedereen in de buurt. Het educatief aanbod staat open voor iedereen
en wordt zelfstandig of in samenwerking met andere organisaties uitgewerkt. De Vormingplus-centra overleggen bovendien met
tal van partners om het aanbod aan activiteiten in de regio te stroomlijnen, af te stemmen en bekend te maken. Ze spelen dus een
belangrijke rol als netwerkers.
De 13 Vormingplus-centra werken aan dezelfde opdrachten, maar hebben elk een eigen identiteit. Vormingplus Brussel (Citizenne)
kan je niet vergelijken met Vormingplus Kempen en Vormingplus Antwerpen is anders dan Vormingplus Limburg,... Een andere regio
betekent andere uitdagingen én een andere koers.
Voorlopers
In de jaren ‘90 waren in Vlaanderen een veertigtal vormingsinstellingen actief. De Vlaamse overheid wilde het aanbod aan niet-formele
educatie meer geografisch spreiden, schaalvergroting stimuleren en een meer (levens)breed aanbod voor elke Vlaming realiseren. De
overheid herverkavelde daarom met het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk het vormingslandschap ingrijpend. 30
instellingen en deelinstellingen gingen op in 13 gloednieuwe regionale volkshogescholen. Het idee van de volkshogescholen werd ge-
leend van een aantal Europese landen, waar reeds gelijkaardige instellingen bestonden. Naast de volkshogescholen bleef een beperkt
aantal landelijke gespecialiseerde vormingsinstellingen bestaan (zie verder).
De volkshogescholen vandaag
Vandaag telt Vlaanderen dertien regionaal gespreide Volkshogescholen. De provincies Antwerpen, West- en Oost-Vlaanderen tellen elk
drie centra, Vlaams-Brabant twee, Brussel en Limburg elk één.
De Vormingplus-centra in kerncijfers (2008)
het aantal Vormingplus-centra 13
het aantal deelnames aan de publieksgerichte activiteiten 72.274
het aantal personeelsleden 197
omzet 14,8 miljoen euro
subsidies Afdeling Volksontwikkeling 11,1 miljoen euro
VOORSTELLING VAN DE SECTOR | 23
4. DE VOLKSHOGESCHOLEN
Vormingplus
Oostende-Westhoek
Vormingplus
Gent-Eeklo
Vormingplus
Midden en
Zuid West-Vlaanderen
Vormingplus
Vlaamse Ardennen-
Dender
Vormingplus
Brussel
(Citizenne)
Vormingplus
regio Brugge
Vormingplus
Waas-en-Dender
Vormingplus
regio Mechelen
Vormingplus
Antwerpen Vormingplus
Kempen Vormingplus
Limburg
Vormingplus
Oost-Brabant
Vormingplus
Halle-Vilvoorde
(Arch’educ)
Alle Vormingplus-centra op een kaartje
Hieronder vind je een overzicht van de 13 regionale Vormingplus-centra.
DE LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
VOORSTELLING VAN DE SECTOR | 25
5. DE LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
5. DE LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
Omschrijving
De landelijke vormingsinstellingen werken in tegenstelling tot de Vormingplus-centra niet regionaal, maar landelijk en niet algemeen,
maar slechts rond één thema. De vormingsinstellingen zijn experten in hun vakgebied, hun zogenaamde specialisme. Daardoor kan
je bij hen terecht voor zowel laagdrempelige als meer doorgedreven vormingen. Maatschappelijke en sociale doelen zijn bij de vor-
mingsactiviteiten nooit veraf. Je ontplooit er jezelf, leert nieuwe mensen kennen en komt sterker in de samenleving te staan.
Een 18-tal vormingsinstellingen bieden samen een kleurrijk pallet van vormingsactiviteiten gaande van kunst- of natuureducatie over
wetenschapspopularisering tot actief burgerschap, zingeving, enzovoort. Dat zijn de gespecialiseerde vormingsinstellingen. Daarnaast
zijn er ook een handvol vormingsinstellingen die werken voor een syndicale beweging of met personen met een handicap en Vijftact,
de federatie van vormingsdiensten voor personen met een handicap.
De drie syndicale vormingsinstellingen zijn verbonden aan één van de drie grote vakbonden (ABVV, ACLVB, ACV). De vorming die zij
aanbieden staat open voor iedereen binnen de ruime syndicale beweging, met of zonder werk, en is niet beroepsgericht. Je leert er
over de werking van de vakbond, de sociale verkiezingen, sociale rechten en plichten, de politieke actualiteit, informatica, enzovoort.
De syndicale vormingsinstellingen maken van hun deelnemers mondige en geïnformeerde personen. Op en naast de werkvloer.
De vormingsinstellingen voor personen met een handicap hebben dezelfde maatschappelijke en sociale doelen als de andere instel-
lingen. Zij werken echter specifiek met personen met een handicap en hun omgeving. In beperkte mate organiseren ze ook activitei-
ten voor begeleiders van personen met een handicap.
Tenslotte heb je nog Vijftact, een federatie van vijf vormingsdiensten voor personen met een handicap. Deze federatie doet meer dan
vormingsactiviteiten organiseren. Ze ijvert voor een betere integratie en een betere beeldvorming van personen met een handicap.
Vijftact bundelt en ontwikkelt bovendien kennis over deze thema’s.
Voorlopers
De vormingsinstellingen hebben hun wortels in de jaren ’60, de ‘Golden Sixties’. De verzorgingsstaat en de vrijetijdssamenleving
waren in volle ontwikkeling. In die periode van hoogconjunctuur ontstaan tal van vormingsinstellingen. In de jaren ’90 waren een veer-
tigtal vormingsinstellingen in Vlaanderen actief. Opvallend is dat vele van deze nieuwe organisaties zich niet ideologisch profileerden,
maar een neutraal of pluralistisch profiel aannamen.
Met de komst van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk werd het landschap van de vormingsinstellingen drastisch
herverkaveld. Een aantal instellingen ging op in de gloednieuwe volkshogescholen, een ander deel verpopte zich tot gespecialiseerde
vormingsinstelling, syndicale vormingsinstelling of vormingsinstelling voor een bijzondere doelgroep. Daarnaast werd één federatie
van vormingsdiensten voor personen met een handicap, Vijftact, opgericht.
De landelijke vormingsinstellingen vandaag
Vandaag telt Vlaanderen 18 gespecialiseerde vormingsinstellingen die erkend en gesubsidieerd worden door de Vlaamse overheid.
Daarnaast zijn er drie syndicale vormingsinstellingen en drie vormingsinstellingen voor personen met een handicap en is er één
federatie van vormingsdiensten voor personen met een handicap. Dat brengt het totaal op 25.
26 | VOORSTELLING VAN DE SECTOR
5. DE LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
De landelijke vormingsinstellingen in kerncijfers (2008)
het aantal vormingsinstellingen
waarvan gespecialiseerde vormingsinstellingen
waarvan syndicale vormingsinstellingen
waarvan vormingsinstellingen voor personen met een handicap
waarvan een federatie van vormingsdiensten voor personen met een handicap
25
18
3
3
1
het aantal deelnemers aan de publieksgerichte activiteiten 234.990
het aantal personeelsleden 438
omzet 33,0 miljoen euro
subsidies Afdeling Volksontwikkeling 10,3 miljoen euro
Alle landelijke vormingsinstellingen op een rijtje
Hieronder vind je een lijst van alle 25 landelijke vormingsinstellingen. De erkenning en subsidiëring van de gespecialiseerde vor-
mingsinstelling Relatie Studio werd in 2008 stopgezet. De Rode Antraciet, een vormingsinstelling voor gedetineerden, valt sinds 2008
onder het participatiedecreet en maakt decretaal geen deel meer uit van de werksoort Vormingsinstellingen.
GESPECIALISEERDE VORMINGSINSTELLING SPECIALISME
Amarant (Reflectieve) kunsteducatie
Atelier Cirkel Creativiteitsbevordering door beeldend werk
Centrum voor Christelijk Vormingswerk (CCV),
partner in christelijk vormingswerkZingeving
Centrum voor Natuur- en Milieu-educatie (CVN) Natuur- en milieueducatie
Halewynstichting Muziek: beschouwing, beleving en beoefening
Impuls Empowerment via weerbaarheid, diversiteit en leiderschap
Inverde Multifunctioneel en duurzaam beheer van bos, groen en natuur
Motief Geloof en samenleving
Natuurpunt Educatie Leren voor natuur, milieu en landschap
PRH-Persoonlijkheid en Relaties De persoon en zijn groei (persoonlijke groei)
Stichting Lodewijk de Raet Sociale participatie in het kader van actief burgerschap
Timotheus Intuïtieve ontwikkeling
Uitstraling Permanente Vorming (UPV) Wetenschapspopularisering
Universiteit Vrije Tijd DavidsfondsGeschiedenis voor morgen:
cultuur en samenleving in historisch perspectief
Vormingscentrum Opvoeding en Kinderopvang (VCOK) Opvoeding en kinderopvang
Vormingsinstituut Rode Kruis Vlaanderen Eerstehulpverlening
Wisper Kunsteducatie
Zorg-Saam Zorg
SYNDICALE VORMINGSINSTELLING
Ateliers voor Werknemersvorming
Vorming en Actie
Werknemerswelzijn
VOORSTELLING VAN DE SECTOR | 27
5. DE LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
VORMINGSINSTELLING VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP
KR8
Op-Stap
Z11
FEDERATIE VAN VORMINGSDIENSTEN VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP
Vijftact
INHOUD
PROFIEL VAN DE SECTOR | 31
INLEIDING 33
METHODOLOGIE 35
BEGRIPPENLIJST 38
AFKORTINGEN 40
HOOFDSTUK 1 DE WERKING 43
1.1BEVINDINGEN 44
1.2VERENIGINGEN 46
1.2.1 DE WERKING IN KERNWOORDEN 47
1.2.2 DE WERKING IN CIJFERS 56
1.3BEWEGINGEN 61
1.3.1 BEWEGINGEN EN HUN CAMPAGNES 62
1.3.2 BEWEGINGEN EN DEMOCRATIE 72
1.4VOLKSHOGESCHOLEN 76
1.4.1 EEN EIGEN AANBOD AANBIEDEN 77
1.4.2 HET EIGEN AANBOD SPREIDEN OVER DE REGIO 83
1.4.3 HET AANBOD NIET-FORMELE EDUCATIE IN DE REGIO COÖRDINEREN EN AFSTEMMEN 87
1.4.4 HET AANBOD NIET-FORMELE EDUCATIE IN DE REGIO BEKENDMAKEN 89
1.5LANDELIJKEVORMINGSINSTELLINGEN 90
1.5.1. WERKING: VOORBEELDEN UIT HET EDUCATIEF AANBOD 91
1.5.2. DE WERKING IN CIJFERS 98
HOOFDSTUK 2 DE MEDEWERKERS 105
2.1BEVINDINGEN 106
2.2SECTORGEGEVENS 110
2.3WERKSOORTELIJKEGEGEVENSVERGELIJKENDERWIJS 139
HOOFDSTUK 3 DE FINANCIËN 167
3.1INLEIDING 169
3.2BEVINDINGEN 170
3.3FINANCIËLEANALYSEVANDESECTOR 172
3.3.1 INKOMSTEN, UITGAVEN EN SUBSIDIES 173
3.3.2 VERHOUDINGEN 175
3.4WERKSOORTELIJKEGEGEVENSVERGELIJKENDERWIJS 177
3.4.1 INKOMSTEN, UITGAVEN EN SUBSIDIES 178
3.4.2 VERHOUDINGEN VERGELIJKENDERWIJS 180
3.5FINANCIËLEANALYSEPERWERKSOORT 182
3.5.1 VERENIGINGEN 183
3.5.2 BEWEGINGEN 186
3.5.3 VOLKSHOGESCHOLEN 189
3.5.4 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN 192
3.6SUBSIDIECIJFERSPERWERKSOORTPERORGANISATIE 195
3.6.1 VERENIGINGEN 196
3.6.2 BEWEGINGEN 198
3.6.3 VOLKSHOGESCHOLEN 199
3.6.4 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN 200
INLEIDINGIn dit deel tonen we, aan de hand van cijfers en beschrijvingen, het werk van onze sector, wie er werkt en hoe het financiële plaatje in
elkaar zit.
Het profiel van de sector dat we in dit deel schetsen, is het resultaat van cijfermatig en beschrijvend onderzoekswerk. De rol die de
FOV-lidorganisaties bij dit onderzoek gespeeld hebben, is niet te onderschatten: op één organisatie na leverden alle organisaties alle
gevraagde gegevens voor het onderzoek. We kunnen daarom gerust stellen dat de gegevens in dit deel representatief zijn. We danken
hiervoor alvast de betrokken organisaties.
Toch moeten nog enkele kanttekeningen gemaakt worden: meten is weten, maar meten heeft ook zijn beperkingen.
Ten eerste wordt het resultaat van de gegevensverzameling bepaald door de initiële keuze van de op te vragen gegevens. Over per-
soneel bijvoorbeeld, vroegen we de man/vrouwverhouding op, gediversifieerd naar inhoudelijke en ondersteunende opdrachten. Een
rondvraag naar de man/vrouw-verdeling in leidinggevende posities zou misschien een andere verhouding laten zien. Het profiel dat
we hier van de sector schetsen is dus een resultante van bepaalde keuzes die gemaakt zijn.
Ten tweede wordt het resultaat van de gegevensverzameling bepaald door de input van de organisaties. De organisaties vulden im-
mers zelf de vragenlijsten voor het onderzoek in. Daarbij valt niet uit te sluiten dat elke organisatie zijn eigen interpretatie van de be-
grippen en concepten hanteert. De invulling van het begrip ‘lidmaatschap’, bijvoorbeeld, verschilt sterk van vereniging tot vereniging.
Ook de afweging of een medewerker nu hoofdzakelijk inhoudelijk dan wel ondersteunend werk verricht, is een afweging die door elke
organisatie afzonderlijk gedaan moet worden. Met de ingebruikname van een online meetsysteem (zie verder), de ervaring van de
organisaties (dit is intussen de derde bevraging) en de intensieve begeleiding tijdens de gegevensverzameling is het interpretatiepro-
bleem intussen sterk gereduceerd.
Tot slot willen we benadrukken dat meetresultaten steeds een reductie van de werkelijkheid zijn. Het sociaal-cultureel volwassenen-
werk is meer dan aantallen afdelingen, bestuursleden, campagnes of vormingsuren. De essentie van het sociaal-cultureel volwas-
senenwerk ligt niet in de cijfers. Zij maken de sector enkel aanschouwelijk. Daarom hebben we bij de rapportage over de werking van
de organisaties ook oog voor beschrijvende informatie. We vermelden zo ondermeer concrete praktijkvoorbeelden, inhoudelijke pijlers
en doelgroepen van de organisaties.
Zoals gezegd zijn de cijfergegevens in dit boek het resultaat van een derde gegevensverzameling bij de organisaties. De eerste ronde
(over 2006) was een testronde voor intern gebruik. De resultaten van de tweede ronde (over 2007) werden gepubliceerd in Boeksta-
ven 2008 en de resultaten van de derde ronde (over 2008) vind je in de hoofdstukken hierna. Gaandeweg bouwen we zo een tijdreeks
op die toelaat evoluties in de sector in kaart te brengen. Het is op dit moment echter nog te vroeg om conclusies te trekken over
trends in de tijd. Daarom vermelden we in deze editie van Boekstaven louter ter info de cijfers van het jaar 2007 en maken we slechts
uitzonderlijk een expliciete vergelijking in de tijd.
De cijfers over de sector zijn veel meer dan een geactualiseerde versie van de vorige editie van Boekstaven. Dankzij een nieuw online
meetsysteem zijn we nu in staat meer verfijnde gegevens te verzamelen, vooral op het vlak van personeelsgegevens. Het hoofdstuk
over de medewerkers hebben we bijgevolg grondig herwerkt en verfijnd. Ook tabellen en grafieken in andere delen werden kritisch
tegen het licht gehouden en hier en daar herwerkt of aangevuld.
Het eerste hoofdstuk van dit deel handelt over de werking van de verschillende werksoorten. Omwille van de grote diversiteit tussen
de werksoorten werd hier voor een gedifferentieerde aanpak gekozen die het beste bij de eigenheid van elke werksoort past.
Het tweede hoofdstuk is gewijd aan de medewerkers van het sociaal-cultureel volwassenenwerk: personeelsleden, freelancers en
vrijwilligers. We behandelen er eerst de sectorgegevens. Vervolgens lichten we opvallende verschillen tussen de werksoorten toe.
INLEIDING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 33
Tenslotte vind je in het derde hoofdstuk een financiële analyse van de sector. We houden er onder meer de inkomsten, uitgaven,
subsidies en personeelskosten tegen het licht.
Bij het opvragen van de gegevens werd gewerkt met een vaste methodologie en begrippenlijst. Je vindt de nodige toelichting hierna.
34 | PROFIEL VAN DE SECTOR
INLEIDING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 35
METHODOLOGIEWe schetsen de methodologie die gehanteerd werd bij het onderzoek dat aan deze publicatie voorafging.
We verzamelden zowel de kwantitatieve als de kwalitatieve gegevens aan de hand van vragenlijsten die de organisaties zelf invulden.
De meeste gegevens werden verzameld met een online vragenlijst, verbonden aan een databank. De gegevens over de werking van
de volkshogescholen en de vragenlijst over ‘bewegingen en democratie’ werden respectievelijk met een Excel-en een Wordformulier
verzameld. De bevraging vond plaats in de maanden april, mei en juni 2009 en peilde naar de situatie op 31 december 2008.
In totaal hebben we de gegevens van 125 gesubsidieerde en/of erkende organisaties ontvangen. Op één organisatie na leverden alle
organisaties alle gevraagde gegevens voor het onderzoek. De vereniging VOSOG Scouting voor volwassenen ontvangt een startsubsi-
die, maar werd in de bevraging opgenomen.
De vereniging LVZ nam niet deel aan de bevraging. De erkenning en subsidiëring van de gespecialiseerde vormingsinstelling Relatie
Studio werd in de loop van 2008 stopgezet. De Rode Antraciet, een vormingsinstelling voor gedetineerden, valt sinds 2008 onder het
participatiedecreet en maakt decretaal geen deel meer uit van de werksoort Vormingsinstellingen. Ook van deze laatste twee instel-
lingen verzamelden we bijgevolg geen gegevens.
VERANTWOORDING CIJFERMATIGE DELEN
Een nieuw meetsysteem
De bevraging van onze lidorganisaties gebeurde dit jaar voor het grootste deel met een online systeem, gekoppeld aan een databank,
in plaats van de gebruikelijke Excel-formulieren. Dit maakte de bevraging op een aantal vlakken efficiënter:
- op de ingevoerde gegevens werden meteen enkele automatische controles uitgevoerd (logische juistheid, volledigheid,…).
Dit verminderde de kans op fouten
- uitleg over de gevraagde gegevens was steeds binnen ‘muisbereik’. Dit garandeerde een meer uniforme input van de organisaties
- alle gegevens werden automatisch verzameld in een centrale database. Dit verminderde het risico op menselijke fouten bij de
verwerking
Bij de bevraging over de medewerkers draaiden we onze manier van bevragen om. Vroeger stelden we vragen waarbij de organisaties
zelf het rekenwerk moesten doen. Voor 2008 daarentegen vroegen we per personeelslid anoniem een aantal basisgegevens, waarop
wij zelf de nodige berekeningen doen. Dit heeft twee grote voordelen:
- de rekenlast ligt niet meer bij de organisaties. Dit betekent minder werk en minder kans op fouten
- we verzamelen een schat aan nieuwe gegevens. Voorheen verzamelden we enkel samengevoegde cijfers per organisatie. Nu
verzamelen we anonieme basisgegevens per personeelslid. Daardoor kunnen we een heel aantal nieuwe verbanden onderzoeken
en nieuwe tabellen en grafieken ontwikkelen.
De cijfers over de medewerkers en werking van 2007 en 2008 zijn, ondanks de veranderingen in het meetsysteem, zeer gelijkaardig.
We zien hierin een bewijs van de betrouwbaarheid van onze gegevens.
METHODOLOGIE
Het onderstaande methodologische pad werd gevolgd bij de verwerking van de gegevens over de medewerkers bij alle werksoorten
en de kwantitatieve gegevens over de werking van de verenigingen, de volkshogescholen en de landelijke vormingsinstellingen.
Er werden verschillende stappen doorlopen: lichtjes bijschaven van definities, selectie en opvraging van de brongegevens, de harmo-
nisatie van de gegevens en bijschattingen
1.Lichtjesbijschavenvandefinities
Op basis van de evaluatie van de vorige ronde van de gegevensverzameling hebben we een aantal begrippen in onze bevraging
verduidelijkt. Om vergelijkingen in de tijd mogelijk te maken en te houden, hebben we deze aanpassingen beperkt gehouden. De defi-
nities van een inhoudelijke en een ondersteunende medewerker werden scherper gesteld met een aantal bijkomende voorbeelden. De
definitie van een freelancer en een vrijwilliger werden ook verduidelijkt.
2.Selectievandeoptevragengegevensenbevraging
Aan de hand van de evaluatie van de vorige versie van Boekstaven werden in de verschillende FOV-werkgroepen een paar bijko-
mende afspraken gemaakt over welke gegevens op welke wijze opgevraagd zouden worden. Hierbij werd rekening gehouden met de
relevantie of de meerwaarde van de op te vragen gegevens en de beschikbare middelen om het onderzoek uit te voeren.
Alle kwantitatieve gegevens zijn een momentopname van de situatie op 31 december 2008. We werken dus niet met jaargemiddel-
den.
3.Harmonisatieencorrectie
De harmonisatie houdt in dat we de ingestuurde gegevens controleerden op volledigheid en waarschijnlijkheid. Dit deden we op
basis van onze kennis over de werking van de organisaties (plausibiliteit), door de cijfers te vergelijken met ingestuurde cijfers van
het vorige jaar en de gegevens uit voortgangsrapporten, publicaties en websites. Bij vastgestelde afwijkingen contacteerden we de
organisaties en brachten we, in overleg met de organisatie, waar nodig verbeteringen aan in de brongegevens.
4.Bijschattingen
Enkele organisaties waren niet in de mogelijkheid alle gegevens te verstrekken. Dit was in enkele gevallen te wijten aan een gebrek
aan man-of vrouwkracht of aan een gebrek aan een voldoende nauwkeurig meetinstrument. In overleg met de organisatie werd dan
ofwel besloten aan de hand van werkingsindicatoren een verantwoorde schatting te maken ofwel enkele cijfers van 2008 te herne-
men en bij te sturen.
Op deze manier werd een 100% respons bereikt bij alle 125 deelnemende organisaties.
Een blanco voorbeeld van de vragenlijsten vind je als bijlage op de CD-ROM.
METHODOLOGIE
36 | PROFIEL VAN DE SECTOR
VERANTWOORDING BESCHRIJVENDE DELEN
Omwille van de grote diversiteit onder de organisaties en het feit dat een louter kwantitatieve benadering van de werking als te
beperkend wordt ervaren, kiezen we ervoor meer beschrijvende gegevens op te nemen in dit boek. De verenigingen geven daarom,
naast cijfergegevens, ook een zelfbeschrijving in een aantal kernwoorden. De bewegingen rapporteren over hun meest opvallende
campagne en gaan dieper in op hun bijdrage aan een gezonde democratie. De volkshogescholen vullen hun cijfergegevens aan
met concrete praktijkvoorbeelden. De landelijke vormingsinstellingen vermelden dan weer naast cijfers een aantal voorbeelden van
vormingen die ze in 2008 georganiseerd hebben.
De organisaties vulden de vragenlijsten zelf in. Waar nodig werden de gegevens in overleg met de organisaties aangepast of ingekort.
De inbreng van de bewegingen over democratie werd samengevoegd en herwerkt tot een analyserende tekst.
Een blanco voorbeeld van de vragenlijsten vind je als bijlage op de CD-ROM.
VERANTWOORDING FINANCIËLE GEGEVENS
De erkende en gesubsidieerde organisaties moeten jaarlijks vóór 1 april een financiële afrekening bezorgen aan het IVA Sociaal-
Cultureel Werk voor Volwassenen. Voor het jaar 2008 werd het gedetailleerde overzicht van uitgaven en inkomsten door de overheid
opgevraagd via een Excel-tabel. We vroegen dezelfde tabellen op bij de organisaties en analyseerden ze.
We controleerden de tabellen ook op plausibiliteit en vergeleken ze met de tabellen van 2007. Waar nodig vroegen we verduidelijkin-
gen of aanpassingen bij de organisaties. Eén organisatie kon geen afrekening bezorgen. Voor die organisatie namen we in onderling
overleg de cijfers voor 2007 over.
Een blanco voorbeeld van de Excel-tabel voor de financiële afrekening vind je als bijlage op de CD-ROM.
METHODOLOGIE
PROFIEL VAN DE SECTOR | 37
BEGRIPPENLIJST
38 | PROFIEL VAN DE SECTOR
BEGRIPPENLIJSTAfdelingofgroep: een duurzame zelforganisatie van vrijwilligers die verantwoordelijkheid opneemt voor de bestuurlijke en inhoude-
lijke werking en hierin professioneel ondersteund wordt door de vereniging.
Bestuurslid:een vrijwilliger die behoort tot het bestuur van een lokale afdeling, kern of groep van een vereniging. Landelijke be-
stuursleden horen hier ook bij.
Bestuursvergadering: een bijeenkomst waarbij de inhoudelijke en/of organisatorische werking van de lokale afdeling, kern of groep
van de vereniging wordt voorbereid en uitgewerkt.
Brussel: Brussel (het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) wordt hier als een afzonderlijke provincie beschouwd.
Deelnemers: indien er gewerkt wordt met inschrijvingen bij een activiteit, wordt het ‘aantal inschrijvingen’ verstaan onder ‘deelne-
mers’. Indien er niet gewerkt wordt met inschrijvingen, wordt het getelde of geschatte aantal deelnemers aan de activiteiten bedoeld.
Dienstanciënniteit: het aantal volledige jaren dat een personeelslid op basis van een arbeidscontract bij de organisatie werkt.
Eénvoltijdsequivalent(=fulltimeequivalent): een tewerkstelling van 100% (fulltime), los van het feit of deze wordt
uitgevoerd door één of meerdere fysieke personen. Bijvoorbeeld een persoon werkt 1/5 en een tweede persoon werkt 4/5. Zij
vormen samen één voltijds equivalent.
Freelancemedewerker: een persoon die door de organisatie betaald wordt voor prestaties die buiten een arbeidsovereenkomst tus-
sen deze persoon en de organisatie vallen.
Onder freelancers met een inhoudelijke opdracht verstaan we freelancers die rechtstreeks betrokken zijn op het inhoudelijke aspect
van het sociaal-cultureel werk (bijvoorbeeld als zelfstandig lesgever). Freelance boekhouders, lay-outers, webmasters en dergelijke
zijn hier dus niet bij inbegrepen.
Deze persoon wordt - volgens de wet op het vrijwilligerswerk - niet vergoed als vrijwilliger (zie definitie vrijwilliger). Personen die
onder de zogenaamde 25-dagenregeling vallen, worden beschouwd als ‘freelancer’.
De rechtsvorm (vzw, vennootschap, eenmanszaak) waaronder de freelancers werken, beschouwen we in onze context als niet
relevant. Als een persoon wordt ingehuurd voor (inhoudelijk) werk dat buiten de arbeidsovereenkomst met de organisatie valt, be-
schouwen we hem/haar als een freelancer. Ook als deze persoon niet rechtstreeks, maar via zijn/haar organisatie (vzw, vennootschap,
eenmanszaak) uitbetaald wordt. Huur je dus 2 personen van dezelfde vzw in en betaal je hiervoor de vzw, dan staat dat gelijk met het
inhuren van 2 freelancers.
Ingezetvoorhetsociaal-cultureelvolwassenenwerk: prestaties geleverd door de medewerkers aan die acties en activiteiten van
de organisatie die kaderen in het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Deze prestaties kunnen zowel educatief, administratief of logis-
tiek van aard zijn.
Inhoudelijkemedewerker: een medewerker die volledig of in hoofdzaak rechtstreeks betrokken is op het inhoudelijke aspect van
het sociaal-cultureel werk. Bijvoorbeeld:
- een educatief medewerker
- een beleidsmedewerker
- een afdelingsondersteuner
- een redacteur
- de coördinator
- de directeur
BEGRIPPENLIJST
PROFIEL VAN DE SECTOR | 39
- een projectbegeleider
- een lesgever
Lid:voor deze bevraging beschouwen we als lid: ‘de persoon die bij een vereniging is aangesloten en/of deel uitmaakt van een groep
of afdeling die door de vereniging wordt gefedereerd’. Het lidmaatschap kan zich veruitwendigen via het betalen van een lidmaat-
schapsbijdrage.
Mediaan:de mediaan is het midden van een reeks gesorteerde gegevens. Met midden wordt het middelste getal in de verdeling of
verzameling bedoeld. Bij een even aantal elementen (zoals hier bij het aantal verenigingen) is er geen midden. Men neemt dan het ge-
middelde van de twee om het midden liggende elementen als mediaan. Voorbeeld 1: van de gesorteerde reeks 3, 5, 7, 13, 40 is 7 het
middelste getal. 7 is de mediaan. Voorbeeld 2: bij de gesorteerde reeks 3, 5, 7, 13, 40, 1000 is er geen middelste cijfer. De mediaan is
het gemiddelde van de twee om het midden liggende cijfers: 7 en 13. De mediaan is 10.
Niet-formeleeducatie: we baseren ons op de omschrijving van niet-formele educatie die gehanteerd wordt in het decreet voor
het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Art. 2, 7°: “Een geïnstitutionaliseerde vorm van volwasseneneducatie waarbij de deelnemer
kennis, inzicht en vaardigheden vergroot voor zichzelf en anderen, met het oog op persoonsontplooiing en het actief participeren in
een democratische samenleving, en waarbij een sociaal-culturele methodiek gehanteerd wordt met zowel open als gesloten doel-
oriëntaties; de bovenstaande definitie wordt, wat de te subsidiëren activiteiten betreft, verder in dit decreet per werksoort ingevuld;
in relatie tot specifieke sociaal-culturele activiteiten kan de niet-formele educatie leiden tot het afleveren van leer-, competentie- en
functiebewijzen.”
Niet-formeleeducatiesubsidieerbaarvolgensdecriteriavanhetdecreet: het decreet hanteert naast de algemene definitie nog
bijkomende criteria voor de omschrijving van niet-formele educatie:
- bij de gespecialiseerde vormingsinstellingen (art. 23, derde lid, 3°, c en art. 24)
- bij de syndicale vormingsinstellingen (art. 31 §1)
- bij de vormingsinstellingen voor personen met een handicap (art. 32 §2 en §3)
- bij de federatie van vormingsdiensten voor mensen met een handicap (art. 36 §1).
Alleen een programma-aanbod dat via een open aanbod en in de autonome levenssfeer van de deelnemer wordt gebracht, is voor-
werp van subsidiëring. Sommige activiteiten met kansengroepen en hun omgeving en met multiplicatoren worden wel gelijkgesteld
met niet-formele educatie.
Niet-formeleeducatieerkendengesubsidieerddoordeoverheid: dit is het aandeel gepresteerde uren niet-formele educatie die
de Vlaamse overheid effectief subsidieert.
Ondersteunendemedewerker: een medewerker die volledig of in hoofdzaak faciliterend werkt voor de inhoudelijke medewerkers of
voor de organisatie. Bijvoorbeeld:
- de administratieve medewerkers
- de financiële medewerkers
- de boekhouder
- de onderhoudsmedewerker
Personeelslid: medewerker met een arbeidsovereenkomst met de organisatie. Studenten met een studentencontact, stagiairs, PWA-
ers, interimarissen, personen die vallen onder artikel 60 van de OCMW-wet en personen die vallen onder de 25-dagenregeling worden
in deze context niet beschouwd als ‘personeelslid’. Bij vervangingen wordt de titularis ‘geteld’.
Publieksgerichteactiviteiten(verenigingen): alle lokale en bovenlokale activiteiten die zich richten naar leden of het brede publiek.
Vrijwilliger: iemand die de organisatie onbezoldigd mee doet draaien. We baseren ons op de definitie gebruikt in de wet op het
vrijwilligerswerk: vrijwilligers verrichten activiteiten, onbezoldigd, onverplicht, voor anderen of de samenleving, buiten de normale
werkcontext en binnen een organisatie. Ook de bestuursleden bij de verenigingen zijn vrijwilligers.
AFKORTINGENSCVW:sociaal-cultureel volwassenenwerk
VER:verenigingen
MIG: migrantenverenigingen
BEW: bewegingen
VHS: volkshogescholen
LVI: landelijke vormingsinstellingen
AFKORTINGEN
40 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.1 BEVINDINGEN 1. DE WERKING
1.1 BEVINDINGEN
Deverenigingenhebbeneengrootengespreidbereik
Met 2,2 miljoen leden en 9,7 miljoen deelnemers aan de activiteiten weten de verenigingen zich verzekerd van een stevige
achterban.
Samen telt de werksoort Verenigingen 15.511 afdelingen. Met gemiddeld 47 afdelingen in elke Vlaamse en Brusselse gemeente
zijn de sociaal-culturele verenigingen sterk aanwezig in onze samenleving.
De afdelingen van de verenigingen zijn behoorlijk gelijkmatig verspreid over de provincies. Brussel bekleedt hierbij een bijzondere
positie. Bij de migrantenverenigingen zijn er wel uitschieters: Brussel en Limburg tellen relatief veel afdelingen, terwijl de migran-
tenverenigingen nagenoeg niet aanwezig zijn in de provincies Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen.
DewerksoortVerenigingeniseenkleurrijkemozaïek
Verenigingen vind je in alle maten, kleuren en vormen. Inhoudelijk werken ze rond tal van pijlers. De meest voorkomende pijlers
zijn cultuur, vorming/educatie, belangenbehartiging, ontmoeting, participatie, integratie en diversiteit. Ook in de doelgroepen van
de werksoort is diversiteit troef. Volwassenen, vrouwen, senioren, allochtonen, ouders, gezinnen en jongvolwassenen zijn de
voornaamste doelgroepen.
Verenigingenkunnenrekenenopdeinzetvaneengrootaantalvrijwilligers
De verenigingen tellen samen 213.890 vrijwilligers. Daarmee neemt deze werksoort het leeuwendeel (95%) van de vrijwilligers
in de hele sector voor zijn rekening. Van deze vrijwilligers nemen er 142.333 een verantwoordelijkheid op als bestuurder. Een
vereniging telt gemiddeld 3.819 vrijwilligers, waarvan gemiddeld 2.542 bestuurders.
Bewegingenzijncampagnebeesten
Bewegingen vervullen hun decretale opdrachten (sensibilisatie, maatschappelijke actie en educatie) door op een handige manier
campagnes in te schakelen. Met gerichte campagnes brengen bewegingen hun thema onder de aandacht van jan met de pet, het
politieke bestel en de pers. Ze vechten tégen geweld, racisme, ongelijkheid, schendingen van de mensenrechten,… en ijveren
vóór vrede, verdraagzaamheid, inclusie, ethiek,… Hun acties zetten mensen aan tot nadenken, ze schoppen de samenleving
een geweten. Mensen hebben soms moeite met het herkennen van de naam van een beweging, maar iedereen kent wel een of
meerdere campagnes.
Bewegingenzijngoedvoordedemocratie
Een democratie zou geen democratie zijn zonder bewegingen. De aanwezigheid van bewegingen is een goede graadmeter voor
het democratisch gehalte van de samenleving. Enerzijds duidt hun bestaan op de openheid van de overheden, die kritische stem-
men toelaten. Anderzijds is het bestaan van bewegingen een absoluut democratisch gegeven, omdat op die manier gelijkgestem-
de zielen zinvoller en efficiënter samen aan maatschappelijke verandering kunnen werken.
Bewegingen beschouwen het werken aan de democratie als één van hun kerntaken. Ze dragen allemaal op hun eigen manier hun
steentje bij. De manier waarop ze dit doen kunnen we in vier (niet-exclusieve) types samenvatten:
- door van democratie hun basisthema te maken,
- door wereldwijde schendingen van de democratie onder de aandacht te brengen,
- door democratie toegankelijk te maken voor iedereen,
- door mensen de kans te geven op een geïnformeerde manier keuzes te maken.
Op deze manier versterken bewegingen het politieke bestel, brengen ze soms vergeten thema’s onder de aandacht en verlevendi-
gen ze het politieke debat,… Ze geven mensen zin om hun stem te laten horen.
44 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.1 BEVINDINGEN1. DE WERKING
Volkshogescholenzijnbelangrijkevormingsaanbieders
Vormingplus-centra werken een eigen educatief aanbod uit. In 2008 presteerden ze 35.023 uren educatieve activiteiten met in
totaal 72.274 deelnames. De Vormingplus-centra zorgen bij hun programmering voor een maximale spreiding van educatie in hun
regio. In het grootste deel van de Vlaamse gemeenten worden activiteiten georganiseerd en in nagenoeg alle gemeenten worden
deelnemers geregistreerd. In de centrumsteden worden het meeste activiteiten georganiseerd en relatief gezien het meeste
mensen bereikt.
De Vormingplus-centra realiseren hun aanbod vaak in samenwerking met partnerorganisaties. Vooral cultuur- en gemeenschaps-
centra, steden, gemeenten, ocmw’s, welzijnsorganisaties en sociaal-culturele organisaties zijn belangrijke partners.
64% van de activiteiten zijn cursussen, workshops of trainingen. De activiteiten behandelen een waaier aan thema’s. Creativiteit,
expressie en interculturele vorming zijn samen met computer, media en informatie de meest voorkomende thema’s.
Vormingplus-centrazijnmeerdanvormingsaanbiedersalleen
De Vormingplus-centra brengen het bestaande aanbod niet-formele educatie binnen hun regio in kaart. De Vormingplus-centra
coördineren het aanbod niet-formele educatie in hun regio en stemmen het aanbod van verschillende aanbieders af. Door samen-
werking en samenspraak met andere organisaties streven ze naar een sterk en goed gespreid aanbod in de regio. Ze gaan na
welke educatieve noden er zijn en welke initiatieven nodig zijn om bepaalde educatieve ‘leemtes’ op te vullen. Hierbij hebben ze
speciale aandacht voor het bereiken van maatschappelijk kwetsbare groepen. De Vormingplus-centra geven advies aan organisa-
ties over educatie en investeren in educatienetwerken.
De Vormingplus-centra zorgen er daarnaast voor dat hun eigen aanbod en dat van andere aanbieders in de regio bekend raakt.
Delandelijkevormingsinstellingen:25instellingen,25invalshoeken
Net zoals bij de andere werksoorten bestaat er een enorme diversiteit onder de landelijke vormingsinstellingen. Hun werking richt
zich op natuur en milieu, zorg, doelgroepen, kunst en cultuur of persoonlijke en maatschappelijke ontplooiing.
In 2008 organiseerden de instellingen 111.128 uren educatieve activiteiten waarop 234.990 deelnemers geteld werden. Een
greep uit het aanbod: een studiedag over rouwverwerking bij personen met een beperking, een tweedaagse over vakbondswerk,
een studiedag over apathie bij ouderen, een cursus over Bach, veilig leren werken met de kettingzaag, Bijbelcursussen, omgaan
met agressie,…
Delandelijkevormingsinstellingenprestereneenaanzienlijkdeelongesubsidieerdevormingsuren
Van alle uren niet-formele educatie die de landelijke vormingsinstellingen presteren, is 69% gesubsidieerd door de Vlaamse
overheid. De vormingsinstellingen moeten dus voor een klein derde van hun aanbod niet-formele educatie op zoek naar andere
financieringsbronnen.
Wanneer we enkel kijken naar het aanbod niet-formele educatie dat volgens de (meer strikte) normen van het decreet voor subsi-
diëring in aanmerking komt, blijkt dat hiervan 79% gesubsidieerd is. 21% van de uren die voor subsidiëring in aanmerking komen,
blijft dus ongesubsidieerd.
PROFIEL VAN DE SECTOR | 45
DE VERENIGINGENdemocratisch
mensenrechtenbewust
gelijke kansenvrije tijd
pluralisme
duurzaamheidnetwerking vrijzinnig gezin
actie
sociaal
integratieeducatie vriendschap
vormingsaanbod
afdelingenwerkingkritisch engagement
natuursensibilisering
samenhorigheidcreativiteit
socialistischdoelgroepenbeleid
activeren
ondersteuning
emancipatie
ontmoetingvormingcultuur empowerment
Vlaams
reizen
progressief
participatie zingeving
informatie
uitwisselingdiversiteitafdelingsondersteuning
verenigingsleven
recreatie
activiteitenaanbod
belangenbehartiging
vrouwenvolwassenen
allochtonensenioren breed publiek
ouders
jongvolwassenengezinnen
autochtonen
Vlamingen
Belgen
vijftigplussersvrijwilligers
leden
PROFIEL VAN DE SECTOR | 47
1.2 VERENIGINGEN
1.2 VERENIGINGEN
Vlaanderen telt vandaag 56 door de Vlaamse overheid erkende en gesubsidieerde verenigingen. Elke beleidsperiode kloppen nieuwe
verenigingen aan de deur om deel uit te kunnen maken van de erkende en gesubsidieerde sector. VOSOG Scouting voor volwasse-
nen is de laatste nieuwkomer en ontvangt momenteel een startsubsidie. Dat brengt het totaal op 571.
14 van de 57 verenigingen zijn zogenaamde migrantenverenigingen. Deze verenigingen hebben tijd tot einde 2010 om in alle
facetten van hun werking te voldoen aan de erkennings- en subsidiëringsvoorwaarden van het decreet voor het sociaal-cultureel
volwassenenwerk.
Het luik over de werking van de verenigingen valt uiteen in twee luiken: een beschrijvend deel en een kwantitatief deel.
In het beschrijvende deel gaan we dieper in op de inhoudelijke pijlers en de doelgroepen van de verenigingen. Het tweede deel pakt
uit met cijfers over de afdelingen, leden, activiteiten, (bestuurs)vrijwilligers,… van de verenigingen.
1.2.1 DE WERKING IN KERNWOORDEN
We vroegen aan elke vereniging de werking te omschrijven in een aantal kernwoorden. Concreet peilden we naar de inhoudelijke
pijlers in de werking, de doelgroep(en) van de vereniging en eventuele aanvullende info. Zo brengen we kort en krachtig de diversi-
teit en de activiteit van de verenigingen in beeld.
De45meestvoorkomendeinhoudelijkepijlers
Cultuur, vorming/educatie, belangenbehartiging, ontmoeting, participatie, integratie en diversiteit zijn de meest genoemde inhoude-
lijke pijlers2. Dat blijkt uit de bovenste woordenwolk hiernaast. We beperken ons tot de 45 meest voorkomende pijlers. Hoe groter
het woord, hoe vaker het vermeld wordt in de zelfbeschrijving van de verenigingen.
De15meestvoorkomendedoelgroepen
Ook van de doelgroepen maakten we een woordenwolk (de onderste hiernaast). Volwassenen, vrouwen, senioren, allochtonen,
ouders, gezinnen en jongvolwassenen zijn de meest genoemde doelgroepen.
1 Waar in dit boek gegevens over de verenigingen voorkomen, gaat het steeds over 56 verenigingen. LVZ nam immers, net als vorig jaar, niet deel aan de bevraging voor dit boek..
2 Een aantal woorden werd geïnterpreteerd, bijvoorbeeld: ‘emancipatorisch’ werd vervangen door ‘emancipatie’ en woorden als ‘Vlaamsbewust’, ‘Vlaams-nationalistisch’, ‘Vlaamse cultuur’,... worden gevat in het adjectief ‘Vlaams’.
Hieronder vind je de individuele inbreng van elke vereniging.
A.Vermeylenfonds
P socialistisch vrijzinnig Vlaams
D leden volwassenen
P Pijlers
D Doelgroepen
E Extrainfo
1. DE WERKING
48 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.2 VERENIGINGEN
Acli-Vlaanderenvzw
P educatie vorming cultuurmigranten- problematiek
tewerkstelling arbeidsrecht
D allochtonen jongeren vrouwen
E netwerk geschiedenis traditie
AIF,MulticultureleFederatievanZelforganisaties
Pintegratie-
bevorderingparticipatie
doelgroepen- beleid
emancipatorisch vormingbelangen- behartiging
D allochtonen volwassenen leden
E progressief constructief diversiteit
AmnestyInternationalVlaanderenvzw
P mensenrechten activisme educatie vrijwilligerswerk verontwaardiging
D volwassenen jongeren breed publiek
E internationaal onafhankelijk
ATBDeNatuurvrienden
P duurzaamheid toerisme recreatie educatie
D actieven gezinnen vijftigplussers
ConTempo
P rouwbegeleiding vorming ontmoeting integratie cultuurbelangen- behartiging
D volwassenenpartnerverlies
door overlijden
E netwerk uniek diversiteit
Curieus
P cultuur warmte sociaal progressief educatie
D volwassenen jongvolwassenen ouderen
E nieuwsgierigonverwachte invalshoeken
innovatief
Davidsfonds
P cultuur taal geschiedenis kunst muziek lezen
D volwassenen jongeren kinderen
E onafhankelijk cultuurnetwerk
EducatieveVerenigingvoorOuderwerkinginhetOfficieelOnderwijs(EVO)
P vorming ondersteuning logistiek
D ouders leerkrachten
Eouder-
verenigingen
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 49
1.2 VERENIGINGEN
FederatieMarokkaanseVerenigingen(FMV)
Pkritisch
constructiefemancipatorisch laagdrempelig samenhorigheid
D allochtonen vrouwen
FederatievanMarokkaanseDemocratischeOrganisaties(FMDO)
P diversiteit sociaal cultureel federatie
D allochtonen
FederatievanVlaamseSimileskringen
Plotgenoten-
contactinformatie training
belangen- behartiging
ontmoeting
D familieleden hulpverleners patiënten
Egeestelijke
gezondheid
psychische
problemen
FederatievanVooruitstrevendeVerenigingen(CDF)
P vooruitstrevend gelijkheid empowerment sociaal cultuur diversiteit
D minderheden
FederatievanZelforganisatiesinVlaanderen(FZO-VL)
P samenwerking ondersteuning interculturaliteit
D afdelingen achterban
E pluralistisch
FederatieWereldvrouwen
P uitwisseling kadervorming maatwerk empowerment pluralisme emancipatie
D vrouwen verenigingen vrijwilligers
E multicultureel
FederatieOnafhankelijkeSenioren(FedOS)
P netwerking coaching sensibiliseringactiviteiten- aanbod
vormingsaanbod
D seniorenclubs vijftigplussers
ForumvanVlaamseVrouwen(FVV)
Pvrouwen-
emancipatie
Vlaams-
nationalismeverenigingsleven
D vrouwen
E schakel uniek
FVK-Rodenbachfonds
PVlaamse
beweging
volkeren- en
mensenrechtenvrede
D breed publiek
1. DE WERKING
50 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.2 VERENIGINGEN
Gezinsbond
P pluralismegezinsgerichte
activiteiten
opvoedings-
ondersteuning
gezinsgerichte
dienstverleninggezinspolitiek
D jonge gezinnenouders met tieners
grootouders
E
kind- en ge-
zinsvriendelijke
maatschappij
FederationofAnglophoneAfricansinBelgium(FAAB)
P empowerment cultuur educatie integratie participatie
D Afrikanen Engelstalig
HetVlaamseKruisvzw
P EHBO manifestaties
D breed publiek
Holebifederatie
P sensibilisering vormingdoelgroepen-beleid
verenigingsleven ondersteuning
D holebi transgender
Humanistisch-VrijzinnigeVereniging(HVV)
P zingeving opvoeding kritiek diversiteit humanistisch vrijzinnig
D vrijdenkers ouders senioren
E inclusiviteit kosmopolitismeVerlichtings-
waarden
InternationaalComité(IC)
P intercultureel versterken participatie
D allochtonen nieuwkomers autochtonen
KAV-Vrouwendiebewegen
Ppersoons-
ontwikkeling
ontmoetings-
kansen
praktische
vorming
D vrouwen
E dienstverleningbelangen-
behartiging
KVG-Vorming-Openkijkophandicap
P inclusie ontmoeten groeikansenbelangen-
verdedigingbewustmaking
Dpersonen met
een handicap
de omgeving van
personen met
een handicap
breed publiek
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 51
1.2 VERENIGINGEN
KVLV-Vrouwenmetvaart
Plekkere, gezonde
voeding
gezondheid en
conditiecreativiteit
zorgzaam
samenlevenplatteland
steun aan
boerinnen en
tuiniersters
D vrouwen
E laagdrempelig kwaliteitsvol plezierig
KWB
P ontmoeting bruisende buurt themagerichtwerknemers-
gericht
vrijwilligers-
engagementduurzaamheid
D mannen vrouwen gezinnen
E eensgezind sociaalwaarden-
bewogen
LandelijkeGilden
Pplattelands-
belevingactie in het dorp samen leren
plattelands-
cultuurvieren proeven
Dplattelands-
bewoners (m/v)alle leeftijden netwerkers
E lokaal actief gezinsgericht verbondenheid
Latijns-AmerikaanseFederatie(LAF)
P integratie vorming participatie
DLatijns-
AmerikanenBelgen
LiberaleBewegingvoorVolksontwikkeling(LBV)
P cultuur vorming ontmoeting
D seniorenpersonen met
beperkingen
E liberaal mutualistisch
LiberaleVrouwen
P vrijheid vorming netwerking
D vrouwen
Linx+
P cultuur educatiebelangen-
behartiging
gemeenschaps-
vormendsocialistisch democratisch
D breed publiek volwassenen senioren
E gelijkheid rechtvaardigheid solidariteit
1. DE WERKING
52 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.2 VERENIGINGEN
LVZ-Vormingsdienst
Markant-NetwerkvanOndernemendeVrouwen
Pvrijetijds-
bestedingnetwerking uitwisseling
Dvrouwen-
ondernemers
hoger opgeleide
vrouwen
beroepsactieve
vrouwen
Masereelfonds
P kritisch onafhankelijk progressief democratisch maatschappij cultuur
Dgeëngageerde
volwassenen
E netwerk open
Neos-netwerkvanondernemendesenioren
P cultuurspreiding voordrachten ontmoeting
D senioren
E ondernemend
OKRA
P ouderentrefpunt oudereneducatiebelangen-
behartigingzingeving en zorg
reizen recreatiesport
D gepensioneerden babyboomerskwetsbare
ouderen
Enetwerk van
trefpunten
gediversifieerd
aanbod
emancipatie
van ouderen
Pasar-Vleugelsvoorjevrijetijd
P recreatie dichtbij vrije tijd cultuur natuur avontuur
D volwassenen gezinnen
PlatformvanAfrikaanseGemeenschappen
P diversiteit gezin HIV/AIDSAfrikaanse
cultuurempowerment
Dmigranten sub-
SaharaBelgen
S-Plus
P afdelingswerking gezondheidsinfobelangen-
behartiging
cultuur-
evenementencursussen reizen
D ouderen
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 53
1.2 VERENIGINGEN
UniederTurksIslamitischeCultureleVerenigingen(TurkseUnievanBelgië)
P integratiebelangen-
behartiging
verenigings-
ondersteuningontmoeting vorming vrijwilligers
D Turken allochtonen autochtonen
E vrouwen jongeren ouderen
UnievanTurkseVerenigingen(UTV)
P begeleiden vorming organiseren participatie integratie emancipatie
D jongvolwassenen volwassenen ouderen
Ebelangen-
behartigingsamenwerken
Unizo-Vorming-zelfstandigeondernemers
P lokale economie beroepscultuur
maatschappe-
lijke verantwoor-
delijkheid
Dzelfstandige
ondernemers
VerbondVOS,VlaamseVredesvereniging(VOS)
P Vlaamsbewust open pacifistisch sociaal bewogen
D Vlamingen pacifisten
E zelfbestuurnooit meer
oorloggodsvrede
VerenigingvoorEcologischLevenenTuinieren(VELT)
P ecotuin ecovoeding ecoconsumptieafdelings-
ondersteuningvormingsaanbod ecocampagnes
D volwassenen jonge gezinnen
Edurf tuinieren
zonderecosmos ecotuinweekend
VerenigingvoorOntwikkelingenEmancipatievanMoslims(VOEM)
P participatie beeldvorming diversiteit vorming samenbrengenvertegen-
woordigen
D moslims migranten autochtonen
E internationaal ontmoeten vrijheid
Verenigingvoorpersonenmeteenhandicap(VFG)
P informatie actie ontmoeting internationaalcultuur
en vrije tijd
ervarings-
deskundigheid
D handicap chronische ziekte
Ebelangen-
behartiging
1. DE WERKING
54 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.2 VERENIGINGEN
VIVA-SVVSocialistischeVrouwenvereniging
P ontmoeting welbevinden gelijke kansen gezinbewust
verbruikencreativiteit
D vrouwen
VlaamsVerbondvoorGepensioneerden(VVVG)
Pjaarthema-
werkingseniorenwerking
afdelings-
ondersteuning
belangen-
behartiging
senioren-
academie
D ouderenjonggepensio-
neerdenmedioren
E onafhankelijk voor elk wat wils @ctief
VlaamseConfederatievanoudersenouderverenigingen(VCOV)
P participatiebelangen-
behartiging
ombuds- en
bemiddelings-
functie
vorming
engagement
tussen ouders
en school
diversiteit
Douder-
verenigingenouders school
E maatwerk expertise
start en
begeleiding
ouderwerking
VlaamseVolksbeweging
P informatie actie bewustwording samenhorigheid pluralisme onafhankelijkheid
D Vlamingen
E bewegingonafhankelijk-heid
samenwerking
VOSOGScoutingvoorvolwassenen
P scouting engagement vriendschap natuur
D oud-scouts oud-gidsen
vtbKultuur
Pcultuur-
belevingencultuurtoerisme Vlaamse cultuur andere culturen
D volwassenengezinnen met
kinderen
Ecultuur met
een knipoog
Welzijnsschakels
Parmoede
bestrijdensolidariseren
Dmensen in
armoede
mensen zonder
armoede
Ekansrijke
omgevingbrugfunctie signaalfunctie
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 55
1.2 VERENIGINGEN
Willemsfonds
P cultuur educatie ontmoeten liberaal vrijzinnig gelijke kansen
D volwassenen allochtonen Europeanen
E geschiedenis
ZiekenzorgCM
Pchronisch zieken
en gezondenempowerment sociaal weefsel integratie
belangen-
behartiginggelijkwaardigheid
D langdurig zieken vrijwilligers
1. DE WERKING
56 | PROFIEL VAN DE SECTOR
23% 3% 16% 22% 16% 20%
Antwerpen Brussel LimburgOost-
VlaanderenVlaams-Brabant
West-Vlaanderen
1.2.2 DE WERKING IN CIJFERS
De volgende gegevens hebben betrekking op de werking van 56 verenigingen1.
De cijfers in paars zijn de cijfers voor de 14 migrantenverenigingen (detail uit de groep van 56).
1.HoeveelafdelingenteltdewerksoortVerenigingen?Hoeisdespreidingoverdeverschillendeprovincies?
2007 2008
de spreiding van de afdelingen of groepen over de provincies
detail: migrantenverenigingen
15.395
1.119
15.511
1.269
100,0%2
100,0%
Antwerpen3.601
333
3.593
370
23,2%
29,2%
Brussel613
154
536
191
3,5%
15,1%
Limburg2.475
331
2.412
350
15,6%
27,6%
Oost-Vlaanderen3.328
232
3.468
266
22,4%
21,0%
Vlaams-Brabant2.430
48
2.419
70
15,6%
5,5%
West-Vlaanderen2.948
21
3.083
22
19,9%
1,7%
1.2 VERENIGINGEN
1 Vlaanderen telt vandaag 56 door de Vlaamse overheid erkende en gesubsidieerde verenigingen. 14 van deze verenigingen zijn zogenaamde migrantenverenigingen. Deze verenigingen hebben tijd tot eind 2010 om in alle facetten van hun werking te voldoen aan de erkennings- en subsidiëringsvoorwaarden van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Elke beleidsperiode kloppen nieuwe verenigingen aan de deur om deel uit te kunnen maken van de erkende en gesubsidieerde sector. VOSOG Scouting voor volwassenen is de laatste nieuwkomer en ontvangt momenteel een startsubsidie. LVZ nam niet deel aan de bevraging. Dat brengt het totaal aan deelnemende verenigingen op 56
2 Waar in dit boek afrondingen gehanteerd worden, kan het voorkomen dat het totaal licht afwijkt van de som van de delen.3 Bron: Bevolkingscijfers 2008, FOD Economie, Algemene Directie Statistiek.
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
28%
13%
23%
17%19%
= aandeel
bevolking van de
provincie in het
Vlaams Gewest3
VER:spreidingvandeafdelingenperprovincie
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 57
1.2 VERENIGINGEN
29% 15% 28% 21% 6% 2%
Antwerpen Brussel LimburgOost-
VlaanderenVlaams-Brabant
West-Vlaanderen
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
28%
13%
23%
17%19%
= aandeel
bevolking van de
provincie in het
Vlaams Gewest3
MIG:spreidingvandeafdelingenperprovincie
Op de grafiek is ter informatie het aandeel van de bevolking van elke provincie ten opzichte van de totale bevolking van het Vlaams
Gewest aangeduid. Concreet is de provincie Antwerpen bijvoorbeeld goed voor 28% van de inwoners van het Vlaams Gewest (exclu-
sief Brussel) en voor 23% van het aantal afdelingen van de verenigingen.
De verenigingen hebben in totaal 15.511 afdelingen, verspreid over de vijf provincies en Brussel. De provincies Antwerpen en
Oost-Vlaanderen tellen het meeste afdelingen, op de voet gevolgd door West-Vlaanderen. De provincies Limburg en Vlaams-Brabant
vormen de middenmoot. Brussel bengelt aan de staart met 3% van de afdelingen.
Op dit moment zijn de migrantenverenigingen goed voor 8% van het totaal aantal afdelingen van de werksoort Verenigingen, zijnde
1.269 afdelingen. De spreiding van de afdelingen bij de migrantenorganisaties ligt opvallend anders: in Brussel zijn zij met 191
afdelingen goed voor meer dan een derde van het totaal aantal Brusselse afdelingen. In West-Vlaanderen slaat de teller de andere
kant uit: de migrantenfederaties zijn hier nauwelijks aanwezig: zij realiseren 22 afdelingen in deze provincie. In absolute cijfers is de
provincie Antwerpen een topper.
2.Hoeveelafdelingentellenindividueleverenigingen?
2007 2008
het aantal verenigingen volgens het aantal afdelingen
detail: migrantenverenigingen
55
14
56
14
100,0%
100,0%
minder dan 503
3
2
2
3,6%
14,3%
van 50 tem 9920
7
18
8
32,1%
57,1%
van 100 tem 19915
4
19
4
33,9%
28,6%
van 200 tem 2994
0
5
0
8,9%
0,0%
van 300 tem 4994
0
3
0
5,4%
0,0%
van 500 tem 9994
0
4
0
7,1%
0,0%
1.000 of meer5
0
5
0
8,9%
0,0%
1. DE WERKING
58 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.2 VERENIGINGEN
individuele
vereniging
mediaan
VER:verenigingengerangschiktvolgensaantalafdelingen
1.800
1.600
1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0
In de bovenstaande grafiek zijn alle verenigingen gesorteerd volgens het aantal afdelingen. Elk puntje staat voor een individuele
vereniging. De mediaan4 is duidelijk te onderscheiden als het roze vierkantje.
Gemiddeld tellen de verenigingen 277 afdelingen. De mediaan ligt op 118 afdelingen. Migrantenverenigingen tellen gemiddeld 91
afdelingen. Voor de 42 andere verenigingen ligt dit gemiddelde met 339 afdelingen beduidend hoger.
Twee derde (66%) van de verenigingen telt tussen de 50 en de 199 afdelingen. De grootste vereniging telt 1.675 afdelingen, de klein-
ste 40: twee migrantenverenigingen zitten voorlopig onder de erkenningsnorm van minimum 50 afdelingen. De grootste migranten-
verenging klokt af op 174 afdelingen.
3.HoeveelledenteltdewerksoortVerenigingen?
2007 2008
totaal totaalgemiddeld
per afdeling
gemiddeld
per vereniging
het aantal leden
detail: migrantenverenigingen
2.603.312
51.795
2.277.919
55.224
147
44
40.677
3.945
De werksoort Verenigingen telt 2,3 miljoen leden. Het concept lidmaatschap wordt door de verenigingen op verschillende manieren
ingevuld.
De verschuiving ten opzichte van 2007 valt voor een groot deel te verklaren door een herziening van de registratie(systemen) bij een
viertal grote organisaties.
Een vereniging heeft gemiddeld 40.677 leden. Een afdeling telt gemiddeld 147 leden. De grootste vereniging telt 284.269 leden, de
kleinste een 500-tal.
4 De mediaan is het midden van een reeks gesorteerde gegevens. Met midden wordt het middelste getal in de verdeling of verzameling bedoeld. Bij een even aantal elementen (zoals hier bij het aantal verenigingen) is er geen midden. Men neemt dan het gemiddelde van de twee om het midden liggende elementen als mediaan. We rangschikken hier dus alle verenigingen van klein naar groot en nemen het gemiddelde van de 28ste en de 29ste vereniging en komen zo uit op een mediaan van 118 afdelingen
decretaal minimum: 50
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 59
1.2 VERENIGINGEN
het aantal verenigingen volgens het aantal leden
detail: migrantenverenigingen
56
14
100,0%
100,0%
minder dan 5000
0
0,0%
0,0%
van 500 tem 4.99923
9
41,1%
64,3%
van 5.000 tem 19.99913
5
23,2%
35,7%
van 20.000 tem 99.99913
0
23,2%
0,0%
100.000 of meer7
0
12,5%
0,0%
4.HoeveelvrijwilligersteltdewerksoortVerenigingen?
