Transcript
Page 1: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Xavier Bonfill

Director, Centro Cochrane Iberoamericano

CRICS V La Habana, CUBA

Xavier Bonfill

Director, Centro Cochrane Iberoamericano

CRICS V La Habana, CUBA

LA COLABORACIÓN COCHRANE:LA COLABORACIÓN COCHRANE:

PERFECCIONANDO PERFECCIONANDO LAS DECISIONES CLINICAS Y SANITARIASLAS DECISIONES CLINICAS Y SANITARIAS

LA COLABORACIÓN COCHRANE:LA COLABORACIÓN COCHRANE:

PERFECCIONANDO PERFECCIONANDO LAS DECISIONES CLINICAS Y SANITARIASLAS DECISIONES CLINICAS Y SANITARIAS

Page 2: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• Grandes necesidades de información para orientar mejor el ejercicio de la Medicina y la organización de los servicios de salud

• Revisiones sistemáticas. La Colaboración Cochrane

• El potencial impacto de las revisiones sistemáticas

• La Colaboración Cochrane Iberoamericana

• Grandes necesidades de información para orientar mejor el ejercicio de la Medicina y la organización de los servicios de salud

• Revisiones sistemáticas. La Colaboración Cochrane

• El potencial impacto de las revisiones sistemáticas

• La Colaboración Cochrane Iberoamericana

CRICS VLa Habana, Abril de 2001

CRICS VLa Habana, Abril de 2001

Page 3: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• Grandes necesidades de información para orientar mejor el ejercicio de la Medicina y la organización de los servicios de salud

• Revisiones sistemáticas. La Colaboración Cochrane

• El potencial impacto de las revisiones sistemáticas

• La Colaboración Cochrane Iberoamericana

• Grandes necesidades de información para orientar mejor el ejercicio de la Medicina y la organización de los servicios de salud

• Revisiones sistemáticas. La Colaboración Cochrane

• El potencial impacto de las revisiones sistemáticas

• La Colaboración Cochrane Iberoamericana

CRICS VLa Habana, Abril de 2001

CRICS VLa Habana, Abril de 2001

Page 4: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• Nuevos paradigmas de aprendizaje• Nuevos paradigmas de aprendizaje

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 5: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Paradigmas de aprendizajeParadigmas de aprendizaje

Antiguo modelo de aprendizajeAntiguo modelo de aprendizaje

Nuevo modelo de aprendizajeNuevo modelo de aprendizaje

Page 6: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Paradigmas de aprendizajeParadigmas de aprendizaje

Lo que debería conocerseLo que debería conocerse

Conocer lo que no se sabe (sin sentirseConocer lo que no se sabe (sin sentirseculpable por ello) y saber cómo encontrarloculpable por ello) y saber cómo encontrarlo

Antiguo:Antiguo:

Nuevo:Nuevo:

Page 7: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

La mayoría del aprendizaje se ha completadoLa mayoría del aprendizaje se ha completadoal final del periodo de entrenamiento formalal final del periodo de entrenamiento formal

Aprendizaje durante toda la vidaAprendizaje durante toda la vida

Antiguo:Antiguo:

Nuevo:Nuevo:

Paradigmas de aprendizajeParadigmas de aprendizaje

Page 8: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Se disuade la incertidumbre y se oculta la Se disuade la incertidumbre y se oculta la ignoranciaignorancia

Se legitima la incertidumbre, se aprende Se legitima la incertidumbre, se aprende mediante el ejercicio de dudar y cuestionarmediante el ejercicio de dudar y cuestionar

Antiguo:Antiguo:

Nuevo:Nuevo:

Paradigmas de aprendizajeParadigmas de aprendizaje

Page 9: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Aprendizaje por humillación: nombre, Aprendizaje por humillación: nombre, vergüenza y culpavergüenza y culpa

Se asocia la capacidad de cuestionar los conocimientos Se asocia la capacidad de cuestionar los conocimientos existentes con la sabiduríaexistentes con la sabiduría

Antiguo:Antiguo:

Nuevo:Nuevo:

Paradigmas de aprendizajeParadigmas de aprendizaje

Page 10: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Se transmite el conocimiento al “aprendiz”, Se transmite el conocimiento al “aprendiz”, quien aprenderá de la sabiduría homologadaquien aprenderá de la sabiduría homologada

Aprender a convertir los problemas en Aprender a convertir los problemas en preguntas y a encontrar, criticar, almacenar y preguntas y a encontrar, criticar, almacenar y

actuar a partir de la evidencia científicaactuar a partir de la evidencia científica

Antiguo:Antiguo:

