. .
. .
·'
. .. . . ..
·- . '
ILULISS-AT'. KO.MMUNE.ANNUT . . . . .. . . ·" ·····: . ... :.. . .. . _,.. ···· . . .. ;. . ·:·· .. , . .r , .. . ... .. ,. · ~ · .. .=· ... . ... _ ....... : .. ..... . :. . ..• . .· / .. :. r • • • • ' ' • • • ' • •
. P' -J·L: EDSAARU'. :T: 1994. lAA.4 . ..=- · .. : ... : ..... .. :. : .. :n. .;; .. : ....... : .. · ....... : ... : . ...: .... . .. : . .. ) .... / ... ! • .. .:-:·:vu= _; ..
D
QUPPERSAGAQ 1 Pilersaarusiamut nassuiaat
QUPPERSAGAQ 2 Ilusiliussatut pilersaarutit
2 llulissat kommW)ea[Ulut pilersaarut 1994-2004
· .
. . .
·.
·.
.·.
Aallaqqaasiut 3
AALLAQQAASIUT
1/u/issat konimuneannut 'pilersaarut 1994-2004 quppersakkanut marlunnut immikkoortiimeqarpoq. . . . ... . ' . . . . . ~ - .
Matumani quppersagaq 1-imi, Pilersaaruiiamut · nassuiaammi, kommunemut pilersaarusiomennut suliaqamerup toqqammavigisai konununellu ineriartornissaan.ut anguniakkat nassuiameqarput Ilaatigut pilersaarusiomermut toqqammavigisat nalinginnaasut. ilaatigullu komrnunep immikk:oortukk:uutaanut pilersaarusiomerinut tunrigasuupput.
Quppersagaq 1-irnissaaq akuersissummut nalunaaqutsiineq ilanngunneqarpoq.
·Quppersagaq 2-mi, Jlusiliussatut pi/ersaarutini, kommunemi immikkoortunut .pilersaarutit ·ataatsimut kater~omeqarput Dloqarf~:ut. n~aqarfll,U).ullu 1QW.ngititaa$unut pilersruu;u;aapput, konununalbestyre~p nunaminertanik akisussaassuseqarfigis~ killiliussisoq, nunaqarfrit sisamaasut pilersaarusiomerat kiisalu Tiulissat illoqarfianut ibis~qssaq pingaameq .immikkoortortallu pilersaarusiomerisa imaannut k:illili\lssat.
Quppersilkkap uuma· naggataatungaani _koinmunalbestyrels.ep illoqarfiup nunaqarfrilhi killingisa ·iluanni nunaminertanik atuisinnaasitsisamerariut maleruagassat nassuiameqarput. .
,,/ lulissqt .!fl(Jmmw,eanut pi/ersaqfut 1994-2004:" llulis.sat lconlrtl~eata :Tekiillck:irimt AvatangiisinUlhi Pisortaqaifianit april 1996-imi suliarineqarpoq, illoqa.rt;i.mrriut pil_ersaarosiomermut siunneisortip Ni~ls Bennetzenip titartaasarfianit ikiorserneqarluni aammalu juni 1997-imi Naalakkersuisunit oqaaseqaatit ilanngunneqarlutik.
4 Dulissat kommuneannut pilersaarut 1994-2004
IMAI
'· .
. . .
:J~~··
ILULISSATKOMMUNEANUTP~ERSAARUT 1994-2004 '..PILERS~USIAMUT NASSUIAAT .
AALLAQQAASIDT
SllJLEQUT .
AJ{.UeRSISSUTEQARNERMY1' Ni\LU;NAAQUJ'SIINEQ .
1. PILERSAARUSIORNERMI TOQQAMMA VIOISAQ
1.1. Inatsjsit tungaatigut toqqammavigisaq 1.2. Ukiumoo~mik pilersaarusiortarnenni ileqqussaq 1.3. Nuna tamakkerlugu pilersaarusiornermut pituttugaanerit 1.4.' ,Ukiumoo~mik'riuna tam3.kl(erlugu .pilersaatusiomerinut nassuiaat 1.5. Inuttusiartornissamik missiliuineq 1.6. Namminetsomerullutik Oqartussat aningaasaliinissamut pilersaarusiomerat 1. 7. Illuliortitemerit .suussusii . 1.8. Kommunep aningaasaqarnera 1.9. Kommunep immikkoortunut pilersaarusiorner3?ut takussutissaq
2. .I~,OMMID:ffiP lMMIKKOQRUJJ:jUT PILERSAARVSlORNERA
2.1. lnuutissarsiomen:nut pilersaarut 2.2: Ineqainerlnut pilersaarut · · .. 2.3. Angallannermut pilersaarut 2.4. Avatangiisinut pilersaarut 2.5. Pilersuinissamut pilersaarut· 2.6. Kortununep ingerlataanut pilersaarut 2.7. lnunnik: isurnagii'tninnermut peqqinnissamullu pilersaarut 2.8. Atuarfeqarfimmut pilersaarut 2.9. Kultureqarnermut. sunngiffi!Jilllilu sammisanut pilersaarut
Siulcqut 5
SIULEQUT
M~tuq~~unallulissat_komm~~bestyJ:elseata,.Dulj.ssatkQtplriuneanut.pilersaarut 1994-~004 .. -p.ilu.saa~gulleq saqqummiuppaa. Kommunemut pilersaarutip kommunep ukioq 2004-p tungaanut ineriartornennut najoqqutassat aalajangersarpai. · -
llulissanut ukiut qulit tullinnguuttut unarnmillerfiusussaasunik taamaattumillu periarfissanik nutaanik nassataqarumaartut kommunalbestyrelsep qularutiginngilaa. Kommunemiinuussutissarsiutit pingaarnersaat tassaajuassaaq aalisarneq, kingupj>annik qaleralinnillu tunngaveqartoq, Namminersornerullutilli Oqartussat takomariat pillugit politikkikkut anguniagaat pingaamerusoq piviusunngortikkiartortillugu ko~unal~styrelse Diskomi 11aU~girinaasum.ikingamrriillu llulissatkommuneanni ineriartomissamut periarfissaasunut
··-··- annertuumikisumalluuteqarpoq. , .. ~ ·· ., v, · -- ... · ··· · · '"' · · ,, , ··- . ·: ,. ·•
llulissa,t_illoqarfiatasermersu\lpujangisimarnataeqqaaniinj.ssisimanerataasseqanngitsup-nassataraaullumikkut takomariat tam-ga ~ertu.u~omigaaffiginninnerujussuat, sulilu takomariat tUngaatigutperiarfissat annerusumi.k.meriartortinnissaanutperiarfi'Ssaqarluaricx}. Taamaattumik kommunalb.estyrelsep kommunemi inuussutissarsiorfiit takoinarianik aallaaveqartut ineriartort:ii_missaannut t<)qqammaviit_ tipersersorusuppai, tamannalu kommuithlbestyrelsep nallliinera najoqqutaralugu aatsaat llulissani mittaifiup nunanit tamalaaneersunit timmisartunut mittarfittut allilemeqameragut pisinnaassaaq.
Angunia.k:kat-tamakku san1ati~t korrun~al_i;>estyrelsep in~uttaasut Uliu~am1 atugaas~ najor~mlit.uirtu~ik ayalequser~~~aat angwliagarai •. t:aSsani.najukkat, suliffiit, ilinniamissamut sunngiffimmihi periarfissat il.il. innuttaasunut ataasiakkaanut avatangiisip ataasiusup ilaannarisussaallugit. Inuunermi atugassarititat pitsanngorsameri ukiut arlallit mgerlaneranni inunik.koortullu ~lallit aqqutj.galugif pilers.lnneqartarput. Kommun(mmtpilersaarutimmikkoortuttamakkuineriartortinnissaannuttunngavigisassanikanguniagassallu nassuiaat~~mnik imaqarpoq.
Anguhlakkat, koiri.munrubestyrelsep, Naalakk.ersuisutlnatsisartullu akornanni suleqarlgiittuanier~ ~gli~ · neqassapput, taamaatturilillu:kommunerilutpilersaarutip suliarinerarti pilei'Saatusiomen'nut toqqa.rrimavigisap ullutsinnut naleqqussarnissaa suliareqqinnissaalu pingaaruteqartuusimavoq, taamaalilluni kommunemut p~ers~ar.?~ paasis~uti:~s~t pisoqqa~ ullutsjnpullu. naleqqu~ngitsut. saqq~mmiu~eqass~gi~ata.. Taama:auumik kommunemut pi~ersa-arutip suliarinerata ukiumoo~umik shliarisarneranut ileqqussaq aalajangiunneqarpoq, taamaalilluni kommunep ukiumoortumik aningaasartuutissanik missingersuusiornera Namminersornerullutik Oqartussat aningaasaliinissaminnut pilersaarusiortarnerannut ataqatigiissa·ameqassammat.
Kommunemut pilersaarut sivisuumik inaarsameqarsimavoq, taamaattumillu .maannangaaq pilersaarutip ilaasa ullutsinnut naleqqussarneqarnissaat kissaatigineqarput. Pilersaarusiomerup imarisaani.k ilisimalikkat, matumuuna saqqummiunneqartut tungaasigut a~aaveqarluni pilersaarutip nassuiarnerata suli'areqqinnerani siullenni pilersaarutip ilai allanngortittariaq;nnerpaat samm.ineqarsinnaaleriissapput.
K~111111unemut pilersaarununut sil;lnner~uut tamanut saqqununiunneqarpoq upernaakkut 1994:-imi. Pilersaarusiornermut toqqamm~vigisaq pingaarnersaas9q pilersa~usiap naammassinerani aalajangiusimaannarneqarpoq, pilersaarusialli aaqq issuunnerata suHarineran i assigiinngitsutigut allan n gortitsisoq ar1 uni.
6 Dalissat kommuGelllllut pDmwut 1994 -2004
AKUERSISSUTEQARNERMUT NALUNAAQUTSIINEQ
KOMMUNALB.ESTYRELSEP AKUERSISSUTAA . .. ' . ' . . . . ·-
llulis~t Kom~uneanut pilersaarut 1994- 2004 ulCu naapertorlugit suliarineqcupoq:
- Inatsisartut peqqussutaat nr. 6 19. december 1986-:imeersoq nunaminertanik atuinermut pilersaarusiornermullu tunngassuteqartoq (inatsisartut peqqussutaannik nr. 118. juni 1987-imeersumik allannguuteqarfigineqartoq), aammaJu
- NamminersomerullutikOqartussat nalunaarutaat nr. 2318. november 1992- imeersoq nunaminertanik atu·ineinn~t .pif~~siome.rmullu tunngassuteq(lftoq (Nammin~rsomerullutik. Oqartu~at .p~lunaarutaapnik: nr.43 15. november 1994-imeersumik allannguuteqarfigineqartoq).
Komrnunemut pifersaarummu·t sirinnersuut 26. oktober 1993-imi akuetsissutaavoq tainanullu 9qallissutis-sanngorlugu saqqummiunneqarluni marts, ~pril majimilu 1994-imL .
. . , . ·.· ' . . I .
Kommun~lbest}rretsep ·naggat~arutaasumik "Ilulissat -komniuneam~t pilersaarut 1994-2004,., 8. november 1994~imi aJruersissutigivaa.
:Namminer~ornerullutik Oq~rt\Jss.at oqaase.qaatc;tat tu.nngvigalugit pilersaarummut siunnersuuUp aa.qqissuunneqamera iluseqartiimeralu annertu·umik sulia~eqqinneqarpoq; taamaattorli pilersaaruS"iomermut -tunn·gatillugu· toqqanitnavigisaq piligaamerus<Xj siusinnerusuk:kilt tainaiiut ammasumik saqqummiussamik pilersaarusiamisulli attatiinnameqarsimalluni .
. .
Borgmester
. . . ,
NAAIAKKERSUISUT AKUERSISSUTAA T
Naalakkersuisut kommunemut pilersaarut akuersissutigaa 12. December 1996-imi HANS.U.LINDAHL OLE RENDAL-ill~ atsiqrn~qarluni AKUERSISSUTIGINEQARLl,JNI ALLAASERINEQARSIMASOQ.
Allaaserin~qarsim~soq tamaoniulluni ul,cu atuagaaqq~t tunuanni ilanngussaavoq: "Atuagaaraq 1- pilersaarutip nassuiameqarnera'1•
Pilenuruaiomennut toqqammav~gisaq .·
• ,;... ' ... •• • .. • •• 41 .'• • .. r~ ' • ... • "• · ·~ r " •· • .. • •. J • -t ,_ • .,
. . ..
.... .