2007 2008
totaal totaalgemiddeld
per afdeling
gemiddeld
per vereniging
het aantal vrijwilligers
detail: migrantenverenigingen
225.298
7.497
213.890
7.234
14
6
3.819
517
De werksoort Verenigingen kan rekenen op een totaal van 213.890 vrijwilligers. Afdelingen kunnen rekenen op een ploeg van gemid-
deld bijna 14 vrijwilligers.
Gemiddeld 3.819 mensen zetten zich vrijwillig in voor één vereniging. De vereniging met het kleinste aantal vrijwilligers heeft een
ploeg van 170 vrijwillige medewerkers, de vereniging met het grootste aantal 40.000. De mediaan ligt op 925 vrijwillige medewer-
kers.
5.HoeveelbestuursledenzijnactiefbijdewerksoortVerenigingen?Hoeveelkeervergaderenzij?
2007 2008
totaal totaalgemiddeld
per afdeling
gemiddeld
per vereniging
bestuursleden
detail: migrantenverenigingen
135.625
4.377
142.333
4.991
9
4
2.542
357
het aantal bestuursvergaderingen
van alle afdelingen of groepen samen
86.853
6.398
85.102
7.418
6
6
1.520
530
Van de 213.890 vrijwilligers nemen 142.333 vrijwilligers een verantwoordelijkheid op als bestuurslid. Een afdeling heeft gemiddeld
een bestuursploeg van 9 mensen. Zij vergaderen zo’n 6 keer per jaar.
Het aantal bestuursleden per verenigingen varieert tussen de 80 en 22.948. Een bestuursploeg van een afdeling van een migran-
tenvereniging is gemiddeld kleiner, maar vergadert even vaak. Gemiddeld kan een vereniging rekenen op een ploeg bestuursvrijwil-
ligers van 2.542 mensen. De mediaan van het aantal bestuursleden is 687.
1. DE WERKING
60 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.2 VERENIGINGEN
6.HoeveelactiviteitenorganiseertdewerksoortVerenigingen?Hoeveeldeelnemerszijner?
2007 2008
totaal totaalgemiddeld
per afdeling
het aantal publieksgerichte activiteiten
detail: migrantenverenigingen
274.412
8.471
288.295
10.568
19
8
2007 2008
totaal totaalgemiddeld
per activiteit
het aantal deelnemers aan de publieksgerichte activiteiten
detail: migrantenverenigingen
9.058.864
285.267
9.676.472
323.436
34
31
Verenigingen organiseren 288.295 publieksgerichte activiteiten. Dit zijn gemiddeld 19 activiteiten per afdeling per jaar. In totaal waren
er 9,7 miljoen deelnemers aan verenigingsactiviteiten. Dit zijn gemiddeld 34 deelnemers per activiteit. Migrantenverenigingen organi-
seren gemiddeld een 8-tal activiteiten per afdeling per jaar. Er zijn ongeveer evenveel deelnemers als bij de andere verenigingen.
1. DE WERKING
62 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.3 BEWEGINGEN
1.3 BEWEGINGEN
Vlaanderen telt vandaag 31 door de Vlaamse overheid gesubsidieerde bewegingen. De 31 organisaties die als beweging gesubsidi-
eerd worden, vertonen een grote diversiteit in werkwijze, doelen en organisatie. Dit zorgt ervoor dat hun werking bijzonder moeilijk in
cijfers te vatten is. Daarom kiezen we ervoor om in dit hoofdstuk de bewegingen op twee kwalitatieve manieren in beeld te brengen.
In eerste instantie verwoordt elke beweging haar thema, een markante campagne uit 2008 en beschrijft ze de producten of resultaten
van de campagne. Dit laatste is zeker geen gemakkelijke opdracht. Meestal beogen bewegingen een maatschappelijke verandering
die pas meetbaar is na jaren van doorgedreven actie en sensibilisatie en niet na één enkele campagne. Een aantal bewegingen le-
verde een persbericht als verduidelijking van het resultaat van hun campagne. Deze persberichten kan je terugvinden op de CD-ROM.
Na deze individuele beschrijvingen vervolgen we het hoofdstuk met een synthesetekst over ‘bewegingen en democratie’. In deze
tekst, die het resultaat is van een bevraging bij de bewegingen, gaan we na hoe bewegingen zich verhouden tot de democratie en wat
hun rol en functie is binnen de democratie.
1.3.1 BEWEGINGEN EN HUN CAMPAGNES
Bewegingen hebben drie decretale opdrachten: sensibilisatie, maatschappelijke actie en educatie. We vroegen aan elke beweging wat
de meest markante campagne in 2008 was en welke producten of resultaten ze daarbij gerealiseerd heeft. De antwoorden zijn een
duidelijke concretisering van één of meerdere van de decretale opdrachten.
BedevaartnaardegravenaandeIJzer
T Het uitvoeren van de drievoudige ondeelbare boodschap van de frontsoldaten van de Eerste Wereldoorlog:
Vrede - Vrijheid - Verdraagzaamheid. De beweging wil deze boodschap naar zoveel mogelijk burgers
uitdragen.
C FestivalTenVrede zuivert de IJzertoren van zijn extreemrechtse verleden. De Zonnebloemactie rond 11
juli geeft een nieuwe, ruime dimensie aan de Vlaamse Feestdag. De IJzerbedevaart werd een gevarieerd
daggebeuren onder de naam ‘Diksmuide IJzersterk’.
Resultatenofproductenvandecampagne
We bereiken nieuwe doelgroepen en creëren blijvende contacten waardoor we educatieve, toeristische en
maatschappelijke projecten kunnen opzetten of verder uitwerken. We bouwen onze netwerken verder uit.
Het draagvlak van de beweging wordt verbreed door onder andere een doelgroepenwerking.
persbericht: zie CD-ROM
T Thema
C Meestmarkantecampagnein2008
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 63
1.3 BEWEGINGEN
BewegingTegenGeweld-Zijn
T Preventie en duiding van geweld en misbruik binnen elke vertrouwensrelatie.
C We houden samen met heel wat partners in de provincie Vlaams-Brabant de campagne Geweldtijdens
dezwangerschap. Deze campagne omvat onder andere een studiedag, de verspreiding van een affiche
bij alle Vlaams-Brabantse artsen en een preventie-instrument.
Resultatenofproductenvandecampagne
- veel media-aandacht
- de vraag van alle andere Vlaamse provincies om de campagne ook bij hen te organiseren
- de campagne wint de Belgische Prijs voor Veiligheid en Criminaliteitspreventie, categorie
Slachtofferpreventie
persbericht: zie CD-ROM
BlindenzorgLichtenLiefde-ZichtopCultuur
T Zicht op Cultuur = samen op weg naar inclusie. Zicht op Cultuur wil de maatschappij bewegen naar een
manier van samenleven waarbij mensen met een visuele handicap een volwaardige, zelf te bepalen
plaats mogen innemen. We zien dit als een wederzijdse beweging, zowel vanuit de persoon met de handi-
cap als vanuit de maatschappij, naar en met elkaar.
C De interactieve tentoonstelling‘OntmoetingmethetDonker’ vindt met succes plaats in Hasselt.
In Tienen worden, tijdens de concertdiners in het donker, de rollen weer heel even omgekeerd en
bedienen blinde kelners de ziende bezoekers. De voorbereiding van ‘Art in the Dark’, een project rond
multisensoriële kunstbeleving, wordt in 2008 volop gestart.
Resultatenofproductenvandecampagne
Met al deze projecten, acties en vormingen bereiken we in 2008 ruim 14.000 mensen.
BondzonderNaamCultuur
T Vlaanderen overtuigen bij te dragen tot een meer zorgzame samenleving.
C WeekvandeGoeiedag: mensen aanzetten tot meer hoffelijkheid en vriendelijkheid. Wie ‘goeiedag’ zegt,
maakt kans op 25.000 euro.
Resultatenofproductenvandecampagne
De campagne kan rekenen op veel persaandacht, zowel nationaal als internationaal.
DeMaakbareMens
T Breed publiek informeren over biomedische en -technische ontwikkelingen en de ethische vragen die zich
hierbij stellen.
C Stilstaanbijbewegen: in het kader van de Olympische Spelen organiseren we een campagne rond
sport. We vestigen de aandacht op de relatie tussen sport, gezondheid, wetenschap en techniek. De
campagne behelst een brochure, een lespakket, diverse activiteiten en een campagnewebsite.
Resultatenofproductenvandecampagne
We sensibiliseren mensen over de manier waarop sport wordt beoefend. Daarbij wordt de nadruk gelegd
op andere waarden in de sport naast de competitiegeest, zoals gezondheid en sociaal contact.
1. DE WERKING
64 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.3 BEWEGINGEN
DeWakkereBurger
T Burgerparticipatie en democratie (met een focus op het lokale bestuursniveau); burgerschapsvorming.
C KusEenPoliticus: een burger en een beleidsverantwoordelijke (burgemeester, parlementslid,...) spreken
gedurende ongeveer 6 maanden regelmatig af om samen op stap te gaan. Zo verzamelen en verspreiden
we getuigenissen die een realistisch beeld geven van het politieke gebeuren.
Resultatenofproductenvandecampagne
Kus Een Politicus is aanwezig in het Vlaams Parlement tijdens het Festival van de Politiek op 15 november
2008. De campagne loopt nog door in 2009.
EVA(EthischVegetarischAlternatief)
T Het brede publiek informeren over alle aspecten van vegetarische voeding.
C DeDonderdagVeggiedagcampagne
Resultatenofproductenvandecampagne
Het laten spreken van Rajendra Pachauri, Nobelprijswinnaar voor de Vrede, op het event Less Meat, Less
Heat.
persbericht: zie CD-ROM
ForumvoorVredesactie
T Pluralistische vredesbeweging voor een geweldloze samenleving.
C NATOGAMEOVER
Resultatenofproductenvandecampagne
Met NATO GAME OVER slaagt Vredesactie erin om de eerste vraagtekens bij de NAVO te zetten. Twaalf
regionale groepen werken een half jaar keihard aan sprekersopleidingen, infoavonden, benefieten, trainin-
gen geweldloze actie,... Duizend mensen nemen deel aan de actie van burgerlijke ongehoorzaamheid. De
actiedag is wereldwijd nieuws.
GetBasic
T
GetBasic wil een stem geven aan alle mensen die niet of minder aan bod komen in de traditionele media.
GetBasic wil hen leren met de media om te gaan en hen de mogelijkheid bieden om zelf media te maken.
Op deze wijze wil GetBasic een bijdrage leveren tot de democratisering van de berichtgeving en van de
media in het algemeen.
C MediakamptijdensSfinks-festival
Deelnemers aan het Mediakamp volgen een week lang mediaworkshops en brengen verslag uit over het
Sfinks-festival. Ze interviewen en fotograferen artiesten of maken achtergrond- en sfeerreportages over
de vrijwilligers en het publiek. De deelnemers doorlopen elke dag het ganse proces, van redactievergade-
ring over productie tot publicatie. De resultaten van hun werk worden dagelijks op de festivalweide en de
Indymedia.be-website gepubliceerd.
Resultatenofproductenvandecampagne
De feedback van zowel de deelnemers, de organisatoren van Sfinks als van het publiek is enorm positief.
De meeste deelnemers blijven op de één of andere manier actief meewerken met GetBasic.
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 65
1.3 BEWEGINGEN
InstituutvoorMaatschappijkritischeActie,VormingenOnderzoek(IMAVO)
T De noodzaak van het aangaan en aanvaarden van conflicten tussen mens en wereld.
C Jaarthematische werking over interculturaliteitenconflict.
Resultatenofproductenvandecampagne
Colloquium en lezingen rond het jaarthema.
Integraal
T Actief ouder worden; langer actief blijven; voorbereiden op ouder worden.
C Eindeloopbaan...enwatnu? Massale campagne met folders, mailings, advertenties, affiches, redactio-
nele aandacht,...
Resultatenofproductenvandecampagne
Deze grootschalige sensibilisatiecampagne onderstreept het belang van een tijdige voorbereiding op het
ouder worden en de pensionering.
KerkwerkMulticultureelSamenleven
T Interculturele samenlevingsopbouw. Interculturaliteit - racisme - migratie- en minderhedenbeleid - rela-
tieopbouw tussen culturen, levensbeschouwingen en religies.
C Advocatenprodeoofniet:doevreemdelingenrecht!
Beloftemaaktschuld!Campagne rond de regularisatie van mensen zonder papieren.
Resultatenofproductenvandecampagne
Deze campagne resulteert onder meer in een samenwerkingsverband dat concrete promotie zal voeren
vanaf het academiejaar 2009-2010: in rechtsfaculteiten worden de studenten aangezet vreemdelin-
genrecht te studeren. Een andere campagne met petitiekaarten resulteert in de verbreding van het
maatschappelijk draagvlak voor de regularisatiethematiek.
persbericht: zie CD-ROM
KifKif
T Kif Kif is een beweging tegen racisme en ongelijkheid.
C Campagnetegenracistische,discriminerendeenhaatdragendeuitlatingen op de talrijke fora van
de massamedia. In samenwerking met de senatoren Els Schelfhout en Pol Van Den Driessche. We roepen
de Vlaamse uitgevers en hoofdredacteuren op om op te treden tegen racistische en haatdragende bood-
schappen op hun internetfora.
Resultatenofproductenvandecampagne
Talloze reacties van het ruime publiek en de media. Sindsdien vermindert het aantal mogelijkheden om
commentaar te geven op de websites van de media. Bij de kranten De Morgen, Gazet van Antwerpen,... is
het zelfs nauwelijks meer mogelijk.
1. DE WERKING
66 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.3 BEWEGINGEN
KoerdischInstituut
TMensen- en volkerenrechten in het Midden-Oosten, Turkije en de Kaukasus. Asiel-, vluchtelingen- en
minderhedenbeleid.
C FocusopKoerdischeLiteratuur
Resultatenofproductenvandecampagne
Een Nederlandstalig publiek maakt kennis met Koerdische auteurs en Koerdische literatuur.
LigavoorMensenrechten
T Mensenrechten in België.
C Een actueel thema, met name de overbevolkingvandegevangenissen, onder de aandacht brengen
van een breed publiek.
Resultatenofproductenvandecampagne
Een breed publiek wordt geconfronteerd met een andere visie op de overbevolking van gevangenissen.
persbericht: zie CD-ROM
LINC
T
1. leespromotie
2. digitale kloof en digitale geletterdheid
3. toegankelijke informatie voor de burger
C DigitaleWeek2008:Deze campagne heeft tot doel om de digitale kloof onder de aandacht van de pers
en het publiek te brengen. Kansengroepen hebben vaak geen toegang tot digitale media en kunnen
bijgevolg niet beschikken over belangrijke informatie.
Resultatenofproductenvandecampagne
Het probleem van de digitale kloof vindt gehoor bij een ruim publiek en ook bij de federale en de Vlaamse
overheden. Hierdoor neemt de politieke en maatschappelijke aandacht voor het probleem toe.
Mobiel21
T Duurzame mobiliteit.
C CampagneReddeStoep: Mobiel 21 werkt, samen met partnerorganisaties, een actieve sensibilisa-
tiecampagne uit om de Leuvense bevolking aan te zetten het openbare domein (stoepen en pleinen)
bruikbaar, begaanbaar en toegankelijk te houden.
Resultatenofproductenvandecampagne
Bewoners en studenten van Leuven worden gesensibiliseerd over de problematiek. Gent en Antwerpen
volgen nu het voorbeeld van de campagne in Leuven.
persbericht: zie CD-ROM
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 67
1.3 BEWEGINGEN
NetwerkBewustVerbruiken
T Bewust verbruiken, consumptie gericht op duurzame ontwikkeling. Bewust kan je vervangen door sociaal
en ecologisch verantwoord, mens- en milieuvriendelijk, ethisch of duurzaam. De term verbruiken kan je
vervangen door consumptie of consumeren. De thematiek van het Netwerk Bewust Verbruiken bevindt
zich dus op het kruispunt van consumptie en duurzame ontwikkeling.
C 1)Etenisweten (actie-onderzoek Duurzame Voeding en actualisatie voedselvoetafdruk)
2)Labelinfo.be (online gids over labels en duurzaamheid)
3)BlijeBloemen (arbeidsomstandigheden in de snijbloemensector)
4)Verlicht (verbeteren en uitbreiden van educatie rond milieu en verbruik)
Resultatenofproductenvandecampagne
1) Vernieuwing in methodologie voor het werken rond verduurzaming van voeding.
2) Netwerk Bewust Verbruiken is de referentie aan het worden rond duurzaamheid en labels.
3) Een steeds grotere markt voor duurzame bloemen. Het thema is op de kaart gezet door ons.
4) Databank met milieuvormingen en trainingen voor lesgevers.
persbericht: zie CD-ROM
NetwerkVlaanderen
T Netwerk Vlaanderen vzw promoot het anders omgaan met geld. De organisatie voert campagne tegen
omstreden investeringen van banken en pleit voor duurzame investeringen die bijdragen aan een mens-
en milieuvriendelijke samenleving.
C Bankgeheimen:ontdek de naakte waarheid over je geld. Op www.bankgeheimen.be zijn schadelijke
investeringen in kaart gebracht, letterlijk zelfs. Op de wereldkaart kun je zien waar en in welke projecten
banken wereldwijd investeren.
Via onder meer sociale acties, een fotowedstrijd en een ranking wordt de campagne geactiveerd.
Resultatenofproductenvandecampagne
Veel persaandacht, ludieke straatacties, een fotowedstrijd, spontane interesse vanuit het buitenland om
een gelijkaardig initiatief te starten, aandacht van internationale documentairemakers, vakbonden, NGO´s
en een Vlaamse theaterproductie, reacties van klanten, honderden petities worden verstuurd naar de
banken, Europarlementariërs reageren, enzovoort.
persbericht: zie CD-ROM
1. DE WERKING
68 | PROFIEL VAN DE SECTOR
PaxChristiVlaanderen
T
Christelijke beweging voor vrede en actieve geweldloosheid. Pax Christi Vlaanderen is een afdeling van
Pax Christi International. Deze vredesbeweging voert actie, schrijft artikels en dossiers, zet experts aan
het werk, interpelleert politici, licht media in en blijft zichzelf: geweldloos actief, politiek ongebonden en
evangelisch geïnspireerd.
C VlaamseVredesweek2008:Wordvredesjournalist! We sporen de samenleving aan om zich te
verdiepen in de rol van àlle mediaspelers en zich af te vragen hoe die constructief met conflictsituaties
kunnen omgaan. Een hele week lang wordt een brede waaier aan evenementen georganiseerd, gaande
van straatacties over filmavonden tot vredeswakes.
Resultatenofproductenvandecampagne
De actieve geweldloosheid met bijzondere aandacht voor geweldloze communicatie en culturele globa-
lisering wordt in de schijnwerpers geplaatst. Heel wat scholen, lokale gemeenschappen en organisaties
leren via deze campagne onze doelstelling voor een taal voor vrede en de geweldloze communicatie
kennen. Nadien worden parlementaire vragen gesteld en werkvergaderingen met beleidsmakers begeleid
om het charter voor vredesjournalistiek toe te lichten.
1.3 BEWEGINGEN
Ryckevelde
T De Europa-beweging Ryckevelde wil Europa dichter bij de burger brengen. Via vorming, didactisch
materiaal, acties, campagnes en debatten informeren en sensibiliseren we rond de Europese samenwer-
king. We willen het brede publiek aanzetten tot kritisch nadenken over de meerwaarden van de Europese
samenwerking.
C Drie jaar geleden was de media-belangstelling voor de Europese grondwet enorm. Over de vernieuwin-
gen in het Verdrag van Lissabon is het erg stil. Tijdens het Groot feest van Europa (opendeur EU) voeren
wij een opgemerkte actie: Laatjestemhoren-mini-referendumVerdragLissabon. Deels educatief
(uitleg over Verdrag), deels opiniërend (stemmen).
Resultatenofproductenvandecampagne
Honderden bezoekers die tevreden zijn bij te leren over het Verdrag van Lissabon. Bovendien kunnen zij,
net als de Ieren enkele dagen later, hun stem uitbrengen over het Verdrag. Bezoek van Vlaamse Europar-
lementsleden en de Belgische Europese commissaris aan onze actie. Bekendmaking van onze beweging,
de komende activiteiten en onze nieuwsbrief.
persbericht: zie CD-ROM
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 69
1.3 BEWEGINGEN
Sociumi
T
Actief burgerschap = het opnemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid binnen de samenleving,
engagement uit goed gevoel of bewuste overtuiging, een levensstijl die verder reikt dan wat op zijn
‘minst’ wordt verwacht. Kortom: het gaat om belangeloze inzet omwille van het algemeen belang en op
basis van vrijwilligheid.
C Het korte vervolg op onze campagne ‘GalerijActieveBurgers-GedrevendoorGoedGevoel’. Een 6-tal
actieve burgers, één uit elke provincie, worden geïnterviewd en gefotografeerd. Hun verhalen en foto’s
worden creatief verwerkt in kleurrijke postkaarten, een actief burgerschapskalender en tentoonstellings-
panelen.
Resultatenofproductenvandecampagne
Via talrijke publieke plaatsen en openbare gebouwen waar de foto’s worden tentoongesteld en de
postkaarten worden verspreid, bereiken we een ruim publiek. De campagne is gekend en wordt positief
onthaald door de actoren van de campagne en het ruime middenveld. Meer mensen vinden hun weg naar
onze website en de vraag naar producten stijgt.
Toemeka
T Beweging voor een verstaanbare samenleving.
C Een campagne in samenwerking met het museum Rubenshuis in Antwerpen. Met de campagne willen
we drempels voor een museumbezoek verlagen voor een publiek dat niet zo vertrouwd is met musea.
Resultatenofproductenvandecampagne
Een laagdrempelige gratis bezoekersgids ‘Ontdek het Rubenshuis’. Deze publicatie komt tot stand dankzij
de medewerking van enkele tientallen vrijwilligers uit diverse (vooral ook maatschappelijk kwetsbare)
groepen in de samenleving.
Vaka/HandinHand
TVanuit het streven naar een verdraagzame, antiracistische en democratische samenleving voeren we
tijdens de lopende beleidsperiode beweging rond de brede asiel- en migratiethematiek.
C Vaka/Hand in Hand staat mee aan de wieg van de ‘ZonderHaatStraat’-campagne, een sensibiliserende
campagne om het tij van onverdraagzaamheid te keren. De campagne wordt, in samenwerking met een
aantal nationale organisaties, ook op landelijke leest geschoeid.
Resultatenofproductenvandecampagne
De ‘Zonder Haat Straat’-affiches zijn niet uit het straatbeeld weg te branden. De boodschap voor meer
verdraagzaamheid wordt massaal overgenomen. De ‘Zonder Haat Straat’-campagne wint een Zilveren
Effie.
1. DE WERKING
70 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.3 BEWEGINGEN
Verbruikersateljee
T Consumentenproblematiek vanuit een sociale invalshoek.
C Campagne rond gezondheidskostenenschulden.
Resultatenofproductenvandecampagne
Onderzoeksrapport “Is uw portemonnee ook ziek? - Een onderzoek naar medische kosten en schulden”.
Hieraan wordt weerklank gegeven in de pers. Informatieve gids “Laat het geen pijn doen - gids over
doktersrekeningen en ziekenhuisfacturen”. Ontwikkeling van begeleiding en vormingsmomenten bij de
verspreiding van de gids.
VluchtelingenwerkVlaanderen
T
Vluchtelingenwerk Vlaanderen is een onafhankelijke, niet-gouvernementele organisatie die de belangen
van vluchtelingen en asielzoekers verdedigt. We werken samen met ruim 40 lidorganisaties. Bovendien
kan Vluchtelingenwerk Vlaanderen rekenen op de steun van enthousiaste vrijwilligers die zich belangeloos
inzetten voor mensen op de vlucht.
C “Vluchtelingwordjenietuitvrijewil”
Resultatenofproductenvandecampagne
Mediadekking, naambekendheid, associatie tussen BV’s en vluchtelingen,...
Voedselteams
T Duurzame, regionale landbouw.
C In samenwerking met een buurthuis voor kansarmen organiseren we in het kader van de Week van de
Smaak een ‘Weetwatjeeet’-maaltijd. Tijdens die maaltijd serveren we biologische producten van
lokale boeren en is er onder meer een voordracht over eetcultuur.
Resultatenofproductenvandecampagne
Uit dit initiatief groeit een blijvende samenwerking met het buurthuis. Op het komende Wereldfeest slaan
we de handen in elkaar om gezonde hapjes te serveren. Op deze wijze bereiken we, via het buurthuis,
een voor ons nieuwe doelgroep.
Vrede
T Internationale politie, vrede, ontwapening.
C Palestina: infosessies, sensibilisatie, boycotacties ‘koopgeenvruchtenvanbezetting’, studiebezoek,
vredeswakes, massale spoedbetoging op 31 december.
Resultatenofproductenvandecampagne
Politieke aandacht en actieve respons bij het publiek.
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 71
1.3 BEWEGINGEN
Welzijnszorg
T Armoede, bestaansonzekerheid en uitsluiting in de eigen samenleving.
Welzijnszorg zet mensen aan om armoede in Vlaanderen en Brussel uit te sluiten. Vanuit de vaststelling
dat mensen die in armoede of bestaansonzekerheid leven hun sociale basisrechten niet kunnen uitoe-
fenen, bedingt Welzijnszorg hun rechtmatige plaats in onze samenleving. Welzijnszorg doet dit als een
onafhankelijke beweging voor sociaal-cultureel werk.
C De jaarlijkse eindejaarscampagne van Welzijnszorg vzw kreeg als slogan ‘Armoedeschaadtdegezondheid’.
Gezondheidsenquêtes leggen een pijnlijke realiteit bloot: mensen die in armoede leven hebben vaker een
slechte gezondheid. Door een slechte leef- en werkomgeving worden mensen vaker ziek. De dagelijkse
stress en de materiële beperkingen van een leven in armoede wegen door op iemands lichamelijke en
geestelijke gezondheid.
Resultatenofproductenvandecampagne
We ontwikkelen een totaal eigen vorm van petitie op maat van onze campagnepartners, met referentie
aan de gekende ziekenfondsklevers. We kunnen uiteindelijk 102.016 gehandtekende zelfklevers voorleg-
gen tijdens de afrondende actie in januari 2009. Ook de politieke eisen uit onze petitie kennen al gehoor.
persbericht: zie CD-ROM
Wervel
T Eerlijke landbouw waar iedereen beter van wordt.
C DenkGlobaalEetLokaal
Via voeding trachten we mensen te betrekken op de noodzaak aan een eerlijke landbouw hier en in het
zuiden.
Resultatenofproductenvandecampagne
Een studiedag in het Vlaams Parlement voor de sector rond alternatieven voor de geïmporteerde soja in
veevoeder. Deze studiedag is een sleutelgebeuren in de transitie naar de verantwoorde productie van
vlees.
persbericht: zie CD-ROM
zij-kant
T Gender en gelijke kansen tussen vrouwen en mannen.
C EqualPayDayop 31 maart 2008, de dag voor gelijk loon tussen vrouwen en mannen.
Resultatenofproductenvandecampagne
De resultaten van de ‘Equal Pay Day’-campagne, die wij in 2008 voor de vierde maal voeren, zijn talrijk.
Equal Pay Day zet loonongelijkheid tussen vrouwen en mannen op de kaart en reikt oorzaken én oplos-
singen aan met resultaat.
persbericht: zie CD-ROM
1. DE WERKING
72 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.3 BEWEGINGEN
1.3.2 BEWEGINGEN EN DEMOCRATIE
In een democratie is de voltallige bevolking soeverein en is alle autoriteit gebaseerd op de (minstens theoretische) instemming van het
volk. Deze bestuursvorm is gebaseerd op het menselijke gelijkheidsideaal. Als iedereen vrij en gelijk in rechten en plichten geboren
is (zoals in het eerste artikel van de UniverseleVerklaringvandeRechtenvandeMensstaat) dan heeft ook niemand méér recht
dan een ander om bepaalde wetten vast te stellen of beslissingen te nemen.
1.Methodologie
De bewegingen kennen onderling een zeer grote diversiteit in doelen, thema’s, organisatie en werkwijze. Hun werking laat zich dus
moeilijk vatten in cijfers. Bovendien kan er tot nog toe bijna geen beroep gedaan worden op bestaand onderzoek over deze organisaties.
Daarom gingen de bewegingen zelf op zoek naar een thema dat voor deze editie van Boekstaven uitgediept kon worden. Vertrekkend
vanuit de toepassing van hun drie decretale functies - sensibilisatie, maatschappelijke actie en educatie - kwamen de organisaties
al gauw uit bij ‘democratie’ en de bijdrage van de bewegingen aan de democratie. Bij de bewegingen leeft het idee dat elke collega-
organisatie, ondanks het grote verschil in strekking en doelstelling, actief de democratie instandhoudt,verdedigtenverbetert.
Om na te gaan of deze stelling een weerspiegeling is van de werkelijkheid, werd aan elke beweging een vragenlijst voorgelegd over het
thema ‘democratie’. De lijst bestond uit vier open vragen, waarin onder andere werd gepeild naar de visie van de bewegingen op demo-
cratie, de taak en functie van bewegingen binnen een democratie en de manier waarop bewegingen zowel intern als extern democratie
benaderen en beïnvloeden:
“1. Licht kort toe wat jullie visie op democratie is.
2. Wat is het belang/de meerwaarde van de werksoort ‘Bewegingen’ voor de realisatie van de democratie in onze gemeenschap?
3. In welke mate is jouw organisatie wegbereider van democratische processen en sta je op de barricade om bepaalde democrati-
sche verworvenheden te bekomen? Hoe pak je dit concreet aan? Geef een voorbeeld uit de concrete praktijk.
4. Op welke manier wordt er binnen jouw organisatie zelf democratisch (samen)gewerkt?“
17 bewegingen (op een totaal van 31) leverden een bijdrage. Op basis van hun bijdrage werd de onderstaande analyserende tekst ge-
schreven. De tekst werd voorgelegd aan alle bewegingen (ook de niet-participanten). Alle bewegingen konden zich vinden in de tekst.
2.Deonmiskenbarebandtussenbewegingenendemocratie
De band tussen bewegingen en democratie is niet nieuw en werd reeds meermaals beschreven:
“Algemeen wordt uitgegaan van het feit dat een diversiteit aan sociale bewegingen een goede graadmeter is van het democratisch
gehalte van een maatschappij. Enerzijds duidt hun louter bestaan meestal op de openheid van de regimes waarbinnen zij werkzaam
zijn, die niet bang zijn voor het feit dat mensen zich verenigen om bepaalde doeleinden te verwezenlijken. Omgekeerd is het bestaan
van een veelheid aan sociale bewegingen een absoluut democratisch gegeven, omdat op die manier gelijkgestemde mensen verenigd
worden in organisaties en processen waarbinnen hun individuele acties veelzinvollerenefficiënter zijn dan wanneer ze zelf aan de
slag zouden gaan.”1
Dezelfde onderzoeker stelt ook een relatie vast tussen bewegingsparticipatie en de interesse in politiek:
“Sociale bewegingsparticipatie enerzijds en deelnameeninteresseindeconventionelepolitiek anderzijds gaan immers heel vaak
hand in hand. Op die manier krijgt het politieke proces meer inhoud en wordt een democratie gedragen door een grotere kritische
massa en wordt de kloof tussen burgers en politiek kleiner.”2
Het leek ons zinvol beide stellingen te toetsen aan de werkelijkheid. Hoe kijken bewegingen aan tegen democratie en op welke
manier werken zij ook bewust mee aan een verbetering, verdediging of versterking van de democratie?
1 Joris Verhulst, doctoraal onderzoeker Universiteit Antwerpen, in een themanummer van Sociumi: ‘Halt: Beweging verzocht’, 4 februari 20062 idem voetnoot 1
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 73
1.3 BEWEGINGEN
3.Bewegingenenderandvoorwaardenvandedemocratie
Op deze vragen ontvingen we een waaier van antwoorden.
We kunnen de bewegingen opdelen in vier groepen op basis van hun benadering van het thema democratie. Sommige bewegingen
richten zich werkelijk op het verdedigen en bewaren van de democratie als basisthema voor hun werking. Anderen zetten zich meer
in voor het creëren van randvoorwaarden voor een goede democratie. Bewegingen passen zelden eenduidig in één categorie.
- Groep 1: democratie als basisthema van de werking
- Groep 2: ijveren voor democratie op wereldformaat
- Groep 3: benaderen van democratie vanuit de inclusiegedachte
- Groep 4: mensen geïnformeerd keuzes laten maken
De meeste bewegingen zien democratienietuitsluitendalseenvormvanlouterpolitiekeparticipatie, maar ook als een vorm
van deelnemen en -hebben in de maatschappij, of, zoals een beweging het verwoordt: “Bewegingen zien het individu niet enkel als
consument maar vooral als burger. Een burger die niet alleen, maar samen met anderen een maatschappelijk engagement opneemt.
Bewegingenmakenhetvoormensenengroepenmogelijkhunmaatschappelijkengagementvormtegeven. Ze reiken tools
aan die hen de kans geven, samen met anderen, kleine of grote stapjes in de richting van positieve maatschappelijke verandering te
zetten.” Op die manier nemen bewegingen soms de rol op van facilitator, als brug tussen de burger en het beleid.
De onderstaande beschrijvingen van de verschillende manieren waarop bewegingen democratie benaderen zijn doorspekt met citaten
van de bewegingen zoals weergegeven in de bevraging.
Groep1:democratiealsbasisthemavandewerking
“Democratie is geen vanzelfsprekend gegeven maar iets dat constantverdedigdmoet worden.”
Bij deze organisaties vormt het zorg dragen, ijveren voor en verbeteren van de Vlaamse democratie de kerntaak van de organisatie.
Zij benadrukken de meerwaarde van verschillende meningen in een maatschappij en ijveren voor meer ‘actieve’ burgers, die het
verschil maken of het actief streven naar aanpassingen aan het politieke bestel. Deze bewegingen kiezen er elk voor om vanuit hun
eigen benadering van een goed werkende democratie hun eerste prioriteit te maken.
“Echte democratie gaat niet over het spreken maar wel over het goed luisteren, over horen, over empathie, over het begrijpen van de
ander, over het zien van andermans belangen en daar ‘commonground’ in vinden.”
En
“Wij hebben ons de voorbije 25 jaar ingezet voor de verruiming van onze klassieke representatiedemocratie naar een meerpartici-
patieve politieke cultuur.”
“Met onze werking willen we in de eerste plaats opkomen voor de waardevan‘democratie’zelf, namelijk als het (moeizame)
proces om het ‘samen leven in verscheidenheid’ te organiseren, op basis van de betrokkenheid en inbreng van alle burgers. Dit wordt
steeds moeilijker in een samenleving die voortdurend ingewikkelder wordt en waarin de sociale en culturele verschillen en tegenstel-
lingen immens zijn.”
Groep2:ijverenvoordemocratieopwereldformaat
“Het tegengestelde van democratie is dictatuur. Nu is het de rol van de vredesbeweging om zich binnen deze contouren te begeven
en druk uit te oefenen op beleidsmakers, de media in te lichten over onrechtvaardigheid en actieve geweldloosheid en zichzelf te
blijven.”
Sommige bewegingen ijveren voor meer democratie en meer rechten op wereldvlak. Ze doen dit via lobbywerk en door het uitge-
breid informeren van het Vlaamse publiek. Ze brengen wereldproblemen op de politieke agenda en in de media die anders misschien
vergeten zouden worden of slechts vanuit een bepaalde hoek zouden worden belicht.
“Het komt er dus voor ons op aan om de participatie van de burger te bevorderen door de actieve interesse voor deze problematiek op
te wekken. De participatie in ons parlementair vertegenwoordigingstelsel moet ons inziens worden aangevuld met de activiteiten van
een alerte civiele maatschappij.”
1. DE WERKING
74 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.3 BEWEGINGEN
Groep3:benaderenvandemocratievanuitdeinclusiegedachte
“Wij gaan ervan uit dat iedere mens gelijkwaardig is en gelijke kansen en middelen moet krijgen om zich maximaal te ontplooien en
op een volwaardige manier deel te nemen aan het maatschappelijke leven.”
“Democratie is een mooi gegeven, maar is in onze maatschappij nog niet voor iedereen gelijk aanwezig.”
Zes van de 17 respondenten benaderen democratie vanuit de inclusiegedachte. Een goede democratische maatschappij impliceert
de betrokkenheid van elkeburger. Het gelijkheidsbeginsel speelt hierbij een belangrijke rol. Deze bewegingen ijveren voor de inclusie
van alle bevolkingsgroepen bij het democratische proces. Sommige bewegingen werken hiervoor heel sterk rond het emanciperen
en/of versterken van een bepaalde doelgroep. Ook de toegankelijkheid van informatie voor elke burger vormt hierbij in de meeste
gevallen een sterk strijd- of werkpunt. Sommige bewegingen nemen het actief op voor een bepaalde doelgroep en zijn een soort
spreekbuis voor deze doelgroep in het vechten voor meer rechten en gelijkwaardigheid.
“Om een democratie te realiseren, is bijgevolg de participatie van elke individuele burger een noodzaak.”
“De emancipatie en effectieve integratie van iedereen die in Vlaanderen en Brussel woont, is één van de belangrijkste uitdagingen
voor onze samenleving.”
Groep4:mensengeïnformeerdkeuzeslatenmaken.
“Via verschillende kanalen trachten we deze soms complexe materie toegankelijk te maken voor een breed publiek zodat iedereen
kan deelnemen aan het maatschappelijk debat. Op deze manier willen we mensen aanzetten tot kritisch denken en het vormen van
een onderbouwde mening.”
“We informeren en sensibiliseren burgers zodat ze geïnformeerde keuzes kunnen maken.”
Elke beweging levert informatie over zijn of haar thema aan het brede publiek. Educatie is immers één van de functies waaraan elke
beweging binnen haar specifiek thema volgens het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk moet werken. Vijf organisa-
ties leggen, op dit aspect van hun “beweging zijn” zeer sterk de nadruk bij het benaderen van het thema democratie. Hun bijdrage
aan of taak binnen de democratie is ‘mensengemotiveerdkeuzeslatenmaken’. Ze proberen pijnpunten zichtbaar te maken en
participatieve processen op te zetten. Ze wijzen burgers op de kansen en mogelijkheden van de democratie en zetten hen aan zelf
mee het heft in handen te nemen en hun stem te laten horen.
“’It’s high finance. It’s very complicated. It’s very secret.’ Deze uitspraken geven weer hoe velen tegenover financieel beleid en het
financieel systeem aankijken. Wij proberen dat te doorbreken.”
“We proberen pijnpunten zichtbaar te maken, de bewustwording ervan te vergroten en het maatschappelijk debat op gang te bren-
gen.”
4.Hoedoejedat,eenwegbereiderzijn/wordenvoordedemocratie
“Door het gebruikvannieuwemedia, de ondersteuning ervan, en ook door het aanreiken van knowhow slagen we er toch in om dat
recht af te dwingen en om ook in de reguliere media stemmen aan het woord te laten die anders niet worden opgepikt. De problema-
tische beveiliging van de kerncentrale van Doel en de problematiek rond de Lange Wapperbrug zijn enkele recente voorbeelden.”
Bewegingen ijveren voor het in stand houden van de democratie. Ze versterken elk op hun eigen manier de democratie (hiervan
getuigen de vele voorbeelden onder punt 3) en verdedigen de principes van de democratie. Om deze taak te volbrengen gebruiken
ze een grote diversiteit aan instrumenten en middelen. We stelden de bewegingen de vraag: “In welke mate is jouw organisatie een
wegbereider van de democratische processen en sta je op de barricade om bepaalde democratische verworvenheden te bekomen?
Hoe pak je dit concreet aan? Geef enkele voorbeelden uit de praktijk.”
Uit de antwoorden konden we vaststellen dat elke beweging vanuit haar eigen thema en visie op democratie werkt aan de versterking
van de democratie. Dit doen ze ondermeer door mensen mondiger te maken, door informatie te verstrekken (via veel manieren), door
pijnpunten aan te kaarten en door maatschappelijk debat te faciliteren. Het gebruik van nieuwe media is sterk ingeburgerd bij de
bewegingen en wordt dan ook vlot als instrument gebruikt. Bewegingen zijn overigens sterk in het verzamelen en het netwerken van
mensen met hetzelfde gedachtegoed over partijgrenzen, sectorgrenzen en vaak zelfs landsgrenzen heen. Op die manier proberen ze
hun boodschap meer gedragenheid en slagkracht te geven.
“We bevorderen daarom actief de geletterdheid via leespromotie en een educatief aanbod inzake digitale geletterdheid. Op die manier
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 75
1.3 BEWEGINGEN
willen we voor zoveel mogelijk mensen de deurnaareenactievedeelnameaandedemocratieopenen. Onze pluralistische visie
vermijdt dat deze participatie gekleurd wordt door enige ideologische invalshoek.”
“Historisch gezien zijn we één van de voortrekkersgeweest binnen een bredere stroming voor meer inspraak en participatie (vooral
op gemeentelijk niveau). Zo trokken we mee aan de kar voor de ontwikkeling van nieuwe juridische burgerrechten (bijvoorbeeld open-
baarheid van bestuur - inzagerecht) en de invoering van nieuwe inspraakkanalen (bijvoorbeeld vragenmoment bij de gemeenteraad).”
“Participatie in een samenleving begint immers klein: door volwaardig te kunnen deel uit maken het sociale weefsel dat een buurt,
een oudergroep op school, een vereniging, een vakbond,… is. Vandaar dat we heel sterk inzettenopgroepenindesamenleving;
als partner in het draagvlak voor armoedebestrijding dat we wensen op te bouwen, maar ook als doelgroep om intern sociale uitslui-
ting tegen te gaan en volwaardige deelname van mensen in armoede te bewerkstellingen.”
“Samenwerkingennetwerking zijn voor ons fundamentelesporen om beweging te maken. We zijn niet het type organisatie dat
een klaar afgelijnde analyse met de nodige gevolgtrekkingen en eisen naar het beleid toe eenzijdig en apart opstelt en dan zoekt naar
steun bij anderen. Wij vragen andere groepen vanaf het eerste stadium te participeren: samen analyseren, samen prioriteiten bepalen,
samen eisen formuleren en samen actie voeren, die moet inspelen op de krachtsverhoudingen in onze samenleving.”
5.Isexternedemocratieookinternedemocratie?
“Niet iedereen wil en is in staat om op dezelfde manier verantwoordelijkheid te dragen voor het geheel. Toch stellen we vast dat
iedereenweleenrelevantemeningheeft. We nemen dus tijd, creëren allerlei verschillende momenten (teamvergadering, twee-
daagse, project-teams,…) waarin dat democratisch proces zijn gang kan gaan.”
Om na te gaan of het democratisch gedachtegoed ook doorgedrongen is in de eigen interne werking van de beweging stelden we de
vraag: “op welke manier wordt er binnen jouw organisatie zelf democratisch (samen)gewerkt?”
De bewegingen werken natuurlijk allemaal binnen een vzw-structuur die meestal in haar samenstelling van de bestuursorganen al
een groot democratisch gehalte vertoont. Toch geven de bewegingen aan dat er ook democratisch gedachtegoed terug te vinden is in
onder andere de horizontale manier van werken met medewerkers en in de manier van besluitvorming. Bewegingen houden bij het
innemen van standpunten rekening met de mening van bijzonder veel stakeholders. Dit kan gaan van de eigen vrijwilligers tot mensen
uit de doelgroep en andere organisaties. Ze maken hierbij intern gebruik van verschillende methodieken en participatieve processen.
“Wij hebben ruime samenwerkingsverbanden met heel wat andere middenveldorganisaties. Er is intern een vrij vlakke structuur,
waarbij medewerkers en vrijwilligers worden aangemoedigd om voor hun mening uit te komen en die aan te scherpen.”
6.Besluit
Een democratie zou geen democratie zijn zonder bewegingen. De aanwezigheid van bewegingen is een goede graadmeter voor het
democratisch gehalte van de samenleving. Enerzijds duidt hun bestaan op de openheid van de overheden, die kritische stemmen
toelaten. Anderzijds is het bestaan van bewegingen een absoluut democratisch gegeven, omdat op die manier gelijkgestemde zielen
zinvoller en efficiënter samen aan maatschappelijke verandering kunnen werken.
Bewegingen beschouwen het werken aan de democratie als één van hun kerntaken. Ze dragen allemaal op hun eigen manier hun
steentje bij. Dit doen ze ondermeer door van democratie hun basisthema te maken, door wereldwijde schendingen van de democratie
onder de aandacht te brengen, door democratie toegankelijk te maken voor iedereen en door mensen de kans te geven op een geïn-
formeerde manier keuzes te maken. Op deze manier versterken bewegingen het politieke bestel, brengen ze soms vergeten thema’s
onder de aandacht en verlevendigen ze het politieke debat,… Ze geven mensen zin om hun stem te laten horen.
1. DE WERKING
DE VOLKSHOGESCHOLEN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 77
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
De volkshogescholen of Vormingplus-centra zijn 13 autonome sociaal-culturele vormingscentra gespreid over Vlaanderen en Brussel.
De Vormingplus-centra hebben vier opdrachten:
1. een eigen aanbod aanbieden
2. het eigen aanbod spreiden over de regio
3. het aanbod niet-formele educatie in de regio coördineren en afstemmen
4. het aanbod niet-formele educatie in de regio bekendmaken
Hieronder bespreken we de realisaties van de Vormingplus-centra op het vlak van de vier opdrachten. Bij elk van de opdrachten
vermelden we een aantal concrete praktijkvoorbeelden. Op die manier illustreren we hoe de verschillende opdrachten ingevuld
worden. Over de eerste twee opdrachten (een eigen aanbod aanbieden en spreiden over de regio) verzamelden de Vormingplus-centra
bovendien cijfergegevens.
1.4.1 EEN EIGEN AANBOD AANBIEDEN
De Vormingplus-centra garanderen, elk binnen hun eigen regio, aan een breed publiek een eigen educatief aanbod. Ze werken hier-
voor samen met tal van partnerorganisaties. Naast een aanbod voor een ruim publiek worden educatieve activiteiten specifiek voor
maatschappelijk kwetsbare groepen en mensen met specifieke educatieve noden, zoals bijvoorbeeld intermediairen en vrijwilligers,
opgezet.
1.Hoeveelactiviteiten,urenendeelnamestellendeVormingplus-centra?
2007 2008
het aantal gerealiseerde activiteiten1 3.910 4.324
het aantal gerealiseerde uren2 31.012 35.023
het aantal deelnames aan de educatieve activiteiten3 63.317 72.274
In 2008 werden 4.324 activiteiten voor 72.274 deelnames gerealiseerd. Deze activiteiten zijn goed voor 35.023 uren. Een activiteit
duurt gemiddeld 8 uur. Gemiddeld waren er 17 deelnames per activiteit. Ten opzichte van 2007 is het aantal activiteiten gestegen.
Dit vertaalt zich eveneens in een stijging van het aantal uren en het aantal deelnames.
1 Dit zijn activiteiten die de Vormingplus-centra aanbieden aan het publiek. Deze activiteiten kunnen aangeboden worden in een open of gesloten aanbod, al dan niet in samenwerking met partners. De activiteiten omvatten zowel eerstelijns- als tweedelijnsactiviteiten.
2 Langlopende projecten en tentoonstellingen worden geregistreerd als een activiteit. Het aantal uren en het aantal deelnemers worden hiervan niet geregistreerd.
3 Een deelname is een inschrijving. Het gaat hier dus niet noodzakelijk om unieke deelnemers. De Vormingplus-centra kiezen er bewust voor om, anders dan de andere werksoorten, in dit verband de term ‘deelnames’ te hanteren. Door het gebruik van deze term willen ze het onderscheid benadrukken met het aantal unieke personen dat deelneemt (= deelnemers).
1. DE WERKING
78 | PROFIEL VAN DE SECTOR
45% 20% 14% 12% 3% 1% 0% 6%
cursusworkshop,
training
informatie- sessie, voor-dracht, lezing
bezoek, excursie
eigen vertoning,
literaire avond
eigen tentoontelling,
beursstudiedag
andere, combinatie van
werkvormen
4 Elke activiteit is toegewezen aan slechts één zo specifiek mogelijk type van activiteit, bijvoorbeeld een studiedag.
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
2.Welktype4activiteitenorganiserendeVormingplus-centra?Overhoeveelactiviteitengaathet?
2007 2008
cursus 1.972 1.932 44,7%
workshop, training 554 855 19,8%
informatiesessie, voordracht, lezing 569 592 13,7%
bezoek, excursie 410 513 11,9%
eigen vertoning, literaire avond 34 134 3,1%
eigen tentoonstelling, beurs 19 37 0,9%
studiedag 10 20 0,5%
andere, combinatie van werkvormen 342 241 5,6%
totalen 3.910 4.324 100,0%
50%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
VHS:spreidingvandeactiviteitenpertype
De Vormingplus-centra organiseren voornamelijk cursussen. 64 à 65% van de activiteiten zijn cursussen, workshops of trainingen.
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 79
16% 11% 10% 9% 8% 8% 7% 5% 5% 3% 3% 2% 2% 2% 2% 1% 1% 1% 5%
crea
tivite
it, e
xpre
ssie
inte
rcul
ture
le v
orm
ing
com
pute
r, m
edia
, in
form
atie
kuns
tedu
catie
maa
tsch
appi
j, po
litie
k
pers
oonl
ijkhe
idsv
orm
ing
gezo
ndhe
id, z
org,
spo
rt
zing
evin
g, fi
loso
fie
natu
ur, m
ilieu
soci
ale,
com
mun
icat
ieve
va
ardi
ghed
en
popu
laire
cul
tuur
, hob
by
cons
umen
tenv
orm
ing
rela
tione
le v
orm
ing
wet
ensc
hap,
tech
niek
opvo
edin
g, o
nder
wijs
wer
k en
loop
baan
toer
ism
e
tale
n
ande
re
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
3.Rondwelkethema’s5organiserendeVormingplus-centraactiviteiten?Overhoeveelactiviteitengaathet?
2007 2008
creativiteit, expressie 404 683 15,8%
interculturele vorming 361 467 10,8%
computer, media, informatie 468 422 9,8%
kunsteducatie 432 374 8,6%
maatschappij, politiek 342 356 8,2%
persoonlijkheidsvorming 357 345 8,0%
gezondheid, zorg, sport 270 291 6,7%
zingeving, filosofie 164 217 5,0%
natuur, milieu 131 212 4,9%
sociale, communicatieve vaardigheden 98 150 3,5%
populaire cultuur, hobby 181 143 3,3%
consumentenvorming 125 92 2,1%
relationele vorming 103 91 2,1%
wetenschap, techniek 76 74 1,7%
opvoeding, onderwijs 74 73 1,7%
werk en loopbaan 8 38 0,9%
toerisme 28 37 0,9%
talen 43 30 0,7%
andere 245 229 5,3%
totalen 3.910 4.324 100,0%
5 Elke activiteit is toegewezen aan een zo specifiek mogelijk thema van de activiteit (bijvoorbeeld ‘kunsteducatie’).
VHS:spreidingvandeactiviteitenperthema
18%
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
1. DE WERKING
Aan thema’s als creativiteit, expressie, interculturele vorming, computer, media en informatie worden het meeste activiteiten besteed.
Deze thema’s zijn goed voor 36% van het totaal aantal activiteiten.
80 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
6 - Enkel de samenwerkingsverbanden met een organisatie/instelling/instantie worden geteld. Over de samenwerkingsverbanden met individuen wordt niet gerapporteerd. - Per activiteit kunnen maximaal vier samenwerkingspartners worden aangestipt. Eén activiteit kan bijgevolg bij meerdere partners ondergebracht
worden. Bijvoorbeeld: een natuurwandeling in samenwerking met een gespecialiseerde vormingsinstelling en een gemeente wordt in bovenstaande tabel op twee plaatsen vermeld: bij de categorie ‘gemeente, stad’ en bij ‘sociaal-culturele vormingsinstelling’.
4.MetwelkeorganisatieswerkenVormingplus-centrasamen?Overhoeveelsamenwerkingsverbanden6gaathet?
2007 2008
cultuur-, gemeenschapscentrum 645 669 19,3%
gemeente, stad 314 622 17,9%
welzijnsorganisatie, OCMW 227 474 13,6%
andere lokale middenveldorganisatie 188 258 7,4%
sociaal-culturele vormingsinstelling 329 245 7,1%
bibliotheek 319 193 5,6%
sociaal-culturele vereniging 175 178 5,1%
integratie-, allochtonenorganisatie 139 160 4,6%
kunstenorganisatie, museum 54 110 3,2%
federale overheid 30 66 1,9%
scholen 36 54 1,6%
centrum basiseducatie 16 51 1,5%
sociaal-culturele beweging 38 38 1,1%
volwasseneneducatie, opleidingscentrum 25 38 1,1%
Noord-Zuid-organisatie 32 29 0,8%
Vormingplus (andere regio) 21 28 0,8%
provincie, VGC 35 26 0,7%
erfgoedorganisatie 12 23 0,7%
Vlaamse Gemeenschap 2 3 0,1%
andere 249 209 6,0%
19% 18% 14% 7% 7% 6% 5% 5% 3% 2% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 6%
cultu
ur-,
gem
eens
chap
scen
trum
gem
eent
e, s
tad
wel
zijn
sorg
anis
atie
, OCM
W
ande
re lo
kale
m
idde
nvel
dorg
anis
atie
soci
aal-c
ultu
rele
vo
rmin
gsin
stel
ling
bibl
ioth
eek
soci
aal-c
ultu
rele
ver
enig
ing
inte
grat
ie-,
allo
chto
neno
rgan
isat
ieku
nste
norg
anis
atie
, m
useu
m
fede
rale
ove
rhei
d
scho
len
cent
rum
bas
ised
ucat
ie
soci
aal-c
ultu
rele
bew
egin
g
volw
asse
nene
duca
tie,
ople
idin
gsce
ntru
m
Noor
d-Zu
id-o
rgan
isat
ie
Vorm
ingp
lus
(and
ere
regi
o)
prov
inci
e, V
GC
erfg
oedo
rgan
isat
ie
Vlaa
mse
Gem
eens
chap
ande
re
VHS:spreidingvandesamenwerkingsverbanden
25%
20%
15%
10%
5%
0%
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 81
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
Er wordt samengewerkt met een breed gamma van partners. De samenwerking met cultuur- en gemeenschapscentra springt
eruit: 19% van het aantal samenwerkingsverbanden van de Vormingplus-centra wordt aangegaan met cultuurcentra en gemeen-
schapscentra. 14% van de samenwerkingsverbanden wordt aangegaan met partners uit de sociaal-culturele volwassenensector
(vormingsinstellingen (7%), verenigingen (5%), bewegingen (1%) Vormingplus-centra (1%)). Er worden ook heel wat activiteiten in
samenwerking met steden en gemeenten (18%) en welzijnsorganisaties of OCMW’s (14%) georganiseerd.
5.Voorwelkedoelgroepen7organiserendeVormingplus-centraactiviteiten?
2007 2008
algemeen publiek 3.089 3.115 72,0%
allochtonen 220 311 7,2%
senioren 197 234 5,4%
kansarmen 80 153 3,5%
vrijwilligers 56 124 2,9%
kortgeschoolden 76 118 2,7%
vrouwen 49 70 1,6%
ouders 38 43 1,0%
intermediairen 14 42 1,0%
personen met een handicap 23 28 0,6%
zieken en hun omgeving 18 19 0,4%
mannen 6 19 0,4%
studenten 8 10 0,2%
leerkrachten, opvoeders 2 6 0,1%
gezinnen 1 5 0,1%
gedetineerden 2 4 0,1%
kinderen, jongeren 8 4 0,1%
holebi's 1 0 0,0%
andere doelgroep 22 19 0,4%
totalen 3.910 4.324 100,0%
7 De beoogde doelgroep wordt geregistreerd. Elke activiteit wordt toegewezen aan een zo specifiek mogelijk omschreven doelgroep (bijvoorbeeld ‘senioren’).
72% van de activiteiten wordt georganiseerd voor een algemeen publiek. De rest van de activiteiten richt zich specifiek tot allochto-
nen (7%), senioren (5%), kansarmen (4%), vrijwilligers (3%), kortgeschoolden (3%) en vrouwen (2%).
1. DE WERKING
82 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
EENEIGENAANBODAANBIEDEN:VOORBEELDENUITDEPRAKTIJK
Na overleg met verschillende organisaties, zoals het Oost-Vlaams Diversiteitcentrum, het Centrum Morele Dienstverlening, de
gespecialiseerde vormingsinstelling ‘Motief’ en het Boeddhistisch Centrum organiseert Vormingplus een zesdelige reeks over
‘Geloven in veelvoud’. Gemiddeld maken een 20-tal deelnemers kennis met hetJodendom,deIslam,hetBoeddhismeenhet
Christendom.
Tijdens de Week van de Vrijwilliger organiseert Vormingplus in vier gemeenten een workshopvoorvrijwilligers uit verenigingen
over het opzetten van educatieve activiteiten. In totaal nemen 92 vrijwilligers deel.
Vormingplus organiseert, samen met een tiental partners, een studiedag rond interculturaliserenindepraktijk. Honderd Brus-
selse praktijkwerkers (vrijwilligers en beroepskrachten) van verschillende etnische origine gaan in 14 workshops aan de slag,
wisselen ervaringen uit en leren heel wat methodieken kennen die ze nadien zelf kunnen gebruiken.
Na verschillende contacten met vertegenwoordigers van ‘Zigzag’, een ontmoetingsplek in de geestelijke gezondheidszorg, gaat
Vormingplus met 24 van hun cliënten op bezoek bij de burgemeester van Sint-Niklaas. Dit gebeurt in het kader van de reeks ‘Ten
Huizevan...’, een initiatief om boeiende figuren en niet-alledaagse plekken in de regio te leren kennen.
Op 13 locaties organiseert Vormingplus een intercultureelpraatcafé, onder de naam ‘Café Combinne’. Nederlands- en andersta-
ligen schuiven samen aan tafel om te praten over alledaagse dingen. Café Combinne vindt onder andere plaats in het Wereldcafé
te Leuven, in de bibliotheek van Tienen, in het Dienstencentrum ‘De Pallieter’ te Vilvoorde en in het Integratiecentrum van Diest. Er
is ook een aparte groep voor (migranten)vrouwen, ‘Kom Binnen’ genaamd. De vrouwen ontmoeten elkaar overdag in het wijkcen-
trum Casablanca te Kessel-lo.
Mozaïek en Regenboog, twee migrantenverenigingen uit Mechelen, signaleren de nood bij hun achterban aan meer culturele
informatie over België. In overleg met Mozaïek en Regenboog organiseert Vormingplus vormingoverBelgië. De geschiedenis van
België, Belgische rituelen, de Belgische keuken en culturele uitstappen voor een gemengd publiek worden geprogrammeerd.
In samenwerking met het Buurtcentrum Posthof, het Cultureel Centrum van Berchem en het Antwerpse O.C.M.W. ontwikkelt en
begeleidt Vormingplus in 2008 en 2009 het sociaal-artistiek project ‘Tzennekik’ waarbij buurtverhalenopeenkunstzinnige
wijzewordenbewerkt. 167 mensen - een mix van kansarmen en een ruimer buurtpubliek - nemen deel.
Tijdens de workshop ‘Boetserenmetwas’ worden aan de deelnemers, onder leiding van een ambachtelijke kunstenaar, de
basisvaardigheden van het boetseren met was bijgebracht.
Om het thema ‘stilte’ meer in de belangstelling te brengen organiseert Vormingplus - in samenwerking met een tiental partners
- in de zomer van 2008 een vijftiental educatieve activiteiten onder de noemer ‘Eenzomervanstilte’. Voor deze activiteiten
schrijven in totaal 250 deelnemers in.
De dienst Samenlevingsopbouw wil via ‘Willebroek, (n)AA gedacht?’ zoeken naar nieuwe en creatieve manieren om inspraaken
participatievanburgersteverhogen: niet via de klassieke inspraakorganen zoals de gemeentelijke adviesraad, maar telkens
vanuit één thema met divers samengestelde groepen. In samenwerking met Vormingplus worden vier ‘open dialoogavonden’
gerealiseerd.
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 83
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
1.4.2 HET EIGEN AANBOD SPREIDEN OVER DE REGIO
De Vormingplus-centra spreiden het eigen educatief aanbod over hun regio. Ze streven ernaar dat elke potentiële deelnemer de kans
krijgt voortdurend bij te leren.
1.WaarorganiserenVormingplus-centraactiviteiten?
Op het eerste kaartje hierna zie je de spreiding van de activiteiten over Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. We geven
per gemeente het aantal gerealiseerde Vormingplus-activiteiten in 2008 weer. De verschillende regio’s van de Vormingplus-centra
worden afgebakend door de dikke grenslijnen. Verschillende centrumsteden zijn duidelijk herkenbaar met een hoog aantal gereali-
seerde activiteiten.
5,3% van de activiteiten kon niet toegewezen worden aan een gemeente en is dus niet opgenomen op dit kaartje.
2.InwelkematewordendeinwonersvanVlaamseenBrusselsegemeentendoordeVormingplus-centrabereikt?
