INSTITUTIONALISERINGINSTITUTIONALISERING
Derde HOORCOLLEGE Derde HOORCOLLEGE INLEIDENDE CURSUSINLEIDENDE CURSUS
GOVERNANCEGOVERNANCE
1.1.
1 Begrip institutie1 Begrip institutie
22 staatsvormingstaatsvorming
3 3 beleidsdynamiekbeleidsdynamiek
4 4 markt/overheid / markt/overheid /
ppspps
5 5 trauma’s en crisistrauma’s en crisis
verkokeringverkokering55 interactieve interactieve
beleidsontwikkelingbeleidsontwikkeling interdep interdep
ontwontw
Begrip institutieBegrip institutie
Zingevend arrangementZingevend arrangement Waarden in het gedingWaarden in het geding Kan samenvallen met Kan samenvallen met
organisatie maar hoeft nietorganisatie maar hoeft niet Ook regelsysteem kan institutie Ook regelsysteem kan institutie
zijnzijn Solide, niet vluchtig, gestoldSolide, niet vluchtig, gestold Kent endogene en exogene Kent endogene en exogene
dynamiekdynamiek
staatsvormingstaatsvorminggevangenendilemmagevangenendilemma
JanJanontwapenen ontwapenen bewapenenbewapenen
ontwontw 4,44,4 0,60,6PietPiet
bewbew 6,06,02,22,2
sanctionering afspraken sanctionering afspraken nodignodig
geweldsmonopoliegeweldsmonopolie
Leidt vrijwilligheid tot Leidt vrijwilligheid tot productie collectieve productie collectieve
goederen?goederen? Collectieve goederenCollectieve goederen
ondeelbaarheid ondeelbaarheid consumptie niet uitsluitbaar consumptie niet uitsluitbaar
In egocentrische samenleving In egocentrische samenleving bestaat het dilemmabestaat het dilemma
In altruïstische samenleving In altruïstische samenleving bestaat het dilemma nietbestaat het dilemma niet
Anarchisten: de staat is een Anarchisten: de staat is een prothese voor deugdzaamheid, prothese voor deugdzaamheid, want vervangt de plicht tot want vervangt de plicht tot morele verheffing door het morele verheffing door het geweldsmonopoliegeweldsmonopolie
Cultuur van Cultuur van de Cultuur van Cultuur van de publiek domein marktpubliek domein markt
Geen winstbejagGeen winstbejagsalaris is genoegsalaris is genoeg
eer is belangrijkeer is belangrijk het dienen van het dienen van
het algemeen het algemeen belang staat belang staat centraalcentraal
deceive for the deceive for the sake of the tasksake of the task
zorg dat je niet zorg dat je niet op onwaarheid op onwaarheid bent te bent te betrappenbetrappen
pessimisme is pessimisme is normaalnormaal
zorg voor zorg voor fatalistische blikfatalistische blik
Winststreven is Winststreven is driving forcedriving force
rentabiliteit is rentabiliteit is belangrijkbelangrijk
gaan voor je gaan voor je eigenbelang is eigenbelang is legitiemlegitiem
contract = contract = contractcontract
wees betrouwbaar wees betrouwbaar tegenover duurza-tegenover duurza-me relatiesme relaties
calculeer risico’scalculeer risico’s optimisme is optimisme is
“must”“must” maakbaarheid is maakbaarheid is
verondersteldverondersteld
Besluitvorming publieke Besluitvorming publieke sectorsector
pluricentrischpluricentrisch
macht -georiënteerdmacht -georiënteerd
beheerst door onderling beheerst door onderling strijdige strijdige
overwegingenoverwegingen
trauma’strauma’s
verhoudingenverhoudingen
Macht oriëntatieMacht oriëntatie
regulerende gedragsmotieven regulerende gedragsmotieven politicipolitici
stemmenmaximalisatie stemmenmaximalisatie coalitie = middel coalitie = middel
interne partijhiërarchie interne partijhiërarchie
regulerende gedragsmotieven regulerende gedragsmotieven ambtenaren ambtenaren
budget maximalisatie budget maximalisatie burocratic climbers burocratic climbers
(leiderschap)(leiderschap)
goal displacement goal displacement solution driven (probleem = solution driven (probleem =
afgeleide)afgeleide)
succes = centraal succes = centraal
StaatStaat overheid overheid
politiek politiek ambtenaar ambtenaar
anders anders dan bedrijfsleven dan bedrijfsleven
???????? ????????
