Plantenkennis
Bomen
Lijst 2
BomenBij bomen maken we onderscheid tussen laanbomen en tuin-bomen.
Laanbomen bomen langs een weg
Tuin-bomen bomen in een tuin, zoals ook
dwergbomen (op stam)
vormbomen (leibomen)
Alg
emen
e in
form
atie
Snoeien van bomenVoor het snoeien van laanbomen gelden andere regels dan voor tuin-bomen.
Laanbomen Begeleidingssnoei
Tuin-bomen Begeleidingssnoei
Vormsnoei
Begeleidings-snoei
Bomen langs een weg en in een tuin dienen door middel van snoei begeleid te worden tot ze voldoen aan de randvoorwaarden. (volwassen zijn)
Je moet onder een boom door kunnen lopen of rijden. De stam dient op deze hoogte geen takken te hebben. Dit is de doorrijhoogte (a).
De takken gaan doorhangen zodat hoger gesnoeid moet worden. Dit is de takvrijestamlengte (b)
a b
Begeleidings-snoeiOm deze doorrijhoogte te bereiken dienen bomen, afhankelijk van de standplaats en het doorhangen van de takken een aantal meters opgekroond (takvrije stamlengte) te worden. Alle takken uit de kroon van de juist geplante boom zullen in de loop van de tijd dus verdwijnen.
tijdelijke kroon
blijvende kroon
Opkroon-
hoogte
Probleemtakken
Tijdens de begeleidingsnoei worden de probleemtakken weggesnoeid uit de tijdelijke kroon. Dit zijn takken die niet voldoen aan de randvoorwaarde: een rechte stam met daarop een kroon.
Dubbele top Dikke takZuiger
Snoeien
Bij het snoeien is het belangrijk dat de boom de kans krijgt om de wond af te grendelen, te overgroeien enin te kapselen, zodat er geen rotting optreedt.
Snoeien
Om deze processen goed te laten verlopen is het belangrijk om:
* In de juiste periode te snoeien
* De snoeiwond op de juiste manier te maken
Juiste periode
De boom moet nog in groei zijn om de wonden af te grendelen, zodat er geen infectie plaatsvindt.
Dit afgrendelen kan alleen als de boom NIET in rust is.
groei
maanden
Juist snoeiperiode
Nog een klein groeipiekje om
de afgrendeling af te werken
Juiste snoeiwondHet actieve deel van een tak / stam zit in het cambium, een dunne laag onder de bast.
Op de overgang van tak naar stam ligt de takkraag, waar het cambium erg actief is. Deze takkraag is nodig voor de overgroeiing van de snoeiwond.
takkraag
juiste zaagsnede
Snoei van tuin-bomen
Voor een deel van de tuin-bomen gelden de regels van de begeleidingssnoei, maar niet voor alle bomen:
• Zuilbomen hebben eigenlijk alleen zuigers
• Bolbomen hebben eigenlijk alleen zuigers / waterlot
• Treurbomen hebben geen doorgaande toppen
• Leibomen hebben eigenlijk alleen waterlot
• Vormbomen moeten in een bepaalde vorm gesnoeid
worden (zoals dakbomen, spiralen enz)
Snoeiregels bij tuin-bomen
De snoei van tuin-bomen:
• Snoei om de vorm te behouden
• Snoei om een takvrije stamlengte te hebben
• Snoei om de bloei of vruchtdracht te beïnvloeden
Bolbomen en Zuilbomen
De bolbomen zijn onder te verdelen in drie groepen:
• Jaarlijks snoeien voorbeeld bol-acacia
• Om de vier jaar snoeien voorbeeld bol-esdoorn
• Niet snoeien voorbeeld bol-es
De zuilbomen worden niet gesnoeid, tenzij een takvrijestamlengte vereist is.
Leibomen en Vormbomen
Deze bomen kunnen op drie manieren gesnoeid worden:
• Vorm eerst de gesteltakken voor de vorm
• Snoei jaarlijks alle waterlot weg tot op de gesteltak, of
• Snoei de boom als een haag (heggeschaar)
leiboom dakboom
Snoeien van bomen
Naast de techniek en theorie van het snoeien is de plantenkennis erg belangrijk. Elke boom moet je herkennen en kunnen benoemen. Daarbij is de cultivar-naam(rasnaam) erg belangrijk om te weten welke groeiwijze de boom heeft. Daaruit volgt de snoeiwijze.