1. PILERSAARUSIORNERMUT TOQQAMMA VIGISAQ
1.1. Inatsisit tungaatigut toqqammavigisaq 1.2.Ukiumoortumik pilersaarusiortarnermi ileqqussaq 1j~ Nuna lainakkerlugu pilei'Saarusiomermut pituttugaarierit
7
'•
1.4~ Ukiumoortumik nuna tamakkerlugu. pilers~rusior:nerm1,1t nass~aat
.•.
8 Dulissat kommuneannut pilersaarut 1994-2004.
1.1. INATSISIT TUNGAATIGUT TOQQAMMAVIGISAQ
,.Du~s.sat .komllluileanut piler~asut 1994-2004" .. .~Inatsisartut . peq<j'ussutaat nr. 6 19.12.1986, · nunaminertan~k atuineq pilersaarusiornei-Iu" allanngortinneqartoq ,,lnatsisartut peqqussutaat nr, 1 18.06.1987"-imit, aammalu ,,Namminersomerullutik OqartussatNalunaarutaatnr. 23 18.11.1992, n~naminertanik atuineq pilersaarus.iornerlu" allanngortinneqartoq .,Namminersornerullutik Oqartussat Nalunaarutaat nr. 43 15.11.1994"-imit
. aallaavigalugit suliarineqarpoq.
Ll.l.KOMMUNEMUT PILERSAARUTIP SULIARINERA
Tassani aalajangerSakkat nassataraat koriununep kommunemut pilersaarut saqqwrimiutissagaa aalajangersimasumi.k kommunep illoqarfianut pingaarnermutkommunemilununaqarfinnisanaartorfeqarf11U1ik i1luilinuriik.
Kommunemut pilersaarutip sananeqaataata titartaganngorlugu saqqummiunnerafigur 1-imi ta.kutinneqarpoq .. Soorlu.takuneqarsinnaasoq kommunemut pilersaarut immikkoortortaqarpoq marlunnik:
llulissat kommuneat
Kommunemut pilersaarut
1. Pllersaarummut nassulaat
· PII-INmmut loqqiNTimevlglttq
/
·lmrnkkoortlmlll
.. L--pll_,,..~_" _____,
2. Jluslllussatut pilersarutit
· llloqatlluph1ull•q•tfllt ldlllngl
• Nuntqtrffnnut plftl'llarutlt
' • PfngurntNIUIUf l!uolllueuq
• Kllllngllltel • Hun.,q11flnn111
pllereurutlt • NtJoqqUIIItlll
Fig. I: Kommunemut pilersaarotip sananeqaataa.
1. Pilersaarusiamut nassuiaat kommunemut pil~'rsaarusiom~~ut toqq~viusunikpituttomeqarfinnillu nalinginnaasunik nassuiaatitaqarfiusoq ldisalu kommunep immikkoortunut pilersaarusiorneranik nassuiaat immikkoortut pilersaarutaannik arlalinnik ta.kussutissartalik:.
2. Pi.lersaarusiap ilaa iluserisassanut pilersaarutinik arlalinnik imalik: illoqarfmunut nunaqarfinnullu k:illeqarfirmut pilersaarut, nunaminertatnilc 'kom.:.· munalbestyrelsep nunaminertanik aalajangii~
.suuff~ takutitsisoq. Nunaqarfmnqt llimanamut, Oqaatsunut, Qeqertamut Saqqamullu pilersaarutit. Ilu~ssat illoqarfianut ilusiliussaq pingaarneq ~ulissallu illoqarfiata iluani immikk:oononatmt pilersaarutit suku.nliinerusutiinaasak:illingi. Kiisalu kommunalbestyrelsep illoqarfmuni nunaqarfmnilu killeqarfinni nunaminertanik atuin issamut ak:uersissutaannut ·najoqqutassat.
KILLINGITIT ANIK AQUTSINEQ AKUERINNINNERLU
Pilersaarusiornermut inatsisilersuinermi killingititariiK: aqutsinissamik rilalittarisassaq aalajangiunneqarsiinavoq, tassani piler~aarutit suulluuriniit im~ p.ilersaarusiomerup pingaamerusup inissisimaneratakilleqarft.isailrianiittussanngorlugu peqqussutaall~ni. Taatn~.u~ ko~unemut pilersaanisiaq nulla tamakkerlugu pilersaarusior..: nennut akerlioqqusaanngilaq, immikkoortunullu pilersaatutit, soorlu illoqarfiup iluani immikkoortumit'pilersaarutit kommunemi pilersaarunimi killingititat aalajangiunneqarsimasut malittarisussaav.aat.
Kommunemut pilersa:arut naalakkersuisunit akuerineqartussaavoq, tassaavorlu kommunemi siunissami ineriartomermik kommunalbestyrelsep inatsisartullu akornanni ,isu~aqa.tigiissutitut" i~igineqartartoq.
l;'aama~ttuinik inatsi~itigut aalajangersakkarii piu,. masaqaataavoq kommunalbestyrelsep kommunemut pilersaarutip nutartertarnissaanut pisussaatitaanera.
Jnatsisit tungaatigut toqqammavigisaq 9
KOMMUNEMUT PILERSAARUTIP NUTARTERNERA
~OID;ffiunemu~pile~arutip nl:ltartersartalnis~aanut m~tsisitigUt aalajangersakkat isumaqarput kommunemJ)t pilersaarusiomeq tassaasoq pilei'saaru.sioll)ennik suliaqarneq inge~lattuarneqartoq. Kommunalbestyrelse pisussaatitaavoq kommunemut pilersaarutip nutartertuaniissaa taamaalillutik pilersaarummi paasissutissat pisoqalinatillu amigaateqannginniassammata.
Kommunemut pilersaarutip nutar.ternissaanut suleriaasi~slmik aalajangersirnasunik takussutissaqann~ilaq, naalakkersuis1,1ll_i erseqqiss.aavigi. simavaatpilersaarwnmut nass.uiaatip ·(komt11unep ineriartorneranut kominunemut pilersaarutip .toqqaJiunaviisa anguniagaaSalu allattorsimaffiat) Ukiumoortumik nu.tartertarnissaa ·pingaartinneqartassasoq.
• I
Taamaaliorni.kk:ut qulakkeemiarneqarpoq iluserisassatigut aningaasallinikkullu pilersaarusiomerit ataqatigiissittuarnissaat, ilaatigut kommunep ~anaartugassatu~ kissaatigisaasa inissingersuusiomerullu ataqatlgiissinnissaasa qulatclceemissaat siQnertai'alugu, ilaatigullu Namminersotnerullutik Oqattussat aningaasaliinissaminnut pilersaarusior'nerata kommunalbestyrelsellu missingersuusiornerata ataqatigiissinnissaannut toqqammavissamik pilersitsinissaq siunertaralugu.
Kqmmunetnut pilersaarutip imtintertuarnissaanut · toqqammavissatut kommunalbestyrelsep aala-· · jangiussi~avaa ukiunioortumik pilersaarusiorfis~ut:ileqquss~. aallartitsiniarluni .
1.1.2. UKIUMOORTUMIK PILERSAARU· SIORNERMUT ILEQQUSSAQ
Ukiumoortwnik pilersaarusiornermut ileqqussap
11ersearus1 amut nessu1eat e 1e u e rts a q .
1:11 s s1 ngersuvt eku.erl sag . Nemm1narsornerullut11C 0-
, q.artusso t q1 suorl ao teet
.. H1sstngersuummut s 1unnersuus1 aq.
P11arsaerustamut nessuteet1 m1s1ssoqqtnnare .
Pertus1 ssatut pi lersaerut 1 t mts1sso~q1tfnerl .
lltustsset nuteat.
. P p 11,t 1 kk 1 p tungaet 1 gut sultar1naro.
H1sstngarsuus1ornermt k1111ngtsesset nalunoarut tg1nart.
Fig. 2.- Ukiumoortumik pilersaarusiornermut ileqqussaq
10 llulissat kommuneannut pilersaarut 1994-2004
nassatarissavaa pilersaarusiornennot nassuiaat manna ukiut tamaasa januarip kvartaliani misissomeqartamissaa, tassani pilersaarusiornermut nassuiaatip pisarialimmik a1lanngortinneqarnissaanu.~ toqqammavigisat allannguut_eqarsimanersut paasiniarlugu. Figur 2 innersuussutigineqarpoq.
Pilersaarusiornermut nassuiaammi pilersaarusiomermut toqqammavig1saq nassuiatneqarpoq komrnunemilu immikkoortunut pilers~siomerit san.uWneqarput J~eri~torsi,~ari~rn.t~ll~ nal~q,qussarneqarluti:k, tamannalu toqqammaviga~ugu pilersaarusiorrtem'l.ut naiisuiaammut nuta.rti:kka:mut si~nersuut peiiusissatu·t pileJ;Saarut:inik, Ukiumut missingersuusiorfunmutukiunu.Iiu tullinnguuttunut pingastinut rilisslliuuteqarfiusunu~ pilersaaru!~sunilc nutaanik imaqartoq suliarineqassaaq.
Aprilip kvartaliani pilersaarusiornermut nassuiaammut siunnersuut politikkikkut naliler~ ri~qassaaq; tassani' komrriunalbestyrels.eirn.it tainarmiu.sumut tullerilnniliornissaq piilugu oqallinnermik aaqqissuisoqarsinnaavoq. Tamanna toqqammavigaluiDJ ukiup tullissaata missfugersuutaanutkillingititassataalaj~giiffigineqassapput.
]!J./~p kvartalia,ni missingersuurnmut si:~nnersuu-siortoqassaaq. ·
Missingersuutip akuerineqamera pilersaarummullu · nassui-aatip· naggata~taas~ suliarineqamera oktoberip kvartaliiifii pissaltq: Pilersaarummut nassuiaat kommunep Namminersornerullutik Oqartuss.~t ukiumut naatsorsuuseriffimmut tullinnguuttumut aningaasaliisarnerminnut pilersaarutaanut kissaatigisanik nalunaarfittut toqqammavi\ivoq. Sanaartugassatut kissaatigisanilc siunner~ul;ltit nassj~mnerannut. il.anngullugu J~9.mmunalbestyrelse nuna tamakkerlugu pilersaani- · siomertnutnass~aanunu~oqaaseqaategarsinnaavoq
' tassungalu turing'aiillugu . ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu · iUoqarfimrimt nunaqarfinnulh1 politikkerisamut allannguutissatut sitinnersuutinik sa,qq ummi ussaq arsinnaalluni.
Taamatuttaaq ukiumi pilersaarusiorfigisami immikkut sammisaqarfiusinnaasut aalajangersaaffigineqarsinnaapput aaUartisameqarlutillu , taakkualu inemeri pilersaaru~ip nassuiaataata ukiumoor-
tumik aaqqissuunneranut toqqammavigineqartassapput.
Piler~aarutip nassuiaataata aaqqissuunniss~anut siullennut tunngatillugu ingammik kommunep ilusilersuinermut aningaasaqarniamermullu pilersaarusiorneri~~ ataqatigiinnissaat pingaartuutinneqassapput, tamannalu pissaaq imtnikkoortut ataasiakkaat pilersaarutaasa taakkualu periusissatut pilersaarutitaasa sukumiisumilc misissornerisigut.
Nona lamakkerlugu pilersaarusiomermut pituuugaancrit 11
1.2. NUNA TAMAKKERLUGU PILERSAARUSIORNERMUT PITU1TUGAANERIT
QuJaani taaneq3ltt1tutkommunemut pilersaarusiornennut maleruagassat .isumaqarput kommunemut piler~siQmeqnuna ~ak:keJ1ugupilersaarusior-nennut akerliusussaanngitsoq.: ·
0
Nuna tarnakkerlugu pilersaarusiomeq ilaatigutnuna tarnakkerlugu pilersaarusiomennut~eruagassanik pingaamernik inatsisartunit ukiumoortumik nuna tamakkerlugu pllersaarusiomennut nassui~ateqarnerrnik: toqqanunaveqartumilc aalajangersaavigineqarturiik nnaqarpoci, il~ti~u · ·~ainmhlersome.:. rullutik Oqartussat aningaasaliinissamut piler-
. saarusiomeranik ·imaqarluni. ~a ani.ngaasat ukiumut atuga8sat pillugit aalajangeiSakkami ·saq- 00
. qu_mmiunneqartunut naapertuuttuulluni, .~t
taarlu Nammiiierso!J}erullutik Oqartussat immikkoonunut pilersaarusiomeranik ttinngasuulluni:
1,2.1. NUNA T ~.MA;K.l(E~LUGU PIJ.,ER· SAARUSiORNERMUT NAJOQQUT ARISAT PINGAARNERIT ....
