HÜCRE BÖLÜNMESİ
1- Amitoz Bölünme
2- Mitoz Bölünme
3- Mayoz bölünme
A:İNTERFAZ B: MİTOZ
-G1 -Profaz
-S -Metafaz
-G2 -Anafaz
-Telofaz
TERİMLER• Sentromer – Metafaz a amas nda ş ı
kromozomlar üzerindeki bo umlanma ğk s mlar d r. iplikleri metafazda bu bölgelere ı ı ı ı İğba lanmaktad rlar.ğ ı
• Kinetekor – Sentromerin spesifik küçük bir k sm d r. Bu bölgelere i iplikleri ı ı ı ğba lanmaktad r.ğ ı
• iplikleri: mikrotübüllerden olu an yap lard r.İğ ş ı ı• Sentrozom – ipliklerini olu turan yap lard r. İğ ş ı ı• Sentriol – Sentrozomun ortas ndaki küçük ı
yap lard r.ı ı• Aster - Sentrozom + geli mekte olan i iplikleriş ğ• Mikrotübül – Proteinlerden yap lm fiberlerdir.ı ış
Key
Anneye ait set
Babaya ait set
2n = 6
Replike olmuş bir kromozomun 2 kardeş kromatidi
Homolog bir çiftte kardeş olmayan 2 kromatid
Homolog kromozom çiftleri
Sentromer
İnterfaz: Bu aşamada hücre protein ve genetik materyali mitoza hazırlamaktadır.
Mitoz Bölünme
Profaz: Kromozomlar kısalıp kalınlaşmasına devam ederken, iki sentromer ortaya çıkmaktadır.
Prometafaz: Kromozomlar kinetekorlarından (sentromer) mekik iplikciklerine bağlanmaktadırlar.
Metafaz: Kromozomlar maksimum kalınlığa ulaşarak, her bir kromozom
sentromerlerinden bölünerek iki kromatid haline gelmektedir.
Anafaz: Kromatidler hücre kutuplarına doğru çekilmektedirler.
Telofaz: Kromatidler kutuplara ulaşınca hücre membranı altında bulunan aktin vemiyozin fibrillerinin kasılmasıyla oluşan kasılma halkası sayesinde sitoplazma bölünmesi başlamaktadır.
Sitokinez: Kasılma halkasının ilerlemesi sonucu sitoplazma bölünerek iki benzer hücre meydana gelmektedir.
3- Mayoz Bölünme
Bu bölünme şekli yalnız cinsiyet hücrelerinde görülür.Mayozun mitozdan üç önemli farkı vardır :
a) Bu bölünme, iki ayrı hücre bölünmesi olayından meydana gelir.b) Mayozun I. Evresinin profazında, anne ve babadan gelen homolog kromozomlar karşılaşır, çiftler haline gelirler ve aralarında genetik materyal alışverişi yaparlar ( Bu olay pakitende gerçekleşir).c) Mayozun sonunda, kromozom sayısı insanlarda 46’dan (diploid) 23’e (haploid) iner.
Profaz I
Kromozomların kısalıp kalınlaşması görülmektedir. Bu arada iki sentromerde meydana gelmiştir. Kiazmaların oluşmasıyla krossing over meydana gelmektedir.
Prometafaz I
Nükleus membranı ortadan kalkmaktadır. Kromozomlar maksimum büyüklüğe erişerek hücre merkezine doğru yerleşmeye başlamaktadırlar. Kromozomlar kinetokor bölgelerinden (sentromer) iğ iplikciklerine tutunmaktadırlar.
Metafaz I
Homolog kromozomların ayrılarak karşı kutuplara gitmesi
(Türe özgü haploid kromozom sayısının ortaya çıkması).
Anafaz I
Homolog kromozomlar kutuplara doğru gitmektedirler.
Telofaz I
Kromozomlar kutuplara ulaştığında sitoplazma bölünmesi (sitokinez) başlamaktadır. Sitokinez hücre membranı altında başlayan kasılma halkası mekanizması ile başarılmaktadır.
Sitokinezis
Haploid kromozom sayısına sahip iki hücre meydana gelmektedir.
Mayozda bir tür açısından çeşitliliği sağlayan 2 mekanizma vardır
• 1. Bağımsız ayrışım
• 2. Krossing over
1. Bağımsız ayrışımKey
Anneye aitkromozom seti
Babaya ait kromozom seti
1. olasılık
Metafaz 1’de kromozomların dizilmesi
2. olasılık
Metafaz 2
Daughtercells
1. kombinasyon 2. kombinasyon 3. kombinasyon 4. kombinasyon
• 2. Krossing over
Profaz1 Kardeş olmayan kromatidler
Tetrad
Krossing over bölgesinde kiazma
Metafaz1
Metafaz2
Kardeş hücreler
Rekombinat kromozomlar
• 2N sayıdan N sayıya nasıl iniliyor?
Interphase
Homologous pairof chromosomesin diploid parent cell
Chromosomesreplicate
Homologous pair of replicated chromosomes
Sisterchromatids Diploid cell with
replicatedchromosomes
1
2
Homologous chromosomes separate
Haploid cells withreplicated chromosomes
Sister chromatids separate
Haploid cells with unreplicated chromosomes
Meiosis I
Meiosis II
MITOSIS MEIOSIS
Prophase
Duplicated chromosome(two sister chromatids)
Chromosomereplication
Chromosomereplication
Parent cell(before chromosome replication)
Chiasma (site ofcrossing over)
MEIOSIS I
Prophase I
Tetrad formed bysynapsis of homologouschromosomes
Metaphase
Chromosomespositioned at themetaphase plate
Tetradspositioned at themetaphase plate
Metaphase I
Anaphase ITelophase I
Haploidn = 3
MEIOSIS II
Daughtercells of
meiosis I
Homologuesseparateduringanaphase I;sisterchromatidsremain together
Daughter cells of meiosis II
n n n n
Sister chromatids separate during anaphase II
AnaphaseTelophase
Sister chromatidsseparate duringanaphase
2n 2n
Daughter cellsof mitosis
2n = 6
Apoptosis: programlı hücre ölümü
• Hücre küçük mebranla çevrili veziküllere ayrılır. Daha sonra bu veziküller komşu hücreler ve fagositler tarafından ortadan kaldırılır.
Hücre siklusu boyunca 3 kontrol noktası vardır.
• 1.kontrol noktası: DNA hasarlı ise ve tamir edilemezse döngü G1 safhasında durur.
• 2 kontrol noktası: S fazında DNA tam replike olmamışsa ve hasarlı ise G2’de tam DNA replikasyonu gerçekleşene ve hata tamir edilene kadar beklenir.
• organaller ve mikrotübüller hazır değilse• 3 kontrol noktası: Eğer kromozomlar iğ ipliklerine
düzenli olarak dizilmemişlerse gerçekleşmektedir.