AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ WYDZIAŁ WOJSK LĄDOWYCH - KATEDRA ROZPOZNANIA,
WALKI RADIOELEKTRONICZNEJ I DZIAŁAŃ PSYCHOLOGICZNYCH
„INTELLIGENCE PREPARATION
OF THE BATTLEFIELD”
/ROZPOZNAWCZE
PRZYGOTOWANIE POLA WALKI/
REGULAMIN: FM-34-130; 23maj 1989r.
HEADQUARTERS, DEPARTAMENT OF THE ARMY.
Tłumaczenie na potrzeby własne - kpt.Roman POLKO
1
SPIS TREŚCI
PRZEDMOWA__________________________________________________ 3
ROZDZIAŁ 1: DLACZEGO ROZPOZNAWCZE PRZYGOTOWANIE POLA WALKI ? ______________________________________________________ 5
ROZDZIAŁ 2: ROZWÓJ I WYKORZYSTANIE WYNIKÓW ROZPOZNAWCZEGO PRZYGOTOWANIA POLA WALKI. ______________ 7
GRAFIKA _______________________________________________________________________7
„TEMPLATES” /WSKAZANIA, OPISY, PROWADZENIE/ _____________________________8
ROZDZIAŁ 3: WYSIŁEK ROZPOZNAWCZEGO PRZYGOTOWANIA POLA WALKI_______________________________________________________ 10
ROZDZIAŁ 4: PROCES ROZPOZNAWCZEGO PRZYGOTOWANIA POLA WALKI_______________________________________________________ 15
OCENA OBSZARU POLA WALKI _________________________________________________17
ANALIZY TERENU ______________________________________________________________22
ANALIZA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH_________________________________52
OCENA ZAGROŻEŃ I WSKAZANIA DOKTRYNALNE /ZASADY DZIAŁANIA/_________66
INTEGRACJA ZAGROŻEŃ /NIEBEZPIECZEŃSTW/ ________________________________78
ROZDZIAŁ 5: WSPARCIE IPB. __________________________________ 106
GRUPY BOJOWE POŁĄCZONYCH BRONI /RODZAJÓW WOJSK/ __________________106
PLANOWANIE SZTABOWE _____________________________________________________107
OPRACOWANIE SYTUACJI _____________________________________________________110
WOJNA RADIOELEKTRONICZNA /EW/__________________________________________111
POZOROWANIE /MYLENIE, ZWODNICZOŚĆ/ NA POLU WALKI ___________________112
ROZDZIAŁ 6: IPB - PODEJŚCIE SYSTEMOWE. ____________________ 113
ZAŁĄCZNIK A: TAKTYCZNE IPB ________________________________ 114
ZAŁĄCZNIK B: PROCES IPB W WALCE W TERENIE ZURBANIZOWANYM148
ZAŁĄCZNIK C: PROCES IPB W OBRONIE POWIETRZNEJ, PRZECIWLOTNICZEJ I DZIAŁANIACH POWIETRZNYCH ____________ 190
2
ZAŁĄCZNIK D: OPERACYJNY SZCZEBEL WOJNY ________________ 231
ZAŁĄCZNIK E: IPB W DZIAŁANIACH PRZECIWPOWSTAŃCZYCH /COIN/ ______________________________________________________ 255
ZAŁĄCZNIK F: ELEKTRONICZNE PRZYGOTOWANIE POLA WALKI - /EPB/ _______________________________________________________ 275
ZAŁĄCZNIK G: IPB W DZIAŁANIACH NA TYŁY ORAZ W OBSZARZE TYŁÓW _____________________________________________________ 293
OBJAŚNIENIA UŻYTYCH SKRÓTÓW ____________________________ 311
3
PRZEDMOWA Celem tej publikacji jest wyrażenie niezbędnej roli jaką IPB /rozpoznawcze
przygotowanie pola walki / odgrywa w przygotowaniu następnej bitwy. Publikacja ta
koncentruje się na charakterystycznych wymaganiach IPB, które rozwijają się jako re-
zultat doktryny bitwy powietrzno - lądowej i poprzedzają szczegółowe instrukcje - jak
stosować IPB we wcześniej nie rozważanych przestrzeniach. Koncepcje zaprezentowa-
ne w tej publikacji nie są całkowicie nowe. Jakkolwiek, gdy doktryna uległa zmianie,
koncepcje te wysunęły na czoło naszych zainteresowań i trzeba je głęboko rozważyć.
Zasadniczą funkcją tej publikacji jest dostarczenie dowódcom wiedzy na temat
ostatniej doktryny IPB. Podaje ona również wskazówki, jak dowódca może wykorzy-
stać /użyć/ IPB w określonych sytuacjach. Sytuacje te zawierają: działania /operacje/
obronne i zaczepne, wsparcie działań /operacji/ na tyły, działania /operacje/ w rejonie
zurbanizowanym, powietrzną obronę artyleryjską /ADA/, działania /operacje/ przeciw-
powietrzne i powietrzne, operacje przeciwpowstańcze /COIN/, operacyjny poziom woj-
ny i wojnę elektroniczną. Chociaż publikacja ta nie zamierza być wszechobejmującą;
zaprezentowany materiał jest zgodny z aktualną doktryną armii USA w rozważanych
obszarach. Zamierzano, aby publikacja ta była na tyle kompletna, na ile jest to tylko
możliwe.
Publikacja ta opisuje proces IPB oraz jak użyć IPB jako bazy dla kontrrozpo-
znania /CI/ rozwoju sytuacji, celów, elementów pola walki wprowadzających w błąd
/mylenia/, a także do prowadzenia działań /operacji/ z zakresu wojny radioelektronicz-
nej. Koncentruje się ona na budowaniu faktów IPB przed przeciwnikiem i zarysowaniu
możliwości ich zastosowania /wykorzystania/ w działaniach taktycznych.
Publikacja ta ma służyć jako przewodnik. Żadna część tego dokumentu nie po-
winna być konstruowana jako ograniczająca swobodę działania dowódcom, czy też zo-
bowiązująca ich do trzymania się wyznaczonego, dokładnie określonego toku postępo-
wania w działaniu. Również żadna część tego dokumentu nie jest skonstruowana tak
aby implikować, że wszystkie graficzne opisy muszą być przygotowywane przez
wszystkie dowództwa we wszystkich sytuacjach. Inaczej mówiąc - dowódcy mogą
używać zaprezentowane informacje w każdy sposób odpowiadający /właściwy/ dla
konkretnego zadania i sytuacji.
Chociaż publikacja ta jest przeznaczona dla wszystkich żołnierzy armii czynnej,
rezerwy oraz jednostek obrony wewnętrznej, w sposób szczególny jest ona skierowana
4
do wykorzystania przez dowódców jednostek i sztaby wszystkich szczebli dowodzenia.
Określone partie i fragmenty przeznaczone są również do zastosowania czy też zainte-
resowania dowódców oraz wspólnych i połączonych sztabów dowództw: jednostek sił
powietrznych USA, sprzymierzonych sił powietrznych; marynarki i amerykańskich sił
morskich, państw sprzymierzonych, a także innych agencji informacyjnych i wywia-
dowczych.
Zawarte w tej publikacji informacje wybiegające poza doktrynę IPB, będą do-
datkowo włączone /zalegalizowane/ w FM 34 - 1 i FM 34 - 3.
Publikację tę popiera /wydana jest pod patronatem/ dowództwo TRADOC. Pro-
ponowane zmiany dla poprawienia tej publikacji przesyłać na formularzu DA Form
2028 na adres:
COMMANDER, US ARMY, INTELLIGENCE CENTER AND SCHOOL
ATTN; ATSI-TD-PAL, FORT HUACHUCA, AZ 85613 7000.
5
Rozdział 1: DLACZEGO ROZPOZNAWCZE
PRZYGOTOWANIE POLA WALKI ?
IPB jest kluczem do przygotowania do następnej bitwy. W czasie pokoju IPB
przygotowuje obszerny bank danych na każdy potencjalny obszar, który jednostki mogą
potrzebować do przeprowadzenia operacji. IPB szczegółowo analizuje te bazowe in-
formacje rozpoznawcze określając działanie przeciwnika, pogodę, rejon prowadzenia
działań oraz przedstawia tę informację graficznie. IPB jest inicjowane /wdrażane/ za
każdym razem, gdy dowódca spotka nowego przeciwnika, albo otrzyma nowe zadanie.
Jest ono uruchamiane wcześniej do przygotowania prowadzenia działań wojennych i
dostosowywane do ewentualnych zmian sytuacji. Jest to ciągły proces wspierający pla-
nowanie i wykonanie zadań we wszystkich działaniach.
IPB jest analityczną metodą stosującą redukcję niepewności /wątpliwości/ doty-
czących przeciwnika, pogody i obszaru we wszystkich typach operacji. Rozwój doktry-
ny walki powietrzno-lądowej odświeżył zainteresowanie operacjami /działaniami/ za-
czepnymi i stworzył potrzebę ofensywnego IPB. Zaczepne /ofensywne/ IPB - nie jest
nową koncepcją, ale dostosowaną do aktualnej doktryny IPB.
Doktryna bitwy powietrzno-lądowej koncentruje się także na operacjach tyło-
wych i potrzebie wsparcia przez IPB operacji /działań/ na tyły. Tymczasowe skupienie
uwagi IPB na operacjach tyłowych i wsparciu operacji /działań/ na tyły różni się tym od
zaczepnego i obronnego IPB, że koncepcja nie jest nowa. Dowódcy jednostek zabez-
pieczenia i tyłowych obszarów logistyki zawsze musieli analizować przestrzeń opera-
cyjną /AO/ dla określenia potencjalnych skutków oddziaływania przeciwnika, pogody i
terenu na wsparcie i zabezpieczenie działań.
Inny aspekt IPB, który nie został doktrynalnie określony, to tzw. „trzeci wy-
miar” walki - przestrzeń powietrzna. IPB - tradycyjnie określa pierwsze dwa wymiary:
szerokość i głębokość. Jednakże nowoczesna i dynamiczna wojna wymaga od dowódcy
zdolności uzmysłowienia sobie zagrożenia z powietrza /śmigłowcowego i samolotowe-
go/ oraz zrozumienia sposobu użycia sprzymierzonego lotnictwa, a także kalkulacji
obrony powietrznej.
6
IPB scala /integruje/ ocenę przeciwnika z oceną warunków meteorologicznych i
terenu dla określenia i oceny możliwości przeciwnika, jego miejsc wrażliwych na ude-
rzenia i możliwych wariantów działania. Wyniki działania IPB wspierają dowódców i
ich sztaby w procesie decyzyjnym. IPB dostarcza graficzną ocenę sytuacji odzwiercie-
dlającą prawdopodobne działanie przeciwnika oraz w formie graficznej rozkaz opera-
cyjny /OPORD/ - co pozwala dowódcy raczej dyktować warunki bitwy niż reagować na
działanie przeciwnika. Gdy rozpoczynają się działania wojenne, uaktualniona sytuacja
staje się osiągalna, graficzna ocena z rozpoznania, czy też zadanie /OPORD/ zmieniają
się dynamicznie wraz z sytuacją na polu walki. IPB pomaga dowódcy kontrolować bi-
twę /walkę/ poprzez mówienie mu kiedy przeciwnik może najłatwiej wejść w obszar
bitwy oraz gdzie i kiedy śledzone siły powinny się przemieszczać. W zakresie mylenia i
elementów wprowadzających w błąd na polu walki, proces IPB towarzyszy w obiek-
tywnym określaniu elementów wprowadzających w błąd, rozwija mylące przeciwnika
wydarzenia, plany, fabuły i koncentruje proces zbierania danych na określeniu - czy
działania pozorne są akceptowane, odrzucane, czy też oszukańczo /pozornie/ przyjmo-
wane /i kontrowane/ przez przeciwnika. Proces IPB pomaga w rozwijaniu sytuacji i
osiąganiu celu przez pokazanie dowódcom, kiedy i gdzie przeciwnik może najefektyw-
niej być związany ogniem, manewrem i środkami walki radioelektronicznej oraz kiedy
może zostać przechwycona inicjatywa.
Stosując grafikę IPB dowódca i sztab zidentyfikować najbardziej wartościowe
cele /HPTs/, kiedy będą one wkraczać w obszar walki. Najbardziej wartościowe cele
/HPTs/ - na podstawie których zbudowana jest koncepcja walki dowódcy będą atako-
wane tak, aby zmniejszyć efektywność oddziaływania sił przeciwnika, niszczyć i opóź-
niać je, a także wymuszać użycie przez przeciwnika następnych celi będących przed-
miotem manewru, wsparcia ogniem oraz oddziaływania radioelektronicznego wojsk
własnych.
Kiedy doktryna IPB jest stosowana w operacjach przeciwpowstańczych /COIN/,
dowódca musi przystosować ją do specyficznej sytuacji, jedynej w swoim rodzaju w
danym środowisku. Istota działań przeciwpowstańczych wyraża się przede wszystkim
w tym, że wysiłek IPB jest kierowany tak szybko jak tylko jest to możliwe przeciwko
ruchom powstańczym. Przed zaangażowaniem sił zbrojnych, w czasie fazy I
/budowanie logistyki/ i fazy II /uderzenie i rozwijanie operacji przeciwko prawowitym
rządom kraju/ powstania, dowódcy muszą efektywnie zbierać i opracowywać informa-
7
cje koncentrując rozpoznanie na zapobieganiu rozwijania się III fazy działań. Istota
użycia IPB do działań przeciwpowstańczych /COIN/ zawiera się w tym, aby tej III fazy
/konflikt konwencjonalny/ uniknąć.
Rozdział 2: ROZWÓJ I WYKORZYSTANIE WYNIKÓW
ROZPOZNAWCZEGO PRZYGOTOWANIA POLA WALKI.
Grafika jest podstawą analiz IPB. Informacje rozpoznawcze są często najlepiej
przekazywane za pomocą rysunków.
GRAFIKA
Produktami IPB są wojskowe mapy objaśniające, wielowarstwowe folie /opisy,
pokrycia - „overlay”/, zdjęcia lotnicze, mikrofilmy, a także szkice o dużej skali - z któ-
rych wszystkie możliwe są do pokazania /przekazania/ przy pomocy komputera, mogą
być sprawnie przez komputer obsługiwane /kierowane/ i opracowywane. Komputer nie
zastępuje w ten sposób pracy człowieka przy analizie pola walki i ocenie danych z roz-
poznania, lecz przekształca te dane w obrazy graficzne, jeśli tylko jest to możliwe. Gra-
fiki te stają się podstawą do planowania rozpoznania i operacji /działań/. Informacja jest
uaktualniana przez zmianę lub uaktualnianie obrazów graficznych.
Obecnie większość grafik IPB jest przygotowywana ręcznie przez powolny,
pochłaniający czas proces. Docelowo systemy automatycznego opracowywania danych
/ADP/ będą pomagać w analizie w procesie IPB. Automatyczny system opracowania
danych /ADP/ gromadząc dane i umożliwiając ich uaktualnianie - skróci czas potrzebny
na przygotowanie grafiki. Oczywiste korzyści z automatycznych analiz grafiki i obra-
zowania danych przewyższą wysokie początkowe inwestycje w czas i środki dla ich
rozwoju. Środowisko rozpoznawcze daje wysoki priorytet rozwijaniu tych systemów.
Kiedy staną się one dostępne /możliwe do wykorzystania/ i będą właściwie przygoto-
wane - grafiki IPB będą niedrogie, a całość łatwa do utrzymania.
Wyniki osiągane /rozwijane/ dzięki IPB wspierają wiele funkcji na polu walki.
Są one najbardziej cenne w działaniach dowódcy i sztabu rozpoznawczego. IPB wła-
ściwie przygotowane /rozwinięte/ przed walką: wykrywa luki w banku danych i jeśli
jest to tylko możliwe uzupełnia te brakujące informacje zanim padnie pierwszy strzał.
Wymagania, które nie mogły być spełnione, stają się naglącymi priorytetami we wspar-
8
ciu planu bitwy. IPB dostarcza podstaw do wykonania kompletnego planu uwzględnia-
jącego dynamikę działań oraz służy jako przewodnik do właściwego użycia sił i środ-
ków, rekonesansu, kontroli /nadzoru/ i celowego /ukierunkowanego/ zdobywania war-
tościowych danych.