Naalakkersuisut komrnunemut pilersaarusiomermi eriagisassatiliuuseqarfiginerinutmina·tamakkerlugu pilersaarusiomer:mutnajoqqutarisat pingaarnerusut J 991-imi aalajange!~aayig,ai. A~ajangers~at N amminersorn¢rullutik Oqartussat N alunaarutaanni rir. 31-mi 30. oktober 1991-iine'ers\iniikotnillunemut pilersaarusiornen¢ eriagisassanik iliuuseq i¢igirminnerit pillugit .takuneq~i?naapput. : . . . .
Dulissat kommuneani eriagisariaqartut kultureqarnennut sunngiffimmilu s~sanut p~ersaarusior~errni nassuiarneqarput, takuuk imn1. 2090 llulissat illoqarfianut nunaqarfinnullu ilusissatutpilersaarutini. Quppersagaq 2 innersuussutigineqarpoqo
1'.2.2. UKIUMOORTUMIK NUNA TAMAK· KERLUGU PILERSAARUTIP NASSUIAR~ NERA
N~alaJdcersuisut inatsisartunut ~una ~erlugu pilersaarusiaq qulequtalik .,Sulineq Toqqiss~sima
nerlu- k.inguaatsinriut" 1994-imi ukiakk:ut saqqum~ miuppaa.
Nassuiaat toqqarrunavlttut sanunisat imrninnut ata-
qatigiittut aallaavigalugit suliarineqarpoq: Qanoq ilillutanaalagaaffiupisertitarisagaasa qaffaklciartuinnarnissaat qulak/ceersinnaavarput? aammalulnuiaqqtigiit ineriaitortinnerannut sinneqartoorutit iluahni ailguniakkat suut anguneqarstnnaappat, anguniakkallu taakku qanoq tu/leriissaarneqassappat?
Nuna tamakkedugu pilersaarusiap nassuiamera .~ajpqqu_~ral~g~ u.naJ?~n.ill~~gin.e.ryaasass~q tassaavoq aningaasaqarniarnikkutineriartortitsineq, pisaria:qartinneqartoq ilaatigut maannakkorpi'aq suliffissaaleqigut uldunilu tullinriguutturu sulisinnaalersussat 0 amerliartuinnartussat suliffeqarfigisinnaasaannik pilersi~sipissamut, ilaatigullu
0
inwaqatigllt pigisaqarluartut ataannamissaannut ineriartortittuarnissaannullu atoifissaqartinneqanut.
Oqallisaarusiap aallarniutaani sammineqarput .1960-imiit ulloq manna tikillugu· aningaasaqarniamikkut fumisstitissarsiornikkullu ajornartOrsiutit inissisimanerannik aanunalu aningaasaqarniamikkut ineriartortitsinissami periusissap nassatarisinnaasai. ~oortuani icingullermi pilersuinerup suliffeqarfiilluntltlatsinnut nuunneqartussat iill(Jlikkoonorisaannut naatsorsuutigisatut aningaasartuutigisas~at pillugit ~$issuiqeq saqg~rm.;ni.unneqa_g>oqo
lnutissutissarsiomerupineriartomeratal9llingititatut maleruagassartaasa Qassuiamera.nnj an!ngaasaqatriiarnikkut ineriartomerup suliffeqai"Iriarnerup pigissaarnerullu attatiinnarnissaannut annertusarnissaannullu _ tunngaviusutut tik.k:uarneqarpoq, taamatullu pigissaarnerup tungaatigut politikki.kkut anguniakkat piviusunngortinnissaa eqqarsaatigalugu.
AALISARNEQ
Aalisarriermik inuussutissaisiuteqarnerup attatiinnamissaanut ineriartortinnissaanullu periarfissat silarsuan,ni tunisassiaqamenni toqqammavigisan.ik aalajang~gaasarpoq~ Royal Greenland NS ukiuni kingullerili akit tukimut aallamerat illuanut saatinniarlugu kalaallit aaljsagaataasa pitsaanerpaatutsuliaaneri ilisimalersinniarlugit ussassaarutitigut suliffiillu inunikk:oortitemerisigut sulissuteqarpoqo
12 Dulissat kommuneannut pilersaarut 1994-~004
Kinguppannik aalisarnermut tunngatillugu naatsorsuutigineqarpoq kalaallit kinguppannik tunisassiaasa assigiinngisaarnissaat (kinguppaat qalipallitaammalukinguppaat uutat/ qalipaajakkat) annerp~isertitaqarfiujqrruw:toq, n~piffissaq qaninnenisoq isigalugu inirlaqatigiit aningaasaqarniarnerannut aalisariutinik angisuunik aalisarneq sinerissamutqanittumi aalisarnennutnaleqqiullugu periarfissarissaarnerugaluartoq. Aalisarnikkulli inuussutissarsiuteqarnermi nunarni suliffeqarfiit ikilisartariaqarnerat p~sariaqartinneqartuss~Ulvoq. Kinguppaat tungaatigut immik:koortortat assigiin-
, niitsut akoniaruu politikkip tungaatigut tulleriissaarisariaqarneqpisariaqartinneqartoq paasineqarpoq. Ilaatigummi,)nunami pisassarititaasut J.gllissa·qarfeqaipu~·:jJ~tigullu aa!isamenni inuutissa.rSi~teqarfiup .tunisassiorf~ni _ isertitarisinn_aasatpassua:. qarpoq.
Qaleralinniam~ut tunngatillugu paasin~arpoq u)civt:ri kingullenri av.ammut tunisat nalingat akit qaffakkia,rtotnerat avammullu tunisat amerliartu,. aamerat pissutigalugitqaffakkiartUaatsitna5oq~ iaa:.: maalilluni avammut tunisarisat nalingat naatsor_sussagaanniqaleralinnik tunisassiat tunisani trunaru tullersoriaalerSimalhmL ·
. NuQ_ap iluatigut aalisarneq ann,ertooq att.atiin-narneqassappat tunisassiornissamut periarfiss!it umi~uainiktunisassiolfe<iainikkutnunamiiuunni1t suliffissuit nutaat pilersinnerisigut annertusarneq~aqa&sapp-~t, nunap iiaani nun~p ,i}uatigut aalisagassat, ilaati.gut QeqertarstnipTunuani, ungasinnerusoq isigalugu piniagassatut periarfissaasunut naleqqiullugit amerlane,rujussuummata.
,. . . .
Paasineqarpoq nunap iluatigut aalisanieq qeqertat avataaimi aalisamermut naleqqiullugu · aningaasartornannginnerusoq. Tamatuma nunap iluatigut aalisarilerup siunissami periarfissarissaainerunissaanik takorluuineq uppernarsarpaa, aammali qeqertat avacaanni' aaUsarnenni sianisaarluni annertusaanissamut periarfissaqartoq . suli misileraaffigineqanngitsunik: ..
T AKORNARIARffiSINEQ
Nuna tamakk:erlugu pilersaarusiap nassuiamerani tikkuarneqarpoq takornariartitsineq nunatsinni inuussutissar~iutissatut pirtga~n1ertut · ~utaat~t
annertuumik misileraanissamut toqqammavissaqartoq. Tunisassaqarfinnik: naliliinerit isumalluarnartut saniatigut takornariartitsinennik
-inuussutissarsiuteqanterneq ingerlalluartoq suliffiSsaqarti~~arnerop tungaatigut pitsaasumik suniiiuteqarumiiartoq, aamm·alu saniatigut iluanaarutinik assigiinngitsunik nassataqarurnaartoq oqaatigineqarpoq; ilaatigut takornariat nunap iluani aqqutitpitsanngorsaavigineqarnerannutaningaasaliiffigeqataasinnaavaat.
INERIARTORNERMl..JT PERIUSISSAMUT SUNNil.JTEQAATIT ALLAT .
Inuussutissatsiutitaat ,Sakk<>rtuut" nutaat marluk, ta:kornariartitsinerup atortussiassarsiomerullu inuus·sutissarsiuteqarfimmik napatit.sisumik aalisarnermik · tapertallussisussat saniatigut nuna tarnakkerlugu pilersaarusiamut nassuiaatip nunami inuussutissarsiuteqarfiit, soorlu sanaartomermpt, s.uliffeeraqamennut,,inuutissarsiomennutaam.malu sullissine:nritit tuhngasut tap.etsersomissaanimt ineriartortiimissaa~ntillu pisariaqartitsineq eqqaavaa, taamaalilluni nunani allanit atortussanik pisiortorneq annertooq akimorlugu assigiinilgitsorpassuartigut. inuussutissarsiu teqarleq arneq ineriartortinneqarnissaat anguneqarsinnaammat.
ILULIS_SAT KOf\1~UNEA T A INISSISIMANERA
.. IneJiartortitsinis~amut- suliniutinut taaneqart\.mut tunngatillugu Ilulissat kommurieat naleqqul luartumik peqataanissaminut assigiinngitsunik §anioqqussinnaanngisanik periarfissaqar:po.q.
Inuussutissarsiornerup aaqqissuussaanera, ta-. kotnariaititsinlssamutperiarfissaatit, Qeqertarsuullu Tunua nunap tamarmiusup innuttaasa sisamararterutaasa'missaarinik ino.qa.rtiusoq illoqarfinni tallimani - Kalaallit Nunaannut sumiiffinnut allanut naleqqiullugu - fmm.lnnui (lanfttuusuni inuussutissarsiuteqru:feqainennuteqeersimaartumut assigiinngitsunullu aggu-ataarsimasllll1ik ineriarto~_tsinissamut akuupput pingaaruteqarluinnartut.
Inuussutissarsiornerup aaqqissuussaaneratnit tunngatillugu kisitsisitigut paasissutissat kommunekkaartumik tunisat amerlassusaannik naleqassusiinillu takutippaat Ilulissani kinguppannik
Nuna tamalclcerlugu pilenaarusiomennut pillltlllgaanerit 13
qaleralinnillu katillugit tunisat 1994-imi procentinngorlugit agguagaqatigigai 18% aamma 38%, nuna tamakkerlugu tunisat ~armik 19%-eralugu ko~-.,m~llu akQmanni naleqassutsip annerp~arta.ralugu. Ataani figur 3, turiisat nalingl innersuussutigineqarpoq.
Kommune %
Nanortalik o.~ Qaqortoq 1,5
,. • •• • J'-'W
Narsaq 819 'Paamiut •, .. , 0,?. · Nuuk· ·· .. 12,5 ManiitsoQ 11 ,1 Sisimiut 16,4 Kangaatsiaq . 0,5 Aasiaaf 6,6 Qasigiannguit E?A llullsS&t 19,0 Qeqertarsuaq 2,6 Uufnmannaq 5,3 Upernavik 6,9 Avanersuaq : 0,4 Tasiilaq .. . 1,3 lttoqqortoormiut 0,3
Katillugit 99,9
Fig . 3 - 1994-imi tunisat nalingi
1995-imut naatsorsuinerit inernerigallagaasa takutippaat llulissani.~ malittariissumik ldngllimarne.: q ar·si.masoq .taama·aqataanik S isimi uni q affariarneqarsimalluni. llioqarfiit taakku marlu.k aamma . 199~..,imut tunngatillqgu nuna 'tam.ak.kerliig\1 pis~t
· 35%-iinik j.unisaqarfitissaqqooqjut
Qeqertarsuup Tunuani 1994 .. imi pisarineqarput tunisat tamarmik: 35%-iat.
lluliss.ani ta.kornariartitsinermut ineriartortitsinis.sam..ut peri11ctissat .. tun~gatillugit Greenland Tourismip .,TakomariartitSinermut periusissamut oq~lissaitrut" innersuussutigineqarpoq, ta.ssani didruameqarluni ·tikomariattltsineriru.k ·inuussuti'ssarsiuteqamerup ineriartottinnissaani anguniarneqartoq aningaasat ukiumut 500 millioner kro~
net isertarisalemissaat, taakk:ulu affaat Qeqertarsuup Tunuani isertinneqartassastit.
Naatsorsuutit nassatarissavaatAtlanti.ku qulaallugu angallannerup annertunerulemerujussua, taamaa-
lilluni Dulissat mittarfiata tinunisartunut nunanittamalaaneersunut mittarfmngorlugu allineqarnissaa pingaaruteqarluinnassalluni.
Kommunalbestyrelsep paasisimavaa Ilulissat kommuneatnunatamakk.erlugu pilersaarusiomermi nassuiaatip anguniagai najoqqutaralugit nunatsinni inuussutissarsiuteqadimmik assigiinngisitaartumik eqeersimaarturirillu ineriartortitsinissamut aalajangiissutaasumik tapiissuteqarsinnaasoq, periarfissallu tamakku Dulissat kommuneanni mittarfiup nunanit tamalaaneersunit ti'Irunisartuntit mittarfi-
·' · gisalerlugu ·allilerneqapallanneratigut takussutiSsa.q~urilik Sakkortusarneqanimaartut.
