1
HEMŞİRELİK SÜRECİ
HEM. ARİFE ÖZENEĞİTİM HEMŞİRESİ
2
Hemşireliğe meslek niteliğini kazandıran hemşirelik süreci
kavramı ilk kez Lydia Hall tarafından ortaya atılmıştır. (1955)
3
Hemşirelik süreci nedir?
Hemşirelik uygulamalarının temelini oluşturur.
4
DSÖ’ne göre hemşirelik DSÖ’ne göre hemşirelik süreci;süreci;
Hemşirelik bakımında bilimsel problem çözümleme
yönteminin sistemli bir biçimde kullanılmasıdır.
5
HEMŞİRELİK SÜRECİ; Sağlıklı/hasta bireyin sağlık bakım
gereksinimlerinin tanımlanması,
Bireye özgü bakım verilmesinde kullanılan sistematik bir yöntemdir. (Birol L,2004)
6
HEMŞİRELİK AÇISINDAN;Rastgele bakım verilmesi, Bakımın planlanmaması Ve yapılan uygulamanın
mantığının bilinmemesi kabul edilemez.(Alexander M,1989)
7
Bakımın sistematik hale getirilmesi; bakım içeriğinin somutlaştırılmasını ve hemşirelik verilerinin adlandırılmasını kolaylaştırır.
8
Hemşirelik problem çözme ve kritik
düşünmenin temel olduğu bir meslektir.
9
İnsanın bütününe odaklanmamız
gerektiğine dikkat çekmektedir.
10
PROBLEM ÇÖZÜMLEME
Problemi çözümlemek için elde mevcut verilere bakılır.
Veriler incelenir ve problem saptanır.
HEMŞİRELİK SÜRECİ
Problem hakkında bir sonuca varmak için mevcut veriler değerlendirilir.
Seçilen problem tanımlanır ve gruplandırılır.
11
Problem Çözümleme Problemin çözümü için
kullanılacak yaklaşımın sonuçları belirlenir.
Planlı yaklaşım kullanılır
Problemin çözümlendiğine ya da ek çalışmaya gerek olup olmadığına karar verilir.
Hemşirelik Süreci Planlama; problemin
nasıl çözümleneceğine karar verilir.
Uygulama;geliştirilen planın yerine
getirilir.
Değerlendirme; beklenen sonuçlara başarı ile ulaşıp ulaşılmadığına bakılır.
12
Bu bağlamda; eleştirel düşünme,
problem çözme,otonomi ve
profesyonellik kavramı hemşirelik süreci ile iç içedir. (Karagözoğlu Ş,2007)
13
Eleştirel düşünme;Eleştirel düşünme;Etkili problem çözme ve karar
vermenin temelini oluşturan ,bilimsel dayanağı olan düşünme süreci ve problem analizi yöntemidir. (Tel H ve Ark,2007)
14
Eleştirel düşünme, problem çözme düzeyi düşük ve bakımın temel yolu olan hemşirelik sürecini etkin olarak kullanmayan hemşirelerin mesleki bakımdan etkin tutum ve davranışlar sergileyemeyecekleri açıktır.
15
HEMŞİRELİK SÜRECİNİ NİÇİN KULLANMALIYIZ?
16
Bakımın niteliğini yükseltir
Hemşirenin karar verme yeteneğini geliştirir
Hemşirelik bakımında bağımsız işlevleri arttırır.
17
Mesleğe bilimsel nitelik kazandırır.
Sağlıklı/hasta kişiye bireysel ve bütüncül yaklaşımı sağlar
Hemşirenin bilgisini arttırır
18
Uygulamaları geliştirir
Hemşireler ve diğer sağlık disiplinleri arasında iletişim ve işbirliği sağlama,
Yasal ve etik dokümanları sağlama,
19
Bu alandaki masrafları, harcanan zaman ve işgücünü azaltma olanaklarını sağlar
Sistematik yaklaşımı ve problemlerin atlanmamasını sağlar
20
Profesyonelliği sağlar
Doyum alma artar
Hasta memnuniyeti artar
Hastanede kalış süresi azalır.
(Saba V,2001)
21
YAPILAN ARAŞTIRMALARDA HEMŞİRELİK SÜRECİ İLE ÇALIŞMA
ORANININ DÜŞÜK OLDUĞU TESPİT EDİLMİŞTİR.
NEDEN?
