Caibidil 15Cainníocht Teasa & Aistriú Teasa
TeasFuinneamh de shaghas ar leith is ea teas a
chuireann le hardú teochta nuair a chuirtear isteach é agus laghdú teochta
nuair a bhaintear amach é.Siombail: Q Aonad: Giúil (J)
Difríochtaí idir teocht agus teas:
Teocht TeasMíniú: Tomhas ar cé chomh te nó chomh Fuinneamh faoi ghné
fuar is atá corp. ar leith
Tomhas ar méanluach fhuinnimh Tomhas ar méid chinéitigh na móilíní. iomlán an fhuinnimh i
gcorp.
Aonad: Ceilvin (K) Giúil (J)
Toilleadh Teasa (Heat Capacity)
Is ionann toilleadh teasa choirp agus anméid teasfhuinneamh is gá chun teochtan choirp a ardú 1 K
Siombail: C Aonad: J K-1
Foirmle: Q = C x Athrú teochta Q = C x Δθ
SainToilleadh Teasa ( Specific Heat Capacity)
Is éard é saintoilleadh teasa ábhair ná anméid teasa a thógtar chun teocht de 1 kgden ábhair a ardú 1K.
Foirmle:c = E/ m nó E = m x c x ΔθSiombail: c Aonad: J Kg -1 K-1
Saintoilleadh teasa uisce a thomhas le modh leictreach
Soláthar cumhachta 12 V s.a.
Giúlmhéadar
Príomhlíne
Insliú Calraiméadar
Corna téite
Uisce
350 JClúdach Teirmiméadar
digiteach
10°C
Ríomhaireachtaí
Fuinneamh leictreach soláthraithe = fuinneamh faighte ag an uisce + fuinneamh faighte ag an gcalraiméadarQ = mwcw + mcalccal
Saintoilleadh teasa mhiotail a thomhas le modh leictreach
Bloc miotail
Corna téite
Insliú
Gliocról
Príomhlíne
Soláthar cumhachta 12 V s.a.
Giúlmhéadar
350 J
Teirmiméadar digiteach
10°C
SAINTOILLEADH TEASA MIOTAIL NÓ UISCE A THOMHAS LE MODH OIBRE MEICNIÚIL
Feadán fiuchta
Uisce
Insliú
Flocas cadáis
Seamanna copair
Uisce
Foinse teasa
Teirmiméadar digiteach
10°C
Ríomhaireachtaí
• Fuinneamh caillte ag na seamanna copair = Fuinneamh faighte ag an gcalraiméadar + an fuinneamh faighte ag an uisce
• mcoccΔθco = mcalcc Δθw + mwcw. Δθw
Athruithe Staide
SoladLeacht
Gás
Teas isteach isteach
Teas isteach isteach
Teas a bhaint isteach
Teas a bhaint isteach
Reo
Leá
Leá
Fiuchadh
Comhdhlúthú
Fiuchadh
ComhdhlúthúReo
Pairteagáil ag creathadh. Suíomh socraithe
Pairteagáil ag sleamhnú ar a chéile
Pairteagáil ag bogadh timpeall go tapaidh
http://www.absorblearning.com/media/item.action;jsessionid=540A7154BA7D60970489EBDD2DCFE053?quick=ap (GALU)
http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=t1 FIUCHADH)
Teas FolaighTeas Folaigh (Latent Heat)
An méid teasfhuinnimh scaoilte nó ionsúite ag corp le linn athrú staide.
Dhá shaghas a n-úsáidtear go minic:Teas folaigh galúcháin (Latent heat of
vapourisation)Méid teasfhuinnimh scaoilte nó ionsúite le linn
athrú ó leacht go gásTeas folaigh leáite (Latent heat of fusion)
Méid teasfhuinnimh scaoilte nó ionsúite le linn athrú ó solad go leacht
Siombail: L Aonad: Giúil (J)
Cuar Téimh
Teas Folaigh
Meadaítear teocht leachta le téamh
Teas Folaigh
Teocht
Am (Nóimead)Meadaítear teocht solaid le téamh
Meadaítear teocht gháis le téamh
http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=s7 CUAR Teimh)http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=zz Cuar Fuarú
Sainteas Folaigh
Sainteas Folaigh:An méid teasa is ga chun 1 kg den ábhaira athrú ó staid amhain go staid eile ganathrú teochta.
Siombail: l Aonad: J kg-1
Foirmle: Nuair a n-athraítear staid substainte darb mais m kg, an t-athrú fhuinnimh, Q, atá i gceist :
l = Q/m & Q = ml
Sainteas Folaigh
• Sainteas folaigh leáite• An fuinneamh is gá chun 1 kg d’ábhair a athrú ó
solad go leacht gan athrú teochta i.e. ag an leá phointe. (nó an fuinneamh a scaoiltear ag athrú 1 kg ó leacht go solad )
• Sainteas folaigh galúcháin• An fuinneamh is gá chun 1 kg ábhair a athrú ó leacht
go gás gan athrú teochta i.e. ag an fiuchphointe. (nó an fuinneamh a scaoiltear ag athrú 1kg ó gás go leacht)
Caidéal Teasa
Caidéal
Leacht
Comhdhlúthadán
Reoiteoir
Gal
1
2
3
4GalúGalaítear an leacht. Ionsúnn sí teas folaigh
ón taobh te.ComhbhrúiteoirCuirtear brú ar an ngás agus athrítear ar ais
go leacht éComhdhlúthadánAg comhdhlúthú ar ais go leacht scaoileann
an gás amach an teas folaigh agus leanann sé ar aghaidh mar leacht gan an teas folaigh seo ann.
