Download ppt - Europa Socjalna

Europa Socjalna

Cz. II. Co to znaczy Europa socjalna

Na poprzednim wykładzie

• Czy i dlaczego warto być pracownikiem socjalnym – teraz i w przyszłości

• Jakimi cechami powinien charakteryzować się pracownik socjalny : umieć słuchać, dostrzegać potencjał podopiecznego, odbudowywać jego zdolność do współodpowiedzialności (rola kontraktu), mieć odwagę, wykorzystywać potencjał partnerów, dbać o kontakty z samorządowcami ( kształtować ich opinię, zjednywać)

Na poprzednim wykładzie

• Omówiliśmy podstawowe pojęcia: polityka społeczna, pomoc społeczna, zabezpieczenie społeczne

• Wskazaliśmy na różnicę miedzy polityką społeczną i pomocą społeczną

• Zapoznaliśmy się z ramami życia społeczno – gospodarczego( I, II i III sektor)

• Omówiliśmy układ współzależny jakim jest gospodarka i polityka społeczna

Prezentacje i inspiracje

• Prezentacje życiorysów : Ireny Sendlerowej, Jacka Kuronia, Janiny Ochojskiej, Jurka Owsiaka i Laszlo Andora.

• Co wynika dla pracowników socjalnych z przykładów zaangażowania zaprezentowanych osób

Europa socjalna czy europejski model społeczny

• Jak rozumieć pojęcie Europa socjalna

- Specjalny obszar o jednakowych uprawnieniach socjalnych ?

- ES to tylko UE czy cały kontynent?

- ES to znaczy „nie gospodarcza”, nie „rynkowa”?

- ES obszar o wspólnej polityce socjalnej ?


• Geneza i znaczenie pojęć :

- Walfer state ( państwo opiekuńcze, państwo dobrobytu) – państwo, w którym za opiekę nad społeczeństwem w takich sprawach jak pomoc społeczna, zdrowie, edukacja, mieszkanie i warunki pracy jest odpowiedzialny rząd ( def.wg Encyklopedii Webstera)

Walfare state

- Ingerencja państwa w życie gospodarcze dla zapobieżenia skutkom bezrobocia, rozszerzenia systemu usług socjalnych.

- Koncepcja powstała pod naciskiem socjalizmu, jest kompromisem miedzy socjalizmem a liberalizmem


• Podobieństwa i różnice wewnątrz europejskie (modele):

- anglosaski

- skandynawski

- śródziemnomorski

- kontynentalny

- polski

Europejskie modele socjalne

• Model anglosaski• Realizowany jest w Wielkiej Brytanii i Irlandii:- Adresatami są głównie osoby w wieku

produkcyjnym ( pierwsza opcja to praca)- Główny cel to zapewnienie stałego zatrudnienia- Niska rola związków zawodowych, duże

zróżnicowanie płac i częste występowanie niskich wynagrodzeń

- Szeroki zakres świadczeń dla bezrobotnych


• Skandynawski model socjalny (nordycki).

• Obejmuje Danię, Szwecję, Norwegię, Finlandię

• System instytucjonalno – redystrybucyjny, egalitarystyczny

• Państwo rozciąga opiekę nad obywatelem od kołyski po grób

Skandynawski model socjalny

• Gwarancja odpowiedniego ( godziwego) poziomu życia

• Powszechny i bezpłatny system ochrony zdrowia i oświaty

• Emerytury i renty dla wszystkich starych i niepełnosprawnych

• Rozbudowany system usług publicznych dla rodzin z dziećmi, niedołężnych i sędziwych


• Śródziemnomorski model socjalny.

• Występuje w Grecji, Hiszpanii, Portugalii i we Włoszech

• Silna rola Kościoła w dziedzinie charytatywnej i opiekuńczej

• Duża różnica w poziomie świadczeń np. niski dla samotnych rodziców

Śródziemnomorski model socjalny

• Niskie świadczenia z tyt. bezrobocia, silna ochrona zatrudnionych

• Duża grupa nie objętych zabezpieczeniem społecznym

• Słabość państwa, klientelizm, niski poziom udziału państwa w sferze pomocy społecznej


• Kontynentalny model socjalny

• Obejmuje : Austrię, Belgię, Francję, Niemcy i Luksemburg

• Ingerencja państwa nie może zakłócać funkcjonowania gospodarki rynkowej i rozwoju