„TEMPLATES” /WSKAZANIA, OPISY, PROWADZENIE/
Ocena zagrożenia i integracja danych są wykonywane poprzez techniczną anali-
zę wiadomości - podobnie jak „templating”. „Templates” - są graficznymi ilustracjami
/zwykle rysowanymi w określonej skali/ struktury sił przeciwnika, ich rozmieszczenia i
możliwości. Dostarczają one podstaw do wskazywania wariantów działania mających
przedstawić obraz pola walki na potrzeby ocen dowództwa oraz decyzji dotyczących
rozmieszczenia /przydziału/ zapasów /środków wzmocnienia/.
„Templates” - dostarcza porównawczą bazę danych do integracji /scalania/ tego
co wiemy o przeciwniku z wiadomościami o pogodzie oraz o terenie z jego charaktery-
stycznymi obszarami. „Templates” umożliwia nam graficzne malowanie możliwości
przeciwnika, przewidywanie jego prawdopodobnego działania w walce - jeszcze przed
bitwą, a także potwierdzenie lub zaprzeczenie naszych przewidywań po rozpoczęciu
działań wojennych. „Templates” są dynamiczne, dostarczają środków do nieprzerwanej
oceny przeciwnika - jego możliwości i miejsc wrażliwych, zmieniając się /będąc chwi-
lowo przedmiotem zmian/ tak jak dyktuje to sytuacja. Mogą one odzwierciedlać różno-
rodne charakterystyki przeciwnika, takie jak: rozmieszczenie sił, fortyfikacje obronne,
uzbrojenie i wyposażenie. „Templates” mogą być użyte w funkcjonalnych systemach
pola walki takich jak: artyleria, artyleria przeciwlotnicza /ADA/, inżynieria, C2
/dowodzenie i kontrola/ oraz w lotnictwie wsparcia taktycznego.
Tabela 2-1 pokazuje 4 główne typy „Templates” rozwijane i wykorzystywane w
procesie IPB.
Graficzne bazy danych rozpoznania, rozwijane i utrzymywane pod każdym
względem przez proces IPB, dostarczają podstaw do zbiorów i analiz wspierając rozwój
sytuacji i osiąganie celu. Zaopatrują one w materiały do planowania ważnych zdarzeń
na polu walki i działania przeciwnika oraz do przewidywania jego zamiarów. Porówna-
nie tych podstawowych danych ze zdarzeniami i działaniami mającymi miejsce na polu
walki - dostarcza dowódcy kompletną, terminową i dokładną informację.
9
TABELA 2-1: IPB TEMPLATES
TEMPLATE OPIS CEL /ZAMIAR/ KIEDY PRZYGOTOWANE
DOKTRYNA
Doktryna przeciwnika używa-na do różnych typów działań /operacji/, bez ograniczeń na-rzuconych przez pogodę i te-ren. Skład, formacje, szerokość pierwszych rzutów, głęboko-ści, ilość i proporcje wyposa-żenia, najcenniejsze cele /HVT/ - to typowe ujawniane informacje.
Dostarczyć podstaw do zintegrowa-nia doktryny przeciwnika z danymi o terenie i warunkach meteorolo-gicznych.
Ocena za-grożenia.
SYTUACJA
pisywanie /malowanie/ jak przeciwnik mógłby rozmieścić swoje siły /układać walkę/ i działać w obrębie ograniczeń narzuconych przez pogodę i teren.
Stosowany do określenia najbardziej niekorzystnego /krytycznego/ dzia-łania i ugrupowania przeciwnika. Dostarcza podstaw do rozwijania sytuacji i celu działania oraz do określania najbardziej wartościo-wych celów /HVT/.
Integracja zagrożenia.
ZDARZENIE
Opisywanie /malowanie/ po-łożenia, gdzie spodziewane są /mogą wystąpić/ krytyczne /decydujące/ zdarzenia oraz gdzie mogą pojawiać się naj-istotniejsze cele.
Używany do przewidywania powią-zanych czasowo zdarzeń w obrębie krytycznej przestrzeni. Dostarcza podstaw do całokształtu działań, przewidywania zamiarów przeciw-nika oraz określania dyslokacji i tras przemieszczania się HVT.
Integracja zagrożenia.
WSPARCIE
DECYZJI
Opisywanie /malowanie/ punktów decyzji i określonych obszarów zainteresowania mających kluczowe znaczenie dla ważnych zdarzeń i działań. Ocena z rozpoznania w formie graficznej.
Używany do dostarczenia rady /wskazówek/, kiedy taktyczne decy-zje są odpowiednio dostosowane do wymagań i sytuacji na polu walki.
Integracja zagrożenia.
10
Rozdział 3: WYSIŁEK ROZPOZNAWCZEGO
PRZYGOTOWANIA POLA WALKI Rozwijanie wyników działania IPB jest bardzo pracochłonne. Wymaga ono po-
święcenia i wysiłku personelu rozpoznawczego oraz innych członków sztabu, kierow-
nictwa i koncentracji uwagi dowódcy, a także współdziałania wielu innych elementów
poza dowództwem. IPB jest formalnym procesem w dywizji i na wyższych szczeblach.
Zabezpieczenie działań bojowych /CS/ i jednostki służb wspierających działania bojo-
we /CSS/ rutynowo rozszerzają /rozprzestrzeniają/ i wykorzystują wyniki IPB - rozwi-
jane w dywizji i korpusie - na głównym stanowisku dowodzenia w brygadzie, batalionie
oraz taktycznych i tyłowych stanowiskach dowodzenia /CPs/ . W brygadzie i batalionie
proces IPB jest bardziej nieformalny, stając się bardziej formalny tylko wtedy gdy czas
i środki na to pozwolą. Każdy szczebel dowodzenia wspiera IPB i dostarcza własne
opracowania podporządkowanym sobie elementom. Od podległych elementów oczeku-
je się z kolei rozwijania /rozprzestrzeniania/ otrzymanego, podstawowego wsparcia IPB
- do własnych, specyficznych zadań.
Dlatego też nakłada to szczególną odpowiedzialność na dowódcę - prowadzenia
procesu IPB w specyficznym obszarze operacyjnym /działań/, /AO/ oraz w obszarze
zainteresowania /AI/. Podczas gdy dowódcy będą koncentrować się na potencjalnych
skutkach oddziaływania przeciwnika, pogody i terenu na całość operacji /działań/, ma-
newrujący z przodu dowódcy kierują bezpośrednią swoją uwagę na ogień przeciwnika,
możliwości jego manewru i oddziaływania radioelektronicznego /EW/. Wyznaczeni
dowódcy tyłów operacyjnych bardziej koncentrują się na możliwościach wykonania
desantów powietrznych i ataków powietrznych przeciwnika, broni dalekiego zasięgu,
potencjalnym bezpieczeństwie oraz powstańczych i terrorystycznych zagrożeniach -
wykorzystując chwilowo IPB do efektywnej dyslokacji wspierających elementów.
Dowódca i zadanie rozpoczyna i kieruje IPB. Dowódca analizuje zadanie, na-
stępnie przekształca je w sposób bardziej dla siebie czytelny i przekazuje wytyczne do
planowania przez sztab. Wytyczne do planowania powinny zawierać priorytety dowód-
cy w zakresie wymagań stawianych rozpoznaniu /PIRs/. Jeśli dowódca nie ustali tych
priorytetów, IPB będzie rozpoznawało szczególnie ważne /krytyczne/ luki, które pomo-
gą sztabowi w rozwijaniu tych priorytetów w zakresie wymagań stawianych rozpozna-
11
niu /PIRs/. Jako, że proces IPB jest narzędziem do synchronizacji walki, wysiłki sztabu
stają się wysiłkami w zakresie synchronizacji.
G2 lub S2 /pomocnik szefa sztabu ds. rozpoznania lub oficer rozpoznania/ do-
starczają sztabowi wiadomości o aktualnej sytuacji przeciwnika - w tym o potencjalnym
działaniu przeciwnika w walce. Stają się one podstawą dla ocen sztabu. Kiedy tylko
oceny sztabu wszystkich potencjalnych wariantów działania przeciwnika są przygoto-
wane, sztab prowadzi gry wojenne: potencjalnego działania wojsk zaprzyjaźnionych i
przeciwnika w walce oraz określa najbardziej prawdopodobny przebieg działań na pod-
stawie wszystkich czynników. Następnie sztab wykonuje „templates” wspierające de-
cyzję /DST-s/ dla najbardziej prawdopodobnego działania przeciwnika w walce, a także
możliwych następstw i konsekwencji tego działania.
Po tych czynnościach sztab przedstawia krótko dowódcy DST / „templates”
wspierający decyzję/. Dowódca przeprowadza grę wojenną na DST - aby upewnić się,
że wszystkie potencjalne kierunki działania przeciwnika zostały rozważone i że wszyst-
kie działania wojsk zaprzyjaźnionych oraz plan działania są zintegrowane. Wówczas
dowódca na podstawie DST uaktualnia priorytety w zakresie wymagań stawianych roz-
poznaniu i wydaje decyzję, koncepcję przeprowadzenia operacji. Zawiera ona bezpo-
średnio dokonane zmiany i uzupełnienia do DST.
Plany i rozkazy są przygotowywane na podstawie decyzji lub koncepcji dowód-
cy. Zawierają one ostateczną wersje DST, który staje się graficznym planem współdzia-
łania. Zaakceptowane plany lub rozkazy zawierające DST, są wydawane podporządko-
wanym, lub funkcjonalnym dowódcom. Na podporządkowanym, funkcjonalnym szcze-
blu DST jest rozbudowywane lub przekształcane w formę bardziej czytelną
/oczyszczane/ - tak jak dyktuje to zadanie lub koncepcja dowódcy. Schemat 3-1 poka-
zuje jak IPB jest wkomponowana w proces decyzyjny dowódcy omówiony w regulami-
nie FM 101-5.
12
SCHEMAT 3-1: Proces decyzyjny dowódcy /wspierany przez „IPB”/
OTRZYMANIE ZADANIA DZIAŁANIE SZTABU DZIAŁANIE DOWÓDCY
INFORMACJA DO DOWÓDCY INFORMACJA DO SZTABU
/UAKTUALNIENIE SYTUACJI PRZEZ
SZTAB/
O G-2/S-2 - KRÓTKA OCENA AKTUALNEJ ANALIZA ZADANIA
C SYTUACJI PRZEKSZTAŁCENIE ZADANIA
E „TEMPLATES” SYTUACJI I PRZECIWNIKA /W SPOSÓB BARDZIEJ DLA SIEBIE
N O CZYTELNY/
A B PRZEKAZANIE WYTYCZNYCH DO
INDYWIDUALNE OCENY SZTABU E PLANOWANIA
/WARIANTY WSZYSTKICH MOŻLIWYCH J ZAMIAR DOWÓDCY, WSTĘPNE
S DZIAŁAŃ PRZECIWNIKA/ M OKREŚLENIE PRIORYTETÓW
Z U W ZAKRESIE WYMAGAŃ STAWIA-
T J NYCH ROZPOZNANIU /ZAINICJO-
A GRY WOJENNE SZTABU, POTENCJALNE E WANIE „PIRs”/
B KIERUNKI DZIAŁANIA /OBU STRON/
U
D
NAJBARDZIEJ PRAWDOPODOBNE O „DST”
DZIAŁANIE W / „TEMPLATE” Ó WSPARCIA DECYZJI/
D
„TEMPLATE” - WSPARCIA DECYZJI C GRA WOJENNA DOWÓDCY
/NAJBARDZIEJ PRAWDOPODOBNE Ę /UAKTUALNIENIE „PIRs”
DZIAŁANIE/ DECYZJA DOWÓDCY
MYŚL /KONCEPCJA/ DOWÓDCY
PRZYGOTOWANIE PLANÓW/ROZKAZÓW
/WŁĄCZENIE KOŃCOWEJ WERSJI „DST”
WYDANIE PLANÓW / ROZKAZÓW ZATWIERDZENIE PLANÓW-ROZKAZÓW
/ZAWIERAJĄCE WSPIERAJĄCE „DST” - DLA PODPORZĄDKOWANYCH /FUNKCJONALNYCH DOWÓDZTW - KIEDY JEST TAKA POTRZEBA/
POWRÓT NADZÓR - KONTROLA POWRÓT
MISJA UKOŃCZONA / DOBRZE WYKONANA.
13
Sztab rozpoznawczy stanowi zalążek /jądro/ wysiłków IPB. Posiada on w swoim
składzie: G2, lub S2, analityków rozpoznania z sekcji zbierania wyników z wszystkich
źródeł /ASPS/, przydzieloną sekcję saperską /specjalistów od oceny terenu/, a także
zespół do badania warunków meteorologicznych /WETM/ Sił Powietrznych Stanów
Zjednoczonych /USAF/. Są oni wspomagani przez inne agencje szczebla państwowego,
centra produkcyjne, wyższe od korpusu dowództwa /EAC/ - które dostarczają wiele
podstawowych produktów IPB.
G2 lub S2 zajmują się koordynacją IPB i kierują procesem IPB. G2 lub S2 za-
pewnia należytą zgodność priorytetów w zakresie wymagań stawianych rozpoznaniu z
wytycznymi dowódcy. ASPS lub rozpoznawcze centrum koordynacyjne /BICC/ groma-
dzą podstawowe dane o zagrożeniu, przekształcają je na informacje graficzne i scalają
to z danymi o pogodzie i terenie. ASPS lub BICC rozwijają produkty IPB wykorzysty-
wane do wsparcia operacji /działań/ bojowych.
W czasie procesu IPB, G2 lub S2 obszernie koordynują swoje działania z: G3
lub S3 /pomocnik szefa sztabu ds. planowania i operacji lub oficer operacyjny/, koordy-
natorem wsparcia ogniowego /FSCORD/ lub oficerem wsparcia ogniowego /FSO/, ofi-
cerem obrony powietrznej, oficerem łącznikowym z lotnictwem, elementami prowadzą-
cymi działania mylące na polu walki, sekcją saperów /oddelegowaną/ oraz z zespołem
do badania warunków meteorologicznych /WETM/. Koordynacja ta jest rozwijana aby
wesprzeć wstępne przygotowanie informacji o obszarze na tyłach IPB. Poza tą normal-
ną koordynacją G2 lub S2 uzgadniają dodatkowo swoje działania również z G4 lub S4
/pomocnikiem szefa sztabu ds. logistyki lub oficerem zaopatrzenia/, oficerem odpowie-
dzialnym za transport, oficerem kontrwywiadu /CI/, oficerem do spraw cywilnych oraz
innymi oficerami zabezpieczenia działań bojowych i służb wspierających działania bo-
jowe /CSS/.
Przydzielona /oddelegowana/ sekcja saperów /specjalistów od oceny terenu/ -
analizuje teren określając jego wpływ na działania taktyczne. Dywizyjna sekcja rozwija
opisy /folie/ czynników terenowych, specjalne studia terenowe i opisy /folie/ oddziały-
wania pogody. Sekcja saperów wspierana jest przez korpuśną kompanię saperów - to-
pografów wsparcia ogólnego /GS/ oraz przez batalion saperów - topografów z EAC /ze
szczebla powyżej korpusu/.
USAF WETM dostarcza wiadomości o pogodzie, z których część może bazować
na danych o klimacie. Mogą one nadchodzić ze źródeł Powietrznej Służby Meteorolo-
gicznej /AWS/ Sił Powietrznych USA /USAF/ - wiadomości o przeszłej, obecnej i pro-
14
gnozowanej pogodzie dla całego AO i AI /obszaru operacyjnego i obszaru zaintereso-
wania. Jednostki AWS na szczeblach powyżej korpusu /EAC/ dostarczają wsparcia w
zakresie oceny warunków meteorologicznych dywizyjnym i korpuśnym WETMs
/zespołom do badania pogody/; USAF WETM dostarcza bezpośredniego wsparcia i
udziela go innym poprzez szczeble powyżej centrum rozpoznawczego korpusu
/EACIC/.
15
Rozdział 4: PROCES ROZPOZNAWCZEGO
PRZYGOTOWANIA POLA WALKI
Proces IPB integruje doktrynę przeciwnika z pogodą i terenem oraz wiąże te
czynniki z zadaniem i charakterem sytuacji na polu walki. Dostarcza w ten sposób pod-
staw do określania i oceniania możliwości przeciwnika, jego miejsc wrażliwych i praw-
dopodobnego działania w walce. Służy także jako podstawa do planowania - do sformu-
łowania koncepcji użycia jednostki w działaniach oraz do rozmieszczenia sił i środków
walki co znajduje swoje odzwierciedlenie w odpowiedniej organizacji jednostki do
walki. Proces ten jest szczególnie istotny /krytyczny/ dla oficera rozpoznania /G2 lub
S2/, oficera operacyjnego /G3 lub S3/, elementów mylących na polu walki oraz dla ofi-
cera rozpoznawczego artylerii polowej /FAIO/.