Het tweede kaartje hierna toont de ‘relatieve penetratiegraad’ per gemeente van de Vormingplus-centra. De penetratiegraad relateert
de herkomst van de deelnames aan het bevolkingsaantal van elke gemeente. Gemeenten met een hoge penetratiegraad tellen dus
veel deelnames in verhouding tot hun bevolking. Zij worden relatief goed bereikt door de Vormingplus-centra. De penetratiegraad
wordt telkens per regio afzonderlijk berekend.
De formule achter de penetratiegraad is de volgende:
deelnames gemeente bevolking gemeente
relatieve penetratiegraad = ——————————— / ———————————
totaal deelnames Vormingplus totaal bevolking regio
Wanneer de graad 1 is, betekent dit dat verhoudingsgewijs evenveel deelnames uit een gemeente komen als er inwoners zijn (een
evenwichtig bereik). Een gemeente die bijvoorbeeld goed is voor 5% van de inwoners van de regio levert in dat geval ook 5% van de
deelnames (5%/5% = 1). Wanneer de graad groter is dan 1, betekent dit dat verhoudingsgewijs meer deelnames uit
een gemeente komen dan er inwoners zijn (rood - een groot bereik). Bij een graad kleiner dan 1 geldt het omgekeerde (blauw - een
klein bereik).
Niet enkel de centrumsteden, maar ook sommige landelijke gemeenten vertonen een hoge penetratiegraad. De donkergekleurde rode
gebieden noteren in verhouding met het aantal inwoners veel deelnames.
Dit kaartje is gebaseerd op gegevens over 74% van de deelnames. Over 16% zijn geen gegevens beschikbaar en 10% van de deelna-
mecijfers gaan over deelnemers die afkomstig zijn van buiten de regio van het Vormingplus-centrum in kwestie. De penetratiegraad
van Vormingplus Brussel (Citizenne) is niet berekend omwille van de specifieke Brusselse situatie.
1. DE WERKING
84 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
VHS:spreidingvandeactiviteiten
VHS:relatievepenetratiegraad
geen
van 1 tem 19
van 20 tem 29
van 30 tem 39
van 40 tem 49
van 50 tem 99
van 100 tem 299
300 of meer
aantalactiviteiten
0 1 2 2+
12
23
59
75
78
86 92 100
88
105
157
174
201
210
248
257
299
305
32
45
63
131
170
176
198217
218
90
93
114
183
109141
149
227
261
275
177
268
6 30
37
94
4
8
33
35
39
42
43
66
69
96161
181
203
222223
116
124
127
137 165
180
196
200
224
234
239242285
11
16
17
19
57
7383 98
99
102
112
118
129163
147
182
189
194
205
213
225
226
228264
269
270
27824235
237238
250
284287
289
290
297308
34
65 95
5
20
27
62
71
81
82
87101
108
125
126
156
160
171
178
184187211
216219
247
252
255
266
291
321
22
2629
36
40
60
7480
84
97
107
110
117
130
139140
150
158
166
173
212
232
236
256
259
260
263
302
295
23164 143
164
240
276281
13
103
18
31
46
48
123
208
262
292
303
134
61
115
135
138
167
120
190
221
277
300
106
151267
44
79
119
192
206215
49
10111
121122
154
159
195
229251 56191 209
220
233
258
283
286
7
50136
202
265
9
15
52
91
142
146155
186
274
280
307
249
172
185188
193
197
199
207
2547
55
89
148
152
272
279 282
293
14
67 128
1
54
77
85104
153
204
244
301
68
245
271273
298
304
145
214
230
296
41132
288113
162175
306
28
144
169
241
246
253
254
179
243
294
2
53 51
58
70
72
76
133168 38
1
2
334
567
8
9
101112
13 141516
17
18
19
12
23
59
75
78
86 92 100
88
105
157
174
201
210
248
257
299
305
32
45
63
131
170
176
198217
218
90
93
114
183
109141
149
227
261
275
177
268
6 30
37
94
4
8
33
35
39
42
43
66
69
96161
181
203
222223
116
124
127
137 165
180
196
200
224
234
239242285
11
16
17
19
57
7383 98
99
102
112
118
129163
147
182
189
194
205
213
225
226
228264
269
270
27824235
237238
250
284287
289
290
297308
34
65 95
5
20
27
62
71
81
82
87101
108
125
126
156
160
171
178
184187211
216219
247
252
255
266
291
321
22
2629
36
40
60
7480
84
97
107
110
117
130
139140
150
158
166
173
212
232
236
256
259
260
263
302
295
23164 143
164
240
276281
13
103
18
31
46
48
123
208
262
292
303
134
61
115
135
138
167
120
190
221
277
300
106
151267
44
79
119
192
206215
49
10111
121122
154
159
195
229251 56191 209
220
233
258
283
286
7
50136
202
265
9
15
52
91
142
146155
186
274
280
307
249
172
185188
193
197
199
207
2547
55
89
148
152
272
279 282
293
14
67 128
1
54
77
85104
153
204
244
301
68
245
271273
298
304
145
214
230
296
41132
288113
162175
306
28
144
169
241
246
253
254
179
243
294
2
53 51
58
70
72
76
133168 38
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 85
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
1. Aalst2. Aalter3. Aarschot4. Aartselaar5. Affligem6. Alken7. Alveringem8. Antwerpen9. Anzegem10. Ardooie11. Arendonk12. As13. Asse14. Assenede15. Avelgem16. Baarle-Hertog17. Balen18. Beernem19. Beerse20. Beersel21. Begijnendijk22. Bekkevoort23. Beringen24. Berlaar25. Berlare26. Bertem27. Bever28. Beveren29. Bierbeek30. Bilzen31. Blankenberge32. Bocholt33. Boechout34. Bonheiden35. Boom36. Boortmeerbeek37. Borgloon38. Bornem39. Borsbeek40. Boutersem41. Brakel42. Brasschaat43. Brecht44. Bredene45. Bree46. Brugge47. Buggenhout48. Damme49. De Haan50. De Panne51. De Pinte52. Deerlijk53. Deinze54. Denderleeuw55. Dendermonde56. Dentergem57. Dessel58. Destelbergen59. Diepenbeek60. Diest61. Diksmuide62. Dilbeek63. Dilsen-Stokkem64. Drogenbos65. Duffel66. Edegem
67. Eeklo68. Erpe-Mere69. Essen70. Evergem71. Galmaarden72. Gavere73. Geel74. Geetbets75. Genk76. Gent77. Geraardsbergen78. Gingelom79. Gistel80. Glabbeek81. Gooik82. Grimbergen83. Grobbendonk84. Haacht85. Haaltert86. Halen87. Halle88. Ham89. Hamme90. Hamont-Achel91. Harelbeke92. Hasselt93. Hechtel-Eksel94. Heers95. Heist-op-den-Berg96. Hemiksem97. Herent98. Herentals99. Herenthout100. Herk-de-Stad101. Herne102. Herselt103. Herstappe104. Herzele105. Heusden-Zolder106. Heuvelland107. Hoegaarden108. Hoeilaart109. Hoeselt110. Holsbeek111. Hooglede112. Hoogstraten113. Horebeke114. Houthalen-Helchteren115. Houthulst116. Hove117. Huldenberg118. Hulshout119. Ichtegem120. Ieper121. Ingelmunster122. Izegem123. Jabbeke124. Kalmthout125. Kampenhout126. Kapelle-op-den-Bos127. Kapellen128. Kaprijke129. Kasterlee130. Keerbergen131. Kinrooi132. Kluisbergen
133. Knesselare134. Knokke-Heist135. Koekelare136. Koksijde137. Kontich138. Kortemark139. Kortenaken140. Kortenberg141. Kortessem142. Kortrijk143. Kraainem144. Kruibeke145. Kruishoutem146. Kuurne147. Laakdal148. Laarne149. Lanaken150. Landen151. Langemark-Poelkapelle152. Lebbeke153. Lede154. Ledegem155. Lendelede156. Lennik157. Leopoldsburg158. Leuven159. Lichtervelde160. Liedekerke161. Lier162. Lierde163. Lille164. Linkebeek165. Lint166. Linter167. Lo-Reninge168. Lochristi169. Lokeren170. Lommel171. Londerzeel172. Lovendegem173. Lubbeek174. Lummen175. Maarkedal176. Maaseik177. Maasmechelen178. Machelen179. Maldegem180. Malle181. Mechelen182. Meerhout183. Meeuwen-Gruitrode184. Meise185. Melle186. Menen187. Merchtem188. Merelbeke189. Merksplas190. Mesen191. Meulebeke192. Middelkerke193. Moerbeke194. Mol195. Moorslede196. Mortsel197. Nazareth198. Neerpelt
199. Nevele200. Niel201. Nieuwerkerken202. Nieuwpoort203. Nijlen204. Ninove205. Olen206. Oostende207. Oosterzele208. Oostkamp209. Oostrozebeke210. Opglabbeek211. Opwijk212. Oud-Heverlee213. Oud-Turnhout214. Oudenaarde215. Oudenburg216. Overijse217. Overpelt218. Peer219. Pepingen220. Pittem221. Poperinge222. Putte223. Puurs224. Ranst225. Ravels226. Retie227. Riemst228. Rijkevorsel229. Roeselare230. Ronse231. Roosdaal232. Rotselaar233. Ruiselede234. Rumst235. Schelle236. Scherpenheuvel-
Zichem237. Schilde238. Schoten239. Sint-Amands240. Sint-Genesius-Rode241. Sint-Gillis-Waas242. Sint-Katelijne-Waver243. Sint-Laureins244. Sint-Lievens-Houtem245. Sint-Martens-Latem246. Sint-Niklaas247. Sint-Pieters-Leeuw248. Sint-Truiden249. Spiere-Helkijn250. Stabroek251. Staden252. Steenokkerzeel253. Stekene254. Temse255. Ternat256. Tervuren257. Tessenderlo258. Tielt259. Tielt-Winge260. Tienen261. Tongeren262. Torhout263. Tremelo
264. Turnhout265. Veurne266. Vilvoorde267. Vleteren268. Voeren269. Vorselaar270. Vosselaar271. Waarschoot272. Waasmunster273. Wachtebeke274. Waregem275. Wellen276. Wemmel277. Wervik278. Westerlo279. Wetteren280. Wevelgem281. Wezembeek-Oppem282. Wichelen283. Wielsbeke284. Wijnegem285. Willebroek286. Wingene287. Wommelgem288. Wortegem-Petegem289. Wuustwezel290. Zandhoven291. Zaventem292. Zedelgem293. Zele294. Zelzate295. Zemst296. Zingem297. Zoersel298. Zomergem299. Zonhoven300. Zonnebeke301. Zottegem302. Zoutleeuw303. Zuienkerke304. Zulte305. Zutendaal306. Zwalm307. Zwevegem308. Zwijndrecht
Lijstvandegemeenten
1. Anderlecht2. Brussel3. Elsene4. Etterbeek5. Evere6. Ganshoren7. Jette8. Koekelberg9. Oudergem10. Schaarbeek11. Sint-Agatha-Berchem12. Sint-Gillis13. Sint-Jans-Molenbeek14. Sint-Joost-ten-Node15. Sint-Lambrechts-Woluwe16. Sint-Pieters-Woluwe17. Ukkel18. Vorst19. Watermaal-Bosvoorde
Brussel
1. DE WERKING
86 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN 1. DE WERKING
HETEIGENAANBODSPREIDENOVERDEREGIO:VOORBEELDENUITDEPRAKTIJK
Vormingplus organiseert een intensievezomerweekineenkleinerandgemeente: gedurende vijf dagen worden diverse cur-
sussen over uiteenlopende thema’s aangeboden. Op deze manier kunnen de gemeenten Alveringem, Vlamertinge, Mesen, Reninge
en Staden van een boeiend cursusaanbod genieten.
De cursus ‘Filosoferenmetkinderen’vindt met succes plaats in enkele grotere gemeenten van de regio. Na overleg tussen
de regiomedewerker(s) van Vormingplus en de bibliotheken, kan deze succesvolle cursus aangeboden worden in 15vande20
gemeenten in de regio.
De samenwerking tussen Vormingplus, het Lokaal GezondheidsOverleg en de lokale OCMW’s zorgt ervoor dat OCMW-cliënten in
11gemeenten vormingscursussen rond ‘GezondeVoeding’ kunnen volgen.
In samenwerking met Vormingplus organiseren 10 openbare bibliotheken een ruimaanbodcomputercursussen. De Mobiele
Internetklas wordt 136 dagen ontleend. 1.360deelnamesuit10gemeenten van de regio worden geregistreerd.
In 2007 begint Vormingplus samen te werken met lokale dienstencentra. In 2008 resulteert deze samenwerking in 20vormings-
activiteitenvoorseniorenin5dienstencentra (in Loonbeek, in Tielt-Winge, in Heverlee, in Kessel-Lo en in Tienen). De thema’s
‘gezondheid’ en ‘digitale fotografie’ komen het meest aan bod.
In Zedelgem komt het organiseren van niet-formele educatie moeilijk van de grond. Na verschillende voorbereidende gesprek-
kenmetdebibliotheekendecultuurbeleidscoördinator in 2008, zal er in 2009 voor het eerst een cursusaanbod worden
georganiseerd door Vormingplus.
In gemeenten met een beperkt vormingsaanbod stelt Vormingplus haar werking voor op de cultuurraad. Als resultaat hiervan
wordt in Nijlen een info-avond over auteursrechten georganiseerd.
In Beernem wordt een nieuw ontmoetingscentrum, ‘De Kleine Beer’, geopend. In overlegmetdecultuurbeleidscoördinator
staat Vormingplus in voor het organiseren van cursussen niet-formele educatie in dit centrum. Er worden zo’n 15 cursussen per
jaar georganiseerd.
‘Bankcontact’ wil de sociale cohesie in een buurt vergroten door het plaatsen van een buurtbank en het organiseren van allerlei
buurtgerichteactiviteitensamenmetbuurtbewoners. In Olen wordt ‘Bankcontact’ als proefproject opgezet. Inmiddels wordt
het project ook door de gemeenten Balen en Merksplas, in samenwerking met Vormingplus, overgenomen.
PROFIEL VAN DE SECTOR | 87
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
1.4.3 HET AANBOD NIET-FORMELE EDUCATIE IN DE REGIO COÖRDINEREN EN AFSTEMMEN
De Vormingplus-centra coördineren het aanbod niet-formele educatie in hun regio en stemmen het aanbod van verschillende aanbie-
ders af. Door samenwerking en samenspraak met andere organisaties streven ze naar een sterk en goed gespreid aanbod in de regio.
Hierbij hebben ze speciale aandacht voor het bereiken van maatschappelijk kwetsbare groepen.
De Vormingplus-centra realiseren de opdracht ‘coördinatie en afstemming’ door onder andere het bestaande aanbod niet-formele
educatie in hun regio in kaart te brengen, na te gaan welke educatieve noden er in hun regio zijn en nemen initiatieven om bepaalde
educatieve ‘leemtes’ in de regio op te vullen. De Vormingplus-centra geven advies aan organisaties over educatie en investeren in
educatienetwerken.
HETAANBODNIET-FORMELEEDUCATIEINDEREGIOCOÖRDINERENENAFSTEMMEN:VOORBEELDENUITDEPRAKTIJK
Vormingplus maakt een educatievekaartvanderegio. De educatieve kaart bevat informatie over de verschillende vormings-
aanbieders en hun aanbod. De kaart kan opgevraagd worden door iedere organisatie in de regio.
Vormingplus zet in samenwerking met de Hogeschool Gent een onderzoek op naardeeducatievebehoeftenvanvrijwilligers.
In een eerste fase worden de sociaal-culturele verenigingen uit de regio bevraagd. Daarna worden focusgesprekken met enkele
sleutelfiguren gevoerd. Het onderzoeksrapport wordt gepresenteerd en besproken op een studiedag in samenwerking met het
Steunpunt Vrijwilligerswerk Oost-Vlaanderen.
Anderstaligen die in Brussel Nederlands leren, vinden weinig aansluiting bij het aanbod van de gemeenschapscentra. Het aanbod
en de aanpak van de gemeenschapscentra is soms onvoldoende geënt op publieksvermenging. Om dit te doorbreken, worden
door Vormingplus proefmomenten georganiseerd: anderstaligen kunnen via creatieve methodieken kennismakenmethet
aanbodvandegemeenschapscentra.
In alle cultuurraden uit de regio organiseert Vormingplus een enquête om te peilen naar de vormingsbehoeftenvanvrijwilligers
die actief zijn in het lokaal verenigingsleven. Op basis van de resultaten werkt Vormingplus een brochure met een vormingsaan-
bod uit. Deze brochure wordt aan alle culturele diensten en cultuurraden bezorgd.
De databank van Vormingplus bevat informatie over het uitgebreide aanbod niet-formele educatie van Vormingplus en van
diverse andere partners in de regio. De medewerkers van Vormingplus raadplegendeinformatieoverhetaanbodvanderden
alvorenszelfteprogrammeren. Daardoor wordt voorkomen dat Vormingplus een overlappend aanbod organiseert.
Vormingplus ondersteunt het Provinciaal Platform Sociaal-Cultureel Werk. In 2008 groepeert en analyseert Vormingplus de
resultaten van een aantal relevante onderzoeken. In 2009 zal dit uitmonden in een omgevingsanalyse op provinciale schaal.
De omgevingsanalyse heeft als doel de organisaties die deel uitmaken van het Provinciaal Platform te ondersteunenbijde
opmaakvanhunbeleidsplan.
In de werkgroep Sociaal-Cultureel Werk van de gevangenisvanAntwerpen coördineert en plant Vormingplus samen met De
Rode Antraciet, Justitieel Welzijnswerk Antwerpen, de Vlaamse beleidsmedewerker en verschillende andere medewerkers (onder
meer penitentiair beambten) eenbreedendiverseducatiefaanbod. Er wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de resul-
taten van een recente behoeftepeiling bij de gedetineerden.
Voor de uitbouw van een vormingsaanbod werkt Vormingplus samen met alle Culturele Centra uit de regio (Kortrijk, Roeselare,
Waregem, Tielt, Wevelgem, Avelgem en Menen). Door het ter beschikking stellen van een actueel vademecum bestaande uit
voorstellen van educatieve activiteiten (met de namen van docenten en van de gespecialiseerde instellingen), dooreengemeen-
1. DE WERKING
88 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
schappelijkplanningsoverleg en door een halfjaarlijks collega-overleg trachten Vormingplus en de CultureleCentra tot een
diversenevenwichtig,gezamenlijkaanbod te komen.
Vormingplus organiseert een overleg tussen de vormingswerkers van het Cultuurcentrum Mechelen, het Gemeenschapscentrum
’t Blikveld, het Cultuurcentrum Zwaneberg en de cultuurbeleidscoördinator van Putte met als doelstelling kennistemaken met
elkaars aanbod en afspraken te maken inzake programmering.
Vormingplus neemt deel aan een driemaandelijksoverleg tussen basiseducatie, het Cursuscentrum en verschillende OCMW’s
uit groot Heist-op-den-Berg. Tijdens dit overleg wordt het aanbodvoorkansengroepen in de gemeente Heist-op-den-Berg
besprokenenafgestemd. Zo wordt bijvoorbeeld een voortraject, als toeleiding naar de arbeidsmarkt, uitgewerkt.
In 2008 brengt Vormingplus drie organisaties uit Sint-Niklaas rond de tafel die werken rond het thema ‘opvoeding’. Dit resulteert
in een permanente overleggroep die elk seizoen een gezamenlijkaanbodrond‘opvoeden’ presenteert aan het brede publiek.
Vanaf midden 2008 helpt Vormingplus CrossMundos, centrum voor vorming en mondiale cultuurbeleving, methetplannen
enorganiserenvanvorming voor het voorjaar 2009. Er worden duidelijke, onderlinge afspraken gemaakt. Cross Mundos
zorgt bijvoorbeeld voor een locatie en Vormingplus neemt de verspreiding van het aanbod via de Vormingplus-brochure en de
Vormingplus-website op zich.
Een nieuw lokaal dienstencentrum in Oudenaarde is vragende partij voor een vormingsaanbod. Vormingplusbrengtverschil-
lendevormingsaanbiedersuitderegiosamen op een bijeenkomst met als doel invulling te geven aan en de afstemming te
bespreken van een divers vormingsaanbod. De samenwerking resulteert in een concreet programma.
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 89
1.4 VOLKSHOGESCHOLEN
1.4.4 HET AANBOD NIET-FORMELE EDUCATIE IN DE REGIO BEKENDMAKEN
De Vormingplus-centra zorgen ervoor dat het eigen aanbod en dat van andere aanbieders van niet-formele educatie in de regio via
bekendmaking wordt ontsloten naar zoveel mogelijk mensen in hun regio.
HETAANBODNIET-FORMELEEDUCATIEINDEREGIOBEKENDMAKEN:VOORBEELDENUITDEPRAKTIJK
Via de websitevanVormingplus kan de bezoeker, naast het eigen aanbod van Vormingplus, een overzicht krijgen van allerlei
vormingsinitiatieven in de regio. Het is ook mogelijk door te klikken naar PrettigGeleerd, UiT in Vlaanderen en Word Wat Je Wil.
De website is een forum voor partners in de regio om hun initiatievenbekendtemaken.
Acht keer per jaar verstuurt Vormingplus een elektronischenieuwsbrief naar zowat 4.500 e-mailadressen. In de nieuwsbrief
wordt niet alleen promotie gemaakt voor eigen initiatieven van Vormingplus maar evenzeer voor initiatievenvananderevor-
mingsaanbieders uit de regio.
Vormingplus verspreidt vier maal per jaar een brochure naar personen die gedurende de afgelopen twee jaar een Vormingplus-
activiteit bijwoonden (oplage: 11.000 exemplaren). Daarnaast wordt, om een nieuw publiek aan te spreken, een specifiek regio-
aanbod via drie regiofolders (telkens met een oplage van 1.750 exemplaren) lokaal verspreid.
Omdat nog heel wat mensen geen toegang hebben tot het internet, verspreidt Vormingplus drie keer per jaar een gratis activitei-
tenkalender met het vormingsaanbod dat op de website van Vormingplus gepubliceerd wordt. Dit is het eigen educatief aanbod,
het aanbod van PrettigGeleerd en het aanbod van een 140-tal lokale organisatoren (dat niet in PrettigGeleerd wordt opgenomen).
Vormingplus plaatst informatiestandenoverhetniet-formeleaanbod in de regio in de bibliotheken en op plaatselijke evene-
menten die een breed publiek bereiken. Door een beurtsysteem komen de standen inallebibliotheken van de regio terecht.
Dankzij een uitgebreidepromotiecampagne met onder andere een spotje op de regionale televisie waarin buurtbewoners
worden aangespoord het draaiboek van het (socialecohesie)-project ‘Spinnen in de straat’ aan te vragen, zetten twee buurten
in Beerse en in Lille, volledig op eigen kracht, het project op.
Via defilm‘TheMovie’wordtdewerkingvanVormingplusbekendgemaakt. De film ‘The Movie’ richt zich naar andersta-
ligen die Nederlands willen oefenen in de vrije tijd. De film komt tot stand samen met de doelgroep. Brusselleer en het Centrum
voor Volwassenenonderwijs zorgen voor de verspreiding van de film.
75% van het publiek van Vormingplus bestaat uit vrouwen. Met de bedoeling om meer mannen te bereiken lanceert Vormingplus
in het vierde kwartaal van 2008 een promotiecampagnegerichtopmannen. Door middel van een specifieke katern (al dan niet
bij het Vormingplus-tijdschrift gevoegd), een aparte website, een perscampagne, het verspreiden van bierviltjes en een wedstrijd,
probeert Vormingplus mannen warm te maken voor niet-formele educatie. In vergelijking met het vierde kwartaal van 2007 neemt
2% meer mannen deel aan de activiteiten.
Het Platform ‘Stilte, rust en ruimte in de Kempen’ presenteert tijdens een studienamiddag aan zo’n 100 geïnteresseerden de
publicatie‘Stilte,rustenruimteindeKempen’. De publicatie wil mensen en organisaties sensibiliseren en informeren rond het
thema ‘stilte’
1. DE WERKING
DE LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 91
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
De werksoort Landelijke Vormingsinstellingen omvat:
- 18 gespecialiseerde vormingsinstellingen
- 3 syndicale vormingsinstellingen
- 3 vormingsinstellingen voor personen met een handicap
- 1 federatie van vormingsdiensten voor personen met een handicap
De beschrijving van de werking van de landelijke vormingsinstellingen valt uiteen in twee luiken: een beschrijvend deel en een kwan-
titatief deel. Het beschrijvende deel maakt het werk van de landelijke instellingen concreet. We presenteren er per organisatie een
greep uit de waaier aan activiteiten die de vormingsinstellingen in 2008 realiseerden.
Het tweede deel pakt uit met cijfers over de gepresteerde uren, de gesubsidieerde en niet-gesubsidieerde uren, het aantal deelne-
mers,... van de vormingsinstellingen.
1.5.1. WERKING: VOORBEELDEN UIT HET EDUCATIEF AANBOD
We vroegen aan elke landelijke vormingsinstelling drie titels van activiteiten die ze in 2008 organiseerden.
Amarant
T Gespecialiseerdevormingsinstelling
S (Reflectieve) kunsteducatie
E Dekunstondervraagd
Minimal, Concept, Performance, Happening, Land Art: de nieuwe avant-garde van de jaren zestig en
zeventig.
Devrouwelijketoets
Vrouwelijke kunstenaars van de middeleeuwen tot de 19de eeuw.
Eendaguithetlevenvaneenhindoe
Hindoeïstische rituelen en hun context.
T Typevormingsinstelling
S Specialisme
E Voorbeeldenuitheteducatieveaanbod
AtelierCirkel
T Gespecialiseerdevormingsinstelling
S Creativiteitsbevordering door beeldend werk
E CursusKalligrafie
Kalligrafielessen waarin een nieuwe wereld van letter, vorm, kleur en woord opengaat..
MasterclassMonumentaaldraaien
Demonstratie van verschillende methoden om hoge cilinders en grote schalen te maken op de draaischijf.
Beeldenmakeninspeksteenofalbast
Een tweedaagse waarin we de mogelijkheden om uit speksteen of albast sculpturen te maken, ontdekken
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN1. DE WERKING
92 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
CentrumvoorChristelijkVormingswerk(CCV),partnerinchristelijkvormingswerk
T Gespecialiseerdevormingsinstelling
S Zingeving
E Opnieuwbeginnen
Wat betekent/kan geloof betekenen in het leven van de hedendaagse mens? Hoe kunnen mensen het
geloof ontdekken?
Vormingvoorrouwbegeleiding
Vanuit het verrijzenisperspectief worden mensen gevormd om rouwenden en rouwgroepen te begeleiden.
Bijbelcursussen
De Bijbel wordt op verschillende manieren benaderd (als herbronning, als verhaal, vanuit zijn historische
betekenis, bibliodramacursussen,...).
CentrumVoorNatuur-enmilieu-educatie(CVN)
T Gespecialiseerdevormingsinstelling
S Natuur- en milieueducatie
E HogeVenennatuurgids
Een vervolgmodule waarin natuurgidsen worden opgeleid om groepen te begeleiden in het natuurpark
Hoge Venen.
Duurzameontwikkelingopmaatvandenatuurgids
Een opleiding die aansluit bij de nieuwe CVN-publicatie ‘Samen op weg, duurzame ontwikkeling tijdens
een natuurexcursie’.
Natuurbelevingvoorinburgeraars
Een korte natuurinitiatie voor anderstalige nieuwkomers, georganiseerd in samenwerking met de Stad
Antwerpen.
Halewynstichting
T Gespecialiseerdevormingsinstelling
S Muziek: beschouwing, beleving en beoefening
E Basiscursusmuziekmodule1
Een cursus die zich richt tot iedereen die wil leren musiceren (vooral praktisch, geen voorkennis vereist).
Cursusoudemuziek:renaissanceweek
Tijdens de stage worden 3- tot 8-stemmige composities uit ‘Libri Delle Musice II’ in gevarieerde bezet-
tingen uitgevoerd.
Jazzcursus
‘Jazzonderricht’, een onderricht dat verschilt van het traditionele ‘muziekonderricht’.
Impuls
T GespecialiseerdevormingsinstellingS Empowerment via weerbaarheid, diversiteit en leiderschap
E Basisvaardighedeninhetomgaanmetagressie
Een driedaagse vorming om en rond het hanteren van agressief gedrag.
Ontwikkelenvanleiderschapsvaardigheden
Een langerdurende opleiding in het begeleiden van menselijke processen in groepen en organisaties.
Leertrajectdiversiteit
Een zesdaagse vorming om en rond het omgaan met verschillen op individueel, team- en organisatie-
niveau.
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 93
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
Inverde
T GespecialiseerdevormingsinstellingS Multifunctioneel en duurzaam beheer van bos, groen en natuur
E Veiligwerkenmetdekettingzaag
Een meerdaagse praktijkopleiding over de werking, het gebruik, de veiligheid en het onderhoud
van de kettingzaag.
Bomenenstruikenherkennen
Bomen en struiken bekijken, bestuderen en vergelijken om zo de soorten te leren kennen.
Culinairewandeling
Een boswandeling waarbij je aan verschillende haltes proeft van hapjes boordevol ingrediënten
uit het bos.
Motief
T GespecialiseerdevormingsinstellingS Geloof en samenleving
E DarElSalaam-MoslimsinVlaanderenenMechelen
De rol en de plaats van de moslimgemeenschap en van de moslims in onze samenleving.
Dialoogavonden.
DarwinversusGod
Debatten over verschillen en overeenkomsten tussen de evolutieleer en de scheppingsleer, tussen het
wereldbeeld van niet-gelovigen en gelovigen.
VanJeruzalemnaarRome-leerhuisoverHandelingenvandeapostelen
Hoe enerzijds trouw blijven aan je wortels en religieuze traditie en anderzijds de grenzen van je eigen
levensbeschouwing openbreken?
NatuurpuntEducatie
T GespecialiseerdevormingsinstellingS Leren voor natuur, milieu en landschap
E Zetjetandenindenatuur
Een luister-, proef- en doe-activiteit in de Vlaamse natuur, op zoek naar vergeten smaken en de bijzonder
rijke biodiversiteit.
Natuurenklimaat(kadervorming)
Een vorming over hoe je een wandeling over de klimaatverandering gidst.
Cursus‘Natuurindetuin’(theorieenpraktijk)
Informatie en tips over de voornaamste planten, insecten, vogels en zoogdieren in de tuin.
PRH-PersoonlijkheidenRelaties
T GespecialiseerdevormingsinstellingS De persoon en zijn groei (persoonlijke groei)
E Wiebenik?
De eigen persoonlijkheid als basis voor een krachtige dynamiek.
Constructiefsamen
Groepsverschijnselen, persoonlijke groei en engagement.
Mijngroeiprocesinhandennemen
Groeiwegen (middelen) en grondhoudingen (attitudes) die zelfrealisatie bevorderen.
1. DE WERKING
94 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
RelatieStudio
T Gespecialiseerdevormingsinstelling (subsidiëring stopgezet in 2008)
S Ontwikkelen van relationele en sociale competentie
StichtingLodewijkdeRaet
T GespecialiseerdevormingsinstellingS Sociale participatie in het kader van actief burgerschap
E Opleiding‘Zelfzekeromgaanmetanderen’
Ontdek wat voor jou belangrijk is om keuzes te kunnen maken in wat je omgeving en de brede samenle-
ving je aanbiedt.
Cursus‘Kwetsbarevrijwilligersbegeleiden’
Hoe omzeil je de uitdagingen die zich voordoen wanneer je aan de slag gaat met vrijwilligers met een
verhoogde kwetsbaarheid?
Cursus‘Overleggenmetdeburger’
In de twee cursusdagen wordt ingegaan op de vragen die je je stelt over de concrete praktijk van burger-
participatie.
Timotheus
T Gespecialiseerdevormingsinstelling
S Intuïtieve ontwikkeling
E IntuïtieveOntwikkeling
Jaartraining die via ervaringsgerichte oefeningen een aantal sleutels biedt om je intuïtieve vaardigheden
en potentie te exploreren.
UitstralingPermanenteVorming(UPV)
T Gespecialiseerdevormingsinstelling
S Wetenschapspopularisering
E Wegwijsinverschillendelevensbeschouwingen
In deze voordrachtenreeks laten we mensen kennis maken met de verschillende levensbeschouwingen
en wordt één thema uitgediept, zoals bijvoorbeeld ‘seksualiteit’.
Dokter,magikuwatvragen?
Dokters en professoren delen hun expertise en verwachten vragen uit het publiek.
RaoulServaisjaar
Groots cultureel evenement naar aanleiding van zijn 80ste verjaardag, waarin de Oostendse cineast in al
zijn facetten wordt getoond aan de hand van films, tentoonstellingen, colloquia,…
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 95
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
UniversiteitVrijeTijd
T GespecialiseerdevormingsinstellingS Geschiedenis voor morgen: cultuur en samenleving in historisch perspectief
E HetBourgondischeRijk.VanMargaretavanMaletotMargaretavanOostenrijk(1369-1529)
Vijf lessen over de op- en ondergang van het Bourgondische Rijk. Zowel het hofleven als het leven van de
gewone man komen aan bod.
Inhetspoorvandecisterciënzers.Leventussengebedenhandenarbeid
Zes lessen over het ontstaan en de geschiedenis van de abdijen van Clairvaux en Fontenay tot en met de
trappistenkloosters van vandaag.
Matteuspassion,HoheMesse,Cantates,...HetvolmaaktevocaleoeuvrevanJ.S.Bach
In vier lessen worden de cursisten ondergedompeld in de meesterlijke muziek van Bach.
VormingscentrumOpvoedingenKinderopvang(VCOK)
T GespecialiseerdevormingsinstellingS Opvoeding en kinderopvang
E Ouderschapendetentie
Een vormingsreeks waarbij de ouder in de gevangenis de ouder buiten de gevangenis rond de reorganisa-
tie van het ouderschap ontmoet.
Oudersalsonderzoekers
Een vormingspraktijk waarbij ouders onderzoek doen op een zelfgekozen opvoedingsthema en hierna
beleidsaanbevelingen formuleren.
Opvoedenverrijken
Een vormingspraktijk waarbij nieuwkomers met een procesbegeleider aan uitwisseling doen over opvoe-
den in hun nieuwe thuisland.
VormingsinstituutRodeKruisVlaanderen
T Gespecialiseerdevormingsinstelling
S Eerstehulpverlening
E Reanimatietechniekenmetaudiovisuelelesmethodes
Reanimatietechnieken worden aangeleerd aan de hand van een dvd.
Terugkomdag
Inhoudelijke workshops voor vrijwilligers die een tijd niet actief zijn geweest.
Studiedaglesgevers:
Studiedagen voor de lesgevers eerste hulp. Focus op didactische werkvormen.
WiSPER
T Gespecialiseerdevormingsinstelling
S Kunsteducatie
E Weekendopleidingdans/acteren
Kennismaken met hedendaagse dans of hedendaags theater (module 1), actief onderzoeken van presen-
tatievormen (module 2), functioneren in een artistieke productie (module 3).
Hete-atelier
Een cursus beeldende kunsten waarin actieve groepslessen gecombineerd worden met individuele
coaching via het internet.
Scenarioschrijven
Een cursus van één week waarin de cursisten via actieve schrijfoefeningen kennis maken met de bouw-
stenen van scenarioschrijven.
1. DE WERKING
96 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
Zorg-Saam
T Gespecialiseerdevormingsinstelling
S Zorg
E Dezorgbalansinevenwicht
Meer evenwicht in het zorgen voor een ander en het zorgen voor jezelf.
Eensoortvanleegteinjezelf
Een studiedag over apathie bij ouderen.
Levenmetgemis
Naar een nieuwe visie op rouw en rouwzorg.
AteliersvoorWerknemersvorming
T SyndicalevormingsinstellingE Nieuwlevenindeonderneming
De rechten en plichten van de militant, het voeren van een dienstverlenend gesprek, de sociale wetge-
ving, fiscaliteit,…
Nieuwlevenindegemeente
Het DiM-plan motiveert en activeert lokale groepen om energie te besparen door eenvoudige tips en
acties rond elektriciteit, verwarming, water, voeding, afval en mobiliteit.
ICT-vormingronde-communicatie
Werknemersvertegenwoordigers leren een ondernemingswebsite creëren en beheren. Het maken van
elektronische nieuwsbrieven komt eveneens aan bod.
VormingenActie
T SyndicalevormingsinstellingE Programma’svoordesocialeverkiezingen
Vormingen voor nieuwe en ervaren kandidaten.
Basisvorming
Basisvorming voor beginnende militanten, themagerichte vorming alsook mandaatvorming.
Programma’svoorwerklozen
Informatie over rechten en plichten, sociale zekerheid, arbeidsmarktmaatregelen, maatschappelijke
vorming en actualiteit, alsook persoonsgerichte vorming
Werknemerswelzijn
T SyndicalevormingsinstellingE Rechtenenplichtenvandewerknemer
Opleidingenreeks en tweedaagse over vakbondswerk, leeftijdsbewust personeelsbeleid, brugpensioen,
spreken voor een groep, maatschappelijk verantwoord ondernemen,...
Informatica
Een vormingsreeks over de beginselen van MS Word en Excel.
KennisMaken
Deze vormingsreeks reikt een aantal actuele thema’s aan van heel uiteenlopende aard: communicatie,
politiek, gezondheid,…
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 97
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
KR8
T Vormingsinstellingvoorpersonenmeteenhandicap
E Weekendvoorpersonenmetautisme
Een weekend voor personen met autisme waar de thema’s ‘familie’ en ‘foto’s (maken)’ centraal staan.
Feestelijkkoken
Naar aanleiding van de eindejaarsperiode gaan personen met een verstandelijke handicap culinair
aan de slag.
Praatgroepen‘Geengezever’
Zeven praatgroepbijeenkomsten. Personen met een handicap kiezen zelf de thema’s. Doel: netwerkuit-
breiding en versterken sociaal weefsel.
Op-Stap
T Vormingsinstellingvoorpersonenmeteenhandicap
E Ikploeteropdecomputer
Een dubbelweekend voor wie wil kennismaken met de computer. Van opstarten en afsluiten, van muizen
en toetsenborden, van Word tot e-mail en internet.
Ik,jij,wij,…samen!
Eenlanglopendevormingsreeksvanvijftweedaagsenrondomgaanmetanderen.
We vertrekken vanuit de leervragen van de deelnemersgroep. Het kan onder ander gaan over: ‘stilstaan
bij jezelf, je contacten, het onderhouden van je contacten, je gedacht leren zeggen, leren uiten van gevoe-
lens, samenwerken en overleggen met anderen, stresserende situaties,…’
‘Afscheidnemenbestaatniet.’
Rond Allerheiligen/Allerzielen staan we stil bij de familieleden of vrienden die gestorven zijn. We leren
goed omgaan met afscheid.
Vijftact
T FederatievanvormingsdienstenvoorpersonenmeteenhandicapE Vormingvoorderuimeendirecteomgevingvanpersonenmeteenhandicap
ADHD, modeverschijnsel of stoornis? - Spreken Met Ondersteuning van Gebaren (SMOG) - Zorgen na en
voor NAH (Niet-Aangeboren Hersenletsel), en andere,…
Wat(geweest/gewenst)is:
organisatiesvanenvoordoveninVlaanderenbevraagdover10thema’s
Het verslag van een jaar lang maandelijks discussiëren over de dovengemeenschap, dienstverlening,
zorg, tewerkstelling, media,…
Tistendagmetnaastdebat,tentoonstellingeninstallatie,hetAutisme-Belevings-Circuit(ABC)
Door het ABC te volgen, ondervindt de deelnemer via korte ervaringen aan den lijve wat autistisch zijn betekent.
1. DE WERKING
Z11
T Vormingsinstellingvoorpersonenmeteenhandicap
E Sterrenopdedansvloer
Een dansreeks, waarbij personen met een verstandelijke handicap dansen aanleren uit verschillende landen.
Studiedag‘Afscheidvanhetleven’
Studiedag over rouwverwerking bij personen met een beperking, georganiseerd voor hun begeleiders en
hun naasten.
Veiliginhetverkeer
Een vormingsreeks waar personen met een handicap leren en ervaren hoe je veilig handelt in het verkeer.
98 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
1.5.2. DE WERKING IN CIJFERS
1.Hoeveelactiviteiten,urenendeelnemerstellendelandelijkevormingsinstellingen?
2007 2008
het aantal educatieve activiteiten 11.869 11.981
het aantal deelnemers aan de educatieve activiteiten 188.104 234.990
het aantal uren educatieve activiteiten (formeel en niet-formeel) 117.219 111.128 100,0%
het aantal uren niet-formele educatie 107.803 100.869 90,8%
overige 9.416 10.259 9,2%
In 2008 vonden bij de landelijke vormingsinstellingen 11.981 educatieve activiteiten plaats. De instellingen bereikten daarmee
234.990 deelnemers. Dit is een stijging met 25% ten opzichte van het jaar voordien (188.104 deelnemers in 2007). Een vormings-
activiteit duurde gemiddeld 9 uur en bereikte gemiddeld 20 deelnemers.
De instellingen presteerden samen 111.128 uren educatie. Opvallend is dat minder vormingsuren gepresteerd zijn dan het jaar
voordien. Het ‘verlies’ aan uren situeert zich voornamelijk in het aantal uren niet-formele educatie (zie verder) en valt voor een groot
deel toe te wijzen aan de stopzetting van de subsidiëring van Relatie Studio en de overheveling van De Rode Antraciet naar het
participatiedecreet.
Hieronder ontleden we de aard van de gepresteerde uren. We bekijken welk aandeel uren volgens de criteria van het decreet in
aanmerking komt voor subsidiëring en welk deel daarvan daadwerkelijk gesubsidieerd wordt.
Welkaandeelvandegepresteerdeurenzijnurenniet-formeleeducatie?
2007 2008
het aantal uren educatieve activiteiten (formeel en niet-formeel) 117.219 111.128 100,0%
het aantal uren niet-formele educatie 107.803 100.869 90,8%
LVI:niet-formeleeducatieenoverige
9% overige
91% niet-formele educatie
Het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk definieert niet-formele educatie als volgt:
“Een geïnstitutionaliseerde vorm van volwasseneneducatie waarbij de deelnemer kennis, inzicht en vaardigheden vergroot voor
zichzelf en anderen, met het oog op persoonsontplooiing en het actief participeren in een democratische samenleving, en waarbij
een sociaal-culturele methodiek gehanteerd wordt met zowel open als gesloten doeloriëntaties.”
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 99
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
Welkaandeelvandegepresteerdeurenniet-formeleeducatieissubsidieerbaarvolgensdecriteriavanhetdecreet?
2007 2008
het aantal uren niet-formele educatie 107.803 100.869 100,0%
het aantal uren niet-formele educatie, subsidieerbaar volgens de
criteria van het decreet89.878 88.210 87,5%
LVI:(niet-)subsidieerbareurenniet-formeleeducatie
13% niet-formele educatie, niet subsidieerbaar volgens de criteria van het decreet
87% niet-formele educatie, subsidieerbaar volgens de criteria van het decreet
Het decreet hanteert naast de algemene definitie nog bijkomende criteria voor de omschrijving van niet-formele educatie. Alleen
een programma-aanbod dat via een open aanbod en in een autonome levenssfeer van de deelnemer wordt gebracht, is voorwerp
van subsidiëring. Zowel de gespecialiseerde vormingsinstellingen, de syndicale vormingsinstellingen, de vormingsinstellingen
voor personen met een handicap als de federatie van vormingsdiensten voor personen met een handicap hebben elk hun eigen
specifieke criteria1. De activiteiten van de instellingen moeten aan de respectieve criteria voldoen om in aanmerking te komen voor
subsidiëring.
Van alle gepresteerde uren niet-formele educatie komt 87% in aanmerking voor subsidiëring volgens de verschillende criteria van
het decreet.
Welkaandeelvandesubsidieerbareurenniet-formeleeducatieisdaadwerkelijkgesubsidieerd?
2007 2008
het aantal uren niet-formele educatie, subsidieerbaar volgens de
criteria van het decreet89.878 88.210 100,0%
het aantal uren educatieve activiteiten erkend en gesubsidieerd
door de overheid (urennorm)70.324 69.324 78,6%
1 Bijkomende bepalingen in het decreet:- bij de gespecialiseerde vormingsinstellingen (art. 23, derde lid, 3°, c en art. 24) - bij de syndicale vormingsinstellingen (art. 31 §1) - bij de vormingsinstellingen voor personen met een handicap (art. 32 §2 en §3) - bij de federatie van vormingsdiensten voor personen met een handicap (art. 36 §1).
1. DE WERKING
91% van de gepresteerde uren in 2008 zijn uren niet-formele educatie.
100 | PROFIEL VAN DE SECTOR
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
LVI:(on)gesubsidieerdeurenniet-formeleeducatiediewelsubsidieerbaarzijnvolgensdenormenvanhetdecreet
21% ongesubsidieerd
79% gesubsidieerd (urennorm)
De Vlaamse overheid erkent en subsidieert van elke vormingsinstelling een bepaald aantal uren. Dit zijn de zogenaamde urennor-
men. Alle urennormen van de landelijke vormingsinstellingen samen zijn goed voor 69.324 gesubsidieerde uren. Dit betekent dat
79% van de uren die subsidieerbaar zijn volgens de criteria van het decreet (88.210) daadwerkelijk gesubsidieerd worden door de
overheid. Een vijfde wordt dus niet gesubsidieerd.
Overzicht
Hiernaast geven we bij wijze van synthese een schematisch overzicht van de ontleding van de uren.
Welkaandeelvandesubsidieerbareurenniet-formeleeducatieisdaadwerkelijkgesubsidieerd?
2007 2008
het aantal uren niet-formele educatie 107.803 100.869 100,0%
het aantal uren educatieve activiteiten erkend en gesubsidieerd
door de overheid (urennorm)70.324 69.324 68,7%
LVI:(on)gesubsidieerdeurenniet-formeleeducatie
31% niet-formele educatie ongesubsidieerd
69% niet-formele educatie gesubsidieerd
Als surplus bekijken we nog even het aandeel van de gesubsidieerde uren (urennorm) op het totaal aantal uren niet-formele educa-
tie.
Hieruit blijkt dat van alle gepresteerde uren niet-formele educatie 69% gesubsidieerd wordt door de Vlaamse overheid.
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 101
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
100%
totaal gepresteerde uren
(111.128 uren)
100%
100%
uren niet-formele
educatie subsidieerbaar
volgens de criteria
van het decreet
87%
(88.210 uren)
niet-formele
educatie
91%
(100.869 uren)
overige
9%
(10.259 uren)
uren niet-formele
educatie niet subsidieerbaar
volgens de criteria
van het decreet
13%
(12.659 uren)
gesubsidieerde
uren
79%
(69.324 uren)
ongesubsidieerde
uren subsidieerbaar
volgens de criteria
van het decreet
21%
(18.886 uren)
1. DE WERKING
102 | PROFIEL VAN DE SECTOR
22% 6% 12% 24% 18% 14% 3%
Antwerpen Brussel LimburgOost-
VlaanderenVlaams-Brabant
West-Vlaanderen
andere
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
2.Watisdespreidingvandegepresteerdeurenniet-formeleeducatieoverdeverschillendeprovincies?
2007 2008
Antwerpen 24.654 22.294 22,1%
Brussel 5.666 5.876 5,8%
Limburg 12.910 12.495 12,4%
Oost-Vlaanderen 24.609 24.463 24,3%
Vlaams-Brabant 20.239 18.485 18,3%
West-Vlaanderen 15.850 13.981 13,9%
andere 3.875 3.275 3,2%
107.803 100.869 100,0%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
28%
13%
23%
17%19%
= aandeel
bevolking van de
provincie in het
Vlaams Gewest2
LVI:spreidingvandeurenniet-formeleeducatieperprovincie
Op de grafiek is ter informatie het aandeel van de bevolking van elke provincie ten opzichte van de totale bevolking van het
Vlaams Gewest aangeduid. Concreet is de provincie Antwerpen bijvoorbeeld goed voor 28% van de inwoners van het Vlaams
Gewest (exclusief Brussel) en 22% van het aantal gepresteerde uren niet-formele educatie.
De spreiding van het aantal uren niet-formele educatie (totaal = 100.869 uren) is niet gelijk verdeeld over de verschillende provin-
cies. In West-Vlaanderen en Antwerpen vonden per inwoner het minste vormingsuren plaats. Brussel vertegenwoordigt 6% van het
totale vormingsaanbod. Een beperkt aantal activiteiten vond plaats buiten Vlaanderen of Brussel, of is niet aan één provincie toe te
wijzen.
2 Bron: Bevolkingscijfers 2008, FOD Economie, Algemene Directie Statistiek.
3.Dewerkingvergelijkenderwijs
Gespecialiseerde
vormingsinstellingen
Syndicale
vormingsinstellingen
Vormingsinstellingen
voor personen met een
handicap en Vijftact (VIH)
TOT LVI
Hoeveelactiviteitenwerdengeorganiseerdenhoeveeldeelnemerswerdenbereikt?
het aantal
educatieve activiteiten6.577 3.960 1.444 11.981
het aantal deelnemers aan
de educatieve activiteiten121.142 76.626 37.222 234.990
1. DE WERKING
PROFIEL VAN DE SECTOR | 103
1.5 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
De gespecialiseerde vormingsinstellingen presteerden in 2008 in totaal 66.874 uren. Hiervan zijn 56.815 uren of 85% niet-formele
educatie. Bij de syndicale vormingsinstellingen en de vormingsinstellingen voor personen met een handicap en Vijftact (VIH) is dat
meer. Zij besteden respectievelijk 100% en 99% van hun uren aan niet-formele educatie.
Het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk hanteert een strikte omschrijving van niet-formele educatie (zie hoger). Bij
de gespecialiseerde vormingsinstellingen en de VIH komen respectievelijk 79% en 93% van de uren niet-formele educatie volgens
decriteriavanhetdecreetinaanmerkingvoorsubsidiëring. Bij de syndicale vormingsinstellingen beantwoordt het volledige
aanbod aan de criteria van het decreet.
Van de uren niet-formele educatie die volgens de criteria van het decreet voor subsidiëring in aanmerking komen, wordt bij de
gespecialiseerde vormingsinstellingen 83% doordeoverheiderkendengesubsidieerd(volgensdeurennorm). Bij de syndicale
vormingsinstellingen is dit 73%, bij de VIH 77%.
Van alle gepresteerde uren niet-formele educatie wordt bij de syndicale vormingsinstellingen het grootste aandeel (73%) doorde
overheidgesubsidieerd. De gespecialiseerde vormingsinstellingen en de VIH moeten zich tevreden stellen met respectievelijk 66%
en 72% subsidiëring.
Welkaandeelvandegepresteerdeurenzijnurenniet-formeleeducatie?
het aantal uren educatieve acti-
viteiten (formeel en niet-formeel)66.874 100,0% 29.856 100,0% 14.398 100,0% 111.128 100,0%
het aantal uren
niet-formele educatie56.815 85,0% 29.856 100,0% 14.198 98,6% 100.869 90,8%
Welkaandeelvandegepresteerdeurenniet-formeleeducatieissubsidieerbaarvolgensdecriteriavanhetdecreet?
het aantal uren
niet-formele educatie56.815 100,0% 29.856 100,0% 14.198 100,0% 100.869 100,0%
het aantal uren niet-formele
educatie, subsidieerbaar volgens
de criteria van het decreet
45.094 79,4% 29.856 100,0% 13.260 93,4% 88.210 87,5%
Welkaandeelvandesubsidieerbareurenniet-formeleeducatieisdaadwerkelijkgesubsidieerd?
het aantal uren niet-formele
educatie, subsidieerbaar volgens
de criteria van het decreet
45.094 100,0% 29.856 100,0% 13.260 100,0% 88.210 100,0%
het aantal uren educatieve acti-
viteiten erkend en gesubsidieerd
door de overheid (urennorm)
37.416 83,0% 21.695 72,7% 10.213 77,0% 69.324 78,6%
Welkaandeelvandegepresteerdeurenniet-formeleeducatieisgesubsidieerd?
het aantal uren
niet-formele educatie56.815 100,0% 29.856 100,0% 14.198 100,0% 100.869 100,0%
het aantal uren educatieve acti-
viteiten erkend en gesubsidieerd
door de overheid (urennorm)
37.416 65,9% 21.695 72,7% 10.213 71,9% 69.324 68,7%
1. DE WERKING
2.1 BEVINDINGEN
De ‘work force’: 1.907 personeelsleden, 224.275 vrijwilligers, 5.185 freelancers
Het sociaal-cultureel volwassenenwerk wordt waargemaakt door 1.907 personeelsleden die samen 1.426 voltijdse equivalen-
ten presteren. Daarnaast kunnen de organisaties rekenen op een legertje van 224.275 vrijwilligers. De organisaties maken ook
gebruik van de diensten van 5.185 freelancers met een inhoudelijke opdracht (zoals zelfstandige lesgevers).
De verenigingen stellen samen veruit het meeste personeelsleden tewerk (56% van het sectortotaal) en zijn goed voor 95% van
de ingezette vrijwilligers. Een vereniging stelt gemiddeld 21 personeelsleden tewerk, een beweging 11, een Vormingplus-centrum
15 en een landelijke vormingsinstelling 18. Binnen elke werksoort, behalve bij de Vormingplus-centra, zijn er grote verschillen in
organisatiegrootte.
De man-vrouw-verhouding is een constante: 30% mannen, 70% vrouwen
In alle werksoorten werkt grosso modo 30% mannen en 70% vrouwen. Enkel bij de bewegingen werken lichtjes meer mannen
dan gemiddeld (37%). Daarmee wijkt het sociaal-cultureel werk af van de Vlaamse trend. Op Vlaams niveau zijn 54% van de
loontrekkenden mannen en 46% vrouwen.
De verhouding tussen personeelsleden met een inhoudelijke en een ondersteunende opdracht is een constante: 2/3-1/3
In alle werksoorten wordt grosso modo twee derde van de personeelsleden ingezet voor een inhoudelijke opdracht en een derde
voor een ondersteunende opdracht. In alle werksoorten zijn mannelijke personeelsleden met een ondersteunende opdracht een
kleine minderheid: het sectorgemiddelde is 6%. Ruwweg zijn er in de sector evenveel vrouwen met een ondersteunende opdracht
als mannen met een inhoudelijke opdracht.
De leeftijdsstructuur volgt de Vlaamse lijn
Bijna de helft van de personeelsleden is jonger dan 40 jaar. Een vierde is 50-plusser. Personeelsleden jonger dan 25 zijn zeldzaam.
De gemiddelde leeftijd van de personeelsleden is 41 jaar. Er zijn geen opvallende verschillen tussen mannen en vrouwen.
Op de ondervertegenwoordiging van de min-25-jarigen na, vertoont de leeftijdstructuur in de sector geen opvallende verschillen
met het Vlaamse gemiddelde. In vergelijking met het Paritair Comité 329.01, waarvan het sociaal-cultureel volwassenenwerk deel
uitmaakt, telt de sector relatief opvallend minder personeelsleden van jonger dan 30 jaar en beduidend meer 40-plussers.
Bewegingen hebben de jongste personeelsleden
De bewegingen vormen een uitzondering binnen de sector. Zij hebben een groter aandeel medewerkers jonger dan 35 jaar en
logischerwijze minder medewerkers in de oudere leeftijdscategorieën. De gemiddelde leeftijd van de personeelsleden bij de
bewegingen wijkt met 37,8 jaar af van deze bij de andere werksoorten, allen toevallig 41,2 jaar.
Er is een hogere dienstanciënniteit dan het Belgische gemiddelde
46% van de personeelsleden werkt minder dan 5 jaar bij dezelfde organisatie. Van deze groep zijn 16% echte nieuwkomers in de
organisatie met minder dan een jaar dienstanciënniteit. De gemiddelde dienstanciënniteit van alle personeelsleden samen is 8,5
jaar.
De gemiddelde dienstanciënniteit van de personeelsleden neemt toe naarmate de organisatie waar ze in werken groter wordt. De
gemiddelde dienstanciënniteit in de organisaties uit het sociaal-cultureel volwassenenwerk is hoger dan het Belgische gemid-
delde in organisaties of bedrijven van vergelijkbare grootte.
106 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.1 BEVINDINGEN 2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 107
2.1 BEVINDINGEN2. DE MEDEWERKERS
Nooit te oud om te starten bij een organisatie in de sector
In de loop van 2008 gingen mensen van alle mogelijke leeftijden bij de organisaties uit het sociaal-cultureel volwassenenwerk aan
de slag, ook 50-plussers. De gemiddelde leeftijd van de starters is 33 jaar, het gemiddelde van alle personeelsleden 41 jaar.
Personeelsleden met een korte dienstanciënniteit zijn hoger opgeleid
Hoe groter de dienstanciënniteit, hoe lager het gemiddelde opleidingsniveau van de personeelsleden. Het aandeel personeelsleden
met een diploma Secundair Onderwijs gaat in stijgende lijn naarmate de dienstanciënniteit toeneemt. Bij de personeelsleden met
een Master-diploma geldt het omgekeerde.
De personeelsleden die minder dan 5 jaar bij dezelfde organisatie werken, zijn de hoogst opgeleide groep. Van deze groep heeft
41% een Master-diploma en een kleine 40% een Bachelor-diploma.
De bewegingen hebben gemiddeld de kortste dienstanciënniteit
De bewegingen hebben het grootste aandeel personeelsleden met een dienstanciënniteit van minder dan 5 jaar (56%). Bijna een
kwart van de personeelsleden werkt er minder dan een jaar bij dezelfde organisatie. De sectorgemiddelden zijn respectievelijk
46% en 16%. De gemiddelde dienstanciënniteit bij de bewegingen is 6,0 jaar, bij de verenigingen 9,4 jaar, de Vormingplus-centra
8,7 jaar en de landelijke vormingsinstellingen 7,3 jaar.
Het sociaal-cultureel volwassenenwerk is een hooggeschoolde sector
75% van de personeelsleden ingezet voor het sociaal-cultureel werk is hooggeschoold (Bachelor- of Master-diploma). Dit is ruim
het dubbele van het Vlaamse gemiddelde (37%) (2006).
Personeelsleden met maximaal een getuigschrift van de tweede graad Secundair Onderwijs zijn eerder uitzonderlijk: 3%, tegen-
over 22% in het Vlaams Gewest.
Mannen zijn hoger opgeleid
De mannelijke personeelsleden in de sector zijn gemiddeld hoger opgeleid dan de vrouwelijke personeelsleden. 85% van de
mannen is hooggeschoold (Bachelor- of Master-diploma), tegenover 71% bij de vrouwen. Het aandeel personeelsleden met een
diploma Secundair Onderwijs is bij de vrouwen met 26% het dubbele van het aandeel bij de mannen (13%).
Hooggeschoolde mannen zijn relatief sterk vertegenwoordigd in inhoudelijke functies, laaggeschoolde vrouwen in ondersteunende
functies.
Personeelsleden met een inhoudelijke opdracht zijn hoger opgeleid
Personeelsleden met een inhoudelijke opdracht zijn gemiddeld hoger geschoold dan deze met een ondersteunende opdracht. 93%
van de personeelsleden met een inhoudelijke opdracht is hooggeschoold (Bachelor- of Master-diploma). Bij de ondersteunende
personeelsleden is dit 40%.
Jonge personeelsleden zijn hoger opgeleid
Personeelsleden van 25 tot 34 jaar oud zijn de hoogst geschoolde leeftijdsgroep. Van deze groep heeft ongeveer de helft een
Master-diploma en een kleine 40% een Bachelor-diploma. 10% van de 25- tot 29-jarigen en 12% van de 30- tot 34-jarigen heeft
een diploma Secundair Onderwijs. Dat is relatief het minste van alle leeftijdscategorieën.
108 | PROFIEL VAN DE SECTOR
De bewegingen hebben het hoogst opgeleide personeel
Bij de bewegingen is 79% van de personeelsleden hooggeschoold (Bachelor- of Master-diploma) en heeft 54% een Master-
diploma. Ter vergelijking: bij de verenigingen heeft 28% een Master-diploma, bij de Vormingplus-centra 39% en bij de landelijke
vormingsinstellingen 35%. Bij de verenigingen heeft 25% van de personeelsleden een diploma Secundair Onderwijs. Bij de
bewegingen 17%, de Vormingplus-centra 16% en de landelijke vormingsinstellingen 18%.
Deeltijds werken is relatief populair
In het sociaal-cultureel volwassenenwerk ligt het aandeel voltijds werkenden (57%) een stuk lager dan het Vlaams gemiddelde
(70%). De situatie bij het sociaal-cultureel volwassenenwerk is wel vergelijkbaar met deze in de ruimere socio-culturele sector
(Paritair Comité 329.01).
Bij de bewegingen (53%) en de landelijke vormingsinstellingen (55%) werkt meer dan de helft van de personeelsleden deeltijds.
De verenigingen tellen het grootste aandeel voltijds werkenden.
Vrouwen werken minder voltijds, vooral vrouwen in de leeftijdscategorie van 30 tot 40 jaar en met een ondersteunende
functie
Mannen werken in het sociaal-cultureel volwassenenwerk verhoudingsgewijs meer voltijds dan vrouwen: 73% bij de mannen
tegenover 50% bij de vrouwen. Ook op Vlaams niveau is voltijds werk meer een mannelijk verschijnsel: 88% van de mannen werkt
er voltijds, tegenover 48% van de vrouwen. Zowel in het sociaal-cultureel volwassenenwerk, het Paritair Comité als op Vlaams
niveau ligt het aandeel voltijds werkende vrouwen dicht bij elkaar.