22
Onsekiz Mart Üniversitesinde yapılan çalışmada bunların nedenlerini şöyle
sıralanmıştır;
Hasta sayısının fazla olması
İş yükünün fazla olması
Hemşire sayısının yetersizliği
23
Hemşireler arasındaki eğitim düzeyinin farklı olması nedeniyle farkındalık oranının değişme göstermesi
Yönetimin destek olmaması
Nasıl yapılacağını bilmeme ve mesleğin bir parçası olarak görmeme
24
Sürecin aşamaları;1. Veri toplama2. Tanı koyma3. Planlama4. Uygulama5. Değerlendirme
25
Veri toplama Hemşirelik sürecinin ilk aşamasıdır
Bireyin/ailenin bakım gereksinimlerinin saptanması için yapılan ön değerlendirmedir.
(Birol L,2004)
26
VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ GÖRÜŞME DİNLEME GÖZLEM HEMŞİRELİK ÖYKÜSÜ FİZİKSEL DEĞERLENDİRME VERİLERİN DOĞRULUĞUNUN SAPTANMASI VERİLERİN GRUPLANDIRILMASI
27
İşte bu noktada taksonomi dediğimiz
sınıflandırma sistemi ön plana
çıktı
28
Veri çok bilgi yok
29
SINIFLAMA;
Varlıkların benzerliklerine ve farklılıklarına göre gruplara
ve sınıflara ayrılmasıdır
30
Hemşirelikte sınıflandırma ise;
Hemşirelik fenomeninin (bakım olgusu) sınıflandırılması; verilerin elde edilmesini ve yönetilmesini
kolaylaştırır ve disiplin içinde iletişim için ortak bir dil sağlar.
31
Hemşirelik süreci de bu noktada bakım içeriğinin adlandırılmasını ve sınıflandırılmasını kolaylaştırır diyebiliriz.
Çünkü hemşirelik bakımı; görünür, ölçülebilir, değerlendirilebilir, denetlenebilir, karşılaştırılabilir, geliştirilebilir olmalıdır.
32
Standart bir dil kullanmanın
önemi
33
Hemşire olarak ne yapıyoruz, nasıl yapıyoruz, sonucundan neler elde ediyoruz., tam olarak tanımlayabilmeli, ifade edebilmeliyiz.
Bağımsız bir meslek isek bunu yapmalıyız. Bunun için bir terminolojiye, ortak bir dile ihtiyacımız vardır.
34
Standart bir dil kullanmanın;
Bir dil olmadan hemşirelik, sağlık hizmetleri sistemleri içinde görünmezdir.
Bu durumda hemşirelerin değeri ve önemi fark edilmeyecek ve ödüllendirilmeyecektir (ICN, ICNP).
35
Bu ICN tarafından; "Eğer adlandıramazsak, kontrol edemeyiz, finanse
edemeyiz, öğretemeyiz veya toplum politikası olarak
koyamayız" şeklinde belirtilmiştir (ICN, ICNP).
36
"Eğer bizler hemşirelerin ne yaptıklarını; yöneticilere,
politikacılara, kanun yapıcılara tutarlı bir şekilde
tanımlayamazsak, nasıl iletişim kurabiliriz?
37
Kanıta dayalı hemşirelik uygulanabilir.
Hemşirelikte kalite güvencesi ve kalite geliştirme için ortak dil gereklidir.
38
Bilgi sistemlerinde açık, az ve öz terimler gerekir.
Böylece elektronik hasta kayıtlarının gelişimi için tanıların, girişimlerin ve sonuçların standart listesine ihtiyaç vardır.
39
Standart bir dil, araştırmaların birikimini kolaylaştıracaktır
Hemşirelik tanıları, girişimleri ve sonuçları, hemşirelik minimum veri tabanının ayrılmaz bir parçasıdır. Bu tipteki veri tabanı belirli tanıların kullanım sıklığı hakkında bilgi sağlayacaktır
40
Aspirasyon potansiyeli”,
“Sıvı volümünde fazlalık”,
“Sosyal etkileşimde bozulma”,
“Ebeveyn rolünde değişme”,
“Başkalarına yönelik saldırganlık potansiyeli”
41
“Etkisiz bireysel başetme”,
“Sıvı volümünde yetersizlik”,
“Sağlığı sürdürmede bozulma” Hemşirelik tanılarına doğru
yanıt sayısının yok denecek kadar az olduğu
42
“Uyku Alışkanlığında Bozulma”,
“Sosyal İzolasyon ve Enfeksiyon Potansiyeli ‘
Hemşirelik tanılarında ise doğru tanılamanın en yüksek düzeyde olduğu
saptanmıştır(2000)
43
Hemşireler, düşüncelerini, konuşmalarını ve
yazılarını:hastalıklar, fizyopatoloji veya psikopatoloji etrafında organize etmişlerdir.