1.2.3. 1995-2005-IMUT lNUTTUSSUSISSA- . MUT MISSINGERSUUf
Nuna tamakkerlrigu pilersaarusiornermut nassui~ aammi pil~rsuinermut imrnikkoortoqarfinnilu nuunneqartussani aningaas.aituutissamaatit KalaallitNtinaanni ki.sits.isjtigut ~paasissutissiiffhip ukioq 200~-ip tungacinut. ilmttussusi.ss~ut missinger-· suutip ineriartomera takorloorneqartQq tunngavigalugu misissuineq naggasiullugu ilanngunneqarpoq. Figur .4~mi inuttussusissamut missingersuutip kisitsisitai pingaarnerit takuneqarsinnaapput.
-' '
. 1995 2005 ' Allar:mg~.:~u~
00-04 10,2% 8,3% - 13,9%
05 - 14 17,4°/o 18,2o/o 10,3%
15- 19 6,3% 8,4o/o 40,7%
20-24 6,2o/o 6,8°/o 14,5%
25 -59 52,6o/o 49,1°k - 1 ,9°/o
60-- 7,2o/o ' 9,2o/o 33,3%~
Kat il l. 55.732 58.668 5,3°k
Fig. 4 - Inuttussusissamut missingersuutip kisitsisitai pingaarnerit
14 Dulissat kommuneannut pilersaarut 1994-2004
Inuttussutsit ineriartomerani illmagineqarsinnaanerpaaq tassaavoq inuiaqatigiit ikiorsiisarnerup tungaatigut nammatassaqarnerulemissaat, pissu;. tigalugu ukioqqo.rtuss.utsit tungaatmeeqqat inuusuttlj]lu amederiarn(frannik aartunalu utoqqaat amerleri~erujussuannik allannguuteqartussaammat. Ineriartorneq pisortat aningaasartuutinik missingersuutini akissaajaateqarnerulemennik isertitallu tamarmiusut allaanerusutnik agguataarnissaannutpisariaqartitsinissamiknassataqartussaq.
Inuttussusissamut ineriariomepnut ntiSsirigers':lut Kalaallit N~naanni kisitsisitigut pa_asi~sutis
siiffimmit suli.arineqarpoq nunalu tamillerlugu innuttaasuttatniasaaallaavigalugitsuliaalluni.Nqna tamakkerlugri' piiersaarusiap nassuiaroeran1,1t r:uissing.ersuum!:nut makku oqaaseqaataapp.ut:
\
,Ukiuni tullinnguuttuniinouttaasuta.merlassusaasa tamannius~tkisitsisitaasaineriartomeratingammik
erniusot amerlassusaasa ~ppariarujussuanieraonik, ~~¥ru~n~~~eranni 70-~~'1:1 aap~~eraiuii pisumitrnalunnaateqassaaq. Maa.nn;Udrut sulisinoaalersussat tassalu amat amerlanerit meeqqiorsinna_alerlutik ukioriligaat ukiutsiuliinut naleqqipllugit ikinneralaarsuusussaapput.
Arnat 20-24-nik tikiullit tikiunut qulinut naleqqiullugu ullumikkut marluk pingajorar.terutigiinnarpaat, 15-24-nillu ukiullit ullumikkumut naleqqiullugu 1984-imi marloriaataanik amerlas-
. suseqarptit. tartiafuma erriiusut kisi'tsisitaasa appariairieraniic nas·s·ataqariussaavo·q.
Ak:erlianit manna tikillugu ionuttaasut amerliartuaaginnarnerisa kingunerissavaa soraarnerussutis_iaqalersussat ukiuni tullinnguuttm1i soraarninngortussaasut amerliartuaaginnarnissaat.
Tamanna pissutigalugu suiiunnaareersut ilanngaatigereerlugii su.li~innaalersut . amerl~ssusaat appariassaat akerlianit ukiutik pissutigalugit soraamerussutisiaqalersinnaasut inalunnaatilimmik amerleriarnissaat naatsorsuutigirteqarluni.
I. januar i 994-imi 60-fnik sinnerlugillu ukiul'Ht tamatmik sulisinnaasunit innuttaasut arfineqpingasuusu t ukiumi 2004-imi pissusissaa arfinilinniit ataatsimut nalingilissavaa. Ilanngullugu missingersuummi takorloomeqarpoq · meeqqat inuu-
suttullu (0-19-inik ukiullit) innuttaasuni sulisinnaasuniittut 6%-inik amerleriarsimassasut.
SULLISSUSSINER.MOT PISSARISSAARNERMULLU. ANINGAASARTUUTIT AMERLERIARNERAT
Nuna tamakkerlugu pilersaarusiapnassuiamera najoqqutaralugu ineriartomerup tamatu~ nassatarisussaavai inunnut isumaginninnermut immikkoortoq arfimmi aningaasartuutit amerleri-
-arnerat, inganunik inunnik jsu~ginninnermut ukioqqortussuserlu naapertorlugu soraamerussutisiaqamernut tunngatillugu~ aammalu. muiaqatigut inunnik isumaginninnermut mnn·g-a·sutnik atugaasunik equngassus~~ernerup p_ipn_gitsoortinniarneranut sulissuteqarniamermut, naatsorsuutigineqarpormi a~inga_asartuut'it iluarsiartorn~risa
naatsorsuutigisaasut takkunnera ullumikkut aningaasaqarniarnerup ineriartof1lerata atuuttup nassatarlsaasa pakkerrii~saannut inonu.issasoq.
. ~ .· . .. . . . '; Atuarfeqarnermut ilinniaitita~mermullu immik-koortortami nunami tamanni atualersussat 1.300-nit missaan.nit. amerleriaateqassasut naatsorsuutigineqarpoq, tamatuma saniatigut innuttaasut ukiumikk:ut allanoguuteqarnerata naatsorsuutigisaasup nassatarisaanik peqqihnis'saqarfiup atomeqamerulernissaanut pisariaqartitsineq malittariiss·timik qaf(ariartussaasup naatsorsuutigineratigut.
Nuiia tamillerlu·gli pilersaanitip iiassuiarnera najoqqutaralugu aningaasartuutissat qaffakkiartorneranut suliniutissatut - suliffeqarfiit nutaat pilersinnissaata saniatigut - makku periarfissaapput: - inunnik isumaginninnermi akiliutinut piumasaqaatit annertussutsillu iluarsaanneri, - soraarnerussutisiaqalerflk. 65-inik ukioqalerfimmut atuuttaler~inneqarnera, - ilaatigut najugarisap isumannaarsarneranut, meeqqanpt tapiissutit Qajugaris~qar:ne.nnuUu tunngatillugu meeqqanut tapiissutinut malittarisassat akiliutillu allanngortinneri, - napparsirnmaviit" atorlmimerulenieri, - irrimikkut ittumi.k suliarinneriaat:Sit atorluarneru:. Ierneri, - suliarinninnissamut neqeroorutit ilaasa eqiterunnerat, - peqqinnissap tuq.g~tigut aningaasartuutit atitunerusumik nakkutiginissaat.
Nuna tamalcketlugu pilcrsaarusiome.rmut pituttugaanerit 15
INNlTITAASUNUT TUNNGASUT
1. januar 1995-imi Ilulissat kommunean.ni innuttaasut amerlassusaat tamakkiisut 4.497 -iupp~t llulissat 1lloqarfianni 4.052-iullutik kommunemilu nunaqarfinni sisamaasunut 445-iullutik.
1985-ip kingoma innuttaasut ineriartomerat figur 5-imi takuneqarsinnaavoq. 1985-90-imi ataatSimut amerliartomeqarsimasoq takuneqarsinnaavoq, 1990-95-imi akerlianik innuttaasut 1,6%-imik ikiler;iarsim8llutik. Innuttaasuni ikileriaateqarneq -taamaallaat ··nulissat ·illoqarfianut ·tunngasuuvoq, · piffissaqti~i : t~ss~n~ nun.~qarfiiJl~i Saqqami ann~rtoorujuss~~Ulllik 60%-imik amedetiaateqarsimalluni. ·.
1995-ip'lcingoma Dulissanut~u·ttaasut kisitsis.itaat· · Kataallitt-funaannikisitsisitigutpaasissutissiisa:ifiup nuna tamakkerlugu innuttaasut ineriartomerannik missingersuununi k:isitsisit allanngc:>riartomernut tUi:ii1gasut suliarisimasaat. naaperto~lu~f . tun~. ngaveqawut. ~una ~t?rl}lgu. innu~ut ine-· riartomerata ingerlanerata taamaaginnarnis.s~ naats.orsuutaavoq, innuttaasummi ukiumik.kut
. inissisimanerat nuna tamakk:erlugu ki.sitsisinut a~singummat. Aammattaaq illoqarflllllrii nunaqarfinnilu najugalh"t taarnaaginnartinnissaat ~laavigineqalpoq. Figui- 6 ·mnersuussutigineqarpciq.
Ukiumoortumik pilersaarutip nassuiarnerata misissuataartarneranut tunn&a~llugu jl~~s~agassat eqqarsaatigalugit innuttaasut :ineriaitor:niviat. milekutigilluarneqassaaq.
1985 1990
llulissat 3.929 4.191 . . llimanaq 94 86
Oqaatsut 78 63
aeqertaq . . 102 111
saqq~q 145 1:17
Kat Ill. 4.348 4.568
llullssat Kalaallit Asslglinngls-(%) Nunaat(%) tutaa
00·05 12,0 12,2 -0,2
06· 16 . 17,9 · 18,0 -0,1
17-24 10,7 9,9 + o;8
25·59 51,9 52,6 -0,7
60· 7,4 7,2 +0,2
·~Fig. 6 -l(lrruttaasut ukiumikkut inissisimaneri 1995 . ..
IMMIKKUT l1TIJMIK .IMMIKKOORTVNUT · ·roLrrnci<.EQ~RMIA10RNARTORSIDTIT
-Nuna tamakkerlugu piletsaarusiomemiut nassuiaammi imrnikkut' ittumik inunikk:oortunut politikkeq~ermi ajomartorsiutitnassuiameqarsimapput, ilaatigut siuliani u.ngasi.Qnerusbq eqqarsaatigalugu inerititsiniarilermtit tunngasumik politikkikkut anguiliatkanllc aammalu Naa.Iakkersuisut anitigaasartuutinik: annikillisiaanennut polltikldannik turingasunik imaq~mik .
Pilersuinermut immikkoortoq{lrfimmi, kallerup~~e~an~t, i~eqarPerp1Ut, kiass~e~ut telektullu atta~eqarniarnenn~ ~ ·.akigititat qaf.fannaviikkanut aammalu ~sartJ,J.inermut immikkodrtoqarfimmi, containerini.k: assartueriaatsimut nuukkiartuaarnenni
. a,ningaasaliissuti~ik aammalu timm.isart.unut suluusalinnut mittarfinnik nutaanik pilersuinennut tunngasuullutik.
1995 2000 2005
4.052 4.166 ~.265
84 86 88
63 65 66 . 110 113 116
1.88 193 198
4.497 4.623 4.733
Fig. 5 - I nnuttaas,ut ineriartornerat missingers.uullu
16 Dulissatiommuneannut pilersaarut 1994-2004
Tassunga tunngatillugu naatsorsuutigineqassaaq Aasianni Uummannamilu timmisartunut suluusalinnut mittarfittaassat Qeqertarsuup Tunuani Avanna3;11ilu 'takomariartitsinenni suliffissaqamiarnermut periarfissanik pitsaasu~ sunniuteqarfigisaqarumaartut, ineriartomeq Dulissani mittarfiup nunanit tamalaaneersunit timmisartunik: atomeqarsinnaasunngorlugu allisarneranik mittarfinnillu marlunnik aammalu Upemavimmi mittarfittaamut aallaavinngortitsinikkut sakkortusameqa.rsi.nnaasoq.