Bij de landelijke vormingsinstellingen is het verschil tussen mannen en vrouwen het grootst, bij de bewegingen het kleinst. Bij de
verenigingen werken het meeste mannen én vrouwen voltijds: respectievelijk 81% en 58%.
Mannen en personeelsleden met een inhoudelijke opdracht werken meer voltijds. Mannen met een inhoudelijke opdracht werken
dus het meest voltijds, vrouwen met een ondersteunende opdracht het meest deeltijds.
Waar bij de vrouwen jonger dan 30 jaar quasi evenveel voltijds gewerkt wordt als bij de mannen, valt het aandeel voltijds wer-
kende vrouwen in de categorie van 35 tot 39 jaar terug tot 40% (tegenover 77% bij de mannen). Vanaf 40 jaar stijgt hun aandeel
weer om vervolgens even geleidelijk als bij de mannen weer af te nemen.
Hoe hoger de opleiding, hoe meer er voltijds gewerkt wordt
Van de personeelsleden met een getuigschrift van maximaal de 2de graad Secundair Onderwijs werkt 46% voltijds, tegenover
62% van de personeelsleden met een Master-diploma.
2.1 BEVINDINGEN 2. DE MEDEWERKERS
SECTORGEGEVENS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 111
2.2 SECTORGEGEVENS
2.2 SECTORGEGEVENS
We geven hieronder de gegevens over de personeelsleden weer op globaal sectorniveau. De werksoortelijke gegevens vind je terug
op de CD-ROM. Na dit deel gaan we, waar relevant, dieper in op markante verschillen tussen de werksoorten.
1. Overzichtstabel
2007 2008
het aantal personeelsleden
binnen de sector2.230 2.157
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW1.884 1.907 88,4%
organisaties volgens
aantal personeelsleden126 125 100,0%
minder dan 3 8 9 7,2%
van 3 tem 4 14 16 12,8%
van 5 tem 9 39 33 26,4%
van 10 tem 19 34 35 28,0%
van 20 tem 29 9 16 12,8%
van 30 tem 39 9 4 3,2%
van 40 tem 49 4 4 3,2%
van 50 tem 99 8 7 5,6%
100 of meer 1 1 0,8%
het aantal voltijdse equivalenten
binnen de sector1.824 1.789 100,0%
het aantal voltijdse equivalenten
ingezet voor het SCVW1.514 1.426 79,7%
het aantal vrijwilligers
ingezet voor het SCVW233.715 224.275
het aantal freelance medewerkers
ingezet voor het SCVW
met een inhoudelijke opdracht
5.238 5.185
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW1.884 1.907 100,0%
mannen 584 590 30,9%
vrouwen 1.300 1.317 69,1%
het aantal mannelijke personeelsleden
ingezet voor het SCVW584 590 100,0%
met een inhoudelijke opdracht 490 469 79,5%
met een ondersteunende opdracht 94 121 20,5%
2. DE MEDEWERKERS
112 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.2 SECTORGEGEVENS
het aantal vrouwelijke personeelsleden
ingezet voor het SCVW1.300 1.317 100,0%
met een inhoudelijke opdracht 844 801 60,8%
met een ondersteunende opdracht 456 516 39,2%
het aantal personeelsleden ingezet voor
het SCVW met een inhoudelijke opdracht1.334 1.270 66,6%
het aantal personeelsleden ingezet voor
het SCVW met een ondersteunende opdracht550 637 33,4%
de leeftijd van de personeelsleden ingezet voor het SCVW
van 15 tem 19 jaar58 74 {
8 0,4%
van 20 tem 24 jaar 66 3,5%
van 25 tem 29 jaar575 552 {
281 14,7%
van 30 tem 34 jaar 271 14,2%
van 35 tem 39 jaar503 492 {
244 12,8%
van 40 tem 44 jaar 248 13,0%
van 45 tem 49 jaar569 602 {
328 17,2%
van 50 tem 54 jaar 274 14,4%
van 55 tem 59 jaar 157 151 151 7,9%
60 jaar en ouder 22 36 36 1,9%
de dienstanciënniteit van de personeelsleden ingezet voor het SCVW
van 0 tem 4 jaar 779 879 879 46,1%
van 5 tem 9 jaar 436 382 382 20,0%
van 10 tem 14 jaar393 398 {
233 12,2%
van 15 tem 19 jaar 165 8,7%
van 20 tem 24 jaar216 188 {
111 5,8%
van 25 tem 29 jaar 77 4,0%
van 30 tem 34 jaar60 30 {
37 1,9%
35 jaar en meer 23 1,2%
het opleidingsniveau van de personeelsleden ingezet voor het SCVW
getuigschrift maximaal 2de graad
Secundair Onderwijs53 57 3,0%
diploma Secundair Onderwijs 403 418 21,9%
Bachelor-diploma 808 793 41,6%
Master-diploma 620 639 33,5%
de gemiddelde tewerkstellingsbreuk1
(1 = voltijds)0.83
1 Van alle personeelsleden ingezet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk vroegen we hoeveel uren zij in een week werken en hoeveel uren een voltijdse werkweek in hun organisatie omvat. Dit werd omgezet in een breuk. Een voltijdse tewerkstelling is 1, een halftijdse 0.5, vier vijfde 0.8, enzo-voort. Van deze breuken werd het gemiddelde berekend: dit is de gemiddelde tewerkstellingsbreuk.
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 113
2.2 SECTORGEGEVENS
het aantal personeelsleden
dat voltijds werkt1.095 57,4%
het aantal personeelsleden
dat deeltijds werkt812 42,6%
2. Hoeveel mensen werken in het totaal voor de 125 sociaal-culturele volwassenenorganisaties en hoeveel daarvan werken
voor het sociaal-culturele luik?
2007 2008
het aantal personeelsleden binnen de sector 2.230 2.157 100,0%
het aantal personeelsleden ingezet voor het SCVW 1.884 1.907 88,4%
organisaties volgens aantal personeelsleden 126 125 100,0%
minder dan 3 8 9 7,2%
van 3 tem 4 14 16 12,8%
van 5 tem 9 39 33 26,4%
van 10 tem 19 34 35 28,0%
van 20 tem 29 9 16 12,8%
van 30 tem 39 9 4 3,2%
van 40 tem 49 4 4 3,2%
van 50 tem 99 8 7 5,6%
100 of meer 1 1 0,8%
Bij de 125 gesubsidieerde en/of erkende sociaal-culturele volwassenenorganisaties werken 2.157 personeelsleden. Daarvan worden
1.907 (88%) - minstens gedeeltelijk - ingezet voor het sociaal-cultureel werk. Het aantal personeelsleden in de sector is licht gedaald
ten opzichte van 2007. Het aantal personeelsleden dat ingezet wordt voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk is daarentegen
lichtjes gestegen.
De daling van het totaal aantal personeelsleden in de sector is voor een deel te verklaren door de stopzetting van de subsidiëring van
de gespecialiseerde vormingsinstelling Relatie Studio en de overheveling van De Rode Antraciet naar het participatiedecreet. Daardoor
zijn er 2 organisaties minder in de telling opgenomen. Anderzijds worden de gegevens van de startende vereniging, VOSOG Scouting
voor volwassenen, voor het eerst opgenomen. Dat brengt het totaal op 125 organisaties.
De meerderheid (54%) van de organisaties heeft 5 tot 19 personeelsleden in dienst. 8 organisaties hebben 50 of meer personeelsle-
den in dienst. Een vijfde van de organisaties heeft minder dan 5 personeelsleden in dienst. De mediaan ligt op 10 personeelsleden.
2007 2008
het aantal voltijdse equivalenten binnen de sector 1.824 1.789 100,0%
het aantal voltijdse equivalenten ingezet voor het SCVW 1.514 1.426 79,7%
In de sector vertegenwoordigen de 2.157 personeelsleden een inzet van 1.789 voltijdse equivalenten. 1.426 of 80% daarvan worden
ingezet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk.
2. DE MEDEWERKERS
114 | PROFIEL VAN DE SECTOR
31% 69%
54% 46%
mannen vrouwen
2.2 SECTORGEGEVENS
3. Freelancers en vrijwilligers
Niet al het werk wordt door personeelsleden gerealiseerd. Het sociaal-cultureel volwassenenwerk doet ook in grote mate een beroep
op de inzet van vrijwilligers. En ook van de diensten van freelancers met een inhoudelijke (sociaal-culturele) opdracht2 wordt gebruik
gemaakt. Daarom geven we hieronder voor de volledigheid de cijfers over de inzet van vrijwilligers en freelancers in de sector. Zo is
het plaatje van de totale ‘work force’ in de sector compleet.
2007 2008
het aantal vrijwilligers ingezet voor het SCVW 233.715 224.275
het aantal freelance medewerkers ingezet voor het SCVW
met een inhoudelijke opdracht5.238 5.185
4. Hoeveel mannen en hoeveel vrouwen werken voor het SCVW?
2007 2008
het aantal personeelsleden ingezet voor het SCVW 1.884 1.907 100,0%
mannen 584 590 30,9%
vrouwen 1.300 1.317 69,1%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: verhouding van de mannelijke en vrouwelijke personeelsleden in vergelijking met Vlaanderen (2007)
SCVW
loontrekkenden
in Vlaanderen
(2007)3
Ruim dubbel zoveel vrouwen (69%) als mannen (31%) werken voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Deze 30-70-verhouding is
een constante voor alle werksoorten (zie verder). De aanwezigheid van acht vrouwenverenigingen en -bewegingen in de sector heeft
maar een licht effect op deze verhouding.
Wanneer we de verhoudingen vergelijken met de cijfers over de loontrekkenden in Vlaanderen (2007), blijken de verhoudingen sterk
van elkaar af te wijken. In Vlaanderen werken meer mannen dan vrouwen, bij het sociaal-cultureel volwassenenwerk is dit omge-
keerd.
2 Onder freelancers met een inhoudelijke opdracht verstaan we freelancers die rechtstreeks betrokken zijn op het inhoudelijke aspect van het sociaal-cultureel werk (bijvoorbeeld als zelfstandig lesgever). Freelance boekhouders, lay-outers, webmasters en dergelijke zijn hier dus niet inbegrepen.
3 Bron: Vlaamse Arbeidsrekening (Steunpunt WSE / Departement WSE) (2007)
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 115
2.2 SECTORGEGEVENS
5. Hoeveel mensen hebben een inhoudelijke of een ondersteunende opdracht voor het SCVW?
2007 2008
het aantal personeelsleden ingezet voor het SCVW 1.884 1.907 100,0%
met een inhoudelijke opdracht 1.334 1.270 66,6%
met een ondersteunende opdracht 550 637 33,4%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: verhouding van de personeelsleden met een inhoudelijk of een ondersteunende opdracht
67% 33%
inhoudelijk opdracht ondersteunende opdracht
67% van de personeelsleden voert een inhoudelijke opdracht uit, tegenover 33% van de personeelsleden die ondersteunend werken.
Ook deze (grosso modo) 2/3-1/3-verhouding is een constante voor alle werksoorten (zie verder).
6. Hoeveel mannen/vrouwen hebben een inhoudelijke of een ondersteunende opdracht voor het SCVW?
2007 2008
het aantal mannelijke personeelsleden ingezet voor het SCVW 584 590 100,0%
met een inhoudelijke opdracht 490 469 79,5%
met een ondersteunende opdracht 94 121 20,5%
2007 2008
het aantal vrouwelijke personeelsleden ingezet voor het SCVW 1.300 1.317 100,0%
met een inhoudelijke opdracht 844 801 60,8%
met een ondersteunende opdracht 456 516 39,2%
2. DE MEDEWERKERS
116 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.2 SECTORGEGEVENS
79% 61%
21% 39%
mannen vrouwen
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: verhouding van de personeelsleden met een inhoudelijke of een ondersteunende opdracht volgens geslacht
inhoudelijke
opdracht
ondersteunende
opdracht
Mannelijke personeelsleden ingezet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk werken voornamelijk inhoudelijk (79%). Bij de
vrouwelijke personeelsleden ligt de verhouding anders: 61% van de vrouwen vervult een inhoudelijke en 39% een ondersteunende
opdracht.
7. Hoe oud zijn de personeelsleden?
7.1 Leeftijd globaal
2007 2008
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW1.884 1.907 100,0%
van 15 tem 19 jaar58 74 {
8 0,4%
van 20 tem 24 jaar 66 3,5%
van 25 tem 29 jaar575 552 {
281 14,7%
van 30 tem 34 jaar 271 14,2%
van 35 tem 39 jaar503 492 {
244 12,8%
van 40 tem 44 jaar 248 13,0%
van 45 tem 49 jaar569 602 {
328 17,2%
van 50 tem 54 jaar 274 14,4%
van 55 tem 59 jaar 157 151 151 7,9%
60 jaar en ouder 22 36 36 1,9%
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 117
2.2 SECTORGEGEVENS
20%
18%
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens leeftijd in vergelijking met Vlaanderen (2007)
0% 3% 15% 14% 13% 13% 17% 14% 8% 2%
2% 8% 13% 13% 14% 15% 14% 12% 8% 2%
van 15 tem 19
jaar
van 20 tem 24
jaar
van 25 tem 29
jaar
van 30 tem 34
jaar
van 35 tem 39
jaar
van 40 tem 44
jaar
van 45 tem 49
jaar
van 50 tem 54
jaar
van 55 tem 59
jaar
60 jaar en ouder
loontrekkenden
in Vlaanderen
(2007)4
SCVW
4 Bron: Vlaamse Arbeidsrekening (Steunpunt WSE / Departement WSE) (2007)
46% van de personeelsleden ingezet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk is jonger dan 40 jaar. 54% is dus 40-plusser. Perso-
neelsleden jonger dan 25 jaar en ouder dan 59 zijn zeldzamer en ook in de groepen van 35 tot 44 jaar vertoont de grafiek een dipje.
Een vierde (24%) van de personeelsleden is 50-plusser. De gemiddelde leeftijd in de sector is 41 jaar.
Wanneer we de leeftijdsstructuur van de sector vergelijken met deze van de loontrekkenden in heel Vlaanderen, blijken er vanaf de
groep van 25 jaar geen grote verschillen te zijn. Er werken wel proportioneel meer 45-plussers in de sector dan het Vlaamse gemid-
delde. In de sector van het sociaal-cultureel volwassenenwerk werken ook merkelijk minder min-25-jarigen (3%) dan in de rest van
Vlaanderen (11%). Vermoedelijk heeft dit te maken met het feit dat de meeste medewerkers in de sector hogere studies hebben
gevolgd, waardoor ze pas op latere leeftijd de sector binnenkomen.
2. DE MEDEWERKERS
118 | PROFIEL VAN DE SECTOR
van 15 tem 19
jaar
van 20 tem 24
jaar
van 25 tem 29
jaar
van 30 tem 34
jaar
van 35 tem 39
jaar
van 40 tem 44
jaar
van 45 tem 49
jaar
van 50 tem 54
jaar
van 55 tem 59
jaar
60 jaar en ouder
2.2 SECTORGEGEVENS
20%
18%
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens leeftijd in vergelijking met andere sectoren
Paritair Comité
329.01 (2007)
SCVW
Onderwijs (2007)5
5 Bronnen: Onderwijs: Vlaamse Arbeidsrekening (Steunpunt WSE / Departement WSE) (2007). Paritair Comité 329.01: Sociare (2007)
Hierboven vergelijken we de leeftijdsstructuur in het SCVW met de situatie in de ruimere socio-culturele sector in de Vlaamse Ge-
meenschap (het zogenaamde Paritair Comité 329.01). Dit comité omvat naast het SCVW onder andere de cultuur- en gemeenschaps-
centra, musea, bibliotheken, sportverenigingen, milieubewegingen, jeugdwerk, samenlevingsopbouw, enzovoort.
Het SCVW telt relatief opvallend minder personeelsleden van jonger dan 30 jaar en beduidend meer 40-plussers dan de ruimere
socio-culturele sector (Paritair Comité).
Het SCVW telt verhoudingsgewijs het meeste 45- tot 49-jarigen.
Opvallend is nog dat het SCVW en de socio-culturele sector nagenoeg evenveel 30- tot 40-jarigen tellen. De lijnen van de grafiek
lopen bijna gelijk tussen 35 en 40 jaar.
De leeftijdsstructuur in het onderwijs is ter illustratie opgenomen.
mannen vrouwen
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW590 100,0% 1.317 100,0%
van 15 tem 19 jaar 3 0,5% 5 0,4%
van 20 tem 24 jaar 9 1,5% 57 4,3%
van 25 tem 29 jaar 80 13,6% 201 15,3%
van 30 tem 34 jaar 91 15,4% 180 13,7%
van 35 tem 39 jaar 75 12,7% 169 12,8%
van 40 tem 44 jaar 81 13,7% 167 12,7%
van 45 tem 49 jaar 91 15,4% 237 18,0%
van 50 tem 54 jaar 91 15,4% 183 13,9%
van 55 tem 59 jaar 55 9,3% 96 7,3%
60 jaar en ouder 14 2,4% 22 1,7%
7.2 Leeftijd volgens geslacht
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 119
2.2 SECTORGEGEVENS
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens leeftijd en geslacht
mannen (100%) vrouwen (100%)
0% 5% 10% 15% 20%
60 jaar en ouder
van 55 tem 59 jaar
van 50 tem 54 jaar
van 45 tem 49 jaar
van 40 tem 44 jaar
van 35 tem 39 jaar
van 30 tem 34 jaar
van 25 tem 29 jaar
van 20 tem 24 jaar
van 15 tem 19 jaar
2%
9%
15%
15%
14%
13%
15%
14%
2%
0%
2%
7%
14%
18%
13%
13%
14%
15%
4%
0%
20% 15% 10% 5% 0%
In de bovenstaande tabel en grafiek geven we een overzicht van de leeftijdsstructuur van de personeelsleden volgens geslacht.
Proportioneel gezien vertonen de leeftijdsstructuren van mannen en vrouwen een gelijkaardig patroon. Dat resulteert in een vrij sym-
metrische figuur. Het dipje in de groepen van 35 tot 44 jaar is ook hier duidelijk zichtbaar, zowel bij de mannen als de vrouwen. Ook
opvallend is de sterke vertegenwoordiging van vrouwen in de leeftijdsgroep van 45 tot 49 jaar.
2. DE MEDEWERKERS
120 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.2 SECTORGEGEVENS
inhoudelijke opdracht ondersteunende opdracht
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW1.270 100,0% 637 100,0%
van 15 tem 19 jaar 0 0,0% 8 1,3%
van 20 tem 24 jaar 42 3,3% 24 3,8%
van 25 tem 29 jaar 236 18,6% 45 7,1%
van 30 tem 34 jaar 214 16,9% 57 8,9%
van 35 tem 39 jaar 150 11,8% 94 14,8%
van 40 tem 44 jaar 161 12,7% 87 13,7%
van 45 tem 49 jaar 184 14,5% 144 22,6%
van 50 tem 54 jaar 159 12,5% 115 18,1%
van 55 tem 59 jaar 103 8,1% 48 7,5%
60 jaar en ouder 21 1,7% 15 2,4%
7.3 Leeftijd volgens opdracht
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 121
2.2 SECTORGEGEVENS
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens leeftijd en opdracht
inhoudelijke opdracht (100%) ondersteunende opdracht (100%)
0% 5% 10% 15% 20% 25%
60 jaar en ouder
van 55 tem 59 jaar
van 50 tem 54 jaar
van 45 tem 49 jaar
van 40 tem 44 jaar
van 35 tem 39 jaar
van 30 tem 34 jaar
van 25 tem 29 jaar
van 20 tem 24 jaar
van 15 tem 19 jaar
2%
8%
13%
14%
13%
12%
17%
19%
3%
0%
2%
8%
18%
23%
14%
15%
9%
7%
4%
1%
25% 20% 15% 10% 5% 0%
In de bovenstaande tabel en grafiek geven we een overzicht van de leeftijdsstructuur van de personeelsleden volgens opdracht. De
leeftijdsstructuren van de personeelsleden met een inhoudelijke en een ondersteunende opdracht vertonen sterke verschillen. De
figuur van de personeelsleden met een inhoudelijke opdracht piekt sterk bij de leeftijdscategorieën van 25 tot 34 jaar en heeft een
uitgesproken dip in de groepen van 35 tot 44 jaar. Bij de ondersteunende personeelsleden vertoont de figuur een meer geleidelijk
patroon. Het aantal personeelsleden neemt er toe naarmate de leeftijd stijgt en piekt met 23% in de groep van 45 tot 49 jaar.
2. DE MEDEWERKERS
122 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.2 SECTORGEGEVENS
getuigschrift
maximaal 2de
graad Secundair
Onderwijs
diploma
Secundair
Onderwijs
Bachelor-
diplomaMaster-diploma totaal
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW57 418 793 639 1.907
van 15 tem 19 jaar 7 87,5% 1 12,5% 0 0,0% 0 0,0% 8 100,0%
van 20 tem 24 jaar 1 1,5% 17 25,8% 26 39,4% 22 33,3% 66 100,0%
van 25 tem 29 jaar 1 0,4% 27 9,6% 106 37,7% 147 52,3% 281 100,0%
van 30 tem 34 jaar 5 1,8% 33 12,2% 107 39,5% 126 46,5% 271 100,0%
van 35 tem 39 jaar 6 2,5% 55 22,5% 110 45,1% 73 29,9% 244 100,0%
van 40 tem 44 jaar 7 2,8% 54 21,8% 111 44,8% 76 30,6% 248 100,0%
van 45 tem 49 jaar 16 4,9% 94 28,7% 134 40,9% 84 25,6% 328 100,0%
van 50 tem 54 jaar 7 2,6% 89 32,5% 116 42,3% 62 22,6% 274 100,0%
van 55 tem 59 jaar 3 2,0% 39 25,8% 69 45,7% 40 26,5% 151 100,0%
60 jaar en ouder 4 11,1% 9 25,0% 14 38,9% 9 25,0% 36 100,0%
7.4 Leeftijd volgens opleidingsniveau
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens leeftijd en opleidingsniveau
88% 2% 0% 2% 2% 3% 5% 3% 2% 11%
13% 26% 10% 12% 23% 22% 29% 32% 26% 25%
0% 39% 38% 39% 45% 45% 41% 42% 46% 39%
0% 33% 52% 46% 30% 31% 26% 23% 26% 25%
van 15 tem 19
jaar
van 20 tem 24
jaar
van 25 tem 29
jaar
van 30 tem 34
jaar
van 35 tem 39
jaar
van 40 tem 44
jaar
van 45 tem 49
jaar
van 50 tem 54
jaar
van 55 tem 59
jaar
60 jaar en ouder
2. DE MEDEWERKERS
getuigschrift
maximaal 2de
graad Secundair
Onderwijs
diploma
Secundair
Onderwijs
Bachelor-diploma
Master-diploma
PROFIEL VAN DE SECTOR | 123
2.2 SECTORGEGEVENS
De bovenstaande tabel en grafiek geven de leeftijdsstructuur van de personeelsleden, uitgesplitst volgens opleidingsniveau.
Personeelsleden van 25 tot 34 jaar oud zijn de hoogst geschoolde leeftijdsgroep. Van deze groep heeft ongeveer de helft een Master-
diploma en een kleine 40% een Bachelor-diploma. 10% van de 25- tot 29-jarigen en 12% van de 30- tot 34-jarigen heeft een diploma
Secundair Onderwijs. Dat is relatief het minste van alle leeftijdscategorieën.
Het aandeel personeelsleden met een Bachelor-diploma is de grootste constante. In alle leeftijdscategorieën vanaf 20 jaar schommelt
hun aandeel rond de 40%.
Naarmate de leeftijd toeneemt, stijgt het aandeel personeelsleden met een diploma Secundair Onderwijs.
Personeelsleden met een getuigschrift van maximaal de 2de graad Secundair Onderwijs zijn relatief gezien in alle leeftijdscategorieën
nauwelijks aanwezig, behalve in de groep van 15 tot 19 jaar.
8. Hoe lang werken de personeelsleden bij hun organisatie?
8.1 Dienstanciënniteit globaal
2007 2008
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW1.884 1.907 100,0%
van 0 tem 4 jaar
detail: minder dan 1 jaar
779
216
879
297
897
297
46,1%
15,6%
van 5 tem 9 jaar 436 382 382 20,0%
van 10 tem 14 jaar393 398 {
233 12,2%
van 15 tem 19 jaar 165 8,7%
van 20 tem 24 jaar216 188 {
111 5,8%
van 25 tem 29 jaar 77 4,0%
van 30 tem 34 jaar60 60 {
37 1,9%
35 jaar en meer 23 1,2%
50%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens dienstanciënniteit
46% 20% 12% 9% 6% 4% 2% 1%
van 0 tem 4 jaar
van 5 tem 9 jaar
van 10 tem 14 jaar
van 15 tem 19 jaar
van 20 tem 24 jaar
van 25 tem 29 jaar
van 30 tem 34 jaar
35 jaar en meer
detail: minder
dan 1 jaar
16%
2. DE MEDEWERKERS
124 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.2 SECTORGEGEVENS
46% van de personeelsleden werkt minder dan 5 jaar bij dezelfde organisatie. Van deze groep zijn 16% echte nieuwkomers in de
organisatie met minder dan een jaar dienstanciënniteit. De dienstanciënniteit vertoont een duidelijk dalend verloop.
De gemiddelde dienstanciënniteit van alle personeelsleden is 8,5 jaar.
20%
18%
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
SCVW: gemiddelde dienstanciënniteit per organisatie volgens grootte van het personeelsbestand
individuele
organisatie
0 20 40 60 80 100 120 140 160
In de grafiek hierboven geven we organisaties van de sector weer volgens de grootte van hun personeelsbestand enerzijds en de
dienstanciënniteit op organisatieniveau anderzijds. Elk puntje is een individuele organisatie.
De dienstanciënniteit op organisatieniveau is het gemiddelde van de dienstanciënniteiten van de personeelsleden binnen een zelfde
organisatie. Voor elke organisatie wordt dit gemiddelde afzonderlijk berekend.
Hieronder vind je een vergelijkende tabel van de gemiddelde6 dienstanciënniteit van de personeelsleden in de organisaties uit de sec-
tor, vergeleken met de situatie in de Belgische bedrijven. De representativiteit van de cijfers wordt beperkter in de grotere categorieën.
Er zijn immers maar 8 organisaties met meer dan 50 personeelsleden. Daarom vermelden we ter illustratie het aantal organisaties
waarbij de gemiddelde dienstanciënniteit berekend werd.
grootte van personeelsbestandaantal organisaties
SCVW
gemiddelde
dienstanciënniteit
SCVW (in jaren)
gemiddelde
dienstanciënniteit
Belgische bedrijven
(2007) (in jaren)7
van 0 tem 9 personeelsleden 58 7 n.b.
van 10 tem 19 personeelsleden 35 8 6
van 20 tem 49 personeelsleden 24 8 7
van 50 tem 99 personeelsleden 7 11 8
van 100 tem 199 personeelsleden 1 12 9
6 Elk personeelslid van een organisatie telt voor één eenheid in de berekening. Bijvoorbeeld: de gemiddelde dienstanciënniteit in de organisaties met minder dan 10 personeelsleden is de gemiddelde dienstanciënniteit van alle personeelsleden die in een organisatie van die grootte werken.
7 Bron: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (2007)
De gemiddelde dienstanciënniteit van de personeelsleden neemt toe naarmate de organisatie of het bedrijf waar ze in werken groter
wordt. De gemiddelde dienstanciënniteit in het sociaal-cultureel volwassenenwerk is in alle categorieën hoger dan het Belgische
gemiddelde.
2. DE MEDEWERKERS
jare
n di
enst
anci
ënni
teit
aantal personeelsleden in de organisatie
PROFIEL VAN DE SECTOR | 125
2.2 SECTORGEGEVENS
8.2 Dienstanciënniteit volgens geslacht
mannen vrouwen
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW590 100,0% 1.317 100,0%
van 0 tem 4 jaar
detail: minder dan 1 jaar
263
91
44,6%
15,4%
616
206
46,8%
15,6%
van 5 tem 9 jaar 118 20,0% 264 20,0%
van 10 tem 14 jaar 80 13,6% 153 11,6%
van 15 tem 19 jaar 53 9,0% 112 8,5%
van 20 tem 24 jaar 35 5,9% 76 5,8%
van 25 tem 29 jaar 22 3,7% 55 4,2%
van 30 tem 34 jaar 15 2,5% 22 1,7%
35 jaar en meer 4 0,7% 19 1,4%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens dienstanciënniteit en geslacht
mannen (100%) vrouwen (100%)
0% 10% 20% 30% 40% 50%
35 jaar en meer
van 30 tem 34 jaar
van 25 tem 29 jaar
van 20 tem 24 jaar
van 15 tem 19 jaar
van 10 tem 14 jaar
van 5 tem 9 jaar
van 0 tem 4 jaar
1%
3%
4%
6%
9%
14%
20%
45%
1%
2%
4%
6%
9%
12%
20%
47%
50% 40% 30% 20% 10% 0%
Detail: minder dan 1 jaar
De opbouw van de dienstanciënniteit is bij mannen en vrouwen quasi identiek. Het dalende verloop van de dienstanciënniteit resul-
teert in een symmetrische piramide. 45% van de mannen en 47% van de vrouwen werkt minder dan 5 jaar bij dezelfde organisatie. Er
stromen evenveel mannen als vrouwen als nieuwkomer (minder dan een jaar dienstanciënniteit) binnen bij de organisaties.
2. DE MEDEWERKERS
15% 16%
126 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.2 SECTORGEGEVENS
8.3 Dienstanciënniteit volgens opdracht
inhoudelijke opdracht ondersteunende opdracht
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW1.270 100,0% 637 100,0%
van 0 tem 4 jaar
detail: minder dan 1 jaar
625
212
49,2%
16,7%
254
85
39,9%
13,3%
van 5 tem 9 jaar 255 20,1% 127 19,9%
van 10 tem 14 jaar 158 12,4% 75 11,8%
van 15 tem 19 jaar 103 8,1% 62 9,7%
van 20 tem 24 jaar 64 5,0% 47 7,4%
van 25 tem 29 jaar 37 2,9% 40 6,3%
van 30 tem 34 jaar 22 1,7% 15 2,4%
35 jaar en meer 6 0,5% 17 2,7%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens dienstanciënniteit en opdracht
inhoudelijke opdracht (100%) ondersteunende opdracht (100%)
0% 10% 20% 30% 40% 50%
35 jaar en meer
van 30 tem 34 jaar
van 25 tem 29 jaar
van 20 tem 24 jaar
van 15 tem 19 jaar
van 10 tem 14 jaar
van 5 tem 9 jaar
van 0 tem 4 jaar
0%
2%
3%
5%
8%
12%
20%
49%
3%
2%
6%
7%
10%
12%
20%
40%
50% 40% 30% 20% 10% 0%
Detail: minder dan 1 jaar
De opbouw van de dienstanciënniteit is ook bij uitsplitsing naar opdracht zeer gelijkaardig. Enkel in de uitersten zijn er merkbare
verschillen:
- 49% van de personeelsleden met een inhoudelijke opdracht werkt minder dan 5 jaar bij dezelfde organisatie. Bij de ondersteunende
personeelsleden is dit 40%.
2. DE MEDEWERKERS
17% 13%
PROFIEL VAN DE SECTOR | 127
2.2 SECTORGEGEVENS
- 5% van de personeelsleden met een ondersteunende opdracht werkt reeds langer dan 30 jaar bij dezelfde organisatie. Bij de perso-
neelsleden met een inhoudelijke opdracht is dit 2%.
Er stromen lichtjes meer personeelsleden met een inhoudelijke dan met een ondersteunende opdracht als nieuwkomer (minder dan
een jaar dienstanciënniteit) binnen bij de organisaties: 17% tegenover 13%.
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens dienstanciënniteit en leeftijd
0 10 20 30 40 50 60 70
individueel
personeelslid
8.4 Dienstanciënniteit volgens leeftijd
De grafiek hierboven geeft de spreiding weer van de personeelsleden volgens hun leeftijd en dienstanciënniteit. Elk puntje in de
grafiek vertegenwoordigt een individueel personeelslid met zijn of haar leeftijd en dienstanciënniteit.
Er is logischerwijze een positieve trend in de dienstanciënniteit naarmate de leeftijd van de personeelsleden toeneemt. Vandaar de
schuine begrenzing van de puntenwolk. De punten in de grafiek liggen echter niet uitgesproken rond één lijn. Integendeel, ze beslaan
de volledige vlakte van de driehoek. Alle mogelijke combinaties van leeftijd en dienstanciënniteit zijn dus goed vertegenwoordigd.
Hieruit kunnen we afleiden dat organisaties uit de sector mensen van alle leeftijden in dienst hebben. Deze vaststelling geldt zowel
voor personeelsleden met een inhoudelijke als met een ondersteunende opdracht.
De organisaties werven ook mensen van alle leeftijden aan. Bij starters (met een dienstanciënniteit van minder dan een jaar, te zien op
de horizontale nullijn van de dienstanciënniteit) zijn alle leeftijden tot ver in de 50 jaar vertegenwoordigd. Dit wil zeggen dat in de loop
van 2008 mensen van alle mogelijke leeftijden werden aangeworven.
De gemiddelde leeftijd van de starters is 33 jaar, het gemiddelde van alle personeelsleden 41 jaar.
2. DE MEDEWERKERS
jare
n di
enst
anci
ënni
teit
leeftijd
128 | PROFIEL VAN DE SECTOR
getuigschrift
maximaal 2de
graad Secundair
Onderwijs
diploma
Secundair
Onderwijs
Bachelor-
diplomaMaster-diploma totaal
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW57 418 793 639 1.907
van 0 tem 4 jaar 23 2,6% 154 17,5% 340 38,7% 362 41,2% 879 100,0%
van 5 tem 9 jaar 17 4,5% 70 18,3% 175 45,8% 120 31,4% 382 100,0%
van 10 tem 14 jaar 4 1,7% 48 20,6% 109 46,8% 72 30,9% 233 100,0%
van 15 tem 19 jaar 5 3,0% 48 29,1% 74 44,8% 38 23,0% 165 100,0%
van 20 tem 24 jaar 4 3,6% 38 34,2% 42 37,8% 27 24,3% 111 100,0%
van 25 tem 29 jaar 3 3,9% 29 37,7% 32 41,6% 13 16,9% 77 100,0%
van 30 tem 34 jaar 0 0,0% 15 40,5% 15 40,5% 7 18,9% 37 100,0%
35 jaar en meer 1 4,3% 16 69,6% 6 26,1% 0 0,0% 23 100,0%
8.5 Dienstanciënniteit volgens opleidingsniveau
2.2 SECTORGEGEVENS
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens dienstanciënniteit en opleidingsniveau
3% 4% 2% 3% 4% 4% 0% 4%
18% 18% 21% 29% 34% 38% 41% 70%
39% 46% 47% 45% 38% 42% 41% 26%
41% 31% 31% 23% 24% 17% 19% 0%
van 0 tem 4 jaar
van 5 tem 9 jaar
van 10 tem 14 jaar
van 15 tem 19 jaar
van 20 tem 24 jaar
van 25 tem 29 jaar
van 30 tem 34 jaar
35 jaar en meer
De bovenstaande tabel en grafiek geven de opbouw van de dienstanciënniteit weer van de personeelsleden, uitgesplitst volgens
opleidingsniveau.
Hoe groter de dienstanciënniteit, hoe lager het gemiddelde opleidingsniveau van de personeelsleden. Naarmate de dienstanciënniteit
groter wordt, stijgt het aandeel personeelsleden met een diploma Secundair Onderwijs. Bij de personeelsleden met een Master-
diploma geldt het omgekeerde. Bij de personeelsleden die reeds 35 jaar of meer bij hun organisatie werken, zijn er geen houders van
een Master-diploma.
De personeelsleden die minder dan 5 jaar bij dezelfde organisatie werken, zijn de hoogst opgeleide groep. Van deze groep heeft 41%
een Master-diploma en 39% een Bachelor-diploma.
getuigschrift
maximaal 2de
graad Secundair
diploma
Secundair
Onderwijs
Bachelor-diploma
Master-diploma
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 129
3% 22% 42% 34%
getuigschrift maximaal
2de graad Secundair
Onderwijs
diploma Secundair Onderwijs Bachelor-diploma Master-diploma
2.2 SECTORGEGEVENS
Het aandeel personeelsleden met een Bachelor-diploma is de grootste constante. Tot aan de categorie van 35 jaar en meer dienstan-
ciënniteit schommelt hun aandeel rond de 40%.
Van de personeelsleden die reeds langer dan 20 jaar bij dezelfde organisatie werken, heeft meer dan een derde een diploma Secun-
dair Onderwijs.
9.1 Opleidingsniveau globaal
2007 2008
het aantal personeelsleden ingezet voor het SCVW 1.884 1.907 100,0%
getuigschrift maximaal 2de graad Secundair Onderwijs 53 57 3,0%
diploma Secundair Onderwijs 403 418 21,9%
Bachelor-diploma 808 793 41,6%
Master-diploma 620 639 33,5%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens opleidingsniveau
2. DE MEDEWERKERS
9. Wat is het opleidingsniveau van de personeelsleden?
130 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.2 SECTORGEGEVENS
75% van de personeelsleden ingezet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk is hooggeschoold (Bachelor- of Master-diploma). Dit
is ruim het dubbele van het Vlaamse gemiddelde (37%).
Personeelsleden met maximaal een getuigschrift van de tweede graad Secundair Onderwijs zijn eerder uitzonderlijk: 3%, tegenover
22% in Vlaanderen
8 Bron: Vlaamse Arbeidsrekening (Steunpunt WSE / Departement WSE) (2006)
3% 22% 75%
22% 41% 37%
getuigschrift maximaal
2de graad Secundair
Onderwijs
diploma Secundair Onderwijs Bachelor- of Master-diploma
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens opleidingsniveau in vergelijking met Vlaanderen (2007)
SCVW
Vlaanderen8
mannen vrouwen
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW590 100,0% 1.317 100,0%
getuigschrift maximaal 2de graad Secundair Onderwijs
12 2,0% 45 3,4%
diploma Secundair Onderwijs 76 12,9% 342 26,0%
Bachelor-diploma 263 44,6% 530 40,2%
Master-diploma 239 40,5% 400 30,4%
9.2 Opleidingsniveau volgens geslacht
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 131
2.2 SECTORGEGEVENS
50%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens opleidingsniveau en geslacht
2% 13% 45% 41%
3% 26% 40% 30%
getuigschrift maximaal
2de graad Secundair
Onderwijs
diploma Secundair
OnderwijsBachelor-diploma Master-diploma
mannen
vrouwen
De mannelijke personeelsleden in de sector zijn gemiddeld hoger opgeleid dan de vrouwelijke personeelsleden. 85% van de mannen
is hooggeschoold (Bachelor- of Master-diploma), tegenover 71% bij de vrouwen. Het aandeel personeelsleden met een diploma
Secundair Onderwijs is bij de vrouwen met 26% het dubbele van het aandeel bij de mannen (13%).
inhoudelijke opdracht ondersteunende opdracht
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW1.270 100,0% 637 100,0%
getuigschrift maximaal
2de graad Secundair Onderwijs3 0,2% 54 8,5%
diploma Secundair Onderwijs 88 6,9% 330 51,8%
Bachelor-diploma 611 48,1% 182 28,6%
Master-diploma 568 44,7% 71 11,1%
9.3 Opleidingsniveau volgens opdracht
2. DE MEDEWERKERS
132 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.2 SECTORGEGEVENS
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens opleidingsniveau en opdracht
0% 7% 48% 45%
8% 52% 29% 11%
getuigschrift maximaal
2de graad Secundair
Onderwijs
diploma Secundair
OnderwijsBachelor-diploma Master-diploma
inhoudelijke
opdracht
ondersteunende
opdracht
Personeelsleden met een inhoudelijke opdracht zijn gemiddeld hoger geschoold dan deze met een ondersteunende opdracht. 93%
van de personeelsleden met een inhoudelijke opdracht is hooggeschoold (Bachelor- of Master-diploma). Bij de ondersteunende perso-
neelsleden is dit 40%. Bij de personeelsleden met een ondersteunende opdracht heeft de helft een diploma Secundair Onderwijs.
mannen vrouwen totaal
inhoudelijke
opdracht
ondersteunen-
de opdracht
inhoudelijke
opdracht
ondersteunen-
de opdracht
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW469 121 801 516 1.907
getuigschrift maximaal
2de graad Secundair Onderwijs1 1,8% 11 19,3% 2 3,5% 43 75,4% 57 100,0%
diploma Secundair Onderwijs 36 8,6% 40 9,6% 52 12,4% 290 69,4% 418 100,0%
Bachelor-diploma 219 27,6% 44 5,5% 392 49,4% 138 17,4% 793 100,0%
Master-diploma 213 33,3% 26 4,1% 355 55,6% 45 7,0% 639 100,0%
9.4 Opleidingsniveau volgens geslacht en opdracht
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 133
2.2 SECTORGEGEVENS
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens opleidingsniveau, geslacht en opdracht
2% 9% 28% 33%
19% 10% 6% 4%
4% 12% 49% 56%
75% 69% 17% 7%
getuigschrift maximaal
2de graad Secundair
Onderwijs
diploma Secundair
OnderwijsBachelor-diploma Master-diploma
inhoudelijke
opdracht
ondersteunende
opdracht
inhoudelijke
opdracht
ondersteunende
opdracht
mannen
vrouwen
Hooggeschoolde mannen zijn relatief sterk vertegenwoordigd in inhoudelijke functies, laaggeschoolde vrouwen in ondersteunende
functies.
10. Hoeveel personeelsleden werken voltijds en hoeveel werken deeltijds?
10.1 Arbeidsregime globaal
het aantal personeelsleden ingezet voor het SCVW 1.907 100,0%
met deeltijdse tewerkstelling 812 42,6%
met voltijdse tewerkstelling 1.095 57,4%
het aantal personeelsleden ingezet voor het SCVW 1.907 100,0%
minder dan 0.5 65 3,4%
0.5 (halftijds) 379 19,9%
0.6 54 2,8%
0.7 90 4,7%
0.8 (vier vijfden) 205 10,7%
0.9 19 1,0%
1 (voltijds) 1.095 57,4%
2. DE MEDEWERKERS
134 | PROFIEL VAN DE SECTOR
3% 20% 3% 5% 11% 1% 57%
minder dan 0.5 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens tewerkstellingsregime (1=voltijds)
2.2 SECTORGEGEVENS
Ruim de helft (57%) van de personeelsleden werkt voltijds. 20% van de personeelsleden werkt halftijds (0.5) en 11% werkt vier
vijfden (0.8).
de gemiddelde tewerkstellingsbreuk9 (in voltijdse equivalenten, 1 = voltijds) 0.83
Wanneer we het gemiddelde arbeidsregime van alle personeelsleden samen berekenen komen we tot een gemiddelde tewerkstel-
lingsbreuk van 0.83. De 57% voltijdse personeelsleden zijn goed voor 69% van de gepresteerde werkuren.
9 Van alle personeelsleden ingezet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk vroegen we hoeveel uren zij in een week werken en hoeveel uren een voltijdse werkweek in hun organisatie omvat. Dit werd omgezet in een breuk. Een voltijdse tewerkstelling is 1, een halftijdse 0.5, vier vijfde 0.8, enzovoort. Van deze breuken werd het gemiddelde berekend: dit is de gemiddelde tewerkstellingsbreuk.
10.2 Arbeidsregime volgens geslacht
mannen vrouwen
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW590 100,0% 1.317 100,0%
met deeltijdse tewerkstelling 159 26,9% 653 49,6%
met voltijdse tewerkstelling 431 73,1% 664 50,4%
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 135
2.2 SECTORGEGEVENS
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: verhouding voltijds werkende personeelsleden volgens geslacht in vergelijking met Paritair Comité 239.01 en
Vlaanderen (2008)
57% 73% 50%
55% 72% 43%
70% 88% 48%
gemiddelde mannen vrouwen
SCVW
Paritair Comité
329.01
Vlaanderen10
In het SCVW ligt het aandeel voltijds werkenden (57%) een stuk lager dan het Vlaams gemiddelde (70%). In het SCVW werken relatief
ongeveer evenveel personeelsleden voltijds als in de ruimere socio-culturele sector (Paritair Comité): respectievelijk 57% tegenover
55%.
Mannen werken in het SCVW verhoudingsgewijs meer voltijds dan vrouwen: 73% bij de mannen tegenover 50% bij de vrouwen. Ook
op Vlaams niveau is voltijds werk meer een mannelijk verschijnsel: 88% van de mannen werkt er voltijds, tegenover 48% van de
vrouwen. Zowel in het SCVW, het Paritair Comité als op Vlaams niveau ligt het aandeel voltijds werkende vrouwen dicht bij elkaar.
10 Bron: RSZ DMFA (bewerking Steunpunt WSE) (2008)
mannen vrouwen
voltijdse
tewerkstellingtotaal
voltijdse
tewerkstellingtotaal
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW 431 590 664 1.317
van 15 tem 19 jaar 0 0,0% 3 100,0% 0 0,0% 5 100,0%
van 20 tem 24 jaar 6 66,7% 9 100,0% 37 64,9% 57 100,0%
van 25 tem 29 jaar 60 75,0% 80 100,0% 142 70,6% 201 100,0%
van 30 tem 34 jaar 67 73,6% 91 100,0% 102 56,7% 180 100,0%
van 35 tem 39 jaar 58 77,3% 75 100,0% 67 39,6% 169 100,0%
van 40 tem 44 jaar 64 79,0% 81 100,0% 86 51,5% 167 100,0%
van 45 tem 49 jaar 69 75,8% 91 100,0% 111 46,8% 237 100,0%
van 50 tem 54 jaar 63 69,2% 91 100,0% 77 42,1% 183 100,0%
van 55 tem 59 jaar 36 65,5% 55 100,0% 34 35,4% 96 100,0%
60 jaar en ouder 8 57,1% 14 100,0% 8 36,4% 22 100,0%
10.3 Arbeidsregime volgens geslacht en leeftijd
2. DE MEDEWERKERS
136 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.2 SECTORGEGEVENS
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden die voltijds werken volgens geslacht en leeftijd
0% 67% 75% 74% 77% 79% 76% 69% 65% 57%
0% 65% 71% 57% 40% 51% 47% 42% 35% 36%
van 15 tem 19
jaar
van 20 tem 24
jaar
van 25 tem 29
jaar
van 30 tem 34
jaar
van 35 tem 39
jaar
van 40 tem 44
jaar
van 45 tem 49
jaar
van 50 tem 54
jaar
van 55 tem 59
jaar
60 jaar en ouder
vrouwen
mannen
Mannen werken, ongeacht de leeftijd, meer voltijds dan vrouwen.
Het aandeel voltijds werkenden onder de mannen stijgt geleidelijk tot een piek van 79% in de leeftijdsgroep van 40 tot 44 jaar. Daarna
daalt het weer geleidelijk naar 57% bij de 60-plussers.
Bij de vrouwen tekent zich een heel ander patroon af: waar bij de vrouwen jonger dan 30 jaar quasi evenveel voltijds gewerkt wordt
als bij de mannen, valt het aandeel voltijds werkende vrouwen in de categorie van 35 tot 39 jaar terug tot 40% (tegenover 77% bij de
mannen). Vanaf 40 jaar stijgt hun aandeel weer om vervolgens even geleidelijk als bij de mannen weer af te nemen.
Op Vlaams niveau geeft de meerderheid van de vrouwen aan voor deeltijdse arbeid te kiezen omwille van de combinatie arbeid-
gezin11. Vermoedelijk spelen die overwegingen ook voor de vrouwen in het sociaal-cultureel volwassenenwerk.
11 Bron: Studiedienst van Vlaamse Regering, VRIND 2009
10.4 Arbeidsregime volgens opdracht
inhoudelijke opdracht ondersteunende opdracht
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW1.270 100,0% 637 100,0%
met deeltijdse tewerkstelling 446 35,1% 366 57,5%
met voltijdse tewerkstelling 824 64,9% 271 42,5%
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 137
35% 65%
57% 43%
deeltijdse tewerkstelling voltijdse tewerkstelling
2.2 SECTORGEGEVENS
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens arbeidsregime en opdracht
inhoudelijke
opdracht
ondersteunende
opdracht
Personeelsleden met een inhoudelijke opdracht werken meer voltijds (65%) dan personeelsleden met een ondersteunende opdracht
(43%).
10.5 Arbeidsregime volgens geslacht en opdracht
mannen vrouwen
inhoudelijke
opdracht
ondersteunende
opdracht
inhoudelijke
opdracht
ondersteunende
opdracht
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW469 100,0% 121 100,0% 801 100,0% 516 100,0%
met deeltijdse tewerkstelling 112 23,9% 47 38,8% 334 41,7% 319 61,8%
met voltijdse tewerkstelling 357 76,1% 74 61,2% 467 58,3% 197 38,2%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens arbeidsregime, geslacht en opdracht
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%24% 39% 42% 62%
76% 61% 58% 38%
mannen met
inhoudelijke opdracht
mannen met
ondersteunende opdracht
vrouwen met
inhoudelijke opdracht
vrouwen met
ondersteunende opdracht
deeltijdse
tewerkstelling
voltijdse
tewerkstelling
2. DE MEDEWERKERS
138 | PROFIEL VAN DE SECTOR
54% 46%
53% 47%
39% 61%
38% 62%
deeltijdse tewerkstelling voltijdse tewerkstelling
2.2 SECTORGEGEVENS
10.6 Arbeidsregime volgens opleidingsniveau
getuigschrift
maximaal 2de
graad Secundair
Onderwijs
diploma Secundair
OnderwijsBachelor-diploma Master-diploma
het aantal personeelsleden
ingezet voor het SCVW57 100,0% 418 100,0% 793 100,0% 639 100,0%
met deeltijdse tewerkstelling 31 54,4% 223 53,3% 313 39,5% 245 38,3%
met voltijdse tewerkstelling 26 45,6% 195 46,7% 480 60,5% 394 61,7%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: spreiding van de personeelsleden volgens arbeidsregime en opleidingsniveau
getuigschrift
maximaal 2de
graad Secundair
diploma
Secundair
Onderwijs
Bachelor-diploma
Master-diploma
Hoe hoger de opleiding, hoe meer er voltijds gewerkt wordt. Van de personeelsleden met een getuigschrift van maximaal de 2de
graad Secundair Onderwijs werkt 46% voltijds, tegenover 62% van de personeelsleden met een Master-diploma.
2. DE MEDEWERKERS
140 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
het a
anta
l per
sone
elsl
eden
binn
en d
e se
ctor
1.22
81.
192
100,
0%31
533
010
0,0%
191
197
100,
0%49
643
810
0,0%
2.23
02.
157
100,
0%
het a
anta
l per
sone
elsl
eden
inge
zet v
oor h
et S
CVW
1.00
01.
059
88,8
%22
422
969
,4%
190
197
100,
0%47
042
296
,3%
1.88
41.
907
88,4
%
orga
nisa
ties
volg
ens
aant
al p
erso
neel
sled
en55
5610
0,0%
3131
100,
0%13
1310
0,0%
2725
100,
0%12
612
510
0,0%
min
der d
an 3
12
3,6%
66
19,4
%0
00,
0%1
14,
0%8
97,
2%
van
3 te
m 4
57
12,5
%6
722
,6%
00
0,0%
32
8,0%
1416
12,8
%
van
5 te
m 9
2219
33,9
%10
929
,0%
21
7,7%
54
16,0
%39
3326
,4%
van
10 te
m 1
99
916
,1%
66
19,4
%10
1076
,9%
910
40,0
%34
3528
,0%
van
20 te
m 2
95
1017
,9%
00
0,0%
01
7,7%
45
20,0
%9
1612
,8%
van
30 te
m 3
95
00,
0%2
26,
5%1
17,
7%1
14,
0%9
43,
2%
van
40 te
m 4
92
35,
4%0
00,
0%0
00,
0%2
14,
0%4
43,
2%
van
50 te
m 9
95
58,
9%1
13,
2%0
00,
0%2
14,
0%8
75,
6%
100
of m
eer
11
1,8%
00
0,0%
00
0,0%
00
0,0%
11
0,8%
Bew
egin
gen
zette
n pr
opor
tione
el h
et k
lein
ste
aand
eel v
an h
un p
erso
neel
in v
oor h
et s
ocia
al-c
ultu
reel
vol
was
sene
nwer
k: 6
9%. B
ij de
vol
ksho
gesc
hole
n is
dit
100%
: alle
per
sone
elsl
eden
wer
ken
er v
oor h
et s
ocia
al-c
ultu
reel
vol
was
sene
nwer
k.
Gem
idde
ld z
ijn v
eren
igin
gen
met
21
pers
onee
lsle
den
de g
root
ste
orga
nisa
ties,
al z
ijn e
r in
deze
wer
ksoo
rt gr
ote
extre
men
. De
bew
egin
gen
zijn
gem
idde
ld d
e kl
eins
te o
rgan
isat
ies
met
11
pers
o-
neel
sled
en. D
e m
eest
e Vo
rmin
gplu
s-ce
ntra
heb
ben
onde
rling
een
gel
ijkaa
rdig
per
sone
elsb
esta
nd (g
emid
deld
15
pers
onee
lsle
den)
.
Elke
wer
ksoo
rt bl
ijft t
en o
pzic
hte
van
2007
min
of m
eer s
tabi
el w
at h
et a
anta
l ing
ezet
te p
erso
neel
sled
en v
oor h
et s
ocia
al-c
ultu
reel
wer
k be
treft.
Enk
el b
ij de
land
elijk
e vo
rmin
gsin
stel
linge
n is
een
sign
ifica
nte
dalin
g te
zie
n. D
it ka
n vo
or e
en d
eel v
erkl
aard
wor
den
door
de
stop
zetti
ng v
an d
e su
bsid
iërin
g va
n Re
latie
Stu
dio
en d
e ov
erhe
velin
g va
n De
Rod
e An
traci
et n
aar h
et p
artic
ipat
ie-
decr
eet.
2.3
WER
KSOO
RTEL
IJKE
GEG
EVEN
S VE
RGEL
IJKE
NDER
WIJ
S
Hier
onde
r gaa
n w
e, w
aar r
elev
ant,
diep
er in
op
mar
kant
e ve
rsch
illen
tuss
en d
e w
erks
oorte
n. J
e vi
ndt d
e ui
tgeb
reid
e w
erks
oorte
lijke
geg
even
s op
de
CD-R
OM.
We
mar
kere
n hi
erna
in d
e ta
belle
n de
opv
alle
nde
cijfe
rs.
1. H
oeve
el m
ense
n w
erke
n in
het
tota
al v
oor d
e so
ciaa
l-cu
lture
le v
olw
asse
neno
rgan
isat
ies
en h
oeve
el d
aarv
an w
erke
n vo
or h
et s
ocia
al-c
ultu
rele
luik
?
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 141
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
het a
anta
l vol
tijds
e eq
uiva
lent
en
binn
en d
e se
ctor
1.05
71.
030
100,
0%23
8 25
810
0,0%
161
166
100,
0%36
9 33
610
0,0%
1.82
41.
789
100,
0%
het a
anta
l vol
tijds
e eq
uiva
lent
en
inge
zet v
oor h
et S
CVW
853
835
81,1
%16
514
455
,8%
161
165
99,4
%33
528
283
,9%
1.51
41.
426
79,7
%
De in
zet v
an p
erso
neel
voo
r het
soc
iaal
-cul
ture
el v
olw
asse
nenw
erk
uitg
edru
kt in
vol
tijds
e eq
uiva
lent
en v
olgt
de
trend
van
de
inze
t van
per
sone
elsl
eden
: de
bew
egin
gen
zette
n pr
opor
tione
el h
et
min
ste
volti
jdse
equ
ival
ente
n in
(56%
), te
geno
ver d
e Vo
rmin
gplu
s-ce
ntra
die
99%
van
hun
vol
tijds
e eq
uiva
lent
en in
zette
n.
Er is
een
lich
te d
alin
g (-
6%) i
n he
t aan
tal v
oltij
dse
equi
vale
nten
inge
zet v
oor h
et s
ocia
al-c
ultu
reel
vol
was
sene
nwer
k te
n op
zich
te v
an 2
007:
van
1.5
14 n
aar 1
.426
.
2. F
reel
ance
rs e
n vr
ijwill
iger
s
Niet
al h
et w
erk
wor
dt d
oor p
erso
neel
sled
en g
erea
lisee
rd. H
et s
ocia
al-c
ultu
reel
vol
was
sene
nwer
k do
et o
ok in
gro
te m
ate
een
bero
ep o
p de
inze
t van
vrij
will
iger
s. E
n oo
k va
n de
die
nste
n va
n
freel
ance
rs m
et e
en in
houd
elijk
e (s
ocia
al-c
ultu
rele
) opd
rach
t1 wor
dt g
ebru
ik g
emaa
kt. D
aaro
m g
even
we
hier
onde
r voo
r de
volle
digh
eid
de c
ijfer
s ov
er d
e in
zet v
an v
rijw
illig
ers
en fr
eela
ncer
s in
de s
ecto
r. Zo
is h
et p
laat
je v
an d
e to
tale
‘wor
k fo
rce’
in d
e se
ctor
com
plee
t.
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
het a
anta
l fre
elan
ce m
edew
erke
rs in
geze
t voo
r het
SCV
W
met
een
inho
udel
ijke
opdr
acht
2.78
92.
244
4277
1.26
61.
488
1.14
11.
376
5.23
85.
185
het a
anta
l vrij
will
iger
s in
geze
t voo
r het
SCV
W22
5.29
821
3.89
04.
968
5.45
421
128
13.
238
4.65
023
3.71
522
4.27
5
Het v
alt o
p da
t de
vere
nigi
ngen
het
leeu
wen
deel
van
de
vrijw
illig
ers
in d
e se
ctor
voo
r hun
reke
ning
nem
en. 9
5% v
an d
e vr
ijwill
iger
s w
ordt
inge
zet b
ij de
ver
enig
inge
n. G
emid
deld
zet
ten
Vorm
ingp
lus-
cent
ra p
er o
rgan
isat
ie v
erui
t het
mee
ste
freel
ance
rs in
.
1 On
der f
reel
ance
rs m
et e
en in
houd
elijk
e op
drac
ht v
erst
aan
we
freel
ance
rs d
ie re
chts
treek
s be
trokk
en z
ijn o
p he
t inh
oude
lijke
asp
ect v
an h
et s
ocia
al-c
ultu
reel
wer
k (b
ijvoo
rbee
ld a
ls z
elfs
tand
ig le
sgev
er).
Free
lanc
e bo
ek-
houd
ers,
lay-
oute
rs, w
ebm
aste
rs e
n de
rgel
ijke
zijn
hie
r dus
nie
t bij
inbe
grep
en.
2. DE MEDEWERKERS
142 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
3. H
oeve
el m
anne
n en
hoe
veel
vro
uwen
wer
ken
voor
het
SCV
W?
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
het a
anta
l per
sone
elsl
eden
inge
zet v
oor h
et S
CVW
1.00
01.
059
100,
0%22
422
910
0,0%
190
197
100,
0%47
042
210
0,0%
1.88
41.
907
100,
0%
man
nen
294
312
29,5
%79
8537
,1%
5858
29,4
%15
313
532
,0%
584
590
30,9
%
vrou
wen
706
747
70,5
%14
514
462
,9%
132
139
70,6
%31
728
768
,0%
1.30
01.
317
69,1
%
Ruim
dub
bel z
ovee
l vro
uwen
(69%
) als
man
nen
(31%
) wer
ken
voor
het
soc
iaal
-cul
ture
el v
olw
asse
nenw
erk.
Dez
e ve
rhou
ding
is e
en c
onst
ante
voo
r alle
wer
ksoo
rten.
Enk
el d
e be
weg
inge
n te
llen
wat
mee
r man
nelij
ke p
erso
neel
sled
en (3
7%).
4. H
oeve
el m
ense
n he
bben
een
inho
udel
ijke
of e
en o
nder
steu
nend
e op
drac
ht v
oor h
et S
CVW
?
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
het a
anta
l per
sone
elsl
eden
inge
zet v
oor h
et S
CVW
1.00
01.
059
100,
0%22
422
910
0,0%
190
197
100,
0%47
042
210
0,0%
1.88
41.
907
100,
0%
het a
anta
l per
sone
elsl
eden
inge
zet v
oor h
et S
CVW
met
een
inho
udel
ijke
opdr
acht
704
687
64,9
%15
315
366
,8%
131
131
66,5
%34
629
970
,9%
1.33
41.
270
66,6
%
het a
anta
l per
sone
elsl
eden
inge
zet v
oor h
et S
CVW
met
een
ond
erst
eune
nde
opdr
acht
296
372
35,1
%71
7633
,2%
5966
33,5
%12
412
329
,1%
550
637
33,4
%
67%
van
de
pers
onee
lsle
den
voer
t een
inho
udel
ijke
opdr
acht
uit,
tege
nove
r 33%
van
de
pers
onee
lsle
den
die
onde
rste
unen
d w
erke
n. O
ok d
eze
(gro
sso
mod
o) 2
/3-1
/3-v
erho
udin
g is
een
con
-
stan
te v
oor a
lle w
erks
oorte
n. E
nkel
bij
de la
ndel
ijke
vorm
ings
inst
ellin
gen
wer
ken
licht
jes
mee
r per
sone
elsl
eden
met
een
inho
udel
ijke
opdr
acht
(71%
).
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 143
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
5. H
oeve
el m
anne
n/vr
ouw
en h
ebbe
n ee
n in
houd
elijk
e of
een
ond
erst
eune
nde
opdr
acht
voo
r het
SCV
W?