44
Florance Nightingale hemşirelikle ilgili problemleri tanımlamayı bir miras ve vasiyet olarak bırakmıştır.
Kırım Savaşı'nda hastanelerde hemşirelerin karşılaştığı beslenme eksikliklerine, enfeksiyon riskine ve iyileşmede gecikmeye dikkat çekmiş ve bunları tanılamıştır.
45
Nightingale' den sonraki yıllarda ise hastalıklar üzerine odaklanan konuşmalar ve yazılarda, hemşirelikle ilgili problemleri tanımlarken standardize edilmiş bir dilin eksikliği ortaya çıkmıştır.
1960’lı yıllarda elektronik kayıtların önemi vurgulanmıştır.
46
Eğer veriler elektronik kayıtlarda olursa;
47
İş gücü azalır
Zamandan tasarruf sağlar
Veriler depolanabilir
Okunabilir
48
Herkes tarafından aynı anlaşılır
Hızlı erişilir
Transfer edilebilir
Verimlilik ve etkinlik artar
Standarttır ve karşılaştırılabilir.
49
Günümüzde Hemşirelik Sınıflaması
Günümüzde hemen hemen her ülke hemşirelik tanıları, girişimleri ve sonuçları kavramları; ortak dilin geliştirilmesi ve uygulanması üzerine çalışmaktadır.
50
Avrupa'da tanıların, girişimlerin ve sonuçların geliştirilmesi için bir kuruluş olan ACENDIO vardır.
Fransa'da AFEDI
İspanyolca konuşan ülkelerde AENTDE
Japonya'da Japon Hemşirelik Tanıları Birliği adında ulusal bir örgüt bulunmaktadır.
51
ABD'de 3 sınıflama geliştirilmiştir: NANDA, Saba'nın evde bakım
hemşireliği sınıflaması (HHCC) ve Martin'in toplum hemşireliği
sınıflaması.
52
Ayrıca, Uluslararası Hemşireler Birliği (ICN)
Hemşirelik Uygulamalarının Uluslararası Sınıflaması /
ICNP projesini desteklemektedir.
53
ICNP GELİŞİM SÜRECİ;
ICN 1989 yılında hemşirelik problemleri ve tanıları, müdahaleleri ve sonuçlarının sınıflandırılması amacıyla Güney Kore’nin Seul kentinde bir kongre düzenlemiştir.
54
Ülkemizde durum nedir?Ülkemizde durum nedir?
Bakım çoğu kurumda hasta/birey merkezli değil iş merkezlidir
Bakım sistematik sunulmamaktadır. Bakım kavramı ve içeriği konusunda ortak
bir terminoloji yok denilebilir. Veriler çoğu sağlık kuruluşlarında halen
geleneksel yöntemlerle sunulmaktadır
55
Veri kayıtları çoğunlukla eksik, hatalı ya da okunaksızdır
Veriler adlandırılmamış ve sınıflandırılmamıştır
Hemşirelik bakımı ölçülebilir, karşılaştırılabilir değildir.
Bu nedenle kaliteli bakım sunulsa da görünür değildir.
56
ICNP ÖĞELERİICNP ÖĞELERİ
HEMŞİRELİK TANILARI
HEMŞİRELİK EYLEMLERİ
HEMŞİRELİK SONUÇLARI
57
Hemşirelik Tanısı NANDA‘(1982) nın tanımına göre
hemşirelik tanısı, mevcut ya da potansiyel sağlık problemlerine / yaşam olaylarına karşı bir birey, bir aile ya da bir toplumun tepkileri hakkında klinik bir karardır.
58
Bir hemşirelik tanısı hemşirenin müdahale etmeye yetki ve yeterliliği olan bir durum
/durumlar hakkında klinik bir karardır.
59
Örneğin bir "pnömoni", bir "hipertansiyon" tanısına
hemşirenin müdahale etme yetkisi var mıdır?