Nuevo:Nuevo:

Paradigmas de aprendizajeParadigmas de aprendizaje

Page 11: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Cantidad finita de conocimiento para serCantidad finita de conocimiento para serasimiladoasimilado

Cantidad ilimitada y continuamenteCantidad ilimitada y continuamenterenovada de conocimiento nuevorenovada de conocimiento nuevo

Antiguo:Antiguo:

Nuevo:Nuevo:

Paradigmas de aprendizajeParadigmas de aprendizaje

Page 12: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Intuición muy poderosa. Dominio del Intuición muy poderosa. Dominio del conocimiento por parte de la experiencia conocimiento por parte de la experiencia

Complementar la experiencia con el Complementar la experiencia con el conocimiento derivado de la investigaciónconocimiento derivado de la investigación

Antiguo:Antiguo:

Nuevo:Nuevo:

Paradigmas de aprendizajeParadigmas de aprendizaje

Page 13: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Aprendizaje basado en hechos y contenidosAprendizaje basado en hechos y contenidos

Aprendizaje basado en los problemas y en elAprendizaje basado en los problemas y en elproceso de su resoluciónproceso de su resolución

Antiguo:Antiguo:

Nuevo:Nuevo:

Paradigmas de aprendizajeParadigmas de aprendizaje

Page 14: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Formación únicamente presencial Formación únicamente presencial con y a partir del expertocon y a partir del experto

Utilización de tecnologías de la comunicaciónUtilización de tecnologías de la comunicaciónpara el aprendizaje a distancia, interactivo y amigablepara el aprendizaje a distancia, interactivo y amigable

Antiguo:Antiguo:

Nuevo:Nuevo:

Paradigmas de aprendizajeParadigmas de aprendizaje

Page 15: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Los profesionales sanitarios, en el vértice Los profesionales sanitarios, en el vértice del proceso de aprendizajedel proceso de aprendizaje

Los profesionales sanitarios, integrados en el Los profesionales sanitarios, integrados en el procesoproceso

Antiguo:Antiguo:

Nuevo:Nuevo:

Paradigmas de aprendizajeParadigmas de aprendizaje

Page 16: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

“Lo que sucede es que una de las asunciones básicas de la Medicina está cuestionada. No es una simple teoría sobre el colesterol, los antiarrítmicos o los estrógenos. Dicho de una manera sencilla, aquella asunción establece que la decisión clínica es, por definición, correcta...

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 17: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

... Pero el reto actual consiste en asumir que muchas decisiones son, sin duda, correctas, pero muchas no lo son y se necesitan mecanismos elaborados para diferenciarlas.”

David Eddy

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 18: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

“Los médicos deben ser libres para continuar ejerciendo de protectores imparciales de los intereses de sus pacientes y de evaluadores críticos de los nuevos productos y servicios”.

Arnold Relman

“Los médicos deben ser libres para continuar ejerciendo de protectores imparciales de los intereses de sus pacientes y de evaluadores críticos de los nuevos productos y servicios”.

Arnold Relman

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 19: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 20: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

“Solamente las prestaciones que hayan demostrado previamente ser eficaces son las que hay que financiar y proporcionar de forma gratuita”

Archie Cochrane

“Solamente las prestaciones que hayan demostrado previamente ser eficaces son las que hay que financiar y proporcionar de forma gratuita”

Archie Cochrane

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 21: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• “Los gestores sanitarios que deseen alentar a los médicos a aplicar las prácticas clínicas con un mejor balance entre costes y beneficio, deben afrontar un gran problema: los mismos médicos –por no mencionar a los técnicos ministeriales– frecuentemente no saben cuáles son, entre tantas, las prácticas más eficaces”.

Archie Cochrane

• “Los gestores sanitarios que deseen alentar a los médicos a aplicar las prácticas clínicas con un mejor balance entre costes y beneficio, deben afrontar un gran problema: los mismos médicos –por no mencionar a los técnicos ministeriales– frecuentemente no saben cuáles son, entre tantas, las prácticas más eficaces”.

Archie Cochrane

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 22: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• “Las decisiones clínicas estarán más y mejor definidas y se establecerá algún tipo de ‘protocolo’ para cada grupo de signos y síntomas. Aquellos médicos con demasiados AVCs, por ejemplo, deberán justificarlo ante sus colegas”.

Archie Cochrane

• “Las decisiones clínicas estarán más y mejor definidas y se establecerá algún tipo de ‘protocolo’ para cada grupo de signos y síntomas. Aquellos médicos con demasiados AVCs, por ejemplo, deberán justificarlo ante sus colegas”.