Podobnie jak rozpoznanie zamyka się w określonym cyklu, tak i proces IPB jest
z natury cykliczny. Wszystkie funkcje IPB są spełniane w sposób ciągły i równocze-
śnie. Proces IPB przedstawiony jest na schemacie 4-1.
Ocena obszaru pola walki szacuje przestrzeń operacyjną /AO/ oraz rejon zainte-
resowania /AI/ i stanowi podstawę do analiz terenu, pogody, a także sił zbrojnych sta-
nowiących zagrożenie. Analizy terenu i pogody mogą być wykonane kolejno lub rów-
nolegle z oceną zagrożenia. Bez względu na kolejność analiz końcowym krokiem jest
integracja /scalanie/ zagrożenia. Łączy ona w jedną całość wiadomości o pogodzie, te-
renie, siłach zbrojnych przeciwnika i zaprzyjaźnionych oraz określa ich wspólny wpływ
na operacje /działania/.
IPB dostarcza informacje o sytuacji i celach, które umożliwiają porównanie spo-
sobów /kierunków/ działania przeciwnika i wojsk zaprzyjaźnionych. Informacja ta jest
wykorzystywana do przewidywania działania przeciwnika i do wykonania wielowarian-
towych /zależnych od układu zdarzeń/ prognoz działań na polu walki. Często pozwala
to dowódcy kształtować sytuację na polu walki przez rozmyślne wykonanie pewnych
działań takich jak plan zapór inżynieryjnych, powodować pewne zdarzenia na polu
walki uruchamiane /rozwijane/ na życzenie dowódcy. Informacje wymagane do rozwi-
jania IPB pochodzą z wszystkich możliwych do wykorzystania /osiągalnych/ źródeł.
Źródła te zawierają aktualny stan posiadania rozpoznania, informacje od wyższych do-
wództw, czy też informacje z agencji wspierających rozpoznanie. Informacje te zawie-
rają - ale nie są przez to ograniczane - dane z rozkazu do bitwy /walki/ /OB/, dane
o pogodzie i o terenie; wskazówki /wsparcie/ ze wszystkich źródeł rozpoznania; dane
16
z rozpoznania technicznego; dane nuklearne, biologiczne i chemiczne /NBC/; dane z
lotnictwa; dane od artylerii polowej; dane inżynieryjne oraz dane od służby transporto-
wej i logistyki.
SCHEMAT 4-1: PROCES IPB
OCENA
ANALIZA
OCENA ZAGROŻENIA
ANALIZY WARUNKÓW METEOROLOGI-CZNYCH
ANALIZY TERENU
INTEGRACJA /SCALANIE/ ZAGROŻENIA
OCENA OBSZARU POLA WALKI
17
Oficer rozpoznania rozwija /precyzuje/ ściśle określone informacje wymagające
zajmowania się pogodą, terenem i zagrażającymi siłami zbrojnymi wewnątrz obszaru
operacyjnego /AO/. Wypadkowa informacja /uwzględniająca wszystkie te czynniki/ jest
następnie użyta do rozwijania i uaktualniania bazy danych. Informacja ta zawiera dane
z wszelkiego typu rozkazów bojowych /OB/.
OCENA OBSZARU POLA WALKI
Ocena obszaru pola walki obejmuje oszacowanie obszaru walki pod względem
ogólnego charakteru sił zbrojnych zaprzyjaźnionych i przeciwnika oraz pod względem
otoczenia /środowiska/ operacyjnego. Teren i pogoda są oceniane dla określenia jak
ogólnie będą wpływać na działania. Siły zbrojne przeciwnika /w tym wojska lądowe i
powietrzne oraz jeśli odpowiada to potrzebom - marynarka wojenna/ co do których
przewiduje się, że będą prowadziły działania wewnątrz obszaru walki, są oceniane aby
określić ich możliwości w powiązaniu z pogodą, terenem i zadaniem wojsk zaprzyjaź-
nionych. Ocena pola walki powinna zwracać uwagę na ważne obszary i cechy, które
muszą być rozważone w czasie realizacji IPB. Pomaga to określić w czasie analiz IPB
jakie informacje, wyniki działania /produkty/ oraz jakie wsparcie będzie wymagane
aby ukończyć /skompletować/ IPB.
Pole walki składa się z obszaru operacyjnego /działań/ /AO/ i rejonu zaintereso-
wania /AI/. Wyznaczony obszar operacyjny /działań/ opiera się na: zadaniu, przeciwni-
ku, terenie oraz wojskach i czasie do wykorzystania /METT-T/, a także na czynnikach i
planowaniu rozważanych poza pierwszą linią własnych wojsk /FLOT/ /lub sił neutral-
nych/ . Schemat 4-2 pokazuje czasy rozważanego planowania w celu określenia obszaru
operacyjnego /działań/ /AO/ od szczebla batalionu do szczebli dowodzenia powyżej
korpusu /EAC/. W czasie działań ofensywnych obszar operacyjny /AO/ będzie zawierał
oś natarcia dowódcy lub kierunek ataku oraz wyznaczone obiekty /ataku/.
Powietrzny obszar operacyjny jest identyczny jak naziemny, w którym bazy powietrz-
ne, punkty tankowania, pasy /strefy/ lądowania /LZs/, strefy zrzutów /DZs/ i uzbrojenie
przeciwlotnicze oraz radary działają w zasięgu /wewnątrz granic/ dowodzenia. Główną
różnicę pomiędzy działaniami powietrznymi i naziemnymi stanowi wysokość /trzeci
wymiar/ lub pułap operacyjny w granicach którego działa lotnictwo skrzydłowe i śmi-
głowcowe oraz w granicach którego może prowadzić ogień obrona przeciwlotnicza.
18
Wysokość działań powietrznych jest ograniczana przez zasięg lotnictwa oraz wysokość
efektywnego oddziaływania systemów broni przeciwlotniczej takich jak artyleria prze-
ciwlotnicza /AAA/ i rakiety do niszczenia celi powietrznych /SAMs/ /na przykład pu-
łapy powietrzne i granice odpowiedzialności obrony powietrznej zalecane we wspólnej
doktrynie Sprzymierzonych/.
SCHEMAT 4-2: CZASY AO
SZCZEBEL DOWODZENIA
OBSZAR OPERACYJNY
/DZIAŁAŃ/ [godziny]
Batalion
0 - 3
Brygada
0 - 12
Dywizja
0 - 24
Korpus
0 - 72
EAC
72 +
Tyłowy obszar operacyjny /AO/ różni się od przedniego obszaru operacyjnego
/działań/ tym, że zawiera obszar geograficzny w którym wsparcie i zabezpieczenie wyż-
szego i niższego szczebla oraz elementy obrony powietrznej prowadzą działania jedno-
cześnie. Podczas gdy tyłowy obszar definiowany jest przez tę samą szerokość, głębo-
kość, wysokość, elektronooptyczne i czasowe czynniki jak w przednich obszarach, spe-
cyficzne czynniki wiążące się ze środowiskiem cywilnym, kontrwywiad /CI/, zabezpie-
czenie, działania psychologiczne /PSYOP/ oraz sprawy cywilne narzucają specyficzne
przedmioty rozważań. Schemat 4-3 pokazuje obszary pola walki.
19
SCHEMAT 4-3: OBSZARY POLA WALKI AREA OF OPERATIONS - obszar dzia³añ /operacji/ AREA OF INTEREST - obszar zainteresowania FEBA - przedni skraj obszaru pola walki FLOT - przednia linia wojsk własnych PL RED - linia strefy - czerwona Obszar zainteresowania opiera się na METT-T /zadaniu, przeciwniku, terenie,
wojskach i czasie do wykorzystania/ oraz na koncepcji działań dowódcy. Powinien on
zawierać wszystkie strefy oddziaływania przeciwnika, które mogłyby wywierać wpływ
na zaprzyjaźnione siły zbrojne podczas działań będących przedmiotem rozważań. G2
lub S2 na podstawie IPB proponują dowódcy obszar zainteresowania /AI/. W ślad za
aprobatą dowódcy G2, S2 lub ASPS /sekcja zbierająca wyniki, informacje z wszystkich
20
źródeł/ przesuwa granice AI do kolejnego wyższego szczebla dowodzenia, gdzie służy
to do kierowania /jako przewodnik/ wspieraniem potrzeb rozpoznania. AI w operacjach
zaczepnych - ze względu na konieczność uświadomienia sobie możliwości istnienia
potencjalnych sił kontratakujących na skrzydła oraz posiłków /wzmocnienia/ w rejonie
lub poza celami rozbijanymi w obszarze walki przez atakujące siły - będzie zazwyczaj
większy niż w czasie operacji obronnych. Podobnie do AO, AI wykorzystuje czas roz-
ważań planistycznych na dostarczenie podstawowego zestawu instrukcji dla określenia
jego granic. Schemat 4-4 przedstawia czasy rozważań planistycznych stosowane przy
określaniu AI od szczebla batalionu do EAC /szczebli dowodzenia powyżej korpusu/.
SCHEMAT 4-4: CZASY AI
SZCZEBEL DOWODZENIA
„AI” OBSZAR ZAINTERESOWANIA
[godziny]
Batalion
od 12
Brygada
od 24
Dywizja
od 72
Korpus
od 96
EAC
powyżej 96
Powietrzny AI jest zwykle znacznie większy niż naziemny, przede wszystkim ze
względu na wielkie odległości jakie lotnictwo przeciwnika może szybko pokryć i pręd-
kość z jaką może wpływać na działania zaprzyjaźnionych. Powietrzny AI obejmuje:
lądowiska przeciwnika, punkty uzupełniania paliw i amunicji, rejony stanowisk starto-
wych rakiet przeciwlotniczych /SAM/, a także radary obrony przeciwlotniczej wcze-
snego ostrzegania /EWR/ oraz naziemne stanowiska kontroli i przechwytywania /GCI/.
Powietrzny AI rozciąga się ku górze do maksymalnego zasięgu /pułapu/ lotnictwa prze-
ciwnika oraz do maksymalnej wysokości efektywnego oddziaływania powietrznych
systemów obronnych zaprzyjaźnionych i przeciwnika.
AI operacji tyłowych zawiera obszar tak duży jak teatr działań, teatr obszaru
tyłów lub strefa komunikacyjna /COMMZ/. Obszar ten musi rozciągać się w kierunku
21
terytorium przeciwnika, wobec czego jednostki zabezpieczenia działań bojowych i jed-
nostki rodzajów wojsk wspierających działania bojowe /CSS/ muszą być przygotowane
do przemieszczania się na obszary wcześniej okupowane przez przeciwnika. Tyłowy AI
może częściowo pokrywać się z obszarami zainteresowania innych dowództw obszarów
tyłowych jak również z innymi tyłowymi obszarami operacyjnymi. AI operacji tyło-
wych w powietrzu jest niezmiernie rozległy, odpowiednio do spodziewanego nagłego
uderzenia potencjalnego przeciwnika powietrznego na tyły obszarów wsparcia i zabez-
pieczenia działań.
G2 lub S2 oceniają teren, pogodę, przeciwnika i przygotowują propozycje co do
określenia granic podporządkowanej jednostki dla G3 lub S3. G3 lub S3 wykorzystują
propozycje G2 lub S2 do określenia granic podporządkowanej jednostki oraz dyslokacji
zapasów. Proponowane granice są następnie przedstawiane dowódcy do akceptacji.
Kiedy obszar pola walki jest już zdefiniowany, analityk określa i gromadzi in-
formacje oraz materiały wymagane do ukończenia procesu IPB. Do podstawowych po-
trzeb należą: mapy i materiały niezbędne do sporządzenia „template” /środki piśmienni-
cze/; dane encyklopedyczne o normalnym klimacie i pogodzie oraz studia terenu, który
całkowicie pokrywa obszar pola walki. Standartowe wojskowe mapy topograficzne w
skali odpowiadającej szczeblowi dowodzenia kierującemu IPB są w użyciu w rejonach
których dotyczą. Kiedy jest to osiągalne, analizy przestrzeni powietrznej mogą być wy-
konane z użyciem standartowych 1:250 000 powietrznych i radarowych „grafik połą-
czonych operacji” /JOG/ - specjalnie zaprojektowanych do tego celu. Do szczegóło-
wych analiz podejścia lotnictwa do celu użyteczne są standartowe mapy topograficzne
w skali 1: 50 000.
Standartowe mapy topograficzne jednakże nie zabezpieczają dostatecznie szcze-
gółowo potrzeb dla analiz terenu. Specjalne mapy i wyniki /produkty/ badań terenu są
osiągalne poprzez dywizyjny wydział terenowy lub korpuśny zespół do analiz terenu z
batalionu topograficznego saperów teatru działań, bądź tez przez Obronną Agencję Map
/DMA/. Zawierają one specjalne podstawowe pokrycia map, które opisują: system od-
wadniający, grunty i gleby, roślinność, pochyłości, transport, przeszkody terenowe i
inne ważne czynniki terenowe. W użyciu powinny znajdować się osiągalne zdjęcia po-
wierzchni terenu, a na uaktualnione zdjęcia pokrycia dostępnych obszarów powinny
być składane zapotrzebowania. Uaktualnione zdjęcia pokrycia terenu są używane do
dostarczania większych szczegółów o terenie oraz celem uzupełnienia istniejących map.
22
Oprócz pokrycia zdjęciami, zespół do badania terenu będzie wykorzystywał informacje
i materiały z wszystkich osiągalnych źródeł dla uaktualnienia i uszczegółowienia do-
stępnych wyników badania terenu.
ANALIZY TERENU
Zadaniem analiz terenu jest redukowanie branych pod uwagę niepewności co do
oddziaływania naturalnego i przygotowanego przez ludzi terenu na operacje militarne.
Rozpoznawczy sztab dywizji i korpusu otrzymuje bezpośrednie wsparcie od zespołów
do badania terenu teatru działań - z zadaniem wykonania /dokończenia/ analiz terenu.
Każda dywizja otrzymuje bezpośrednie wsparcie wydzieloną sekcją terenową, która
kierowana jest przez technika terenu. Każdy korpus otrzymuje jedną korpuśną kompa-
nię topograficzną z elementem zajmującym się analizami terenu. Niewielka sekcja ana-
liz terenu jest zwykle ulokowana i wspiera korpuśne centrum operacji taktycznych
/CTOC/. Pozostali analitycy terenu są ulokowani w tyłach korpusu, dostarczając ogól-
nego wsparcia korpusowi. Personel zespołów terenowych jest szczególnie przygotowa-
ny do analiz terenu i powinien być bezpośrednio zatrudniany w procesie IPB na
wszystkich szczeblach.
Celem efektywnego wykorzystania danych o terenie rozwijanych przez zespół
do badania terenu, personel rozpoznawczy musi zrozumieć analizy terenu i ich zasto-
sowanie w IPB. Musi on określić informacje o terenie wymagane do wsparcia działań
na wszystkich szczeblach w początkowym etapie procesu IPB. G2 lub S2 ustalają prio-
rytety w zakresie tego co chcą uzyskać /produkcji/ od rozpoznania terenu.
DMA /Obronna Agencja Map/ przygotowuje wiele z podstawowych danych
używanych przez zespoły do badania terenu. Dane DMA przygotowywane są w dwóch
standartowych formatach: dane bazowe dla analiz terenu na potrzeby planowania
/PTADB/ w skali 1: 250 000 i dane bazowe dla taktycznych analiz terenu /TTADB/ w
skali 1: 50 000. Skale te pokrywają się z mapami przeznaczonymi do planowania i tak-
tycznymi używanymi przez jednostki w Armii oraz z mapami do planowania stosowa-
nymi przez połączone i kombinowane dowództwa.
Podstawowe dane o terenie wyprodukowane przez DMA zawierają czynniki
pokrywające teren z informacjami o:
◊ roślinności,
23
◊ podłożu /gruntach i glebach/,
◊ systemie odwadniającym,
◊ konfiguracji terenu /pochyłościach/,
◊ przeszkodach,
◊ transporcie /liniach komunikacyjnych /LOC//,
◊ wodach gruntowych /tylko w danych bazowych do planowania/.