Waarom een staat? Waarom een staat?
collectieve goederen collectieve goederen externalities externalities verdelende verdelende
rechtvaardigheidrechtvaardigheid
beleidsdynamiekbeleidsdynamiek
Ieder beleidssysteem brengt Ieder beleidssysteem brengt onbedoelde en onvoorziene onbedoelde en onvoorziene effecten met zicheffecten met zich
De beleidsontwikkeling was gericht De beleidsontwikkeling was gericht op optimalisering van bedoelde op optimalisering van bedoelde effecteneffecten
Ontwikkelwereld is optimistische Ontwikkelwereld is optimistische wereld, gevuld met blije mensenwereld, gevuld met blije mensen
Succes is geboekt met aanvaarding Succes is geboekt met aanvaarding van beleidsontwerpvan beleidsontwerp
Tragiek van de uitvoeringTragiek van de uitvoering
Onbedoelde onvoorziene Onbedoelde onvoorziene effecten treden op als gevolg effecten treden op als gevolg van reflexiviteit van het sociale van reflexiviteit van het sociale systeem waarop het beleid systeem waarop het beleid was gerichtwas gericht
Reflexiviteit komt tot Reflexiviteit komt tot uitdrukking in leerprocessenuitdrukking in leerprocessen
We onderscheiden vier We onderscheiden vier gelaagde categorieën gelaagde categorieën leerprocessen leerprocessen
leerprocessenleerprocessen
1: slimme ontwijking, 1: slimme ontwijking, ontduiking, sabotage, verzet bij ontduiking, sabotage, verzet bij constante waarden constante waarden
2: veranderingen, 2: veranderingen, aanpassingen van waarden aanpassingen van waarden betreffende beleidsdomeinbetreffende beleidsdomein
3: veranderingen van waarden 3: veranderingen van waarden betreffende de omgevingbetreffende de omgeving
4: veranderingen van waarden 4: veranderingen van waarden over hoe de wereld er uit over hoe de wereld er uit behoort te zien behoort te zien
Voorbeelden leerprocessenVoorbeelden leerprocessen
1: belastingontwijking1: belastingontwijking
2: verzet tegen marktwerking2: verzet tegen marktwerkingonderwijsonderwijs
3: verzet tegen marktwerking3: verzet tegen marktwerkingalgemeenalgemeen
4: omverwerping democratie4: omverwerping democratieof sovjetunieof sovjetunie
Wet afnemende Wet afnemende effectiviteit beleideffectiviteit beleid
Naarmate een beleidsysteem Naarmate een beleidsysteem langer functioneert, heeft het langer functioneert, heeft het de neiging afnemend effectief de neiging afnemend effectief te worden als gevolg van 1e te worden als gevolg van 1e orde-leerprocessen:orde-leerprocessen:
bestuurden gebruiken bestuurden gebruiken reflexiviteit om hun situatie te reflexiviteit om hun situatie te herstellen/ verbeteren, herstellen/ verbeteren, waardoor onbedoelde effecten waardoor onbedoelde effecten vermeerderen vermeerderen
Wet Wet beleidsaccumulatiebeleidsaccumulatie
Bestuurden reageren op Bestuurden reageren op afnemende effectiviteit afnemende effectiviteit karakteristiek:karakteristiek:
Opvoeren controle, handhaving, Opvoeren controle, handhaving, sanctioneringsanctionering
Verfijnen onderscheid in Verfijnen onderscheid in doelgroependoelgroepen
Ze hebben geen keus: voor iets Ze hebben geen keus: voor iets anders is geen momentumanders is geen momentum
Spiraal naar crisisSpiraal naar crisis
Beide wetmatigheden leiden Beide wetmatigheden leiden via een spiraal naar crisisvia een spiraal naar crisis
Crisis bestaat uit Crisis bestaat uit gepercipieerde extreme gepercipieerde extreme ondoelmatigheidondoelmatigheid
Pas dan is er momentum voor Pas dan is er momentum voor fundamentele verandering van fundamentele verandering van het beleidssysteemhet beleidssysteem
Verelendung?Verelendung?
Is het voorafgaande altijd waar?Is het voorafgaande altijd waar?