Archie Cochrane

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 23: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• “La distribución de recursos y tecnología están casi siempre basadas en las opiniones de los expertos, pero cada vez más las demandas de nuevos recursos tendrán que estar fundamentadas en detallados argumentos basados en la evidencia desde la perspectiva de los beneficios para los pacientes y de su coste”.

• “La distribución de recursos y tecnología están casi siempre basadas en las opiniones de los expertos, pero cada vez más las demandas de nuevos recursos tendrán que estar fundamentadas en detallados argumentos basados en la evidencia desde la perspectiva de los beneficios para los pacientes y de su coste”.

Archie CochraneArchie Cochrane

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 24: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

“No hay que confundir la productividad con la eficiencia”

“No hay que confundir la productividad con la eficiencia”

Archie CochraneArchie Cochrane

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 25: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• “Mis colegas, en su devoción para sus pacientes, despiertan toda mi admiración pero espero que los clínicos del futuro abandonen la persecución de la imposibilidad marginal y la substituyan por la probabilidad razonable. Existe todo un sistema nacional de salud que hay que ganar”

• “Mis colegas, en su devoción para sus pacientes, despiertan toda mi admiración pero espero que los clínicos del futuro abandonen la persecución de la imposibilidad marginal y la substituyan por la probabilidad razonable. Existe todo un sistema nacional de salud que hay que ganar”

Archie CochraneArchie Cochrane

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 26: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Pero existen muchas dificultades para el manejo eficiente de la información !!!!

Pero existen muchas dificultades para el manejo eficiente de la información !!!!

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 27: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

“El exceso de información puede generar fácilmente una falta de información”

(Umberto Eco)

“Es difícil establecer la verdad en tiempos en que todo puede ser verdad”

(S.J. Lec)

“El exceso de información puede generar fácilmente una falta de información”

(Umberto Eco)

“Es difícil establecer la verdad en tiempos en que todo puede ser verdad”

(S.J. Lec)

Grandes necesidades de información...Grandes necesidades de información...

Page 28: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

•Acceso y cantidad de información• Gestión de la información• Sesgo de publicación• Barreras idiomáticas• Evaluación crítica• Integración de los resultados• Actualización de los datos• Tiempo y recursos

•Acceso y cantidad de información• Gestión de la información• Sesgo de publicación• Barreras idiomáticas• Evaluación crítica• Integración de los resultados• Actualización de los datos• Tiempo y recursos

Grandes necesidades de información...Pero muchas dificultades !!!

Grandes necesidades de información...Pero muchas dificultades !!!

Page 29: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

“Hacer algo en lugar de hablar de ello”Archie Cochrane

“Hacer algo en lugar de hablar de ello”Archie Cochrane

Page 30: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

“ Seguro que se puede criticar grandemente a nuestra profesión por no haber organizado

un resumen crítico, por especialidad o subespecialidad, adaptado periódicamente, de todos los ensayos clínicos controlados que sean relevantes”.

“ Seguro que se puede criticar grandemente a nuestra profesión por no haber organizado

un resumen crítico, por especialidad o subespecialidad, adaptado periódicamente, de todos los ensayos clínicos controlados que sean relevantes”.

“Hacer algo en lugar de hablar de ello”“Hacer algo en lugar de hablar de ello”

Archie CochraneArchie Cochrane

Page 31: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• Revisiones sistemáticas.

• Revisiones sistemáticas.

CRICS5La Habana, Abril de 2001

CRICS5La Habana, Abril de 2001

Page 32: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

¿Revisiones narrativas= =basadas en la opinión ?

o

¿Revisiones sistemáticas= =basadas en la evidencia?

¿Revisiones narrativas= =basadas en la opinión ?

o

¿Revisiones sistemáticas= =basadas en la evidencia?

La Medicina basada en la evidencia

La Medicina basada en la evidencia

Page 33: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Antman E, Lau J, Kupelnick B, Mosteller F, Chalmers T.A Comparison of Results of Meta-analyses of RandomizedControl Trials and Recommendations of Clinical Experts.Treatments for myocardial infarction. JAMA 1992; 2: 240.

Antman E, Lau J, Kupelnick B, Mosteller F, Chalmers T.A Comparison of Results of Meta-analyses of RandomizedControl Trials and Recommendations of Clinical Experts.Treatments for myocardial infarction. JAMA 1992; 2: 240.

