LATERALIZACJA PÓŁKUL MÓZGOWYCH

Wprowadzenie

Dwa główne odkrycia neuropsychologiczne

① Nerwy z jednej półkuli docierają do przeciwległej strony ciała

② Półkule mózgowe są funkcjonalnie asymetryczne

Czym różnią się półkule mózgowe?

1. Uwaga

Lewa półkula => selektywna i wysoce skupiona uwaga

Prawa półkula => szeroka i elastyczna uwaga

2. Nowe vs Znane

Lewa półkula => to, co znane Prawa półkula => to, co nowe

3. Możliwość vs Przewidywalność

Lewa półkula => preferowanie jednego najlepszego rozwiązania

Prawa półkula => elastyczność myślenia

4. Integracja vs Dzielenie

Lewa półkula => lokalny krótkoterminowy ogląd

Prawa półkula => synteza, integracja; dostrzeganie ‘całego obrazka’

5. Hierarchia uwagi

Lewa półkula => jako druga koncentruje swoją lokalną uwagę na obiekcie z otoczenia

Prawa półkula => pierwsza kieruje swoją globalną uwagę na zdarzenia w rzeczywistości

6. Całość vs Część

Lewa półkula => widzenie części obiektu

Prawa półkula => percepcja holistyczna, widzenie całości, gestaltów; rozpoznawanie wzorców (patterns)

7. Kontekst vs Abstrakcja

Lewa półkula => widzenie obiektu wyizolowanego

Prawa półkula => widzenie obiektu w kontekście

8. Jednostki vs Kategorie

Lewa półkula => rozpoznawanie samych kategorii

Prawa półkula => rozróżnianie konkretnych egzemplarzy kategorii

9. Podobieństwo vs Różnica

Lewa półkula => widzi części, które coś tworzą, co rozpoznaje poprzez kategorię, do której należy

Prawa półkula => widzi pojedyncze jednostki i widzi je jako należące do kontekstowej całości, z której nie są oddzielone

10. Osobowy vs Bezosobowy

Lewa półkula => bardziej „zainteresowana” tym, co abstrakcyjne albo nieosobiste

Prawa półkula => „zainteresowana” kontekstem osobowym(istym)

11. Empatia i Teoria Umysłu

Lewa półkula => zaangażowana w imitowanie bardziej instrumentalnych czynności innych ludzi

Prawa półkula => zainteresowana innymi jako osobami i tym, jak się do nich odnosimy; mediator empatycznego identyfikowania się; odgrywa ważną rolę w tzw. ‘teorii umysłu’

12. Emocjonalna asymetria

Prawa półkula dominuje w percepcji, ekspresji i regulacji emocji nad lewą.

13. Rozum i racjonalność

Lewa półkula => rozumowanie sekwencyjne, linearne; bardziej eksplicytne rozumowanie

Prawa półkula => dedukcja i niektóre typy matematycznego rozumowania; mniej eksplicytne rozumowanie

14. Ciało

Lewa półkula => jest zdystansowana wobec ciała, widzi je bardziej jak zwłoki („mam ciało”)

Prawa półkula => głęboko związana z jaźnią ucieleśnioną, z ciałem („jestem swoim ciałem”)

15. Znaczenie

Lewa półkula => półkula reprezentacji, symboli zastępujących doświadczenia; „siedziba” języka; właściwie mniej „przejęta” znaczeniem, a bardziej kontrolą nad formą i systemem.

Prawa półkula => odpowiedzialna za rozumienie znaczenia jako całości w kontekście; to dzięki niej rozumiemy morał historii, jak również puentę w dowcipie

16. Muzyka i czas

Lewa półkula => jak wyżej, ale u profesjonalistów, wytrenowanych muzyków; lepsza w skupianiu się na momencie w czasie, na tym co jest statyczne

Prawa półkula => związana z muzyką, melodią, tonacją, tembrem, harmonią, intonacją (uwaga: zwłaszcza u nie-profesjonalistów, amatorów); poczucie mijającego czasu, przepływu

17. Głębia

Lewa półkula => gorzej przetwarza głębię, jest lepsza w określaniu czy coś jest nad, pod, przed, za itd.

Prawa półkula => oddaje ‘głębię’ przestrzeni

20. Pewność

Lewa półkula => lubi rzeczy, które są wykonane przez ludzi, łatwe do pojęcia, pewne; potrzebuje pewności i „musi mieć rację”

Prawa półkula => uznaje wartość dwuznaczności; toleruje niepewność

21. Samoświadomość i emocjonalny ton

Lewa półkula => bardziej optymistyczna, ale też nierealistyczna; zaprzeczenie jest specjalnością lewej półkuli

Prawa półkula => bardziej pesymistyczna, samoświadoma i realistyczna

22. Sumienie

Lewa półkula => specjalizuje się w zaprzeczaniu typowym dla nałogu

Prawa półkula => zaangażowana w sądy moralne, poczucie sprawiedliwości

23. Self

Lewa półkula => odpowiedzialna za zobiektywizowane „ja” i „ja” jako ekspresja woli

Prawa półkula => odpowiedzialna za samoświadomość i rozpoznawanie siebie; za samo-doświadczanie

Teorie wyjaśniające

McGilchrist, I. 2009. The Master and his Emissary. The Divided Brain and the Making of the Western World

http://www.youtube.com/watch?v=dFs9WO2B8uI

MacNeilage, Rogers, Vallortigara, 2009. Evolutionary Origins of Your Right and Left Brain w: Scientific American.