60
Pnömoni durumunun gerek tanılanması gerekse tedavisinden hemşirelik yetkili sorumlu değildir.
Ancak, hemşireler bireyin pnömoni durumuna verdiği fizyolojik, sosyal, psikolojik, spiritüel tepkilerini, durumdan nasıl etkilendiğini tanımlamaktan; bireyin duruma uyumunu kolaylaştırmaktan sorumludur.
61
"Hemşirelik tanısı, hemşirenin yetki ve yeterliliğinde olan sonuçlara ulaşmak için gerekli hemşirelik girişimlerinin seçimine bir temel oluşturur."
62
Neler Bir Hemşirelik Tanısı Neler Bir Hemşirelik Tanısı Değildir!Değildir!
Hemşirelik sağlık problemlerine tepkileri tanılar. Hekimlik, travma ya da hastalığı tanılar
Örn: Oksijen sağlama ve harcamasındaki dengesizliğe bağlı Aktivite intoleransı örn: Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
63
- Tıbbi bir patoloji (örn. hipertansiyon)
-Tanısal çalışmalar (örn. bronkoskopi)
- Araç-gereçler (örn. NG tüp, idrar kateteri)
- Belirti ve bulgular (örn. huzursuzluk, öksürük, yorgun hissetme)
64
-Tedaviler (örn.kortizon tedavisi, dekübitüs bakımı)
-Cerrahi işlemler (örn.Trakeostomi)
- Terapötik gereksinimler
65
Hemşirelik tanısı "nazogastrik tüp takılması" değil,
"Nazogastrik tüp takılmasına ikincil olarak doku irritasyonuna bağlı ‘Doku Bütünlüğünde Bozulma Riski’ ya da ‘Rahatta Değişime’ dir.
66
Hemşirelik ya da çalışma saati, personel azlığı, yetersizliği gibi personel problemleri
(örn. Hemşire yetersizliğine, aspiratörün olmamasına bağlı uygun sıklıkta aspirasyonun yapılmaması) hemşirelik tanısı değildir.
67
Tanısal adlandırmada PES Tanısal adlandırmada PES /EPS formatı/EPS formatı
Problem (Problem): Hemşirelik tanısının adı/ etiket
Etiological factors (Etiyolojik Faktör): İlişkili faktör
Sign and symptoms (Belirti ve bulgular):Tanımlayıcı özellikler
68
Anemiye sekonder oksijenizasyonda azalmaya bağlı Aktivite İntoleransı: Halsizlik, efor sonrası istirahat nabzına dönüşte gecikme, takipne“
Burada P: Aktivite İntoleransı, E: Anemiye sekonder oksijenizasyonda azalma, ve S: Belirti ve bulgular: Halsizlik, efor sonrası istirahat nabzına dönüşte gecikme, takipne"
69
Hemşirelik Tanısı TipleriHemşirelik Tanısı Tipleri
1. Mevcut /gerçek tanılar
2. Potansiyel problem
3. Sendrom tanıları
4. Olası problem
70
Varolan(gerçek) tanılar,Varolan(gerçek) tanılar,
Klinik olarak tanımlayıcı özellikleri ile doğrulanmış tanılardır.
Örn;oksijen yetersizliği ile ilgili aktivite intoleransı
Tanımlayıcı belirtiler;yorulduğunda dispne vb
71
Potansiyel problem;Potansiyel problem; Belirli hemşirelik girişimleri planlanmadan
ve uygulanmadan, değişebilecek durumları tanımlayan hemşirelik tanılarıdır.
Örn; anestezi ve ameliyat sonrası immobiliteye bağlı olarak solunum fonksiyonlarında değişme potansiyeli
72
Olası problem;Olası problem;
Bu problem belki var ama doğrulamak ya da dışlamak için daha fazla bilgiye ihtiyaç vardır.Ek bilgiler toplandıktan sonra ;
Ya potansiyel risk faktörlerini doğrular Ya mevcut semptomları doğrular,
problemi tanılar. Ya da tanının mevcudiyetini reddeder.
73
SENDROM HEMŞİRELİK SENDROM HEMŞİRELİK TANILARITANILARI Tecavüz Travması Sendromu
Çevreyi Yorumlamada bozukluk sendromu
Çevre değiştirme stresi sendromu
Kullanamama sendromu
74
TEŞEKKÜRLETEŞEKKÜRLERR