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
het a
anta
l man
nelij
ke p
erso
neel
sled
en
inge
zet v
oor h
et S
CVW
294
312
79
85
5858
15
313
5
584
590
met
een
inho
udel
ijke
opdr
acht
243
235
22,2
%65
6628
,8%
4848
24,4
%13
412
028
,4%
490
469
24,6
%
met
een
ond
erst
eune
nde
opdr
acht
5177
7,3%
1419
8,3%
1010
5,1%
1915
3,6%
9412
16,
3%
het a
anta
l vro
uwel
ijke
pers
onee
lsle
den
inge
zet v
oor h
et S
CVW
706
747
14
514
4
132
139
31
728
7
1.30
01.
317
met
een
inho
udel
ijke
opdr
acht
461
452
42,7
%88
8738
,0%
8383
42,1
%21
217
942
,4%
844
801
42,0
%
met
een
ond
erst
eune
nde
opdr
acht
245
295
27,9
%57
5724
,9%
4956
28,4
%10
510
825
,6%
456
516
27,1
%
tota
al1.
000
1.05
910
0,0%
224
229
100,
0%19
019
710
0,0%
470
422
100,
0%1.
884
1.90
710
0,0%
SCVW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s ge
slac
ht e
n op
drac
ht (p
er w
erks
oort
)
100% 90
%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10% 0%
22%
29%
24%
28%
25%
7%8%
5%4%
6%
43%
38%
42%
42%
42%
28%
25%
28%
26%
27%
VER
BEW
VHS
LVI
SCVW
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
rste
unen
de
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
rste
unen
de
opdr
acht
man
nen
vrou
wen
De v
ersc
hille
nde
wer
ksoo
rten
lijke
n in
de
verd
elin
g
van
de p
erso
neel
sled
en v
olge
ns g
esla
cht e
n op
drac
ht
erg
op e
lkaa
r. In
alle
wer
ksoo
rten
zijn
man
nelij
ke
pers
onee
lsle
den
met
een
ond
erst
eune
nde
opdr
acht
een
klei
ne m
inde
rhei
d. B
ij al
le w
erks
oorte
n is
ong
evee
r 40%
van
de p
erso
neel
sled
en e
en v
rouw
met
een
inho
udel
ijke
opdr
acht
. Bew
egin
gen
telle
n pr
opor
tione
el h
et m
eest
e
man
nen,
ook
met
een
ond
erst
eune
nde
opdr
acht
.
2. DE MEDEWERKERS
144 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS 6.
Hoe
oud
zijn
de
pers
onee
lsle
den?
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
het a
anta
l per
sone
elsl
eden
inge
zet v
oor h
et S
CVW
1.00
01.
059
100,
0%22
422
910
0,0%
190
197
100,
0%47
042
210
0,0%
1.88
41.
907
100,
0%
van
15 te
m 1
9 ja
ar36
444,
2%2
73,
1%3
21,
0%17
215,
0%58
743,
9%
van
20 te
m 2
4 ja
ar
van
25 te
m 2
9 ja
ar30
328
627
,0%
8994
41,0
%56
6533
,0%
127
107
25,4
%57
555
228
,9%
van
30 te
m 3
4 ja
ar
van
35 te
m 3
9 ja
ar24
726
825
,3%
6461
26,6
%53
4824
,4%
139
115
27,3
%50
349
225
,8%
van
40 te
m 4
4 ja
ar
van
45 te
m 4
9 ja
ar30
834
632
,7%
5556
24,5
%61
6533
,0%
145
135
32,0
%56
960
231
,6%
van
50 te
m 5
4 ja
ar
van
55 te
m 5
9 ja
ar93
938,
8%13
104,
4%15
147,
1%36
348,
1%15
715
17,
9%
60 ja
ar e
n ou
der
1322
2,1%
11
0,4%
23
1,5%
610
2,4%
2236
1,9%
6.1
Leef
tijd
glob
aal
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 145
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS2. DE MEDEWERKERS
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10% 5% 0%
van
15 te
m
24 ja
arva
n 25
tem
34
jaar
van
35 te
m
44 ja
arva
n 45
tem
54
jaar
van
55 te
m
59 ja
ar60
jaar
en
oud
er
BEW
VER
VHS
SCVW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s le
eftij
d (p
er w
erks
oort
)
LVI
SCVW
VL (2
007)
2
In d
e ta
bel e
n gr
afiek
bun
dele
n w
e ee
n aa
ntal
cat
egor
ieën
per
vijf
jaar
tot c
ateg
orie
ën p
er ti
en ja
ar. D
at m
aakt
de
verg
elijk
ing
mog
elijk
met
de
cijfe
rs v
an 2
007,
die
op
een
ande
re s
chaa
l sto
n-
den.
De v
ersc
hille
nde
wer
ksoo
rten
leun
en d
icht
tege
n el
kaar
aan
op
het v
lak
van
de le
eftij
dsst
ruct
uur v
an h
et p
erso
neel
sbes
tand
, voo
ral i
n de
cat
egor
ieën
voo
rbij
de 4
5 ja
ar: d
aar l
oopt
de
leef
tijds
-
curv
e na
geno
eg g
elijk
. De
leef
tijds
curv
e va
n de
wer
ksoo
rten
heef
t de
vorm
van
een
kam
elen
rug:
twee
bul
ten
rond
een
dip
in d
e ca
tego
rie v
an 3
5 to
t 44
jaar
.
De b
eweg
inge
n vo
rmen
een
uitz
onde
ring.
Zij
hebb
en e
en g
rote
r aan
deel
med
ewer
kers
jong
er d
an 3
5 ja
ar (4
4%) e
n lo
gisc
herw
ijze
min
der m
edew
erke
rs in
de
oude
re le
eftij
dsca
tego
rieën
. Ook
de
Vorm
ingp
lus-
cent
ra p
ieke
n in
de
leef
tijds
groe
p va
n 25
tot 3
4 ja
ar.
De k
amel
enru
g va
n de
sec
tor w
ijkt a
f van
Vla
amse
cur
ve, d
ie e
en n
orm
aal ‘
Gaus
siaa
ns’ v
erlo
op k
ent.
De g
emid
deld
e le
eftij
d va
n de
per
sone
elsl
eden
bij
de b
eweg
inge
n w
ijkt m
et 3
7,8
jaar
af v
an d
eze
bij d
e an
dere
wer
ksoo
rten,
alle
n to
eval
lig g
emid
deld
41,
2 ja
ar.
2 Br
on: V
laam
se A
rbei
dsre
keni
ng (S
teun
punt
WSE
/ De
parte
men
t WSE
)
146 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
6.2
Leef
tijd
volg
ens
gesl
acht
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
van
15 te
m 1
9 ja
ar0,
0%0,
3%0,
0%0,
0%0,
0%0,
0%2,
2%1,
0%0,
5%0,
4%
van
20 te
m 2
4 ja
ar1,
9%4,
8%2,
4%3,
5%0,
0%1,
4%0,
7%4,
9%1,
5%4,
3%
van
25 te
m 2
9 ja
ar10
,9%
15,5
%21
,2%
23,6
%12
,1%
13,7
%15
,6%
11,1
%13
,6%
15,3
%
van
30 te
m 3
4 ja
ar14
,1%
12,3
%25
,9%
13,9
%22
,4%
18,7
%8,
9%14
,6%
15,4
%13
,7%
van
35 te
m 3
9 ja
ar12
,2%
11,8
%12
,9%
16,7
%13
,8%
10,1
%13
,3%
15,0
%12
,7%
12,8
%
van
40 te
m 4
4 ja
ar14
,1%
13,1
%12
,9%
10,4
%13
,8%
12,9
%13
,3%
12,5
%13
,7%
12,7
%
van
45 te
m 4
9 ja
ar17
,0%
19,1
%10
,6%
15,3
%10
,3%
16,5
%17
,0%
17,1
%15
,4%
18,0
%
van
50 te
m 5
4 ja
ar15
,7%
13,5
%8,
2%12
,5%
19,0
%18
,0%
17,8
%13
,6%
15,4
%13
,9%
van
55 te
m 5
9 ja
ar11
,2%
7,8%
5,9%
3,5%
6,9%
7,2%
8,1%
8,0%
9,3%
7,3%
60 ja
ar e
n ou
der
2,9%
1,7%
0,0%
0,7%
1,7%
1,4%
3,0%
2,1%
2,4%
1,7%
tota
al10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%
In d
e bo
vens
taan
de ta
bel e
n de
gra
fieke
n hi
erna
ast/h
iero
nder
gev
en w
e ee
n ov
erzi
cht v
an d
e le
eftij
dsst
ruct
uur v
an h
et p
erso
neel
sbes
tand
, uitg
espl
itst v
olge
ns g
esla
cht.
In a
lle w
erks
oorte
n
verto
nen
de le
eftij
dsst
ruct
uren
van
man
nen
en v
rouw
en p
ropo
rtion
eel g
ezie
n ee
n ge
lijka
ardi
g pa
troon
. Dat
resu
lteer
t in
vrij
sym
met
risch
e fig
uren
voo
r elk
e w
erks
oort.
De
figur
en v
an d
e ve
reni
-
ging
en e
n de
land
elijk
e vo
rmin
gsin
stel
linge
n lij
ken
het m
eest
op
elka
ar.
De b
eweg
inge
n zi
jn d
e en
ige
wer
ksoo
rt w
aar e
r spr
ake
is v
an e
en le
eftij
dspi
ram
ide,
met
een
bre
de b
asis
in d
e jo
ngst
e le
eftij
dsca
tego
rieën
en
een
smal
le to
p in
de
ouds
te. D
e Vo
rmin
gplu
s-
cent
ra v
erto
nen
een
grill
ig p
atro
on m
et p
ieke
n in
de
cate
gorie
ën v
an 3
0 to
t 34
jaar
en
50 to
t 54
jaar
.
In a
lle w
erks
oorte
n zi
jn m
in-2
5-ja
rigen
een
uitz
onde
ring.
Ver
moe
delij
k he
eft d
it te
mak
en m
et h
et fe
it da
t de
mee
ste
med
ewer
kers
in d
e se
ctor
hog
ere
stud
ies
hebb
en g
evol
gd, w
aard
oor z
e pa
s
op la
tere
leef
tijd
de s
ecto
r bin
nenk
omen
.
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 147
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
60 ja
ar e
n ou
der
van
55 te
m 5
9 ja
ar
van
50 te
m 5
4 ja
ar
van
45 te
m 4
9 ja
ar
van
40 te
m 4
4 ja
ar
van
35 te
m 3
9 ja
ar
van
30 te
m 3
4 ja
ar
van
25 te
m 2
9 ja
ar
van
20 te
m 2
4 ja
ar
van
15 te
m 1
9 ja
ar
VER:
spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s ge
slac
ht e
n le
eftij
d
60 ja
ar e
n ou
der
van
55 te
m 5
9 ja
ar
van
50 te
m 5
4 ja
ar
van
45 te
m 4
9 ja
ar
van
40 te
m 4
4 ja
ar
van
35 te
m 3
9 ja
ar
van
30 te
m 3
4 ja
ar
van
25 te
m 2
9 ja
ar
van
20 te
m 2
4 ja
ar
van
15 te
m 1
9 ja
ar
BEW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s ge
slac
ht e
n le
eftij
d
VHS:
spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s ge
slac
ht e
n le
eftij
dLV
I: sp
reid
ing
van
de p
erso
neel
sled
en v
olge
ns g
esla
cht e
n le
eftij
d
30%
20
%
10%
0%
0%
10
%
20%
30
%
3%2%
11%
8%
16%
14%
17%
19%
14%
13%
12%
12%
14%
12%
11%
16%
2%5%
0%0%
30%
20
%
10%
0%
0%
10
%
20%
30
%
0%0%
6%3%
8%13
%
11%
15%
13%
10%
13%
17%
26%
14%
21%
24%
2%3%
0%0%
30%
20
%
10%
0%
0%
10
%
20%
30
%
2%1%
7%7%
19%
18%
10%
17%
14%
13%
14%
10%
22%
19%
12%
14%
0%1%
0%0%
30%
20
%
10%
0%
0%
10
%
20%
30
%
3%2%
8%8%
18%
14%
17%
17%
13%
13%
13%
15%
9%15
%
16%
11%
1%5%
2%1%
man
nen
(100
%)
vrou
wen
(100
%)
2. DE MEDEWERKERS
148 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
6.3
Leef
tijd
volg
ens
opdr
acht
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
van
15 te
m 1
9 ja
ar0,
0%0,
5%0,
0%0,
0%0,
0%0,
0%0,
0%4,
9%0,
0%1,
3%
van
20 te
m 2
4 ja
ar3,
9%4,
0%2,
6%3,
9%0,
8%1,
5%3,
3%4,
1%3,
3%3,
8%
van
25 te
m 2
9 ja
ar17
,8%
7,5%
30,7
%6,
6%14
,5%
10,6
%16
,1%
4,1%
18,6
%7,
1%
van
30 te
m 3
4 ja
ar16
,0%
7,0%
21,6
%11
,8%
24,4
%10
,6%
13,0
%12
,2%
16,9
%8,
9%
van
35 te
m 3
9 ja
ar10
,8%
14,0
%15
,0%
15,8
%9,
9%13
,6%
13,4
%17
,1%
11,8
%14
,8%
van
40 te
m 4
4 ja
ar12
,7%
14,8
%10
,5%
13,2
%9,
9%19
,7%
15,1
%7,
3%12
,7%
13,7
%
van
45 te
m 4
9 ja
ar15
,6%
23,9
%9,
2%22
,4%
13,0
%18
,2%
15,4
%21
,1%
14,5
%22
,6%
van
50 te
m 5
4 ja
ar12
,8%
16,7
%6,
5%19
,7%
15,3
%24
,2%
13,7
%17
,9%
12,5
%18
,1%
van
55 te
m 5
9 ja
ar8,
9%8,
6%3,
9%5,
3%9,
9%1,
5%7,
7%8,
9%8,
1%7,
5%
60 ja
ar e
n ou
der
1,6%
3,0%
0,0%
1,3%
2,3%
0,0%
2,3%
2,4%
1,7%
2,4%
tota
al10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%
In d
e bo
vens
taan
de ta
bel e
n de
gra
fieke
n hi
erna
ast/h
iero
nder
gev
en w
e ee
n ov
erzi
cht v
an d
e le
eftij
dsst
ruct
uur v
an d
e pe
rson
eels
lede
n, u
itges
plits
t vol
gens
opd
rach
t. De
leef
tijds
stru
ctur
en v
an
de p
erso
neel
sled
en m
et e
en in
houd
elijk
e en
een
ond
erst
eune
nde
opdr
acht
ver
tone
n st
erke
ver
schi
llen.
Hie
rdoo
r ont
staa
n as
ymm
etris
che
figur
en.
Enke
l bij
de v
eren
igin
gen
en d
e la
ndel
ijke
vorm
ings
inst
ellin
gen
zijn
de
figur
en m
in o
f mee
r sym
met
risch
en
gelij
k va
n vo
rm.
Bij d
e be
weg
inge
n zi
jn b
eide
zijd
en v
an d
e fig
uur a
ls h
et w
are
verti
cale
spi
egel
beel
den:
er z
ijn m
eer o
nder
steu
nend
e m
edew
erke
rs in
de
oude
re le
eftij
dsca
tego
rieën
en
er z
ijn m
eer m
edew
er-
kers
met
een
inho
udel
ijke
opdr
acht
in d
e jo
nger
e le
eftij
dsca
tego
rieën
.
Ook
bij d
e Vo
rmin
gplu
s-ce
ntra
is e
en v
erge
lijkb
are
asym
met
rie te
zie
n.
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 149
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
60 ja
ar e
n ou
der
van
55 te
m 5
9 ja
ar
van
50 te
m 5
4 ja
ar
van
45 te
m 4
9 ja
ar
van
40 te
m 4
4 ja
ar
van
35 te
m 3
9 ja
ar
van
30 te
m 3
4 ja
ar
van
25 te
m 2
9 ja
ar
van
20 te
m 2
4 ja
ar
van
15 te
m 1
9 ja
ar
VER:
spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s op
drac
ht e
n le
eftij
d
60 ja
ar e
n ou
der
van
55 te
m 5
9 ja
ar
van
50 te
m 5
4 ja
ar
van
45 te
m 4
9 ja
ar
van
40 te
m 4
4 ja
ar
van
35 te
m 3
9 ja
ar
van
30 te
m 3
4 ja
ar
van
25 te
m 2
9 ja
ar
van
20 te
m 2
4 ja
ar
van
15 te
m 1
9 ja
ar
BEW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s op
drac
ht e
n le
eftij
d
VHS:
spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s op
drac
ht e
n le
eftij
dLV
I: sp
reid
ing
van
de p
erso
neel
sled
en v
olge
ns o
pdra
cht e
n le
eftij
d
40%
20
%
0%
0%
20%
40
%
2%3%
9%9%
13%
17%
16%
24%
13%
15%
11%
14%
16%
7%
18%
8%
4%4%
0%0%
40%
20
%
0%
0%
20%
40
%
0%1%
4%5%
7%20
%
9%22
%
10%
13%
15%
16%
22%
12%
31%
7%
3%4%
0%0%
40%
20
%
0%
0%
20%
40
%
2%0%
10%
2%
15%
24%
13%
18%
10%
20%
10%
14%
24%
11%
15%
11%
1%2%
0%0%
40%
20
%
0%
0%
20%
40
%
2%2%
8%9%
14%
18%
15%
21%
15%
7%
13%
17%
13%
12%
16%
4%
3%4%
0%5%
inho
udel
ijke
opdr
acht
(100
%)
onde
rste
unen
de o
pdra
cht (
100%
)
2. DE MEDEWERKERS
150 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
het a
anta
l per
sone
elsl
eden
inge
zet v
oor h
et S
CVW
1.00
01.
059
100,
0%22
422
910
0,0%
190
197
100,
0%47
042
210
0,0%
1.88
41.
907
100,
0%
van
0 te
m 4
jaar
deta
il: m
inde
r dan
1 ja
ar
362
102
454
156
42,9
%
14,7
%
112
33
129
53
56,3
%
23,1
%
79
16
95
27
48,2
%
13,7
%
226
65
201
61
47,6
%
14,5
%
779
216
879
297
46,1
%
15,6
%
van
5 te
m 9
jaar
229
204
19,3
%61
4821
,0%
3633
16,8
%11
097
23,0
%43
638
220
,0%
van
10 te
m 1
4 ja
ar22
523
121
,8%
3134
14,8
%46
4321
,8%
9190
21,3
%39
339
820
,9%
van
15 te
m 1
9 ja
ar
van
20 te
m 2
4 ja
ar13
512
011
,3%
1917
7,4%
2522
11,2
%37
296,
9%21
618
89,
9%va
n 25
tem
29
jaar
van
30 te
m 3
4 ja
ar49
504,
7%1
10,
4%4
42,
0%6
51,
2%60
603,
1%35
jaar
en
mee
r
7. H
oe la
ng w
erke
n de
per
sone
elsl
eden
bij
hun
orga
nisa
tie?
7.1
Dien
stan
ciën
nite
it gl
obaa
l
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 151
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS2. DE MEDEWERKERS
60%
50%
40%
30%
20%
10% 0%
van
0 te
m
4 ja
arva
n 5
tem
9
jaar
van
10 te
m
19 ja
arva
n 20
tem
29
jaar
30 ja
ar
en m
eer
BEW
VER
VHS
SCVW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s di
enst
anci
ënite
it (p
er w
erks
oort
)
LVI
SCVW
In d
eze
tabe
l en
grafi
ek b
unde
len
we
een
aant
al v
ijfja
rige
cate
gorie
ën to
t tie
njar
ige
cate
gorie
ën. D
at m
aakt
de
verg
elijk
ing
mog
elijk
met
de
cijfe
rs v
an 2
007,
die
op
een
ande
re s
chaa
l sto
nden
.
De a
ncië
nnite
itscu
rves
van
de
vers
chill
ende
wer
ksoo
rten
zijn
aan
elk
aar g
ewaa
gd.
Alle
n da
len
ze s
teil
tuss
en d
e 0
en 9
jaar
, stij
gen
ze v
ervo
lgen
s lic
ht in
de
cate
gorie
van
10
tot 1
9 ja
ar, o
m
verv
olge
ns w
eer a
f te
nem
en.
De b
eweg
inge
n he
bben
het
gro
otst
e aa
ndee
l per
sone
elsl
eden
met
een
die
nsta
ncië
nnite
it va
n m
inde
r dan
5 ja
ar (5
6%).
Bijn
a ee
n kw
art v
an d
e pe
rson
eels
lede
n w
erkt
er m
inde
r dan
een
jaar
bij
deze
lfde
orga
nisa
tie. D
e ge
mid
deld
e di
enst
anci
ënni
teit
bij d
e be
weg
inge
n is
6,0
jaar
, bij
de v
eren
igin
gen
9,4
jaar
, de
Vorm
ingp
lus-
cent
ra 8
,7 ja
ar e
n de
land
elijk
e vo
rmin
gsin
stel
linge
n 7,
3 ja
ar.
Het f
eit d
at z
owel
de
Vorm
ingp
lus-
cent
ra a
ls d
e be
weg
inge
n ee
n jo
nge
wer
ksoo
rt zi
jn, z
al h
ierv
an v
erm
oede
lijk
mee
aan
de
oorz
aak
ligge
n. D
e Vo
rmin
gplu
s-ce
ntra
ont
ston
den
in 2
004
uit v
oor-
nam
elijk
de
fusi
e va
n be
staa
nde
vorm
ings
inst
ellin
gen.
Per
sone
elsl
eden
die
bij
de s
tart
over
stap
ten
van
een
vorm
ings
inst
ellin
g na
ar e
en V
orm
ingp
lus-
cent
rum
beh
ield
en h
un d
iens
tanc
iënn
iteit.
Daar
om k
an d
e di
enst
anci
ënni
teit
van
de p
erso
neel
sled
en in
200
8 gr
oter
zijn
dan
4 ja
ar (z
ie d
e gr
ote
groe
p m
et e
en d
iens
tanc
iënn
iteit
van
10 to
t 19
jaar
).
De v
eren
igin
gen
hebb
en d
e m
eest
gel
ijkm
atig
e ve
rdel
ing
van
de p
erso
neel
sled
en v
olge
ns d
iens
tanc
iënn
iteit.
152 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
7.2
Dien
stan
ciën
nite
it vo
lgen
s ge
slac
ht
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
van
0 te
m 4
jaar
deta
il: m
inde
r dan
1 ja
ar
40,1
%
15,1
%
44,0
%
14,6
%
60,0
%
24,7
%
54,2
%
22,2
%
46,6
%
15,5
%
48,9
%
12,9
%
44,4
%
10,4
%
49,1
%
16,4
%
44,6
%
15,4
%
46,8
%
15,6
%
van
5 te
m 9
jaar
20,5
%18
,7%
17,6
%22
,9%
17,2
%16
,5%
21,5
%23
,7%
20,0
%20
,0%
van
10 te
m 1
4 ja
ar13
,1%
12,4
%10
,6%
6,3%
8,6%
10,1
%18
,5%
12,9
%13
,6%
11,6
%
van
15 te
m 1
9 ja
ar9,
0%9,
2%8,
2%6,
3%13
,8%
11,5
%7,
4%6,
3%9,
0%8,
5%
van
20 te
m 2
4 ja
ar8,
0%5,
1%3,
5%8,
3%6,
9%7,
9%2,
2%5,
2%5,
9%5,
8%
van
25 te
m 2
9 ja
ar4,
8%5,
6%0,
0%1,
4%1,
7%4,
3%4,
4%1,
7%3,
7%4,
2%
van
30 te
m 3
4 ja
ar3,
5%2,
5%0,
0%0,
7%5,
2%0,
7%0,
7%0,
3%2,
5%1,
7%
35 ja
ar e
n m
eer
1,0%
2,3%
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
0,7%
0,7%
0,7%
1,4%
tota
al10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%
De o
pbou
w v
an d
e di
enst
anci
ënni
teit
is b
ij al
le w
erks
oorte
n tu
ssen
man
nen
en v
rouw
en q
uasi
iden
tiek.
Dit
resu
lteer
t in
sym
met
risch
e an
ciën
nite
itspi
ram
ides
(hie
rnaa
st/h
iero
nder
). Bi
j de
be-
weg
inge
n is
de
basi
s va
n de
pira
mid
e (k
lein
e di
enst
anci
ënni
teit)
het
bre
edst
. 60%
van
de
man
nelij
ke p
erso
neel
sled
en is
er m
inde
r dan
5 ja
ar in
die
nst b
ij de
zelfd
e or
gani
satie
. De
vere
nigi
ngen
hebb
en d
e sm
alst
e ba
sis
en d
e m
eest
gel
ijkm
atig
e ve
rdel
ing
van
dien
stan
ciën
nite
it. D
e Vo
rmin
gplu
s-ce
ntra
vol
gen
hetz
elfd
e pi
ram
idal
e st
ram
ien
als
de a
nder
e w
erks
oorte
n, m
et h
et v
ersc
hil d
at
de p
erso
neel
sled
en m
et e
en d
iens
tanc
iënn
iteit
van
15 to
t 19
jaar
er s
terk
ver
tege
nwoo
rdig
d zi
jn.
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 153
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
35 ja
ar e
n m
eer
van
30 te
m 3
4 ja
ar
van
25 te
m 2
9 ja
ar
van
20 te
m 2
4 ja
ar
van
15 te
m 1
9 ja
ar
van
10 te
m 1
4 ja
ar
van
5 te
m 9
jaar
van
0 te
m 4
jaar
VER:
spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s ge
slac
ht e
n di
enst
anci
ënni
teit
35 ja
ar e
n m
eer
van
30 te
m 3
4 ja
ar
van
25 te
m 2
9 ja
ar
van
20 te
m 2
4 ja
ar
van
15 te
m 1
9 ja
ar
van
10 te
m 1
4 ja
ar
van
5 te
m 9
jaar
van
0 te
m 4
jaar
BEW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s ge
slac
ht e
n di
enst
anci
ënni
teit
VHS:
spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s ge
slac
ht e
n di
enst
anci
ënni
teit
LVI:
spre
idin
g va
n de
per
sone
elsl
eden
vol
gens
ges
lach
t en
dien
stan
ciën
nite
it
60%
40
%
20%
0%
0%
20
%
40%
60
%
1%2%
4%3%
5%6%
8%5%
9%9%
13%
12%
21%
19%
40%
44%
0%0%
0%1%
0%1%
4%8%
8%6%
11%
6%
18%
23%
60%
54%
60%
40
%
20%
0%
0%
20
%
40%
60
%
0%0%
5%1%
2%4%
7%8%
14%
12%
9%10
%
17%
17%
47%
49%
60%
40
%
20%
0%
0%
20
%
40%
60
%
1%1%
1%0%
4%2%
2%5%
7%6%
19%
13%
21%
24%
44%
49%
60%
40
%
20%
0%
0%
20
%
40%
60
%
man
nen
(100
%)
vrou
wen
(100
%)
2. DE MEDEWERKERS
154 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
7.3
Dien
stan
ciën
nite
it vo
lgen
s op
drac
ht
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
van
0 te
m 4
jaar
deta
il: m
inde
r dan
1 ja
ar
47,5
%
16,3
%
34,4
%
11,8
%
64,1
%
28,1
%
40,8
%
13,2
%
47,3
%
13,0
%
50,0
%
15,2
%
46,5
%
13,4
%
50,4
%
17,1
%
49,2
%
16,7
%
39,9
%
13,3
%
van
5 te
m 9
jaar
19,9
%18
,0%
17,6
%27
,6%
19,1
%12
,1%
22,1
%25
,2%
20,1
%19
,9%
van
10 te
m 1
4 ja
ar12
,1%
13,7
%7,
8%7,
9%6,
9%15
,2%
18,1
%6,
5%12
,4%
11,8
%
van
15 te
m 1
9 ja
ar8,
4%10
,5%
5,9%
9,2%
12,2
%12
,1%
6,7%
6,5%
8,1%
9,7%
van
20 te
m 2
4 ja
ar5,
4%7,
0%4,
6%10
,5%
7,6%
7,6%
3,3%
6,5%
5,0%
7,4%
van
25 te
m 2
9 ja
ar3,
6%8,
6%0,
0%2,
6%3,
8%3,
0%2,
3%3,
3%2,
9%6,
3%
van
30 te
m 3
4 ja
ar2,
3%3,
8%0,
0%1,
3%3,
1%0,
0%0,
7%0,
0%1,
7%2,
4%
35 ja
ar e
n m
eer
0,7%
4,0%
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
0,3%
1,6%
0,5%
2,7%
tota
al10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%
De a
ncië
nnite
itspi
ram
ides
uitg
espl
itst v
olge
ns o
pdra
cht v
erto
nen
een
ande
r pat
roon
dan
bij
de u
itspl
itsin
g vo
lgen
s ge
slac
ht. O
pval
lend
is h
et g
rote
aan
deel
per
sone
elsl
eden
met
een
inho
udel
ijke
opdr
acht
dat
min
der d
an 5
jaar
in d
ezel
fde
orga
nisa
tie w
erkt
: om
en
bij d
e 47
% b
ij de
ver
enig
inge
n, d
e Vo
rmin
gplu
s-ce
ntra
en
de la
ndel
ijke
vorm
ings
inst
ellin
gen,
64%
bij
de b
eweg
inge
n.
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 155
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
35 ja
ar e
n m
eer
van
30 te
m 3
4 ja
ar
van
25 te
m 2
9 ja
ar
van
20 te
m 2
4 ja
ar
van
15 te
m 1
9 ja
ar
van
10 te
m 1
4 ja
ar
van
5 te
m 9
jaar
van
0 te
m 4
jaar
VER:
spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s op
drac
ht e
n di
enst
anci
ënni
teit
35 ja
ar e
n m
eer
van
30 te
m 3
4 ja
ar
van
25 te
m 2
9 ja
ar
van
20 te
m 2
4 ja
ar
van
15 te
m 1
9 ja
ar
van
10 te
m 1
4 ja
ar
van
5 te
m 9
jaar
van
0 te
m 4
jaar
BEW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s op
drac
ht e
n di
enst
anci
ënni
teit
VHS:
spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s op
drac
ht e
n di
enst
anci
ënni
teit
LVI:
spre
idin
g va
n de
per
sone
elsl
eden
vol
gens
opd
rach
t en
dien
stan
ciën
nite
it
60%
40
%
20%
0%
0%
20
%
40%
60
%
1%4%
2%4%
4%9%
5%7%
8%10
%
12%
14%
20%
18%
47%
34%
0%0%
0%1%
0%3%
5%11
%
6%9%
8%8%
18%
28%
64%
41%
60%
40
%
20%
0%
0%
20
%
40%
60
%
0%0%
3%0%
4%3%
8%8%
12%
12%
7%15
%
19%
12%
47%
50%
60%
40
%
20%
0%
0%
20
%
40%
60
%
0%2%
1%0%
2%3%
3%7%
7%7%
18%
7%
22%
25%
46%
50%
60%
40
%
20%
0%
0%
20
%
40%
60
%
inho
udel
ijke
opdr
acht
(100
%)
onde
rste
unen
de o
pdra
cht (
100%
)
2. DE MEDEWERKERS
156 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS 2. DE MEDEWERKERS
7.4
Dien
stan
ciën
nite
it vo
lgen
s le
eftij
d
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0VER:
spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s di
enst
anci
ënni
teit
en le
eftij
dBE
W: s
prei
ding
van
de
pers
onee
lsle
den
volg
ens
dien
stan
ciën
nite
it en
leef
tijd
VHS:
spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s di
enst
anci
ënni
teit
en le
eftij
dLV
I: sp
reid
ing
van
de p
erso
neel
sled
en v
olge
ns d
iens
tanc
iënn
iteit
en le
eftij
d
0 10
20
30
40
50
60
70
indi
vidu
eel p
erso
neel
slid
jaren dienstanciënniteit
leef
tijd
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
0 10
20
30
40
50
60
70
jaren dienstanciënniteit
leef
tijd
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
0 10
20
30
40
50
60
70
jaren dienstanciënniteit
leef
tijd
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
0 10
20
30
40
50
60
70
jaren dienstanciënniteit
leef
tijd
PROFIEL VAN DE SECTOR | 157
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
De g
rafie
ken
hier
naas
t/hie
rbov
en g
even
de
spre
idin
g w
eer v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s hu
n le
eftij
d en
die
nsta
ncië
nnite
it. E
lk p
untje
in d
e gr
afiek
ver
tege
nwoo
rdig
t een
indi
vidu
eel p
erso
-
neel
slid
met
zijn
of h
aar l
eefti
jd e
n di
enst
anci
ënni
teit.
Hoe
dic
hter
de
wol
k, h
oe m
eer p
erso
neel
sled
en e
en w
erks
oort
telt.
Er is
logi
sche
rwijz
e ee
n po
sitie
ve tr
end
in d
e di
enst
anci
ënni
teit
naar
mat
e de
leef
tijd
van
de p
erso
neel
sled
en to
enee
mt.
Vand
aar d
e sc
huin
e be
gren
zing
van
de
punt
enw
olke
n. D
e pu
nten
in d
e
grafi
ek li
ggen
ech
ter n
iet u
itges
prok
en ro
nd e
en li
jn. I
nteg
ende
el, z
e be
slaa
n de
vol
ledi
ge v
lakt
e va
n de
drie
hoek
. Alle
mog
elijk
e co
mbi
natie
s va
n le
eftij
d en
die
nsta
ncië
nnite
it zi
jn d
us g
oed
verte
genw
oord
igd.
Hie
ruit
kunn
en w
e afl
eide
n da
t alle
wer
ksoo
rten
men
sen
van
alle
leef
tijde
n in
die
nst h
ebbe
n en
nem
en.
De b
eweg
inge
n en
de
volk
shog
esch
olen
tone
n ee
n st
erke
con
cent
ratie
in d
e lin
kerh
oek
van
de w
olk
(jong
e m
ense
n m
et e
en k
orte
die
nsta
ncië
nnite
it).
2. DE MEDEWERKERS
158 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
8. W
at is
het
opl
eidi
ngsn
ivea
u va
n de
per
sone
elsl
eden
?
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
2007
2008
het a
anta
l per
sone
elsl
eden
inge
zet v
oor h
et S
CVW
1.00
01.
059
100,
0%22
422
910
0,0%
190
197
100,
0%47
042
210
0,0%
1.88
41.
907
100,
0%
getu
igsc
hrift
max
imaa
l 2de
gra
ad
Secu
ndai
r Ond
erw
ijs24
252,
4%10
104,
4%6
105,
1%13
122,
8%53
573,
0%
dipl
oma
Secu
ndai
r Ond
erw
ijs24
527
025
,5%
3938
16,6
%33
3216
,2%
8678
18,5
%40
341
821
,9%
Bach
elor
-dip
lom
a45
547
144
,5%
7058
25,3
%76
7940
,1%
207
185
43,8
%80
879
341
,6%
Mas
ter-
dipl
oma
276
293
27,7
%10
512
353
,7%
7576
38,6
%16
414
734
,8%
620
639
33,5
%
8.1
Ople
idin
gsni
veau
glo
baal
60%
50%
40%
30%
20%
10% 0%
SCVW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s op
leid
ings
nive
au (p
er w
erks
oort
)
2%25
%44
%28
%
4%17
%25
%54
%
5%16
%40
%39
%
3%18
%44
%35
%
3%22
%42
%34
%
getu
igsc
hrift
max
imaa
l
2de
graa
d Se
cund
air
Onde
rwijs
dipl
oma
Secu
ndai
r
Onde
rwijs
Bach
elor
-dip
lom
aM
aste
r-di
plom
a
BEW
VER
VHS
LVI
SCVW
Het a
ande
el p
erso
neel
sled
en m
et e
en d
iplo
ma
Secu
ndai
r
Onde
rwijs
(25%
) lig
t bij
de v
eren
igin
gen
een
stuk
hog
er
dan
bij d
e an
dere
wer
ksoo
rten.
Bij
de b
eweg
inge
n
geld
t dez
e va
stst
ellin
g vo
or p
erso
neel
sled
en m
et e
en
Mas
ter-
dipl
oma:
54%
van
de
pers
onee
lsle
den
heef
t er
een
Mas
ter-
dipl
oma.
Bij
de b
eweg
inge
n w
erke
n re
latie
f
min
der p
erso
neel
sled
en m
et e
en B
ache
lor-
dipl
oma
(25%
tege
nove
r 42%
als
sec
torg
emid
deld
e). B
ij de
ver
enig
in-
gen
wer
ken
dan
wee
r min
der p
erso
neel
sled
en m
et e
en
Mas
ter-
dipl
oma
dan
in d
e an
dere
wer
ksoo
rten
(28%
tege
nove
r min
sten
s 35
% in
de
ande
re w
erks
oorte
n).
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 159
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
8.2
Ople
idin
gsni
veau
vol
gens
ges
lach
t
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
getu
igsc
hrift
max
imaa
l 2de
gra
ad
Secu
ndai
r Ond
erw
ijs1,
6%2,
7%2,
4%5,
6%3,
4%5,
8%2,
2%3,
1%2,
0%3,
4%
dipl
oma
Secu
ndai
r Ond
erw
ijs18
,3%
28,5
%7,
1%22
,2%
3,4%
21,6
%8,
1%23
,3%
12,9
%26
,0%
Bach
elor
-dip
lom
a51
,0%
41,8
%21
,2%
27,8
%43
,1%
38,8
%45
,2%
43,2
%44
,6%
40,2
%
Mas
ter-
dipl
oma
29,2
%27
,0%
69,4
%44
,4%
50,0
%33
,8%
44,4
%30
,3%
40,5
%30
,4%
tota
al10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%
100% 90
%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10% 0%
SCVW
: spr
eidi
ng v
an d
e m
anne
lijke
per
sone
elsl
eden
vol
gens
opl
eidi
ngsn
ivea
u (p
er w
erks
oort
)
2%2%
3%2%
2%
18%
7%3%
8%13
%
51%
21%
43%
45%
45%
29%
69%
50%
44%
41%
VER
BEW
VHS
LVI
SCVW
dipl
oma
Secu
ndai
r Ond
erw
ijsge
tuig
schr
ift m
axim
aal 2
de g
raad
Sec
unda
ir On
derw
ijsM
aste
r-di
plom
aBa
chel
or-d
iplo
ma
De m
anne
lijke
per
sone
elsl
eden
in d
e se
ctor
zijn
in a
lle w
erks
oorte
n ge
mid
deld
hog
er o
pgel
eid
dan
de v
rouw
elijk
e pe
rson
eels
lede
n. B
ij de
ver
enig
inge
n is
het
ver
schi
l tus
sen
vrou
wen
en
man
nen
het m
inst
uitg
espr
oken
.
100% 90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10% 0%
SCVW
: spr
eidi
ng v
an d
e vr
ouw
elijk
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s op
leid
ings
nive
au
(per
wer
ksoo
rt)
3%6%
6%3%
3%
29%
22%
22%
23%
26%
42%
28%
39%
43%
40%
27%
44%
34%
30%
30%
VER
BEW
VHS
LVI
SCVW
2. DE MEDEWERKERS
160 | PROFIEL VAN DE SECTOR
0%1%
1%0%
0%
9%2%
2%7%
7%
54%
28%
43%
47%
48%
37%
69%
55%
46%
45%
VER
BEW
VHS
LVI
SCVW
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
8.3
Ople
idin
gsni
veau
vol
gens
opd
rach
t
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
getu
igsc
hrift
max
imaa
l 2de
gra
ad
Secu
ndai
r Ond
erw
ijs0,
1%6,
5%0,
7%11
,8%
0,8%
13,6
%0,
0%9,
8%0,
2%8,
5%
dipl
oma
Secu
ndai
r Ond
erw
ijs8,
9%56
,2%
2,0%
46,1
%1,
5%45
,5%
7,4%
45,5
%6,
9%51
,8%
Bach
elor
-dip
lom
a54
,1%
26,6
%28
,1%
19,7
%42
,7%
34,8
%46
,8%
36,6
%48
,1%
28,6
%
Mas
ter-
dipl
oma
36,8
%10
,8%
69,3
%22
,4%
55,0
%6,
1%45
,8%
8,1%
44,7
%11
,1%
tota
al10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%
100% 90
%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10% 0%
SCVW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n m
et e
en in
houd
elijk
e op
drac
ht
volg
ens
ople
idin
gsni
veau
(per
wer
ksoo
rt)
dipl
oma
Secu
ndai
r Ond
erw
ijsge
tuig
schr
ift m
axim
aal 2
de g
raad
Sec
unda
ir On
derw
ijsM
aste
r-di
plom
aBa
chel
or-d
iplo
ma
100% 90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10% 0%
SCVW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n m
et e
en o
nder
steu
nend
e op
drac
ht
volg
ens
ople
idin
gsni
veau
(per
wer
ksoo
rt)
6%12
%14
%10
%8%
56%
46%
45%
46%
52%
27%
20%
35%
37%
29%
11%
22%
6%8%
11%
VER
BEW
VHS
LVI
SCVW
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 161
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
De p
erso
neel
sled
en m
et e
en in
houd
elijk
e op
drac
ht z
ijn in
alle
wer
ksoo
rten
gem
idde
ld h
oger
opg
elei
d da
n de
ond
erst
eune
nde
pers
onee
lsle
den.
In a
lle w
erks
oorte
n w
erke
n ze
er w
eini
g pe
rso-
neel
sled
en m
et e
en in
houd
elijk
e op
drac
ht m
et e
en g
etui
gsch
rift v
an m
axim
aal d
e tw
eede
gra
ad S
ecun
dair
Onde
rwijs
of e
en d
iplo
ma
Secu
ndai
r Ond
erw
ijs. I
n al
le w
erks
oorte
n he
eft o
ngev
eer d
e
klei
ne h
elft
van
de p
erso
neel
sled
en m
et e
en o
nder
steu
nend
e op
drac
ht e
en d
iplo
ma
Secu
ndai
r Ond
erw
ijs. B
ij de
bew
egin
gen
heef
t 69%
van
de
pers
onee
lsle
den
met
een
inho
udel
ijke
en 2
2% v
an
de p
erso
neel
sled
en m
et e
en o
nder
steu
nend
e op
drac
ht e
en M
aste
r-di
plom
a. D
at is
het
mee
ste
van
alle
wer
ksoo
rten.
2. DE MEDEWERKERS
162 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
het a
anta
l per
sone
elsl
eden
inge
zet v
oor h
et S
CVW
1.05
910
0,0%
229
100,
0%19
710
0,0%
422
100,
0%1.
907
100,
0%
met
dee
ltijd
se te
wer
kste
lling
374
35,3
%12
253
,3%
8543
,1%
231
54,7
%81
242
,6%
met
vol
tijds
e te
wer
kste
lling
685
64,7
%10
746
,7%
112
56,9
%19
145
,3%
1.09
557
,4%
9. H
oeve
el p
erso
neel
sled
en w
erke
n vo
ltijd
s en
hoe
veel
wer
ken
deel
tijds
?
9.1
Arbe
idsr
egim
e gl
obaa
l
het a
anta
l per
sone
elsl
eden
inge
zet v
oor h
et S
CVW
1.05
910
0,0%
229
100,
0%19
710
0,0%
422
100,
0%1.
907
100,
0%
min
der d
an 0
.515
1,4%
135,
7%10
5,1%
276,
4%65
3,4%
0.5
188
17,8
%49
21,4
%24
12,2
%11
828
,0%
379
19,9
%
0.6
222,
1%10
4,4%
115,
6%11
2,6%
542,
8%
0.7
373,
5%17
7,4%
126,
1%24
5,7%
904,
7%
0.8
100
9,4%
3013
,1%
2613
,2%
4911
,6%
205
10,7
%
0.9
121,
1%3
1,3%
21,
0%2
0,5%
191,
0%
168
564
,7%
107
46,7
%11
256
,9%
191
45,3
%1.
095
57,4
%
Bij d
e be
weg
inge
n (5
3%) e
n de
land
elijk
e vo
rmin
gsin
stel
linge
n (5
5%) w
erkt
mee
r dan
de
helft
van
de
pers
onee
lsle
den
deel
tijds
. De
vere
nigi
ngen
telle
n he
t gro
otst
e aa
ndee
l vol
tijds
wer
kend
en.
Halft
ijds
wer
k ko
mt v
aak
voor
. Bij
de v
eren
igin
gen,
de
bew
egin
gen
en d
e la
ndel
ijke
vorm
ings
inst
ellin
gen
is h
alfti
jds
wer
k na
vol
tijds
wer
k he
t pop
ulai
rste
arb
eids
regi
me.
Bij
de la
ndel
ijke
vor-
min
gsin
stel
linge
n w
erkt
28%
van
de
pers
onee
lsle
den
halft
ijds.
Ook
de v
ier v
ijfde
(0.8
) tew
erks
telli
ng k
omt v
eel v
oor i
n al
le w
erks
oorte
n (s
ecto
rgem
idde
lde:
11%
).
De v
oltij
dse,
de
halft
ijdse
en
de v
ier v
ijfde
tew
erks
telli
ng z
ijn b
inne
n el
ke w
erks
oort
goed
voo
r nag
enoe
g 90
% v
an d
e be
staa
nde
arbe
idsr
egim
es.
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 163
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
SCVW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n vo
lgen
s ar
beid
sreg
ime
(per
wer
ksoo
rt)
100% 90
%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10% 0%
35%
53%
43%
55%
43%
65%
47%
57%
45%
57%
VER
BEW
VHS
LVI
SCVW
deel
tijds
e
tew
erks
telli
ng
volti
jdse
tew
erks
telli
ng
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
de g
emid
deld
e te
wer
kste
lling
sbre
uk3
(in v
oltij
dse
equi
vale
nten
, 1 =
vol
tijds
)0.
870.
800.
840.
770.
83
Wan
neer
we
het g
emid
deld
e ar
beid
sreg
ime
van
alle
per
sone
elsl
eden
sam
en b
erek
enen
, kom
en w
e to
t een
gem
idde
lde
tew
erks
telli
ngsb
reuk
. De
vast
stel
ling
dat b
ij be
weg
inge
n en
land
elijk
e
vorm
ings
inst
ellin
gen
mee
r dee
ltijd
s ge
wer
kt w
ordt
, wor
dt b
eves
tigd
door
de
gem
idde
lde
tew
erks
telli
ngsb
reuk
. Bij
deze
twee
wer
ksoo
rten
ligt d
e br
euk
wat
lage
r.
3 Va
n al
le p
erso
neel
sled
en in
geze
t voo
r het
soc
iaal
-cul
ture
el v
olw
asse
nenw
erk
vroe
gen
we
hoev
eel u
ren
zij i
n ee
n w
eek
wer
ken
en h
oeve
el u
ren
een
volti
jdse
wer
kwee
k in
hun
org
anis
atie
om
vat.
Dit w
erd
omge
zet i
n ee
n br
euk.
Een
vol
tijds
e te
wer
kste
lling
is 1
, een
hal
ftijd
se 0
.5, v
ier v
ijfde
0.8
, enz
ovoo
rt. V
an d
eze
breu
ken
wer
d he
t gem
idde
lde
bere
kend
: dit
is d
e ge
mid
deld
e te
wer
kste
lling
sbre
uk.
2. DE MEDEWERKERS
164 | PROFIEL VAN DE SECTOR
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
9.2
Arbe
idsr
egim
e vo
lgen
s ge
slac
ht
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
man
nen
vrou
wen
met
dee
ltijd
se te
wer
kste
lling
18,9
%42
,2%
43,5
%59
,0%
27,6
%49
,6%
34,8
%64
,1%
26,9
%49
,6%
met
vol
tijds
e te
wer
kste
lling
81,1
%57
,8%
56,5
%41
,0%
72,4
%50
,4%
65,2
%35
,9%
73,1
%50
,4%
tota
al10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10% 0%
SCVW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n di
e vo
ltijd
s w
erke
n vo
lgen
s ge
slac
ht (p
er w
erks
oort
)
81%
56%
72%
65%
73%
58%
41%
50%
36%
50%
VER
BEW
VHS
LVI
SCVW
vrou
wen
man
nen
In a
lle w
erks
oorte
n w
erke
n m
anne
n m
eer v
oltij
ds d
an v
rouw
en. B
ij de
land
elijk
e vo
rmin
gsin
stel
linge
n is
het
ver
schi
l tus
sen
man
nen
en v
rouw
en h
et g
root
st, b
ij de
bew
egin
gen
het k
lein
st. B
ij de
land
elijk
e vo
rmin
gsin
stel
linge
n w
erke
n he
t min
ste
vrou
wen
vol
tijds
: 36%
. Bij
de v
eren
igin
gen
wer
ken
het m
eest
e m
anne
n én
vro
uwen
vol
tijds
: res
pect
ieve
lijk
81%
en
58%
.
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 165
2.3 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
9.3
Arbe
idsr
egim
e vo
lgen
s op
drac
ht
VER
BEW
VHS
LVI
TOT
SCVW
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
r-
steu
nend
e
opdr
acht
met
dee
ltijd
se te
wer
kste
lling
27,1
%50
,5%
51,0
%57
,9%
35,9
%57
,6%
45,2
%78
,0%
35,1
%57
,5%
met
vol
tijds
e te
wer
kste
lling
72,9
%49
,5%
49,0
%42
,1%
64,1
%42
,4%
54,8
%22
,0%
64,9
%42
,5%
tota
al10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%10
0,0%
100,
0%
73%
49%
64%
55%
65%
49%
42%
42%
22%
43%
VER
BEW
VHS
LVI
SCVW
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10% 0%
SCVW
: spr
eidi
ng v
an d
e pe
rson
eels
lede
n di
e vo
ltijd
s w
erke
n vo
lgen
s op
drac
ht (p
er w
erks
oort
)
inho
udel
ijke
opdr
acht
onde
rste
unen
de
opdr
acht
In a
lle w
erks
oorte
n w
erke
n pe
rson
eels
lede
n m
et e
en in
houd
elijk
e op
drac
ht m
eer v
oltij
ds d
an o
nder
steu
nend
e pe
rson
eels
lede
n. B
ij de
land
elijk
e vo
rmin
gsin
stel
linge
n is
het
ver
schi
l tus
sen
de
twee
gro
epen
het
gro
otst
, bij
de b
eweg
inge
n he
t kle
inst
. De
land
elijk
e vo
rmin
gsin
stel
linge
n te
llen
met
22%
het
min
ste
volti
jds
wer
kend
e pe
rson
eels
lede
n m
et e
en o
nder
steu
nend
e op
drac
ht.
2. DE MEDEWERKERS
PROFIEL VAN DE SECTOR | 169
3.1 INLEIDING
Het sociaal-cultureel volwassenenwerk vertaalt zich in cijfers en gegevens over het geleverde werk en over de ingeschakelde
menskracht. In de vorige hoofdstukken werd daarop gefocust. In het derde hoofdstuk worden deze gegevens door een financiële bril
bekeken.
De erkende en gesubsidieerde organisaties moeten jaarlijks vóór 1 april een financiële afrekening bezorgen aan het IVA Sociaal-
Cultureel Werk voor Volwassenen. We vroegen dezelfde tabellen op bij de organisaties en maakten er een analyse van.
De analyse van de cijfers is vertaald in tabellen en grafieken. Deze tonen in een gecondenseerde vorm hoe de inkomsten en uitgaven
van de organisaties in 2008 zijn opgebouwd.
Langs de inkomstenzijde rubriceerden we volgende inkomstencategorieën:
- omzet (bijvoorbeeld inkomsten uit verkopen van goederen of sommige dienstprestaties)
- lidgelden (zowel van werkelijke als van toegetreden leden)
- schenkingen en legaten
- subsidies (van de diverse overheden, de Koning Boudewijnstichting, de Nationale Loterij,…)
- inkomsten uit sociaal-culturele activiteiten (zoals vormingscursussen, activiteiten, publicaties, sponsoring, enzovoort)
- recuperatie personeelskosten (bijvoorbeeld tussenkomsten Sociale Maribel en andere tewerkstellingsmaatregelen)
- alle overige inkomsten (zoals financiële opbrengsten, uitzonderlijke opbrengsten, onttrekkingen, enzovoort)
Langs de uitgavenzijde bundelden we volgende uitgavenposten:
- personeelskosten (zoals bezoldigingen en werkgeversbijdragen)
- handelsgoederen
- diverse goederen en diensten (zoals huisvesting- en secretariaatskosten, organisatiekosten, kosten voor activiteiten en cursussen,
tijdschrift, publicaties, dienstverlening, enzovoort)
- afschrijvingen en voorzieningen
- andere bedrijfskosten (bijvoorbeeld bedrijfsbelastingen, minderwaarden, schenkingen)
- financiële kosten (bijvoorbeeld renten, bankkosten)
- uitzonderlijke kosten (bijvoorbeeld uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen)
- overboekingen (naar bestemde fondsen en/of het resultaat)
In de tabellen wordt nog gewag gemaakt van de term “Afdeling Volksontwikkeling”. Deze term komt uit de standaardformulieren van
de overheid. We hebben deze terminologie behouden. In feite staat “Afdeling Volksontwikkeling” als oude benaming voor de Afdeling
Lokaal Cultuurbeleid en Sociaal-Cultureel Werk (binnen het IVA Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen).
Zoals vermeld worden in de tabellen de inkomsten en uitgaven tegen het licht gehouden. We doen dit vooreerst voor de hele sector.
Bijzondere aandacht gaat naar de analyse van de inkomsten, waarbij ook expliciet wordt ingezoomd op de diverse soorten subsidies
die de organisaties ontvangen. In een tweede luik worden de financiële gegevens van de verschillende werksoorten met elkaar
vergeleken, zowel qua uitgaven en inkomsten als qua subsidies. De subsidies worden gerelateerd aan het totaal van de inkomsten.
Ook wordt de focus gelegd op de personeelsuitgaven in relatie tot de subsidies, die op basis van het decreet voor het sociaal-cultureel
volwassenenwerk werden verworven. In een derde luikje brengen we een analyse per werksoort.
Het hoofdstuk over de financiën eindigt met de subsidiecijfers, zoals die door de overheid, in het kader van het decreet voor het
sociaal-cultureel werk voor volwassenen, voor het jaar 2008 werden uitgekeerd.
3. DE FINANCIËN 3.1 INLEIDING
3.2 BEVINDINGEN 3. DE FINANCIËN
3.2 BEVINDINGEN
De totale omzet is 172 miljoen euro, waarvan 41% gesubsidieerd wordt
De totale omzet van alle organisaties samen bedroeg voor het jaar 2008 iets meer dan 172 miljoen euro. De uitgaven werden voor
een beperkt gedeelte gecompenseerd door subsidies (70,8 miljoen euro). Het subsidieaandeel in de inkomsten bedraagt voor de
gehele sector 41%. De subsidiëring gebeurt niet alleen door de Afdeling Lokaal Cultuurbeleid en Sociaal-Cultureel Werk, maar
ook door andere afdelingen van het Ministerie van Cultuur, Jeugd, Sport en Media, andere ministeries van de Vlaamse en federale
overheid, parastatalen, gemeenten, provincies, de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) in Brussel en de Europese Unie.
Subsidies op basis van het decreet dekken 29% van de uitgaven
De Afdeling Lokaal Cultuurbeleid en Sociaal-Cultureel Werk, die instaat voor de subsidiëring van de organisaties op basis van het
decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk, is vanzelfsprekend de bijzonderste subsidiegever. De Afdeling zorgt voor 70%
van alle subsidies. Vermeldenswaard is evenwel dat de subsidies van de Afdeling Volksontwikkeling (49,4 miljoen euro) “slechts”
29% betekenen van de totale inkomsten van de organisaties. Wanneer men deze subsidierelatie diversifieert per werksoort zijn
de percentages nog markanter: de verenigingen (22%), de bewegingen (28%), de Vormingplus-centra (75%) en de landelijke
vormingsinstellingen (31%). Alleen de Vormingplus-centra leven (momenteel) in de grootste mate bij gratie van de overheid.
De personeelsuitgaven zijn de belangrijkste uitgavenpost
Van de totale uitgaven (172 miljoen euro) gaat 87,7 miljoen euro naar personeelsuitgaven. De personeelskost bedraagt dus 51%
van de uitgaven. Ook hier noteren we lichte verschillen, wanneer we de personeelskost werksoortelijk uitzetten tegenover de uit-
gaven: de verenigingen (48%), de bewegingen (52%), de Vormingplus-centra (60%) en de landelijke vormingsinstellingen (55%).
De personeelsuitgaven alleen liggen 39% hoger dan de subsidies op basis van het decreet en de recuperatie van de
personeelskosten samen
De cijfergegevens over de personeelskosten zijn uitermate relevant in de context van de samenstelling van de subsidie-enve-
loppen. Wanneer men de personeelsuitgaven relateert aan de subsidies Volksontwikkeling, vermeerderd met de recuperatie
personeelskosten, zoals Sociale Maribelgelden en ‘DAC-middelen’, komt men tot een verhouding van 139%. In andere woorden
betekent dit dat de personeelsuitgaven in de sector 39% hoger liggen dan het totaal aan decretale subsidies en personeelsrecu-
peraties die aan de organisaties worden uitgekeerd. De verschillen zijn hier eveneens markant per werksoort: de verenigingen
(159%), de bewegingen (144%), de Vormingplus-centra (77%) en de landelijke vormingsinstellingen (141%). De subsidies dekken
de personeelsuitgaven dus niet. Dit betekent dat de organisaties aangewezen zijn op andere inkomsten buiten de subsidies om de
personeelsuitgaven te dragen.
170 | PROFIEL VAN DE SECTOR
PROFIEL VAN DE SECTOR | 173
3.3 FINANCIËLE ANALYSE VAN DE SECTOR
5% 14% 6% 41% 17% 8% 9%
omzet lidgeldenschenkingen
en legatensubsidies
sociaal-culturele
activiteiten
recuperatie
personeelskosten
andere
inkomsten
3.3 FINANCIËLE ANALYSE VAN DE SECTOR
3.3.1 INKOMSTEN, UITGAVEN EN SUBSIDIES
1. Totale inkomsten SCVW
2007 2008
inkomsten
omzet 8.875.610,55 e 8.958.316,18 e 5,2%
lidgelden 18.210.911,74 e 23.529.635,65 e 13,7%
schenkingen en legaten 12.909.701,79 e 10.998.234,29 e 6,4%
subsidies 66.749.538,00 e 70.822.292,87 e 41,1%
sociaal-culturele activiteiten 26.168.506,63 e 28.849.339,17 e 16,7%
recuperatie personeelskosten 15.329.551,53 e 13.835.902,90 e 8,0%
andere inkomsten 12.924.870,91 e 15.295.353,87 e 8,9%
totaal 161.168.691,15 e 172.289.074,93 e 100,0%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: procentuele verdeling inkomsten
Wanneer we de totaliteit van de inkomsten binnen de gehele sector met zijn 4 werksoorten in ogenschouw nemen, noteren we voor
2008 iets meer dan 172 miljoen euro. Goed 41% hiervan zijn subsidies. Inkomsten uit sociaal-culturele activiteiten (17%) zijn na de
subsidies de belangrijkste bron van inkomsten. Ook lidgelden spelen een belangrijke rol (14%).
2. Totale uitgaven SCVW
2007 2008
uitgaven
personeelskosten 85.581.718,97 e 87.688.388,56 e 50,9%
handelsgoederen 5.692.549,09 e 5.771.791,60 e 3,4%
diverse goederen en diensten 56.470.969,96 e 64.343.569,66 e 37,3%
afschrijvingen-voorzieningen 3.087.260,09 e 3.585.848,62 e 2,1%
andere bedrijfskosten 1.065.567,37 e 1.360.741,62 e 0,8%
financiële kosten 306.655,44 e 622.138,30 e 0,4%
uitzonderlijke kosten 1.510.814,24 e 1.181.473,53 e 0,7%
overboekingen 7.453.155,99 e 7.735.123,04 e 4,5%
totaal 161.168.691,15 e 172.289.074,93 e 100,0%
3. DE FINANCIËN
174 | PROFIEL VAN DE SECTOR PROFIEL VAN DE SECTOR | 175
70% 7% 7% 1% 3% 1% 1% 1% 10%
Afdeling
Volksontwik-
keling
andere afde-
lingen Minis-
terie Cultuur,
Jeugd, Sport
en Media
andere
ministeries
Vlaamse
overheid
parastatalen provincie gemeente VGCEuropese
Unieoverige
51% 3% 37% 2% 1% 0% 1% 4%
personeels-
kosten
handels-
goederen
diverse goede-
ren en diensten
afschrijvingen-
voorzieningen
andere
bedrijfskosten
financiële
kosten
uitzonderlijke
kostenoverboekingen
3.3 FINANCIËLE ANALYSE VAN DE SECTOR
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: procentuele verdeling uitgaven
Langs de uitgavenkant (172 miljoen euro) noteren we een groot aandeel van de personeelsuitgaven (51%). Diverse goederen en
diensten (waaronder de kost van de activiteiten) zijn goed voor 37% van de uitgaven.