Een voorbeeld:Fagus sylvatica brede ronde kroon begeleidingssnoei
Fagus sylvatica ‘Pendula’ treurvorm niet snoeien, tenzij..
Fagus sylvatica ‘Dawyck’ zuilvorm niet snoeien, tenzij..
Kennis van bomen
Om een boom goed te kunnen snoeien heb je dus PLANTENKENNIS nodig. Je moet weten hoe de boom met de wetenschappelijke naam genoemd wordt.
Daarnaast is TOEGEPASTE PLANTENKENNIS van belang. Je moet weten welke eigenschappen de boom heeft, zoals
• Groeiwijze (habitus)
• Hoogte en breedte
• Sierwaarde (bloem, blad, groeiwijze, twijg, stam enz)
Zie hiervoor Toegepaste beplantingsleer Bomen (een powerpoint-presentatie op livelink, onder plantenkennis)
WinterkenmerkenWanneer de boom geen bladeren meer draagt wordt naar verschillende aspecten van de kale twijg en tak gekeken:
Twijg kleur
andere aspecten: dorens/stekels, afschilferende bast, kurklijst
Knop kleur en viltig
vorm en stand
andere aspecten: bladlidteken, geopende of naakte knop
Zaaddoos / vrucht
Indeling lijst 2 TWIJG
Kleur groen Acer negundo
rood Liquidambar styraciflua
Tilia europaea ‘Euchlora’
donker Nothofagus antarctica
Betula nigra
oker-bruin Prunus serrulata
grijs Corylus colurna
Indeling lijst 2 TWIJGDorens / stekels Crataegus lavalleei ‘Carrierei’
Kurklijst Liquidambar styraciflua
Corylus colurna (kurkachtige bast)
Veel lenticellen Betula nigra (licht)
Carpinus betulus ‘Fastigiata’ (licht)
Nothofagus antarctica (wit)
Prunus serrulata ‘Amanogawa’ (bruin)
Indeling lijst 2 TWIJGGebogen Fagus sylvatica ‘Pendula’
Aparte stand Liquidambar styraciflua (iets zigzag)
Kortlot Malus ‘Red Sentinel’
Prunus serrulata ‘Amanogawa’
Indeling lijst 2 KNOPKleur rood Liquidambar styraciflua
Sorbus intermedia ’Brouwers’
Tilia europaea ‘Euchlora’
viltig Laburnum watereri ‘Vossii’ (grijs)
Pyrus calleryana ‘Chanticleer’ (bruingrijs)
Duidelijke knop Aesculus carnea ‘Briotii’ (bloemknop)
Fagus sylvatica ‘Pendula’ (lang spits)
Liriodendron tulipiferum (plat rond)
Naakte knop Pterocarya fraxinifolia
Dicht bijeen Catalpa bignonioides (3 bijeen)
Ulmus hollandica ‘Wredei’ (zwart)
Indeling lijst 2 zaad/vruchtLang aanblijvende zaaddozen
Acer negundo
Laburnum watereri ‘Vossii’ (peul)
Catalpa bignonioides (peul)
Lang aanblijvende vruchten
Crataegus lavalleei ‘Carrieri’ (bes)
Malus ‘Red Sentinel’ (appeltje)
Acer negundoveder-esdoorn
Brede ronde kroon, laag vertakt10-14 m hoog
Acer negundo
Handvormig blad, zoals bij de andere Acer-soorten
Veervormigsamengesteld blad
Veder (= veer) -esdoorn
Vaak 5-tallig blad
Acer negundo
Berijpte twijg
Glimmend groene twijg
Lichtgroene aanliggende tegenoverstaande knop
Acer negundo
Lang aanblijvende zaad-trossen
Vrouwelijke bloemin trossen
Mannelijke bloemin bundels
Twee-huizige boom
Vleugels in scherpe hoek
andere Acer negundo-rassen
Acer negundo ‘Aureomarginatum’Geel-bont blad
Acer negundo ‘Flamingo’Zilver-bont blad, wat roze uitloopt
Verschillen Acer-soorten
Handvormig blad Veervormig blad
Klein blad Groot blad
Acer campestreAcer palmatum
Acer platanoidesAcer pseudoplatanus
Acer negundo
Aesculus x carnea ‘Briotii’
rode paardenkastanje