I nuu.ssutissarsiuteqame.rmut i!121?Jikkqortumut tunngatillugu nun~ tama,kkex:lugu pilersaarusiorn'ermut nass.t!i~tip suliffmnik .nutaaf#k pilersitsinissaq su,l:f,ffissaaleqin~rmik aiciuiniarnermut tuiingatiilug·u,; piss~ssaamerup tungaatigut sqliassat1Jt nukinginnartutut tikkuarneqarpoq . . Tassunga tunngatillug~ . Narnrp.inersomerullutik Oqartussat sulisinnaassutsip tamakkiisup sakkortusarnissaanut tapersersuutaasut immikkut ittumik suliniutit s.aliiutisstmavru malunnart~u . s~lliuti~tuarniarlugl.t. Tapiissutit iiiUll.i,kkpoltiteme.; qarput: · · · · · . "·· · · · ·
~- suliassaqartitsiniarnex:mut pilei'Saarusianut in.gerlanneqartunut, - aalisakkanik: tunisassiorfintV. suliffinnut, - suliffiit ataannartitaanissaat siunertaralugu ani-ngaasarsianut tapiissutinut, . - piffiss3.m.i sivikitsumi ·suliffittaassat pilersinniarneranni aningaasarsianut tapiissutinut, :. iiniilsuttun!lt allanlillu> suliffeqarfissatu{ ilin:niagaqamssatullu pilersaarusianut.
Kommunemi siullenneerutaasumik takomariar· titsinermut inuussutissarsiuteqarnennut tunngatillugu suliniutit aallartinneqartut periarfissaas1nmiasunillu na1unaarsuinennik aammalu atortussiassan,ik iluaqutiginninnis~amut . .periarfissB:t kommunemut pilersaarutip suliareqqinneranut atatillugu ~ammineq~qqikkum~arpoq.
Kommtinemutpilersaarusiomerinutqitiusututsammisarineqartussatut mma tamakkerlugil pilersaarusiornennut nassuiaatip illussaqartitsiniar:nermut tunngasutigut anguriiagassat ima nassuiaasersorpai PB20-mut (tassa kisennaanut najugaqaiigiinnullu 20-t sinnerlugit ukiullinnut najugaqarfissanik neqeroorfigineqartamerat) piumasaqartoqamissaq naatsorsuutigineqartutut · piumasaqarfigisat
assigiinngitsunik illuliortitsisarnik.kut matussusersinnaassasut. Aammattaaq illuliortitsineq tapiiffigineqartoq illoqarfinni illussaaleqineqarfiunerpaani ' pissaaq. 1991-'imi iliussaaleqinenni.k naatsorsuineq figur7 -inn takutinneqarpo<h tassanilu takuneqarsinnaavoq Ilulissat illoqarfianni annertungaatsiartumik illussaaleqisoqarnera, akerlianilli nunaqarfinni illussaqartitsinemeq nuna tamakkerlugu agguaqatigiissitanut assingullu.ni.
lliissamik Matussusiineq ptsariaqartitslneq {%) . .
-ca · Gt ~
llloqarfik 1.746 77
~ Nunaqarfiit 168 79
-=• llloqarfik 19.097 87 ca ca ~ .1: ca ::J Nunaqarfiit 3.831 79 ~z
Fig. 7 -fllussanik pilersuineq
Aningaasaqamennut pisortaqarfiup ineqamermut immi.kkoorioitaqarfiata illoqarfinni inissaaleqineq Jiaatsotsorsimavaa; tassanilu takuneqarsimiaavoq nuna tamakkerlugu aammalu Ilulissani aimikilliartoraluartoq llulissani nunamut tamarmut naleqqiu~l~gu p~ssutsitiluogers~martuusu~, figur ~innersuussutigineqatpo,q. · · ·
1990 1993 1995 % % %
llullssat illoqarfiat 34 22 14
llloqarfiit allat 21 11 ' 8
Fig. 8 - lnissaaleqineq
Illut nutarterneqar.nissaat pillugu Namminersorn~rullutllc Oqartussat illuutimik attartortittakkat 7.800-uusuni 4.500~inik sukumiisumlk nutarte~ rill utile suliaqarneq ingerlappaat, nunaqarfinnilu illut pillugit suleriaasissaq nunaqarfinni illut qanoq issusaannik pitsanngorsaasussaq illussaaleqi nermillu apparsaasussaq aaUartinneqarpoq.
Nuna camekkerlugu pilersaarusiomermut pituttugaanerit 17
Nunaqarfmni illut pillugit suleriaasissaq ilaatigut pitsorluttunut utoqqamullu illulianut tunngasuuvoq aammalu illut pisoqqat aaqqissuuttarialerujussuit piiflflrlssaannik imaqarluni.
NUNAQARFINNUT POLITIKKI Ui..LUTSINNUT NALEQQUITOQ
Nuna tamakkerlugu pilersaaruinmut nassuiaanuni qulequttami tassani ulloq manna· tikillugu nuna tamakkerlugu nunaqarfinni aningaasaliissutit ilimagineqartutut inei;Ileqarsiinanngit:Sut, aammalu paasineqartariaqanoq · nun~arfinni inunikkoorto- · qarfrit ilaan.ni piss¢ssaas~u~it ~gaatigut iluarsiiviginninn!ss~ut pi~luinnartumik pisariaqartitsisoqartoq, tunngaviusumik pisariaqartitanik soorlu eqqakkimik. isu[Jl.aginninnerit, imissaqarnhirneq najukkallu tungaatigutpissutsitpeqqinnissap t\ulgaatigut ajomartorsiuteqarfi ulluti.k.
Tamanna tunulequtaralugu nunaqarfmni inuus." s-utissaqaniiamennut aningaasaliissutit t.unisaqamermut~riarf4saJm~orii~enuwJL~Sain~ mitinneqarput riunaqarf"mni inuussutissarsiuteqarnertut toqqarrunavigisaq pingaarnersaq qulakkee~ni.arlugu aammalu ingammik illussaqamiarnerup tungaatigut pissarissaarnerunerup tungaatigut
lmmikk. pilersaarut 1996 : 1997
1. lnuutissa·rsiorn~rmut . o· · o · pflersq~rut .
2. lneqarnermut 18,7 28,2 pilersaarut
3 •. AflQa.llannerr;nut 0 0 pilersaarut
4. Avatangiisunut 0,6 0
pilersaarut 5. Pilersuinermut
2,0 2,0 pilersaar~t
6. Komm. ingerlataanut 1,1 0,6
pilersaarut 7: lnunnik isumaginn.
2,6 11 ,8 pilersaarut
8. Atuartimmut 0 0
pilerasarut 9. Kulturimut sl:lnng.
0 0 samm. pilersaarut
Kat.. mio. kr. 25,0 42,6
pilersitsini.kkut, aammalu kiffartuussinennik aallussivittut illulianut tunngatillugu. Tassunga atatillugu takkunaniinuussutissarsiuteqarfiusinnaasuniksanaalulqcanu~ ammeri~er;mu~.il.ii. tunitg~unut aaqqissuulluakkamikinenartortitsinissamutperiarfissaasimiaasut e.qqaneqarput. · .
Kommunemutpilersaarusiomermiksuliaqamennut tunngatillugu illut najukk:at qanoq issusiini.k, nunaqarfinni illunik piiaanissamik pisariaqartitsinennik aammalu aningaasaliissutinik pissarissaamermut tunngassuleqartunik pisarlaqartitsinermik misissui-
· soqarumaarpoq. ;·, · ..
1.2.4. NAMMINERSORNE.RULLUTIK OQART.USSAT ANINGAASALIINISSAMUT PD..ERSAARUSIORNERAT .
1996-1999-imi Ilulissat komtriuneannut Namminersomerullutik Oqartussat aningaasaliinissaminnut pil~rsaarutaat immikkoortu.l.druutaanut ag-guataarlugu naaciorsorneqanoq anlljgaasaqarnerrin1t
.... inatsfsip. ~~aartQ.IJlerrou~ tu.nrigasortaan~ ta,ku., neqarsinnaavoq, figur 9 ii!1lersuussutigineqarpoq. Takuneq arsinnaavc.><I piffiss;uni aningaasaliissutissat katillugit-k:r.-:91 ,3 millionit pilersaarutigineqartut.
1998 1999 Katillugit
: 0 0 0
19,1 3,8 69,8
1,0 3,0 4,0
0 0 0,6
0,4 2,4 6,8
0 0 1,7
0 0 14,4
0 0 0
0 0 0
20,5 9,2 97,3
Fig. 9 - Namminersorner:ullutik Oqartussat aningaasamssutaa_sa immikkoortunut agguataarnerit
18 Dulissat lcommuneannut pilersaarut 1994-2004
1.3. NAJUGAQARTITERNERUP ISIKKUA
Kommunemutpilersaarusiomennilcsuliaqamennut . tunngatillugu pisariillisaaniarneq siu~ertaralugu kommune immikkoortuni:tl suliaqarfiusunut immikkoortitemeqarpoq:
1.3.1.- llulissat illoqarfiat illoqarfiullu killinga 1.3.2. - llimanaq nunaqarfiullu killinga , 1.3.3. - Oqaatsut nunaqarfiullu lcillinga 1.3.4. - Qeq(maq nunaqarfiullu killinga L3.5.- Saqq~ nuriaqarnul!u killinga · 1.3.6. - Nuna sanaartorfiunngitsoq
·ruoqarfiup nunaqarfrillu killinganni kommunalbestyrelse nunaminertanut akisussaasuuvoq. Kommu'-. .
~emi nunaminertap sinn~ranut, m,mamut sa-naartorfiunngitsumut Naalakkersuisut akisussaasuupput.
Inuttuss~seqarnermut kisitsisit illoqarfir.nmut nunaqarfinn'ullu agguataarnerat 1980-i.lckunnili aalajaatsuusimavoq illoqarfimmi 90%-it missaanniilluni.kornmunellu nunaqarfiini 10%-it missaanniillwri: Nuna: tairiakkerlugu kisitsisinut nialittatiissunut nal~qiullu~u illoqarfimmi najugaqartut amerla.IJ.erupput.
Nuna· tarriakkerlugu ·piletsaar:usiomermut missuiaammi naqissusemeqartutut nunaqarfinnit illoqarfmnut innJ!ttaasut miutsiteriarsimanerat inuussutissarsioteqarfi.rui.ut pissarissaamermullu tunngasunik aningaasaliissutitigut killilerneqassasoq aallaavigalugu Ilulissat kommunanni nunaqarfiini riajugallit tnnuttaasut tamarmik ainerlassusaannit arnerlassusaasa malittariissumik ikileriaateqassannginnissaat naatsorsuutigineqarpoq. ·
1.3.1. ILULISSAT ILLOQARFIAT, PINGAARNERUSUTUT ILUSILIUSSAQ
llulissat illoq~annut.i~usiliussaq pingaameq fl.gur 10-.l)li takutinneqarpog pingaarnerusumillu ruulaavigalugu rnan.na tikillugu atuuttuusoq ... nulissat iiloqarfiamitpil~rsaarut t'984-1995". Inissa,qassutsip pilersaarusiorfiup iluani pisariaqartitsineq matussusersinnaagaa nalilerneqarpoq.
Oq~uft.iup Ataata (Kirkebugtip) t,~miarsualiviuJlu
akornanni matoqqasumilc sanaartorfioreerluni illoqarflk ulciuni kingullemi 30~ t missaanni kimmut, 'laijammut kangimuiiu siamrnariartorsirriavoq nuna 2,3 x 1,6 km-it missaat inissisimaffigilerlugu.
Kommunemut pilersaarumrni inunikkoortortanut pilersaarusiomermut k:illingititaasa illoqarfiup kujammut a1)eqqi~eqamissaanut- il.kiuni.kingullemi tamaani illoqarfik allilerneqarnerusimasumi -periarfissippaa. - '
Mittarftk illoqarfiup avanna,mut kangiata tungaani · 3,5 km:.inik ungasissusilimmi inissisimavoq. ·
Pingaamerusutut i)usiliussap illoqarfiup killingata. iluani nunaminertat illoqarfirn.qri atugassatut aalajangiunneqarsimasut imarai. llloqarfiup killingata nuniltaasa s!nneri .innuttaasut atqrsinnaasaannik: assigisaannillu imaqarput. lmmi.ldq:lortuni tulliuttuni ·kommunep iriunik:koort1.mut ataasiakkaanut pilersaarusiomeranut tunngasuni kommunalbestyrelsep illoqarfiup iner.iartornissaanut anguniagai pingaarnerusutut ilusiliussamuf na1eqqiwlugit nasstilameqarput, kommunemullu pilersaarutip suliariner.ata ingerlanneranut atatillugu sarnrriisani.k takussutissiiffimmik. sanasoqarumaarpoq. Ta:matuma saruatigut pingaarnerusutut iliisiliussaq, quppersagaq 2-mi imrn. 3-miittoq innersuussutigineqarpoq.
1.3.2. ILIMANAQ, NUNAQARFIMMUT PILERSAARUT
Ukiuni kingullerni qulini innuttaasu.t ineriartornerat figur 11-mi takuneqarsinnaavoq. Ukiuni kingulli- · unerusuni innuttaasut amerlassusaat malittariis~ sU:mi.k nik.ingaarsimahngitsoq takuneqarsinnaavoq.