Dodatkowo DMA może dostarczyć następujące produkty nadrukowane na pod-
stawowe mapy:
◊ mapy dróg na przełaj,
◊ mapy transportowe /informacje o drogach i mostach/.
Te standartowe produkty wydawane są zespołom do badania terenu celem
wsparcia potrzeb ich sztabów i procesu IPB w zakresie wiadomości o terenie. Analitycy
terenu przygotowani są do rozwijania /nanoszenia/ swoich własnych opisów /folii, po-
kryć - „overlays”/ map, jeśli opisy /folie/ produkowane przez DMA nie będą osiągalne.
Oprócz zaopatrzenia DMA lub wykonanych na miejscu produktów połączone centra
rozpoznawcze na szczeblu teatru działań przygotowują szczegółowe badania linii ko-
munikacyjnych /LOC/ na niestandardowych mapach. Studia te wspierają również pro-
ces IPB wewnątrz określonego teatru działań lub połączonego AO.
Na szczeblach poniżej dywizji, gdzie nie ma bezpośredniego dostępu do zespo-
łów do badania terenu, dane o terenie i opisy /folie, „overlays”/ nie są częścią standar-
towej rozpoznawczej bazy danych. Wspierające analizy rozpoznawcze i analizy terenu
są dostarczane ze wspierającej dywizji, gdzie otrzymywane jest ściśle określone zada-
nie. Brygada lub siły do realizacji zadań sztabu S2 muszą być tak obeznane w rozumie-
niu wzajemnego oddziaływania analiz terenowych w procesie IPB jak dywizyjny sztab
G2.
Analizy terenowe kładą nacisk na użycie grafik do opisywania wpływu terenu
na działania lądowe i powietrzne. Jednakże, ponieważ na niższych szczeblach taktycz-
nych czas jest często ograniczony, przygotowywany jest tam tylko jeden dokument do-
tyczący terenu / „overlay”/, zmodyfikowany, kombinowany opis /folia, „overlay”/ prze-
szkód terenowych /MCOO/. Efektywność analiz terenu jest silnie uzależniona od analiz
warunków meteorologicznych. Chociaż analizy pogody i terenu są wykonywane osob-
no, powinny one zawsze być wykonywane równolegle i scalane /integrowane/ by uzy-
skać wyczerpującą ocenę środowiska taktycznego.
24
Analizy terenu wymagają również współdziałania pomiędzy personelem: rozpo-
znania, zajmującym się terenem i personelem WETM. Personel rozpoznawczy ustala
wymagane informacje o terenie. Wykorzystując DMA TTADB i inne źródła, personel
zespołu do badania terenu rozwija przygotowane przez nie /ich „skrojone”/ produkty
tak aby spełnić te wymagania. Jeśli jest to niezbędne analityk terenu, który jest przygo-
towany do rozpoznawania właściwości terenu na podstawie zdjęć lotniczych uzupełnia
te opisy / „overlays”/ dodatkowymi i uaktualnionymi szczegółami. Personel WETM
dostarcza produkty badań meteorologicznych i informacje wymagane do określenia
wpływu pogody na teren. Wspólnie rozwijają oni graficzną bazę danych, która ułatwia
integrację /scalanie/ zagrożenia.
Analityk terenu jest przygotowany do określania właściwości terenu na podsta-
wie zdjęć. Opisy /folie, „overlays”/ czynników terenowych DMA, które uzupełniają
standartowe mapy topograficzne są wykorzystywane do rozwijania „skrojonych” pro-
duktów oceny terenu. Schemat 4-5 pokazuje proces analizy terenu.
SCHEMAT 4-5: PROCES ANALIZY TERENU
Uzupełnianie-rozwijanie opisów, folii / „overerlays”/ dróg podejścia
Analiza dróg podejścia
Rozpoznanie dróg po-dejścia
Rozwijanie podstawo-wych /bazowych/ da-nych o terenie
Analiza /rozwijanie/ opisów, folii / „overer-lays”/ czynników tere-nowych
Rozwijanie /modyfikacja/ kombi-nowanego opisu, folii / „overlays”/ przeszkód terenowych
25
MILITARNE ASPEKTY TERENU
Analizy terenu koncentrują swoją uwagę na jego militarnych aspektach,
znanych powszechnie jako OCOKA. Poszczególne litery tego skrótu oznaczają:
◊ O - obserwacja i pole ognia /FofF/
◊ C - ukrycie i osłona
◊ O - przeszkody
◊ K - teren kluczowy
◊ A - drogi podejścia, korytarze ruchu /powietrzne i
lądowe/
Obserwacja obejmuje wpływ terenu na możliwości rekonesansu, nadzoru i osią-
gnięcia /zdobycia/ celu. W kontekście IPB odnosi się to do optycznej i elektronicznej
linii obserwacji /LOS/. Systemy pola walki zawierają radia, radary, lasery poszukiwania
strefowego, bezpośrednie systemy energetyczne, elektroniczne przechwytywacze i bez-
pośrednie poszukiwacze, zakłócacze oraz broń do ognia bezpośredniego wymagającą
do właściwego funkcjonowania LOS /linii obserwacji/. Wzmocniony / „uzbrojony” w
przyrządy elektronooptyczne/ bądź też nie ludzki wzrok zarówno na ziemi jak i w po-
wietrzu wymaga do prowadzenia obserwacji LOS. Środki i broń do zwalczania celów
obrony powietrznej wymagają LOS z ich stanowisk do głównych powietrznych dróg
podejścia /lotnictwa/. Musi także być rozważona relacja pomiędzy przewidywaną wy-
sokością celu, a poziomem przyległego terenu.
Możliwość obserwacji przez dowódcę pola walki jest uzależniona od oddziały-
wania terenu i pogody na te /wyżej wymienione/ systemy. LOS /linia obserwacji/
wpływa na systemy powietrzne od trasy marszu samolotu do przedniej granicy AI, pod-
czas gdy oddziaływanie LOS na systemy naziemne jest zwykle ograniczone do rejonu
bezpośredniej walki.
FofF obejmuje wpływ terenu na skuteczność uzbrojenia. Skuteczność broni do
prowadzenia ognia bezpośredniego jest w znaczący sposób uzależniona od terenu w
rejonie położenia celu. Te rodzaje broni potrzebują LOS /linii obserwacji/ do celu. Po-
przez analizy LOS, analityk określa jak teren wpływa na optyczną i elektroniczną LOS.
Wpływ ten przedstawiają graficznie opisy / „overlays”/ linii obserwacji /LOS/.
Opisy, folie / „overlays”/ widzialności horyzontalnej lub FofF wiążą wpływ ro-
ślinności i pochyłości terenu na LOS. Kiedy informacja ta jest przedstawiona graficz-
nie, stają się wówczas widoczne względne możliwości broni do prowadzenia ognia
26
bezpośredniego, łączności oraz systemów wykrywania i zbierania wiadomości o celach.
Ten „overlay” /opis, folia/ pomaga z dużą precyzją rozpoznawać teren kluczowy. Do
wykonania analiz LOS, jako minimum, analityk musi mieć określony punkt początko-
wy i wysokość. Schemat 4-6 przedstawia wzory „overlay” LOS lub FofF.
SCHEMAT 4-6: WIDZIALNOŚĆ HORYZONTALNA /ZASIĘG WIDOCZNOŚCI/ FIELDS OF FIRE - pole ognia RANGE - zasięg ELEVATION - wysokość /wzniesienie/
UKRYCIE I OSŁONA
Ukrycie stanowi zabezpieczenie przed obserwacją naziemną i z powietrza.
Osłona stanowi zabezpieczenie przed oddziaływaniem ogniowym. Ukrycie jest nie-
zbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa operacyjnego /OPSEC/ i mylenia. Zarówno
ukrycie jak i osłona są niezbędne dla ochrony przed ogniem wroga. Ukrycia i osłony są
27
ściśle powiązane z obserwacją i FofF. Analityk IPB bierze pod uwagę obserwację i
FofF zarówno z perspektywy powietrznej jak i naziemnej.
Lotnictwo śmigłowcowo - skrzydłowe zaprzyjaźnione i przeciwnika próbuje
wykorzystać teren, dymy i inne czynniki utrudniające widzialność do ukrycia swojego
działania przed obserwacją naziemną. Wysiłki te obejmują kluczenie po przeciwnych
stokach wzgórz i wykorzystanie roślinności jako tła powiększającego skuteczność ma-
skowania lotniczego. Przeciwne stoki umożliwiają również śmigłowcom ukrycie się
przed bronią do prowadzenia ognia bezpośredniego. Wysoka prędkość, niska wysokość
- loty „nap-of-the-earth” /NOE/ /usypiające czujność, zaskakujące uśpioną czujność
przeciwnika na ziemi/ - powiększają żywotność śmigłowców i lotnictwa skrzydłowego
przez skrócenie czasu na reakcję lądowych sił zbrojnych przeciwnika i jego broni słu-
żącej do obrony powietrznej. Śmigłowce rozwijające mniejszą prędkość, wykonujące
loty na wysokościach konturowych i NOE, wykorzystują maskujące właściwości terenu
nawet na większych odległościach dla maskowania ruchu lotnictwa w pobliżu silnych
zgrupowań obrony powietrznej.
Ukrycia są szczególnie ważne w środowisku walki na tyłach. Wrażliwe na ude-
rzenia tyłowe obszary zabezpieczające dowodzenie, kontrolę i komunikację /C3/ oraz
wspierające jednostki muszą być chronione przed obserwacja przeciwnika z powietrza i
ziemi. Ukrycia możliwe do wykorzystania przez desanty powietrzne / „airborn”/ , siły
atakujące z powietrza, partyzantów, terrorystów oraz siły specjalnego przeznaczenia i
agentów - które mogą działać na obszarach tyłowych również rozważane są w pierwszej
kolejności. Ukrycia są także głównym przedmiotem rozważań dla zapewnienia bezpie-
czeństwa obszarów tyłowych, kontrwywiadu /kontrrozpoznania/ /CI/, i działań mylą-
cych. Osłona może być rozważana przy założeniu obrony przed przeciwnikiem syste-
mów broni dalekiego zasięgu, ich wpływ na bezpieczeństwo misji przeciwnika oraz ich
ochrona skłaniają siły zbrojne przeciwnika do działania na obszary tyłowe.
Zamknięte przykrycia maskujące umożliwiają ukrycie przed obserwacją po-
wietrzną i z wyniosłości terenowych. Latem i w okresie deszczowym oraz zimą i o su-
chej porze opisy / „overlays”/ tych przykryć / „sklepień”/ porównują ich wzrost w mak-
symalnym i minimalnym stadium. Schemat 4-7 pokazuje przykłady opisów / „over-
lays”/ zamkniętych przykryć maskujących latem i zimą.
28
SCHEMAT 4-7: UKRYCIA PRZED WYKRYCIEM Z POWIETRZA CANOPY CLOSURE - zamknięte przykrycia /sklepienia/ maskujące SUMMER - lato WINTER - zima
PRZESZKODY
Przeszkody są naturalnymi i sztucznymi właściwościami terenu, które zatrzymu-
ją, dezorganizują lub powodują zmianę kierunku ruchu wojsk. Wpływ przeszkód na
manewrowość czyni z nich ważny przedmiot rozważań w czasie analiz terenu. Analityk
musi określić, gdzie znajdują się przeszkody w ruchu naziemnym i powietrznym oraz
jaki wpływ na całość operacji /działań/ będzie miało ich usuwanie, pokonanie lub obej-
ście. Musi on także określić jak przeszkody wpłyną na system broni obrony powietrznej
oraz na rozmieszczenie jednostek zabezpieczenia działań bojowych i CSS /jednostki
rodzajów wojsk wspierające działania bojowe/. Również w pierwszej kolejności rozwa-
żań w czasie analizowania przeszkód terenowych znajduje się wpływ pogody na moż-
liwości manewru /ruchu/ po bezdrożach /glebie, ziemi/.
29
TEREN KLUCZOWY
Teren kluczowy to jakakolwiek cecha obszaru powodująca, że jego zdobycie lub
utrzymanie nad nim kontroli daje wyraźną przewagę taktyczną. Teren kluczowy jest
zależny od szczebla którego dotyczy, zadania, przeciwnika i sytuacji. Każdy teren, któ-
ry powiększa lub obniża zdolność do uzyskania panowania w walce /inicjatywy i prze-
wagi/ - zarówno przez siły zbrojne zaprzyjaźnione jak i przeciwnika - może być tere-
nem kluczowym. To samo odnosi się do terenu, który pozwala lub ogranicza manewr.
Przykładami kluczowego terenu mogą być:
◊ mosty,
◊ rejony przepraw /brody/,
◊ przewyższenia terenowe,
◊ punkty blokowania /tłumienia, osaczenia, „duszenia”/,
◊ skrzyżowania dróg,
◊ punkty kontrolne umożliwiające przegląd /lustrację/ sytuacji.
Teren kluczowy, który ma niezwykły wpływ na wykonanie zadania może być
wyznaczony jako teren decydujący. Realizacja zadania zwykle jest uzależniona od zaję-
cia lub kontroli terenu decydującego.
Podczas operacji przeciwpowstańczych /COIN/ na tyłach miejsce dyslokacji
logistyki potencjalnych przyjaciół /wojsk zaprzyjaźnionych/ i powstańców, ludność
/zaludnienie/, sprawy cywilno-wojskowe, bezpieczeństwo i działania psychologiczne
/PSYOP/ mogą decydować co jest terenem kluczowym. Teren kluczowy w tych opera-
cjach /działaniach/ może zawierać miejsca składów logistycznych i bazy transportowe,
rejony zurbanizowane, obszary gdzie ludność sprzyja działaniom zaprzyjaźnionych lub
przeciwnika oraz drogi ewakuacji.
POWIETRZNE I NAZIEMNE DROGI /TRASY/ PODEJŚCIA/
Powietrzne i naziemne drogi podejścia to trasy, którymi wojska mogą osiągnąć
kluczowy teren lub cel. Drogi podejścia są oceniane według następujących kryteriów:
◊ manewr środkami wsparcia,
◊ dostęp do terenu kluczowego i sąsiednich dróg podejścia,
◊ stopień skanalizowania,
30
◊ ukrycie i osłona,
◊ obserwacja i FofF,
◊ przeszkody.
Korytarze ruchu powietrznego i naziemnego stanowią części składowe dróg
podejścia. Korytarze ruchu to obszary wewnątrz dróg podejścia umożliwiające ruch i
manewr. Pozwalają one siłom zbrojnym zaprzyjaźnionych i przeciwnika posuwać się
naprzód lub wycofywać w ustalonym ugrupowaniu oraz wykorzystać zasady zmasowa-
nia, pędu, uderzenia i prędkości.
Naziemne drogi podejścia powinny być wystarczająco szerokie i zawierać kory-
tarze ruchu wystarczające do wsparcia szybkiego ruchu i manewru wojsk wzdłuż całej
ich trasy. Przeszkody powinny być możliwe do ominięcia lub pokonania w rozsądnych
granicach czasowych bez większej pomocy specjalistycznej. Ukrycie i osłona w rejonie
dróg jest ważne szczególnie dla tych wojsk, które nie mają przewagi powietrznej.
Powietrzne drogi podejścia i korytarze ruchu powietrznego stwarzają warunki
do zastosowania czujników penetrujących przestrzeń powietrzną, lotnictwa atakującego
i wojsk przerzucanych drogą powietrzną. Dobra trasa podejścia zwiększa żywotność
lotnictwa i skuteczność rażenia broni pokładowej, gdy wykorzystana jest w tym celu
prędkość i impet uderzenia. Rodzaj terenu w przyjaznym AO decyduje o powietrznych
korytarzach ruchu, przez które atakujące lotnictwo musi wchodzić i opuszczać pole
bitwy. Poprzez analizowanie terenu celem określenia potencjalnych obszarów zaintere-
sowania planistów przeciwnika, ale takich obszarów których obraz zaciemnia przeciw-
nikowi teren, dowódca ma możliwość rozmieszczenia środków obrony powietrznej w
sposób uniemożliwiający rekonesans czy też skuteczny atak lotnictwa przeciwnika wy-
konującego zadania w tym obszarze.