A. Thrombolytic Therapy.

Cumulative

Year

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

RCTs1

23

4

71011151722232730334354656770

Pts23

65149

316

1.7932.5442.6513.3113.9295.4525.7676.1256.3466.571

21.05922.05147.18547.53148.154

P< 0.01

P< 0.001

P< 0.00001

Favors Treatment Favors Control

Odds Ratio (Log Scale)0.5 1.0 2.0

5156

111281

112

872

215102878124311

Textbook / ReviewRecommendations

Routin

eSpe

cific

Rare

/ Nev

er

Exper

imen

tal

Not M

entio

ned

Page 34: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Antman E, Lau J, Kupelnick B, Mosteller F, Chalmers T.

Comparación de los resultados del metaanálisis sobre ensayos clínicos controlados (ECC) y recomendaciones de los expertos clínicos. Tratamiento del infarto de miocardio. JAMA 1992; 2: 240.

Antman E, Lau J, Kupelnick B, Mosteller F, Chalmers T.

Comparación de los resultados del metaanálisis sobre ensayos clínicos controlados (ECC) y recomendaciones de los expertos clínicos. Tratamiento del infarto de miocardio. JAMA 1992; 2: 240.

G. Lidocaína profiláctica.2.0

A favor del tratamiento A favor del control

Odds Ratio (Escala log.)

Texto / RevistaRecomendaciones

P = NS

Rutin

aria

Espec

ífica

Rara

/ Nun

ca

Exper

imen

tal

Sin M

enci

ón

411

221123361

1

14

17473842865893

7

2

2

14453451

0.5 1.0AcumulativoAño

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

ECC

256891112

14

15

Pts

3046478501.2391.4511.6961.966

8.412

8.745

Page 35: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• Artículos de revisión• Editoriales• Libros de texto• Conferencias y cursos de actualización• Artículos periodísticos• Sesiones clínicas• Valoraciones de los comités• Sesiones y revisiones bibliográficas• Publicidad comercial• Clases

• Artículos de revisión• Editoriales• Libros de texto• Conferencias y cursos de actualización• Artículos periodísticos• Sesiones clínicas• Valoraciones de los comités• Sesiones y revisiones bibliográficas• Publicidad comercial• Clases

Diversos y frecuentes formatos de las revisiones narrativas

Diversos y frecuentes formatos de las revisiones narrativas

Page 36: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Principales problemas relacionados con la insuficiente base científica de las revisiones

narrativas.

baja calidad del trabajo de revisión, utilizando

diseños metodológicos inadecuados y escaso número de pacientes para obtener resultados fiables;

pobre o mala presentación de los datos; sobrevaloración de los datos disponibles; incapacidad para identificar todos los ensayos

o estudios existentes, resultando así un material sesgado;

Page 37: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• •

Necesitamos revisiones sistemáticas (desarrolladas con el método científico)

porque son:

Necesitamos revisiones sistemáticas (desarrolladas con el método científico)

porque son:

fiablesexplícitasespecíficassintéticas

fiablesexplícitasespecíficassintéticas

cuantitativasactualizadasaccesibles independientes

cuantitativasactualizadasaccesibles independientes

Page 38: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• Revisiones sistemáticas.

La Colaboración Cochrane

• Revisiones sistemáticas.

La Colaboración Cochrane

CRICS5La Habana, Abril de 2001

CRICS5La Habana, Abril de 2001

Page 39: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Una estrategia

Las revisiones sistemáticas pueden ser uno de los mejores instrumentos para practicar una MBE y una ASBE, no así las revisiones narrativas

Page 40: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Una constatación

No es posible una solución individual, ni por parte de un grupo, centro o país, cualesquiera que sea su capacidad, ante los enormes retos que tiene planteada hoy la Medicina y los problemas relacionados con el manejo y análisis de la información científica.

Page 41: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Una necesidad: ¿Por qué no colaborar (ya la vez aprender ?

Una necesidad: ¿Por qué no colaborar (ya la vez aprender ?

• Identificando las cuestiones relevantes• Buscando la evidencia• Analizando la información• Promoviendo la investigación necesaria• Evitando la redundancia• Dividiéndose el trabajo

• Identificando las cuestiones relevantes• Buscando la evidencia• Analizando la información• Promoviendo la investigación necesaria• Evitando la redundancia• Dividiéndose el trabajo !!! Compartiendo la experiencia y

los conocimientos !!!!!! Compartiendo la experiencia y los conocimientos !!!