Aalisameq inuussutissarsiornermu·t tufuigaviuvoq. Piniamissamut Kangiani periarfissarissaarpoq, tunisass.iorfllli nutartemeqarsimanngil(:),q ta~aattumillu tunisassiat swiarineqarsinnaanng.i..Uat
. ·. .,
1985 1986 1987 1988 1989 199) 1991 1992 1993 1994 1995
llimanaq 94 86 78 76 87 86 87 82 83 74 84
Fig. 11 - llimanami innuttaasut ineriartornerat
"lJ <>o·
........ ·o
b::l I
::::: .;:: -~-....
·- ~ -~
~ ~ :::s :::s ;:: -~ i' ~ ~
·i ~ .....
I ..t:l
ILULISSAT NORD
-Eml
1-'--}
~rllg anvendelse lmmlf<k!kkut lttumlk atugassaq
havne og 'erh~ uinlarsuallvllt Jnuutlssa'rslutlllu
fael~s fr1arealer tamanlt atom.
. . klausulerede zooer pallltsa_allukkamlk kllllllgaq
/ I
I /
/ /
/ /
I
udsnlt nord for omr.lde E7
I
·$ .. 1~1
/ /
r
" /
I /
I · / /
/
/ /
I I
/ /
/
/ /
/
/'1< I ~I I •,p,
I /
/ / . / '
/ /
/ /
' ',
/ /
/
/ /
/ /
/
/
/ /
/ · I' I
/
, ;' I
I I
/ /
I I
I · /
/
I I .
~. . I
/
"S-7
I /
/ /
/ /
/ /
I /
/
/ /
/ I
/
/ I
/ I
/
/S-18 I .
/ /
I /
I /
/ I
I I
/
z ~· 00 .! ~.
J ~ ""
-\0
ILULISSAT SYD
rn Abent boligomrAde ammasumik llluliorflssaq
(]] t~et boligomrAde eqim~unik inissialik
n:::r:m. havne og erhverv . l±:±±:f::l umiarsualiviit lnuutissarsiutillu
• f~elles formAl tamarmiullugu siunertaq
fmlles friarealer tamanlt atom.
ser1ig anvendelse lmmikkikkut lttumik atugassaq
G klausulerede zoner pallltsaallukkamik kllliligaq
/ ,_, / \
f I
S-16', I
. "r.- .. ~~:
S.-6
\ \ /
I . I
\ / / ' .... -' ' .... -, _______ ,.,.
• ' ' .... ' ' ' /
/ /
..... ~
.~ '"S ;::::;
I
CQ ~ ~
/ I ~· 1:15.000 ~
Najugaqartitemenlp isikkua 21
Kommunep sannavia tamanit atomeqarsinnaasoq naleqqutinngitsumik nunap timaatungaani irnaq ungasillugu inissisimavoq.
Nunaqarfiup atorsaasumik Ilulissanut, QasigiannguaitUtKangianullu qanittuunerata takomarianut t\lllngasunik atortorissaarusiorsinnaanermik (assersuutigalugu nunaqarfimini handelitoqqap illuutaasa iluarsaannerannut atatillugu) periarfissiivoq, taamaalillunilu uk.iup ilaani suliffiusinnaasunik amerlanngitsunik pilersitsisinn~uni.
llluutigisat_ ilaat iluarsartuuttariaqa.Ij>ut nutartertariaqarluti).J.U. lngammi,k utoqq~ut illuij<>l'W,ssaq
. pisariaq~oq. :~ . . :. ·. ~ . .
Angallannermut tunngatillugu .aqqusernit pisuin~ naallu aqqutaat iluarsaattiniaqlttput. Avannaanit kujammut sammisumik tunisassiorfimmiit sissiukkamut pisiniarfimmullu, ujarassiorfiup turigaan:ut aq<rusinertaliminik, mtHunnartumik ~itsann~~fSAA~innaayoq. . . .
Tunisassiorfiup eqqaani sissiugaqarpoq aamrn.alu pisiniarfiup.eqqaaai, umiatsianulli tulattarfeqarani. Nalinginnaasumik tulaffissaasinnaasutkippasinunik ariorlertillugu pi'tsaasuunngilla't umiatsianulfu oqqiffiusirtnaasu.mik: sapusiaasatut nunniorriissamut
: periarfis·saasinnaas~t nrisissomeqartariaqarpu~
Qulirniguulimmut rnittarfik nunaqarfiup arsaattarfiahiippoq nounn·eqamissa81u . misissortarlaqar
. poq. Utaqqisarfiusinnaasut pisariaqartinneqarputtaaq.
Pilersuinermutavatangiisinu/lu tunngasut: Eqqaaveqarflk pitsaar)et;usoq nakkutigineqarsinnaasumik ikuallaavittalik, anartarfinnik eqqaaveqarfissaq aalajangersim~oq,. .. kiisalu kussernit aaqqissuunne-, qamissaat kissaatigineqarput
Innaallagissiorfimmitpilersugaanerup allisarnissaa pisariaqartinneqarpoq innaaUagissiorfiullu timkeqarfia allineqartariaqarluni.
Imeqarneq tatsimit imeqarfiusumi t tankeqarfimmut sullulikkut atassuteqarnermit pivoq. Tankeqarfiup imartussusaa killeqarpoq inissisimaneralu siunertarisamutnaleqquttuunani. Tatsimitimeqarfiusumit
sulluliap atuutsinnera ajornakusoorpoq nunaqarfimmilu maqitsiviit naammanngillat. Tunisassiorfimmut imennik pilersuiffeqalemissaq pi~ariaqartinneqarpoq. Tarajuiaavik 1996-imi sananeqassaaq.
,•
Atorj'eqarfiit pisortatigoortumillu sulissussineq: Nunaqanunmi KNI~p pisiniarfia pitsaasuuvoq.
lllumik sullissiveqanngilaq. Meeqqanut paaqqinnittarfeqanngilaq, angerlarsimaffinnili paaqqinninneq pitsaasumi.k ingerlavoq. Atuarfik pisariaqartinneqartumut naammappoq. .
Ka~rsortarfik . pisoqaanngilaq atoduarporlu oga:-luffeeraqaxporl~. . ~
ArSartatfeqarpoq ukiuunerani qulimiguulinnut rillt-tarfiusartuinik. · ·
Illunik eriaginninneq nunamillu allanngu.tsaa/iuineq: N.amminersornerulluti)c Oqartussat Nalun~taatnr.,.~l30.l.Q.91 ~~eersoq ~orim1unemut pilersaaruSiomem:rl. enagisasSa:nilcnakkutilliinerariut tunngasumutatatillugukommunalbestyrelse §4-mut
,~ atatilluiDJ nunaqarfmni eriagisassatut soqutigisarisat suunerinik uppemarsaatinillu saqqurruniussissaaq. Tassunga atatillugu illiit ataasiakkaat mak:kutikk:uatneciassapput:
B-803, quersuaq 1741-meersoq, B-804, taraj.orterivik 1928-meersoq, B-806,· quersuaq aarnars~~ivi~sfmas~q.1950~hneersoq;B;S07,nluverttip illukua 1751-imeersoq, B-808, quersuaq 1950-imeersoq, B-810, oqaluffik 1908-meersoq, B-827, orsunik siatsiv1usitnasoq, kiisalu· handelip illuutitoqaasa eqqaani nunaminertaq.
Ilimanaq Ilimanallu nunaqarfittaata killinga komrnunalbestyrelsep Kangiata nunataanik nufloatut eqqissisimatitatut pilersaarusiomissamut ilanngussassamisut ilaavoq.
Nunaminertat sanaartoifigeqqusaan[lgitsut: Nunaqarfirrimut pilersaarumm'i qulimiguuliip mit
tarfianut tankeqatfimrriullu isu~nnaaJlisaanennut killigititassat aalajangersarneqarput.
Qulimiguullip rnittarfianut isumannaallisaanennut killigititaq N aalagaaffiup Timmisartumilc Angallan-
22 Dulissat konummeannut pile.rsaarut 1994-2004
nennut Qullersaqarfiata inuinnarnik timmisartuussisarnermut tunngasunut aalajangersagai tunngavigalugit aalajangersarneqarpoq. Tankeqarfiup eqqaani isumannaallisaanermut killingititaq tapkeqarfik kaajallallugu nunap annermssusia 20 ~-inik isorartutigisumikaalajangersagaavoq. Isuma.rtnaallisaanennut killingititaq Nalunaarut nr. 9 06.03_.87-imeersoq imerpalasut ikuallajasutpillugit najoqqutaralugu aalajangersarneqarpoq. Nunaminertaq Namminersomerullutik Oqartussani Peqqinnermut Avatangiisinullu PisortaqarflDlllli akisussaaffigineqarpoq. ImeqarfinnutpaQitsaaliukkatutkillingititaq Inatsisartut peqqussutaat-. nr • .12 ·22.12;1988-imeersoq, a-vatangiisinik ~anngutsaaliuineq pillugu ina~iscmut peqqussutaannit nr. 7;-imit 13.0~.~993-. . . imeersumit allanngortinneqartoq oajoqqutaralug\1 aalaJan,gersarneqarpoq. Nunaqarfurunut pilersaarut ~uppersagaq 2-mi, imm. 2.1.-imiittoq innersuussu:. tigineqarpoq: . ·.
L3.3. OQAATSUT, NUNAQARFIMMUT PI,LERSAARUT
Uki unildngullerni qulini innuttaasutineriartornerat figur 12-mi takuneqarsinnaavoq. Ukiuni kingulliu
" . nerusunj ,innuttaasut amerlassusaat nikingaarsimanngitsoq takuneqarsinnaavoq.
1965 1986 1987- 1988 1989 1900 1991 1992 1993 1994 1995·
Oqaatsut 76 74 71 62 62' 63 68 62 60 59 63
·Fig, 12 - Qqaa{~~ni _innuttaasut ineriar-t-or.ner(lt -~ - - .. i. : _._ - • · . •.. ·. ' . . .
I nuussutissdrs'iuteqarnermut toqqammaviusoq tassaavoq aalisarneq, llulissani tunisisinnaanermut periarfissaq aihirti: Ttinisassiotfikanrieminngitsuhik aalisakkanik panertitanik tunisassiorfiuvoq.
Kommunep sannavia tamanit atomeqarsinnaasoq iluarsaattariaqarpoq.
llulissanut qanittuunerup takornariartits.inermut tunngatillugu inuussutissarsiuteqarfiliornissanik periarfissiivoq, ingammik pisuinnarmik takorna-iianut qimussersaartitsi~emliiu. · ·
llluutig is at nutarsarta.riaqarput. Angallannennut tunngatillugu pingaarnerpaamik: sissiukkamit pisiniarfiup tungaanut aqqusinniornissaq pisarjaqartinneqarpoq. Taassuma saniatigut
pisuinnaat aqquserni annertoorsuunngitsut taaneqarsinnaapput
_ Si~siugaq atomenninit aserorsirpavoq aaqqissuuttariaqarlunilu, inissiisarfiit pitsaasuunngillal nerukillutillu. Umiatsianut ioissiisarfiit tulattarfillu anorimut kangisimmut sammisuupput assersuisuusinnaasumillu pilersuinissaq pisariaq artinneqarluni.
Oqaatsuniqulimiguullipmittarfianikpilersitsinissaq pisariaqarpoq.
Pilersuinermut avatangiisunullu . tunngasut. Nun~arfiup avannamut ldtaatungaani 5.00 m-inik u~g.asissusilimmiippoq eqq~avik, ikuallaavik nakkutigineqartoq aammalu eqqaaviss~q nutaaq kissaatiginarput
Innaallagissamik pilersuineq naammattutut isigineqarpoq.
.h,ne-WIP.t tanki tarajuiaa,villu 1994:-~ sananeqarsimapput
Atorfeqarfiit pisortati.goo~tumillu sulissussineq: KNI~p pisiniarfia quersuarlu tamarmik nutaat pigi-neqarput , ·
Meeqqanut paaqqinnittarfeqanngilaq. Atuarfeqarpoq naalagiartarfiutigisumik naammatiurriik angissu~ili~. .
lllunik eriaginninneq nunamitlu a/lanngutsaaliuineq: Namminersomerullutik Oqartussat Nalunaarut.aatnr. 313'0.10.91-irneers·oqkorruniinemut pilersaarusiomermi eriagisassanik rulldmtilliineranut tuongasumutatatillugukommunalbestyrelse §4-mut atatillugu nunaqarfinni eriagisassatut soqutigisarisat suunerinik uppemarsaatinillu· saqquin.miussissaaq. Tassunga atatillugu illut ataasiakkaat makku tikk:uarneqassapput:
B-62, quersuaq 1894-imi napparneqartoq, B~66, al-. Iaffik 1898-imi napparneqartoq1 B-11 I , katersortarflk 1923-mi nappameqartoq, B- 122, pisiniruflk 1921-23-mi napparneqartoq kii salu pisiniarfiusimasup, quersuup, allaffiup katersortarfiullu eqqaa.