Tyłowe powietrzne drogi podejścia są analizowane pod względem ich możliwo-
ści wsparcia szybkiego przeniesienia elementów zagrożenia na tyłach na obszar bitwy
oraz ich możliwości utrzymywania szybkiego wsparcia pierwszych rzutów przez za-
przyjaźnione elementy na obszarach tyłowych. Również w pierwszej kolejności rozwa-
żane są drogi podejścia i korytarze ruchu umożliwiające przeciwnikowi szybki manewr
na tyły zaprzyjaźnionych. Analizując te drogi dowódca obszaru tyłowego może spraw-
nie rozmieścić swoje elementy ugrupowania, w taki sposób aby dostarczały najbardziej
efektywnego wsparcia przy jednoczesnym zapewnieniu maksymalnie możliwego za-
bezpieczenia przed możliwym napadem przeciwnika.
31
Drogi podejścia i korytarze ruchu są niezbędne dla procesu IPB. Stanowią one
podstawę do scalania /integrowania/ przeciwnika, pogody i terenu. Nakreślają obszary
w których prawdopodobne jest wystąpienie przewidywanych działań przeciwnika i dyk-
tują trasy z których muszą korzystać atakujące siły aby osiągnąć swoje bliższe
/początkowe/, następne i końcowe zadania /cele/. Opis /zobrazowanie/ dróg podejścia
nie kończy się na przedniej linii własnych wojsk /FLOT/ lub linii styczności. Drogi po-
dejścia są przewidywane poprzez rejon bitwy do znanych lub oczekiwanych celi.
Schemat 4-8 przedstawia doktrynalną głębokość Sowieckich celi taktycznych.
Kolor w którym malowane /opisywane/ są drogi podejścia uzależniony jest od
typu operacji /działań/. W czasie operacji obronnych zaprzyjaźnionych drogi podejścia i
korytarze ruchu, które przeciwnik mógłby wykorzystać do ataku będą głównym przed-
miotem rozważań. W takiej sytuacji drogi podejścia i korytarze ruchu będą malowane
na czerwono, z priorytetem od najbardziej do najmniej prawdopodobnych i analizowane
poprzez określenie największych sił przeciwnika, które zgodnie z jego doktryną mogą
wspierać działanie. W czasie operacji zaczepnych zaprzyjaźnionych, oś natarcia zaprzy-
jaźnionych staje się najważniejsza. Osie natarcia maluje się na niebiesko, z priorytetem
od najbardziej do najmniej nadających się do wspierania ataku. Kierunki /drogi/ kontr-
ataków, korytarze i osie są malowane albo na czerwono, albo na niebiesko w zależności
od tego czy wspierają one działania przeciwnika czy zaprzyjaźnionych.
ROZWIJANIE BAZY DANYCH O TERENIE
Wymagania /potrzeby/ wynikłe z badań terenu są porównywane z bazą danych o
terenie celem wykrycia luk informacyjnych. Pierwotnymi źródłami informacji dla bazy
danych są „overlays” /opisy, folie/ podstawowych danych z analiz terenowych przygo-
towane przez DMA. Jeśli te „overlays” nie są osiągalne, zespoły terenowe mogą posta-
rać się o nie lub wykonać je wykorzystując dostępne źródła informacji. Oprócz standar-
towych map topograficznych pokrywających AO i AI mogą być uruchamiane
/zatrudniane/ następujące źródła informacji:
◊ Aktualna ocena z rozpoznania i analizy AO z wyższych dowództw;
◊ Aktualne zdjęcia;
32
SCHEMAT 4-8: MOŻLIWA HIERARCHIA ZADAŃ /CELÓW/ TAKTYCZNYCH SOWIECKIEJ DYWIZJI ATAKUJĄCEJ NA BRONIĄCEGO SIĘ PRZECIWNIKA
MOŻLIWA GŁĘBOKOŚĆ ZADANIA LUB ZADANIE KOŃCOWE
DYWIZYJNE ZADANIE /CEL/ NASTĘPNE
PUŁKOWE ZADANIA NASTĘPNE --------------------- DYWIZYJNE ZADANIE BLIŻSZE
ZADANIA BATALIONÓW----------------------PUŁKOWE ZADANIA BLIŻSZE
GŁĘBOKOŚĆ ZADAŃ JEDNOSTKA BLIŻSZE NASTĘPNE KOŃCOWE
Dywizja tyły batalionu prze-ciwnika
tyły brygady prze-ciwnika
tyły dywizji przeciw-nika
Pułk przedni skraj obro-ny batalionu prze-
ciwnika
tyły batalionu prze-ciwnika
Batalion plutonowe i kompa-nijne punkty oporu
przeciwnika na przednim skraju
kierunek dalszego natarcia
33
◊ Specjalne studia terenowe i produkty /wyniki badań/ przygotowane przez agencje
amerykańskie lub kraju-gospodarza. Zawierają one specjalne mapy, wykresy oraz
wojskowo-geograficzne meldunki informacyjne i cyfrowe /digital/ dane topograficz-
ne;
◊ Realizowany rekonesans terenu.
Rozwijanie bazy danych o terenie wymaga znacznego czasu i informacji. Jeżeli
nie istnieje baza danych DMA, sekcja terenowa musi mieć dostęp do danych z rozpo-
znania i opisów /obrazów, szkiców. Informacje te mogą być niekompletne i wymagać
uzupełnienia. Sekcja terenowa jest przygotowana do zbierania:
◊ danych o drogach, liniach kolejowych i mostach;
◊ danych o gruntach i konfiguracji powierzchni;
◊ danych o roślinności;
◊ danych hydrograficznych.
„OVERLAYS” /OLEATY, FOLIE/ CZYNNIKÓW TERENOWYCH
Analizy militarnych aspektów terenu dokonuje się głównie przez przygotowanie
i analizę „overlays” pokrycia terenu. Uzupełniają one informacje zawarte na standarto-
wych mapach topograficznych. „Overlays” opisują następujące elementy terenu, któ-
rych nie ma na mapach wojskowych, a mogą być przygotowane:
◊ odstępy między drzewami i wymiary pni drzew, które utrudniają ruch pojazdów ko-
łowych i gąsienicowych;
◊ szerokość, głębokość, prędkość prądu, wysokość brzegów oraz układ dolin rzek dla
określenia przepraw i brodów;
◊ wysokość pokrycia terenu oraz zwartość roślinności, która stwarza warunki do ma-
skowania przed obserwacją oraz ukrycia się przed ogniem;
◊ charakterystyka gruntów i gleb ograniczających mobilność;
◊ wysokość roślinności i budynków w obszarach zabudowanych, ograniczających lub
zakłócających poziomą i pionową linię obserwacji /LOS - line of sight/;
◊ naturalne lub sztuczne zmiany w terenie, które powstały od czasu gdy dostępne ma-
py były drukowane /rozwój terenów zurbanizowanych, nowe drogi i linie kolejowe,
nowo wyrosłe lasy i wycinki leśne/;
◊ pochylenie terenu oraz inne warunki powierzchniowe ograniczające ruch na przełaj;
34
◊ nierówności powierzchni i pokrycia /rzeźba danego terenu/.
DMA / dosłownie - Obronna Agencja Map, odpowiednik Kartograficznej Agen-
cji Wojskowej/ wytwarza materiały dotyczące pokrycia terenu, które będą wspierać
sekcje terenowe /topograficzne/ w analizie terenu. Przyszłościowe zautomatyzowane
systemy ograniczą znacznie czas potrzebny przy stosowaniu obecnych ręcznych metod.
Sekcja terenowa /topograficzna/ może żądać tych danych bezpośrednio z DMA lub
przez inżynieryjny batalion topograficzny w EAC.
Bezpośrednie prośby do DMA powinny być przesyłane na następujący adres:
HQ, DEFENSE MAPPING AGENCY ..................................
Mogą być również opracowywane dodatkowe „overlays”, uwzględniające takie
czynniki jak:
◊ Głębokość brodów, obecna prędkość i wysokość brzegu oraz kąt nachylenia i skład
podłoża. Większość ciężarówek może brodzić na głębokości od 70 do 90 cm; więk-
szość czołgów brodzi na głębokości od 90 do 140cm. Prędkość prądu rzeki powinna
być mniejsza niż 1,5 m/s. Brzeg wyższy niż 30,5cm zatrzyma ciężarówkę, zaś wyż-
szy niż 90cm zatrzyma czołg.
◊ Nasypy, wały, obniżenia, kanały, które w poważny sposób ograniczają ruch.
◊ Wysokość drzew oraz pułap koron drzew ograniczający widoczność, gęstość drzew i
wymiary ograniczające manewr. Las z drzewami o średnicy od 15 do 20cm jest w
stanie zatrzymać czołgi. Lasy z drzewami o grubości 5cm zatrzymają ciężarówki.
Odstępy mniejsze niż 50cm między drzewami ograniczają możliwości manewru.
◊ Wpływ sezonowych opadów na glebę oraz spadki terenu i pochyłości.
Wymagane do analizy informacje mogą być otrzymane z inżynieryjnych sekcji topogra-
ficznych lub uzyskane za pomocą fotografii oraz rozpoznania inżynieryjnego, gdy da-
ny obszar jest dostępny.
Po opracowaniu „overlays” danego terenu integrowane są z nimi dane meteoro-
logiczne. Schematy od 4-9 do 4-11 przedstawiają „overlays” pokrycia terenu w obsza-
rach zabudowanych, sieć wodną, pochylenie terenu, roślinność oraz sieć dróg /LOC -
lines of comunications/.
Analizując tereny zabudowane, LOC , sieć wodną analityk potrafi określić gdzie
mogą być umiejscowione potencjalne drogi podejścia, drogi manewru oraz główne dro-
gi dowozu zaopatrzenia. /Schemat 4-9/.
35
SCHEMAT 4-9: TERENY ZABUDOWANE, SIEĆ DRÓG, SIEĆ WÓD I PODMOKŁE TERENY
Jeśli dodatkowo podane są rodzaje gleby oraz nachylenie terenu analizujący
będzie w stanie określić, że niektóre potencjalne drogi podejścia i manewru będą nie-
przydatne dla ruchu. /Schemat 4-10/. Ostatecznie, analizujący łączy „overlays” pokrycia
roślinnego terenu z innymi „overlays” czynników terenowych /schemat 4-11/ aby okre-
ślić obszary, gdzie roślinność utrudni ruch. Roślinność nie powinna sugerować, że ruch
przez tereny na których się znajduje jest niemożliwy, ale że należy zweryfikować
przyjmowane średnie prędkości ruchu /manewru/. Gdy „overlays” pokrycia terenu są
połączone, analizujący jest w stanie wówczas określić najszybsze i najkrótsze
/najbardziej bezpośrednie/ drogi podejścia, gdzie znajdują się korytarze manewru oraz
drogi dostaw zaopatrzenia oraz gdzie teren i pogoda najbardziej utrudniają ruch prze-
ciwnika, a co za tym idzie gdzie jego obecność jest mniej prawdopodobna.
36
SCHEMAT 4-10: NACHYLENIE TERENU.
SCHEMAT 4-11: POŁĄCZONY „OVERLAY” CZYNNIKÓW TERENOWYCH I POGODY; ROŚLINNOŚĆ.
37
ROZWIJANIE „OVERLAY” /FOLII/ UKŁADU PRZESZKÓD TERENOWYCH
Po wykonaniu „overlays” czynników terenowych, ich ułożeniu i zarejestrowa-
niu, zapotrzebowanie na podstawowe wiadomości dzięki którym zostały one wykonane
jest znacznie ograniczone. Istotne cechy terenu są przedstawione na mapach, a następ-
nie głębiej poznane w procesie analizy. Złożone „overlays” przeszkód terenowych za-
wierają obraz terenu w warunkach suszy, normalnych oraz w warunkach dużych opa-
dów. Opisują one / „overlays”/ możliwości oraz warunki ruchu i manewru w celu anali-
zy możliwych do wykorzystania dróg podejścia.
„Overlay” pokrycia terenu integruje wszystkie przeszkody zachowując ich in-
dywidualny charakter, znacznie upraszczając dalsze analizy dróg podejścia oraz ma-
newru. Przeszkody są pokazane jako obszary zakreskowane. Czyste obszary to te , które
umożliwiają manewr. WETM /sekcja meteorologiczna/ oraz topograficzna - pracują
razem aby określić jak na złożone warunki terenowe wpływa średnia, mokra, czy też
sucha aura. Schemat 4-12 przedstawia przykład „overlay” warunków terenowych.
SCHEMAT 4-12: POŁĄCZONY „OVERLAY” PRZESZKÓD. SLOPE - pochyłość BUILT - UP AREAS - obszary rozbudowane /rozwinięte/ RIVER - rzeka WET - mokry SOIL - gleba, ziemia VEGETATION IMPEDING MOVEMENT - rozwój przeszkadzającej roślinności
38
Przeszkody kanalizują ruch na przełaj. Intensywne opady wpłyną na przekra-
czalność terenu, jego nachylenie, głębokość i szerokość rzek oraz ich dno, prędkość
nurtu, a także widoczność. Niebo zakryte chmurami wydłuży proces osuszania terenu.
Przeszkody które w normalnych warunkach obniżają tempo działania mogą stać się
nieprzekraczalne ze względu na warunki atmosferyczne - wymuszając zmiany zarówno
w działaniach /operacjach/ własnych jak i przeciwnika.
„Overlays” warunków terenowych powinny być opracowane w taki sposób aby
odzwierciedlały pogodę normalną dla danej pory roku wraz z jej wariantami. Wzorzec
/matryca/ analiz pogody jest wartościowym narzędziem pomocnym w referowaniu
przewidywanych warunków pogodowych w działaniach bojowych. SWO /oficerowie
służby meteorologicznej/ oraz ich sekcje meteorologiczne stosują matryce /wzorce/
warunków pogodowych do precyzowania, które elementy /parametry/ pogody wpłyną
na planowanie działań /operacji/, planowanie obszarów tych działań oraz użycia specy-
ficznych rodzajów broni. Każdy z tych elementów /parametrów/ jest oceniany przez
różne krytyczne, progowe wartości , które są określone we wzorcu. Prognoza pogody
przewiduje kiedy i gdzie warunki atmosferyczne spadną poniżej wartości krytycznych.
Wyniki tego przewidywania stanowią podstawę dla analityków dla określenia jak nega-
tywnie wpłyną niedogodne warunki atmosferyczne na każdą fazę planowanych działań
wojsk własnych oraz oczekiwane przeciwdziałanie przeciwnika. Prognozy meteorolo-
giczne wykorzystuje się do dostarczania tych informacji w czasie walki /bitwy/. Jed-
nakże przed bitwą jest czas aby przygotować dane przedstawiające średnie warunki
klimatyczne w kontekście historycznym - wiedzy o klimacie. Wykorzystując te dane
oparte na wiedzy /nauce/ o klimacie sekcje analiz określają specyficzne okresy, w któ-
rych występują takie czynniki jak:
◊ układ przeszkód związany z suchą glebą /susza/;
◊ przeszkody tworzone przez mokrą glebę /opady itp./;
◊ układ przeszkód związany z mokrą glebą.
Schematy od 4-13 do 4-15 przedstawiają przykładowe „overlays” terenu dla każdego
okresu.
„Overlays” /folie/ układu przeszkód terenowych stanowią podstawę do określa-
nia lądowych dróg podejścia oraz kierunków manewru. Po określeniu gdzie teren naj-
bardziej umożliwia manewr zarówno „zaprzyjaźnionych” jak i przeciwnika, analityk
39
może skoncentrować się na tych obszarach i określić ich pojemność /głębokość i szero-
kość/ oraz jaki związek taktyczny /pododdział/ może się tam rozwinąć.
Drogi podejścia zawierają zwykle w sobie kierunki manewru. Powinny one do-
starczyć odpowiedniej przestrzeni umożliwiającej ruch i manewr sił, których dotyczą
prowadzone analizy. Korytarze /kierunki/ dogodne dla ruchu stanowią element dróg
podejścia i są zwykle rozpatrywane jako obszary, gdzie ruch pododdziałów /oddziałów,
ZT/ jest kanalizowany, lub ich możliwości manewru są ograniczone. Ważne jest aby
pamiętać, że drogi podejścia reprezentują ogólne drogi ruchu do celu /obiektu działa-
nia/, podczas gdy korytarze ruchu przedstawiają obszary, gdzie wojska muszą manew-
rować aby omijać przeszkody. W normalnych warunkach drogi podejścia są analizowa-
ne w odniesieniu do sił pułku i wyżej. Korytarze ruchu rozważa się w odniesieniu do
szczebla pułku i pododdziałów. Wzorce dróg podejścia i korytarzy ruchu przedstawione
na schemacie 4-16 katalogują wymagania do ich określania.
