DE WAPPER
KONINKLIJKE EN VADERLANDSLIEVENDE VERENIGING VAN OPRUSTGESTELDE OFFICIEREN VZW
Zetel: Militair Kwartier West, 2930 Brasschaat
Web – site: http://www.kvvoo-antwerpen.be/
E-mail: [email protected]
Rek Nr : IBAN: BE47 9799 9716 7580 BIC: ARSPBE22
KVVOO Eeuwfeestlaan 96, 2500 Lier
Tf Schatbewaarder: 03 4801986
Tf KVVOO Uitstappen (open 2 uur vóór vertrek): +32 484542037
Jaargang 13 Nr 6
2
Agenda
Schrijf tijdig in! Betalingen die na de Laatste Betalings Datum (LBD) toekomen
worden niet in aanmerking genomen. Voor gewone activiteiten geldt de betaling
aan de schatbewaarder als inschrijving. Voor gratis activiteiten liefst inschrij-
ven via de site KVVOO of bij de secretaris (Jan Vingerhoets). Tf 03 4806101.
When? Activiteit Prijs LBD
Dins 4
Dec
Tweemaandelijkse maaltijd in het Hof van Reyen.
Org.: Jan Vingerhoets. TF.: 03 4806101. 24 19 Nov
Dins 8
Jan
Nieuwjaarsmaaltijd in het Hof van Reyen.
Org.: Jan Vingerhoets. TF.: 03 4806101. 48 24 Dec
Dins 5
Feb
Tweemaandelijkse maaltijd in het Hof van Reyen.
Org.: Jan Vingerhoets. TF.: 03 4806101. 25 24 Jan
Don 14
Feb
Bezoek aan de stad Lier. Details Blz. 4
Org.: Mil Leys. Tf.: 03 2954060. 40 31 Jan
En
verder
Mar: Algemene Vergadering.
Mar: Bezoek aan Waals-Brabant.
Agenda 2
Het woordje van de voorzitter 3
Toekomstige activiteiten 4
Bezoek aan Lier 4
Nieuwjaarsmaaltijd 5
Goed om weten
Goed om weten 19
Koningsdag 19
In dit
Nummer...
Mededelingen 6
Computerhoekje 6
Inzendingen van leden 8
Toeristisch-Recreatieve Informatie 16
Antwerpse straatnamen 16
3
Beste KVVOO-ers,
Op het einde van het jaar kijkt men gewoonlijk even terug op de voor-
bije periode, een periode die voor onze vereniging toch op een paar
punten speciaal was.
Enerzijds was er als hoogtepunt de viering van ons 125-jarig bestaan,
die – te oordelen naar uw talrijke reacties – als “meer dan geslaagd”
mag gekwalificeerd worden. Het mooie is dat het fonds, dat we voor
die gelegenheid hadden opgericht, niet helemaal uitgeput is, zodat we
voor toekomstige activiteiten de mogelijkheid hebben om “iets extra’s”
te doen.
Anderzijds was er natuurlijk het opnieuw mislukken van de KVOO-
procedure tot samenwerking met KVVOO, waardoor op elke toekom-
stige vraag in die richting voor ons een zware hypotheek ligt…
Wat heeft 2013 voor KVVOO in petto?
Wij hebben goede hoop dat de trend van de vorige jaren zich doorzet
en dat we ons ledenbestand op peil zullen kunnen houden – wat tegen-
woordig niet meer zo evident is. Maar anderzijds wordt de gemiddelde
leeftijd van onze leden steeds hoger en wij zullen hoe dan ook rekening
moeten houden met deze realiteit bij onze toekomstige activiteiten. De
grote reis die voor 2013 is gepland (cruise naar Sint-Petersburg) blijkt
in die zin op veel belangstelling te kunnen rekenen. We hebben hier
echter een probleem(pje). De prospectie voor deze reis is volop aan de
gang en wij komen tot de opmerkelijke vaststelling dat in september de
reis honderden euro’s duurder is dan in het voorjaar. De Raad van Be-
stuur overweegt daarom eventueel de geplande datum aan te passen.
Beslissing begin december als de laatste offertes geëvalueerd zijn – wij
houden u op de hoogte.
Tot slot wens ik u, mede in naam van de Raad van Bestuur, allen voor
het komende jaar veel genoegdoening binnen en buiten KVVOO. En
vooral: blijf gezond!
John
Het woordje van de voorzitter
4
BEZOEK AAN L I E R
Uitstap naar "Lierke Plezierke" de Pallieterstad aan de Nete (14 februari 2013)
Een tijdje geleden gingen twee "Pallieters"op verkenning om de KVVOO-uitstap
naar Lier voor te bereiden. De ene is een echte Lierenaar, een autochtoon die er dus
nog altijd woont. De tweede is in feite een "valse" Pallieter; hij is wel op 't "Lisp"
geboren maar behoort eigenlijk niet tot de harde kern van wat men "Schapenkoppen"
pleegt te noemen. Beiden deden ze hun uiterste best om een kalme, rustige en vooral
plezante Timmermansdag ineen te steken.
Terwijl Mon rijkelijk kon putten uit eigen ervaring en wetenschap moest Mil ridder-
lijk toegeven dat hij Lier helemaal niet meer herkende! Lier vierde dit jaar zijn
800ste verjaardag. Het is een stad geworden waarop men nooit uitgekeken raakt. De
metamorfose die door de viering van deze verjaardag werd beklemtoond maakt een
nieuw bezoek helemaal niet overbodig.