3. Detail inkomsten: totale subsidies SCVW
2007 2008
Afdeling Volksontwikkeling 47.570.962,27 e 49.421.980,22 e 69,8%
andere afdelingen Ministerie Cultuur, Jeugd, Sport en Media 4.044.058,05 e 4.713.492,93 e 6,7%
andere ministeries Vlaamse overheid 3.330.575,25 e 4.641.154,98 e 6,6%
parastatalen 1.237.194,76 e 915.471,86 e 1,3%
provincie 2.328.339,35 e 2.311.757,97 e 3,3%
gemeente 331.677,26 e 423.081,53 e 0,6%
VGC 1.125.256,41 e 557.621,73 e 0,8%
Europese Unie 587.863,74 e 674.274,29 e 1,0%
overige 6.193.610,91 e 7.163.457,36 e 10,1%
totaal 66.749.538,00 e 70.822.292,87 e 100,0%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: detail inkomsten: procentuele verdeling subsidies
3. DE FINANCIËN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 175
3.3 FINANCIËLE ANALYSE VAN DE SECTOR
100% 41%
totaal inkomsten totaal subsidies
3.3.2 VERHOUDINGEN
1. Verhouding subsidies tegenover inkomsten SCVW
2007 2008
totaal inkomsten 161.168.691,15 e 172.289.074,93 e 100,0%
totaal subsidies 66.749.538,00 e 70.822.292,87 e 41,1%
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: verhouding inkomsten tegenover subsidies
Het aandeel van alle subsidies samen bedraagt 41% van de totale inkomsten. Bijna 60% van de inkomsten zijn dus ‘op eigen kracht’
verworven.
2. Verhouding subsidies Volksontwikkeling tegenover inkomsten SCVW
2007 2008
totaal inkomsten 161.168.691,15 e 172.289.074,93 e 100,0%
subsidies Volksontwikkelingswerk 47.570.962,27 e 49.421.980,22 e 28,7%
3. DE FINANCIËN
De subsidies vanwege de Afdeling Lokaal Cultuurbeleid en Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk (aangeduid als ‘Afdeling Volksontwik-
keling’) maken het leeuwendeel (70%) uit van de inkomsten uit subsidies.
176 | PROFIEL VAN DE SECTOR
100% 139%
subsidies Volksontwikke-ling (inclusief recuperatie
personeelskosten)personeelskosten
3.3 FINANCIËLE ANALYSE VAN DE SECTOR
100% 29%
totaal inkomstensubsidies
Volksontwikkelingswerk
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: verhouding inkomsten tegenover subsidies Volksontwikkelingswerk
Waar het totaal van de subsidies goed is voor ruim 41% van de inkomsten, zijn de subsidies die op basis van het decreet voor het
sociaal-cultureel volwassenenwerk worden uitgekeerd goed voor 29% van de inkomsten.
3. Verhouding personeelskosten SCVW tegenover subsidies Afdeling Volksontwikkelingswerk
(inclusief recuperatie personeelskosten)
2007 2008
subsidies Volksontwikkeling
(inclusief recuperatie personeelskosten)62.900.513,80 e 63.257.883,12 e 100,0%
personeelskosten 85.581.718,97 e 87.688.388,56 e 138,6%
160%
140%
120%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
SCVW: verhouding subsidies Volksontwikkelingswerk (inclusief recuperatie personeelskosten) tegenover personeelskosten
De personeelskosten voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk overstijgen in ruime mate de subsidies die op basis van het decreet
voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk worden verworven. Als we de subsidies Volksontwikkeling, vermeerderd met de recupe-
ratie van bepaalde personeelskosten, als referentiepunt nemen (100%), bedragen de personeelskosten 139%.
3. DE FINANCIËN
178 | PROFIEL VAN DE SECTOR PROFIEL VAN DE SECTOR | 179
109.568.431 e 14.826.536 e 14.806.101 e 33.088.007 e
VER BEW VHS LVI
3.4 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
3.4 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
3.4.1 INKOMSTEN, UITGAVEN EN SUBSIDIES
1. Totaal inkomsten en uitgaven per werksoort
VER BEW VHS LVI
inkomsten
en uitgaven
2008 109.568.431,35 e 14.826.536,03 e 14.806.100,58 e 33.088.006,97 e
2007 98.605.036,70 e 15.096.345,30 e 13.356.919,70 e 34.110.389,45 e
120.000.000 e
100.000.000 e
80.000.000 e
60.000.000 e
40.000.000 e
20.000.000 e
0 e
SCVW: totaal inkomsten en uitgaven per werksoort
De verenigingen boeken in 2008 veruit het hoogste bedrag (ruim 109 miljoen) aan inkomsten en uitgaven. De landelijke vormings-
instellingen realiseren een goede 33 miljoen euro, terwijl de bewegingen met bijna 15 miljoen euro en de Vormingplus-centra met
eveneens bijna 15 miljoen euro beduidend kleinere uitgaven en inkomsten hebben1.
1 De daling van de globale uitgaven en inkomsten bij de landelijke vormingsinstellingen wordt mee verklaard door de stopzetting van de subsidiëring van een organisatie (Relatie Studio) en de overgang van De Rode Antraciet naar het participatiedecreet.
2. Detail inkomsten: subsidies per werksoort
VER BEW VHS LVI
totaal subsidies2008 39.220.302,26 e 6.448.451,55 e 11.848.491,10 e 13.305.047,96 e
2007 36.356.104,15 e 6.315.486,95 e 10.830.917,72 e 13.247.029,18 e
3. DE FINANCIËN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 179
23.867.345 e 4.114.046 e 11.124.385 e 10.316.204 e
VER BEW VHS LVI
39.220.302 e 6.448.452 e 11.848.491 e 13.305.048 e
VER BEW VHS LVI
3.4 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
45.000.000 e
40.000.000 e
35.000.000 e
30.000.000 e
25.000.000 e
20.000.000 e
15.000.000 e
10.000.000 e
5.000.000 e
0 e
SCVW: detail inkomsten: subsidies per werksoort
De subsidie-inkomsten verschillen gevoelig tussen de werksoorten. Ruim 39 miljoen euro subsidies gaat naar de verenigingen, 13
miljoen naar de landelijke vormingsinstellingen, bijna 12 miljoen naar de Vormingplus-centra en goed 6 miljoen naar de bewegingen.
3. Detail subsidies: subsidies Afdeling Volksontwikkelingswerk per werksoort
VER BEW VHS LVI
subsidie
Volksontwikkeling
2008 23.867.345,48 e 4.114.046,28 e 11.124.384,75 e 10.316.203,71 e
2007 23.133.345,66 e 3.911.897,22 e 10.052.809,70 e 10.472.909,69 e
30.000.000 e
25.000.000 e
20.000.000 e
15.000.000 e
10.000.000 e
5.000.000 e
0 e
SCVW: detail subsidies: totaal subsidies Volksontwikkelingswerk per werksoort
De subsidies op basis van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk verschillen ook gevoelig naargelang van de
werksoort. De verenigingen krijgen bijna 24 miljoen euro, de landelijke vormingsinstellingen ruim 10 miljoen, de Vormingplus-centra
11 miljoen en de bewegingen iets meer dan 4 miljoen. Gemiddeld ontvangen de Vormingplus-centra per organisatie het hoogste
subsidiebedrag (855.722 euro), gevolgd door de verenigingen (426.203 euro) en de landelijke vormingsinstellingen (412.648 euro). De
bewegingen ontvangen het minste subsidies: gemiddeld 132.711 euro per organisatie.
3. DE FINANCIËN
180 | PROFIEL VAN DE SECTOR PROFIEL VAN DE SECTOR | 181
22% 28% 75% 31%
VER BEW VHS LVI
36% 43% 80% 40%
VER BEW VHS LVI
3.4 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
3.4.2 VERHOUDINGEN VERGELIJKENDERWIJS
1. Procentuele verhouding totaal subsidies tegenover totaal inkomsten
VER BEW VHS LVI
2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008
subsidies/inkomsten 36,9% 35,8% 41,8% 43,5% 81,1% 80,0% 38,8% 40,2%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: verhouding subsidies tegenover inkomsten per werksoort
Het aandeel van de subsidies in het totaal van de inkomsten ligt verschillend. Waar de verenigingen met 36%, de landelijke vormings-
instellingen met 40% en de bewegingen met 43% vrij dicht bij elkaar aansluiten, is het aandeel bij de Vormingplus-centra met 80%
beduidend hoger.
2. Procentuele verhouding subsidies Volksontwikkeling tegenover inkomsten
VER BEW VHS LVI
2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008
subsidies Volksont-
wikkeling/inkomsten23,5% 21,8% 25,9% 27,8% 75,3% 75,1% 30,7% 31,2%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
SCVW: verhouding subsidies Volksontwikkeling tegenover inkomsten per werksoort
3. DE FINANCIËN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 181
159% 144% 77% 141%
VER BEW VHS LVI
3.4 WERKSOORTELIJKE GEGEVENS VERGELIJKENDERWIJS
Het aandeel van de subsidies, uitgekeerd op basis van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk, tegenover de
totaliteit van de inkomsten is significant. 22% van de inkomsten bij de verenigingen wordt op basis van het decreet toegekend. Bij de
bewegingen (28%) en de landelijke vormingsinstellingen (31%) blijft dit eveneens beperkt. Alleen de Vormingplus-centra hebben een
beduidend hoger percentage (75%).
3. Procentuele verhouding personeelskosten tegenover subsidies Volksontwikkeling
(inclusief recuperatie personeelskosten)
VER BEW VHS LVI
2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008
personeelskosten /
subsidie Volksont-
wikkeling (inclusief
recuperatie perso-
neelskosten)
149,5% 158,7% 144,4% 144,5% 74,1% 76,5% 147,7% 140,8%
SCVW: verhouding personeelskosten tegenover subsidies Volksontwikkeling
(inclusief recuperatie personeelskosten) per werksoort
180%
160%
140%
120%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
De verenigingen (159%), de landelijke vormingsinstellingen (141%) en de bewegingen (144%) hebben beduidend meer personeelsuit-
gaven dan dat ze subsidies op basis van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk ontvangen. Alleen bij de Vorming-
plus-centra bedragen de personeelsuitgaven minder dan de subsidies (77%).
3. DE FINANCIËN
FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
PROFIEL VAN DE SECTOR | 183
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
3.5.1 VERENIGINGEN
1. Inkomsten en uitgaven verenigingen
2007 2008
inkomsten
omzet 6.656.859,37 e 6.709.529,92 e 6,1%
lidgelden 18.039.906,81 e 23.339.258,63 e 21,3%
schenkingen en legaten 3.669.443,93 e 3.211.061,76 e 2,9%
subsidies 36.356.104,15 e 39.220.302,26 e 35,8%
sociaal-culturele activiteiten 14.057.064,19 e 16.894.431,25 e 15,4%
recuperatie personeelskosten 11.174.443,02 e 9.359.287,92 e 8,5%
andere inkomsten 8.651.215,23 e 10.834.559,61 e 9,9%
totaal 98.605.036,70 e 109.568.431,35 e 100,0%
2007 2008
uitgaven
personeelskosten 51.299.792,86 e 52.727.649,76 e 48,1%
handelsgoederen 5.152.141,31 e 5.232.383,28 e 4,8%
diverse goederen en diensten 34.627.747,70 e 43.148.805,53 e 39,4%
afschrijvingen-voorzieningen 1.912.909,63 e 1.719.146,01 e 1,6%
andere bedrijfskosten 528.981,72 e 571.874,11 e 0,5%
financiële kosten 146.714,24 e 302.281,06 e 0,3%
uitzonderlijke kosten 1.085.972,37 e 1.008.509,24 e 0,9%
overboekingen 3.850.776,87 e 4.857.782,36 e 4,4%
totaal 98.605.036,70 e 109.568.431,35 e 100,0%
6% 21% 3% 36% 15% 9% 10%
omzet lidgeldenschenkingen
en legatensubsidies
sociaal-culturele
activiteiten
recuperatie per-
soneelskostenandere inkomsten
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
VER: procentuele verdeling inkomsten
3. DE FINANCIËN
184 | PROFIEL VAN DE SECTOR PROFIEL VAN DE SECTOR | 185
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
48% 5% 39% 2% 1% 0% 1% 4%
personeels-kosten
handels-goederen
diverse goede-ren en diensten
afschrijvingen-voorzieningen
andere bedrijfskosten
financiële kosten
uitzonderlijke kosten
overboekingen
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
VER: procentuele verdeling uitgaven
De verenigingen realiseren in 2008 uitgaven ten belope van bijna 110 miljoen euro. 48% gaat naar personeelskosten. De directe
werking (diverse goederen en diensten) van de verenigingen is goed voor 39% van de uitgaven.
Langs de inkomstenzijde noteren we ongeveer 21% lidgelden en 36% subsidies.
De subsidies alleen dekken dus noch de personeelskosten, noch de directe werking van de verenigingen.
2. Detail inkomsten: subsidies verenigingen
2007 2008
Afdeling Volksontwikkeling 23.133.345,66 e 23.867.345,48 e 60,9%
andere afdelingen Ministerie Cultuur, Jeugd, Sport en Media 2.542.897,75 e 3.323.208,50 e 8,5%
andere ministeries Vlaamse overheid 1.907.049,94 e 2.836.955,06 e 7,2%
parastatalen 1.078.982,89 e 683.680,60 e 1,7%
provincie 1.836.619,52 e 1.813.364,85 e 4,6%
gemeente 192.288,25 e 334.957,74 e 0,9%
VGC 965.412,02 e 397.472,10 e 1,0%
Europese Unie 92.149,58 e 299.372,09 e 0,8%
overige 4.607.358,54 e 5.663.945,84 e 14,4%
totaal 36.356.104,15 e 39.220.302,26 e 100,0%
3. DE FINANCIËN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 185
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
61% 8% 7% 2% 5% 1% 1% 1% 14%
Afdeling
Volksontwik-
keling
andere afde-
lingen Minis-
terie Cultuur,
Jeugd, Sport
en Media
andere
ministeries
Vlaamse
overheid
parastatalen provincie gemeente VGCEuropese
Unieoverige
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
VER: detail inkomsten: procentuele verdeling subsidies
Van alle subsidies komt ongeveer 61% van de toepassing van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk (uitbetaald
door het IVA Sociaal-Cultureel Werk, hier aangeduid als Afdeling Volksontwikkeling). De subsidies vanwege het decreet bedragen 22%
van het totaal aan inkomsten.
3. DE FINANCIËN
186 | PROFIEL VAN DE SECTOR PROFIEL VAN DE SECTOR | 187
3.5.2 BEWEGINGEN
1. Inkomsten en uitgaven bewegingen
2007 2008
inkomsten
omzet 245.787,00 e 252.651,44 e 1,7%
lidgelden 90.831,64 e 117.071,24 e 0,8%
schenkingen en legaten 4.021.309,72 e 3.422.455,53 e 23,1%
subsidies 6.315.486,95 e 6.448.451,55 e 43,5%
sociaal-culturele activiteiten 1.648.276,39 e 1.633.038,42 e 11,0%
recuperatie personeelskosten 1.167.778,90 e 1.203.206,99 e 8,1%
andere inkomsten 1.606.874,70 e 1.749.660,86 e 11,8%
totaal 15.096.345,30 e 14.826.536,03 e 100,0%
2007 2008
uitgaven
personeelskosten 7.333.865,17 e 7.682.214,01 e 51,8%
handelsgoederen 118.939,66 e 171.976,32 e 1,2%
diverse goederen en diensten 5.971.406,11 e 5.174.059,59 e 34,9%
afschrijvingen-voorzieningen 315.364,86 e 351.646,93 e 2,4%
andere bedrijfskosten 105.135,15 e 203.327,48 e 1,4%
financiële kosten 72.936,89 e 66.701,57 e 0,4%
uitzonderlijke kosten 122.273,62 e 59.182,03 e 0,4%
overboekingen 1.056.423,84 e 1.117.428,10 e 7,5%
totaal 15.096.345,30 e 14.826.536,03 e 100,0%
2% 1% 23% 43% 11% 8% 12%
omzet lidgeldenschenkingen
en legatensubsidies
sociaal-culturele
activiteiten
recuperatie per-
soneelskostenandere inkomsten
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
BEW: procentuele verdeling inkomsten
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT 3. DE FINANCIËN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 187
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
52% 1% 35% 2% 1% 0% 0% 8%
personeels-kosten
handels-goederen
diverse goede-ren en diensten
afschrijvingen-voorzieningen
andere bedrijfskosten
financiële kosten
uitzonderlijke kosten
overboekingen
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
BEW: procentuele verdeling uitgaven
De bewegingen realiseren in 2008 uitgaven ten belope van bijna 15 miljoen euro. Bijna 52% gaat naar personeelskosten. De directe
werking (diverse goederen en diensten) van de bewegingen is goed voor ongeveer 35% van de uitgaven.
Langs de inkomstenzijde noteren we ruim 43% subsidies en een hoog percentage aan schenkingen en legaten (23%).
2. Detail inkomsten: subsidies bewegingen
2007 2008
Afdeling Volksontwikkeling 3.911.897,22 e 4.114.046,28 e 63,8%
andere afdelingen Ministerie Cultuur, Jeugd, Sport en Media 792.398,36 e 820.451,24 e 12,7%
andere ministeries Vlaamse overheid 582.006,88 e 562.297,20 e 8,7%
parastatalen 66.592,69 e 61.943,58 e 1,0%
provincie 46.515,85 e 67.954,25 e 1,1%
gemeente 86.820,62 e 45.449,10 e 0,7%
VGC 16.897,94 e 0,00 e 0,0%
Europese Unie 435.590,30 e 293.579,07 e 4,6%
overige 376.767,09 e 482.730,83 e 7,5%
totaal 6.315.486,95 e 6.448.451,55 e 100,0%
64% 13% 9% 1% 1% 1% 0% 5% 7%
Afdeling
Volksontwik-
keling
andere afde-
lingen Minis-
terie Cultuur,
Jeugd, Sport
en Media
andere
ministeries
Vlaamse
overheid
parastatalen provincie gemeente VGCEuropese
Unieoverige
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
BEW: detail inkomsten: procentuele verdeling subsidies
3. DE FINANCIËN
188 | PROFIEL VAN DE SECTOR PROFIEL VAN DE SECTOR | 189
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
Van alle subsidies komt ongeveer 64% van de toepassing van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk (uitbetaald
door het IVA Sociaal-Cultureel Werk, hier aangeduid als Afdeling Volksontwikkeling). De subsidies vanwege het decreet bedragen 28%
van het totaal aan inkomsten
3. DE FINANCIËN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 189
0% 0% 0% 80% 10% 4% 6%
omzet lidgeldenschenkingen
en legatensubsidies
sociaal-culturele
activiteiten
recuperatie per-
soneelskostenandere inkomsten
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
3.5.3 VOLKSHOGESCHOLEN
1. Inkomsten en uitgaven volkshogescholen
2007 2008
inkomsten
omzet 31.460,27 e 26.010,09 e 0,2%
lidgelden 0,00 e 0,00 e 0,0%
schenkingen en legaten 108.041,91 e 0,00 e 0,0%
subsidies 10.830.917,72 e 11.848.491,10 e 80,0%
sociaal-culturele activiteiten 1.397.313,18 e 1.528.123,31 e 10,3%
recuperatie personeelskosten 522.534,33 e 572.188,83 e 3,9%
andere inkomsten 466.652,29 e 831.287,25 e 5,6%
totaal 13.356.919,70 e 14.806.100,58 e 100,0%
2007 2008
uitgaven
personeelskosten 7.834.550,67 e 8.952.014,99 e 60,5%
handelsgoederen 19.804,12 e 18.957,46 e 0,1%
diverse goederen en diensten 3.405.578,43 e 3.700.136,69 e 25,0%
afschrijvingen-voorzieningen 535.800,43 e 1.259.384,51 e 8,5%
andere bedrijfskosten 7.666,93 e 9.673,13 e 0,1%
financiële kosten 45.980,11 e 70.775,62 e 0,5%
uitzonderlijke kosten 85.725,22 e 35.971,44 e 0,2%
overboekingen 1.421.813,79 e 759.186,74 e 5,1%
totaal 13.356.919,70 e 14.806.100,58 e 100,0%
VHS: procentuele verdeling inkomsten
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
3. DE FINANCIËN
190 | PROFIEL VAN DE SECTOR PROFIEL VAN DE SECTOR | 191
60% 0% 25% 9% 0% 0% 0% 5%
personeels-kosten
handels-goederen
diverse goede-ren en diensten
afschrijvingen-voorzieningen
andere bedrijfskosten
financiële kosten
uitzonderlijke kosten
overboekingen
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
VHS: procentuele verdeling uitgaven
De Vormingplus-centra realiseren in 2008 uitgaven ten belope van bijna 15 miljoen euro. 60% gaat naar personeelskosten. De directe
werking (diverse goederen en diensten) van de Vormingplus-centra is goed voor ruim 25% van de uitgaven.
Langs de inkomstenzijde noteren we 10% voor de activiteiten en 80% subsidies.
2. Detail inkomsten: subsidies volkshogescholen
2007 2008
Afdeling Volksontwikkeling 10.052.809,70 e 11.124.384,75 e 93,9%
andere afdelingen Ministerie Cultuur, Jeugd, Sport en Media 301.858,07 e 273.650,24 e 2,3%
andere ministeries Vlaamse overheid 65.514,22 e 125.345,92 e 1,1%
parastatalen 41.973,33 e 42.093,80 e 0,4%
provincie 78.990,04 e 91.627,64 e 0,8%
gemeente 25.873,66 e 30.423,42 e 0,3%
VGC 123.575,22 e 118.118,21 e 1,0%
Europese Unie 0,00 e 11.905,21 e 0,1%
overige 140.323,48 e 30.941,91 e 0,3%
totaal 10.830.917,72 e 11.848.491,10 e 100,0%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
3. DE FINANCIËN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 191
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
94% 2% 1% 0% 1% 0% 1% 0% 0%
Afdeling
Volksontwik-
keling
andere afde-
lingen Minis-
terie Cultuur,
Jeugd, Sport
en Media
andere
ministeries
Vlaamse
overheid
parastatalen provincie gemeente VGCEuropese
Unieoverige
VHS: detail inkomsten: procentuele verdeling subsidies
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Van alle subsidies komt ongeveer 94% van de toepassing van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk (uitbetaald
door het IVA Sociaal-Cultureel Werk, hier aangeduid als Afdeling Volksontwikkeling). De subsidies vanwege het decreet bedragen 75%
van het totaal aan inkomsten.
3. DE FINANCIËN
192 | PROFIEL VAN DE SECTOR PROFIEL VAN DE SECTOR | 193
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
3.5.4 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
1. inkomsten en uitgaven landelijke vormingsinstellingen
2007 2008
inkomsten
omzet 1.941.503,91 e 1.970.124,73 e 6,0%
lidgelden 80.173,29 e 73.305,78 e 0,2%
schenkingen en legaten 5.110.906,23 e 4.364.717,00 e 13,2%
subsidies 13.247.029,18 e 13.305.047,96 e 40,2%
sociaal-culturele activiteiten 9.065.852,87 e 8.793.746,19 e 26,6%
recuperatie personeelskosten 2.464.795,28 e 2.701.219,16 e 8,2%
andere inkomsten 2.200.128,69 e 1.879.846,15 e 5,7%
totaal 34.110.389,45 e 33.088.006,97 e 100,0%
2007 2008
uitgaven
personeelskosten 19.113.510,27 e 18.326.509,80 e 55,4%
handelsgoederen 401.664,00 e 348.474,54 e 1,1%
diverse goederen en diensten 12.466.237,72 e 12.320.567,85 e 37,2%
afschrijvingen-voorzieningen 323.185,17 e 255.671,17 e 0,8%
andere bedrijfskosten 423.783,57 e 575.866,90 e 1,7%
financiële kosten 41.024,20 e 182.380,05 e 0,6%
uitzonderlijke kosten 216.843,03 e 77.810,82 e 0,2%
overboekingen 1.124.141,49 e 1.000.725,84 e 3,0%
totaal 34.110.389,45 e 33.088.006,97 e 100,0%
6% 0% 13% 40% 27% 8% 6%
omzet lidgeldenschenkingen
en legatensubsidies
sociaal-culturele
activiteiten
recuperatie per-
soneelskostenandere inkomsten
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
LVI: procentuele verdeling inkomsten
3. DE FINANCIËN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 193
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
55% 1% 37% 1% 2% 1% 0% 3%
personeels-kosten
handels-goederen
diverse goede-ren en diensten
afschrijvingen-voorzieningen
andere bedrijfskosten
financiële kosten
uitzonderlijke kosten
overboekingen
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
LVI: procentuele verdeling uitgaven
De landelijke vormingsinstellingen realiseren in 2008 uitgaven ten belope van iets meer dan 33 miljoen euro. 55% gaat naar per-
soneelskosten. De directe werking (diverse goederen en diensten) van de landelijke vormingsinstellingen is goed voor 37% van de
uitgaven.
Langs de inkomstenzijde noteren we ongeveer 27% voor de activiteiten en 40% subsidies.
De subsidies alleen dekken dus net de kosten van de directe werking, maar niet de personeelskosten.
2. Detail inkomsten: subsidies landelijke vormingsinstellingen
2007 2008
Afdeling Volksontwikkeling 10.472.909,69 e 10.316.203,71 e 77,5%
andere afdelingen Ministerie Cultuur, Jeugd, Sport en Media 406.903,87 e 296.182,95 e 2,2%
andere ministeries Vlaamse overheid 776.004,21 e 1.116.556,80 e 8,4%
parastatalen 49.645,85 e 127.753,88 e 1,0%
provincie 366.213,94 e 338.811,23 e 2,5%
gemeente 26.694,73 e 12.251,27 e 0,1%
VGC 19.371,23 e 42.031,42 e 0,3%
Europese Unie 60.123,86 e 69.417,92 e 0,5%
overige 1.069.161,80 e 985.838,78 e 7,4%
totaal 13.247.029,18 e 13.305.047,96 e 100,0%
3. DE FINANCIËN
194 | PROFIEL VAN DE SECTOR
3.5 FINANCIËLE ANALYSE PER WERKSOORT
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%78% 2% 8% 1% 3% 0% 0% 1% 7%
Afdeling
Volksontwik-
keling
andere afde-
lingen Minis-
terie Cultuur,
Jeugd, Sport
en Media
andere
ministeries
Vlaamse
overheid
parastatalen provincie gemeente VGCEuropese
Unieoverige
LVI: detail inkomsten: procentuele verdeling subsidies
Van alle subsidies komt ongeveer 78% van de toepassing van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk (uitbetaald
door het IVA Sociaal-Cultureel Werk, hier aangeduid als Afdeling Volksontwikkeling). De subsidies vanwege het decreet bedragen 31%
van het totaal aan inkomsten.
3. DE FINANCIËN
196 | PROFIEL VAN DE SECTOR PROFIEL VAN DE SECTOR | 197
3.6 SUBSIDIECIJFERS PER WERKSOORT PER ORGANISATIE
3.6 SUBSIDIECIJFERS PER WERKSOORT PER ORGANISATIE
We vermelden hier de subsidiecijfers voor 2008 zoals vermeld in het Jaarverslag van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor
Jeugd en Volwassenen. Bij het ter perse gaan waren deze bedragen nog steeds voorwaardelijk.
3.6.1 VERENIGINGEN
VOSOG Scouting voor volwassenen 54.614,62 e
Federation of Anglophone Africans in Belgium (FAAB) 94.509,51 e
Latijns-Amerikaanse Federatie (LAF) 117.649,72 e
Welzijnsschakels 121.790,60 e
Federatie Wereldvrouwen 123.982,83 e
Het Vlaamse Kruis 194.864,96 e
Educatieve Vereniging voor Ouderwerking in het Officieel Onderwijs (EVO) 202.172,40 e
Verbond VOS, Vlaamse Vredesvereniging (VOS) 202.172,40 e
ConTempo 207.044,02 e
FVK-Rodenbachfonds 207.044,02 e
Holebifederatie 207.044,02 e
Federatie van Vooruitstrevende Verenigingen (CDF) 209.967,00 e
Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims (VOEM) 213.864,30 e
Unie van Turkse Verenigingen (UTV) 216.056,53 e
Masereelfonds 219.223,08 e
Forum van Vlaamse Vrouwen (FVV) 221.658,90 e
Vlaams Verbond voor Gepensioneerden (VVVG) 224.094,71 e
LVZ Vormingsdienst 226.530,52 e
Federatie Onafhankelijke Senioren (FedOS) 231.402,14 e
A. Vermeylenfonds 233.837,96 e
Platform van Afrikaanse gemeenschappen 241.632,55 e
AIF, Multiculturele Federatie van Zelforganisaties 248.209,24 e
Vlaamse Volksbeweging 251.161,71 e
Federatie van Marokkaanse Democratische Organisaties (FMDO) 258.196,08 e
Acli-Vlaanderen 258.926,82 e
Federatie van Vlaamse Simileskringen 259.995,06 e
ATB De Natuurvrienden 261.785,35 e
Amnesty International Vlaanderen 266.322,73 e
Liberale Vrouwen 278.531,29 e
Willemsfonds 285.274,01 e
Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging (HVV) 286.366,30 e
Unie der Turks Islamitische Culturele Verenigingen (Turkse Unie van België) 288.887,31 e
Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren (VELT) 293.310,93 e
Federatie van Zelforganisaties in Vlaanderen (FZO-VL) 302.723,38 e
Federatie Marokkaanse Verenigingen (FMV) 303.935,82 e
Vereniging voor personen met een handicap (VFG) 323.176,55 e
Internationaal Comité (IC) 350.125,59 e
Unizo-Vorming - zelfstandige ondernemers 366.764,48 e
Neos - netwerk van ondernemende senioren 370.554,74 e
Linx+ 381.925,50 e
3. DE FINANCIËN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 197
3.6 SUBSIDIECIJFERS PER WERKSOORT PER ORGANISATIE
Vlaamse Confederatie van Ouders en Ouderverenigingen (VCOV) 431.220,66 e
vtbKultuur 433.093,94 e
KVG-Vorming - Open kijk op handicap 507.638,68 e
Liberale Beweging voor Volksontwikkeling (LBV) 529.335,82 e
Markant - Netwerk van Ondernemende Vrouwen 579.078,82 e
Curieus 596.380,73 e
VIVA-SVV Socialistische Vrouwenvereniging 622.333,59 e
S-Plus 655.540,88 e
Pasar - Vleugels voor je vrije tijd 671.717,23 e
Davidsfonds 690.459,87 e
Gezinsbond 722.900,96 e
Ziekenzorg CM 756.175,31 e
Landelijke Gilden 812.341,41 e
OKRA 967.456,49 e
KWB 1.259.647,75 e
KVLV - Vrouwen met vaart 1.285.386,87 e
KAV - Vrouwen die bewegen 1.994.494,25 e
totaal 23.122.532,94 e
3. DE FINANCIËN
198 | PROFIEL VAN DE SECTOR PROFIEL VAN DE SECTOR | 199
3.6 SUBSIDIECIJFERS PER WERKSOORT PER ORGANISATIE
3.6.2 BEWEGINGEN
Bond zonder Naam Cultuur 81.921,93 e
Instituut voor Maatschappijkritische Actie, Vorming en Onderzoek (IMAVO) 81.921,93 e
Kerkwerk Multicultureel Samenleven 81.921,93 e
Kif Kif 81.921,93 e
Koerdisch Instituut 81.921,93 e
Liga voor Mensenrechten 81.921,93 e
LINC 81.921,93 e
Vluchtelingenwerk Vlaanderen 81.921,93 e
Voedselteams 81.921,93 e
Wervel 81.921,93 e
Verbruikersateljee 92.844,85 e
De Wakkere Burger 98.306,32 e
Integraal 98.306,32 e
Beweging Tegen Geweld - Zijn 109.229,24 e
Blindenzorg Licht en Liefde - Zicht op Cultuur 109.229,24 e
EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief) 109.229,24 e
Netwerk Bewust Verbruiken 109.229,24 e
Vaka/Hand in Hand 109.229,24 e
Forum voor Vredesactie 131.075,09 e
Sociumi 131.075,09 e
zij-kant 131.075,09 e
Ryckevelde 136.536,55 e
Mobiel 21 141.998,01 e
Bedevaart naar de graven aan de IJzer 163.843,86 e
De Maakbare Mens 163.843,86 e
GetBasic 163.843,86 e
Pax Christi Vlaanderen 163.843,86 e
Welzijnszorg 163.843,86 e
Vrede 174.766,78 e
Toemeka 179.736,71 e
Netwerk Vlaanderen 218.458,48 e
totaal 3.718.764,09 e
3. DE FINANCIËN
PROFIEL VAN DE SECTOR | 199
3.6 SUBSIDIECIJFERS PER WERKSOORT PER ORGANISATIE
3.6.3 VOLKSHOGESCHOLEN
Vormingplus regio Brugge 448.647,09 e
Vormingplus Brussel (Citizenne) 497.556,12 e
Vormingplus regio Mechelen 512.495,40 e
Vormingplus Oostende-Westhoek 587.054,19 e
Vormingplus Vlaamse Ardennen-Dender 622.837,69 e
Vormingplus Waas-en-Dender 683.274,77 e
Vormingplus Kempen 684.583,88 e
Vormingplus Oost-Brabant 763.638,55 e
Vormingplus Midden en Zuid West-Vlaanderen 831.800,87 e
Vormingplus Halle-Vilvoorde (Arch’educ) 940.765,23 e
Vormingplus Gent-Eeklo 960.908,19 e
Vormingplus Limburg 1.330.349,88 e
Vormingplus Antwerpen 1.559.893,49 e
totaal 10.423.805,35 e
3. DE FINANCIËN
200 | PROFIEL VAN DE SECTOR PROFIEL VAN DE SECTOR | 201
3.6 SUBSIDIECIJFERS PER WERKSOORT PER ORGANISATIE
3.6.4 LANDELIJKE VORMINGSINSTELLINGEN
Atelier Cirkel 126.705,92 e
Inverde 126.705,92 e
Motief 126.705,92 e
Universiteit Vrije Tijd Davidsfonds 126.705,92 e
Halewynstichting 136.969,10 e
Uitstraling Permanente Vorming (UPV) 155.594,87 e
Vormingscentrum Opvoeding en Kinderopvang (VCOK) 158.382,40 e
Impuls 174.347,34 e
Timotheus 199.750,42 e
Stichting Lodewijk de Raet 221.735,36 e
Amarant 274.575,48 e
Zorg-Saam 283.200,03 e
Centrum voor Natuur- en Milieu-educatie (CVN) 380.117,76 e
Natuurpunt Educatie 380.117,76 e
Centrum voor Christelijk Vormingswerk (CCV), partner in christelijk vormingswerk 392.996,69 e
Vormingsinstituut Rode Kruis Vlaanderen 398.418,33 e
PRH-Persoonlijkheid en Relaties 411.948,60 e
Wisper 665.968,21 e
totaal 4.740.946,03 e
1. Gespecialiseerde vormingsinstellingen
Werknemerswelzijn 381.484,10 e
Vorming en Actie 879.586,34 e
Ateliers voor Werknemersvorming 1.487.720,10 e
totaal 2.748.790,54 e
2. Syndicale vormingsinstellingen
KR8 507.536,12 e
Op-Stap 658.090,08 e
Z11 548.508,57 e
totaal 1.714.134,77 e
3. Vormingsinstellingen voor personen met een handicap
Vijftact 739.652,02 e
4. Federatie van vormingsdiensten voor personen met een handicap
3. DE FINANCIËN
204 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 205 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 205
INHOUD
INLEIDING 207
1.MINISTERANCIAUX,ZIJNKABINETENDESOCIAAL-CULTURELESECTOR 208
2.MINISTERANCIAUXENZIJNADMINISTRATIEVOORDESOCIAAL-CULTURELESECTOR 210
3.HETVLAAMSPARLEMENT,DECOMMISSIECULTUUR 212
4.HETDECREETVOORHETSOCIAAL-CULTUREELVOLWASSENENWERK 213
5.HETGELDVOORHETSOCIAAL-CULTUREELVOLWASSENENWERK 216
6.DEDIVERSEWERKSOORTENINHETSOCIAAL-CULTUREELVOLWASSENENWERK 220
7.DEBELANGENBEHARTIGINGENONDERSTEUNINGINHETSOCIAAL-CULTUREELVOLWASSENENWERK 229
8.TEWERKSTELLING 232
9.HETADVIESSTELSEL 235
10.STANDPUNTENFOV 237
11.HETETHEMA’S 238
11.1. VRIJWILLIGERSBELEID 238
11.2. AUTEURSRECHTEN 245
11.3. PARTICIPATIE 249
11.4. VEILIGHEID IN VERENIGINGSLOKALEN 252
11.5. DE VERENIGDE VERENIGINGEN EN DE ONDERSTEUNING VAN HET MIDDENVELD 253
11.6. HET VALORISEREN VAN COMPETENTIES 255
11.7. OPLEIDINGSCHEQUES 256
206 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 207 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 207
INLEIDINGIn dit deel focussen we op het beleid dat in de referteperiode van het parlementaire jaar 2008-2009 voor en over de sociaal-culturele
volwassenensector is gevoerd. We nemen hierbij verschillende actoren onder de loep. We proberen de lezer (het personeel van de
sociaal-culturele volwassenenorganisaties, een bestuurder, ja zelfs een kabinetsmedewerker, ambtenaar of een geïnteresseerde
buitenstaander) mee te laten kijken in de beleidsontwikkelingen van alle dag. Wie werkt op het Kabinet van de minister van Cultuur
voor de sociaal-culturele sector, welke ambtenaren maken het mooie weer, welke politici tonen een levendige belangstelling voor ons
werk, zijn er voor onze sector relevante adviezen afgeleverd door de adviesraden? Wat zijn de hete thema’s in het beleid ten aanzien
van onze sector? Vragen die in dit deel een antwoord krijgen.
We streven een zo groot mogelijke volledigheid na. Toch is het een afweging geweest welke items we aan bod moesten laten komen.
Uiteindelijk kozen we ervoor sterk in te zoomen op het Kabinet van de minister van Cultuur, het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk
voor Jeugd en Volwassenen en het Vlaams Parlement. We laten zien welke beslissingen werden genomen, welke omzendbrieven
verstuurd en welke parlementaire vragen gesteld. We nemen zowel de hele sector als de verschillende werksoorten in ogenschouw.
Daarnaast hebben we ook aandacht voor de manier waarop de FOV en het steunpunt SoCiuS in de beleidscontext een rol spelen. We
eindigen met een overzicht van zogenaamde hete thema ’s. Daar laten we zien hoe in de Vlaamse, maar ook federale beleidscontext
allerlei thema ’s te berde werden gebracht die van rechtstreeks belang zijn voor de sociaal-culturele volwassenenorganisaties.
In dit deel verwijzen we courant naar relevante brondocumenten. Deze documenten zijn gebruiksvriendelijk opgenomen op de CD-
ROM bij dit boek.
INLEIDING
208 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 209 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
1. MINISTER ANCIAUX, ZIJN KABINET EN DE SOCIAAL-CULTURELE SECTOR
1. MINISTER ANCIAUX, ZIJN KABINET EN DE SOCIAAL-CULTURELE SECTOR
1. De Minister en zijn Kabinet
In het parlementair jaar 2008-2009 is Bert Anciaux minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel. Guy Redig is zijn kabinetschef.
In het Kabinet werken een aantal medewerk(st)ers rond de diverse sociaal-culturele materies (voor de huidige Kabinetssamen-
stelling, zie doc. 1). Dirk Verbist, raadgever op het Kabinet, is verantwoordelijk voor cultuurparticipatie, maar volgt ook nog de
wijziging en uitvoering van het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk op. Malika Abbad is verantwoordelijk voor het sociaal-
cultureel werk.
Voor de migrantenorganisaties en interculturaliteit is Söhret Yildirim verantwoordelijk, terwijl het project “Samen Vereenvoudigen”
wordt opgevolgd door Inge Loodsteen.
2. Beleidsnota Cultuur
Bij het begin van een nieuwe regeerperiode dienen de leden van de Vlaamse Regering hun zogenaamde beleidsnota’s in bij het
Vlaams Parlement. Een beleidsnota is een document waarin een minister aangeeft hoe hij of zij voor zijn of haar bevoegdheden
het regeerakkoord zal realiseren in de loop van de legislatuur. De beleidsnota’s geven dus de grote strategische keuzes en opties
van het beleid voor de duur van de regeerperiode weer.
Het indienen van beleidsnota’s is vastgelegd in het reglement van het Vlaams Parlement. De nota’s worden ingediend bij de voor-
zitter van het Vlaams Parlement. In de weken volgend op de indiening worden ze besproken en wordt erover gestemd.
Bij het begin van de huidige legislatuur van het Vlaams parlement, werd door cultuurminister Bert Anciaux (sp.a) een beleidsnota
(zie doc. 2) geschreven over het beleidsdomein Cultuur. Deze beleidsnota omvat ook keuzes en opties voor het beleid voor het
sociaal-cultureel volwassenenwerk. In zijn beleidsnota focuste de minister onder andere sterk op de uitvoering van het decreet
voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk, de uitdagingen op het vlak van (cultuur)participatie van kansengroepen en de moge-
lijkheden voor migrantenverenigingen.
3. Beleidsbrieven
Een beleidsbrief is een overzicht door elke Vlaamse minister van de manier waarop de begroting uitgevoerd wordt voor zijn of haar
beleidsdomein(en) tijdens het lopende begrotingsjaar en van het beleid dat hij of zij tijdens het volgende begrotingsjaar wil voeren.
Een beleidsbrief bevat ook een overzicht van de manier waarop de regering het regeerakkoord, de beleidsnota’s en de resoluties
en moties van het Parlement heeft uitgevoerd.
Elke minister dient één of meer beleidsbrieven in, voor de domeinen waarover hij of zij bevoegd is. Beleidsbrieven worden samen
met het ontwerp van decreet ‘houdende de algemene uitgavenbegroting’ ingediend. De beleidsbrieven worden besproken in de
commissie die bevoegd is voor het domein van de beleidsbrief, samen met het gedeelte van het ontwerp van decreet houdende
de algemene uitgavenbegroting waarvoor diezelfde commissie bevoegd is. In het jaar waarin de regering wordt benoemd, moet zij
geen beleidsbrieven indienen, wel beleidsnota’s.
Ook de minister van Cultuur schrijft jaarlijks een beleidsbrief, de zogenaamde ‘beleidsbrief Cultuur’. Deze beleidsbrief omvat ook
de keuzes en opties voor het beleid voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk voor dat jaar.
3.1BeleidsbriefCultuur2008-2009
Minister Anciaux levert met de laatste beleidsbrief uit de legislatuur 2004-2009 een lijvig werkstuk af (zie doc. 3). In 166 pagina’s
ontvouwt de minister een goed overzicht van de ambities die hij in de bijna afgelopen legislatuurperiode heeft gerealiseerd. In
de beleidsbrief wordt een beleids- en budgettaire reconstructie gemaakt van de voorbije regeerperiode. Gerelateerd aan het
208 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 209 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 209
1. MINISTER ANCIAUX, ZIJN KABINET EN DE SOCIAAL-CULTURELE SECTOR
Documenten
1. Samenstelling van het kabinet van minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel
2. Beleidsnota 2004 - 2009 Cultuur van minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel
3. Beleidsbrief Cultuur. Beleidsprioriteiten 2008-2009 van minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel
Vlaams Parlement
Zitting 2008 - 2009
Stuk 1902 (2008-2009) - Nr. 1
28 oktober 2008
4. Beleidsbrief Cultuur. Beleidsprioriteiten 2008-2009, van minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel
Vlaams Parlement
Zitting 2008 - 2009
Stuk 1902 (2008 -2009) - Nr. 1 (uittreksel p. 54-58)
28 oktober 2008
begin van de legislatuur 1999-2004, zijn de beleidskredieten voor Cultuur met 102 percent gestegen. In de beleidsbrief geeft de
minister een terugblik op de periode 1999-2009, focust hij op de stand van zaken in 2008 en doet hij een prognose voor 2009. Hij
doet dit achtereenvolgens voor de zogenaamde transversale materies (zoals interculturaliseren, internationaal cultuurbeleid, de
adviesraad), het sociaal-cultureel werk, het cultureel erfgoed en de professionele kunsten.
Voor de sector van het sociaal-cultureel volwassenenwerk overschouwt de minister nog even het tracé dat liep van de toenmalige
Bouwstenennota tot het nieuwe en herhaaldelijk aangepaste decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk (zie doc. 4).
Budgettair resulteerde dit tracé in een verhoging van het budget voor het decreet van 37,7 miljoen euro in 1999 tot 53,5 miljoen
euro in 2009.
Voor 2009 brengt minister Anciaux een zestal punten onder de aandacht, nadat hij nogmaals heeft aangestipt dat de budgettaire
engagementen zoals afgesproken zullen worden nagekomen en dat een volledige toepassing van de index is gegarandeerd:
- de visitaties hebben een verlengstuk in het eindevaluatieverslag, dat bepalend zal zijn voor de toegekende subsidies
- bij de verenigingen wordt 600.000 euro vrijgemaakt om de verenigingen die in hun groei gefnuikt werden door het decreet
toch al in ruime mate tegemoet te komen
- voor de verenigingen wordt 500.000 euro gereserveerd om experimentele initiatieven op te zetten
- voor de volkshogescholen worden vanaf 2009 concrete stappen gezet in de richting van gezamenlijke afspraken over het
profiel en de gezamenlijke rol van de 13 Vormingplussen
- het Portfolioproject van SoCiuS en het Steunpunt Jeugd wordt verder uitgebouwd, waarbij gehoopt wordt dat het portfolio-
instrument ontwikkeld en gedragen wordt door de sector
- de middelen voor aanvullende tewerkstelling worden in 2009 volledig toegevoegd aan de basisallocaties voor de sector. Een
herverdelingsvoorstel, voorgesteld door de FOV en de sociale partners, wordt verder uitgewerkt
210 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 211 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
2. MINISTER ANCIAUX EN ZIJN ADMINISTRATIE VOOR DE SOCIAAL-CULTURELE SECTOR
Naast zijn Kabinet wordt een minister ook bijgestaan door de overheidsadministratie. In het voorbije jaar deden zich in de Admini-
stratie een aantal wijzigingen voor.
1. Het beleidsdomein Cultuur, Jeugd, Sport en Media
In het beleidsdomein Cultuur, Jeugd, Sport en Media (zie doc. 1) situeert zich het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media.
Het Departement wordt geleid door Christine Claus. Daarnaast zijn er twee Intern Verzelfstandige Agentschappen (IVA’s) zonder
rechtspersoonlijkheid: Kunsten en Erfgoed, met als administrateur-generaal Jos Van Rillaer, en Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd
en Volwassenen met als administrateur-generaal An Vrancken. Het Departement en deze beide IVA’s vormen samen het Vlaams
Ministerie van Cultuur, Jeugd, Sport en Media.
De managers of topambtenaren van het Departement en de agentschappen (ook Bloso en de Regulator voor de Media) vormen
samen de beleidsraad van de Administratie Cultuur, Jeugd, Sport en Media. De beleidsraad is het forum waar het politieke en
administratieve domein elkaar ontmoeten en overleggen om de politieke beleidsvoering door de regering te ondersteunen. Dit
overleg zal mee worden geïnspireerd door de beleidsadviezen over strategische beleidsaangelegenheden door de Strategische
Adviesraad voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media (SARC).
2. Het Intern Verzelfstandigd Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen
Het Intern Verzelfstandigd Agentschap (IVA) Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen (zie doc. 2) telt bijna 100
personeelsleden. Het Agentschap heeft als missie het stimuleren van een rijk en gedifferentieerd aanbod aan sociaal-culturele
activiteiten die op niet-commerciële basis worden georganiseerd, ter bevordering van de algemene ontwikkeling van alle burgers
- kinderen, jongeren en volwassenen - en ter verhoging van de maatschappelijke en culturele participatie. An Vrancken is de
leidend ambtenaar van het Agentschap. Zij wordt hierin bijgestaan door twee afdelingshoofden: Johan Van Gaens, Afdelingshoofd
Jeugd en Geert Roelandts, Afdelingshoofd Volksontwikkeling en Lokaal Cultuurbeleid.
Geert Roelandts is sedert 1 december 2008 afdelingshoofd. Geert Roelandts is 58 jaar en socioloog. Hij heeft een lange staat van
dienst binnen de Administratie en is geen onbekende voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Hij begon zijn carrière immers
in 1977 als bestuurssecretaris bij het toenmalige Bestuur Volksontwikkeling en Openbare Lectuurvoorziening. In 1988 stapte hij
over naar de Dienst Openbaar Bibliotheekwerk. Sinds 2000 was hij binnen de afdeling Volksontwikkeling en Lokaal Cultuurbeleid
(VOLC) teamverantwoordelijke van het team Lokaal Cultuurbeleid.
3. Drie teams
Het team Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk (zie doc. 3) staat onder leiding van Luc Goossens (directeur) en het team Lokaal
Cultuurbeleid onder leiding van Mia De Smedt (teamverantwoordelijke ad interim).
Luc Goossens volgt ook de interprofessionele akkoorden op. Noemi De Clercq en Katrien Callewaert zijn de verantwoordelijken
voor de volkshogescholen, vormingsinstellingen voor bijzondere doelgroepen, syndicale vormingsinstellingen, de federatie van
vormingsdiensten voor personen met een handicap en de gespecialiseerde vormingsinstellingen. Evita Dhaenens is samen met
Katrien Callewaert domeinverantwoordelijke voor de sociaal-culturele bewegingen. Joris Smeets is de domeinverantwoordelijke
2. MINISTER ANCIAUX EN ZIJN ADMINISTRATIE VOOR DE SOCIAAL-CULTURELE SECTOR
210 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 211 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 211
2. MINISTER ANCIAUX EN ZIJN ADMINISTRATIE VOOR DE SOCIAAL-CULTURELE SECTOR
Documenten
1. Organogram van het beleidsdomein Cultuur, Jeugd, Sport en Media
2. Agentschap Sociaal-Cultureel Werk: opdrachten
3. Samenstelling team Sociaal-Cultureel Werk voor Volwassenen
4. Samenstelling team Participatie
5. Actieplan Administratieve Vereenvoudiging
13 oktober 2008
voor de sociaal-culturele verenigingen en de migrantenverenigingen. Domeinverantwoordelijke voor de amateurkunsten is Elke
Verhaeghe. De algemene ondersteuning ligt in de handen van Anne-Marie Delaere.
Sedert 2 februari 2009 functioneert een derde team: het team Participatie (zie doc. 4). Dit team staat in voor de uitvoering van het
participatiedecreet. Je kan bij hen terecht met vragen over:
- projecten van verenigingen die bijdragen tot een beter leesklimaat
- de projecten ter bevordering van de participatie van kansengroepen in cultuur, jeugdwerk en sport
- het bijzonder cultuuraanbod
- verenigingen met een specifieke opdracht tot het verenigingsleven
Het team is ook verantwoordelijk voor de uitvoering van het decreet Vlaamse gebarentaal en het circusdecreet. De internationale
samenwerking en de nationale orden en medailles horen eveneens thuis in dit team. Het team Participatie wordt aangestuurd
door Marie-Anne Van Hijfte (teamverantwoordelijke). Bart De Boiserie staat in voor de cultuurparticipatieprojecten.
4. Actieplan Administratieve Vereenvoudiging
Eind januari 2009 maakt de Dienst Wetsmatiging het Actieplan ‘Administratieve Vereenvoudiging en kwaliteitsvolle regelgeving’
van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen bekend (zie doc. 5). Het actieplan is gebaseerd op de
nulmeting die in de zomer van 2008 werd gepubliceerd. De resultaten van deze nulmeting zijn niet gebaseerd op wetenschap-
pelijk onderzoek: “Het verkregen cijfermateriaal heeft vooral een indicatieve waarde en niet zozeer een statistische waarde”. Het
Actieplan Administratieve Vereenvoudiging bevat concrete voorstellen om de administratieve lasten binnen het Agentschap tegen
2012 met een derde te verminderen.
Voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk lezen we onder meer dat “naar analogie van de vereenvoudigingen in het decreet
Vlaams jeugdbeleid zou kunnen worden overwogen om de jaarlijkse indiening van een begroting af te schaffen.”
Opmerkelijker en inhoudelijk ingrijpender is het voornemen van het Agentschap om voor de volgende planperiode een leidraad op
te stellen. “Deze [leidraad] kan de organisatie een richtlijn geven over wat al dan niet in een beleidsplan moet worden opgenomen
zodat het risico wordt gereduceerd dat een plan te uitgebreid wordt of overbodige gegevens vermeldt. Ook voor de opmaak van
de voortgangsrapporten zal een leidraad of model worden uitgewerkt.” De overheid zal ook sjablonen maken voor de aanvraag
en/of verantwoording van specifieke subsidies.
212 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 213 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
3. HET VLAAMS PARLEMENT, DE COMMISSIE CULTUUR
1. Vlaams Parlement
Het Vlaams Parlement is de vergadering van Vlaamse volksvertegenwoordigers, die door de burgers om de vijf jaar worden verko-
zen. Het parlement heeft een wetgevende macht en legt de spelregels voor iedereen vast in decreten. Het parlement keurt elk jaar
de begroting goed en controleert de werking van de regering. Op 7 juni 2009 vinden parlementsverkiezingen plaats. Dit leidt tot
een nieuwe samenstelling van het Vlaams Parlement.
2. Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Eén van de commissies in het Vlaams Parlement is de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media (ook wel kortweg: Commis-
sie Cultuur).
Een commissie is een vergadering van een beperkt aantal volksvertegenwoordigers.
Elke commissie bestaat in de regel uit vijftien vaste en vijftien plaatsvervangende leden, verdeeld volgens de sterkte van de
fracties. Elke commissie kiest een voorzitter die de vergaderingen samenroept en voorzit (zie doc. 1). De nieuwe samenstelling
van het Vlaams Parlement (na de verkiezingen van 7 juni 2009) leidt tot een nieuwe samenstelling van de Commissie Cultuur (zie
doc. 2)
De commissies hebben als belangrijkste taak het decreetgevende werk van het Vlaams Parlement voor te bereiden. Een commis-
sie kan ook hoorzittingen organiseren om zich beter te informeren over alle aspecten van een voorstel of ontwerp van decreet.
Elke commissie controleert ook het beleid van de Vlaamse Regering. Zij beschikt daartoe over een aantal controlemogelijkheden.
De volksvertegenwoordigers kunnen een vraag om uitleg stellen aan een minister over een actueel en concreet probleem. Een
volksvertegenwoordiger die een uitgebreider probleem van algemeen belang ter sprake wil brengen, kan een interpellatie houden.
Interpellaties kunnen aanleiding geven tot het indienen van een motie van wantrouwen of een met redenen omklede motie waar-
over in de plenaire vergadering wordt gestemd (zie doc. 3).
De Commissie Cultuur houdt zich in de voorbije periode meer dan eens bezig met het sociaal-cultureel volwassenenwerk. In
andere delen van het beleidsjaarboek gaan we nader in op deze werkzaamheden. We stippen aan dat vooral de begrotings-
besprekingen, de besprekingen van de beleidsbrieven en de behandeling van de problematiek van subsidies en indexering de
parlementsleden bezig houden. Ook het participatiedecreet passeert meermaals de parlementaire revue.
Documenten
1. Samenstelling van de Commissie Cultuur, Jeugd, Sport en Media (legislatuur 2004-2009)
2. Samenstelling van de Commissie Cultuur, Jeugd, Sport en Media (legislatuur 2009-2014)
3. Opdracht van de Commissie Cultuur, Jeugd, Sport en Media
3. HET VLAAMS PARLEMENT, DE COMMISSIE CULTUUR
212 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 213 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 213
4. HET DECREET VOOR HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
4. HET DECREET VOOR HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
1. Gewijzigd decreet in het Belgisch Staatsblad
Op 5 maart 2008 werd een grote wijziging aan het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk in het Vlaams Parlement
goedgekeurd.
Het wijzigingsdecreet verschijnt op 10 september 2008 eindelijk in het Belgisch Staatsblad (zie doc. 1). Het heeft ontiegelijk lang
geduurd vooraleer het decreet, dat op 14 maart 2008 door de Vlaamse regering was bekrachtigd, gepubliceerd raakt. Blijkbaar
lagen vertaalproblemen aan de basis van de immense vertraging.
2. Nieuwe decreetwijziging
In het najaar 2008 krijgt het Vlaams Parlement een nieuwe wijziging van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk
voorgelegd. Het gaat om twee artikels (zie doc. 2), die via het programmadecreet bij de begroting 2009, aan het pas gewijzigde
decreet worden toegevoegd. Het eerste artikel betreft de experimentenregeling voor de verenigingen.
De projecten met een experimenteel karakter, waarvoor de sociaal-culturele verenigingen midden 2008 via een nieuw reglement
kunnen aankloppen voor financiële ondersteuning, krijgen vanaf 2009 een structurele en decretale verankering. Jaarlijks wordt
hiervoor een krediet in de begroting ingeschreven. De Vlaamse Regering moet in een uitvoeringsbesluit de procedure voor de
ondersteuning vastleggen.
Een tweede artikel bevat een tegemoetkoming voor de verenigingen die bij de invoering van het decreet in hun rechtmatige
subsidies waren afgetopt. Bij de realisatie in 2003 van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk was onvoldoende
geld voorhanden om het decreet uit te voeren zoals aan de sector was voorgespiegeld. De rechtmatige groei van een handvol
verenigingen werd omwille van geldgebrek aan banden gelegd. De maximale groei werd immers voor alle organisaties decretaal
beperkt tot 100.000 euro. In het Parlement zegde toenmalig minister van Cultuur Van Grembergen toe dat alles in het werk zou
worden gesteld om het decreet alsnog volledig uit te voeren.
Na vijf jaar noteren we in het dossier een eerste doorbraak. Minister van Cultuur Anciaux komt in 2009 met 600.000 euro over de
brug voor de ’gekortwiekte’ verenigingen. De minister bestempelt de kredietverhoging als een substantiële stap in de richting van
de volledige aflossing van het tekort dat de betrokken organisaties sedert de invoering van het decreet meevoeren.
Op 17 december 2008 keurt het Vlaams Parlement het programmadecreet met de twee aanpassingen aan het decreet voor het
sociaal-cultureel volwassenenwerk goed. Het decreet werd intussen bij de decreten van 19 december 2003, 7 mei 2004, 2 juni
2006, 14 maart 2008 en nu dus ook 19 december 2008 gewijzigd.
3. Nieuwe geconsolideerde tekst
De herhaalde wijzigingen van het decreet bemoeilijken een lezing van een juiste tekst. Vooral de decreetwijziging van 5 maart
2008 zorgt voor veel kopbrekens. Het gaat immers om een wijzigingsdecreet waarin veel wijzigingen aan het oorspronkelijk
decreet van 4 maart 2003 worden aangebracht.
Gelukkig is er de Vlaamse Codex die kort op de bal speelt en de decreetwijzigingen op een snelle en accurate manier aanbrengt in
de vigerende wetgeving (zie doc. 3). Op die manier kunnen de sector en andere geïnteresseerden verder met de juiste en meest
actuele tekstversie.
214 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 215 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
4. HET DECREET VOOR HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
4. Volledig nieuw uitvoeringsbesluit
Op 5 september 2008 keurt de Vlaamse regering het uitvoeringsbesluit bij het aangepaste decreet voor het sociaal-cultureel vol-
wassenenwerk goed (zie doc. 4). De Vlaamse regering maakt de keuze om een volledig nieuw uitvoeringsbesluit uit te vaardigen,
zodat zich geen probleem van coördinatie van teksten stelt zoals bij de decreetwijziging. Op die manier hebben de organisaties
een duidelijk document met de nodige criteria voor hun erkenning en/of subsidiëring.
De tekst van het uiteindelijke besluit wijkt nauwelijks af van de ontwerptekst. Op basis van de opmerkingen van de Raad van State
wordt verduidelijkt dat de aangeboden reactietijd van tien werkdagen om dossiers eventueel te vervolledigen, begint te lopen
vanaf de kennisgeving door de overheid, waarbij de datum van de poststempel bepalend is. Ook wordt nader omschreven wat
gebeurt wanneer de werking van een volkshogeschool niet voldoet en de overheid in een vervanging voorziet. Tenslotte wordt ook
bepaald dat het besluit vanaf 15 september 2008 in werking treedt.
Het duurt weer geruime tijd vooraleer het uitvoeringsbesluit gepubliceerd raakt in het Belgisch Staatsblad. Op 26 november 2008
is het dan toch zo ver. Het nieuwe besluit geeft uitvoering aan het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk.
Het eerste uitvoeringsbesluit bij het decreet dateert van 13 juni 2003. Ook dit besluit werd meermaals gewijzigd, met name op 11
juni 2004, 17 maart 2006 en nu dus op 5 september 2008, in de vorm van een volledig nieuw uitvoeringsbesluit.
5. Experimenten bij verenigingen
In 2008 lanceert minister van Cultuur Bert Anciaux een projectoproep die vernieuwend werken in verenigingen ondersteunt, de zo-
genaamde experimentenregeling. Verenigingen hebben tot 1 juni 2009 de tijd om een projectaanvraag in te dienen. Vernieuwende
projecten kunnen tot 50.000 euro subsidie ontvangen. Vernieuwing is mogelijk op het vlak van methoden, inhoud, invalshoeken of
vorm. De klemtoon ligt op praktijken die ontworpen zijn vanuit samenwerkingsverbanden. Bovendien moeten de projecten werk
maken van minstens één van de volgende prioriteiten:
- continuïteit stimuleren tussen organisaties van jongvolwassenen en volwassenenorganisaties
- toenadering zoeken tot relevante lokale actoren die geen plaats hebben in het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenen-
werk
- nieuwe doelgroepen aanspreken en (potentiële) leden nauwer betrekken door het ontwikkelen van voor de vereniging vernieu-
wende samenwerkingsverbanden in het maatschappelijk middenveld
Artikel 14 bis van het decreet geeft aan deze experimentenregeling een wettelijke basis. In de praktijk blijft het subsidiereglement
van voor de decreetwijziging van kracht (zie doc. 5). Dit wordt met een omzendbrief aan de verenigingen meegedeeld.