„Overlays” warunków terenowych zwykle odsłaniają jeden lub więcej korytarzy
dogodnych dla ruchu. Jeśli pułk przeciwnika posuwa się do przodu wzdłuż osobnego
kierunku, to każda dywizyjna droga podejścia powinna zawierać pułkowe kierunki
działania. Drogi podejścia i kierunki działania zaczynają się od rejonów koncentracji
przeciwnika lub podstaw wyjściowych wojsk własnych , bądź też od linii styczności i
rozciągają się do celów ich działania.
Lotnictwo - podobnie jak wojska lądowe - używa dróg podejścia oraz korytarzy
przelotów. Śmigłowce - bezpośrednio wspierające wojska lądowe - mają inne wymaga-
nia niż samoloty - latające na wysokim pułapie. Niski pułap oraz zależność od terenu
dla ukrycia swojego działania powodują, że drogi manewru śmigłowców będą zbliżone
do tych jakie mają wojska lądowe. Z kolei samoloty będą wykorzystywać drogi podej-
ścia niekoniecznie zależne od terenu.
Powietrzne drogi podejścia będą prawdopodobnie otwierane przez kombinowa-
ne powietrzne i lądowe uderzenia na radary oraz systemy obrony powietrznej przeciw-
nika, a także na lotniska - przy wsparciu myśliwców. Ataki te będą realizowane najbar-
dziej dostępnymi, bezpośrednimi trasami. Samolot znajdujący się w obszarze ogólnego
zainteresowania przeciwnika lub zagrożony przez obronę powietrzną broniącą konkret-
nego celu - musi obniżyć lot do niższej wysokości podejścia, aby maksymalnie zwięk-
szyć możliwość przetrwania. Powietrzne drogi podejścia do celu opisują wpływ terenu,
tak aby samoloty mogły uniknąć przedwczesnego ujawnienia swojego działania i osią-
40
gnęły optymalną pozycję do ataku z punktu widzenia ich środków rażenia, przy jedno-
czesnym zapewnieniu maksymalnych warunków przetrwania samolotu. Po określeniu
maksymalnie bezpiecznych dróg przelotu samoloty prowadzą bombardowanie oraz wy-
konują zadania izolacji pola walki w celu wsparcia wykonania zadań strategicznych i
operacyjnych.
Analityk powinien wyselekcjonować alternatywne i główne drogi podejścia,
przy czym nie powinna wzbudzać jego niepokoju możliwość ich częściowego zacho-
dzenia na siebie. Pamiętaj; najbliższa, bezpośrednia droga do celu jest zwykle najlep-
sza.
SCHEMAT 4-13: POŁĄCZONY „OVERLAY” PRZESZKÓD - SUCHA GLEBA, /ZIEMIA/. SLOPE - pochyłość BUILT - UP AREAS - obszary rozbudowane /rozwinięte/ RIVER - rzeka DRY - suchy SOIL - gleba, ziemia VEGETATION IMPEDING MOVEMENT - rozwój przeszkadzającej roślinności
41
SCHEMAT 4-14: PRZESZKODY „KREOWANE” PRZEZ MOKRE GLEBY. 8 - piaski gliniaste lub żwirowo - gliniaste 9 - osady /muł/, piaszczyste osady, żwirowe osady 10 - „chude” gliny, gliny piaszczyste, gliny żwirowe 11 - „tłuste” gliny SLOW - GO - ograniczenie prędkości
SCHEMAT 4-15: POŁĄCZONY „OVERLAY” PRZESZKÓD - MOKRA GLEBA SLOPE - pochyłość BUILT - UP AREAS - obszary rozbudowane /rozwinięte/ RIVER - rzeka WET - mokry SOIL - gleba, ziemia VEGETATION IMPEDING MOVEMENT - rozwój przeszkadzającej roślinności
42
SCHEMAT 4-16: WZORCE DRÓG PODEJŚCIA I KORYTARZE RUCHU.
SZCZEBEL ZAPRZYJAŹNIONYCH
DROGA PODEJŚCIA KORYTARZ RUCHU
korpus armia / dywizja pułk / brygada / batalion dywizja dywizja / pułk / brygada pułk / brygada / batalion /
kompania brygada dywizja / pułk / brygada batalion / kompania
ANALIZY LINII OBSERWACJI /CELOWANIA, „OSI OPTYCZNEJ”/
Podczas analizy terenu i pogody sekcja topograficzna jest w stanie określić
możliwości: prowadzenia ognia obserwowanego dla broni, łączności wzrokowej, obję-
cia obserwacją celu, zbierania wiadomości oraz możliwości systemów rozpoznawczo-
sprawozdawczych. Środki walki strzelające na wprost, takie jak: przeciwpancerne poci-
ski kierowane, samobieżne działa przeciwlotnicze, armaty czołgowe - wymagają dobre-
go pola ostrzału dla nawiązania efektywnej walki z przeciwnikiem. Środki łączności o
modulowanej częstotliwości, wysunięci obserwatorzy artyleryjscy, oficerowie wysunię-
tych punktów naprowadzania samolotów, radary do określania i podawania celów oraz
systemy wczesnego ostrzegania wymagają optycznej lub elektronicznej linii obserwacji
celu. Analizy linii obserwacji pomagają określić obszary zaangażowania
/zainteresowania/, wykryć, ale także ukryć wrażliwe na atak obszary oraz określić gdzie
znajdują się najbardziej prawdopodobne drogi przelotu na małych wysokościach. W
czasie analiz linii obserwacji optycznej oraz elektronicznej wykorzystywane są „over-
lays” terenu i pogody. Rozważane są następujące czynniki terenowe:
◊ wysokość terenu /n.p.m./;
◊ wysokość drzew i roślinności;
◊ wysokość budynków w obszarze zabudowanym;
◊ zwartość, szczelność roślinności w jej pełnym wzroście;
◊ cechy terenu poniżej jego poziomu, jak np. wąwozy, które nie są jasno widoczne z
powodu odstępów w konturze;
◊ oddziaływanie pogody, jak mgła czy też opady, które może ograniczyć możliwości
prowadzenia obserwacji;
43
◊ dymy - własne lub przeciwnika i inne ograniczenia;
◊ czujniki - własne i przeciwnika.
Oddziaływanie sezonowych zmian i ich wpływ na linie obserwacji powinny być
łatwo zauważalne. Zimowa szata roślinna znacznie odmienia zasięg widoczności w sto-
sunku do rozkwitu roślinności latem. Ograniczenia standartowych map mogą zostać
pokonane przez analizę w wyobraźni oraz rekonesans naziemny. Analitycy pracujący
droga wyobraźni oraz topografowie są przygotowywani do analiz linii obserwacji.
Systemy broni strzelające na wprost wymagają horyzontalnej lub bezpośredniej
linii obserwacji. Analiza linii obserwacji powinna przede wszystkim zawierać przygo-
towanie poziomej linii obserwacji. Przebieg poziomej linii obserwacji określa poziomą
/horyzontalna/ widoczność /pole rażenia/ przynajmniej ponad maksymalny skuteczny
zasięg podstawowych środków walki strzelających na wprost. Jako minimum analityk
musi posiadać dane o położeniu stanowiska ogniowego /punktu umiejscowienia/ oraz o
wzniesieniach aby mógł przeprowadzić analizę. Spójrz na schemat 4-6 aby zobaczyć
przykład zasięgu widoczności w terenie.
Maskowanie terenu stwarza warunki do ukrycia przed bezpośrednią, poziomą
optyczną czy też elektroniczną obserwacją z charakterystycznych punktów terenowych.
Warunki maskowania są szczególnie istotne ze względu na rozmieszczanie naziemnych
radarów nadzoru obszaru i wykrywania celów oraz wykorzystanie dysponujących rada-
rami systemów broni i wojsk obrony powietrznej. Schemat 4-17 przedstawia uprosz-
czony przykład warunków maskowania terenu.
Maksymalny zasięg niewspomaganych /niewzmacnianych/ środków walki strze-
lających na wprost wynosi 4000m. Radzieckie kierowane pociski przeciwpancerne: AT-
5 i AT-8 mają maksymalny skuteczny zasięg około 4000m, podczas gdy 125mm armata
czołgów T-64, T-72, T-80 posiada maksymalny skuteczny zasięg około 2100m. Rozpa-
trując broń mniejszego kalibru - seria 7,62mm karabinów maszynowych Kałasznikowa
posiada maksymalny skuteczny zasięg - 800m. Żądanie od topografów analiz terenu
wymaga wcześniejszego określenia parametrów zasięgu potrzebnych do ich realizacji.
Podczas gdy systemy naziemne wymagają poziomej linii obserwacji, to systemy
powietrzne, pokładowe wymagają skośnej i pionowej linii obserwacji. Jest to szczegól-
nie ważne dla śmigłowców szturmowych, które opierają się na linii obserwacji między
śmigłowcem, a celem. Samoloty używające podwieszanych systemów broni i stosujące
technikę ataku z tzw. „górki” wymagają dokładnej linii obserwacji i danych o pozycji.
44
Pokładowe systemy rozpoznawczo-nadzorujące i zbierania danych, jak np. SLAR - po-
kładowa stacja radiolokacyjna obserwacji bocznej, również wymagają dokładnej linii
obserwacji. Analiza skośnej i pionowej linii obserwacji z punktu widzenia obrony prze-
ciwlotniczej przeciwnika oraz objęcia obserwacją celów pomaga ustalić najbardziej
dogodne drogi podejścia do przeciwnika oraz kierunki wejścia w jego przestrzeń po-
wietrzną.
SCHEMAT 4-17: HORYZONTALNA LINIA OBSERWACJI. VANTAGE LINE - linia korzystnych pozycji
45
Radia o modulowanej częstotliwości opierają się na bezpośredniej linii obserwa-
cji. Ich sygnał może być znacznie tłumiony przez obiekty terenowe oraz złą pogodę.
Teren może również ograniczać emisję innych środków jak np. sygnały stacji radiolo-
kacyjnych nadzorujących i wykrywających cele. Pododdziały radiolokacyjne wykrywa-
nia celów zwykle do swojego rozmieszczenia poszukują wzniesień, które dają możli-
wość niezakłóconego wglądu w teren. Teren i pogoda ma również wpływ na elektro-
niczne nadajniki do zagłuszania odbiorników, które wymagają elektronicznej linii ob-
serwacji do celu który zagłuszają.
Większość obszarów nie oferuje nieograniczonych możliwości użycia systemów
łączności i innych, także systemów elektrooptycznych jak lasery. Specyficzne cechy
danego obszaru wpływają też na rozpoznawcze systemy namierzania i oznaczania celi.
„Overlay” z potencjalnymi stanowiskami pracy środków walki radioelektronicznej mo-
że być przygotowana z pomocą personelu łączności oraz WRE. Potencjalne stanowiska
pracy są następnie porównywane, aby wybrać te najdogodniejsze. Informacje o kierun-
kach linii /osi/ radiowych są również podstawą dla działań elektronicznych mających
wprowadzić przeciwnika w błąd, ponieważ wymagają one wiedzy o tym gdzie przeciw-
nik prawdopodobnie rozmieści elektroniczne linie /osie/ środków zakłócających sygna-
ły wojsk „zaprzyjaźnionych”.
Oficer łączności szczebla korpusu i dywizji potrafi pomóc określić wpływ terenu
na utrzymanie łączności i systemy WRE zarówno „zaprzyjaźnionych”, jak i przeciwni-
ka. Oficer rozpoznania i WRE również potrafi wspomagać go w tym wysiłku.
ANALIZA DRÓG PODEJŚCIA
Analiza dróg podejścia jest procesem, w którym określane są najlepsze z nich
dla „zaprzyjaźnionych” i przeciwnika pod względem możliwości wsparcia i wykorzy-
stania ich potencjału bojowego. Wynikiem przeprowadzonej analizy nie jest określenie
które z dróg podejścia nie będą wykorzystane. W działaniach obronnych określa się
które drogi są najlepsze dla wsparcia i wykorzystania potencjału bojowego przeciwnika.
W czasie działań ofensywnych „zaprzyjaźnionych” S-2 lub G-2 po przeprowadzonej
analizie rekomenduje najlepsze drogi osiągnięcia celu. Powietrzne drogi podejścia do-
starczają lotnictwu, pododdziałom powietrzno-desantowym oraz powietrzno-
szturmowym danych o najbliższych /bezpośrednich/ drogach przelotu do celu lub
46
obiektu działania. Znów, w wyniku przeprowadzonej analizy określa się które drogi
najlepiej pozwalają wykorzystać /wspierają/ potencjał bojowy „zaprzyjaźnionych” i
przeciwnika. Bez względu na typ działań /operacji/ powietrzne drogi podejścia są rów-
nież analizowane pod względem rozmieszczenia systemów broni przeciwlotniczej oraz
radarów. Najlepsze powietrzne drogi podejścia pozwalają na manewr oraz dostarczają
lotnictwu terenowe warunki maskowania przed obroną przeciwlotniczą przeciwnika.
Termin „korytarz powietrzny” stosowany jest do opisania sposobu wykorzysta-
nia sowieckiego lotnictwa skrzydłowego. Najlepiej jest on opisany jako ścieżka wytwo-
rzona przez ogień strefowy pocisków ziemia-powietrze obrony powietrznej, aby stwo-
rzyć samolotowi warunki bezpiecznego przelotu. Korytarze powietrzne nie rozciągają
się od baz powietrznych przeciwnika w kierunku celu, tak jak drogi podejścia. Korytarz
powietrzny ustanowiony jest przez zintegrowane ataki powietrzne, lądowe oraz tak-
tyczne pociski ziemia-ziemia na nasze systemy ziemia-powietrze. Samolot wyznaczać
będzie korytarz w obrębie systemu dróg podejścia, wszędzie tam gdzie możliwe będzie
zwiększenie możliwości /prawdopodobieństwa/ jego przetrwania. Jednak nie wszystkie
drogi podejścia nadawać się będą do tworzenia korytarzy powietrznych. Szczególnie
ważna jest analiza dróg podejścia i korytarzy ruchu w obszarze powietrznym w pobliżu
potencjalnych celów działania. Stworzony przymus narzucony przez teren, widoczność
oraz typ celu, a także typ atakującego samolotu daje możliwość określenia prawdopo-
dobnej drogi podejścia do celu. Z kolei określenie najbardziej prawdopodobnej drogi
podejścia do celu umożliwia dowódcy podjęcie decyzji dotyczących umiejscowienia w
terenie broni obrony powietrznej, określenie sposobu jej użycia oraz taktyki działania.
Po określeniu powietrznych i naziemnych dróg podejścia przygotowywane są
„overlays” przedstawiające wszystkie drogi podejścia i kierunki /korytarze/ manewru w
obrębie każdej z dróg. Korytarze manewru są podsystemami dróg podejścia i są opisy-
wane równocześnie z nimi. Choć naziemne i powietrzne drogi podejścia mogą być
przedstawione na tej samej folii / „overlay”/, w większości przypadków lepiej jest przy-
gotować osobne „overlays” dla każdego typu dróg. Jeżeli warianty sezonowe i pogodo-
we mają znaczący wpływ na drogi podejścia, powinny zostać przygotowane osobne
„overlays” dla każdej pory roku lub wariantu pogody. Schemat 4-18 przedstawia
uproszczony przykład, „overlay”, dróg podejścia.
47
SCHEMAT 4-18: . UPROSZCZONY PRZYKŁAD - „OVERLAY” - DRÓG PODEJŚCIA.