Transport
Afwijkend van wat wij gewoon zijn zullen er geen "reiskosten" in rekening gebracht
worden! Lier situeert zich immers vrij dicht bij onze thuisadressen. Carpooling en
een uitgebreid net van openbare vervoermogelijkheden moeten ons toelaten om "op
eigen houtje" vrij goedkoop Lier aan te doen. Heel dicht bij het stadscentrum ligt
PARKING Nr. 1 op "De Mol" waar er GRATIS parkeergelegenheid voor 335 auto's
voorzien is.
Programma
Het bezoek aan "Lierke-Plezierke" zal als volgt verlopen:
- Bij aankomst, vanaf 09.15u, worden wij getrakteerd op een Liers vlaaike en een tas
koffie. (Lierenaars noemen dat "e vlojke méjen zjad kaffe")
- We gaan daarna op wandel en bezoeken met een gids het Begijnhof en de Zim-
mertoren. Wees gerust, zowel de uitleg van de gids als de weg die we gaan afstappen
zal kort en bondig genoeg zijn opdat ons middagmaal nog goed zal smaken.
- Het Liers Stadhuis en het Timmermans-Opsomermuseum staan op het namiddag-
programma.
- Nat of droog afscheid nemen doet ieder-
een op zijn manier en op een zelf gekozen
tijdstip.
Catering
Zowel het "taske koffie" 's morgens als het
lunchmenu 's middags zullen we gebruiken
in Taverne " DE VALK" gelegen op de Gro-
te Markt 27.
Toekomstige Activiteiten
5
Volgend lunchmenu werd voorzien:
- Verse dagsoep.
- Kalkoenfilet met Archiducsaus.
- Seizoengroenten en kroketten.
- 1 consumptie bij de maaltijd (1 glas wijn, 1 pils of 1 frisdrank ).
- Dame Blanche.
- 1 koffie of thee na het dessert.
Timing
09.15 tot 10.00 uur: Verwelkoming en ontvangst door een gids (met warme drank en
Liers vlaaike).
10.00 tot 12.00 uur: Historische stadswandeling met bezoek aan het Begijnhof en de
Zimmertoren.
12.00 tot 14.00 uur: Middagmaal.
14.00 tot 15.00 uur: Bezoek aan het stadhuis.
15.00 tot 16.00 uur: Bezoek aan Timmermans-Opsomermuseum.
Prijs en LBD
Gidsen, inkomprijzen, catering (met gemelde consumptie): 40,00 € per deelnemer.
LBD: 31 januari 2013.
NIEUWJAARSMAALTIJD
De Nieuwjaarsmaaltijd heeft plaats in de zaal “ORANGERIE” van het “Hof van
Reyen” te Boechout (Oude Baan 39, 2530 Boechout, 03/455.08.94).
Datum : dinsdag 8 januari 2013.
Aperitief vanaf 12.00 uur en maaltijd te 13.00 uur.
MENU:
- Aperitief met koude en warme hapjes.
- Cassolette van rivierkreeftjes, scampi’s & St-Jacobsvruchten op een bedje van ge-
konfijte prei en groene asperges, bijgestaan met een limoensapsausje.
- Roomsoep van bloemkool en courgette op smaak gebracht met reepjes gerookte
zalm.
- Struisvogelfilet met rode wijnsaus & cassis, bijgekruid met grijze peper, rapenflan
en aardappelpuree met wortelen, groenten bouquet.
- Mousse van passiefruit en framboos gegratineerd met merengue..
- Koffie/Thee – Versnaperingen.
- Aangepaste Kasteelwijnen.
Prijs: € 48.
LBD: 24 december 2012, na deze datum worden geen in- of uitschrijvingen meer
aanvaard.
Organisator: Jan Vingerhoets (03 480 61 01).
6
Necrologie
Wij vernemen verder het overlijden van:
11/10/2012: Cdt b.d. Robert Anciaux (°1924)
12/10/2012: Cdt b.d. Leonard Antonissen (°1935)
14/10/2012: LtKol b.d. Yves Eloy (°1917)
16/10/2012: Cdt b.d. André Moons (°1930)
20/10/2012: Kol b.d. Pierre Malchair (°1921)
26/10/2012: EreKol Raymond Pappens (°1920)
28/10/2012: LtKol b.d. Maurice Dupont (°1934)
05/11/2012: Em. Krijgsauditeur Nicolas Van Winsen (°1928)
12/11/2012: Kol b.d. Roland Wijnants (°1936)
13/11/2012: Kol v/h Vlw b.d. Jean Dubois (°1931)
Grote kuis!
Tijdens het werken met de PC worden er veel tijdelijke bestanden en registeraanpas-
singen aangemaakt (vooral bij het surfen op internet of bij het installeren van nieuwe
programma’s) die we niet zien en die daarna geen nut meer hebben. Ze nemen wel
(veel) plaats in op de harde schijf. Als je eens “grote kuis” wil houden kan men ze
gelukkig relatief gemakkelijk verwijderen.
Windows zelf biedt een programma “schijfopruiming” aan (Startknop → Alle pro-
gramma’s → Bureauaccessoires → Systeemwerkset → Schijfopruiming). Het pro-
gramma wijst zichzelf uit, maar “kuist” alleen de harde schijf (of schijven) maar niet
het register.
Mededelingen
Computerhoekje
LIDGELD!!! BELANGRIJK!!! LIDGELD!!! Waarde collega’s het is weer zover!
De periode voor de betaling van het lidgeld voor 2013 begint op 1 december 2012.
Het lidgeld voor 2013 bedraagt € 10,00
Betaal vanaf 1 december 2012 – indien gewenst met het ingesloten formulier – met
vermelding “Lidgeld 2013” als u lid wilt blijven van KVVOO in 2013 en “De Wap-
per” wilt (blijven) ontvangen!
KVVOO rekening : Zie titelblad.