• Podstawa otrzymania świadczeń to staż pracy i status na rynku pracy

Kontynentalny model socjalny

• Świadczenia dla poszkodowanych w pracy, kobiet na urlopie macierzyńskim, starszych i niepełnosprawnych

• Najniższe świadczenia dla bezrobotnych

• System nieegalitarystyczny, największe świadczenia dla zatrudnionych w sektorze publicznym


• Podobieństwa i różnice między Europą a innymi obszarami (modele) :

- indyjski

- japoński

- chiński

- amerykański

Modele socjalne na świecie

• Indyjski model polityki społecznej :- Zapewnia jedynie opiekę zdrowotną i podstawową

edukację;- Funkcjonuje rozwinięta sieć ośrodków podstawowej

opieki zdrowotnej, których zadaniem jest eliminowanie ognisk epidemii trądu, malarii, gruźlicy ( 5% budżetu)

- Edukacja bezpłatna tylko w zakresie podstawowym ( 6-11 lat) , a do 14 roku tylko w części stanów. W Indiach 51% to analfabeci. Obecnie 10 letnia szkoła podstawowa.

- Prowadzona jest polityka kontroli urodzin m. in z pomocą legalnej aborcji


• Japoński model polityki społecznej.• Główne elementy to:- zabezpieczenie społeczne dla wszystkich

(emerytury, renty, wypadkowe, ubezp. od bezrobocia). Wiek emerytalny 55lat, emerytura 40% płacy

- Opieka zdrowotna dla wszystkich – 3%PKB- Oświata bezpłatna i obowiązkowa do 15 roku.

Powszechne wychowanie przedszkolne, nieobowiązkowe


• Chiński model polityki społecznej:- Emerytury i renty tylko dla zatrudnionych w

przedsiębiorstwach państwowych. Prawny obowiązek utrzymania starych rodziców;

- Opieka zdrowotna jest bezpłatna, a ubezpieczeni są też członkowie rodziny ( 16% budżetu). Zreformowany system objął dopiero mieszkańców dużych miast.

- Edukacja wyłącznie w szkołach państwowych i obowiązkowa 0d 7 do 17 rż


• Amerykański model polityki społecznej• Regulacje federalne i stanowe, duże zróżnicowanie• Duże zaangażowanie przedsiębiorstw, filantropów,

wolontariuszy i organizacji pozarządowych• Obejmuje: zabezpieczenie społeczne i pomoc społeczna

(emerytury, renty rodzinne i wypadkowe, zasiłki chorobowe – składki prac. I przedsiębiorców)

• Dobrowolne ubezp. zdrowotne obejmuje osoby po 65 rż oraz korzystających z pomocy społecznej (>2 lata)

• Medicaid dla osób starszych i niepełnosprawnych – z budżetu

Modele socjalne - USA

• Pomoc dla bezrobotnych, odszkodowania za wypadek i śmierć przy pracy

• Rozbudowany system prywatnych ubezpieczeń emerytalnych i zdrowotnych, w części odliczanych od podatku

• Edukacja obowiązkowa do 16 rż w szkołach publicznych, dużo szkól niepublicznych

• Wydatki na zabezpieczenie społeczne – 22,4% budżetu, na ochronę zdrowia 20%.

Kilka danych o efektach polityk socjalnych

• W Europie mieszka 5% ludności świata, liczba ludności będzie rosła coraz wolniej

• Wydatki na sferę socjalną wyniosły w UE 25% PKB, a mimo to 15% żyje w ubóstwie, 10% bezrobotnych, 1/3 studiuje ( w USA 70%, w Japonii – 50%)

• Średnie obciążenia podatkowe i socjalne wynoszą ponad 40%, zdecydowanie wyżej niż w USA i o 20% więcej niż w Japonii

Wspólnota wartości czy wspólna polityka społeczna

• Znaczenie wartości dla zaangażowania społecznego i interwencji państwa

• Europejskie wartości jako źródło polityki – skąd się wzięły (tradycje):

- Starożytna, antyczna – wartość państwa- Chrześcijańska- miłosierdzie, odpowiedzialność

indywidualna- Humanistyczna, personalistyczna – godność i prawa

człowieka • Jakie wartości są ważne współcześnie w Europie,

przekonanie o tym co nas łączy, co chcemy chronić

Europejskie wartości

• Godność- poczucie własnej wartości ( aborcja, eutanazja, eugenika i zapłodnienie pozaustrojowe, kara śmierci,