Page 42: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

La eficacia de los corticoides ante la amenaza de un parto prematuro

La eficacia de los corticoides ante la amenaza de un parto prematuro

Page 43: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Es una red internacional sin ánimo de lucro que intenta ayudar a tomar decisiones clínicas y sanitarias bien fundamentadas preparando, actualizando y promoviendo el acceso a las revisiones sistemáticas sobre los efectos de la atención sanitaria

Es una red internacional sin ánimo de lucro que intenta ayudar a tomar decisiones clínicas y sanitarias bien fundamentadas preparando, actualizando y promoviendo el acceso a las revisiones sistemáticas sobre los efectos de la atención sanitaria

La Colaboración CochraneLa Colaboración Cochrane

Page 44: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Preparar, actualizar y divulgar revisiones sistemáticas sobre

los efectos de la atención sanitaria

Preparar, actualizar y divulgar revisiones sistemáticas sobre

los efectos de la atención sanitaria

La Colaboración CochraneLa Colaboración Cochrane

Page 45: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

La Colaboración Cochrane: organización

La Colaboración Cochrane: organización

GRUPOS COLABORADORESGRUPOS COLABORADORES DE REVISIÓNDE REVISIÓN

GRUPOS DE MÉTODOSGRUPOS DE MÉTODOS

ÁMBITOS Y REDESÁMBITOS Y REDES

CENTROS COCHRANECENTROS COCHRANE

Page 46: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

La Colaboración Cochrane: La Colaboración Cochrane:

GRUPOS COLABORADORESGRUPOS COLABORADORES DE REVISIÓNDE REVISIÓN

Un grupo internacional de personas, diverso e interdisciplinario

Un grupo internacional de personas, diverso e interdisciplinario

con consenso en torno al ámbito de interés del grupo y su relación con otros grupos

con consenso en torno al ámbito de interés del grupo y su relación con otros grupos

y un comité editorial con suficiente capacidad y un comité editorial con suficiente capacidad

Page 47: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Un Grupo Colaborador de Revisión(CRG)Revisores

formados

Revisoresformados

Revisoresformados

Revisoresformados

Comitéeditorial.

Base de datos Cochrane de Revisiones Sistemáticas

(The Cochrane Library)

Módulo derevisionespublicadas

Page 48: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 49: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 50: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 51: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 52: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 53: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 54: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• El potencial impacto de las revisiones sistemáticas

• El potencial impacto de las revisiones sistemáticas

CRICS5La Habana, Abril de 2001

CRICS5La Habana, Abril de 2001

Page 55: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Valorar objetivamente la eficacia de una intervención clínica

Valorar objetivamente la eficacia de una intervención clínica

A widely publicized and controversial Cochrane Review suggests that widespread use of albumin in patients with hypovalaemia, burns or hypoproteinaemia results in between 1000 and 3000 excess deaths every year in England and Wales. Clinicians, researchers and policymakers are calling for moratoria on indiscriminate use of albumin.

A widely publicized and controversial Cochrane Review suggests that widespread use of albumin in patients with hypovalaemia, burns or hypoproteinaemia results in between 1000 and 3000 excess deaths every year in England and Wales. Clinicians, researchers and policymakers are calling for moratoria on indiscriminate use of albumin.

Page 56: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Consultar el balance más completo de beneficios y riesgos de un tratamiento

Consultar el balance más completo de beneficios y riesgos de un tratamiento

In Denmark, the Cochrane review on the efficacy of routine ultrasound examinations in pregnant women led the National Board of Health to withdraw its recommendation that pregnant women have routine ultrasound exams.

In Denmark, the Cochrane review on the efficacy of routine ultrasound examinations in pregnant women led the National Board of Health to withdraw its recommendation that pregnant women have routine ultrasound exams.

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 57: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Contribuir a valorar la compra o incorporación de una nueva tecnología a un determinado centro o servicio

Contribuir a valorar la compra o incorporación de una nueva tecnología a un determinado centro o servicio

The UK National Childbirth Trust is lobbying to encourage use of a suture material associated in a Cochrane review with reduced pain following perineal repair.

The UK National Childbirth Trust is lobbying to encourage use of a suture material associated in a Cochrane review with reduced pain following perineal repair.

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 58: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Servir de base al desarrollo de guías de práctica clínica basadas en la evidencia científica o de programas sanitarios

Servir de base al desarrollo de guías de práctica clínica basadas en la evidencia científica o de programas sanitarios

Las revisiones Cochrane están sirviendo de base para el desarrollo de guías de práctica clínica sobre enfermedades digestivas desarrolladas por la SEMFYC y la AEG.

Las revisiones Cochrane están sirviendo de base para el desarrollo de guías de práctica clínica sobre enfermedades digestivas desarrolladas por la SEMFYC y la AEG.