7
Vroeger werd in deze rubriek al verwezen naar het goede gratis programma Ccleaner
(www.piriform.com/ccleaner) dat op een eenvoudige manier zowel de harde schijf als
het register kan opschonen.
Er is nu ook een aanpassing beschikbaar voor Ccleaner:
Ccenhancer (singularlabs.com/software/ccenhancer/download) waardoor de opkuis-
actie nog veel grondiger gebeurt. Bij het downloaden krijgt men een zip-file (een
samengedrukt bestand) die men moet “uitpakken” door erop te dubbelklikken. Het
resultaat is een bestand ccenhancer.exe dat men kan installeren door erop te dubbel-
klikken. Als je na de installatie Ccleaner opent zal je zien – als je op de tab
“Applicaties” klikt - dat er veel meer onderverdelingen dan vroeger getoond worden,
die je al of niet kunt aanvinken. Die overvloed aan mogelijkheden is echter verwar-
rend… en nogal ingewikkeld.
De mogelijkheid die Glarysoft aanbiedt (Glary Utilities te downloaden op
www.glarysoft.com) is veel eenvoudiger en daarom misschien wel de beste keuze om
de harde schijf op te kuisen. Het programma is gratis voor privaat gebruik. Als je het
installeert en opent krijg je vier onderverdelingen: Status (enkele gegevens over het
programma); 1-klik onderhoud (automatisch uitvoeren van de gekozen onderhoudsta-
ken); Modules (voor de gebruiker die de onderdelen zelf wil instellen en/of enkele
testen wil uitvoeren – men hoeft absoluut geen “specialist” te zijn!) en Menu (waar
men o.a. bij “Instellingen” de taal kan bepalen).
Het proberen waard!
John
8
De luchtwaarneming van haar ontstaan tot de Eerste Wereldoorlog
De eerste Belgische militaire vliegtuigen worden, samen met verankerde ballonnen,
succesvol ingezet voor de waarnemingsopdracht. In de loop van de oorlog wordt het
vliegtuig een onmisbaar instrument voor het verwerven van inlichtingen. De luchtfo-
tografie brengt een revolutie teweeg in de krijgskunst.
De eerste waarnemingsopdrachten vanuit het vliegtuig
De eerste observatievlucht uit de geschiedenis van het militaire vliegwezen wordt
uitgevoerd op 23 oktober 1911 door kapitein Piazza tijdens het korte conflict tussen
Italië en Libië. Na een vlucht van een uur, vertrekkende vanuit Tripoli, rapporteerde
hij de positie van de vijandelijke troepen.
In België is onderluitenant Georges Nélis, officier van de genie aangehecht aan de
Compagnie van grondwerkers en ballonvaarders, de eerste militaire piloot. De om-
standigheden van deze aanduiding werden beschreven in het kapittel betreffende het
ontstaan van de militaire luchtvaart.
Op het einde van het jaar 1910 ziet men binnen het kader van de continuïteit van de
opdrachten van de ballonvaarders geen andere rol dan die van de luchtwaarneming.
Het is dus logisch dat het binnen de schoot van de genie is, die deze opdracht door
middel van verankerde ballonnen sinds 1887 vervult, dat het Belgisch militaire vlieg-
wezen haar eerste stappen zet.
Minder dan een maand later, op 8 september 1911, voerden de luitenants Nélis en
Dhanis de eerste operationele waarnemingsopdracht uit van marcherende troepen in
de regio van Lier. Dit gebeurt aan boord van een Farman HF-20, onder licentie ge-
bouwd in Antwerpen door de firma Jero van de gebroeders Bollekens.
In diezelfde maand september 1911 ziet in de vliegschool van Brasschaat eveneens
de eerste cursus voor waarne-
mer het levenslicht: “Cursus
voor waarneming en inlichtin-
gen door middel van het vlieg-
tuig.” Om aan deze cursus te
mogen deelnemen moest men
houder zijn van een burgerbre-
vet piloot. Deze opleiding
wordt bekrachtigd door theo-
retische proeven die betrek-
king hebben op volgende
proeven: motoren, vliegtuigge-
raamtes, meteorologie, oriën-
tatie en vluchttactiek.
Verhalen/Inzendingen van onze leden
Farman HF-20 bestuurd door Georges Nélis.
Brasschaat-Polygone.
9
De vliegtest, de moeilijkste van alle proeven, bestond uit een vlucht van 40 km bin-
nen een afgebakend circuit op een hoogte van minimum 100 m. De piloot moest trou-
wens een geografisch punt overvliegen dat hem slechts werd meegedeeld op het mo-
ment van het opstarten van de motor. In zijn hoedanigheid van waarnemer moest de
kandidaat in volgorde: een geografisch punt identificeren, marcherende troepen ob-
serveren en een schatting geven van hun aantallen.
Het jaar 1913 is beslissend voor het Belgisch militair vliegwezen. De scheiding van
de ballonvaarders en vliegers wordt bij Koninklijk Besluit, getekend door Koning
Albert I, geconcretiseerd op 16 april 1913 met de officiële oprichting van de compag-
nie van de vliegers. De compagnie valt uiteen in een bepaald aantal smaldelen. Elk
smaldeel bestaat uit vier ploegen van twee officieren (piloot en waarnemer) en in
principe vier vliegtuigen.
Op 25 augustus 1913, tijdens de grote manoeuvres van het Belgisch leger tussen
Samber en Maas, is het de grote première van twee smaldelen van vier tweedekkers
Farman HF-20. Meerdere observatievluchten worden uitgevoerd en overtuigen zelfs
de meest sceptische personen van al de voordelen die getrokken kunnen worden uit
de informatie die ingezameld wordt via de derde dimensie. De complimenten van de
bevelhebber van één van de aanwezige eenheden, de generaal ’t Serclaes, aan de be-
manningen laten geen twijfel bestaan: “Het zijn uw inlichtingen die het meest hebben
bijgedragen aan het slagen van dit manoeuvre.”