• Wolność – swoboda myśli, sumienia, religii, wypowiedzi, zrzeszania, zgromadzeń,


• Prawo do własności – władania, dysponowania i używania mienia

• Sprawiedliwość i solidarność społeczna – prawo do zabezpieczenia społecznego, ochrony zdrowia, ochrona najsłabszych


• Samorządność wspólnot , pomocniczość ( subsydiarność) – to co może być wykonywane przez organizację „niższą” nie powinno być wykonywane przez organizację „wyższą”

• Dialog społeczny – rady, konsultacje społeczne komisje dialogu


• Znaczenie rodziny, matki, dziecka – szczególna ochrona

• Równouprawnienie – kobiet i mężczyzn, młodych i starych

Podstawowe europejskie prawa społeczne

• Swobodny przepływ pracowników – swoboda przemieszczania i zatrudnienia w obrębie UE

• Ochrona praw pracowniczych – ujednolicane uprawnienia co do czasu i warunków pracy

Podstawowe, europejskie prawa społeczne

• Edukacja ( w tym zawodowa) – prawo do bezpłatnej edukacji i przekwalifikowania

• Zwalczanie dyskryminacji – ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność itp.

• Prawo do zabezpieczenia społecznego

Przyszłość Europy socjalnej – szanse i zagrożenia

• Zagrożenia/ograniczenia wewnętrzne:- Ideologiczne ( liberalizm, socjalizm)- Ekonomiczne ( ograniczenia finansowe, inne

priorytety)- Demograficzne ( nierównowaga systemów

ubezpieczeniowych, koszty ochrony zdrowia i opieki nad niesamodzielnymi)

Zagrożenia zewnętrzne:- Nierówna konkurencja ( Chiny, Indie)- Migracje ( wykorzystywanie uprawnień)

Polska, a europejski model społeczny

• Wartości najważniejsze i lekceważone w Polsce ( praktyka a deklaracje):

• Religia: Pl -80%, Fr – 34%, D – 47%,GB -38%, UE -52%

• Zaufanie: Pl -10%, Fr -22%, D -35%,GB -36%, UE – 30%

• Rodzina:Pl – 90%, Fr -86%, D- 86%, GB -92%, UE -86%

• Czas wolny:Pl -35%, Fr- 53%, D – 36%, GB- 58%, UE- 48%

Polska a UE - wartości

• Brak zaufania do instytucji publicznych : Pl – 81%, Fr – 63%, D – 66%, GB -63%-62%

• Zaufanie do Komisji Europejskiej : Pl -53%, Fr -44%, D- 42%, GB -28% UE -47%

• Nierówność w dochodach ( 2006 r.): Pl – 5,6, Fr – 4,0, D- 4,1%, GB -5,4%

• Znaczenie nierówności dochodowej : Pl – 19%, Fr – 22%, D – 32%, GB 9%,UE 17%

Polska a europejski model społeczny

• Relacje między polskimi, a europejskimi prawami socjalnymi

• Powody różnic – wartości, polityczne, rozwoju i zamożności

• Obszary różnic:

- Minimum zabezpieczenia

- Zwalczanie dyskryminacji

- Prawa pracownicze

Wydatki na zabezpieczenie społeczne :Pl a UE

• Zabezpieczenie społeczne jako % PKB :

Pl -19.6%, Fr 31,5%, D -29%, GB 26,%, UE 27%

- Na emerytury jako % wydatków społecznych: Pl 54,5%FR 37,4%D42,2% GB 41,7% UE 41,4%

Polska a europejski model społeczny

• Co przyjęliśmy, co ratyfikowaliśmy

• Co wnieśliśmy do europejskiego modelu społecznego – konwencja o prawach dziecka

Starcie racji w obronie praw socjalnych - zadanie

• Podział na dwie grupy

• Gr. I : broni prawa do aborcji, eutanazji i kary śmierci

• Gr II : przedstawia argumenty przeciw aborcji, eutanazji i karze śmierci

• Grupy wyznaczają swoich „adwokatów”

• Starcie racji i głosowanie na następnych zajęciach