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 59: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Evaluar objetivamente la calidad del proceso asistencial

Evaluar objetivamente la calidad del proceso asistencial

Se puede valorar el porcentaje de mujeres post-menopáusicas con cáncer de mama poco avanzado que han recibido tamoxifeno adyuvante durante al menos 5 años, teniendo en cuenta los meta-análisis del Early Breast Cancer Group Trialists (publicados también en la CLIB).

Se puede valorar el porcentaje de mujeres post-menopáusicas con cáncer de mama poco avanzado que han recibido tamoxifeno adyuvante durante al menos 5 años, teniendo en cuenta los meta-análisis del Early Breast Cancer Group Trialists (publicados también en la CLIB).

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 60: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Utilizar mejor los recursos disponibles Utilizar mejor los recursos disponibles

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

El coste económico asociado a las histerectomías se ha reducido mucho en el Reino Unido tras disminuir enormemente la práctica de aquella intervención para tratar mujeres con menos de 40 años que presentaban menorragias.

El coste económico asociado a las histerectomías se ha reducido mucho en el Reino Unido tras disminuir enormemente la práctica de aquella intervención para tratar mujeres con menos de 40 años que presentaban menorragias.

Page 61: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Producir criterios incorporables en los contratos-programa de compra de servicios

Producir criterios incorporables en los contratos-programa de compra de servicios

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Ejemplo: no se deberían emplear recursos públicos para financiar tratamientos quimioterápicos para tratar el carcinoma hepatocelular

Ejemplo: no se deberían emplear recursos públicos para financiar tratamientos quimioterápicos para tratar el carcinoma hepatocelular

Page 62: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Dirimir cambios organizativos Dirimir cambios organizativos

A Cochrane review on the effectiveness of multidisciplinary Stroke Units for acute care helped a Canadian facility minimize the impact of budget cuts on their stroke patients. As a result, a planned cut in occupational therapy staffing was modified.

A Cochrane review on the effectiveness of multidisciplinary Stroke Units for acute care helped a Canadian facility minimize the impact of budget cuts on their stroke patients. As a result, a planned cut in occupational therapy staffing was modified.

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 63: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Documentar sólidamente las clases o las actividades de formación y divulgación

Documentar sólidamente las clases o las actividades de formación y divulgación

Authors in many countries are using Cochrane reviews in developing chapters for medical textbooks or presentations.

Authors in many countries are using Cochrane reviews in developing chapters for medical textbooks or presentations.

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 64: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Comprobar la fiabilidad de los conocimientos transmitidos

Comprobar la fiabilidad de los conocimientos transmitidos

Se revisaron críticamente las 53 revisiones existentes sobre cáncer de ovario, realizadas por los expertos más prestigiosos, constatándose que prácticamente ninguna cumplía los requisitos de rigor metodológico exigibles.

Se revisaron críticamente las 53 revisiones existentes sobre cáncer de ovario, realizadas por los expertos más prestigiosos, constatándose que prácticamente ninguna cumplía los requisitos de rigor metodológico exigibles.

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 65: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Resolver dudas surgidas en las discusiones o sesiones clínicas

Resolver dudas surgidas en las discusiones o sesiones clínicas

La Cochrane Library se utiliza a menudo en las discusiones de casos clínicos en algunos servicios hospitalarios.

La Cochrane Library se utiliza a menudo en las discusiones de casos clínicos en algunos servicios hospitalarios.

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 66: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Comunicarse mejor con los pacientes Comunicarse mejor con los pacientes

El CCIb está divulgando las sinopsis de las revisiones sobre fibrosis quística en el boletín de la Asociación de familiares y afectados por esta enfermedad.

El CCIb está divulgando las sinopsis de las revisiones sobre fibrosis quística en el boletín de la Asociación de familiares y afectados por esta enfermedad.

Cochrane reviews are being added to an intuitive informatics program to support clinical decision-making being tested at Stanford University in the U.S. The program will be used to provide on-line continuing education to community physicians trying to answer patient-specific questions.

Cochrane reviews are being added to an intuitive informatics program to support clinical decision-making being tested at Stanford University in the U.S. The program will be used to provide on-line continuing education to community physicians trying to answer patient-specific questions.

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 67: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Evaluar la pertinencia de realizar un determinado ensayo clínico

Evaluar la pertinencia de realizar un determinado ensayo clínico

The Nordic Cochrane Centre successfully recommended a regulation that every investigator in Denmark requesting approval for a protocol must have reviewed all relevant literature.

The Nordic Cochrane Centre successfully recommended a regulation that every investigator in Denmark requesting approval for a protocol must have reviewed all relevant literature.