De bevelhebber van de compagnie,
commandant Mathieu, hoewel geen
piloot, is een van de eerste om te
beseffen dat het vliegtuig van groot
belang kan zijn voor doelaandui-
ding en het corrigeren van artille-
rievuur. Testen met de “telegraaf
zonder draad” worden tijdens de
manoeuvre met succes uitgevoerd,
maar zoals het geval was voor de
schootsproeven vanuit een vlieg-
tuig, bleven deze proefnemingen
zonder resultaat en moest meer dan
twee oorlogsjaren gewacht worden
vooraleer de observators de lucht-
grondcommunicatie konden gebrui-
ken.
Commandant Mathieu is tevens de eerste die een reglement opstelt dat de “Dienst ten
velde van het verkenningsvliegwezen” regelde (1). Artikel 45 van dit reglement pre-
ciseert dat de essentiële doelstelling van een operationele opdracht het verzamelen en
doorgeven van informatie is. Deze dient zo snel mogelijk bij de betrokken autoritei-
ten te komen met behulp van een “Informatierapport”. Dit verslag zal tijdens heel de
oorlog in gebruik blijven.
Commandant Mathieu en zijn personeel vóór een
HF-3 te Brasschaat.
10
Op 3 februari 1914 neemt de generale staf van het leger de beslissing een categorie
officieren te creëren genaamd “militaire observators op vliegtuig”. Tot op dat mo-
ment bestonden de bemanningen uit twee piloten, waarvan één de functie van waar-
nemer vervulde. Door die maatregel zal de generale staf erin slagen om snel de getal-
sterkte op te drijven van het operationeel vliegend personeel, daar de opleiding van
een waarnemer in zijn operationele functie minder lang duurde en minder duur was
dan die van een piloot.
De waarneming- en verkenningsopdracht tijdens de Eerste Wereldoorlog
Op het moment dat het Belgische vliegwezen in oorlog treedt, op 4 augustus 1914,
beschikt het over een twintigtal toestellen Henri Farman HF-20, een geëvolueerde
versie van de eerste HF-3. Deze toestellen rusten het 1ste smaldeel uit dat ontplooid is
te Ans ten bate van de versterkte vesting Luik. Het 2de Smaldeel is ontplooid te Bo-
ninne ter ondersteuning van de versterkte vesting Namen. Het 3de en 4de Smaldeel
zijn gestationeerd in Brasschaat ter ondersteuning van de versterkte vesting Antwer-
pen.
Bij deze toestellen moeten we nog de vier vliegtuigen van het 5de Smaldeel tellen, dat
samengesteld is uit privé-piloten (2) die niet twijfelen om de rangen van het vliegwe-
zen te versterken teneinde de invaller te bestrijden.
Vanaf de eerste uren van het conflict doet het Groot Hoofdkwartier (GHK) van het
leger beroep op het vliegwezen om een hele reeks waarnemingsopdrachten uit te voe-
ren. Dit gebeurt niet langs de grens, maar boven Duits grondgebied teneinde het dis-
positief en de intenties van de vijand te weten te komen. Deze missies gaan de eerste
dagen van de strijd door maar niet zonder verliezen zodat het opperbevel hulp vraagt
aan de Franse regering. Vanaf 11 augustus komen acht Maurice Farman toestellen de
vernietigde vliegtuigen of diegenen die op het einde van hun krachten waren vervan-
gen . Op het einde van de maand levert de firma Bollekens vier nieuwe HF-20’s.
Ondanks al deze wederwaardigheden (ongelukken, vaak slecht vliegweer, gebrek aan
materieel, en communicatieproblemen ten gevolge van de verspreiding van de eenhe-
den) voert het vliegwezen de taak die op haar rust met veel doeltreffendheid uit. In
zeventig vluchten, verricht ten bate van de staven van de divisies en van het GHK,
toonde het vliegwezen duidelijk aan dat het een onmisbaar inlichtingeninstrument
was voor het opperbevel.
Nadat de algemene terugtocht van het leger op Antwerpen is beslist op 20 augustus
1914, gaan de operaties verder vanuit Wilrijk. Naast de tactische verkenningsvluch-
ten nabij de versterkte vesting zijn er ook nog de strategische verkenningsmissies om
de bewegingen van de Duitse troepen in België en zelfs het noorden van Frankrijk
vast te stellen. In deze periode zien we ook het ontstaan van andere opdrachten: de
eerste opdrachten voor artillerie doelaanduiding (3) en de eerste missies waarbij fo-
to’s worden genomen van de vijandelijke posities.
Tijdens de operatieperiode rond Antwerpen heeft het Belgische vliegwezen bijna 140
vluchten uitgevoerd.
11
Na de beslissing het Belgisch leger naar de IJzer terug te trekken, ontplooit het vlieg-
wezen zich vanaf 7 oktober in Saint-Pol-sur-Mer nabij Duinkerke en Veurne
(Kerkepanne), het vliegpark (de logistieke ondersteuning) installeert zich te Beauma-
rais in de buurt van Calais. De luchtverkenning bezorgt het commando kostbare in-
lichtingen over de bewegingen van de Duitse troepen en pogingen van de vijand om
passerelles of bootbruggen aan te leggen, evenals informatie over de voortgang van
de inundaties.
Ondanks de slechte meteorologische omstandigheden, met als gevolg het verlies van
elf zwaar beschadigde toestellen, worden 150 verkenningsvluchten uitgevoerd tussen
7 oktober en 24 december 1914.