Documenten
1. Decreet houdende wijziging van het decreet van 4 april 2003 betreffende het sociaal-cultureel volwassenenwerk
Belgisch Staatsblad, Nr. 277, 10 september 2008 (uittreksel p. 47071-47081)
2. Ontwerp van decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2009
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Stuk 1894 (2008-2009) - Nr. 19 (uittreksel p. 11-12)
17 december 2008
214 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 215 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 215
4. HET DECREET VOOR HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
3. Gecoördineerde versie van het decreet betreffende het sociaal-cultureel volwassenenwerk
Vlaamse Codex
7 oktober 2009
4. Besluit van de Vlaamse Regering houdende de uitvoering van het decreet van 4 april 2003 betreffende het sociaal-cultureel volwas-
senenwerk
5 september 2008
Belgisch Staatsblad, Nr. 364, 26 november 2008 (uittreksel p. 62433-62444)
5. Reglement voor de financiële ondersteuning van projecten van sociaal-culturele verenigingen
19 september 2008
216 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 217 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
5. HET GELD VOOR HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
5. HET GELD VOOR HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
1. Reguliere subsidies
De begroting van de Vlaamse Gemeenschap is opgesplitst per beleidsdomein. De begroting van het beleidsdomein Cultuur, Jeugd,
Sport en Media (CJSM) is op haar beurt onderverdeeld in 8 stukjes. Elk onderdeel van de cultuursector heeft een eigen begro-
tingsprogramma. Een apart programma is er ook dus ook voor de werking van het IVA Sociaal-Cultureel Werk. Uit de cijfers blijkt
dat het hele cultuurdomein goed is voor 969 miljoen euro (niet-gesplitste kredieten).
In luikje D van het beleidsdomein CJSM vinden we de cijfers voor het sociaal-cultureel werk voor volwassenen (zie doc. 1 en
2). De “klassieke” begrotingsposten voor de subsidiëring van het sociaal-cultureel volwassenenwerk, de amateurkunsten en de
uitvoering van het lokaal cultuurbeleid vinden we er terug. Nieuw zijn een resem posten in verband met cultuurparticipatie.
De Vlaamse parlementsleden hebben elk jaar een vette kluif aan de studie en bespreking van de begroting. Dat is ook zo met de
begroting 2009, die hen eind oktober door de Vlaamse Regering wordt bezorgd. Het is beslist geen sinecure om de duizenden
bladzijden cijfer- en commentaartabellen, die nu eenmaal bij zo’n begroting horen, te doorworstelen. Voor het beleidsdomein van
het sociaal-cultureel werk voor volwassenen (in het jargon het programma HD) wordt in 2009 een bedrag van 174,4 miljoen uit-
getrokken. Dit is iets meer dan de 171 miljoen euro die in de begroting 2008 beschikbaar was. Bij de tweede begrotingscontrole
2008 (zie doc. 3), die parallel loopt met de bespreking van de nieuwe begroting 2009, zijn nogal wat begrotingsposten (allocaties)
drastisch gewijzigd. Het is voor de parlementsleden dan ook meer dan puzzelen om inzicht te krijgen in de cijfers.
De tweede begrotingscontrole 2008 brengt een gevoelige stijging teweeg van de budgetten voor de diverse werksoorten binnen
het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Dit is te wijten aan de overdracht van de zogenaamde DAC-middelen naar de begrotings-
posten voor de verschillende werksoorten. Omdat die overdracht in 2008 maar voor 40 percent gebeurde, wordt de resterende 60
percent pas in 2009 overgedragen.
Bovendien zitten in de diverse begrotingsposten ook middelen verscholen voor de toepassing van de index en voor de uitbetaling
van een deel van de VIA-middelen.
De Vlaamse Intersectorale Akkoorden (VIA) zorgen voor nogal wat bijkomende middelen. Vooral het akkoord van 29 maart 2000
(VIA 2) zorgde voor een gevoelige toename van de middelen. De algemene doelstelling van de VIA-bepalingen bestaat er immers
in het statuut van de werknemers die actief zijn in de social-profitsector, inzonderheid de werknemers uit de sociaal-culturele
sector, te verbeteren. De Vlaamse Regering en de sociale partners verbonden er zich toe om in een gezamenlijk overleg een
aantal maatregelen uit te werken en uit te voeren. Tijdens de uitvoeringsperiode van het VIA 2 werden op deze manier collec-
tieve arbeidsovereenkomsten afgesloten binnen het Paritair Comité 329 voor de sociaal-culturele sector. Er werden middelen
vrijgemaakt om de invoering van deze overeenkomsten te ondersteunen. Zo kenden we nieuwe regelingen op het vlak van de
loonharmonisatie (loonvoorwaarden, eindejaarstoelage), extra-verlof voor oudere werknemers, tussenkomsten voor vorming en
managementondersteuning.
Op 8 mei 2005 werd een nieuw akkoord afgesloten tussen regering en sociale partners. Dit VIA 3 loopt vanaf 2006 tot 2010/2011
en heeft drie luiken: uitbreidingsbeleid (bijkomende tewerkstelling), koopkrachtverhoging (met uitbouw van een tweede pensioen-
pijler en een eindejaarspremie) en kwaliteitsverbetering (managementondersteuning en werkdrukvermindering). In de maanden
en jaren nadien zullen ook voor de uitvoering van het nieuwe akkoord nieuwe CAO’s worden afgesloten. Voor de uitvoering van het
hele akkoord heeft de Vlaamse Regering een bedrag van ongeveer 190 miljoen euro voorzien.
Bij de verenigingen zitten in het globale begrotingsbedrag voor 2009 502.574 euro aan VIA-middelen, bij de bewegingen 85.353
euro en bij de instellingen (inclusief de volkshogescholen) 458.365 euro. Bij de FOV zitten 2.850 euro VIA-middelen in de enve-
loppe, bij SoCiuS 31.683 euro. De subsidies aan Kwasimodo worden vanaf 2009 stopgezet. Bij de verenigingen zit daarenboven in
216 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 217 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 217
5. HET GELD VOOR HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
Documenten
1. Ontwerp van decreet houdende de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2009
(aangenomen tekst door de Algemene Vergadering)
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Stuk 15 (2008-2009) - Nr. 13 (uittreksel p. 190-198)
17 december 2008
2. Toelichting bij de middelenbegroting en de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar
2009. Toelichting per programma
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Stuk 13 (2008-2009) - Nr. 1-B (uittreksel p. 795-814)
28 oktober 2008
3. Verslag bespreking ontwerp van decreet houdende tweede aanpassing van de algemene uitgavenbegroting 2008
Vlaams Parlement
de allocatie 600.000 euro voor de afgetopte verenigingen en 500.000 euro voor een bijkomende experimentenbetoelaging.
Uiteindelijk laten de begrotingscijfers 2008 en 2009 zich als volgt lezen:
(begrotingscijfers in 1.000 euro)
De 60,25 miljoen euro die naar het sociaal-cultureel volwassenenwerk gaat, bedraagt 34,5 percent van de middelen die naar het
globale programma Sociaal-Cultureel Werk gaan. De 174,4 miljoen euro voor de totaliteit van het Sociaal-Cultureel Werk (lokaal
cultuurbeleid, amateurkunsten, participatiedecreet en sociaal-cultureel volwassenenwerk) staat voor 0,88 percent van de hele
begroting van de Vlaamse Gemeenschap (19,87 miljard euro). Het sociaal-cultureel volwassenenwerk is goed voor 0,30 percent
van de totaliteit van de Vlaamse begroting.
De begroting 2008 wordt voor de tweede keer aangepast op 12 november 2008. De begroting 2009 wordt op 17 december 2009
goedgekeurd. Die goedkeuringen worden voorafgegaan door besprekingen in de Commissie Cultuur, Jeugd, Sport en Media. Op
20 november 2008 laten de Commissieleden hun licht schijnen op de Beleidsbrief Cultuur 2008-2009 van minister van Cultuur
Anciaux (zie doc. 4). De Commissieleden reflecteren over de voorbije 10 jaar cultuurpolitiek van de minister (zie doc. 5). Iedereen
is het erover eens dat de minister de cultuursector in de voorbije 10 jaar op de kaart zette. Toch zijn er ook wat kritische stemmen
over een paar facetten van het beleid. De toepassing van het participatiedecreet zorgt voor een resem vraagtekens.
allocatie 2008 2008 BC21 2009
Verenigingen 21.687 25.802 31.136
Vormingsinstellingen 19.750 21.222 22.315
Bewegingen 3.608 4.173 4.934
SoCiuS 1.507 1.528 1.569
FOV 287 287 298
Kwasimodo 300 300 0
3 BC2: tweede begrotingscontrole
218 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 219 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
5. HET GELD VOOR HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
Commissie Cultuur
Zitting 2008-2009
Stuk 19 B (2007-2008) - Nr. 3-D (uittreksel p. 6-18)
16 oktober 2008
4. Beleidsbrief Cultuur. Beleidsprioriteiten 2008-2009 van minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel
Vlaams Parlement
Zitting 2008 - 2009
Stuk 1902 (2008-2009) - Nr. 1 (uittreksel p. 54-58)
28 oktober 2008
5. Verslag bespreking ontwerp van decreet houdende de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begro-
tingsjaar 2009
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zitting 2008-2009
Stuk 15 (2008-2009) - Nr. 5-D (uittreksel p. 16-31)
27 november 2008
2. De indexering
Organisaties die gesubsidieerd worden via het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk, krijgen hun subsidies in schij-
ven uitbetaald. Elk jaar wordt de subsidie-enveloppe in 4 voorschotten en een saldo uitgekeerd. De subsidie-enveloppen worden
jaarlijks geïndexeerd.
Artikel 47 van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk bepaalt dat de subsidie-enveloppen van alle organisaties
vanaf 1 januari 2003 gekoppeld worden aan het prijsindexcijfer dat “berekend en benoemd wordt voor de toepassing van artikel
2 van het Koninklijk Besluit van 24 december 1993 ter uitvoering van de wet van 6 januari 1989 tot vrijwaring van het concur-
rentievermogen.” De gezondheidsindex met andere woorden. In 2007 en in het voorjaar 2008 ontstond grote verwarring over de
toepassing van de index.
Omdat de verwarring blijft, dringt het FOV-bestuur via een brief van 19 juni 2008 nogmaals bij minister Anciaux aan op een
juiste indextoepassing (zie doc. 6). De minister slaagt er uiteindelijk in om de indexproblematiek op te lossen. In een brief van 14
juli 2008 (zie doc. 7) aan de FOV deelt hij mee dat de indexering voor het jaar 2007 zal verlopen op basis van de gecorrigeerde
gezondheidsindex en vanaf 2008 op basis van de gezondheidsindex. Zoals gevraagd, zullen de subsidievoorschotten vanaf het
najaar 2008 eveneens geïndexeerd worden.
In het ontwerp van begrotingsdecreet, dat naar aanleiding van de tweede controle van de begroting 2008 van de Vlaamse
Gemeenschap wordt ingediend, zijn de middelen voorzien om de gezondheidsindex toe te passen (zie doc. 8). De bijkomende
indexaanpassing is goed voor een meeruitgave van 297.000 euro bij de verenigingen, 270.000 euro bij de vormingsinstellingen en
volkshogescholen, en van 50.000 euro bij de bewegingen. Het steunpunt SoCiuS ontvangt een bonus van 21.000 euro indexe-
ringsgeld. Minister Anciaux geeft in de Commissie Cultuur toelichting over deze indexering. Door een vergissing bij de Admini-
stratie is bij de werksoort Bewegingen het refertejaar voor de indexering 2004 in plaats van 2003 bij de andere werksoorten. De
bewegingen verliezen daarmee dus een jaar aan indexering. Door Paul Delva (CD&V) ondervraagd over de ongelijke indextoepas-
sing, stelt minister Anciaux dat in de begroting 2008 de middelen aanwezig zijn om de indexformule uit het decreet naar de letter
218 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 219 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 219
5. HET GELD VOOR HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
Documenten
6. Brief van de FOV aan minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel
19 juni 2008
7. Brief van minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel, aan de FOV
14 juli 2008
8. Toelichtingen bij de tweede aanpassing van de middelenbegroting en de tweede aanpassing van de algemene uitgavenbegroting
van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2008
Vlaams Parlement
Zitting 2007-2008
Stuk 17 - A (2007-2008) - Nr. 1-B (uittreksel p. 403-408)
7 juli 2008
9. Verslag bespreking ontwerp van decreet houdende tweede aanpassing van de algemene uitgavenbegroting 2008
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zitting 2008-2009
Stuk 19 B (2007-2008) - Nr. 3-D (uittreksel p. 6-18)
16 oktober 2008
toe te passen. De vergissing in de brieven van de Administratie aan de Bewegingen wordt daarom rechtgezet. Zoals decretaal
bepaald is het jaar 2003 het refertejaar voor de indexering bij alle werksoorten (zie doc. 9).
In overeenstemming met de toezeggingen vanwege minister van Cultuur Anciaux worden sedert het najaar 2008 de subsidie-
voorschotten geïndexeerd volgens de gezondheidsindex. Het saldo 2008 wordt, mede omwille van de regeringswissel niet tijdig
uitgekeerd.
220 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 221 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
6. DE DIVERSE WERKSOORTEN IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
6. DE DIVERSE WERKSOORTEN IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
1. De landelijke verenigingen
Sociaal-culturele verenigingen zijn netwerken van lokale afdelingen of groepen. Een afdeling of groep kan worden gezien als een duur-
zame en zelforganiserende verzameling van vrijwilligers die verantwoordelijkheid opnemen voor de bestuurlijke en inhoudelijke werking
van (een afdeling van) een vereniging. De vrijwilligers worden vanuit een landelijk en eventueel een regionaal secretariaat ondersteund
door een of meerdere professionele medewerkers.
In 2008 zijn 56 organisaties door de minister van Cultuur erkend en gesubsidieerd als sociaal-culturele vereniging. Samen groeperen ze
zo’n 15.511 lokale afdelingen of kernen, een gemiddelde van ongeveer 47 afdelingen per gemeente.
Eén vereniging, VOSOG Scouting voor volwassenen, ontvangt een startsubsidie in 2008.
1.1.Experimentenregeling
In 2008 lanceert minister van Cultuur Bert Anciaux een projectoproep die vernieuwend werken in verenigingen ondersteunt, de zoge-
naamde experimentenregeling. De vernieuwing is mogelijk op het vlak van methoden, inhoud, invalshoeken of vorm. De klemtoon ligt op
praktijken die ontworpen zijn vanuit samenwerkingsverbanden. Bovendien moeten de projecten werk maken van minstens één van de
volgende prioriteiten:
- continuïteit stimuleren tussen organisaties van jongvolwassenen en volwassenenorganisaties
- toenadering zoeken tot relevante lokale actoren die geen plaats hebben in het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk
- nieuwe doelgroepen aanspreken en (potentiële) leden nauwer betrekken door het ontwikkelen van voor de vereniging vernieuwende
samenwerkingsverbanden in het maatschappelijk middenveld
Op 22 september verschijnt, na een positief advies van de Sectorraad Sociaal-Cultureel Werk, een deelraad van de Strategische Advies-
raad voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media (SARC), het reglement voor de experimentenregeling op de website van de overheid (zie doc. 1).
Het reglement is geldig voor 2008 en 2009. Er wordt een jaarlijks bedrag van 500.000 euro voorzien. De indiendatum voor de projecten
is 1 oktober.
De Sectorraad dringt in zijn advies van 12 september 2008 aan om een dergelijke projectregeling in te bedden in het decreet voor het
sociaal-cultureel volwassenenwerk en het projectensysteem uit te breiden naar alle werksoorten (zie doc. 2).
Tijdens de bespreking van de begroting in de Commissie Cultuur op 16 oktober 2008 beaamt minister Anciaux dat de tijd nogal krap
was om de dossiers in te dienen en te beoordelen (zie doc. 3). Hij wijst er evenwel op dat de FOV betrokken was bij de opstelling van het
reglement en dat de verenigingen door hun belangenorganisatie in de loop van de maand juli geïnformeerd werden over de bijkomende
subsidiemogelijkheden. De minister deelt mee dat uiteindelijk 22 dossiers werden ingediend. Hiervan worden uiteindelijk 16 projecten
goedgekeurd. Zij ontvangen tussen de 7.000 en 48.800 euro. Hiermee wordt de experimentenpot van 500.000 euro nagenoeg volledig
gebruikt.
De decretale verankering van de experimentenregeling wordt op 17 december geregeld via het programmadecreet bij de begroting 2009
(zie doc. 4) (zie ook hoofdstuk 4 - Het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk). Het programmadecreet bepaalt dat in het
decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk artikel 14 bis wordt toegevoegd: jaarlijks wordt een krediet ingeschreven voor de fi-
nanciële ondersteuning van projecten met een experimenteel karakter op het vlak van inhoud, vorm of methodiek die binnen een erkende
vereniging opgezet worden. De Vlaamse Regering moet in een uitvoeringsbesluit de procedure voor de ondersteuning vastleggen.
220 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 221 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 221
6. DE DIVERSE WERKSOORTEN IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
Voor deze decreetwijziging levert de SARC een positief advies (zie doc. 5). De decretale verankering van de projectsubsidie voor de
verenigingen was een expliciete vraag van de Raad. Niettemin blijft de Raad ook aandringen op een analoge experimentenregeling voor
de andere werksoorten.
Voor 2009 blijft het subsidiereglement van vóór de decreetwijziging van kracht. Dit wordt met een omzendbrief d.d. 20 maart 2009 aan
de verenigingen meegedeeld (zie doc. 6). De indiendatum is 1 juni 2009. 21 verenigingen gaan op de projectoproep in.
1.2.Migrantenverenigingen
14 van de 56 verenigingen zijn zogenaamde migrantenverenigingen. De migrantenverenigingen zitten momenteel in een overgangsperi-
ode. Tegen de derde beleidsperiode (2011-2015) moeten ook zij volledig voldoen aan de erkennings- en subsidiecriteria van het decreet
voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Deze voorwaarden houden onder meer in dat ze de norm moeten halen van minimum 50
afdelingen, gespreid over ten minste drie provincies, met binnen elke provincie minstens tien afdelingen. Deze norm kunnen migranten-
verenigingen op eigen kracht of via een samenwerkingsverband bereiken.
Samenwerkingsverbanden kunnen op twee manieren gerealiseerd worden: via fusie (door opslorping of door oprichting van een nieuwe
vzw) of via een samenwerkingsverband (vzw van vzw’s). Organisaties die ervoor kiezen samen te werken, kunnen een beroep doen op
SoCiuS voor begeleiding.
Wat de subsidiëring betreft, bestaat de jaarlijkse subsidie-enveloppe voor de migrantenverenigingen vanaf 2004 tot en met 2010 uit twee
delen. Enerzijds is er de basissubsidie op basis van (de groei van) het aantal afdelingen en anderzijds is er een aanvullende subsidie van
30% (zie doc. 7 en 8).
1.3.Omzendbrievenverantwoordingsstukken
De verenigingen moeten voor de tweede maal een voortgangsrapport indienen (zie doc. 9). De overheid verwacht een stand van zaken
over de uitvoering van het beleidsplan in het voorbije jaar en een vooruitblik op de geplande uitvoering van het beleidsplan in het lopende
jaar 2009. Hierbij wordt gevraagd wijzigingen ten opzichte van het beleidsplan (of het jaarplan) aan te duiden en te motiveren.
De beoordelingselementen (uit het oorspronkelijke decreet van 2003) moeten worden besproken in een afzonderlijk deel. De Administra-
tie vraagt in de omzendbrief uitdrukkelijk om zich ook te verhouden ten aanzien van ‘diversiteit met specifieke aandacht voor intercultu-
raliteit’.
De Administratie meldt in de brief dat er geen extra wijziging van het bestaande beleidsplan zal gevraagd worden voor de verantwoording
van de werking tijdens het bijkomende jaar (2010) van de huidige beleidsperiode. Een aanvulling voor dit bijkomende jaar via rapportering
in het voortgangsrapport 2009-2010 zal volstaan.
Bij de specifieke richtlijnen inzake het voortgangsrapport staan twee merkwaardige zaken:
- enerzijds worden organisaties die in het kader van de beoordeling van hun beleidsplan 2006-2009 een remediëringstraject dienden te
volgen, expliciet gemaand hierover te rapporteren. De FOV merkt op dat de decreetwijziging uit 2008 komaf maakt met het remedië-
ringstraject. Er is geen formele grond (meer) om dit te vragen.
- anderzijds worden verenigingen gevraagd de lijst met alle actieve afdelingen van het voorbije werkjaar door te geven. De term ‘actieve
afdeling’ bestaat decretaal niet.
Naast richtlijnen voor de in te dienen stukken bepaalt de omzendbrief ook de termijn die organisaties ter beschikking hebben om een
commentaar te formuleren op het visitatieverslag.
222 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 223 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
De landelijk erkende migrantenverenigingen moeten zoals voorheen een jaarverslag en een jaarplan opstellen. Voor hen verandert er niets
(zie doc. 10).
1.4.Visitaties
De verenigingen krijgen in het kader van de evaluatie van hun werking voor het eerst bezoek van een visitatiecommissie. De organisaties
worden gecontacteerd door de Administratie om in overleg de datum van het bezoek vast te leggen. De visitatiecommissies worden
bevolkt door leden van de Administratie enerzijds en externe deskundigen anderzijds. Alle bezoeken vinden plaats tussen september
2008 en eind mei 2009.
Documenten
1. Reglement voor de financiële ondersteuning van projecten van sociaal-culturele verenigingen
19 september 2008
2. Advies van de Sectorraad Sociaal-Cultureel Werk over het reglement voor de financiële ondersteuning van projecten van sociaal-
culturele verenigingen
12 september 2008
3. Verslag bespreking ontwerp van decreet houdende tweede aanpassing van de algemene uitgavenbegroting 2008
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zitting 2008-2009
Stuk 19 B (2007-2008) - Nr. 3-D (uittreksel p. 6-18)
16 oktober 2008
4. Ontwerp van decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2009
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Stuk 1894 (2008-2009) - Nr. 19 (uittreksel p. 11-12)
17 december 2008
5. Advies van de SARC over het voorontwerp van decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2009
21 oktober 2008
6. Omzendbrief reglement experimentenregeling
20 maart 2009
7. Brief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen aan de migrantenverenigingen over de opmaak van
de Begroting 2009
13 januari 2009
8. Brief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen aan de migrantenverenigingen over de ondertekening
van de beheersovereenkomst 2009
12 januari 2009
6. DE DIVERSE WERKSOORTEN IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
222 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 223 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 223
2. De bewegingen
Bewegingen zijn landelijke organisaties die werken en actie voeren rond een specifiek thema. Dit doen ze door middel van sensi-
bilisatie, educatie en sociale actie. Vlaanderen telt vandaag 31 door de Vlaamse overheid gesubsidieerde bewegingen. Bewegin-
gen genieten (nog) geen erkenning van de overheid. Veel organisaties leven daarom in bestaansonzekerheid op het einde van elke
vijfjarige beleidsperiode.
2.1.Indexeringsubsidies
2008 is een turbulent jaar voor de indexering van de subsidies. Liefst drie keer noteren we een loonsverhoging ten gevolge van
de overschrijding van het spilindexcijfer. De overheid probeert de gevolgen daarvan via een budgetverhoging op te vangen. Bij
de bewegingen wordt 50.000 euro bijkomend indexgeld voorzien. Door een vergissing bij de Administratie is bij de werksoort
Bewegingen het refertejaar voor de indexering echter 2004 in plaats van 2003 zoals bij de andere werksoorten. De bewegingen
verliezen daarmee dus een jaar aan indexering (zie ook hoofdstuk 5 - Het geld voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk). Door
Paul Delva (CD&V) ondervraagd over de ongelijke indextoepassing, stelt minister Anciaux dat in de begroting 2008 de middelen
aanwezig zijn om de indexformule uit het decreet naar de letter toe te passen. De vergissing in de brieven van de Administratie
aan de Bewegingen wordt rechtgezet. Zoals decretaal bepaald, is het jaar 2003 het refertejaar voor de indexering bij alle werk-
soorten (zie doc. 1).
2.2.Omzendbriefverantwoordingsstukken
De omzendbrief van 16 februari 2009 (zie doc. 2) vermeldt de concrete richtlijnen voor de opmaak van de verantwoordingsdocu-
menten voor de besteding van de subsidie-enveloppe. De bewegingen zullen voor de tweede keer op rij een voortgangsrapport
moeten indienen.
De Administratie meldt in de brief dat er geen extra wijziging van het beleidsplan 2005-2009 zal gevraagd worden voor de ver-
antwoording van de werking tijdens het bijkomende jaar (2010) van de huidige beleidsperiode. Een aanvulling voor dit bijkomende
jaar via rapportering in het voortgangsrapport 2009-2010 zal volstaan.
Naast richtlijnen voor de in te dienen stukken bepaalt de omzendbrief ook de termijn die organisaties ter beschikking hebben om
een commentaar te formuleren op het visitatieverslag.
2.3.Visitaties
De bewegingen krijgen als eerste werksoort bezoek van een visitatiecommissie (september 2008). De organisaties worden gecon-
tacteerd door de Administratie om in overleg de datum van het bezoek vast te leggen. De visitatiecommissies worden bevolkt door
9. Omzendbrief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen aan de verenigingen over de in te dienen
verantwoordingsstukken
17 februari 2009
10. Omzendbrief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen aan de migrantenverenigingen over de in te
dienen verantwoordingsstukken
17 februari 2009
6. DE DIVERSE WERKSOORTEN IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
224 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 225 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
leden van de Administratie enerzijds en externe deskundigen anderzijds. Alle bezoeken vinden plaats tussen september 2008 en
eind mei 2009.
2.4.Parlementaireaandacht
Naar aanleiding van de publicatie van Boekstaven 2008 stellen verschillende politici vragen over de verhouding tussen de
opdracht van de bewegingen en de middelen die deze werksoort ter beschikking krijgt (zie doc. 3 en 4). Paul Delva in het Vlaams
Parlement naar aanleiding van de presentatie van Boekstaven: “Ik haalde tijdens dat evenement ook nog aan dat blijvend aan-
dacht moet worden besteed aan wat ik de ‘kleinere bewegingen’ noem, die soms met één of twee medewerkers hun maatschap-
pelijk belangrijke thema over heel Vlaanderen moeten uitstrooien.” (zie ook hoofdstuk 7 - De belangenbehartiging en ondersteu-
ning in het sociaal-cultureel volwassenenwerk)
Documenten
1. Verslag bespreking ontwerp van decreet houdende tweede aanpassing van de algemene uitgavenbegroting 2008
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zitting 2008-2009
Stuk 19 B (2007-2008) - Nr. 3-D (uittreksel p. 6-18)
16 oktober 2008
2. Omzendbrief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen aan de bewegingen over de in te dienen
verantwoordingsstukken
16 februari 2009
3. Verslag hoorzitting over ‘Boekstaven 2008’, het stavenboek van het sociaal-cultureel volwassenenwerk, met vertegenwoordigers
van de Federatie van Organisaties voor Volksontwikkelingswerk (FOV)
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zitting 2008-2009
Stuk 2240 (2008-2009) - Nr. 1 (uittreksel p. 7-11)
24 april 2009
4. Verslag plenaire bespreking ontwerp van decreet houdende de middelenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begro-
tingsjaar 2009
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Stuk Plenaire Nr. 19 (uittreksel p. 31-32)
17 december 2008
6. DE DIVERSE WERKSOORTEN IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
224 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 225 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 225
3. De volkshogescholen
De volkshogescholen (Vormingplus-centra) zijn 13 vormingscentra gespreid over Vlaanderen en Brussel. De Vormingplus-centra
hebben 4 opdrachten:
- een eigen aanbod aanbieden
- het eigen aanbod spreiden over de regio
- het aanbod niet-formele educatie in de regio coördineren en afstemmen
- het aanbod niet-formele educatie in de regio bekendmaken
Elke Vormingplus legt bij de invulling van de opdrachten eigen accenten.
3.1.Onderzoeksrapport
Eind 2008 wordt het onderzoeksrapport ‘Evoluties en kenmerken van niet-formele educatie - Delphi-onderzoek bij de regionale
volkshogescholen.’ vrijgegeven door minister van Cultuur, Bert Anciaux (zie doc. 1). Het onderzoek werd uitgevoerd door de
VUB (Vrije Universiteit Brussel), het HIVA (Hoger Instituut voor de Arbeid) en de Hogeschool Gent. Het onderzoek geeft inzicht in
evoluties en kenmerken van niet-formele educatie bij de Vormingplus-centra in Vlaanderen. Er wordt eveneens gefocust op de
positie van de Vormingplus-centra in het educatieve landschap en op het belang en de relevantie van de Vormingplus-centra als
niet-formele educatieve setting. Het doel van het onderzoek is zicht krijgen op de eigen en de gemeenschappelijke positionering
van de Vormingplus-centra en de benodigde voorwaarden en instrumenten hiervoor in kaart brengen.
3.2.Omzendbrievenverantwoordingsstukken
In februari 2009 ontvangen de Vormingplus-centra een omzendbrief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en
Volwassenen (zie doc. 2). De omzendbrief bevat concrete richtlijnen omtrent het inzenden van het voortgangsrapport 2008-2009
en de financiële documenten (afrekening en begroting). De Vormingplus-centra moeten voor de tweede maal een voortgangs-
rapport indienen. Een afzonderlijk deel van het rapport moet gewijd zijn aan de beoordelingselementen (uit het oorspronkelijke
decreet van 2003). Er moet ook aangegeven worden hoe de organisatie diversiteit, met specifieke aandacht voor interculturaliteit,
in 2008 aangepakt heeft en in 2009 zal aanpakken.
In de omzendbrief wordt reeds een sprong gemaakt naar 2010. De Administratie meldt dat er geen extra wijziging van het
bestaande beleidsplan zal gevraagd worden voor de verantwoording van de werking tijdens het bijkomende jaar (2010) van de
huidige beleidsperiode. Een aanvulling voor dit bijkomende jaar via rapportering in het voortgangsrapport 2009-2010 zal volstaan.
De omzendbrief bevat, naast de richtlijnen over het voortgangsrapport en de financiële verslagen, twee aanvullingen:
- de reactietijd op het visitatieverslag wordt beperkt tot één maand
- het promotiemateriaal van de organisaties moet ‘ten gepaste tijde’ bezorgd worden aan het Agentschap. De bepalingen om-
trent het in te sturen vormingsaanbod en promotiemateriaal zijn bij de decreetwijziging van 2008 immers weggevallen uit het
uitvoeringsbesluit. De omzendbrief verhelpt dat hiaat.
3.3.Visitaties
Tussen midden december 2008 en begin april 2009 krijgen alle Vormingplus-centra een bezoek van de visitatiecommissie. De
visitatiecommissie bestaat uit twee leden van de Administratie (waarvan één persoon optreedt als notulist) en twee ‘buitenstaan-
ders’ (externe deskundigen). Opvallend is dat de twee buitenstaanders alle Vormingplus-centra bezoeken. Hetzelfde geldt voor de
Administratie.
6. DE DIVERSE WERKSOORTEN IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
226 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 227 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
3.4.5jaarVormingplus
In 2009 bestaan de Vormingplus-centra 5 jaar. Op vrijdag 13 februari 2009 wordt dat feestelijk gevierd. SoCiuS brengt, in samen-
werking met de Vormingplus-centra, voor deze gelegenheid een brochure met 40 praktijkvoorbeelden uit (zie doc. 3).
3.5.Parlementaireaandacht
Op 2 april 2009 vindt in de schoot van de Commissie Cultuur een hoorzitting plaats over de FOV-publicatie ‘Boekstaven’ (zie
doc. 4). Hugo De Vos (FOV) geeft er meer uitleg bij de niet-publieksgerichte activiteiten. Hij illustreert dit aan de hand van enkele
voorbeelden (zie ook hoofdstuk 7 - De belangenbehartiging en ondersteuning in het SCVW).
3.6.Gezamenlijkmissionstatement,eenvisieeneenmissie
Het Hoger Instituut voor de Arbeid (HIVA) ontwikkelt voor de Vormingplus-centra een gezamenlijk mission statement, een visie en
een missie (zie doc. 5). Elke Vormingplus kan deze tekst aanvullen met eigen accenten.
Documenten
1. Evoluties en kenmerken van niet-formele educatie. Delphi-onderzoek bij de regionale volkshogescholen.
Vanwing, T., Vermeersch L., Verschelden, G., Machiels, R. en Vandenbroucke A.
K.U.Leuven, HIVA, VUB en Hogeschool Gent
10 november 2008
2. Omzendbrief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen aan de volkshogescholen over de in te dienen
verantwoordingsstukken
februari 2009
3.Goed gevonden! 40 praktijken uit 5 jaar Vormingplus
SoCiuS
februari 2009
4. Verslag hoorzitting over ‘Boekstaven 2008’, het stavenboek van het sociaal-cultureel volwassenenwerk, met vertegenwoordigers
van de Federatie van Organisaties voor Volksontwikkelingswerk (FOV)
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zitting 2008-2009
Stuk 2240 (2008-2009) - Nr. 1 (uittreksel p. 7-11)
24 april 2009
5. Gemeenschappelijk Mission Statement, visie en missie van de volkshogescholen
3 april 2009
6. DE DIVERSE WERKSOORTEN IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
226 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 227 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 227
4. De landelijke vormingsinstellingen
De landelijke vormingsinstellingen maken - samen met de volkshogescholen - deel uit van de werksoort vormingsinstellingen.
Begin 2008 zijn er 19 gespecialiseerde vormingsinstellingen, 3 syndicale vormingsinstellingen, 3 vormingsinstellingen voor
personen met een handicap en 1 federatie van vormingsdiensten voor personen met een handicap. De erkenning van één
gespecialiseerde vormingsinstelling, Relatie Studio, wordt in de loop van 2008 ingetrokken.
4.1.Omzendbriefverantwoordingsstukken
In februari 2009 ontvangen de landelijke vormingsinstellingen een omzendbrief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor
Jeugd en Volwassenen (zie doc. 1, 2, 3 en 4). De omzendbrief bevat concrete richtlijnen omtrent het inzenden van het voort-
gangsrapport 2008-2009 en de financiële documenten (afrekening en begroting). De landelijke vormingsinstellingen moeten
voor de tweede maal een voortgangsrapport indienen. Een afzonderlijk deel van het rapport moet gewijd zijn aan de beoorde-
lingselementen (uit het oorspronkelijke decreet van 2003). Er moet ook aangegeven worden hoe de organisatie diversiteit, met
specifieke aandacht voor interculturaliteit, in 2008 aangepakt heeft en in 2009 zal aanpakken. De vormingsinstellingen voor
personen met een handicap en de federatie van vormingsdiensten voor mensen met een handicap moeten zich ook voor het
eerst verhouden ten aanzien van diversiteit, met specifieke aandacht voor interculturaliteit (zie doc. 3 en 4).
In de omzendbrief wordt reeds een sprong gemaakt naar 2010. De Administratie meldt dat er geen extra wijziging van het be-
staande beleidsplan zal gevraagd worden voor de verantwoording van de werking tijdens het bijkomende jaar (2010) van de hui-
dige beleidsperiode. Een aanvulling voor dit bijkomende jaar via rapportering in het voortgangsrapport 2009-2010 zal volstaan.
In de omzendbrief van de gespecialiseerde vormingsinstellingen (zie doc. 1) wordt aan de organisaties die in het kader van
de beoordeling van hun beleidsplan 2006-2009 een remediëringtraject dienden te volgen, expliciet gevraagd hierover te rap-
porteren. De FOV merkt op dat de decreetwijziging uit 2008 komaf maakt met het remediëringstraject. Er is geen formele grond
(meer) om dit te vragen.
De omzendbrief bevat, naast de richtlijnen over het voortgangsrapport en de financiële verslagen, twee aanvullingen:
- de reactietijd op het visitatieverslag wordt beperkt tot één maand
- het promotiemateriaal van de organisaties moet ‘ten gepaste tijde’ bezorgd worden aan het Agentschap. De bepalingen
omtrent het in te sturen vormingsaanbod en promotiemateriaal zijn bij de decreetwijziging immers weggevallen uit het
uitvoeringsbesluit. De omzendbrief verhelpt dat hiaat.
4.2.Strikteomschrijvingniet-formeleeducatie
Het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk bevat voor de gespecialiseerde vormingsinstellingen een strikte om-
schrijving van niet-formele educatie (zie ook verslag hoorzitting Boekstaven: zie doc. 5). Bart Caron (Groen!) kaart op 17 februari
2009 het probleem aan bij de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Veerle Heeren (zie doc. 6). Hij vraagt de minister
of Upgrading, een organisatie die uit de subsidieboot valt binnen Cultuur, een beroep kan doen op subsidies binnen Welzijn.
Upgrading, een vormingsinstelling die de sociaal-culturele methodiek hanteert, organiseert vorming van/voor welzijnswerkers.
Deze vorming vindt plaats in een gesloten arbeidscontext, en dat maakt het problematisch om het als niet-formele educatie te
doen erkennen. De minister antwoordt dat ze geen nieuw subsidiekanaal creëert. Ze verwijst naar bestaande subsidiemechanis-
men.
6. DE DIVERSE WERKSOORTEN IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
228 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 229 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
4.3.Visitaties
Tussen 17 maart en 16 juni 2009 krijgen de gespecialiseerde vormingsinstellingen een bezoek van de visitatiecommissie. Twee
personeelsleden van de Administratie (waarvan één persoon optreedt als notulist) en één ‘buitenstaander’ (externe deskundige)
vormen de visitatiecommissie. Opvallend is dat de visitatiecommissies slechts bestaan uit 1 buitenstaander.
De visitatie wordt bij de syndicale vormingsinstellingen, de vormingsinstellingen voor personen met een handicap en de federatie
van vormingsdiensten voor personen met een handicap uitgesteld naar het najaar van 2009.
Documenten
1. Omzendbrief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen aan de gespecialiseerde vormingsinstellingen
over de in te dienen verantwoordingsstukken
februari 2009
2. Omzendbrief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen aan de syndicale vormingsinstellingen over de
in te dienen verantwoordingsstukken
februari 2009
3.Omzendbrief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen aan de vormingsinstellingen voor personen
met een handicap over de in te dienen verantwoordingsstukken
februari 2009
4. Omzendbrief van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen aan de federatie van vormingsdiensten voor
personen met een handicap over de in te dienen verantwoordingsstukken
februari 2009
5. Verslag hoorzitting over ‘Boekstaven 2008’, het stavenboek van het sociaal-cultureel volwassenenwerk, met vertegenwoordigers
van de Federatie van Organisaties voor Volksontwikkelingswerk (FOV)
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zitting 2008-2009
Stuk 2240 (2008-2009) - Nr. 1 (uittreksel p. 7-11)
24 april 2009
6. Vraag om uitleg van Bart Caron aan minister Veerle Heeren, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, over de
vorming van welzijnswerkers
Vlaams Parlement
Commissie Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Zitting 2008-2009
Stuk C132- WEL11 (uittreksel p. 9-10)
17 februari 2009
6. DE DIVERSE WERKSOORTEN IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
228 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 229 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 229
7. DE BELANGENBEHARTIGING EN ONDERSTEUNING IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
7. DE BELANGENBEHARTIGING EN ONDERSTEUNING IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
1. SoCiuS en het Portfolioproject
In het parlementaire werk in de periode 2008-2009 noteren we enige aandacht voor de werkzaamheden van SoCiuS. SoCiuS, als steun-
punt actief voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk (zie doc. 1 en 2), krijgt parlementaire aandacht voor het Portfolioproject, dat het
samen met het Steunpunt Jeugd opzet. Minister van Cultuur Anciaux gaat in zijn Beleidsbrief Cultuur 2008-2009 (zie doc. 3) uitgebreid in
op het project. De beide steunpunten willen met het tweejarig project een instrument ontwikkelen ter ondersteuning van het (h)erkennen
van verworven competenties in het erkende en/of gesubsidieerde sociaal-cultureel volwassenen- en jeugdwerk.
Het portfolio wordt een laagdrempelig instrument voor het verzamelen en ordenen van allerlei documenten waarop (mogelijk) verworven
competenties vermeld staan. Deze documenten kunnen bekomen worden door het volgen van niet- en informele educatieve activiteiten
of als gevolg van inzet en engagement (vrijwilligerswerk). Op deze manier worden mensen zich beter bewust van hun verworven compe-
tenties. Bovendien biedt het portfolio hen de hulpmiddelen om deze competenties aan te tonen, zowel aan zichzelf (bijvoorbeeld in functie
van het opstellen van een persoonlijk ontwikkelingsplan) als aan anderen (bijvoorbeeld wanneer men wil solliciteren of een verkorte
studieduur wil verkrijgen).
Op de eerste plaats zijn de gebruikers van het portfolio volwassenen en jongeren (vanaf 12 jaar) die deelnemen aan het sociaal-cultureel
jeugd- en volwassenenwerk. Op termijn zou het portfolio gebruikt kunnen worden door iedereen. Daarbij is het van belang dat mensen op
zo jong mogelijke leeftijd ingewijd worden in het E(lders)V(erworven)C(ompetenties)-denken, zodat het eerder een vanzelfsprekendheid
wordt dan een opdracht. Het is de bedoeling dat het portfolio uitgroeit tot een instrument dat ook aangewend wordt door (organisaties die
werken met) specifieke doelgroepen.
Binnen het brede sociaal-cultureel werk worden ervaringen opgedaan die veraf staan van de schoolbanken, maar ook een belangrijke
invloed kunnen hebben op de keuzes en kansen in het verdere leven. Dit project kan alleen maar gerealiseerd worden als het portfolio-
instrument niet alleen voor, maar ook dóór het sociaal-cultureel volwassenen- en jeugdwerk ontwikkeld en gedragen wordt. Daarom
zullen beroepskrachten uit beide sectoren van de start tot het einde mee in het project opgenomen worden. Deze betrokkenheid krijgt
vorm in de participatie aan de verschillende werkgroepen en consultatiemomenten die opgericht worden. Eind februari 2009 wordt een
tussentijdse stand van zaken opgemaakt; een jaar later loopt het project ten einde en worden de definitieve resultaten verwacht.
2. Beheersovereenkomst met SoCiuS
Paul Delva (CD&V) stelt vragen over de beheersovereenkomsten die door de overheid met de steunpunten in de culturele sector zijn
afgesloten (zie doc. 3). Minister van Cultuur Anciaux verduidelijkt de inhoud van de beheersovereenkomst met SoCiuS.
De overeenkomst met SoCiuS wordt voor één jaar verlengd (looptijd tot eind 2010). SoCiuS gaat werken op 5 programmasporen en 2
themalijnen.
De programmasporen zijn:
- het steunpunt als ondersteuningscentrum voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk
- het steunpunt werkt aan competentiebevordering van medewerk(st)ers in het sociaal-cultureel volwassenenwerk
- het steunpunt als communicatie- en informatiecentrum van en voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk
- het steunpunt als expertisecentrum inzake innovatieve sociaal-culturele praktijken binnen en buiten het sociaal-cultureel volwas-
senenwerk
- het steunpunt maakt de interventies en betekenis van sociaal-culturele praktijken zichtbaar
230 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 231 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
7. DE BELANGENBEHARTIGING EN ONDERSTEUNING IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
De themalijnen zijn:
- diversiteit en interculturaliteit
- gemeenschapsvorming en maatschappelijke activering
3. FOV-Boekstaven 2008 in het plenum van het Vlaams Parlement
De FOV (zie doc. 4) krijgt vooral parlementaire belangstelling omwille van de eerste editie van Boekstaven. Boekstaven 2008, de FOV-
publicatie over de stand van zaken in de sociaal-culturele volwassenensector, krijgt op 17 december 2008 expliciete aandacht in het
Vlaams Parlement. Tijdens de afsluitende bespreking van de begroting 2009 (zie doc. 5) brengen twee volksvertegenwoordigers het boek
te berde.
Paul Delva (CD&V) wil vertrouwen en vrijheid voor de sector: “Meer in het algemeen zullen we ervoor moeten zorgen dat het beleid aan de
culturele sector in de ruime zin van het woord, dus zeker met inbegrip van de sociaal-culturele sector en zijn verschillende werksoorten,
de verenigingen, de bewegingen, de landelijke vormingsinstellingen en de volkshogescholen, het nodige vertrouwen en de nodige vrijheid
biedt. Uit het interessante initiatief ‘Boekstaven’, dat de belangenbehartiger FOV verleden week in Mechelen organiseerde, bleek onder
andere dat de landelijke vormingsinstellingen vragen hebben bij het strakke decretale keurslijf waarin zij momenteel zitten. Ik haalde
tijdens dat evenement ook nog aan dat blijvend aandacht moet worden besteed aan wat ik de ‘kleinere bewegingen’ noem, die soms met
één of twee medewerkers hun maatschappelijk belangrijke thema over heel Vlaanderen moeten uitstrooien. Wat ons rijke verenigingsle-
ven in Vlaanderen betreft: we kunnen dit niet genoeg koesteren. We moeten de tienduizenden vrijwilligers die er vorm aan geven, blijven
aanmoedigen en ondersteunen. Ook vanuit onze christendemocratische ideologie van het personalisme spelen verenigingen een cruciale
rol: ze laten mensen toe om, in verbondenheid en geborgenheid, gemeenschap te vormen. En die gemeenschappen geven net vorm aan
onze samenleving.”
Dany Vandenbossche (sp.a) wil decretale rust en een juiste visie op subsidies: “Ik moet u zeggen dat in de loop van de afgelopen tien
jaar alle sectoren in nieuwe decreten zijn gegoten en dat vele van die decreten ondertussen ook zijn aangepast. Ik blijf bij mijn stelling
die ik hier naar aanleiding van vele wijzigingen in de decreten naar voren heb gebracht: dat ik voor een absolute decretale rust ben in die
sector. In alle sectoren zijn er decreten gemaakt. Vorige week heeft de sociaal-culturele sector, waar wij een decreet en een decreetwij-
ziging over hebben gerealiseerd de voorbije tien jaar, cijfers gepresenteerd van de impact van de sociaal-culturele sector. Als men de
cijfers bekijkt en na de discussies die we hier in huis over de sociaal-culturele sector hebben gevoerd, is het verrassend dat blijkt dat de
loonkosten in die organisaties niet gedekt werden door de subsidies. In sommige sectoren was er een redelijk onevenwicht. Als we nog
eens moeten discussiëren over de sociaal-culturele sector, zal dat een van de elementen zijn. Toen we de decreten hebben gemaakt,
beschikten we niet over die zeer gedetailleerde gegevens. Het is een heel belangrijk document om een discussie te voeren over waar
men met de decreten en met de sociaal-culturele sector heen wil.”
4. Parlementaire hoorzitting over Boekstaven
Op 2 april 2009 organiseert de Commissie Cultuur een hoorzitting over de FOV-publicatie ‘Boekstaven’. De FOV licht er de belangrijkste
bevindingen van de publicatie toe. Nadien volgt een boeiend gesprek over tal van thema’s die onze sector raken (zie doc. 6).
De hoorzitting is voor de FOV een uitgelezen kans om Boekstaven bij de politici onder de aandacht te brengen. Hugo De Vos, directeur
van de FOV, start met een toelichting van de belangrijkste vaststellingen in het boek. Nadien volgt een interessant gesprek over de noden,
tendensen en knelpunten voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk.
De parlementsleden focussen in hun interventies op volgende thema’s:
- de uitstroom van personeel: de FOV stelt vast dat 40% van de personeelsleden in de sector nog geen 5 jaar bij dezelfde organisatie
werkt. Volgens de FOV valt dit misschien te verklaren door een lagere verloning dan in concurrerende sectoren (onderwijs, bedrijfsle-
230 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 231 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 231
ven,…) en het ontbreken van een link subsidies-personeel.
- vormingsinstellingen zitten in een keurslijf: de subsidies van vormingsinstellingen worden berekend aan de hand van sleutels die inmid-
dels 10 jaar oud zijn. Hierdoor raken veel instellingen financieel in moeilijkheden en zijn ze gedwongen nevenactiviteiten op te zetten.
- middelen voor de bewegingen: de vraag wordt gesteld of bewegingen wel over voldoende middelen beschikken om heel Vlaanderen
een geweten te schoppen.
- profiel van de vrijwilliger: er is een evolutie merkbaar in de aard van het vrijwilligerswerk. Vrijwilligers worden minder trouw aan een
organisatie en worden episodische vrijwilligers. Dit hoeft op zich geen probleem te zijn, de sector is daar actief mee bezig.
- verstedelijking: verstedelijking is een uitdaging voor het klassieke verenigingsleven. Het smeden van banden is, met name in Brussel,
moeilijk in grote steden. Er ontstaan veel zogenaamde nieuwe sociaal-culturele praktijken, maar uit cijfers blijkt dat zij eigenlijk een
verlengde zijn van het klassieke verenigingsleven.
- de relatie met lokale overheden: de FOV stimuleert een coöperatieve houding tussen verenigingen en lokale overheden. De twee
actoren zijn eerder partners dan concurrenten.
- niet-publieksgerichte activiteiten van volkshogescholen: de FOV benadrukt hoeveel tijd en energie soms kruipt in het leggen van
contacten en het smeden van samenwerkingsverbanden, een belangrijke taak van de volkshogescholen.
- de relatie met de reissector: de commerciële reissector probeert regelmatig de mogelijkheden van onze sector om zelf reizen te
organiseren, te beperken. De FOV klaagt dit aan.
Documenten
1. Missie van SoCiuS
2. Samenstelling van de Algemene Vergadering en Raad van Bestuur van SoCiuS
3. Schriftelijke vraag van Paul Delva aan minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel over de beheers-
overeenkomsten
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Schriftelijke vraag nr. 030 aan minister Bert Anciaux
29 oktober 2008
4. Samenstelling Raad van Bestuur en Dagelijks Bestuur FOV
5. Verslag plenaire bespreking ontwerp van decreet houdende de middelenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotings-
jaar 2009
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Stuk Plenaire Nr. 19 (uittreksel p. 19-34)
17 december 2008
6. Verslag hoorzitting over ‘Boekstaven 2008’, het stavenboek van het sociaal-cultureel volwassenenwerk, met vertegenwoordigers van
de Federatie van Organisaties voor Volksontwikkelingswerk (FOV)
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zitting 2008-2009
Stuk 2240 (2008-2009) - Nr. 1
24 april 2009
7. DE BELANGENBEHARTIGING EN ONDERSTEUNING IN HET SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK
232 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 233 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
8. TEWERKSTELLING
8. TEWERKSTELLING
1. DAC-normalisatie
Het DAC-decreet van 7 mei 2004 gaf een wettelijke onderbouw aan de regularisering van DAC-werknemers in de culturele sector
en stelde een verdere normalisering in het verschiet.
Met de regularisering van de DAC’ers in 2002 kregen de betrokken werknemers een normaal arbeidsstatuut en werden zij voort-
aan minimaal verloond op basis van de vigerende loonschalen in de sociaal-culturele sector.
De normalisering houdt in dat vanaf de start van de volgende beleidsperiode (1 januari 2011) de toewijzing van een aanvullende
tewerkstelling in de sector moet verlopen op basis van objectieve parameters. Dit creëert de mogelijkheid dat organisaties die
in het verleden DAC-personeelsleden tewerkstelden eventueel personeel moeten inleveren en dat andere organisaties dan weer
middelen zullen toegekend krijgen om aanvullende tewerkstelling te realiseren.
Na consultatie van de achterban, talloze gesprekken en overlegmomenten legden de FOV en de sociale partners op 28 juni 2008
een voorstel voor aan minister van Cultuur Anciaux (zie doc. 1). In het voorstel werd een nieuw verdelingsschema uitgewerkt,
waarbij alle erkende en gesubsidieerde organisaties bij de aanvullende tewerkstelling betrokken worden. Er werd gezocht naar
verdelingscriteria die tegemoetkomen aan de grote verscheidenheid van organisaties in de sociaal-culturele volwassenensector.
Bovendien werd veel zorg besteed aan de organisaties die op basis van het herverdelingsvoorstel personeel zullen moeten inleve-
ren. Deze inlevering wordt in de tijd gespreid. Geregulariseerde DAC’ers die vóór 2002 in dienst waren bij hun huidige werkgever
behouden in alle geval die gesubsidieerde werkplaats, tot wanneer zij hun huidige werkgever verlaten.
De vijf ondertekenaars van het voorstel (FOV, Sociare, ACLVB, BBTK-ABVV en LBC-NVK) drongen bij minister Anciaux aan op
flankerende maatregelen ten gunste van personeelsleden die per 1 januari 2011 niet langer als geregulariseerde DAC’er aan de
slag kunnen blijven. De minister werd uitgenodigd om vanaf het najaar 2008 hierover een gesprek aan te gaan met de sociale
partners.
Op 19 december 2008 vindt op het Kabinet van de minister van Cultuur een nieuw overleg over het herverdelingsvoorstel plaats
met de vijf gesprekspartners. In het aangepaste voorstel van de minister zijn drie wijzigingen aangebracht aan het initiële stand-
punt:
- er wordt een eenmalige ’tewerkstellingsfoto’ gemaakt die voor de volgende beleidsperiodes de herverdeling bepaalt. Dit geeft
de organisaties een stabieler perspectief. In het oorspronkelijk voorstel werd per beleidsperiode immers een herberekening
voorzien.
- de mogelijkheid wordt ingebouwd voor een organisatie om een deel van de trekkingsrechten af te staan aan een andere
organisatie. In het oorspronkelijk voorstel kon alleen een volledige afstand van het trekkingsrecht.
- de tempering voor de ’getroffen’ organisaties wordt verhoogd door het verlies per beleidsperiode te beperken tot maximaal
één derde van de betrokken personeelsleden (en niet de helft zoals in het neergelegde voorstel).
Tenslotte wordt ook overeengekomen om werknemers die door de normalisering hun werk dreigen te verliezen via een systeem
van outplacement uitzicht te geven op een nieuwe job.
Begin mei 2009 bezorgt de Administratie (IVA Sociaal-Cultureel Werk) de omzendbrief over de DAC-normalisering (zie doc. 2) aan
alle erkende en/of gesubsidieerde organisaties. Het voorstel van de FOV en de sociale partners wordt, inclusief de drie voorstellen
van de minister, in de brief verwerkt. In de brief wordt nog meegedeeld dat de inhoud ervan in de daaropvolgende maanden zal
232 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 233 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 233
8. TEWERKSTELLING
opgenomen worden in een besluit van de Vlaamse regering.
Via artikel 64 van het programmadecreet bij de tweede aanpassing van de begroting 2008 van de Vlaamse Gemeenschap worden
de DAC-middelen toegevoegd aan de diverse allocaties voor de toepassing van het decreet voor het sociaal-cultureel volwas-
senenwerk (zie doc. 3). Deze bepaling vergt nogal wat technische hoogstandjes bij de aanpassing van de begroting 2008 en de
initiële begroting 2009. Zowel via de toelichting bij de begrotingen als tijdens de besprekingen in de Commissie moet de minister
van Cultuur zorgen voor de nodige verheldering (zie doc. 4, 5 en 6).
2. VIA-middelen
In de loop van het voorbije decennium verwierven de sociaal-culturele volwassenenorganisaties bijkomende middelen op basis
van de Vlaamse Intersectorale Akkoorden (VIA) die door de Vlaamse overheid en de sociale partners werden vastgelegd.
Voor de uitvoering van VIA 2 betreft het middelen voor loonharmonisering, vorming, managementondersteuning en extra-verlof
(voor oudere werknemers). In VIA 3 worden de middelen besteed aan een verhoging van de eindejaarspremie, kwaliteitsver-
betering, uitbreidingsbeleid en de uitbouw van een pensioenfonds. De uitgaven voor VIA 3 worden in de tijd gespreid. Een deel
van deze middelen wordt door de overheid betaald, een ander deel via het Sociaal Fonds voor de sociaal-culturele sector. In de
toelichting bij de begrotingen van de Vlaamse Gemeenschap wordt de grootte van de VIA-middelen vermeld.
3. Nieuwe CAO’s
Op het vlak van nieuwe sociale verplichtingen voor de werkgevers in de sociaal-culturele sector is er in de referteperiode weinig
nieuws te melden. Er worden immers binnen het Paritair Comité 329.1 slechts 2 nieuwe collectieve arbeidsovereenkomsten afge-
sloten: een CAO van 19 maart 2009 ter bevordering van de vorming en de tewerkstelling van risicogroepen onder de werknemers
(zie doc. 7) en een CAO van 18 mei 2009 over vorming (zie doc. 8).
Documenten
1. FOV-standpunt over de DAC-normalisering,
mede onderschreven door ACLVB, BBTK-ABVV, LBC en Sociare
23 juni 2008
2. Omzendbrief over de DAC-normalisering
IVA Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen
7 mei 2009
3. Decreet houdende bepalingen ter begeleiding van de tweede aanpassing van de begroting 2008
21 november 2008
Belgisch Staatsblad, Nr. 30, 27 januari 2009 (uittreksel p. 5161-5171)
4. Toelichtingen bij de middelenbegroting en bij de uitgavenbegroting van de Vlaamse gemeenschap voor het begrotingsjaar 2009
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Stuk 13 (2008-2009) - Nr. 1-B (uittreksel p. 795-814)
28 oktober 2008
5. Verslag bespreking van het ontwerp van decreet houdende de begroting 2009
234 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 235 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zitting 2008-2009
Stuk 15 (2008-2009) - Nr. 5-D (uittreksel p. 16-31)
27 november 2008
6. Verslag bespreking ontwerp van decreet houdende de tweede aanpassing van de begroting 2008
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zitting 2008-2009
Stuk 19 - B (2007-2008) - Nr. 3-D (uittreksel p. 6-18)
16 oktober 2008
7. Collectieve arbeidsovereenkomst van 19 maart 2009 ter bevordering van de vorming en de tewerkstelling van risicogroepen onder
de werknemers
8. Collectieve arbeidsovereenkomst van 18 mei 2009 over vorming
8. TEWERKSTELLING
234 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 235 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 235
9. HET ADVIESSTELSEL
Binnen het cultuurbeleid is het gebruikelijk dat de voorbereiding van dit beleid gepaard gaat met een advisering door geëigende
adviesorganen. De cultuurpactwetgeving maakt die advisering overigens dwingend. Voor de sector van het sociaal-cultureel
volwassenenwerk zijn de adviezen van de Strategische AdviesRaad voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media (SARC) en zijn deelraad,
de Sectorraad Sociaal-Cultureel Werk belangrijk. In de loop van 2008-2009 brengen deze raden een aantal adviezen uit met
relevantie voor de sociaal-culturele volwassenensector.
1. De Raad voor Cultuur
De SARC (Strategische AdviesRaad voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media) werkt met een Algemene Raad, een vast bureau (zie doc.
1) en vier sectorraden, namelijk de Sectorraad voor Kunsten en Erfgoed, de Sectorraad voor Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en
Volwassenen, de Sectorraad voor Sport en de Sectorraad Media.
De Algemene Raad zorgt voor de conceptualisering van het cultuurbeleid door de beleidsvelden in een samenhangende context en
in een ruimer maatschappelijk kader te plaatsen. De Algemene Raad geeft advies over alle thema’s die meerdere beleidsvelden
aanbelangen. Hij verzorgt ook de interne coördinatie van de adviezen van de sectorraden.
In een advies over het programmadecreet 2009 onderschrijft de Raad de opties om twee wijzigingen aan te brengen aan het
decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk (experimentenregeling voor de verenigingen en het gedeeltelijk ongedaan
maken van de afgetopte subsidies bij een aantal verenigingen) (zie doc. 2) )(zie ook hoofdstuk 4 - Het decreet voor het sociaal-
cultureel volwassenenwerk).
2. Sectorraad Sociaal-Cultureel Werk
De vier sectorraden zijn autonoom bevoegd en geven rechtstreeks adviezen over hun specifiek beleidsveld. In deze raden zetelen
telkens 19 leden. De Sectorraad Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen (zie doc. 3) telt 8 onafhankelijke deskundigen,
9 vertegenwoordigers van het middenveld en 2 leden namens de Vlaamse Jeugdraad. Voor het sociaal-cultureel volwassenen-
werk zetelen 5 leden. De FOV heeft deze leden voorgedragen: Peter Warson (verenigingen), Jan De Braekeleer (instellingen),
Kristien Vermeersch (bewegingen), Ria Van Asch (volkshogescholen) en Hugo De Vos (algemeen). Voor al deze leden is een
plaatsvervang(st)er aangeduid. Via de vertegenwoordig(st)ers van het middenveld zijn ook nog de sectoren jeugd, amateurkunsten,
bibliotheken en cultuur- en gemeenschapscentra in de Sectorraad vertegenwoordigd.
Net zoals de SARC brengt ook de Sectorraad Sociaal-Cultureel Werk een aantal adviezen uit met relevantie voor de sociaal-
culturele volwassenensector. Dit is het geval voor een advies over een ontwerpreglement voor de financiële ondersteuning van
projecten van sociaal-culturele verenigingen (zie doc. 4) )(zie ook hoofdstuk 6 - De diverse werksoorten in het sociaal-cultureel
volwassenenwerk, deel landelijke verenigingen), een advies over een ontwerp van omzendbrief over de DAC-normalisatie (zie doc.
5) )(zie ook hoofdstuk 8 - Tewerkstelling) en een advies over de samenstelling van een Beroepscommissie voor het decreet voor
het sociaal-cultureel volwassenenwerk (zie doc. 6). De twee laatste adviezen zijn een rechtstreeks gevolg van bepalingen in het
decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk, respectievelijk het decreet voor de DAC-regularisatie (7 mei 2004).