Before funding new trials, the UK Medical Research Council now requires applicants for trials to answer whether a systematic review has been done and what were its findings. They also ask authors of systematic reviews to referee applications for new research.

Before funding new trials, the UK Medical Research Council now requires applicants for trials to answer whether a systematic review has been done and what were its findings. They also ask authors of systematic reviews to referee applications for new research.

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 68: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Orientar mejor la investigación futura Orientar mejor la investigación futura

The “Implications for research” section of Cochrane reviews help the UK’s Health Technology Assessment Programme identify evidence gaps each year.

The “Implications for research” section of Cochrane reviews help the UK’s Health Technology Assessment Programme identify evidence gaps each year.

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 69: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Hacer aportaciones metodológicas Hacer aportaciones metodológicas

Declaración CONSORT

Declaración QUORUM

Declaración CONSORT

Declaración QUORUM

Revisiones sistemáticas: posibles aplicaciones

Page 70: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

• La Colaboración Cochrane Iberoamericana

• La Colaboración Cochrane Iberoamericana

CRICS5La Habana, Abril de 2001

CRICS5La Habana, Abril de 2001

Page 71: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

La Colaboración Cochrane: organización

La Colaboración Cochrane: organización

CENTROS COCHRANECENTROS COCHRANE

FormaciónFormación

Apoyo documental, metodológico y estadísticoApoyo documental, metodológico y estadístico

TraducciónTraducción

InformaciónInformación

DivulgaciónDivulgaciónCoordinaciónCoordinación

Page 72: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Colaboración Cochrane Iberoamericana

Ámbito iberoamericano: histórico, cultural, lingüístico, económico

Voluntad clara de los participantes Potencial apoyo de las instituciones Problemas comunes:

Ámbito iberoamericano: histórico, cultural, lingüístico, económico

Voluntad clara de los participantes Potencial apoyo de las instituciones Problemas comunes:

Page 73: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Colaboración Cochrane Iberoamericana

Problemas comunes... Problemas comunes...

» Poco desarrollo de la investigación clínica, especialmente de la experimental

» Poco desarrollo de la investigación clínica, especialmente de la experimental

» Menor experiencia en la metodología de síntesis» Menor experiencia en la metodología de síntesis

» Menor apoyo de las instituciones» Menor apoyo de las instituciones

» Barreras idiomáticas» Barreras idiomáticas

¡¡¡Soluciones compartidas !!!¡¡¡Soluciones compartidas !!!

» Necesidad de evitar la marginación informativa» Necesidad de evitar la marginación informativa

Page 74: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

www.cochrane.eswww.cochrane.es

Page 75: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Posar pàgina webPosar pàgina web

Page 76: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 77: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

La Colaboración Cochrane: organización

La Colaboración Cochrane: organización

CENTRO COCHRANECENTRO COCHRANE

TraducciónTraducción

Page 78: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

¿Por qué la traducción?¿Por qué la traducción?

Limitaciones lingüísticas de los sanitarios» Incapacidad de leer el inglés» Incomodidad al leer el inglés

Mayor facilidad de uso para pacientes y usuarios de servicios sanitarios.

Limitaciones lingüísticas de los sanitarios» Incapacidad de leer el inglés» Incomodidad al leer el inglés

Mayor facilidad de uso para pacientes y usuarios de servicios sanitarios.

Page 79: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

¿Por qué la traducción?¿Por qué la traducción?

“Promover el acceso a la Colaboración mediante... ...... unos medios adecuados para cubrir las necesidades de los usuarios en todo el mundo”

Séptimo principio de la Col. Cochrane

“Permitir una amplia participación en la Colaboración fomentando la diversidad y reduciendo barreras para la participación”.

Décimo principio de la Col. Cochrane

“Promover el acceso a la Colaboración mediante... ...... unos medios adecuados para cubrir las necesidades de los usuarios en todo el mundo”

Séptimo principio de la Col. Cochrane

“Permitir una amplia participación en la Colaboración fomentando la diversidad y reduciendo barreras para la participación”.

Décimo principio de la Col. Cochrane

Page 80: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

La Colaboración Cochrane: organización

La Colaboración Cochrane: organización

CENTRO COCHRANECENTRO COCHRANE

TraducciónTraducción Dípticos y otros materialesDípticos y otros materiales

Manual Manual Glosario Glosario

Page 81: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

El Manual de la Colaboración Cochrane El Manual de la Colaboración Cochrane

Page 82: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

La Biblioteca de Salud Reproductiva. La Biblioteca de Salud Reproductiva.