Nieuwe opdrachten en de ontwikkeling van de luchtfotografie
In de loop van 1915, het eerste oorlogsjaar van stabilisering, kon het aantal vliegtui-
gen in dienst oplopen dankzij de door de Franse industrie geleverde hulp. Het over-
grote deel van de opdrachten bestaat nog uit verkenningsvluchten. Vanaf februari
1915 ziet toch een nieuwe opdracht het licht: het bijsturen van artillerievuur
(doelaanduiding). Deze nieuwe opdracht is van een grote complexiteit en niet zonder
gevaar aangezien ze verwarring teweeg brengt bij de eigen luchtverdediging. Het
commando acht het noodzakelijk eraan te herinneren dat een formele identificatie
noodzakelijk is alvorens het vuur te openen: “Hoewel het enerzijds belangrijk is geen
enkel middel te negeren waarmee vijandelijke vliegtuigen schade toegebracht kan
worden, is het anderzijds volstrekt noodzakelijk alles in het werk te stellen om ver-
warring te vermijden tussen geallieerde en vijandige toestellen.”
Het bijsturen van het artillerievuur wordt vergemakkelijkt door de progressieve in-
stallatie van radioapparatuur aan boord van de vliegtuigen. De technologische evolu-
tie binnen dit domein laat eveneens toe om de verbindingstechnieken met de infante-
rie op punt te stellen. Omwille van technische beperkingen kunnen de transmissies
slechts geschieden vanuit de lucht naar de grond. Het nagestreefde doel is het inlich-
ten van de divisiecommandanten of hogere echelons over de positie en de bewegin-
gen van de eigen troepen.
De luchtfotografie zal zich eveneens opleggen vanaf 1915 en de schets, die de waar-
nemer verplicht was op te maken, verdringen. Luitenant Jules Jaumotte had reeds
voor de oorlog al het belang begrepen van een fotografische dienst voor het verken-
ningsvliegwezen. Men kan hem zelfs beschouwen als een pionier voor deze materie.
Als vanzelf wordt hij belast met de oprichting van de Fotografische Dienst van het
Belgische Vliegwezen. Einde 1915 stelt hij het stereoscopisch procedé (4) op punt
dat toelaat om de meest ingenieuze camouflage te ontdekken. Dit procedé wordt van-
daag nog gebruikt bij het onderzoek van fotofilm.
Op 16 februari 1916 publiceert de Fotografische Dienst haar eerste rapport waarin
foto’s worden becommentarieerd die twee dagen eerder werden genomen. Het is een
première.
12
In weinig tijd bereikt deze dienst een graad van perfectie die de bewondering opwekt
van de geallieerde legers. De verbeteringen die worden aangebracht aan de ontwikke-
ling van nieuwe camera’s, aan de kwaliteit van het fotopapier evenals aan de proce-
dés voor het bestuderen van foto’s brengen de geboorte van een nieuwe techniek met
zich mee: de foto-interpretatie.
Gezien de specialisatie en de hoge techniciteit van de waarnemingsopdrachten wordt
in diezelfde maand februari 1916 het 6de Smaldeel gevormd te Houtem-lez-Furnes,
met als quasi exclusieve opdracht de verkenning bij dag. Het smaldeel is uitgerust
met B.E.2C van de Royal Aircraft Factory voorzien van de RAF 1a-motor in “V” van
90 pk. De bij wordt als embleem van het smaldeel gekozen omwille van de naam van
het toestel waar het smaldeel op opereert. Inderdaad, “Bomber Experimental” of
B.E., hetzij fonetisch “Bie-i” kan doen denken aan “Bee” of bij in het Engels. De
B.E.-2 is een gereputeerde tweedekker die zeer stabiel is. Hij kwam in dienst in het
Britse Royal Flying Corps in 1912
en 3260 zouden in verschillende
versies worden gebouwd.
De waarnemingsopdrachten van het
6de Smaldeel beperken zich niet
enkel tot het observeren van de eer-
ste linies of de zone van de artille-
riebatterijen. Immers, regelmatig
voeren de vliegtuigen surveillance-
opdrachten uit van de grote wegen
en spoorwegen, evalueren ze het
aanwezige materieel in de spoor-
wegstations, pogen ze kantonne-
menten op te sporen en te controle-
ren, wagenparken, depots evenals
vijandelijke vliegvelden.
Sopwith, terug naar de foto-opdracht
In februari 1917 wordt Jules Jaumotte naar Parijs gezonden om de voorzitter van de
commissie van het Russisch militair vliegwezen de werking van het Belgische foto-
interpretatiesysteem uit te leggen. Enerzijds kon hij uitpakken met de vooruitgang
inzake de scherpte van de foto’s, anderzijds met de snelheid waarmee de geïnterpre-
teerde foto’s bij het GHK aanbelanden (5).
De fotovluchten die worden uitgevoerd op een hoogte van 2.000 tot 2.500m zijn
evenmin zonder risico. Op het moment van de foto-opname is het verkenningstoestel
zeer kwetsbaar. Daarom gebeuren deze sorties quasi systematisch onder de bescher-
ming van escortes.
Einde 1917 zijn zes smaldelen ontplooid op vier vliegvelden met piloten die ver-
trouwd zijn met alle types van opdrachten: visuele of fotografische verkenning en
opdrachten ten bate van de artillerie of de infanterie.
RAF BE 2C No 5 van het 6de Smaldeel te
Houtem, na een harde landing die de propeller
substantieel korter maakte.