Nee, mogelijk zullen leerprocessen Nee, mogelijk zullen leerprocessen van hogere orde de effectiviteit van hogere orde de effectiviteit herstellen; voorbeeld: wetgeving op herstellen; voorbeeld: wetgeving op kinderarbeid geleidelijk effectiever kinderarbeid geleidelijk effectiever door 2e orde leerprocessen ten door 2e orde leerprocessen ten gunste van de beleidsnormgunste van de beleidsnorm
Grensgeval: het beleid wordt Grensgeval: het beleid wordt overbodig, want de gewenste overbodig, want de gewenste toestand vestigt zich vanzelftoestand vestigt zich vanzelf
Dynamiek Dynamiek
De wet van de afnemende De wet van de afnemende effectiviteit en de wet van de effectiviteit en de wet van de beidsaccumulatie behelzen beidsaccumulatie behelzen endogene dynamiekendogene dynamiek
Daarnaast bestaat exogene Daarnaast bestaat exogene dynamiek: van buiten komende dynamiek: van buiten komende veranderingen vragen om veranderingen vragen om aanpassingen in het aanpassingen in het beleidssysteem maar dit is beleidssysteem maar dit is gestoldgestold
VolatiliteitVolatiliteit
te ondersteunen systeem te ondersteunen systeem is politiek gevoeligis politiek gevoelig
waarom? waarom?
In welk opzicht? In welk opzicht?
IT systeem ondersteuntIT systeem ondersteunt
zelf politiek zelf politiek gevoelig? gevoelig?
Relatie tot politieke Relatie tot politieke gevoeligheid gevoeligheid
pluricentrischpluricentrisch democratiedemocratie coalities coalities stemmenruil stemmenruil checks &balances checks &balances
steeds meer actorensteeds meer actoren
ook onderlinge relaties ook onderlinge relaties steeds steeds wisselendwisselend
overwegingenoverwegingen
politiek: politiek: honoreren maat-honoreren maat-schappelijke schappelijke
dynamiekdynamiekΠάντά ρέιΠάντά ρέι
discontinuïteit discontinuïteit
ambtenaar: ambtenaar: ondersteunt ondersteunt politiekpolitiek
bedrijfsvoering bedrijfsvoering publieke sector: publieke sector:
doelmatigheiddoelmatigheid pol/ambt pol/ambt continuïteit continuïteit
PERMANENTEPERMANENTESTRIJDIGHEIDSTRIJDIGHEIDOVERWEGINGENOVERWEGINGEN
Trauma’s politiek Trauma’s politiek ambtelijke ambtelijke
actoren actoren
BudgetoverBudgetoverschrijdingschrijding
geen geen goedkeurende goedkeurende verklaringverklaring
parlementaire parlementaire nederlaagnederlaag
effectiviteits/ effectiviteits/ integriteits integriteits schandaalschandaal
obsoleet beleidobsoleet beleid doelmatigheidsdoelmatigheids
chandaalchandaal
FEZFEZ
ACC dienst/FEZACC dienst/FEZ
SG/DG/SG/DG/beleidsdirectiesbeleidsdirecties
beleidsdirecties/beleidsdirecties/DGDG
diffuusdiffuus uitvoerings-uitvoerings-
organisatieorganisatie
verantwoordingverantwoordingimmuniserenimmuniserenscapegoatingscapegoating
uitstralinguitstraling
WAARVOOR WORD WAARVOOR WORD IK GEBRUIKT DOOR IK GEBRUIKT DOOR
WIE?WIE?
adviseuradviseur Opdrachtgever van wie? Opdrachtgever van wie?
ActorenActoren
opdracht = opdracht ? opdracht = opdracht ?
Inhoud Inhoud
grenzen aan meebewegen ? grenzen aan meebewegen ?
DynamiekDynamiek
risico risico - aanvaarding- aanvaarding
- beheersing Positie- beheersing Positie
resultaten:resultaten: -product-product
-proces-proces
-posities -posities outcomesoutcomes achter de horizon achter de horizon actoranalyseactoranalyse
andere adviseurs actor andere adviseurs actor analyseanalyse
wie is opdrachtgever ?wie is opdrachtgever ?
2e kamer2e kamer
ministerminister
SGSG
DIRDIR
APLAPL
infostromen? infostromen? Beslislijnen? Beslislijnen?
Verhouding tussen Verhouding tussen beide?beide?
Recommended