ZMODYFIKOWANA „OVERLAY” /FOLIA/ UKŁADU PRZESZKÓD
TERENOWYCH /MCOO/
Zmodyfikowana „overlay” /folia/ powiązanych przeszkód jest podstawowym
produktem fazy oceny obszaru, analizy terenu oraz warunków meteorologicznych w
procesie rozpoznawczego przygotowania pola walki /IPB/. Jest ona graficzną analizą
terenu na której opierają się wszystkie inne produkty IPB. MCOO - jako podstawowy
dokument graficzny analizy terenu różni się od „overlays” układu przeszkód tereno-
wych tym, że prezentuje zwykle informacje zawarte w „overlays” układu przeszkód
terenowych, ale także zawarte w „overlays” dróg podejścia i z graficznych dokumentów
operacyjnych /linie rozgraniczenia dla obszaru działania i zainteresowania, obiekty,
48
stanowiska bojowe/. MCOO opisuje też teren kluczowy oraz znane i potencjalne obiek-
ty przeciwnika. MCOO jest jednym z dwóch szablonów czy też „overlays”, /wraz z
szablonem „rozstrzygnięcia wsparcia” = planem wsparcia/, które są przygotowywane
zawsze dla każdego szczebla dowodzenia. Na wyższych szczeblach, gdzie proces IPB
jest bardziej formalny, wykonane przez topografów szczegółowe „overlays” zawierają-
ce przeszkody terenowe i drogi podejścia mogą być łączone i modyfikowane dla wyko-
nania podstaw MCOO. Na szczeblach dowodzenia, gdzie proces IPB jest mniej formal-
ny MCOO jest zwykle przygotowywana na pojedynczej folii /kalce/ przez organiczny
personel rozpoznania.
Rzeczywisty stopień szczegółowości MCOO zależy od szczebla na którym jest
ten dokument przygotowywany. MCOO przygotowywane w celu wsparcia batalionu,
lub zgrupowania bojowego w sile batalionu, będzie zwykle mniej szczegółowe niż
MCOO przygotowywane dla wsparcia wyższego szczebla. MCOO zależy szczególnie -
„jak się wydaje”- od wymagań danego zadania, typu oddziału /pododdziału/ przygoto-
wującego MCOO oraz co najważniejsze - od wskazówek /wytycznych/ dowódcy. Jed-
nakże, podobnie jak wszystkie wzorce lub „overlays”, MCOO jako minimum będzie
zawierać: znaki rejestrujące /koordynaty/, określenie stopnia tajności, dane tytułowe
oraz legendę.
Koordynaty /znaki rejestrujące/
Są one umieszczane zarówno w prawym-górnym i lewym-dolnym, lub prawym-
dolnym i lewym-górnym rogu folii lub kalki. Służą one do wyrównania folii / „over-
lays”/ oraz do zapewnienia jej właściwego umiejscowienia na mapie w wypadku gdy
folia jest ruszana bądź też przekazywana dla innego dowództwa /oddziału, pododdzia-
łu/. Wszystkie „overlays” dla danego działania powinny w miarę możliwości używać
tych samych koordynatów.
Stopień tajności
Wszystkie gryfy tajności MCOO umieszczane są na górze oraz na dole w cen-
trum folii, zwykle dużymi czarnymi literami. Generalnie - MCOO nie będzie otrzymy-
wać wyższego gryfu tajności niż SECRET - „TAJNE” oraz nigdy nie otrzyma wyższego
gryfu tajności niż OPORD /rozkaz operacyjny/ lub plan do którego wsparcia służy.
Dane tytułowe
49
Używane są do zidentyfikowania „overlays” /folii/, mapy której dana folia od-
powiada oraz osoby lub sztabu który ją przygotował. Dane umieszczane są zwykle w
prawym dolnym rogu „overlay’ i zawierają:
◊ tytu³ „overlays” /MCOO zatytu³owana jest MCOO lub Modified Combinet
Obstacles Overlay/;
◊ nazwa arkusza mapy /map/;
◊ numer arkusza mapy /map/;
◊ serie mapy;
◊ skale mapy;
◊ linia „Przygotowany przez ...” /Prepared by.../ lub „Wykonał...”.
Legenda
Legenda „overlay” jest zwykle w innym rogu folii niż dane tytułowe. Legenda
zawiera opis wszystkich symboli użytych w MCOO. Jest generalną zasadą, że zawiera
ona opisy dla:
◊ terenu nieprzejezdnego;
◊ terenu obniżającego prędkość ruchu;
◊ obszarów zabudowanych;
◊ przeszkód wodnych i rzek;
◊ terenu kluczowego / „od którego zależy trwałość obrony”, lub „na głównym
kierunku natarcia”/;
◊ przeszkód;
◊ dróg podejścia i linii /osi/ marszu;
◊ korytarzy dogodnych dla ruchu;
◊ obiektów /celów działania/ wojsk własnych i przeciwnika.
Ponadto, gdy jest to konieczne, legenda może zawierać objaśnienia dla użytych
symboli opisujących:
◊ obszary skażone;
◊ drogi podejścia oraz korytarze przelotu lotnictwa „zaprzyjaźnionych” i prze-
ciwnika.
Przedmioty przedstawione i uwypuklone w MCOO oparte są na wymogach do-
wodzenia i mogą opisywać:
Teren nieprzejezdny - zarówno teren nieprzejezdny jak i obniżający prędkość oparty
jest raczej na określeniu możliwości manewru sił niż samej tylko zdolności ruchu przez
50
teren. Termin „teren nieprzejezdny” nie oznacza, że jest to obszar przez który jakikol-
wiek ruch jest kompletnie niemożliwy. Nie oznacza też, że manewr przez dany obszar
jest niewykonalny przez rozważane siły. Sieć dróg jest szczególnym elementem terenu
wspierającym manewr, podczas gdy teren sam w sobie nie wspiera możliwości manew-
ru. Określenie przejezdności terenu oparte jest na oszacowaniu nachylenia zboczy, ro-
ślinności danego obszaru oraz rodzaju sił jakie będą w nim manewrować. To co jest
terenem nieprzejezdnym dla pododdziałów czołgów i zmechanizowanych może być
przekraczalne dla lekkiej piechoty oraz sił partyzanckich. Faktem jest, że taki teren daje
siłom lekkiej piechoty ukrycie i maskowanie jakie ta piechota potrzebuje. Teren nie-
przejezdny jest zwykle przedstawiany na „overlays” jako obszary zakreskowane na
krzyż kolorem zielonym lub brązowym. Przyjęto, że teren jest rozważany jako nieprze-
jezdny, gdy spełnia następujące warunki:
◊ nie umożliwia manewru rozważanym siłom /nachylenie zboczy przekracza
60%, roślinność obszaru jest bardzo bujna/;
◊ może umożliwić manewr tylko przez zastosowanie wielu dodatkowych
przedsięwzięć, lub przez znaczne odejście od obowiązujących zasad walki.
Teren obniżający prędkość ruchu /tempo/ - podobnie jak teren nieprzejezdny definio-
wany jest raczej przez możliwość podtrzymania /wsparcia/ manewru niż przez ruchli-
wość i opiera się na nachyleniu terenu, roślinności oraz rodzaju przewidywanych do
działania w nim sił. Teren ten może zmniejszać tempo lub nawet przerwać manewr. Jest
opisywany na „overlays” przez linie poprzeczne koloru zielonego lub brązowego. Teren
jest rozważany jako obniżający tempo, gdy pozwala na manewr:
◊ z ograniczoną prędkością, z lub bez powodowania odstępstw od zasad walki
/teren pagórkowaty, ubogie lub skaliste gleby i grunty, obfita lub umiarkowa-
na szata roślinna/;
◊ z relatywnie normalną prędkością, ale ograniczający późniejszy manewr lub
kanalizujący manewrujące siły /przeszkody lub kanalizujące ruch doliny i
obniżenia/;
◊ z drugorzędnymi lub ważnymi kolejnymi zmianami doktrynalnych zasad lub
przez użycie, ale niekoniecznie, nadzwyczajnych / „niecodziennych”/ środ-
ków.
51
Obszar zabudowany - obszar zabudowany o powierzchni ponad 1km2 traktowany jest
jako przeszkoda. Są one obrysowane i zakreskowane na krzyż kolorem czarnym na
„overlays”. Szczególnie istotna jest analiza i określenie aktualnie istniejących, rzeczy-
wistych granic obszarów zabudowanych, ponieważ granice te ulegają ciągłemu rozwo-
jowi i rzadkością będzie możliwość osiągnięcia w pełni aktualnej mapy rozpatrywanego
obszaru.
Przeszkody wodne i rzeki - rzeki i przeszkody wodne takie jak bagna, jeziora, stawy
oraz kanały są pogrubiane / „wyciągane”/ na niebiesko na „overlays”. Przedmiotem
rozważań powinny również być „suche jeziora”, które mogą stać się przeszkodami w
okresach ulewnego deszczu oraz rozlewiska które mogą być sztucznie powodowane
przez człowieka.
Teren kluczowy /od którego zależy trwałość obrony/ - jest zwykle oznaczany kołem z
literą „K” w środku. Oznaczenie to jest pokazane jakimś wyraźnym kolorem, lecz in-
nym niż czerwony lub żółty. Zalecany jest kolor purpurowy, jako zwykle nie używany
na MCOO, a jednocześnie łatwy do odczytania w słabym świetle lub przy zaciemnie-
niu.
Przeszkody - główne przeszkody takie jak węzły drogowe i linii kolejowych, nabrzeża,
linie energetyczne oraz przejazdy kolejowe i drogowe są opisane na „overlays” na czar-
no. Przeszkody na polu walki, wykonane przez wojska - jak np. rowy przeciwczołgowe
i pola minowe również są przedstawiane w kolorze czarnym; używa się znaki pokazane
w regulaminie FM 101-5-1. Wszystkie symbole użyte na MCOO są oczywiście obja-
śnione w legendzie.
Drogi podejścia i linie /osie/ marszu - Drogi podejścia przeciwnika są oznaczane na
MCOO na czerwono, a własne na niebiesko. Drogi podejścia wskazują rozmiar sił jakie
mogą je wykorzystać /np. dywizja, armia, itp./. Są one oparte na regulaminowych nor-
mach taktycznych i pokazane co najmniej od linii styczności do ostatecznego celu i
zorientowane na wskazanie najbardziej prawdopodobnych kierunków. Jako, że przed-
stawiają one ogólnie teren przez który wojska mogą się poruszać, linie rozgraniczenia
kierunków mogą biec przez teren nieprzejezdny.
Korytarze dogodne dla ruchu / „mobilności”/ - są również przedstawiane w kolorze
czerwonym dla przeciwnika zaś w niebieskim w stosunku do wojsk własnych i określa-
ją obszary w których ruch wojsk będzie kanalizowany lub wojska będą zmuszane do
zwężenia frontu aby dostosować się do terenu. Zwykle wskazuje się jakie siły /pułk,
52
dywizja, itp./ mogą wykorzystać dany korytarz oraz w zależności od potrzeb mogą zo-
stać wskazane najmniej i najbardziej prawdopodobne korytarze ruchu. Linie ogranicza-
jące korytarze dogodne dla ruchu zwykle nie przecinają terenu nieprzejezdnego.
Obiekty /cele działania/ wojsk własnych i przeciwnika - obiekty działania „zaprzyjaź-
nionych” i przeciwnika są przedstawiane na MCOO również w kolorach niebieskim i
czerwonym. Mogą pokazywać zarówno obszary zadań /cel, obiekt działania/ jak i ko-
lejne rubieże działania, tak jak to jest przedstawione w regulaminie FM 101-5-1.
Schemat 4-19 przedstawia uproszczoną wersję MCOO.
SCHEMAT 4-19: MCOO.
ANALIZA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH
53
Warunki meteorologiczne w obszarze działania oraz w obszarze zainteresowania
są analizowane w celu określenia rezultatów ich wpływu na działanie zarówno „zaprzy-
jaźnionych” jak i przeciwnika. Chcąc uzyskać całkowity obraz /opis/ warunków mete-
orologicznych spójrz w FM 34-81. Analizy terenu i pogody są nierozdzielne, ponieważ
otoczenie taktyczne wymaga aby informacje o pogodzie i terenie były rozważane rów-
nolegle i owocowały jednym zintegrowanym dokumentem. Scalone informacje są na-
stępnie dostosowywane do doktryny /zasad działania/ przeciwnika - w czasie łączenia w
jedną całość aby stworzyć kalkę / „overlay”/ sytuacji. Pogoda ma istotny wpływ zarów-
no na działania „zaprzyjaźnionych” jak i przeciwnika. Wpływa na możliwości manew-
ru, prowadzenia ognia oraz łączność każdych sił. Określając warunki meteorologiczne
dowódca scala informacje o terenie i o pogodzie by wskazać potencjalne drogi manew-
ru. Wydział /sekcja/ meteorologiczna odpowiada za dostarczanie informacji na temat
pogody w obszarze działania i w obszarze zainteresowania. Analizuje ona wzajemne
oddziaływanie pogody i terenu na operacje taktyczne. Reasumując - analizy te scalają
dane o pogodzie i terenie oraz „overlays” pogody i terenu. Schemat 4-20 przedstawia
proces analizy warunków meteorologicznych.
SCHEMAT 4-20: PROCES ANALIZY WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH.
MILITARNE ASPEKTY WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH
Rozwinięta analiza czynników meteorologicznych /pogodowych/
Rozbudowane „overlays” czynników meteorologicznych
Rozwinięta analiza podstawowych /bazowych/ danych
Określenie wpływu pogody i terenu na działania wojsk
Rozwinięta analiza krytycznych wartości pogody
54
Dowódca musi upewnić się, że jego sztab rozumie i przeprowadza analizę czyn-
ników meteorologicznych w procesie planowania taktycznego. Sztab musi zdawać so-
bie sprawę z taktycznego znaczenia warunków meteorologicznych i ich potencjalnego
wpływu na działania wojsk. Słaba widoczność /mniej niż 3km/ korzystna jest z punktu
widzenia możliwości prowadzenia natarcia oraz wycofania, niekorzystnie natomiast
wpływa na możliwości prowadzenia obrony. Ukrywa ona bowiem koncentrację i ma-
newr nacierających wojsk i zwiększa możliwość uzyskania zaskoczenia. Ponadto, prze-
szkadza w utrzymaniu spójności i kontroli oraz redukuje efektywność wykrywania ce-
lów oraz możliwości prowadzenia rozpoznania w czasie obrony. Wady te mogą być
częściowo usunięte przez stosowanie oświetlenia, radarów, sprzętu noktowizyjnego
oraz detektorów dźwięku. W okresach gdy ograniczona widoczność jest pożądana, do
miejscowego maskowania mogą być użyte dymy i inne czynniki ograniczające / „za-
ciemniające”/ widoczność. We wszystkich wypadkach zmniejszona lub ograniczona
widoczność może uniemożliwić lub ograniczyć / „limitować”/ użycie lotnictwa, rozpo-
znania powietrznego i sił powietrzno-desantowych. W operacjach wysadzania
/przerzutu/ agentów oraz sił specjalnych w dużym stopniu wykorzystuje się ograniczoną
widoczność oraz ciemność dla ukrycia działań oraz zmniejszenia efektywności ochrony
i obrony obszarów tyłowych.
Efekty oddziaływanie prędkości /siły/ wiatru zarówno przy ziemi jak i w gór-
nych warstwach atmosfery czynią dogodniejszym działanie z wiatrem. Wpływają one
również na sposób użycia broni ABC oraz konwencjonalnej. Silny wiatr negatywnie
wpływa na działania pod wiatr ze względu na wiejący na ludzi i sprzęt kurz, dym, pia-
sek, deszcz, czy też śnieg. Działania z wiatrem stwarzają ogólnie lepszą widoczność, a
siły mogą zostać użyte szybciej i łatwiej. Obłoki kurzu wytworzone przez poruszające
się pojazdy są mniej uciążliwe podczas poruszania się z wiatrem.
Silne wiatry ograniczają operacje /działania/ powietrzno-desantowe oraz prze-
szkadzają w prowadzeniu działań lotnictwa /szczególnie śmigłowcom/. Wiatr powyżej
35 węzłów / ~ 65km/h ~ 18m/s / może spowodować: urazy żołnierzy podczas działań
/operacji/ powietrzno-desantowych, zniszczenie materiałów i rozbicie struktur organi-
zacyjnych, powstawanie fałszywych obrazów na radarach, zredukowanie widoczności
przez wiejący piasek i kurz oraz powodować inne negatywne czynniki / „rumowiska”/
na polu walki. Zależnie od warunków, zasłony dymne są na ogół nieefektywne gdy
prędkość wiatru jest większa niż 10 węzłów /~ 18 km/h /. W temperaturze poniżej 40°F
55
wiatr powoduje marznięcie deszczu - co również należy dokładnie rozważyć. Naturalne
warunki atmosferyczne takie jak np. marznący deszcz, bądź też warunki powodowane
np. ruchem pojazdów, bardzo negatywnie wpływają na niewłaściwie ubrany personel
/żołnierzy/. Wiatr wpływa również na odległość rozprzestrzeniania się dźwięku. W
końcu wiatr może polepszyć przejezdność terenu powodując jego szybsze osuszanie.