13
De gebruikte verkenningstoestellen zijn van het type Voisin LA tweezitter, Nieuport
10A2/10C1 type AV. Ze worden progressief door andere Franse (de Nieuport 11, de
Farman 40 en zijn afgeleiden) of Britse toestellen (de Sopwith 1 ½ Strutter en de
RAF RE 8) vervangen, hetzij een mengelmoes aan vliegtuigen van een grote diversi-
teit.
In de loop van 1918 bereidt het vliegwezen zich voor op het eindoffensief. Op 27
september is er heel wat opschud-
ding. Alle eenheden worden in de
grootste staat van waakzaamheid
gebracht. Vanaf midden oktober
voert ons vliegwezen haar vluch-
ten uit vanaf vliegvelden gelegen
in bevrijd gebied. De Belgische
smaldelen begeleiden de opmars
van onze troepen. Dankzij de ver-
kenningsmissies zullen de staven
van onze divisies constant geïnfor-
meerd worden over de posities
van de Duitse troepen waardoor
op beslissende wijze wordt bijge-
dragen aan het succes van de geal-
lieerden.
(1) In die periode werd de “waarneming” gedefinieerd als het inzamelen van in-
lichtingen ten bate van de verschillende wapens en grote eenheden
(legerkorpsen, divisies). De term “verkenning” wordt gebruikt voor het inza-
melen van inlichtingen in de diepte ten bate van het Hoog Commando/Hoge
Bevelvoering (Groot hoofdkwartier van het leger).
(2) Henri Crombez met zijn Deperdussin, Paul Hanciau, Jules Tyck en Jan Olies-
lagers met zijn twee tweezitters van het type Blériot XI-A2. Deze twee laatste
toestellen zijn speciaal aangepast aan de waarnemingsopdracht.
(3) Hiertoe worden meerdere artillerieofficieren bij het vliegwezen gedetacheerd
in de hoedanigheid van schoots waarnemingsofficier.
(4) In 1838 werd de eerste stereoscoop uitgevonden. Hij dankt zijn ontstaan aan
het onderzoek van de Engelse fysicus M. Wheatstone. Jules Jaumotte had het
idee om hem te gebruiken voor het onderzoek van een paar luchtbeelden. De
negatieven worden op een oplichtende tafel geplaatst en de stereoscoop, die
zich juist boven het gemeenschappelijke deel van de beide beelden bevind,
laat een verticaal onderzoek in de diepte toe.
(5) Van twee dagen begin 1916, ging men over naar iets meer dan drie uur in
1917.
Voor jullie gelezen door,
Lou
Sopwith 1 1/2 Strutter van No 4 Smaldeel te
Houtem in de zomer van 1917.
14
1914 – 1918: kroniek van de oorlog in België (3)
Berlijn, 6 augustus (De Tijd van 10/8/1914).
Tot weerlegging van de te Londen en te Parijs verspreide onwaarheden over de hou-
ding van de Duitse regering in de Belgische kwestie, maakt het bureau van Wolff
(NvdR: persbureau) de tekst openbaar van de telegrafische lastgeving van 2 augus-
tus aan de Duitse gezant te Brussel:
"De keizerlijke regering heeft vertrouwbare berichten ontvangen, dat de Franse
strijdmacht het voornemen heeft om aan de Maas, tussen Givet en Namen, op te ruk-
ken. Deze berichten laten geen twijfel of het is het oogmerk van Frankrijk om door
Belgisch gebied tegen Duitsland op te trekken. De keizerlijke regering kan niet
nalaten te duchten dat België, trots de beste wil, niet in staat zal zijn om zonder
hulp de opmars der Fransen met zoveel succes het hoofd te bieden, dat daarin toe-
reikende zekerheid tegen de bedreiging van Duitsland kan worden gevonden.
Het zelfbehoud gebiedt Duitsland de aanval des vijands te voorkomen. Met
groot leedwezen zou het derhalve de Duitse regering vervullen als België als een
vijandelijke daad zou beschouwen, dat de maatregelen van zijn vijand D u i t s -
l a n d dwingen om tot tegenweer ook van zijn kant Belgisch gebied te betreden.
U.H.W.G. (NvdR: “U Hoogwelgeboren”) wordt ver-
zocht om hedenavond om 8 uur de Belgische regering
hiermee streng vertrouwelijk in kennis te stellen en te
verzoeken om een ondubbelzinnig antwoord binnen
12 uur, m.a.w. voor morgenochtend 8 uur. Wij ver-
zoeken U.H.W.G. onverwijld telegrafisch te melden,
hoe uwe voorstellen worden opgenomen en welk het
definitieve antwoord van de Belgische regering is.
(getekend w.g. von Jagow – NvdR: Min. Buitenlandse Za-
ken).”
N.v.d.r. De adellijke familie von Jagow was in de 1ste
wereldoorlog ook sterk vertegenwoordigd in het leger.
De bekendste was generaal en een van de Duitse bevel-
hebbers hier in België tijdens de eerste slagen om Ieper
in 1914.
In de Nederlandse kranten werden in de periode 1914 - 1918 veel bijdragen gepu-
bliceerd over de oorlog in België. Bij de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek die
vier eeuwen kranten heeft gedigitaliseerd kun je deze artikels terugvinden (http://
kranten.kb.nl) - zij het dan met wat zoek- en plakwerk...! Willy De Jonghe heeft
voor ons enkele van deze artikels uitgezocht, die wij hier in afleveringen publice-
ren.
Hij maakte ons ook attent op de V.Z.W. Geschiedkundige Heruitgeverij die de
mogelijkheid biedt deze (bewerkte) artikels te bekomen aan een zacht prijsje.
(www.heruitgeverij.be/).