Nunaqarfimmutpilersaarutquppersagaq 2-miimm. 2.2.-miittoq innersuussutigineqarpoq.
1.3.4. QEQERTAQ, NUNAQARF1MMUT PI-LERSAARuT .
I nnuttaasut ineriartornerat uki1,Ulikingullemi qulini figur 13-imi takuneqarsinnaavoq. Takuneqarsinnaasutut innuttaasut amerlassusaat ukiuni kingullerni nikissirnanngilaq.
1985 1986 1987 1988 1989 1900 1991 1992 1993 1994 1995
~ 102 98 114 '114 1'14 ht 103 119 11Xf 113 110
-fig. '13: Qeqertilmi innuttaasut'ineriartornerilt
Inuussutissarsiutitut tunngavigisaq. tassaavriq Tor- · sukattammi qaleralinniameq. 1992-imi nioqqutis-
. siorfik nutaaq atomeqalerpoq, tassani qaleralik llulissani suliareqqinnissaanut salinneqartarluni qeritinneqartarlunilu. Tamatuma saniatigutannildtsun:ilc pane~ui.riik nioqquti.ssiomeqarpoq. . . .
Kommunep sannavia tam~t atomeqarsinnaasoq 1991-imi napparneq(ijJ)Qq umiatsialiviit tulattar-: fiullu eqq~ut inissillugu.
11/uutigisat ilaat ~rfallatSaaliomissaat nutarternissaallu pisanaqarp<iq. Ukiuni :kingunexiri illut
·.'natnmineq sanaatarlallitnappam~arj,ut Ingammik utoqqaat illussaailni.k: am'erlisaanissaq pisariaqaz:tPln~~oq. .· ' . . '. ..
Angal/annermut tunngatillugu 1992-imi tulattarfik nutaaq sananeqarpoq. B-38-p piiamera.tigut/
'" nuunneratigut umiatsualiveqarfi.k: allineqarsinnaavoq.
Pisuinnaat aqqusemi nutaat sananeqarnissaat pi·sariaqartinneqarpoq, ,aqqusemilli biilinit ingerlavigineqarsinnaasut sananissaat ajornakusoorutissanaqarpoq.
QulimiguuJin:unut mittarflk nunaqarfiup avannaani 500 m-init ungasitsigisumiippoq utaqqisar~usinn~sunillu. san~oqarnissaa amigaataavoq. ~ ·
Pilersuinermut avatangiisinu/lu tunngasut: Eqqaavik qulimiguulimmut mittarfiup avannaatungaaniippoq inissisimanerata timmisartuussineq
23
assigiinngitsutigut ajomartorsiortittarsimavaa. Nakkutigisaasumik ikuallaasarfimmik. pilersitsisoq~ssaa inissarlu pitsaaneq kissaatigineqaxput.
Innaaliag1ssiorfiup pisinnaanera annertusartariaqarpoq. lmennik pilersuiiteq imermut tankinllt ississutsirnut isumannaallisagaasl,Uilit sikoqannginnerani imermik assartuummit immemeqartartumit pisarp.oq. Imennut tankip eqqaani taamaallaaq maqitsiveqarpoq. 1994-imi tarajuiaavik sananeqarpoq.
~ lkummatissamut. ;tankeqarfik ·mikivallaarp.oq nutaamillu tankeqar:filio!Jrissaq· p~ersaarutaavoq.
::..Atorfeqarf.iit .pisortatigoortumillu sulissussineq: ·Nunaqarfinuni'· ~-p· pisiQiarfia pisoqaavallaanngitsoq pigineqarpoq.
Meeqqanutpaaqqinnittarfeqanngilaqpaaqqinnittarnerilli. pjsariaqartitsineq naaperto.rlugu pilersinneqartarprit. Attiarflk naalagiarfiusarsimasoq oqal1,lffiliornerup .~goma ~g4larpoq. . .
Kat~rsortarflk 1977-imi napparneqarpoq illullu ·aaqqissuuiurissaa pisariaqaq>oq. :Oqaluffik nutaaq 1992-imi atomeqalerpoq.
Illunik eriaglnninneq nunamillu allanngutsaaliuirieq: . Nammirtersornerullritik Oqartussat Nalunaarut~t nr. 31 30.10.91-imeersoq kommunemut pilersaarusiomerm.i eriagisassanik nakkutilliineranut
. ··tunngastimut ataiillugu kommunalbes~else §4-mut atati.llugu nunaqarfmni eriagisassatutsoqutigisarisat suunerinik uppemarsaatinillu saqqummi ussissaaq. Tassun·ga atatillugu illut ataasiak.kaat makk.u tikkuarneqassapput:
B-38, toqqorsivik, B-40, quersuaq 1945-mi napparneqartoq, B-41, qullukk.iorflk 1943-:-mi nappameqartoq, B-43, aamarsuaasivik 1893-imi napparneq~oq oqaluffittaallu niuvertarfeqarfitoqqallu eqqaa.
Nunaminertat sanaartorfigeqqusaanng itsut. Numiqaifimrnut pilersaanit qul.in1igutiiinnut mittarfimnuit ·~nkeqarfiuilu. eqqaan1,1t isumannaal-lisaan.ennut lcillili1voq. ·
Qulimiguullip mittarfianut isumannaallisaanermut killigititaq Naalagaaffiup Timmisartumik Angal-
24 llulissat tommuneannut pilersaarot 1994-2004
lannennut Qullersaqarfiata inuinnamik timmisartuussisamennut tunngasunut aalajangersagai tunngavigalugit aalajangersameqarpoq.
Tan.k:~~up eqqaani is\liiUlllitadlisaanennut killingititaq tankeqarfik kaajallallugu ·nunap 8Imertussusia 20 m-inik .isorartutigisumik aalajangersagaavoq. Isumannaallisaanermut killingititaq Nalunaarut nr. 9 06.03.87-imeersoq imerpalasut ikuallajasut pillugit najoqqutaralugu aalajangersameqarpoq. Nunaminertaq Namminersomerullutik Oqartussani Peqqinnissamut A vatangiisinullu Pisortaqarflnuni •akisussaaffigineqarpoq. Nuna- · qarfimmut pilersaarut quppersagaq 2-.rni. inwL 2.3.miittoq innex:suussutigin~arpoq.
,. . 1.3.5. SAQQAQ, NUNAQARFIMMUT PI:. LERSAARUT
Ukiuni kingullerni qulini innuttaasutineriartorrierat figur 14-imi takuneqarsinnaavoq. Takuneqarsinnaasutut innuttaasut ukiuni. Jdngulliunerusuni a.rOederiarujussuars~ppuL . ·. . . . . . .· .
1985 1986 1987 1988 1989 1900 1991 1992 1993 1994 1995
Saqqaq 145 124 124 109 107 117 126 152 163 189 188
Fig. 1'4 :. Saqqanii in·nuttaasut ineriartoriterat . . ·. ~ . .
Jnuussutissarsiutitut toq.qammttvigineqarput piniarneq aalisamerlu. Tulattarfiup eqqannguaniippoq t;lioqqutissiorfik tisaavr~ta~ik .-.. Ni~q;.
·qutissiorfik toqqaannartumik tatsimit imeqarfiusumit sullulirrunik: atassuteqarpoq.
Konununep sannavia tarmmit atorneqarsinnaasoq nutaaq 1993-imi atomeqalerpoq. Nunaqarfimmi motoi'inut sannaveqarpoq namminersortumit ingerlaru:eqartumik.
Saqqaq takomari~ugajuttuuvoq, takornariartitsiriermilu inuutissarsiornerup" aniiertusarnera piffissamik tamakkiisuunngitsumik suliffinnik periarfissaqartitsilersinnaavoq.
1/luutigisat arlaqangaatsiartutaaqqissuuttariaqarput/ n u tarsartariaq arpu t.
Angal/annermut tunngatillugu. tulattarfiup pisiniar-
fiullu akomanni aqqusineq pitsanngorsartariaqarpoq, soorlulusooq nunaqarfiup kangiatungaanut qamutit assakaasullit aqqutaat kissaatiginartuusut tassaniimma~qulimiguuli.mmutinittarfik, eqqaavik sioqqanillu piiaaffik.
Umiarsualiveqarfik mikisuuvoq immikkullu ni .. oqqutissiorfimmut aqqutigisaq pitsanngorsartariaqarpoq.
Tulattarfik i.kkattumiippoq. Umiatsianutkommunep sannaviata eqqaani puttasunik tulattarfeqarpoq.
j • ' I •• I ! ~ 1f •' I>
QuUmiguulimmut mitt¢'Ik nunaqarfiup qeqqaniit avannamut kangimut. 600 11)-it mis~annik ungasitsigisumi~ppoq. Utaqqisarfiliornissaq .pisariaqartinneqarpuq.
Pltersuinermut miatangiisinul/u tunngasut.' Nakkutigisaasumik ikuallaasarfiliornissaq kissaatigineqarpoq. aammalu kussiuin.erit pitsanngorsarnissaat i~rriikkoortut ilaat qarsutsinernik akomusigaa~ta. · ·
Innaallagissiorftk: 1994:imi allineqarpoq tanke,qarfillu nut;aaq 1995-imi atomeqalerluni . .
Imen'nik pilersuineq nunaqarfiup avannaani 700 mit missiliorlugit ungasitsigfsumi · tatsimit imeqarfimmit ·.nioqqutissiolfimmi fmm:ertagaq aqqutigalugu pisarpoq. Sullulik tatsimutatertitsilluni pumpii$amikk:ut qerinaveersagaavoq.lnirne~niit. itileq. maqitsivinn-~t rriarlutinut illgetlateqqinneqartarpoq.
Atotfeqarfiit . pisottatigoortwnillu sulissussineq: KNI-p pisiniarfia quersuarlu tamarmik nutaat pigineqarput.
1992-imi illu sullissivik nutaaq atorneqalerpoq.,lllu katersortarftk 1992-imeersumut ilanngunneqarluni nunaqarfiup qeqqani inauttaasut ·Hluattut nutartigaavoq. Meeqqanutpaaqqinnittarfeqanngilaq innuttaa~ulli illuannj paaqqionittarneq . aaq-qissuussaavoq.
Atuarftk 1960-imi napparneqarpoq angissusaalu naammattutut isigineqarpoq.
Saqqaq oqaluffeeraqarpoq.
Najugaqartitemerup isikkua 25
.t\Jsaattarfikpinnguartarfillu atuarfiup eqqaaniipput.
11/unik eriaginninneq nunami/lu allanngutsaaliuineq: Nariuninersomerullutik Oqartussat ' Nalunaarutaat nr. 31 30.10.91-imeersoq kommunemut pilersaarusioniennieria~saniknaidrutilliineranut tunngasumutatatillugukommunalbestyrelse §4-mut atatillugu nunaqarfmni eriagisassatut soqutigisarisat suunerinik uppemarsaatinillu saqqummiussissaaq. Tassunga atatillugu illut ataasiakkaat makku tikkuameqassapput:
: B-61, quersuaq, pisoqaassusaailisimaneqanngilaq,B-69~ quersuaq 1922-m.i nappa~eqanoq. B-72, q~ersuaq 1893-imi nappameqartoq.ll-7 3, niuvertup illugisimasaa 1905-fm~, nappameqartoq, B:-.86, katersortar,fius~. B-143, oqalufflk 100_9-mi napparneqartoq kiisalu niuvertoqarfeqarfi~p oqaluffiullu eqqai.
Nunaminertat sanaartorfigeqqusaanngits{lt.' Nu-. .naqarfimrriut piler~a.ar\limrii quliqrigtiullip mit.tarf.ianut Wl-keqarfllll1llullU i&~aallisaan~(111u~ killigititassat aalajangersarneqarpu~ · ~ammalu imeqarfinnut pallitsaaliukkatut killingititaq.
' Qulimiguullip mittarfi~ut is.upw.imMllisaanennut. killigititaq · Naalagaaffiup T1mniisartumik Angallannerrilut Qullersaqarfiata ,. iini'inriarnik · timmisartuussisamermut. ·n1nnga8unut . aaiajarigefsagai tunngavigalugit aalajangersameqarpoq .