Page 83: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

La Colaboración Cochrane: organización

La Colaboración Cochrane: organización

CENTRO COCHRANECENTRO COCHRANE

TraducciónTraducción Dípticos y otros materialesDípticos y otros materiales

Manual Manual Glosario Glosario

------>LA COCHRANE LIBRARY PLUS------>LA COCHRANE LIBRARY PLUS

Page 84: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

La Cochrane Library +La Cochrane Library +

Contiene todos los materiales de la Cochrane Library, y además: » Traducción al español de las revisiones

sistemáticas Cochrane» Información en español sobre las distintas

entidades de la Colaboración Cochrane» Informes de las Agencias de Evaluación

Iberoamericanas

Contiene todos los materiales de la Cochrane Library, y además: » Traducción al español de las revisiones

sistemáticas Cochrane» Información en español sobre las distintas

entidades de la Colaboración Cochrane» Informes de las Agencias de Evaluación

Iberoamericanas

Page 85: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 86: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 87: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 88: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 89: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 90: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

CLIB Plus: Y además… CLIB Plus: Y además…

» Registro de ensayos clínicos iberoamericanos

» Gestión clínica y sanitaria» Revisiones sobre dolor de espalda

(Fundación Kovacs)» Bandolera (versión en castellano de Bandolier)

» Evidencia en atención primaria

» Registro de ensayos clínicos iberoamericanos

» Gestión clínica y sanitaria» Revisiones sobre dolor de espalda

(Fundación Kovacs)» Bandolera (versión en castellano de Bandolier)

» Evidencia en atención primaria

Page 91: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Page 92: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

Colaboración Cochrane Iberoamericana

Establecimiento de convenios de colaboración en distintos países y de los primeros centros coordinadores nacionales en 4 países de Iberoamérica

Establecimiento de convenios de colaboración en distintos países y de los primeros centros coordinadores nacionales en 4 países de Iberoamérica

Page 93: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

LA COLABORACIÓN COCHRANE IBEROAMERICANA

COLOMBIA

LA COLABORACIÓN COCHRANE IBEROAMERICANA

COLOMBIA

Universidad Pontificia Javeriana. Bogotá Universidad Nacional. Bogotá

Universidad Pontificia Javeriana. Bogotá Universidad Nacional. Bogotá

Page 94: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

LA COLABORACIÓN COCHRANE IBEROAMERICANA

MEXICO

LA COLABORACIÓN COCHRANE IBEROAMERICANA

MEXICO

Instituto Nacional de Salud Pública. Cuernavaca

Instituto Nacional de Salud Pública. Cuernavaca

Page 95: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

LA COLABORACIÓN COCHRANE IBEROAMERICANA

MEXICO

LA COLABORACIÓN COCHRANE IBEROAMERICANA

MEXICO

Instituto Nacional de Salud Pública. Cuernavaca

Instituto Nacional de Salud Pública. Cuernavaca

Page 96: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

LA COLABORACIÓN COCHRANE IBEROAMERICANA

ARGENTINA

Programa de Efectividad Clínica, Hospital Italiano de Buenos Aires Academia Nacional de Medicina Universidad de Mar del Plata

Programa de Efectividad Clínica, Hospital Italiano de Buenos Aires Academia Nacional de Medicina Universidad de Mar del Plata

Page 97: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

LA COLABORACIÓN COCHRANE IBEROAMERICANA

CHILE

LA COLABORACIÓN COCHRANE IBEROAMERICANA

CHILE

Ministerio de Salud. Santiago Pontificia Universidad Católica. Santiago

Ministerio de Salud. Santiago Pontificia Universidad Católica. Santiago

Page 98: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

LA COLABORACIÓN COCHRANE IBEROAMERICANA

MUY PRÓXIMAMENTE

LA COLABORACIÓN COCHRANE IBEROAMERICANA

MUY PRÓXIMAMENTE

Ministerio de Salud Pública. Cuba Universidad de Carabobo, Valencia

(Venezuela)

Ministerio de Salud Pública. Cuba Universidad de Carabobo, Valencia

(Venezuela)

Page 99: Centro Cochrane Iberoamericano Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane Iberoamericano CRICS V La Habana, CUBA Xavier Bonfill Director, Centro Cochrane

Centro Cochrane IberoamericanoCentro Cochrane Iberoamericano

CENTRO COCHRANE IBEROAMERICANOCENTRO COCHRANE IBEROAMERICANO

www.cochrane.eswww.cochrane.es

[email protected]@cochrane.es

Colloquium Cochrane 2003 26-31 de Octubre

¡ Les esperamos !

Colloquium Cochrane 2003 26-31 de Octubre

¡ Les esperamos !


Recommended