Grote waternavelen andere invasieve (water)planten
Casus
Koen Martens, Vlaamse Milieumaatschappij (VMM)
Projectpartners
Vlaanderen• Oost-Vlaanderen• Antwerpen• Vlaamse Milieumaatschappij• ANB• LNE
Nederland• Provincie Noord-Brabant• Brabantse delta• Aa en Maas• De Dommel• PRI
KenmerkenGrote waternavel(Hydrocotyle ranunculoides)
• afkomstig uit Zuid- en Midden-Amerika• ook wel ‘braziliaantje’
of ‘Braziliaanse waternavel’• groeit vanuit talud via uitlopers naar
alle kanten (halve cirkels);kruipen 1 m het land op; vormen drijftillen
• in voedselrijk water• explosieve groei vanaf mei • zeer snelle verspreiding;
1 fragmentje kan nieuwe plant worden• niet in te sterk stromend water (wel in
rechtgetrokken gestuwde waterlopen)• op de knopen van de stengels bij elk
blad een bosje wortels (meer dan 5 cm lang)
• temperatuurgevoelig (vooral groei bij toenemende temperatuur, strenge vorst verdraagt de plant moeilijker)
•afkomstig uit Zuid-Amerika•ook wel braziliaans of gepareld vederkruid genoemd•vaak in stilstaande wateren•meestal in halve cirkels langs de waterlijn op het water•stengels kruipen over natte grond of vlotten tegen waterspiegel, tot 30 cm boven water uitstekend•verwarring met inheemse vederkruiden, maar enige soort die boven water groeit•blauwgrijsgroene kleur•verdwijnt meestal door vorst
KenmerkenParelvederkruid(Myriophyllum aquaticum)
• afkomstig uit Zuid-Amerika• in stilstaand en stromend water• drijvende uitlopers vanaf de oever
met lepelvormige blaadjes• kluwens, sponzige witte wortels bij
vlottende planten• drijvende mat dicht genoeg: stengels
tot 1 m hoog boven het water• boven het water: lancetvormige
bladeren met aflopende punt, kleur blad blauwgroen
• gele bloem• stevig verankerd in oever en bodem• winterhard
KenmerkenWaterteunisbloem(Ludwigia grandiflora,L. uruguayensis, L. peploides)
Grote waternavel, parelvederkruid, waterteunisbloem
Waarom invasief?• verspreiding via kleine fragmenten• hoge groeisnelheid• reguliere maaibeheer zorgt voor verspreiding
Impact• waterafvoer• verstopping• inheemse flora en fauna• zuurstofhuishouding• hoge beheerkosten
Grote waternavel, parelvederkruid, waterteunisbloem
Doelstellingen
• preventie• monitoring en verspreiding• bestrijding• verwerking van de bestreden massa• interne communicatie
→grensoverschrijdend, kosteneffectief,ecologisch verantwoord beheerssysteem
Bestrijdingstechnieken
Waterstofperoxide
• Contactwerking• 10% H2O2: 1/3 aantasting
• 30% H2O2: 2/3 aantasting
Conclusie
• niet zeer effectief
• hoge dosering → gevaar voor toepasser
Bestrijdingstechnieken
Branden
• Contactwerking• Geen effect op plantendelen onder water• Geen fragmentatie
Bestrijdingstechnieken
Branden
Conclusie
• resultaten vergelijkbaar met manuele bestrijding
• omslachtig - tijd
Bestrijdingstechnieken
Hydroventuri / spuitlans
• Losblazen (waterbodem)• Resultaat bevredigend• Impact op fauna, gevaar op verspreiding
Baggeren–Ruimen / drijfbalk / …
Bestrijdingstechnieken
Intensieve manuele bestrijding
• Machinale verwijderingvan grote hoeveelheden
• Manuele verwijdering(met resultaatsverbintenis)
• Maandelijkse controle
• Resultaat zeer bevredigend
Uniforme beoordelingsmethodiek
Monitoring
0: niet meer terug te vinden
1: enkele kleinere vlekken langs de kanten (< 3 vlekken / 100m)
2: meer vlekken langs de kanten
(3 -10 vlekken / 100 m)
3: > 10 vlekken / 100 m en/of begroeiing bodem
Monitoring in provincie Antwerpen
Resultatenintensieve manuele bestrijding in Vlaanderen
VMM ProvinciebestuurOost-Vlaanderen
ProvinciebestuurAntwerpen
Totaal
km % km % km % km %Besmetting bij start 146,1 117,8 69,5 333,3
2011 – besmetting 0
95,9 65,6 76,8 65,3 50,5 72,3 223,2 66,9
2011 – besmetting 1
39,8 27,3 30,9 26,3 4,1 5,9 74,9 22,5
2011 – besmetting 2
10,2 7,0 5,4 4,6 6,9 10,1 22,5 6,7
2011 – besmetting 3
0,2 0,2 4,6 3,9 8,0 11,5 12,8 3,8
Resultatenintensieve manuele bestrijding in Vlaanderen
Conclusie beheermaatregelen
Voorkeur voor volledige “eliminatie”– haalbaar door intensieve bestrijding– duur– minimum 3 jaar– verdere opvolging noodzakelijk
Minder intensieve “beheersing”– bij input uit andere gebieden
Bestrijding of beheersing ?
Verwerking - valorisatie
Veevoederperspectief, maar:
– hoog vochtgehalte– relatief lage energie-inhoud– relatief hoog eiwitgehalte– kleine hoeveelheden– seizoensgebonden
Energiewinningco-vergisting met
zuiveringsslib biedt perspectief, maar:– weinig homogeen– wisselende eigenschappen– seizoensgebonden
Conclusie
• valorisatie samen met gewoon maaisel
• zorgvuldige aanpak noodzakelijk
Invasieve soorten op oevers
Soorten• Reuzenbalsemien• Japanse duizendknoop• Reuzenbereklauw
→ sterke uitbreiding langs waterlopen→ verschillende problemen
Invasieve soorten op oevers
• Verschillende ecologische kenmerken• Bestrijdingstechnieken op maat• Kostenefficiëntie• Input vanuit droge habitats
Reuzenbalsemien• Maaien voor zaadvorming
met afvoer• Maaien voor zaadvorming
zonder afvoer• Maaien + branden• Uittrekken
Japanse duizendknoop• 7 x maaien• Ondoordringbaar doek• Afdekken• Ontgraven• Begrazing• …
Bestrijdingsmethodes
• Eliminatie haalbaar voor Grote waternavelmits intensieve, zorgvuldige bestrijding
• Snelle detectie en bestrijding essentieel
• Invasieve oeverplanten vormen nieuwe uitdaging
Conclusies