15-20 m hoog, langzaam groeiendBrede ronde tot kegelvormige kroon
Aesculus x carnea ‘Briotii’
5-tallig blad
Groot handdelig blad
Bladsteel is bij de aanzet van de blaadjes rood gekleurd
Aesculus x carnea ‘Briotii’
Grote dofbruine knop, weinig klevend
Groot bladlitteken
Twijg gebogen groeiend
Aesculus x carnea ‘Briotii’Vruchten
Minder stekels
Rozerode bloem-kaars
Weinig vruchten dragend
carnea = vleeskleurig
slaat op de bloemkleur
Verschillen Aesculus-soortenAesculus x carnea Aesculus hippocastanum
(lijst 1)
Bloem roze-rood wit
Blad 5-tallig 7-tallig
Knop weinig plakkend sterk plakkend
Bolster weinig/ kleine stekels veel/ grote stekels
andere Aesculus carnea-rassen
Aesculus carnea ‘Plantierensis’Lichtroze bloemen en GEEN rijpe vruchten
Aesculus carnea ‘Variegata’Bont blad
Betula nigrazwarte berk
15 m hoogRonde kroon Omkrullende schors. Bij
jonge bomen roze-bruin, bij oude bomen zwart
nigra = zwart
Betula nigra
Blad vertoont kleine lobben
Eirond bladOnderkant blad: grijsgroen
Wigvormige bladvoet
Betula nigra
De scheuten zijn dun en behaard
Zoals bij alle berken: veel witte lenticellen
Donkere twijg
Betula nigra
vrouwelijke bloem mannelijke bloem
Opstaande zaaddoos
Katjes (bloemen)
ander Betula nigra-ras
Betula nigra ‘Heritage’Mooie afschilferende bast in meerdere kleuren
Verschillen Betula-soorten
Betula pendula Betula nigra
Stam wit roze-bruin tot zwart (bij oudere boom)
groeiwijze sterk afhangende twijg afstaande twijg, uiteinden hangend
Blad driehoekig tot ruitvormigbijna rechte bladvoet
ovaal met kleine lobbenwigvormige bladvoet
Carpinus betulus ‘Fastigiata’haagbeuk
15 m hoog
Aanvankelijk smalle kroon,
later breed uitzakkend
Carpinus betulus ‘Fastigiata’Ovaal blad
Diep liggende nerven
Bruin uitlopend
Bij jonge boom: lang aanblijvend
(tegen zonnebrand bast)
Carpinus betulus ‘Fastigiata’
Aanliggende knop
Veel lenticellen
Carpinus betulus ‘Fastigiata’
zaden
Vrouwelijke bloem
Mannelijke bloem
3-lobbig schutblad
andere Carpinus betulus-rassen
Carpinus betulus ‘Quercifolia’met eik-achtig blad
Carpinus betulus ‘Columnaris’de ECHTE zuilvorm, ook op latere leeftijd
Verschillen Carpinus-soorten
Carpinus betulus Carpinus betulus ‘Fastigiata’
groeiwijze
breed uitzakkende takken brede zuilvorm
blad dof groen glanzenderdicht bijeen (ivm zuilvorm)
Breedte op latere leeftijd
erg breed minder breed (maar NIET zuilvormig )
Catalpa bignonioides
trompetboom
10-15 m hoogBrede ronde kroon
Catalpa bignonioides
Zeer groot blad
Eirond blad
Komt als een van de laatste bomen in blad
Catalpa bignonioides
Lang aanblijvende zaaddozen
1 groot en 2 kleine knoppen en bladlittekens bijeen
Catalpa bignonioides
Witte trompet-achtige bloempluim, met oranje-paarse vlek
Zeer lange (35 cm) en smalle boonachtige vruchten
trompetboom
andere Catalpa-rassen
Catalpa bignonioides ‘Aurea’Brede boom met geelgroen blad, 6-8 m hoog
Catalpa bignonioides ‘Nana’bolvormige boom,
zonder snoei echter breed uitzakkend
Bloeit NIET
Corylus colurna
boomhazelaar
15 m hoogBreed kegelvormige kroon
Corylus colurna
Omgekeerd eirond blad
Hartvormige bladvoet
Dubbelgezaagde bladrand