9. HET ADVIESSTELSEL
Documenten
1. Samenstelling van de Strategische AdviesRaad voor Cultuur, Jeugd, Media en Sport (SARC)
2. Advies van de SARC over het voorontwerp van decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2009
236 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 237 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
21 oktober 2008
3. Samenstelling van de Sectorraad Sociaal-Cultureel Werk
4. Advies van de Sectorraad Sociaal-Cultureel Werk over het reglement voor de financiële ondersteuning van projecten van sociaal-
culturele verenigingen
12 september 2008
5. Advies van de Sectorraad Sociaal-Cultureel Werk over de omzendbrief DAC-normalisatie
17 december 2008
6. Advies van de Sectorraad Sociaal-Cultureel Werk over de Beroepscommissie Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk
12 augustus 2009
9. HET ADVIESSTELSEL
236 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 237 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 237
10. STANDPUNTEN FOV
10. STANDPUNTEN FOV
Het werkjaar 2008-2009 is relatief rustig. De uitvoering van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk valt met de
goedkeuring van het onderhandelde uitvoeringsbesluit op 5 september 2009 in de plooi. De omzendbrief vanwege de Administra-
tie over de DAC-normalisatie van 7 mei 2009 is conform het FOV-standpunt. De FOV staat niet voor bijkomende en uitdagende
dossiers die een krachtig standpunt vereisen. De eerder ingenomen standpunten en visies worden consequent bij de overheid
verdedigd.
Het is wel gebruikelijk dat de FOV bij het aantreden van een nieuwe Vlaamse regering de verwachtingen en betrachtingen oplijst.
Dit is niet anders bij de voorbereiding van de Vlaamse verkiezingen van 7 juni 2007.
De Algemene Vergadering van de FOV keurt op 13 maart de tekst van het FOV-memorandum goed (zie doc. 1). In het memoran-
dum worden de bekommernissen van de FOV-organisaties nog even opgelijst. Belangrijk aandachtspunt blijft de exacte uitvoering
van het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Voldoende middelen, transparantie in de financiering en vraag naar
meer experiment zijn sleutelbegrippen. De vraag naar enige decretale rust klinkt luid, alhoewel voor de hand liggende verbete-
ringen met instemming kunnen aangebracht worden. Zo is voor de diverse werksoorten nog een inhaaloperatie wenselijk, die
evenwel niet raakt aan de fundamentele uitgangspunten van het decreet. De erkenning van de bewegingen krijgt hier bijzondere
aandacht.
De FOV wil met de minister van Cultuur, diens Kabinet en met de leden van de Commissie Cultuur van het Vlaams Parlement een
open en nabije communicatie. Inspraak en participatie staan immers hoog in het FOV-blazoen. De FOV zal bij hen onder andere
aandringen op een eigentijdse invulling van het begrip niet-formele educatie. De FOV breekt daarom nogmaals een lans voor
voldoende beleidsaandacht voor het levenslang en levensbreed leren, ook vanuit het perspectief van het sociaal-cultureel volwas-
senenwerk.
In het memorandum wordt tenslotte ook ingegaan op administratieve eenvoud, de verwachting naar een krachtige opstelling van
de Vlaamse overheid bij federale dossiers zoals auteursrecht en billijke vergoeding en op de verwachting naar een rechtmatige
subsidiëring van de FOV.
Document
1. FOV-memorandum bij de Vlaamse verkiezingen van 7 juni 2009
13 maart 2009
238 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 239 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
11. HETE THEMA’S
11. HETE THEMA’S
11.1. VRIJWILLIGERSBELEID
1. Vrijwilligerswet
De wet betreffende de rechten van vrijwilligers (vrijwilligerswet) is een federale materie. De wet is van kracht sinds 1 augustus
2006, met uitzondering van de bepalingen inzake verzekeringen en aansprakelijkheid. Deze traden in voege op 1 januari 2007.
1.1.Kostenvergoeding
De wet betreffende de rechten van vrijwilligers regelt onder meer de kostenvergoedingen voor vrijwilligers.
De vrijwilligerswet van 2005 wordt gewijzigd. Dit gebeurt via een zogenaamde wet houdende diverse bepalingen (zie doc. 1). De
nieuwe regeling gaat op 29 mei 2009 van kracht. Met de wijziging wordt onder meer een (beperkte) combinatie van een forfaitaire
kostenvergoeding met de uitbetaling van vervoerskosten mogelijk. De bedragen van de rëele vervoerskosten worden in dit com-
binatiesysteem jaarlijks geplafonneerd op 2.000 maal de kilometervergoeding voor het gebruik van een wagen. Vervoerskosten
kunnen bestaan uit het gebruik van het openbaar vervoer, de eigen wagen of de eigen fiets. De politiek geeft hiermee uitvoering
aan een advies van de Hoge Raad voor Vrijwilligers uit 2008 (zie doc. 2).
Stefaan Vercamer (CD&V) stelt in de Commissie Sociale Zaken (16 juni) en de Commissie Financiën (23 juni) vragen over de
praktische toepassing van de wetswijziging (zie doc. 3 en 4).
De Nationale Arbeidsraad (NAR) reageert in haar advies van 6 mei 2009 ontstemd op deze wetswijziging (zie doc. 5). De vrijwil-
ligerswet schreef, twee jaar na de inwerkingtreding van de wet, een evaluatie van het deel over de kostenvergoedingen door de
NAR voor. Het ontbreekt de NAR aan de nodige informatie om de evaluatie conform het uitvoeringsbesluit uit te voeren. De Raad
roept de minister van Sociale Zaken op de nodige gegevens door te sturen en te wachten met verder wetgevend initiatief tot de
aangekondigde evaluatie. Tot slot merkt de NAR op dat “naast het probleem van de cumul, nog andere soms nijpender problemen
worden aangeduid die ook moeten worden aangepakt, zoals bijvoorbeeld welke vervoerskosten kunnen worden beschouwd als
kosten eigen aan de organisatie.”
Op 12 februari 2009 dient Sonja Becq (CD&V) een wetsvoorstel in (zie doc. 6). Dit wetsvoorstel strekt ertoe vrijwilligers die actief
zijn in de oppashulp, ambulancezorg (niet-dringend ziekenvervoer) of dringende medische hulpverlening recht te geven op een
hogere kostenvergoeding. In de Commissie Sociale Zaken van 16 juni zegt minister Onkelinx dat zij de denkpiste van het wets-
voorstel om het jaarlijks plafond voor die categorie vrijwilligers op te trekken naar 2.200 euro, genegen is (zie doc. 7).
Documenten
1. Wet houdende diverse bepalingen
6 mei 2009
Belgisch Staatsblad, Nr. 171, 19 mei 2009 (uittreksel p. 37869)
2. Advies van de Hoge Raad voor Vrijwilligers aan minister Joëlle Milquet, federaal minister van Werk en Gelijke Kansen over de terug-
betaling van onkosten en vergoedingen voor vrijwilligerswerk
6 mei 2008
238 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 239 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 239
11. HETE THEMA’S
3. Vraag van Stefaan Vercamer aan minister Laurette Onkelinx, federaal vice-eerste minister en minister van Sociale Zaken en Volks-
gezondheid over de combinatie van de forfaitaire onkostenvergoeding met de kilometervergoeding voor vrijwilligers met betrekking
tot het jaar 2009
Kamer van Volksvertegenwoordigers
Commissie Sociale Zaken
Zitting 2008-2009
Stuk CRIV 52 COM 591 (uittreksel p. 20-22)
16 juni 2009
4. Vraag van Stefaan Vercamer aan minister Didier Reynders, federaal vice-eerste minister en minister van Financiën en Institutionele
Hervormingen over de combinatie van de forfaitaire onkostenvergoeding met de kilometervergoeding voor vrijwilligers
Kamer van Volksvertegenwoordigers
Commissie Financiën
Zitting 2008-2009
Stuk CRIV 52 COM 601 (uittreksel p. 6-7)
23 juni 2009
5. Advies van de Nationale Arbeidsraad over vrijwilligerswerk
Advies Nr. 1686
6 mei 2009
6. Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 3 juli 2005 betreffende de rechten van vrijwilligers
Ingediend door Sonja Becq e.a.
Kamer van Volksvertegenwoordigers
Zitting 2008-2009
Stuk DOC 52 1806/001
12 februari 2009
7. Vraag van Luc Goutry aan minister Laurette Onkelinx, federaal minister van Sociale Zaken, over de nachtoppas van zwaar zorgbe-
hoevende thuiszorgpatiënten
Kamer van Volksvertegenwoordigers
Commissie Sociale Zaken
Zitting 2008-2009
Stuk CRIV 52 COM 591
16 juni 2009
1.2.Verzekeringenaansprakelijkheid
De bepalingen inzake verzekeringen en aansprakelijkheid in de wet voor de rechten van de vrijwilliger traden in voege op 1
januari 2007.
Op 19 maart 2009 brengt de Hoge Raad voor Vrijwilligers advies uit over aansprakelijkheid en verzekeringen in het vrijwilligers-
werk (zie doc. 8). De Hoge Raad stelt in dit advies een aantal inhoudelijke onduidelijkheden aan de kaak zoals bijvoorbeeld het
begrip ‘specifieke verbondenheid’ en de reikwijdte van de aansprakelijkheid. Het advies pleit ook voor een goede informatiecam-
pagne waarvoor de overheid voldoende middelen vrijmaakt. De Hoge Raad doet ook een aantal suggesties. Zo zou de overheid
240 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 241 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
11. HETE THEMA’S
een collectieve verzekering lichamelijke ongevallen en rechtsbijstand kunnen aanbieden.
De vrijwilligerswet wordt ook op dit punt aangepast via de wet houdende diverse bepalingen (zie doc. 9). Concreet bepaalt de wet
dat, wanneer een KB zou bepalen dat de lichamelijke schade en de rechtsbijstand opgenomen moeten zijn in het verzekerings-
contract voor de vrijwilligers, ook hiervoor minimumgarantievoorwaarden moeten worden vastgelegd.
De Hoge Raad voor Vrijwilligers neemt in hetzelfde advies van 19 maart 2009 (zie doc. 8) de federale regering op de korrel: de uit-
werking van artikel 6 §5 over het aanbod van de collectieve verzekering door de federale overheid is dode letter gebleven. Het KB
waarbij aan de organisaties de mogelijkheid wordt geboden zich, tegen betaling van een premie, aan te sluiten bij een collectieve
polis die voldoet aan de wettelijke bedoelde voorwaarden, is er nooit gekomen.
Documenten
8. Advies van de Hoge Raad voor Vrijwilligers over aansprakelijkheid en verzekeringen in het vrijwilligerswerk
19 maart 2009
9. Wet houdende diverse bepalingen
6 mei 2009
Belgisch Staatsblad, Nr. 171, 19 mei 2009 (uittreksel p. 37869)
1.3.Vrijwilligerswerkvoorniet-Belgen
De vrijwilligerswet trad op 1 augustus 2006 in werking. De nieuwe wet wilde ondermeer vrijwilligerswerk voor vreemdelingen
(ruimer) toegankelijk maken. De federale regering kan dit eenvoudig regelen via een Koninklijk Besluit, maar na drie jaar is het KB
nog niet verschenen. Hierdoor blijft een groep buitenlanders uitgesloten van vrijwilligerswerk. Bij inbreuken op deze wet zijn geen
sancties voorzien voor de vrijwilliger, maar wel voor de organisatie die deze vrijwilliger inschakelt. Organisaties kunnen op deze
manier ongewild en/of onbewust in de fout gaan.
Het Vlaams Minderhedencentrum en Vluchtelingenwerk Vlaanderen lanceerden in de loop van 2008 een platformtekst ten voordele
van vrijwilligerswerk voor vreemdelingen. Deze tekst werd door tal van organisaties onderschreven (zie doc. 10). De platformtekst
zet hier en daar wat in beweging maar een regeling komt er niet.
Op 1 juli 2008 dient Nahima Lanjri (CD&V) een nieuw wetsvoorstel in om de kwestie te regelen (zie doc. 11). Het voorstel staat
vanaf februari 2009 regelmatig op de agenda van de Commissie Sociale Aangelegenheden zonder dat het tot een stemming komt.
Op 6 mei 2009 brengt de Nationale Arbeidsraad een advies (zie doc. 12) over de kwestie uit.
Documenten
10. Platformtekst Vluchtelingenwerk Vlaanderen en het Vlaams Minderhedencentrum “Vrijwilligerswerk voor vreemdelingen: naar een
duidelijk en werkbaar kader”
maart - april 2008
11. Wetsvoorstel tot het toegankelijk maken van vrijwilligerswerk voor vreemdelingen
Ingediend door Nahima Lanjri e.a.
240 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 241 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 241
11. HETE THEMA’S
Senaat
Zitting 2007-2008
Stuk 4-840/1
1 juli 2008
12. Advies van de Nationale Arbeidsraad over vrijwilligerswerk
Advies Nr. 1686
6 mei 2009
1.4.Wetsvoorstelonbetaaldvrijwilligersverlof
In het najaar van 2007 diende Wouter Beke (CD&V) in de Senaat een wetsvoorstel in om een systeem van onbetaalde verlofdagen
voor de vrijwilligers-bestuurders van vrijwilligersorganisaties in te voeren (zie doc. 13). De vrijwilliger-bestuurder zou, ongeacht
de aard van zijn arbeidsovereenkomst of statuut, twee halve dagen in de maand (onbezoldigd) vrij kunnen nemen om zijn of haar
verantwoordelijkheden te vervullen. In het kader van de opbouw van pensioenrechten zouden deze dagen gelijkgesteld worden
aan gewerkte dagen.
De Nationale Arbeidsraad brengt op 6 mei 2009 een advies met bezwaren tegen het wetsvoorstel uit (zie doc. 14). Ook de Hoge
Raad voor Vrijwilligers heeft grote twijfels bij dit wetsvoorstel. De Hoge Raad wijst in haar advies van 9 juni 2009 (zie doc. 15)
onder andere op het discriminerend karakter van het voorstel: “Zonder dat de term ‘vrijwilliger-bestuurslid’ duidelijk gedefinieerd
wordt creëert het voorstel een frappante discriminatie met andere vrijwilligers. Talrijke vrijwilligers oefenen taken en opdrachten
uit die evengoed en beter kunnen uitgevoerd worden overdag i.p.v. ’s avonds en in het weekend. Alleen de mogelijkheid om
verlofdagen op te nemen voorbehouden aan vrijwilligers-bestuurders is duidelijk een discriminatie die we als [Hoge Raad voor
Vrijwilligers] niet kunnen aanvaarden.”
Het gelijkaardig voorstel dat Sonja Becq (CD&V) in het voorjaar van 2008 in de Kamer van Volksvertegenwoordigers indiende, is
nog steeds hangend in de Kamer (zie doc. 16).
Documenten
13. Wetsvoorstel houdende invoeging van een artikel 12 bis in de wet van 3 juli 2005 betreffende de rechten van de vrijwilligers
Ingediend door Wouter Beke e.a.
Senaat
Zitting 2007-2008
Stuk 4-316/1
22 oktober 2007
14. Advies van de Nationale Arbeidsraad over vrijwilligerswerk
Advies Nr. 1686
6 mei 2009
15. Advies van de Hoge Raad voor Vrijwilligers betreffende wetsvoorstel 4-316/1
9 juni 2009
16. Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 3 juli 2005 betreffende de rechten van vrijwilligers wat de onkostenvergoeding en het
242 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 243 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
11. HETE THEMA’S
vrijwilligersverlof betreft
Ingediend door Sonja Becq e.a.
Kamer van Volksvertegenwoordigers
Zitting 2007-2008
Stuk DOC 52 1045/001
9 april 2008
2. Gratis provinciale vrijwilligersverzekering
In 2007 werd de gratis provinciale vrijwilligersverzekering gelanceerd. Verenigingen kunnen via de provincies en de Vlaamse
Gemeenschapscommissie (voor Brussel) jaarlijks een 100-tal ‘gratis vrijwilligersdagen’ aanvragen. De middelen voor de gratis
verzekering zijn afkomstig uit de pot van de Nationale Loterij. Dit jaar wordt zonder problemen 850.000 euro opgenomen in het
verdeelplan van de Nationale Loterij voor de verzekering voor vrijwilligers (zie doc. 17).
Naast de burgerlijke aansprakelijkheid worden in deze polis ook lichamelijke ongevallen gedekt en is rechtsbijstand voorzien.
Dit initiatief staat los van de wet betreffende de rechten van vrijwilligers.
In haar advies van 19 maart 2009 (zie doc. 18) over aansprakelijkheid en verzekeringen in het vrijwilligerswerk evalueert de Hoge
Raad voor Vrijwilligers de gratis provinciale vrijwilligersverzekering. De Raad spreekt zich positief uit over de inhoud van de polis,
de bekendmaking en de werking in de praktijk. De Raad pleit er wel voor om de actieradius uit te breiden: ”Het aanwenden van
een deel van de beschikbare middelen voor organisaties met een permanente werking, die thans niet van het aanbod kunnen
genieten, vormt een belangrijke optie”.
De Hoge Raad voor Vrijwilligers wil een structurele verankering van de middelen van de Nationale Loterij voor het aanbieden van
een gratis collectieve verzekering.
De website www.verzekeringvoorvrijwilligers.be is niet meer beschikbaar. Dit meldt Sonja Becq (CD&V) op 27 mei in de Commis-
sie Financiën aan minister van Financiën Didier Reynders (zie doc. 19). Reynders antwoordt dat de website niet de bevoegdheid is
van de Nationale Loterij. De informatie zou volgens de minister wel terug te vinden zijn op de website van de FOD Economie. Sonja
Becq stipt op het eind van haar tussenkomst aan dat “ook in de programmawet is bepaald dat een aantal minimale voorwaarden
kunnen worden ingeschreven voor de vrijwilligerswetgeving. Als daarover afspraken worden gemaakt, moeten die ook toeganke-
lijk zijn voor de vrijwilligers. Dat is ook een stimulans om naar zo’n collectieve verzekering te gaan, waarop men vanuit verenigin-
gen op een goedkope en meer permanente wijze kan inspelen dan met de verzekering die nu via de Nationale Loterij gebeurt”.
Documenten
17. Persbericht van de federale ministerraad
Verdelingsplan van de subsidies van de Nationale Loterij
17 juli 2009
18. Advies van de Hoge Raad voor Vrijwilligers over aansprakelijkheid en verzekeringen in het vrijwilligerswerk
19 maart 2009
19. Vraag van Sonja Becq aan minister Didier Reynders, federaal vice-eerste minister en minister van Financiën en Institutionele
Hervormingen over het functioneren van de website
242 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 243 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 243
11. HETE THEMA’S
www.verzekeringvoorvrijwilligers.be
Kamer van Volksvertegenwoordigers
Commissie Financiën
CRIV 52 COM 574
27 mei 2009
3. Vlaams vrijwilligersbeleid
3.1.PrijsvanhetVrijwilligerswerk
Vlaanderen wordt in 2009 een nieuwe prijs rijker: de Prijs van het Vrijwilligerswerk. De uitreiking van deze prijs is een concrete
uitwerking van het engagement van de Vlaamse Regering om, in samenwerking met de Verenigde Verenigingen het vrijwilligers-
werk te versterken en te ondersteunen.
Op 14 mei neemt de eerste laureaat van de Prijs, speelpleinwerking De Saenhoeve, de Prijs in ontvangst uit de handen van
minister-president Kris Peeters en cultuurminister Bert Anciaux.
3.2.RegeerakkoordenregeerverklaringPeetersII
In het regeerakkoord, bekendgemaakt op 9 juli 2009 (zie doc. 20), wordt het engagement van de nieuwe Vlaamse regering Peeters
II, ten overstaan van het vrijwilligerswerk bevestigd: “Het verenigingsleven wordt actief, structureel en projectmatig ondersteund.
We zorgen voor een doorzichtige subsidieregeling, eenvoudige regelgeving en de blijvende erkenning en ondersteuning van het
vrijwilligerswerk”.
Ook tijdens de regeringsverklaring op 13 juli (zie doc. 21) ontbreekt het niet aan een verwijzing naar een te voeren vrijwilligers-
beleid: “Deze Vlaamse Regering wil volop inzetten op een warme samenleving. Wij willen de ontplooiingskansen van de mensen
bevorderen en de sociale banden tussen mensen versterken. Alle gezinnen, maar ook het vrij initiatief en het vrijwilligerswerk zijn
daarbij steunpilaren van ons Vlaams maatschappelijk bestel en worden dan ook actief ondersteund.”
Documenten
20. Regeerakkoord Peeters II: Een daadkrachtig Vlaanderen in beslissende tijden. Voor een vernieuwende, duurzame en warme
samenleving (uittreksel p. 69-72)
9 juli 2009
21. Regeringsverklaring door Kris Peeters, minister-president van de Vlaamse Regering
Vlaams Parlement
13 juli 2009
4. Europees vrijwilligersbeleid
Op 3 juni keurt de Europese Commissie Onderwijs en Cultuur een beschikking goed waarin de organisatie van een Europees Jaar
voor het Vrijwilligerswerk 2011 wordt voorgesteld (zie doc. 22). Het is nu aan de Raad van de Europese Unie om de beschikking
definitief goed te keuren.
244 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 245 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
11. HETE THEMA’S
De Europese Commissie wil met het Europees jaar de inspanningen van de lidstaten, van de regionale en lokale autoriteiten en
van het maatschappelijk middenveld om gunstige voorwaarden te creëren voor het vrijwilligerswerk, aanmoedigen en ondersteu-
nen. Uitwisseling van ervaringen en goede praktijken zullen hierbij centraal staan. De Europese Commissie stelt vier doelstellingen
voorop:
- creatie van een stimulerende omgeving voor vrijwilligerswerk in de EU
- versterking van de positie van de vrijwilligersorganisaties en verbetering van de kwaliteit van het vrijwilligerswerk
- beloning en erkenning van vrijwilligersactiviteiten
- bewustmaking van de waarde en het belang van vrijwilligerswerk
In het voorstel van de Europese Commissie wordt een budget vooropgesteld van 8 miljoen euro (2 miljoen voorbereidingskosten in
2010 en 6 miljoen voor het eigenlijke jaar in 2011). Dit is laag in vergelijking met andere Europese Jaren. Vrijwilligersorganisaties
en hun Europese overkoepeling dringen aan om het budget te verhogen.
Document
22. Voorstel voor een beschikking van de Raad over het Europees Jaar van het vrijwilligerswerk (2011)
Europese Commissie
Stuk COM (2009) 254
2009/0072/CNS
244 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 245 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 245
11. HETE THEMA’S
11.2. AUTEURSRECHTEN
1. Billijke vergoeding
De billijke vergoeding is een vergoeding voor uitvoerende artiesten en muziekproducenten. Dit zijn de zogenaamde nevenrechten.
De vergoeding is verschuldigd bij het afspelen van muziek in openbare plaatsen. Zij wordt geïnd en beheerd door beheersvennoot-
schappen. De controledienst van de FOD Economie oefent de controle uit op de beheersvennootschappen.
1.1.Tarifering:eenfederalematerie
De tarieven van de billijke vergoeding worden bepaald door een (paritaire) commissie. In deze commissie zetelen vertegenwoordi-
gers van de beheersvennootschappen en de belangenorganisaties van de gebruikers.
Eind 2006 werden de tarieven voor de polyvalente zalen en jeugdhuizen met 10% verhoogd. Deze beslissing gold voor één jaar. In
2007 zou opnieuw over de tarieven onderhandeld worden. Door de aanslepende regeringsvorming kon de regering in het najaar
2007 echter enkel over lopende zaken beslissen. De tarieven werden daarom voor een jaar bevroren. De beheersvennootschap-
pen zijn vragende partij om in het najaar van 2008 te onderhandelen over een fundamentele aanpassing van de tarieven. Deze
onderhandelingen vinden niet plaats. De tarieven worden opnieuw met één jaar verlengd (zie doc. 1). Verwacht wordt dat de
discussie in het najaar van 2009 zal gevoerd worden.
1.2.FinanciëletussenkomstdoordeVlaamseoverheid
De Vlaamse overheid neemt sinds september 2007 de kosten van de billijke vergoeding op zich als het gaat om occasionele,
kleinschalige evenementen van lokale groeperingen, verenigingen en vrijwilligersinitiatieven. De aanvraag voor een tussenkomst
van de Vlaamse overheid kan gebeuren via de website www.debillijkevergoeding.be/vlaanderen.
Vanuit het middenveld (het Intersectoraal Overleg Cultuur, ISOC) is er in de zomer van 2008, na 10 maanden overleg, nog steeds
kritiek op de gebruiksvriendelijkheid van de website en zijn er vragen bij de juistheid van de tarieven die op de website gehan-
teerd worden. Het ISOC beslist daarop de website niet te promoten bij de achterban. De Vlaamse Jeugdraad dient in het verlengde
daarvan in juni 2008 een klacht in bij de Controledienst voor de beheersvennootschappen (FOD Economie) over het gebruik van
het tarief voor buitenactiviteiten (zie doc. 2). De Controledienst stuurt de beheersvennootschap op 1 augustus een brief met de
vraag naar duidelijkheid en aanpassingen (zie doc. 3).
De Vlaamse overheid wil meer bekendheid geven aan de tussenkomst voor de billijke vergoeding. Zij sluit daartoe een overeen-
komst met de Verenigde Verenigingen. De Verenigde Verenigingen lanceert in juni 2008 de campagne ‘Een gat in je budget?’.
In de beleidsbrief Cultuur voor 2009 van minister Anciaux lezen we dat voor de voorzetting van de tussenkomst in 2009 geen bij-
komende middelen worden ingezet. De middelen voorzien voor 2008 zijn immers niet uitgeput (zie doc. 4). De minister wil samen
met het middenveld en de beheersvennootschappen “de toepassing van de regeling en de gebruiksvriendelijkheid ervan blijven
evalueren en bijsturen waar nodig”.
Documenten
1. Koninklijk besluit houdende de algemeen bindend verklaring van de beslissing van 30 oktober 2008 inzake de billijke vergoeding
verschuldigd voor de mededeling van fonogrammen in polyvalente zalen, jeugdhuizen en culturele centra evenals
246 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 247 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
11. HETE THEMA’S
bij gelegenheid van tijdelijke activiteiten binnen en buiten, genomen
door de commissie bedoeld in artikel 42 van de wet van 30 juni 1994
betreffende het auteursrecht en de naburige rechten
17 december 2008
Belgisch Staatsblad, Nr. 397, 24 december 2008 (uittreksel p. 68189-68190)
2. Brief van de Vlaamse Jeugdraad aan de Controledienst voor de beheersvennootschappen over foute tarieven bij online aangifte
billijke vergoeding
26 juni 2008
3. Brief van de Controledienst voor de beheersvennootschappen aan beheersvennootschap Simim over foute tarieven bij online
aangifte billijke vergoeding
1 augustus 2008
4. Beleidsbrief Cultuur. Beleidsprioriteiten 2008-2009 van minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel
Vlaams Parlement
Zitting 2008 - 2009
Stuk 1902 (2008-2009) - Nr. 1 (uittreksel p. 46-48)
28 oktober 2008
2. SABAM
Bart Van Malderen (sp.a) haalt naar aanleiding van het succes van de actie Music For Life - en de bijhorende SABAM-facturen - de
paragraaf in het regeerakkoord over een vrijstellingsregeling inzake auteursrechten voor sociaal-culturele verenigingen vanonder
het stof.
De regering engageerde zich in haar regeerakkoord om met SABAM te onderhandelen. Deze onderhandelingen zouden, parallel
met de billijke vergoeding, moeten resulteren in een overkoepelende vrijstellingsregeling inzake auteursrechten voor sociaal-cul-
turele verenigingen. Minister van Cultuur, Bert Anciaux, verklaart in de Commissie Cultuur van 3 februari 2009 dat een dergelijke
vrijstelling wellicht niet haalbaar is (zie doc. 5).
Minister Anciaux verduidelijkt dat zijn kabinetsmedewerkers en de Administratie de voorbije jaren enkele overlegmomenten
hadden met de beheersvennootschap SABAM, laatst nog op 14 januari 2009. Volgens de minister blijkt uit die gesprekken “hoe
moeilijk of bijna onmogelijk het is om voor SABAM een overkoepelende, gemakkelijke oplossing te vinden”. Het plaatje wordt nog
duidelijker als de minister even later zegt: “[door] SABAM wordt veel meer geïnd dan de billijke vergoeding. Dat maakt dat het
belang dat SABAM heeft bij een omvattende regeling beperkter: ze hebben er zelf geen of minder belang bij.”
Bart Van Malderen antwoordt dat SABAM met andere organisaties wél koepelovereenkomsten afsluit. Het verbaast Van Malderen
dat SABAM zo dwars ligt om met de overheid te praten. Een overeenkomst behoort volgens hem wel tot de mogelijkheden.
Document
5. Vraag van Bart Van Malderen aan minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel, over de financiële
steun van de Vlaamse Regering aan Music For Life
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
246 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 247 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 247
11. HETE THEMA’S
Zitting 2008-2009
Stuk C114 - CUL15
3 februari 2009
3. Controle op de beheersvennootschappen
Op 16 juli 2009 keurt de Kamer een ingrijpend wetsvoorstel goed (zie doc. 6). Dit wetsvoorstel wijzigt de wet op de auteurs- en
naburige rechten wat het statuut van en de controle op de vennootschappen voor het beheer van de rechten betreft.
Het wetsvoorstel zat al enige jaren in de wachtkamer van de Kamercommissie, maar wordt opnieuw ingediend op 16 juni 2009.
Het voorstel wordt met grote spoed behandeld: een maand na de indieningsdatum keurt de Kamer het voorstel goed. Tijdens de
bespreking in de Commissie (zie doc. 7) preciseert minister voor Ondernemen en Vereenvoudigen Vincent Van Quickenborne, dat
ook het bijhorende Koninklijk Besluit reeds klaarligt. Dat werd reeds op 3 april 2009 door de federale ministerraad goedgekeurd.
In het wetsvoorstel worden vijf belangrijke verbeterpunten juridisch uitgewerkt:
- een betere structuur, organisatie en interne werking van de beheersvennootschappen
- een grotere transparantie ten aanzien van de gebruikers
- een grotere transparantie ten aanzien van de rechthebbenden
- een meer aangepast sanctiearsenaal bij overtredingen door de beheersvennootschappen
- een betere regeling van de financiering van de controledienst
De goedkeuring van het wetsvoorstel in de Senaat laat nog even op zich wachten.
Documenten
6. Wetsontwerp tot wijziging van de wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten wat het statuut van en
de controle op de vennootschappen voor het beheer van de rechten betreft.
Ingediend door Philippe Henry e.a.
Tekst aangenomen in plenaire vergadering en overgezonden aan de Senaat
Kamer van Volksvertegenwoordigers
Zitting 2008-2009
Stuk Doc 52 2051/008
16 juli 2009
7. Verslag bespreking wetsontwerp tot wijziging van de wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten wat
het statuut van en de controle op de vennootschappen voor het beheer van de rechten betreft.
Kamer van Volksvertegenwoordigers
Commissie voor het bedrijfsleven, het wetenschapsbeleid, het onderwijs, de nationale wetenschappelijke en culturele instellingen, de
middenstand en de landbouw
Zitting 2008-2009
Stuk Doc 52 2051/003
13 juli 2009
248 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 249 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
11. HETE THEMA’S
4. Onderzoek
Het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media, bestelt een kortlopend onderzoek over auteursrechten bij de K.U.Leuven. Het
resultaat is een lijvig rapport dat de bestaande adviezen en regelgeving, onderzoeksresultaten, evoluties en tendensen aangaande
het auteursrecht in de digitale samenleving in kaart brengt (zie doc. 8).
Het onderzoek gaat ook na in welke mate de Vlaamse (cultuur)overheid (faciliterende) initiatieven kan ontwikkelen, wetende dat
auteursrecht een federale materie is. De onderzoekers zien voor de Vlaamse cultuuroverheid vooral een informerende, facilite-
rende en bemiddelende rol weggelegd.
Document
8. Onderzoek Auteursrecht in de digitale samenleving
Werkers, E., Kerremans, R., Robrechts, T. & Dumortier, J.
Studie in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap
Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media
1 mei 2009
248 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 249 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 249
11. HETE THEMA’S
11.3. PARTICIPATIE
1. Het participatiedecreet wordt van kracht
Het participatiedecreet (of voluit: het decreet houdende flankerende en stimulerende maatregelen ter bevordering van de parti-
cipatie aan cultuur, jeugdwerk en sport) beoogt zoveel mogelijk burgers te laten ‘deelnemen’ en ‘deelhebben’ aan sport, cultuur
en jeugdwerk in Vlaanderen. Heel wat mensen participeren immers niet of onvoldoende aan het reguliere cultuur-, jeugdwerk- en
sportaanbod: ze ervaren participatiedrempels.
Begin januari 2008 wordt het participatiedecreet goedgekeurd door het Vlaams parlement (zie doc. 1). Het is wachten tot 18 juli
2008 voordat het uitvoeringsbesluit goedgekeurd wordt (zie doc. 2).
Het participatiedecreet is een mix van structurele en projectmatige ondersteuning, van bestaande en nieuwe initiatieven en van
initiatieven gericht op de participatie van een breed publiek en van bepaalde kansengroepen.
Op basis van het participatiedecreet worden subsidies gegeven aan:
- participatie-instellingen
- projecten voor leesbevordering
- verenigingen met een specifieke opdracht m.b.t. het verenigingsleven
- een vereniging ter bevordering van de culturele en sportieve participatie van gedetineerden
- convenanten voor de bibliotheekwerking in gevangenissen
- projecten ter bevordering van de participatie van kansengroepen in cultuur, jeugdwerk of sport
- lokale netwerken vrijetijdsparticipatie personen in armoede
- praktijkgerichte, laagdrempelige educatie voor kansengroepen
- landelijke en op participatie gerichte activiteiten van hobbyverenigingen
- tegemoetkoming in het organiseren van een bijzonder cultuuraanbod
- projecten van gemeenschapscentra
- proeftuinen die de participatie bevorderen
- grootschalige cultuur-, jeugd- of sportevenementen
- cultuur- of sportgemeente van Vlaanderen
Louter op basis van het decreet en het uitvoeringsbesluit is het moeilijk te achterhalen welke organisaties en initiatieven subsidies
ontvangen. Johan Verstreken (CD&V) vraagt - via een schriftelijke vraag van 5 november 2008 - hierover duidelijkheid aan minis-
ter Anciaux. De minister van Cultuur, Jeugd en Sport antwoordt door een overzicht te geven van de gesubsidieerde projecten en de
bijhorende subsidiebedragen (zie doc. 3).
Cindy Franssen (CD&V) vraagt op haar beurt, op 7 januari 2009, een lijst van de gesubsidieerde lokale netwerken vrijetijdspartici-
patie (cfr. art. 22 van het participatiedecreet) (zie doc. 4).
Paul Delva (CD&V) informeert eerder op 16 oktober 2008 tijdens de vergadering van de Commissie Cultuur bij minister Anciaux
naar de praktische uitvoering van artikel 22 (lokale netwerken vrijetijdsparticipatie) (zie doc. 5). Paul Delva vraagt uitleg over de
gemeenten die een dossier indienden, over de oprichting en de opdracht van Dēmos en over de verhouding tussen Demos en het
Fonds Vrijetijdsparticipatie.
Voor sociaal-culturele volwassenenorganisaties zijn de projecten voor kansengroepen (voluit: projecten ter bevordering van de
participatie van kansengroepen in cultuur, jeugdwerk of sport) interessant. Ondanks het ruime bedrag dat begroot is - namelijk 1,8
¯
250 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 251 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
miljoen euro - ontvangen slechts weinig erkende en/of gesubsidieerd sociaal-culturele volwassenenorganisaties een projectsubsi-
die (lijst gesubsidieerde projecten: zie doc. 6).
2. Een participatieteam bij de overheid
De Afdeling Volksontwikkeling en Lokaal cultuurbeleid van de Administratie volgt de praktische uitvoering van het decreet op. Om
deze uitvoering in goede banen te leiden, richt de Administratie een nieuw team op: het Team Participatie (voor de samenstelling
van het team: zie doc. 7). Vanaf 2 februari 2009 is dit team, met Marie-Anne van Hijfte als teamverantwoordelijke, operationeel. De
uitvoering van het circusdecreet, het decreet Vlaamse gebarentaal, de internationale samenwerkingen en de nationale orden en
medailles behoren ook tot de bevoegdheden van het team.
3. Groeipijnen
De VVSG (de koepelorganisatie van Vlaamse gemeentebesturen en OCMW’s) stuurt op 2 maart 2009 een brief (zie doc. 8) naar
minister Anciaux waarin het de moeizame oprichting van de lokale netwerken vrijetijdsparticipatie (artikel 22) aankaart. De VVSG
vindt de ondersteuning door Demos onvoldoende.
Vlaams parlementslid Paul Delva (CD&V) grijpt deze briefwisseling aan om op 12 maart 2009 hierover toelichting te vragen aan
minister Anciaux. Bert Anciaux zegt dat een nieuwe regelgeving tijd vraagt (zie doc. 9). Minister Anciaux onderstreept dat Demos
over de nodige structurele middelen beschikt om haar opdracht te verwezenlijken. Het is een recent opgerichte organisatie die
zich nog “intern moet organiseren”. Hij formuleert ook een schriftelijk antwoord aan de VVSG (zie doc. 10).
1.650.000 euro is voorzien voor de subsidielijn ‘lokale netwerken vrijetijdsparticipatie’. Net niet de helft van dit bedrag werd in
2009 aan een lokaal netwerk toegewezen. In een schriftelijke vraag van 7 januari polst Cindy Franssen (CD&V) hoe dit resterende
bedrag wordt geïnvesteerd (zie doc. 4).
11. HETE THEMA’S
Documenten
1. Decreet houdende flankerende en stimulerende maatregelen ter bevordering van de participatie in cultuur, jeugdwerk en sport
18 januari 2008
Belgisch Staatsblad, Nr. 97, 4 april 2008 (uittreksel p. 18297-18306)
2. Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de uitvoering van het decreet van 18 januari 2008 houdende flankerende en stimule-
rende maatregelen ter bevordering van de participatie in cultuur, jeugdwerk en sport
Belgisch Staatsblad, Nr. 250, 19 augustus 2008 (uittreksel p. 43719-43729)
3. Schriftelijke vraag van Johan Verstreken aan minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel over
projectsubsidies (participatiedecreet)
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Schriftelijke vraag nr. 42 aan minister Anciaux (2008-2009)
5 november 2008
4. Schriftelijke vraag van Cindy Franssen aan minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel over vrije-
tijdsparticipatie personen in armoede en over vzw Demos
Vlaams Parlement
¯
¯
250 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 251 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 251
11. HETE THEMA’S
Zitting 2008-2009
Schriftelijke vraag nr. 80 aan minister Anciaux (2008-2009)
7 januari 2009
5. Vraag van Paul Delva aan minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel, over de uitvoering van het
Participatiedecreet
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zittting 2008-2009
Stuk C27-CUL3 (uittreksel p. 14-18)
16 oktober 2008
6. Goedgekeurde projecten ter bevordering van de participatie van kansengroepen in cultuur, jeugdwerk of sport
(eerste ronde 2008, tweede ronde 2008, eerste ronde 2009)
augustus 2009
7. Samenstelling Team Participatie
8. Brief van de VVSG aan minister Anciaux over lokale netwerken vrijetijdsparticipatie
2 maart 2009
9. Vraag van Paul Delva aan minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel, over de uitvoering van het
Participatiedecreet
Vlaams Parlement
Commissie Cultuur
Zittting 2008-2009
Stuk C153-CUL20 (uittreksel p. 3-8)
12 maart 2009
10. Antwoord van minister Bert Anciaux op de brief van 2 maart 2009 van de VVSG
9 maart 2009
Aanvullenddocument
1.Beleidsbrief Cultuur - Beleidsprioriteiten 2008-2009 van minister Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Stuk 1902 (2008-2009) - Nr. 1 (uittreksel p. 16-21)
28 oktober 2008
¯
252 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 253 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
11.4. VEILIGHEID IN VERENIGINGSLOKALEN
1. Technische studie
Nogal wat lokale organisaties beschikken over eigen lokalen. Hierover werden in de voorbije tijd steeds meer problemen gesigna-
leerd. Hogere kwaliteitsverwachtingen van de gebruikers, maar vooral toenemende normen inzake (brand)veiligheid en hygiëne
zorgen voor steeds meer vragen. Vragen over aansprakelijkheid, verzekeringen en andere juridische beslommeringen nemen toe.
Tegen die achtergrond geeft minister van Cultuur Bert Anciaux een studieopdracht. De studie, uitgevoerd door de faculteit Ingeni-
eurswetenschappen van de Universiteit Gent, heeft tot doel:
- de bevoegdheden in deze materie van de verschillende bestuursniveaus uit te pluizen
- de problematiek van de verenigingslokalen in kaart te brengen, hiaten in regelgeving en uitvoering op te lijsten
Het resultaat van de studie wordt in de loop van 2009 vrijgegeven. In de studie wordt gefocust op de risicoanalyse en worden
aanbevelingen geformuleerd. In de aanbevelingen wordt aandacht besteed aan bouwtechnische aspecten, aanbevelingen voor
technische uitrusting, exploitatievoorschriften en een lijst met de nodige controles.
2. Verdere plannen
Minister Anciaux organiseert een overleg met overkoepelende middenveldorganisaties over de resultaten van het onderzoek. Uit dit
overleg blijkt dat een overheid die het thema veiligheid ernstig neemt, niet anders kan dan ook effectief normerend op te treden. Het
rondetafelgesprek resulteert in zes belangrijke aandachtspunten:
- eerst en vooral moeten de normen die vooropgesteld worden, aangepast zijn aan het onderwerp, in dit geval de lokalen van
plaatselijke verenigingen. Ze moeten meer zijn dan een afgezwakte kopie van bestaande normen voor andere accommodaties,
dus op maat geconstrueerd. Het onderzoek levert hiervoor een prima kader.
- bij het toepassen van de normen moet de Vlaamse overheid een realistisch tijdspad hanteren, waarbij mogelijk bruuskeren van
betrokkenen (lokale besturen en verenigingen) te allen tijde moet worden vermeden
- het introduceren van de normen moet ook binnen een zinvol scenario, waarbij de meest urgente ingrepen ook het snelst
afdwingbaar worden. In dit geval geldt dit zeker voor branddetectie bij lokalen met overnachtingsmogelijkheden. Daarvoor kan
aan een termijn van 2 à 3 jaar na introductie van de normen worden gedacht. De bouwfysische ingrepen kunnen echter op een
veel langere termijn hun afdwingbare status bereiken.
- deze aanpak moet gepaard gaan met een reeks flankerende maatregelen, met hierbij o.a. aandacht voor (1) communicatie en
overleg, (2) begeleiding en vorming, (3) financiële stimuli
- de communicatie en het overleg zijn permanente aandachtspunten
- de begeleiding en vorming zijn vooral aangewezen om tot zelfredzaamheid en autonomie te komen. Daarbij kan een vor-
mingstraject worden ontwikkeld om lokale actoren competent te maken i.v.m. de regelgeving, het maken van risicoanalyses
enzovoort. De aanpak binnen de vzw Speelom (veiligheid speeltoestellen en speelplekken) kan hierbij als voorbeeld dienen.
Het IVA Sociaal-Cultureel Werk zal elke richtlijn of norm didactisch vertalen in een bruikbaar instrument voor de lokale verenigingen.
11. HETE THEMA’S
Document
1. Studieopdracht inzake de algemene veiligheid van verenigingslokalen binnen de sectoren cultuur, jeugdwerk en sport in Vlaande-
ren. Samenvatting van het eindrapport.
Universiteit Gent, Vakgroep Mechanica van stroming, warmte en verbranding
Laboratorium voor Aanwending der Brandstoffen en Warmteoverdracht, 2009
252 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 253 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 253
11. HETE THEMA’S
11.5. DE VERENIGDE VERENIGINGEN EN DE ONDERSTEUNING VAN HET MIDDENVELD
1. Versterking en ondersteuning van het middenveld op Vlaams niveau: de Verenigde Verenigingen
De Verenigde Verenigingen is een samenwerkingsverband van en voor middenveldorganisaties in Vlaanderen (zie doc. 1).
Overheid en middenveld willen samen werken aan een aantal uitdagingen die alle verenigingen aanbelangen. Ook in 2008-2009
wordt opnieuw ingezet op 2 sporen: de aanwezigheid van de Verenigde Verenigingen op het politieke forum en een vertaling daar-
van in een campagneluik.
2. Het politieke forum en de Verenigde Verenigingen
De ondertekening van het Charter met de Vlaamse overheid in 2006 betekende de start voor het uitdiepen van het engagement
tussen het middenveld en de Vlaamse Regering (zie doc. 2). Het Charter uit 2006 werd in 2008 geconcretiseerd in een actieplan
(zie doc. 3). De opvolging van het actieplan gebeurt via een halfjaarlijks overleg tussen de overheid en vertegenwoordigers van de
Verenigde Verenigingen.
Tijdens het overleg van 1 december 2008 staat de stand van zaken en de opvolging van het actieplan 2008-2009 centraal (zie doc.
4). Op 21 maart 2009 vindt nog een overleg plaats. Tijdens dat overleg wordt het actieplan verder opgevolgd. De vergadering blikt
ook vooruit naar een actieplan voor 2009-2010. Tot slot komt de rol van de Verenigde Verenigingen bij de uitwerking van het plan
Pact 2020 aan bod (zie doc. 5).
De Verenigde Verenigingen is medeondertekenaar van het Pact 2020. Dit plan van de Vlaamse Regering is een actieplan in het
kader van “Vlaanderen in Actie”. Naast de Vlaamse Regering en de Vlaamse sociale partners levert de Verenigde Verenigingen een
actieve bijdrage aan dit Pact: niet-formele educatie moet niet enkel gevaloriseerd worden in functie van de arbeidsmarkt, maar ook
in functie van geïnformeerde, kritische burgers. Dit is van belang voor een goed functionerende samenleving.
Het regeerakkoord van 9 juli (zie doc. 6) en de regeerverklaring van 13 juli (zie doc. 7) expliciteren dat de nieuwe Vlaamse Regering
verder wil gaan op de ingeslagen weg: “Vlaanderen staat voor een aantal grote economische en maatschappelijke uitdagingen,
waarbij het verenigingsleven in het verleden een constructieve en ervaren partner was.”
3. Het campagneluik van de Verenigde Verenigingen
De nieuwe campagne, ‘Yesss’, zet de bijdrage van het verenigingsleven aan het persoonlijk en maatschappelijk geluk in de verf. Zo
wil de Verenigde Verenigingen, in samenwerking met de Vlaamse overheid, meer mensen warm maken voor participatie aan het
verenigingsleven. In de zomer van 2008 worden diverse acties met de verenigingen en de media voorbereid. De campagne wordt
op 14 oktober 2008 in Antwerpen gelanceerd.
Via de Verenigde Verenigingen werkt de Vlaamse overheid aan de promotie van een aantal overheidsinitiatieven voor (kleinschalige)
verenigingen. Het gaat hierbij over de derdebetalersregeling van de billijke vergoeding (zie ook hoofdstuk 11.2 - Auteursrechten),
het fonds voor renovatie van verenigingslokalen en over SOCIALware, een initiatief waarbij verenigingen voor een prikje legale soft-
en hardwareproducten kunnen aanschaffen.
Lokale verenigingen en volkshogescholen organiseren op zeven plaatsen in Vlaanderen een L.ove (Lokaal Overleg Verenigingen).
254 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 255 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
Onder auspiciën van de Verenigde Verenigingen zoeken lokale overlegplatformen van verenigingen antwoorden en oplossingen voor
gemeenschappelijke kansen en uitdagingen.
Met de Prijs van het Vrijwilligerswerk wil de Vlaamse Gemeenschap en ‘de Verenigde Verenigingen’ aan het grote publiek een beeld
geven van de kracht en diversiteit die uitgaat van het vrijwilligerswerk in verenigingen. De eerste Prijs van het Vrijwilligerswerk
wordt uitgereikt op 14 mei (zie ook hoofdstuk 11.1 - Vrijwilligersbeleid).
In het najaar van 2008 start in samenwerking met de Vlaamse overheid ook het project ‘Verenigingen voor Verkeersveiligheid’. Op
26 maart 2009 presenteert de Verenigde Verenigingen op een reflectiedag een onderzoeksrapport over verenigingen en verkeers-
veiligheid. Die dag worden ook de goedgekeurde projecten ‘Verenigingen voor Verkeersveiligheid’ bekend gemaakt. Het beschikbare
projectenbudget van 25.000 euro wordt onder 12 verenigingen, waaronder verschillende sociaal-culturele organisaties, verdeeld.
11. HETE THEMA’S
Documenten
1. Historiek, Missie & Doelstellingen en Structuur van de Verenigde Verenigingen
2. Charter met wederzijdse engagementen afgesloten tussen de Vlaamse Regering en de organisaties verenigd in de Verenigde
Verenigingen
10 november 2006
3. Actieplan 2008-2009 ter uitvoering van het Charter met wederzijdse engagementen afgesloten tussen de Vlaamse Regering en de
organisaties verenigd in de Verenigde Verenigingen
15 mei 2008
4. Verslag vergadering Overlegforum Vlaamse Regering - de Verenigde Verenigingen
1 december 2008
5. Verslag vergadering Overlegforum Vlaamse Regering - de Verenigde Verenigingen
21 maart 2009
6. Regeerakkoord Peeters II: Een daadkrachtig Vlaanderen in beslissende tijden. Voor een vernieuwende, duurzame en warme samen-
leving (uittreksel p. 69-72)
9 juli 2009
7. Regeringsverklaring door Kris Peeters, minister-president van de Vlaamse Regering
Vlaams Parlement - 13 juli 2009
254 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 255 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 255
11. HETE THEMA’S
11.6. HET VALORISEREN VAN COMPETENTIES
1. EVC en de kwalificatiestructuur
In de laatste zitting van de huidige legislatuurperiode keurt het Vlaams Parlement het decreet voor de kwalificatiestructuur goed.
De Vlaamse kwalificatiestructuur is een raamwerk waarin de vereiste kwalificaties voor bepaalde beroepen of opleidingen op een
eenduidige manier beschreven worden aan de hand van de vereiste competenties.
De Vlaamse kwalificatiestructuur is ingebed in een ruimer Europees raamwerk voor levenslang leren (European Qualifications
Framework - EQF). Dit raamwerk reikt een gemeenschappelijke terminologie aan om kwalificaties te beschrijven en aan elke
kwalificatie een niveau toe te kennen. Hierdoor wordt het mogelijk om kwalificaties uit verschillende onderwijs- en opleidings-
systemen in de Europese Unie met elkaar te vergelijken. Het EQF omvat 8 niveaus waaraan het Vlaamse raamwerk gekoppeld
wordt. Vanaf 2012 zullen alle certificaten en diploma’s een verwijzing bevatten naar het overeenstemmende EQF-niveau.
Daarnaast speelt de kwalificatiestructuur een belangrijke rol in het verhaal van het erkennen van Eerder/Elders Verworven
Competenties (EVC). Tot nu toe waren deze procedures vrij versnipperd. De kwalificatiestructuur kan de EVC-procedures helder en
coherent maken. Om het even bij welke organisatie iemand EVC’s aanvraagt, de competenties zullen op dezelfde basis beoordeeld
worden. Bovendien garandeert de kwalificatiestructuur dat de opgenomen kwalificaties aan een aantal kwaliteitseisen voldoen. Zo
kan het vertrouwen groeien in de EVC-procedures.
Ook bij informeel of niet-formeel leren kunnen mensen competenties verwerven. De Vlaamse kwalificatiestructuur geeft ook
ruimte aan informeel en niet-formeel leren. Het sociaal-cultureel volwassenenwerk staat voor de uitdaging om na te gaan welke
rol het hierin wenst te spelen.
Document
1. Ontwerp van decreet houdende de kwalificatiestructuur. Tekst aangenomen door de plenaire vergadering.
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Stuk 2158 (2008-2009) - Nr. 6
22 april 2009
2. Portfolioproject SoCiuS
Zie hoofdstuk 7 - De belangenbehartiging en ondersteuning in het sociaal-cultureel volwassenenwerk.
256 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 257 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009
11. HETE THEMA’S
11.7. OPLEIDINGSCHEQUES
Via het systeem ‘opleidingscheques voor werknemers’ worden werknemers gestimuleerd om zich geregeld bij te scholen. De
Vlaamse overheid betaalt de helft van de opleiding immers terug.
Jan Verfaillie (CD&V) informeert via een schriftelijke vraag van 11 september 2008 bij minister van Onderwijs Frank Vanden-
broucke naar het gebruik van opleidingscheques voor werknemers gedurende de afgelopen 3 jaar (zie doc. 1). Minister Frank
Vandenbroucke geeft een overzicht van het aantal aanvragen van de afgelopen drie jaar en van de bedragen die ermee gepaard
gaan. Het aantal aanvragen stijgt geleidelijk. Ook het gemiddeld bedrag per aanvraag verhoogt. Het aantal gegronde klachten over
het systeem is beperkt.
Paul Delva (CD&V) informeert via een schriftelijke vraag van 13 november 2008 (zie doc. 2) naar het gebruik van opleidings-
cheques in Brussel. Minister Vandenbroucke meldt dat geen specifieke actie(s) ter promotie van opleidingscheques voor werkne-
mers worden/werden opgezet in Brussel.
Vlaams parlementslid Cindy Franssen (CD&V) stelt tijdens de vergadering van de Commissie Economie, Werk en Sociale Economie
op 22 januari 2009 eveneens een vraag over de opleidingscheques aan bevoegd minister Frank Vandenbroucke (zie doc. 3).
Franssen merkt op dat het gebruik van opleidingscheques niet altijd de inzetbaarheid op de arbeidsmarkt verhoogt. Veel cursisten
volgen immers een opleiding die in de hobbysfeer ligt. Dit strookt volgens haar niet met het opzet van het systeem van opleidings-
cheques. De minister antwoordt daarop dat het criterium ‘arbeidsrelevantie’ bekeken moet worden vanuit individueel oogpunt: “de
betekenis van een opleiding kan na verloop van tijd wijzigen: wat begint vanuit een hobby, kan uitgroeien tot een job.”. De minister
meldt ook dat hij wacht op een advies van de sociale partners over het huidige ‘incentivebeleid’ voor werknemers. Dit advies kan
eventueel leiden tot een heroriëntering van het systeem van opleidingscheques, aldus de minister.
Cindy Franssen merkt eveneens op dat huisvrouwen en -mannen geen gebruik kunnen maken van opleidingscheques. Nochtans
zijn deze mensen ‘herintreders in spe’. Minister Vandenbroucke bevestigt dat het systeem van opleidingscheques zich niet richt
tot deze doelgroep. Hij verwijst naar de VDAB die een uitgebreid pakket van maatregelen heeft uitgewerkt voor werkzoekenden.
“Daarnaast werkt de VDAB aan een specifieke oriënteringsmodule voor herintreders. Zodra die klaar is, is het mijn bedoeling om
die ook verder te bespreken met de Gezinsbond en andere middenveldorganisaties, zoals de KAV.”
Als antwoord op een andere vraag van Cindy Franssen (namelijk een schriftelijke vraag van 28 januari 2009) verduidelijkt minister
Vandenbroucke dat de sociaal-culturele vormingsinstellingen die opleidingscheques kunnen aanvaarden geen bijkomend kwali-
teitslabel nodig hebben, omdat voor deze organisaties al door de overheid in een kwaliteitsbewaking is voorzien (zie doc. 4).
Documenten
1. Schriftelijke vraag van Jan Verfaillie aan minister Frank Vandenbroucke, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams
minister van werk, onderwijs en vorming over opleidingscheques voor werknemers (stand van zaken)
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Schriftelijke vraag nr. 386 aan minister Frank Vandenbroucke (2008-2009)
11 september 2008
2. Schriftelijke vraag van Paul Delva aan minister Frank Vandenbroucke, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams
minister van werk, onderwijs en vorming over opleidingscheques voor werknemers (Brussel)
256 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 257 | BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 BELEIDSJAARBOEK 2008-2009 | 257
11. HETE THEMA’S
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Schriftelijke vraag nr. 81 aan minister Frank Vandenbroucke (2008-2009)
13 november 2008
3. Vraag van Cindy Franssen aan minister Frank Vandenbroucke, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van
werk, onderwijs en vorming over levenslang leren en de mogelijkheid van personen zonder een arbeidscontract om gebruik te maken
van opleidingscheques
Vlaams Parlement
Commissie Economie, Werk en Sociale economie
Zittting 2008-2009
Stuk C104 - ECO15
22 januari 2009
4. Schriftelijke vraag van Cindy Franssen aan minister Frank Vandenbroucke, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams
minister van werk, onderwijs en vorming over erkende opleidingsverstrekkers in Oost-Vlaanderen
Vlaams Parlement
Zitting 2008-2009
Schriftelijke vraag nr. 153 aan minister Frank Vandenbroucke (2008-2009)
28 januari 2009
BIBLIOGRAFIE
Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen (2009). Jaarverslag 2008. Brussel: Agentschap Sociaal-Cultureel Werk
voor Jeugd en Volwassenen.
Boey, J. (2000). Volksontwikkelingswerk. In J. Boey (Red.), Gids sociaal-cultureel en educatief werk. Zaventem: Wolters Kluwer Edito-
riaal, 26 (oktober).
De Laeter, D., De Pauw W., Lemahieu, T. & Vermeersch, L. (2008). Sociaal-cultureel en educatief werk. Een wegwijzer door het beleid
in Vlaanderen. Mechelen: Wolters Kluwer Belgium.
FOV (2008). Boekstaven 2008. Het stavenboek van het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Brussel: FOV.
Oosterlinck, R. (2005). Een historische schets van het sociaal-cultureel volwassenenwerk in Vlaanderen. In Y. Larock, F. Cockx, G.
Gehre, T. Vanwing (Red.), Spoor zoeken. Handboek sociaal-cultureel werk met volwassenen. Gent: Academia Press.
Steunpunt WSE (FOD Economie)(2009). De Vlaamse arbeidsrekening. Leuven: Steunpunt WSE. http://www.steunpuntwse.be/view/
nl/18767, geraadpleegd in juni-juli 2009.
Studiedienst van de Vlaamse Regering (2009). VRIND 2009. Vlaams Regionale Indicatoren. Brussel: Studiedienst van de Vlaamse
Regering.
Verhulst, J. (2006). Sociale bewegingen in vogelvlucht. In Sociumi, Halt! Beweging verzocht (themanummer Perspectief). Gent: Soci-
umi (april).
Vermeersch, L. (2005). Sociaal-cultureel volwassenenwerk in 10 en ½ paragrafen. In J. Boey (Red.), Gids sociaal-cultureel en educa-
tief werk. Zaventem: Wolters Kluwer Editoriaal, 43 (juni).
MET DANK AAN
DeFOV-lidorganisaties voor hun medewerking aan de conceptualisering van het boek en het aanleveren van gegevens.
SoCiuS voor evaluatie en adviesverlening.
Sociare voor adviesverlening en het aanleveren van gegevens.
LodeVermeersch(HIVA) voor evaluatie en adviesverlening.
F.O.D.Economie,K.M.O.,MiddenstandenEnergie voor het aanleveren van gegevens.
DeStandaard/HetNieuwsblad voor de kaart van Vlaanderen gebruikt in dit boek.
BIBLIOGRAFIE EN DANKWOORD
BOEKSTAVEN2009De staat van het sociaal-cultureel volwassenenwerk in Vlaanderen | 259
Een uitgave van:FOV vzwBelangenbehartiger van het sociaal-cultureel volwassenenwerk
Gallaitstraat 86 bus 121030 BrusselTel. 02/244.93.39Fax 02/[email protected]
Bijdragen:
Karine CleynhensNele CornelisSam DeckmynHugo De VosLiesbeth De WinterClaire LuytenDirk Van Aerschot
Eindredactie:Sam Deckmyn
Met medewerking van de FOV-lidorganisaties
CD-ROM:FOV (inhoud en vormgeving)Multidisc (productie)
Vormgeving:Mieke Smallewww.mmmieke.be
Druk:Sintjoris, Merendree
Brussel, november 2009
FOV - Belangenbehartiger van het sociaal-cultureel volwassenenwerk
Gallaitstraat 86 bus 121030 Brussel
tel: 02/244.93.39e-mail: [email protected]: www.fov.be
Boekstaven brengt het erkende en/of gesubsidieerde sociaal-cultureel volwassenenwerk
in Vlaanderen jaar na jaar in kaart. Het is een jaarboek met kerngegevens over de sector:
de werking, de medewerkers, de financiën en het beleid dat de overheid ten aanzien van
de sector voert.
In het eerste deel maak je kennis met de sector, zijn verschillende werksoorten en de
erkende en/of gesubsidieerde organisaties die er deel van uitmaken.
In een tweede deel pakken we uit met cijfers en beschrijvende gegevens over het werk,
de medewerkers en de financiën van de sector.
Het derde deel focust op het beleid dat in het parlementair jaar 2008-2009 ten aanzien
van de sector gevoerd werd.
Aanvullend vind je bij het boek een handige CD-ROM met extra documentatie en een
insteekkaart die op een gebalde manier de kijk van de FOV op de gegevens weergeeft.
De FOV publiceert dit boek vanuit de overtuiging dat een goed beleid en claims op goede
beleidsmaatregelen gestaafd moeten kunnen worden met objectieve gegevens. Tot voor
kort waren deze gegevens over de sector onbestaande. De FOV vult met dit boek die
leemte. Dat maakt deze boekenreeks uniek voor de sector.