Gotlieb von Jagow
15
Brussel, 8 augustus (Nieuwe Rotterdamse Courant van 9/8/1914)
Het decreet, waarbij Luik met het Legioen van Eer wordt onderscheiden, heeft
Doumergue aan President Poincaré voorgesteld in een brief, die als volgt luidt:
Parijs, 7 Augustus.
Mijnheer de President,
Op het ogenblik, waarop Duitsland in koelen bloede de onzijdigheid van Bel-
gië, die door verdragen is erkend, schond en niet schroomde het Belgische grondge-
bied te betreden, heeft de stad Luik, in de eerste plaats geroepen om de schok der
Duitse troepen te weerstaan, het gewaagd in een even ongelijke als heldhafti-
ge strijd de invallende legers het hoofd te bieden. Dit prachtige wapenfeit geeft
België en de stad Luik in het bijzonder aanspraak op bewondering en roem, waarvan
de regering der republiek de duurzame gedachtenis moet laten voortbestaan,
door aan de stad Luik het kruis van het Legioen van Eer te verlenen. Ik heb
daarom de eer U voor te stellen dit te besluiten.
De minister van buitenlandse zaken, (getekend
Gaston Doumergue).
De president der republiek heeft het volgende tele-
gram gezonden:
Parijs, Elysee, 7 augustus, 4 u 40 namiddag.
Aan zijne majesteit de koning der Belgen,
Het verheugt mij Uwe majesteit te kunnen melden
dat de regering der republiek zoeven de wakkere
stad Luik met het Legioen van Eer getooid heeft.
De regering wil daarmede de heldhaftige verde-
digers van deze vesting en het gehele Belgische
leger, leger waarmede sedert vanochtend het
Franse leger zijn bloed mengt op het slagveld,
eren.
(getekend Raymond Poincaré).
Tussendoortjes
- Vroeger was ik een twijfelaar, nu ben ik daar niet meer zo zeker van.
- Ervaring is stomweg de naam die we geven aan de som van onze fouten.
- Ik denk altijd zeer goed na voor ik iets stoms zeg.
- Vroeger was er ook jeugd van tegenwoordig.
- Vroeger kletste ik met mijn buurman, tegenwoordig chat ik met een Chinees.
- Wees jezelf, er zijn al zoveel anderen.
Lou
Raymond Poincaré
16
HET ANTWERPS STRAATNAMENBOEK
Geulincstraat De Waghemakerstraat
DE WAGHEMAKERSTPAAT
Nog een straat getrokken over de gronden van de Spaansche
vestingen en genaamd naar voorstel van archivaris Génard.
Zij herinnert aan Herman de Waghemakere en aan zijn zoon
Domien. 't Is deze die wel het meeste naam verdient. Van af
1494 werkt hij aan de kerk van Lier, van af 1502 aan de
O.L.V. van Antwerpen. Zijn geheel leven is aan deze besteed.
In 1518 voleindde hij met Rombout-Keldermans van Meche-
len den toren onzer hoofdkerk.
In 1516 maakte hij de plannen van het huis van Liere te Ant- Rendez vous hotel
werpen. In 1531 bouwde hij de nieuwe beurs. Hij stierf in 1542. IDEAL
OUDE STEENWEG, vielle chaussée
Deze straatbenaming werd officiëel aangenomen bij Collegiaal besluit van 29 Mei
1846, op voorstel der Commissie van straatbenamingen, welke de lijn richting van
deze straat als volgt op gaf. "Depuis le chemin qui conduit au Dam jusqu'á l'estami-
net St. Jean, á côté de l'estaminet St. Gommaire dit vulgairement de Gommer".
Toeristisch-recreatieve Informatie
17
Tot vóór deze officiële benaming hiet het hier den steenwegh, ter onderscheiding van
den bijna gelijkloopigen Dijck van den Dam. De steenweg liep van de Roode Poort,
oostwaarts van den ouden Dijk, naar de twee molens den Groenmolen en den Nobele,
waar de engere weg uitkwam die van den Beeldekensweg aar Dambrugge liep. Hier
zwenkte de steenweg om noorderwaarts bij den Dijk uit te komen en over Dambrug-
ge naar Merxem te voeren.
In 1657 vinden we de benaming Roode Steenweg en in 1634 "de kalsye naer den
Dam".
Antwerpen had in de XVIle eeuw drie "Steenwegen" die hooger op "banen" werden: de
Mechelse Steenweg (Mechelse‑Baan), de Borgerhoutsche Steenweg (Turnhoutsche
Baan en onze steenweg van Dambrugge (Bredabaan).
GEULINCKXSTRAAT
Op de oude Krijgsgronden. Geopend voor rekening der Ste Immobilière bij K.B. van
30 Nov. 1886. Genaamd op voorstel van Génard naar Arnout Geulinckx (geb. Ant-
werpen 1624). Hij is de zoon van den stadsbode op Brussel, verhuist met met vader
naar Leuven, studeert er en wordt er leeraar in de wijsbegeerte 1646. In 1658, om
redenen die nog niet uitgemaakt zijn, trekt hij naar Leiden, waar hij ook als professor
philosophie wordt aangesteld. Zijn werken daar verschenen, tekent hij Arnout
Geulinckx, Antwerpenaer. Ze zijn van groot belang zoo voor de geschiedenis der
wijsbegeerte als voor onze philosophische vaktaal.
Gansch vergeten kwam Geulinckx terug tot vereering te Antwerpen door het werk
van Van Der Haeghen, Geulinckx, étude sur la vie, sa philosophie et ses oeuvres. Het
verscheen in 1886, juist toen onze straat moest genaamd worden. Het college gaf
dien naam op 1 Feb. 1887.
ITALIELEI
De oude rondweg der Lillosche vest,
werd na afbraak der omheining tot een
nieuwe lei aangelegd (Handelslei) bij
KB 17 April 1866.
