Informatika e Biznesit

Besart Hashani

Bazat e te dhenave…

• Mekanizem per ruajtjen dhe manipulimin me te dhenat

• I mundesohet shfrytezuesit manipulim me ilehte, me i shpejte dhe me efikas me te dhena

• Koncepti i bazave te te dhenave tingellon sikoncept mjaft teknik.

• Bazat e te dhenave i perdorim jashtezakonishtshume ne jeten e perditshme.– Ndonjehere nuk jemi te vetedijshem sa shume i

perdorim ato

• Shembuj te bazave te te dhenave?

• Bazat e te dhenave (DB) bejne qe:– te dhenat te jene te dobishme dhe funksionale,

– te dhenat te administrohen me mire,

– shfrytezuesit te gjejne te dhenat me lehte kur i nevojiten

• Te dhenat ne DB mund te jene te formatizuara ose tepaformatizuara.– Te dhenat e formatizuara kane format dhe strukture fikse.

Jane kuptimplote vetem kur njihet formati. Karakteristikeper sistemet informatike te ndermarrjes

– Te dhenat e paformatizuara jane te dhena tekstuale jo telidhura ndermjet vete sipas nje rregulli rigoroz. Karakteristike per sistemet informatike te bibliotekave, DB per botimet

• Te dhenat qe ruhen ne memorien e kompjuterit perfaqesojne entitete te caktuara

• Entiteti – nje person, vend apo ngjarje e caktuar

• Entiteti i ka atributet e veta dhe nderlidhjet e caktuara

• Entiteti eshte ajo per te cilen duhet te merreninformatat

• Shembull????

Shembull nga libri

Fusha e celesit eshte fushe unike qe perdoret per teidentifikuar regjistrimet e vecanta.Fusha e celesit duhet te jete nje fushe, vlera e se ciles nukperseritet

Problemet me fajllat tradicional

• DB me te vjetra??– Shume probleme

• Kalimi ne sisteme kompjuterike u be hap pas hapi

• Probleme te shumta me keto baza te te dhenave– Mungesa e fleksibilitetit te te dhenave– Redundanca e te dhenave– Siguria e dobet e te dhenave– Pamundesia e kembimit te te dhenave midis

aplikacioneve te ndryshme

Modelet e organizimit te te dhenavene baza te te dhenave

• Tri modele kryesore te organizimit tedatabazave:– Modeli hierarkik– Modeli rrjetor– Modeli relacional

CiliCili model model eshteeshte me me ii mire?mire?

• I shqyrtojme secilin model vec e vec

Modeli hierarkik i te dhenave

Perparesite dhe te metat• Perparesite

– Futje dhe largim i shpejte i te dhenave– Qasje shume e shpejte e te dhenave ne rrenje– Funksionon mire per organizimin e punetoreve, te

uzinave etj.– Funksionon me gjithcka qe ka te beje me nderlidhje 1

me shume.

• Te metat– Te dhenat mund te duhet te shtohen shume here.– Kerkim i ngadalte i te dhenave ne entitetet e ulta– Funksionojne vetem nderlidhjet 1 me shume– Duhet goxha pune per te krijuar nderlidhjet shume me

shume

Modeli rrjetor i te dhenave

• Me shume se nje rrugete qasjes deri te e dhena e caktuar

• Relacione shume me shume

Perparesite dhe mangesite• Perparesite

– Thjeshtesia – i thjeshte dhe i lehte per t’u dizajnuar– Qasja e lehte e te dhenave – me shume rruge– Me shume lloje te nderlidhjeve– Pavaresia e te dhenave – ndryshimet ne aplikacione

nuk ndryshojne te dhenat

• Mangesite– Kompleksiteti i sistemit – duhet te kuptohet mire

struktura e databazave te tilla– Mungesa e pavaresise strukturale– nderrimi i

struktures kerkon edhe ndryshime ne aplikacione

Modeli relacional i te dhenave

• Te dhenat paraqitenpermes tabelave qekane lidhje me njeratjetren

• Te dhenat mbahenfizikisht ne nje lokacionte njejte.

Perparesite dhe mangesite

• Perparesite– Thjeshtesi me e larte

– Menaxhim me i fuqishem i te dhenave

– Dizajnim dhe perdorim me i lehte i DB

– Pavaresi strukturale

• Mangesite– Fuqi kalkuluese me e larte

– Kerkesa me te medha hardverike dhe softverike

– Veshtire te ndryshohet DB

Menaxhimi i bazes se te dhenave

• Perfshine:– Administrimin e te dhenave

– Planifikimin dhe metodologjine e modelimit

– Tekonologjine e bazes se te dhenave dhemenaxhmentin

Sistemi per menaxhimin e bazes se te dhenaveDBMS

• Softver qe mundeson:– Organizim te centralizuar te te dhenave– Menaxhim efikas– Siguron qasje ne te dhenat

• Tri komponente kryesore te DBMS– Gjuha e definimit te te dhenave– Gjuha e manipulimit me te dhena– Fjalori i te dhenave

Trendet e bazave te te dhenave

• DB klasike – qendrore

• DB moderne te distribuara ne shume lokacione

• DB alternative– Te orientuara ne objekte

– Hipermedia

– Data Warehouse

– Te bazuara ne Web