. :tailkeqarfiup eqqaam isumannaarusi8.h.eirn~i kii~. lingititaq tankeqarfik kaajallallugu nunap annertussusia 20 m-inik isorartutigisumik aalajangei'Sagaavoq: Isumannaallisaanerinut killingititaq Nalunaarut nr. 906.03.87-imeersoq imerpalasut ikuallajasut pillugit najoqqutaralugu aalajangersameqarpoq. Nunaminertaq Namminersomerullutik Oqart~ssani Peqq~nnissamut AvataJigiisinullu Pisortaqarfimmi akisussaaffigineqarpoq. Imeqarfinrtut pallitsaal.iukkatut killingititaq lnatsisattut peqqussutaat nr. 12 22.12:1988-imeersoq, avatangiisinik allaringutsaaliuineq pillugu inatsisaitut peqqussutaanriit fir. 7:-imit 13.05.1993-imeersumit allanngortinneqartoq najoqqutar-alugu aal;ljangersarneqarpoq. Nunaqarfimmut pilersaarut quppersagaq 2-mi, imm. 2.4.-imiittoq innersuussutigineqarpo.q.
. '
NUNAQARFllT PILERSAARUT AASA PAASISSlTITSSART AANNUT ILASSUT
Kommunemut pilersaarutip soliarinerata ingerlliimeranut atatillugu nunaqarfinnut pilersaarutinut toqqammaviusot nassuiameri paasi ssutissanik peqqissaamerusunik, ilaatigut illunut kisitsisitigut paasissutissariik, piiaanissanut siunnersuutinik illuliortitemissamullu aallaaviusutut pilersaarutinik ilalemeqarumaarput.
Tamanna ~ngavigalugu nut$emeritqanoq issusaat naju·gaqarfissani at:aasiakkaani ineriartomerup qulakkiisumik anguniagassaanqt aaJ.ajangi.inrarneq siunenaralugu, :er.seqqinnerusumik nalilerniarneqa,rumaarput
1.3.6. NUNA S~AARTORFIUN'NGfrSOQ
Tassunga tunngatillugu nunami sanaartorfiun.ngi.tsumi kommunep soqutigisarisa~u.t nunami
.. 'sanaartorfitinrigitsuniut pilex:saarusiorniss.anut . , pisarjaqartitsinerit misi~sol"l)eqa,rumCU!fPut.
Qupp.ersagaq 2-mi imm. 1.5. innersuus~utigineqarpoq . ..
'I
26 Dulissa1 kommuneannut pilersaarut 1994-2004
1.4. KOMMUNEP ANINGAASAQARNERA IMMIKKOORTUNULLU PILERSAARUSIORNERA 1.4.1. MISSINGERSUUT 1996
K~mmu~ep missingersuusiaani aningaasat tungaasigui periarfissaq, tassa kommunep iseititaasa aningaasarruutiiasalu assigiinilgissutaat kommunemut pilersaarummi anguniakkat immikkoortullu ataasiakkaat periusissatut pilersaaruta~ piviusunngitinnissaanut periarfissaasunut Ulajangiisuusumik pingaaruteqartuuvoq.
· ~ F • •••• • • ~ ·"' ,' ::· :: t .•• .. , ....... '1 '1: · . :· · ·. · ~~~ ·· i-:)~ ~· • • , . ... •0l, O
Kommunep anmgaasaqarruamerata nussmgersuut 1996-imiisildct.lafigur 15-inii takuneqarsiimaavoq. . . .;~:~·f:l. . . . . . ., . . . . .
miokr.
120
lOO
80
60
40
20
0
Ukiumut naatsorsuiffunmut 1994-imut ingerlatsinerup inemenvaa 5 mio. kr.-ngaj8nnik siruleqartoomeq ukiumullu. missingersuusiorfunmut 1995-'imut7 mio. kr.'-t sinnerlugitsinneqartooiuteqamissaq ilimaSuutigineqarpoq. Ukitimut missingersuusior~ fimmut 1996-imut ukiunullu missiliutaannaasumik naatsorsuU'finnut 1998-imut ~999-imullu ingerlatsinerup inemeri nakkartooruteqarfiunngitsut ilimagineqarput, 1997-imulli nakkartooruteqar-
.. .nissaq , ilimagineq~luni~ Mls.singersuusiami
n·aatsorsuu- missinger· missinger· ""issiliuut miS.siliuut missiliuut tit 94 slJut 95 stiut 96 97 · 98 ·· 99
- sanaartukkanut aningaasartuutit
ingerlatsinermut aningaasartuutit
Fig. 15 · Kommunep aningaasaqarnera
isertitat
Kommunep aningaasaqunera immikkoortunullu pilerawusiome:ra 27
nikerartiternerit ingerlatsinenni aningaasartuutit isertitallu annikitsumik qaffariamerat sanaartornermilu aningaasartuutit appariarujussuarnerat tak~tippaat Taamaalilluni ukiuni missingersuiffmni 1996-imi, 1998-imi 1999-imilu sinneqartoorutit 1999-imi sanaartorunriaariartuaamissaq tunngavigivaat.
1995-ip naanerani aningaasaatigisat 13.8 mio. kr.upput. 1995-illi naanerani ingerlatsinerliulemerup, suliffissuarmik matusinermik tunisassiallu ikiliartuaarneranniknassataqartup takutippaa 1995-ip ingerlanerani \-aningaasaatigilikkat atomeqartariaqaletnerat. T11~m~,attumik kom~unemi inuus~utis~arsiutaasussatut toqqammayim~k
imminutp.ap~innaas~akileraaruteqarnennut
toqqammayissaasunik supffinnik pisariaqartw,rik aallarniiviusumik inunnillu isumaginninnermi aningaasartuutinik ~n~rpaamik atui.{fi:usulilik pilersitsinissaq nukinginnarsilluinnarpoq. Minnerunngi~sumik sanaartortitsin~rup attatiinnarnissaanut.irrunaqalu allisailiissaanut periarfissaasut
eqqar~tigalugit... ; r , . .
1.4.2. KOMMUNEP IMMIKKOORTUNUT PIL)!;RSAARUSIAANUT J' AKUSSUTISSAQ
Kommiliiep immikkooitunut pilersaarutai pilersaarutinik qulingiluanut iirunlkkoortitartut ·agguataarneqarput, · kornniunep ingerlatsin~rmut . ilu.siligaanut tulluussameqarsimallutik katillutillu kommunep tamakkiisumik sullissineranik ima:qarltitfk~ · · I~mikkooriunut pilers.aa·rut{t qulingiluat · imatut killilersomeqarput tamaimik immikkut immikkoortoq ataqatigiissoq kommunal bestyrelsep politikkiliorfigisinnaasaa imaralugu, figur 15 innersuussutigineqarpoq.
IMMIKKOORTUNUTPILERSAARUnTSANANEQAATAAT
Immikkoq~gut pilers~tit ataasi.alckaat maklcu najoqqutaralugit sananeqaateqarput:
1. Irhmi.kkoortup pilersaarusiorfiup killilersomera nassuiameralu, ilaatigut inatsisitigut toqqan:unaviit immikkoortunul1u allanut ataqatigiissutit.
2. Pissutsitatuuttutineriartornerullu isik:kui,ilaatigut
ineriartomermut takorluuinerit ilanngunneqarsinnaallutik. 3. lmmikkoortumut pingaamerusumik anguniagarisaq, tassa kommunalbestyrelsep immikkoortumutunga8innerusoq isigalugu politikkerisaa. 4. Pj.lersciarusiukkap kommunemut pilersaanimmi ilu~tsimut pingaarnermut tulluussarneqarnera. 5. Periusissatut aningaasaqarnermullu ukiumi missingersuusiorfunmi ukiunilu tullinnguuttuni pingasuni missiliutaagallartumik naatsorsuusiorfiusunut pilersaarusiomeq.
· ·,Immikkoortut pilersaarutaasa assigiiaartumik aaq.:. qiss~g~etisa qulak.keerpaat,
. . -..i~oqrtortaqarfinnia.taa~ialdcaani qanoq iliusissat _,oqimaalutarll!gillu . ,siulliullugit sulias
. sanngortittarniss~ ·pisinnaanissaat, alliliinissa. mulh~ · pingaarnerusutut politikkeqarneq toq
qamma'VigaJugu kissaatit saqqummiussinnaaneri. aammalu - k~mmunemut pilersaarutip ilusaat pingaameq toqqartmiavigal1,1gu ilrunikkoortut assfgiinn.gitsut a,al.laavigalugi.t alliliinissamut kissaatit qqJmaaiuwshmarulis~t ataqatigiissaamissaallu, tassani nupaminertat pilersaarusiornissaannik pisariaqar. titsine~ qulaklciisumik nakkutiginnissinnaa,neq.
PILERSAARUTINI SAMM1SAT, PERIDSlSSATUT ANINGAASALIISSUTISSANILLU PI·LERSAARUTIT
lmmikkoortunut pilersaarutini ataasiakkaani · ·.piiersaarutini. s'a'nlrnisat · missingersu~siamut -
tulluussagaapput,'unmikkoortunullu pilersaarutinut ataasialdqianut periusissatut pilersaarutini takuneqarsinnaapput periusissatut pilersaanitit ataasiakkaat aningaasanut kontonut sorlemut atasuunersut Tamanna toqqammavigalugu periu~issatut pilersaarutit sanaartomermut aningaasaliinissamullu takussutissiiffii immikkoonunut ataasiakkaanut aningaasaJ..tissu tis sat pillugit pilersaarummik tamakkiisumik tapemeqarput Taamahliorne~ siunertarineqll!Poq ingerlatsinermut ilusiliussap. immikkoortukkuutaanut agguat3:arinriinnerup mi'ssingersuusiallu ata-qatigiissaarnissaannik pilersitSineq. Pilersaarusiornermut nassuhiat kommunemut pilersaarusiornerup missingersuusiornerullu siullermeerutaasumik ataqatigiissinniarnerannut misileraaneruvoq.
28
IMM. PILERSAARUT
1. ~NUUSS_UTISSARSIORNERMUT PILERSAARUT
2.1NEQARNERMUT PILERSAARUT
3. ANGAL~A~.NE.RMUT PILERSAARUT
4.AVATANGIISINUT PILERSAARUT
5. PILERSUINEAMUT PILEijSAARl)T
6. KOMMUNEP INGERLAT AANUT
. PI.LERSAARUT
. )
Dulissat kommuneannut pilersaarut 1994-2004
PILERSAARUTIP IMAJ
1. Assassorluni suliaq, nioqqutissiomeq, aalisarneq tplnlarneq
?· Sullissineq, niuverneq kaaviiaartitallu
1. lllut amerlisarneri 2. lllut pitsanngorsarneri 3. llluliornissamut piareersaaneq
1 ~ Aqqu.seri:lit pi~uin.naaJiu aqquserni 2. lnunnik angallassineq a:· Umiarsualiviit 4: Qulimiguulinnut mittarfiit I mittarfik
1. lmeq igitaq .. 2. Eqqaaveqarneq 3. Eqqakkat kemiimik sananeqaatillit
ALLAFFISSORNEQ
Sullassaqartitsinermut & lnuussutissarsluteqarnermut allaffeqarfik
Teknikkip tungaatigut allaffeqarfik
T.et<ni~p. tung~tigut allatfeqarfik
Tekoikkip Wng~tigut allaffeqarfik
1. lnnaallagiaq 2 • .' 1n1~Q ... 3. Kiassar,neq
Teknjkkip ~urigaatigut . allaffeqartik ·: · ..
4. Tete
1 . Suliffeqarfiit 2. Oatserisartoqarr:1eq 3 .. lliv~qarfiit . 4. lllut sulllssiviit
T eknikkip tongaatigut allatfeqarfik
•• J
~--------------~------------------------~--------~-~. --~· ~ .. P'isortanifikiorslirierit 7. INUNNIK ISUMA
GINNINNERMUT PILERSAARUT
2. Pinaveersaartitsineq 3. Suliassaqartitsiniarnerit 4: Meeqqat rru:.iusuttuilu 5. Pitsorluttut 6. Utoqqaat
8. ATUARFEQARNER- 1. Atuarfiit MUT PILERSAARUt ~- .~TI::mu~ ilinniarneq
9. KUL TURIMUT SUNNGIFFIMMILU SAMMISASSAQARTITSI
NERMUT PILERSAARUT
1. ·Kulturi 2. Sunngiffik 3. Takornariartitsir)eq =·. 4. Eriaginninneq
Fig. 16 - Immikkoortunut pilersaarutinut takussutissiaq
Jnunnik · isumaginninnermut allatfeqarfik
. '
Kultureqarnermut llinniar titaanermulllJ: all~ffeqartik
Kultureqarnermut iii n niartita:anermullu aliatteqarfik