Het College van 21 Feb. 1919 "beslist
ten titel van herdenking aan den wereld-
oorlog en de rol daarin vervuld door ons
Vaderland, onze Vorsten en de bondge-
nooten, een zeker aantal plaatsen en
leien der stad te herdoopen ... de Han-
delslei wordt Italiëlei.
SINT JANSPLEIN
Eenmaal hiet het tot hiertoe S. Willebrordsveld en 't is niet onwaarschijnlijk dat de
eerste S. Willebrordskapel ‑die voor 't minst van de XVIlle eeuw is‑ in deze buurt
gestaan heeft en haar naam aan dezen grond heeft gegeven.
In illo tempore
18
Maar de stad groeide uit naar hier toe. De
vestingen kwamen nader en nader bij en
werden zelfs breeder en breeder. In 1811
nam Napoleon een groot gedeelte onzer
huidige plein in beslag voor het nieuwe
bastion du Dam en dezes zuidelijken glacis.
Al dit werd weer geslecht in 1868. Op de
nog slechts voorloopig verkavelde gronden
ontwierp men in 1872 onze plaats. Men heet
ze St Jansplaatsnaar de herberg met schut-
tersdoelen, den ouden St Jan, naar dewelke
ook de St Gummarusstraat een tijd lang St Jansstraat had geheeten.
In 1780 vinden we "een huys met den hove groot 1641/2 roeden, eertijds genaemd
den Duyvelshoff ende daar als nu St Jan uythangt, gestaen ende gelegen buyten de
Roode Poort". 't Is naar dit uithangbord dat men later van den ouden St. Jan spreekt.
TRAPSTRAAT
Het vertoog van het College (29‑8‑1874) aan den Gemeenteraad bevat: " ... in
overleg met het Ministerie van Openbare Werken ..." eene straat aan te leggen van de
Oranjestraat tot de treinstatie en verlengde baan naar Breda. (voormalig bed van den
Hollandschen Ijzerenweg). Hier zou een trap worden gemaakt waarmede men op den
viaduct; dit is gedaan om het bergen van de straat te vermijden, want zoo de straat
hellend werd aangelegd zouden de omliggende straten ook moeten opgehoogd wor-
den, iets wat men met het oog op het vervoer rond de statie zeer veel ongeniet zou
veroorzaken en de kosten van ophooging zouden aanzienlijk zijn. De staatsgrond
welke deel uitmaakt van het bed van den Hollandschen Ijzerenweg zal door het
Staatsbestuur, kosteloos afgestaan worden.
Terzelfder tijd werden de Oostenrijksche straat en de Hollandstraat aangelegd.
VISESTRAAT
Op Stuivenberg. De Oostenrijksche straat (nu Viséstraat), Trapstraat en Hollanstraat
werden aangelegd in 1874, na de opbraak van den Hollandschen spoorweg.
Het College van 10 Jan. 1919 beslist: "In verband met de Collegiale beslissing van 6
Dec. LI., wordt voorgenomen de volgende straten te herdoopen en haar de namen te
geven van gemeenten welke het meest geleden hebben door den inval der Duitschers
in België, te weten: Oostenrijksche straat te noemen Viséstraat, enz ... ".
Visé was de eerste Belgische stad waar de Duitschers binnenvielen in de eerste dagen
van Aug. 1914, na den weerstand van ons 12e linieregiment gebroken te hebben,
hetwelk zich terugtrok op de forten van Luik. In deze stad werden door de Duitschers
23 inwoners gedood, 600 huizen afgebrand en 63 1 inwoners weggevoerd (16 Aug.).
Lou
19
UITLOTING
Toestand op 01 december 2012.
ZIJN VRIJGESTELD VAN UITLOTING
Op 15 november zond KVVOO een telegram naar het Militair Huis van de Koning:
Sire, Mevrouw
Samengekomen ter gelegenheid van Koningsdag bieden de Officieren
van KVVOO/Antwerpen aan hunne Majesteiten de Koning en de Koningin
de verzekering aan van hun blijvende gehechtheid en trouw.
GenMaj b.d. J. SCHELLEMANS
Voorzitter
Op 20 november kregen wij antwoord van het Paleis:
Generaal,
De Vorsten werden zeer getroffen door de blijken van trouw en gehechtheid aan het
Vorstenhuis, die u uitdrukte in uw boodschap ter gelegenheid van Koningsdag.
Ik heb de eer om u en al diegenen waarvan u de tolk was, in opdracht van de Koning
en mede in naam van de andere Leden van de Koninklijke Familie, te danken voor
deze betuiging van aanhankelijkheid en toewijding aan België en aan de Dynastie.
Met bijzondere hoogachting,
Generaal Jef Van den put
Hoofd van het Militair Huis van de Koning.
Goed om weten
TOT EN MET UITSTAPPEN
(maximum 3 dagen) REIZEN
(minimum 4 dagen)
Februari 2013 Camby/Bogaerts
September 2013 Hens – Kokken– Rüdels-
heim/Segers – Schepens –
Thys – Wouters/Van Der
Keelen
Februari 2014 Voorhelst – Versavel/
Schalckens - Beterams
Augustus 2016 De Gruyter - Scharlaken
Koningsdag
20
Belgische Krijgsmacht UV
DE WAPPER
TWEEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT
December 2012 - Januari 2013
Verantwoordelijke uitgever en
afzender:
Jan VINGERHOETS
Planeetstraat 34 Bus 3
2500 Lier
Tel.: 03/4806101
E-mail: [email protected]
Redactie:
Leo VRANCKX
Buizegemlei 66
2650 EDEGEM
Tel.: 03/4572446
E-mail: [email protected]