Plots toegespitste top
Corylus colurna
Kurkachtige stam
Grijze, kurkachtige twijg
Eironde knop
Corylus colurna
Vrouwelijke bloem
Mannelijke bloem
Vrucht: hazelnoot
ander Corylus colurna-ras
Corylus colurna ‘Te-Terra Red’met purper blad ……. ……. en purperrode zaaddozen
Crataegus x lavelleei ‘Carrierei’
meidoorn
5-7 m hoogVaasvormige kroon
Crataegus x lavelleei ‘Carrierei’
Donkergroen ovaal blad
Glanzend blad
Dik blad
Blad blijft lang aan de boom hangen
Crataegus x lavelleei ‘Carrierei’
Weinig dorens, maar wel erg lang
Rode knopRoodbruine twijg
Crataegus x lavelleei ‘Carrierei’
Dof oranje vruchten, lang aanblijvend
Witte viltige bloemtuilen, ‘Carrierei’ heeft meer bloemen in de tuil dan de soort
Verschillen Crataegus-soorten
Crataegus monogyna Crataegus laevigata Crataegus lavelleei
Blad
gelobd blad,diep ingesneden
gelobd blad,ondiep ingesneden
NIET gelobd
Vrucht dof rood, eirond rood, rond dof oranje, ovaallang aanblijvend
Dorens
korte takdoorn korte takdoorn weinig dorensechter wel erg lang
ander Crataegus x lavelleei-ras
Crataegus lavelleei ‘Aurora’Roodbruin uitlopend blad
Fagus sylvatica ‘Pendula’treurbeuk
Grillig groeiende, gedraaide takken
5-6 m hoogZeer breed uitgroeiende, hangende twijgen
sylvatica = bosbewonend
Fagus sylvatica ‘Pendula’
Bij het uitlopen van het blad zijn de wimpers op de bladrand goed zichtbaar
Ovaal blad, gegolfd
Fagus sylvatica ‘Pendula’
Grote spitse, afstaande knop
Hangende twijg, vaak gedraaid
Fagus sylvatica ‘Pendula’
Vrouwelijke bloemopstaand
Mannelijke bloemhangend
Driekantige, eetbare nootjes
Verschillen Fagus-soorten
Fagus sylvatica Fagus sylvatica ‘Pendula’
Twijg recht opgaand gedraaid en hangend
Groeiwijze breed opgaand breed treurend
andere Fagus sylvatica-rassen
Fagus sylvatica ‘Dawyck’Zuilvormige groeiwijze
Fagus sylvatica ‘Purpurea Pendula’treurende groeiwijze met purper blad
Laburnum x watereri ‘Vossii’goudenregen
4-6 m hoogVaasvormig watereri = genoemd naar A. Waterer
Een beroemde kweker van Rhododendrons
(Knapp Hill) Engeland
Laburnum x watereri ‘Vossii’
3-tallig glanzend blad
Onderzijde blad: grijsgroen Lange bladsteel
Laburnum x watereri ‘Vossii’
Grijsgroen behaarde knop
Groene twijg
Laburnum x watereri ‘Vossii’
Lange gele bloemtrossenRijk bloeiend Zaaddozen, met weinig zaden erin
Liquidambar styracifluaamberboom
15-20 m hoogOvale kroon
Schitterend rode herfstkleur(maar niet bij zaailingen!)
Liquidambar styraciflua
Typische geur bij wrijven
Rode herfstkleur
5-7 lobbig blad
Liquidambar styraciflua
Vaak kurklijsten
Glanzende twijgRood aan zonzijde
Rode knop
Liquidambar styraciflua
Lang gehorende, ronde schijnvrucht(lang aanblijvend)
Mannelijke bloem-aar
Vrouwelijke bloem
andere Liquidambar-rassen
Liquidambar styraciflua ‘Morainne’Met schitterende herfstkleur
Liquidambar styraciflua ‘Variegata’Met bont blad
Verschillen Acer en Liquidambar
Acer Liquidambar
Blad handlobbig tot handdelig diep handlobbigtypische geur bij wrijven
Knop tegenoverstaande knopstand verspreide knopstand
Twijg vaak dof grijs glanzend groen en rood (zonzijde)vaak met kurklijst
Einde deel 1
Vervolg:zie deel 2