Comhla forbarthaLaghdaítear ar an mbrú agus athraíonn an
leacht ar ais go gás agus tosnaíonn an próiseas sin arís
http://www.ior.org.uk/ior_/fantastic_fridges_site/science/fridge1/fridgediag.htmhttp://www.heizung-waermepumpe.de/en/this-is-how-a-heat-pump-functions/heat-pump-principle/functionality.html
Sainteas Folaigh Leáite a thomhas
Calraiméadar
Insliú
Oighear brúite
Uisce
Cas an t-oighear in éadach lena bhrú agus lena thriomú. Teirmiméadar
digiteach
10°C
Ríomhaireachtaí
Teas a ghnóthaíonn an oighear = teas a chailleann uisce agus calraiméadar
Gnothaíonn an oighear teas i dhá shlí:
(1) Ag athrú staide: Leánn sé agus tógann sé teas folaigh Q= mi l(2) Ag ardú teochta: Nuair ata sé leáite beidh an teocht ag 0° C. Tógann sé níos
mó teasa isteach chun an teocht seo a n-ardú.
Q = mi cw θi
Teas a chailleann an uisce = mw cw wTeas a chailleann an calraimeadar = mc cc w
mi l + micw θi = mw cw θ w + mc cc θ w
SAINTEAS FOLAIGH GALÚCHÁIN UISCE A THOMHAS
RíomhaireachtaíFuinneamh caillte ag an gal = fuinneamh faighte ag an gcalraiméadar
+ an fuinneamh faighte ag an uisce.
Cailleann an gal teas i dhá shlí:(1) Ag athrú staide: Nuair a n-athraíonn sé ar ais go leacht scaoileann
sé amach teas folaigh Q = mgal l
(2) Ag athrú teochta:Nuair ata sé athraithe go leacht beidh an teocht ag 100 ° C. Scaoileann sé nios mo teasa amach nuair a thiteann an teocht sios.
Q = mgal cw θ gal
Teas a ghnóthaíonn an t-uisce = mw cw w
Teas a ghnóthaíonn an calraimeadar = mc cc w
mgall + mgalcw θgal = mw cw θ w + mc cc θ w
Aistriú (= Traschur = Tarchur = Transfer) Teasa
Seoladh (Conduction) Trí solaid Comhiompar (Convection)Gáis agus leachtanna (sreabháin – fluids)Radaíocht (Radiation)Níl aon mhéan ag teastáil.
Seoladh
An bhealach ina bhogann teastrí ábhar ó mhóilín go móilín trí chreathadhmóilíní ach gan na móilíní bogadh as a n-áitféin. Níl aon ghluaiseacht iomlán nasubstainte
Seoladh
Seolaidh i miotail
Is drochsheoltóir uisce
Oighear
Uisce
Promhadán
Sreinge
U Luach
U- Luach:An méid teasfhuinnimh a shreabhann trasna an struchtúir ó
thaobh amháin go taobh eile trí 1 mhéadar cearnach i soicind amháin nuair atá laghdú teochta aon chéim amháin
trasna air.Aonad: J s-1m-2 K-1 = W m -2 K-1
Insliú• Usáidtear inslitheoiri chun laghdú a
dheanamh ar an méid teasa a chailltear i dteach- laghdú ar an U-luach
- ballaí cuasacha líonta le haer nó polaistirín- gloiniú dúbáilte.- Insliú san ailéir (snáithíní gloiní)
- http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=s5 Seoladh i miotail
Comhiompar
Aistriú teas-fhuinnimh nuair a bhogann napáirteagáil tríd an substaint agus an teas á iompar acu. Bíonn sruthanna ag dul timpeallan sreabháin de bharr gluaiseachta teasa.
Comhiompar
Sruthanna Comhiompar
Téitear an t-aer agus ardaítear é
Éiríonn aer fuar agus titeann sé arís
Téitheoir
Comhiompar i leachtanna a léiriú
Comhiompar in aer
• http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=12p Comhiompar sa domhain)
• http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=an Comhiompar in uisce
Radaíocht (Radiation)Astaíonn gach corp te teasfhuinneamh idtonnta leictreamaighnéadacha radaíocht. Is féidir le teas gluaiseacht ó
áit te go háitfuar trí radaíocht.Níl aon pairteagáil agteastáil.
Radaíocht ó channa dhubh a chur i gcomparáid
le radaíocht ó channa gheal
Canna dubh Canna geal100cm3 d’uisce 100cm3 d’uisce ag 70° Cag 70° C
Tairiseach na gréine
• Tairiseach na gréine:Is é tairiseach na gréine ná an méid fuinnimh sasoicind ón ngrian ag titim go normalach armhéadar chearnach d'atmaisféar an domhainagus an ghrian ag a meán fad ón domhain.
• Aonaid: Wm-2 . Gnáthluach 1.35kWm-2