Opady atmosferyczne mają ogromne znaczenie ze względu na wpływ na prze-
jezdność terenu, widoczność, wydolność żołnierzy oraz sprawność sprzętu. Silne desz-
cze mogą uczynić nieprzejezdnymi drogi nieutwardzone, położone w obniżeniach tere-
nowych oraz bezdroża. Nawet drogi dobre podczas suchej pogody mogą stać się trzę-
sawiskami, zwłaszcza wtedy, gdy występuje duże natężenie ruchu. Zarówno deszcz jak
i śnieg mogą drastycznie skuteczność działania i wydolność żołnierzy przez ogranicze-
nie widoczności, powodowanie niewygód, zwiększonego zmęczenia oraz innych pro-
blemów natury psychicznej i fizycznej.
Deszcz i śnieg w połączeniu z trwałymi chemicznymi środkami bojowymi oraz
skażeniami nuklearnymi mogą sprzyjać tworzeniu plam skażeń ABC na niżej położo-
nych obszarach. Słaby deszcz rozprowadza trwałe środki trujące bardziej równomiernie,
eksponując większą ilość roztworu na działanie powietrza, przez co powoduje zwięk-
szone parowanie, a co za tym idzie większą koncentrację par. Opady zwiększają rów-
nież hydrolizę. Silny i przedłużający się deszcz powoduje zmycie trwałych BŚT w
uprzednio nieskażone tereny jak też i depresje oraz koryta strumieni i rzek. Opady at-
mosferyczne obniżają również jakość niektórych składowanych materiałów. Nagroma-
dzenie śniegu już na 0,5 cala /~ 1,3cm/ może spowodować zmniejszenie przejezdności.
Większe warstwy śniegu powodują obniżenie efektywności min przeciwpancernych i
przeciwpiechotnych. Opady w ilości większej niż 0,5 cala /~ 1,3cm/ na godzinę lub 2
cale /~ 5,1cm/ w ciągu 12 godzin są krytyczną wartością dla działań taktycznych. Opa-
dy śniegu przekraczające 2 cale w ciągu 12 godzin, sześciocalowa /~ 15,2cm/ warstwa
śniegu oraz zaspy wysokości dwóch stóp /~ 61cm/ lub więcej - mogą w poważny spo-
sób negatywnie wpływać na możliwości ruchu /manewru/.
Typ oraz ilość warstw chmur, wysokość podstawy chmur oraz ich górny pułap
wpływa na działanie lotnictwa. Chmurom często towarzyszy niestabilne powietrze, sil-
ne pionowe prądy powietrzne, turbulencje oraz ograniczona widoczność /w górze/. Na-
biera to większego znaczenia gdy pokrycie chmur zwiększa się, podstawa chmur się
obniża, zaś warunki często towarzyszące chmurom, takie jak np. oblodzenie ulegają
56
intensyfikacji. Ogólnie, lotnictwo skrzydłowe, bezpośredniego wsparcia wymaga pod-
stawy chmur minimum 2500 stóp /~762m/, choć może być użyte przy podstawie 500
stóp /~153m/ lub 1000 stóp /~306m/, ale tylko w terenie płaskim. Lotnictwo to ze
względu na zagrożenie tworzone przez śmigłowce, stopień ryzyka oraz własne zaopa-
trzenie powietrzne wymaga minimalnego pułapu lotu - 300 stóp /~100m/. Własne śmi-
głowce mogą latać niżej w celu ominięcia warstw chmur. Zwykle wymagana jest wi-
doczność przynajmniej na 1/4 mili /~400m/.
Warstwa chmur wpływa na działania na lądzie poprzez redukcję oświetlenia i
widoczności, czy też nienaturalne powiększenie efektu oddziaływania środków oświe-
tlających. Ponadto chmury określają rodzaj, intensywność oraz ilość opadów. Chmury
przechwytują również ciepło ze słońca oraz energię cieplną unoszącą się z ziemi podno-
sząc temperaturę na lub blisko poziomu gruntu. Ponad siedemdziesięcioprocentowe
pokrycie chmur powoduje obojętne warunki, sprzyjające zastosowaniu broni chemicz-
nej oraz dymów. Odwrotnie, bezchmurne niebo pozwala szybko uciec ciepłu w nocy
przyczyniając się do powstania bardzo złych warunków bytowania /zimno/ dla wojsk
znajdujących się w polu.
Temperatura i wilgotność powietrza mają bezpośredni wpływ na wydajność lu-
dzi i sprzętu. Zbyt wysokie temperatury powodują urazy cieplne u ludzi /szczególnie
tych, którzy ze względu na realizowane zadania zmuszeni są do działania w oporządze-
niu/ oraz zwiększone zużycie silników i ich usterki. Zbyt niskie temperatury zwiększają
prawdopodobieństwo urazów z powodu chłodu, powodują niszczenie systemów chło-
dzenia pojazdów i silników, obniżają efektywność układów smarowania pojazdów oraz
powodują zwiększone wymagania wobec logistyki. Chłodniejsze temperatury w połą-
czeniu z dużą wilgotnością powodują powstawanie mgieł, szczególnie w obniżeniach
terenowych. Temperatura około - 20°F i wysoka wilgotność powietrza mogą powodo-
wać marznącą mgłę, która może z kolei w krótkim czasie pokryć warstewką lodu drogi i
pojazdy. Takie oddziaływanie warunków atmosferycznych może zmusić baterie artyle-
rii do częstszych manewrów, obniżając nasilenie ognia.
Temperatura i wilgotność wpływają na gęstość powietrza. Gęstość powietrza
obniża się gdy temperatura wzrasta. Wysoka temperatura i wilgotność obniża spraw-
ność napędową samolotów oraz możliwości przewozu ładunków. Temperatura i wilgot-
ność - choć mogą nie wywierać bezpośredniego wpływu na konkretne działania tak-
57
tyczne, to jednak ekstremalnie wysoka temperatura i wilgotność ograniczą nośność sa-
molotów, czyli ilość przenoszonego uzbrojenia.
Temperatura ma bezpośredni wpływ na aktywność, możliwe rozruchy ludności
cywilnej w danym obszarze. Niższa temperatura trzyma ludzi w domach, czyni ich ra-
czej nieskłonnymi do działania, ograniczając w ten sposób możliwości konfliktów z tą
ludnością. Wysokie temperatury mogą wpływać irytująco na populację obszaru, zwięk-
szając możliwość konfliktów. Grupy ludzi lub pojedyncze osoby szukające możliwości
wzniecenia wewnętrznych rozruchów będą to zwykle czyniły w czasie gorącej pory
roku.
Sposób działania, który jest dobry w jednym klimacie może okazać się nieefek-
tywny w innym. Wysokie temperatury i wilgotność tropików sprzyjają wzrostowi zbi-
tej, gęstej roślinności, która drastycznie wpływa na możliwości manewru /ruchu/ i pro-
wadzenia obserwacji /widoczność/. Z kolei ekstremalne zimno Arktyki:
◊ tworzy stałe zapotrzebowanie na ocieplane okrycia;
◊ powoduje trudności w fortyfikacyjnej rozbudowie terenu;
◊ zwiększa zależność od wsparcia logistycznego;
◊ stwarza potrzebę posiadania specjalnych ubiorów, sprzętu oraz posiadania
specyficznych umiejętności prowadzenia walki w tych warunkach;
◊ ogranicza uzależnienie od łączności za pomocą radiostacji o wysokiej często-
tliwości /HF/.
Kombinacja niskiej temperatury oraz ruchu mas powietrza tworzy lodowaty
wiatr. Czynnik ten przy temperaturze -26°F /-32°C/ uważany jest za krytyczny dla dzia-
łania ludzi i sprzętu. W przeciwnie skrajnych warunkach temperatura 120°F /49°C/ jest
traktowana również jako krytyczna dla działania ludzi oraz sprzętu. Prowadząc działa-
nia na pustyni dowódcy muszą być świadomi, że maksymalne i minimalne temperatury
/dnia i nocy/ mogą ulegać wahaniu nawet o 50°F. Oślepiające światło słońca w obszarze
pustynnym może powodować kurzą ślepotę oczy, które nie są chronione. Dlatego też
żołnierze wykonujący zadania w tym obszarze muszą zostać zaopatrzeni w okulary
przeciwsłoneczne.
58
OPRACOWANIE PODSTAWOWYCH PROGNOZ METEOROLOGICZNYCH
/DANYCH O POGODZIE/.
Prognozy meteorologiczne zależą od okresu czasu na jaki są przygotowywane.
Ich przygotowanie na wypadek nieprzewidzianych sytuacji czy też pierwszej z całej
kampanii bitwy może mieć miejsce tygodnie, a nawet miesiące wcześniej. Podstawowe
dane będą na ogół brane z wiedzy /nauki/ o klimacie i z historycznych danych o obsza-
rze zainteresowania. Już po zaangażowaniu wojsk na polu walki, ocena warunków me-
teorologicznych oparta będzie na ocenie pogody występującej aktualnie w obrębie ob-
szaru działania i obszaru zainteresowania. Planując kolejną bitwę przygotowuje się pro-
gnozę na następne 3 - 5 dni /dla szczebla korpusu i powyżej/ oraz na 1 - 2 dni /dla
szczebla dywizji i niżej/ w celu uzupełnienia zakresu analizy pogody realizowanego w
procesie IPB.
Oparta na klimatologii analiza warunków meteorologicznych dla przyszłych
działań powinna zostać ukończona / „skompletowana”/ tak szybko jak tylko jest to
możliwe, w czasie fazy planowania. Istotne znaczenie ma włączenie oficera służby me-
teorologicznej sztabu /SWO - staff weather officer/ w cykl planowania sztabów ogól-
nowojskowych i rozpoznawczych, tak szybko jak jest to możliwe, w celu umożliwienia
właściwego przygotowania danych o pogodzie. G2 musi dostarczyć SWO danych o
obszarach działania i zainteresowania, dokładny okres czasu dla jakiego wymagana jest
analiza, krytyczne progi wartości każdego elementu warunków meteorologicznych dla
wspieranych sił /rzutów/, skalę mapy, dla której muszą być opracowane „overlays” oraz
inne specyficzne detale wymagane dla analiz pogody.
Podczas rozpoznawania i określenia czynników składowych /elementów/ pogo-
dy które wpłyną na zadania oddziałów, sposób działania, sprzęt i ludzi - oficer służby
meteorologicznej sztabu /SWO/ wykorzystuje wzorce czynników pogodowych, które
ułatwiają mu realizację tej czynności. Na podstawie tych wzorców SWO elementy po-
gody dla których muszą zostać ustalone wartości progowe. Na przykład wojska po-
wietrzno-desantowe mogą bezpiecznie desantować żołnierzy tylko wtedy, gdy prędkość
wiatru przy ziemi nie przekracza 13 węzłów / ~23,5km/h, ~ 6,5m/s /. Tak więc 13 wę-
złów jest progiem krytycznym dla działań powietrzno-desantowych. SWO wraz z G2
lub S2, czy też G3 lub S3 może /potrafi/ określić wartości krytyczne dla każdego ele-
mentu pogody znajdującego się we wzorcowych danych o warunkach meteorologicz-
59
nych. Oczywiście, czynniki pogody mogą posiadać kilka krytycznych wartości. Dla
przykładu, następujące prędkości wiatru traktowane są jako graniczne /krytyczne/:
◊ 7 węzłów / 12,5km/h / dla użycia broni ABC;
◊ 13 węzłów / 23,5km/h / dla operacji powietrzno-desantowych;
◊ 30 węzłów / 54km/h / dla działań powietrzno-manewrowych /szturmowych/.
Gdy wartości graniczne są już określone, SWO jest w stanie określić, które z
potrzebnych mu „overlays” może otrzymać z „Centrum Specjalistycznych Badań Śro-
dowiska” /USAFETAC/ „Agencji Danych Klimatycznych” /DOD/. USAFETAC może
otrzymać zadanie przygotowania opartych na klimatologii „overlays” dla celów opera-
cyjnych. Organiczna sekcja meteorologiczna USAAF /Sił Powietrznych USA/ przygo-
towuje podobne „overlays” na potrzeby wsparcia przyszłych działań. Taki sposób po-
stępowania zapewnia, że przygotowane „overlays” są adekwatne do określonego obsza-
ru działania i zainteresowania, zadań, sposobu działania i posiadanego wyposażenia
oraz że odpowiadają standardowym seriom i skalom map.
Produkty /wyniki analiz/ otrzymane z USAFETAC są wykorzystywane przez
SWO i personel analizujący teren do tworzenia zintegrowanych dokumentów terenowo-
pogodowych. Przykładowo, „overlays” o stanie pogody wykonane w procesie IPB po-
siadają określone:
◊ obszary o widoczności mniejszej niż 1000m;
◊ teren o głębokości śniegu przekraczającej 6 cali /~15cm/;
◊ miejsca, gdzie pułap chmur jest mniejszy niż 300m /od poziomu ziemi/.
Proces analizy warunków meteorologicznych jest znacznie krótszy wtedy, gdy
odbywa się w oparciu o dane z obserwacji pogody /w porównaniu z czasem jaki jest
potrzebny wówczas gdy opiera się na klimatologii/. Po zastosowaniu kompletnych
wzorców analiz pogody oraz stosownych wartości krytycznych /granicznych/, SWO
wykorzystuje najbardziej aktualne dane z obserwacji stanu pogody ze wszystkich źródeł
aby na tej podstawie następnie opracować „overlays”. Źródłami tych informacji mogą
być dla niego: działające sekcje meteorologiczne USAF, obserwacje czynione w ra-
mach realizacji ograniczonej obserwacji terenu przed ugrupowaniem wojsk /wojsk lą-
dowych/, meldunki pilotów, obserwacje terenu przez artylerię na krańcowe odległości,
rozpoznanie pogody obszaru działań oraz obrazy z satelit. Szybkie potwierdzenie tych
obserwacji umożliwi SWO przygotowanie odpowiednich ocen wpływu warunków me-
teorologicznych na pole walki oraz umożliwi mu opracowanie „overlay” opartej na
60
wartościach krytycznych. Wartości krytyczne są określane w stosunku do tych samych
elementów pogody jak te określane w oparciu o klimatologię i następnie wykorzysty-
wane do wskazania obszarów w których obecnie panujące warunki meteorologiczne
różnią się od średnich długoterminowych. Wykonane w ten sposób „overlays” oparte na
wartościach krytycznych przedstawiają sytuację meteorologiczną oraz wskazują, gdzie
ważniejsze i drugorzędne warunki różnią się od średnich prognoz długoterminowych.
Są odzwierciedleniem obecnej sytuacji i odpowiadają na pytanie czy przewidywane są
istotne, bądź też drugorzędne odstępstwa od normalnej pogody. Po opracowaniu tych
„overlays”, SWO wykorzystuje je jako punkt wyjściowy /podstawę/ do wykonania
„overlays” prognoz pogody, przepowiadających najbardziej prawdopodobny wpływ
pogody na prowadzenie działań i osiąganie kolejnych rubieży terenowych.
Analiza warunków meteorologicznych daje najlepsze rezultaty, jeśli do opraco-
wania podstawowych danych użyte są wyniki prognoz. Planiści korpusu wymagają
zwykle prognozy na 72 godziny, aby opracować niezbędne dokumenty /plany/ i prze-
prowadzić działania bojowe. Szczebel dywizji wymaga prognozy 48-godzinnej, a sa-
modzielne brygady i rozpoznawcze pułki pancerne potrzebują zazwyczaj prognozy na
okres od 12 do 24 godzin. Podstawowe materiały dostarczające oficerom operacyjnym
/ „planistom”/ tych informacji opracowywane przez SWO i prognostyków z sekcji me-
teorologicznej. Aby można było opracować prognozę 3 - 5 -dniową z odpowiednim
stopniem szczegółowości wymaganym przez decydentów z Wojsk Lądowych, muszą
być spełnione następujące warunki:
◊ Wyniki obserwacji pogody z dostępnych źródeł muszą zostać dostarczone do
SWO wszystkich szczebli dowodzenia, do szczebli powyżej korpusu oraz or-
ganów centralnych. Organy centralne przygotowują kompletny opis warun-
ków na ziemi, w konkretnym przedziale czasowym - w taki sposób, aby dane
te wraz z wynikami obserwacji artyleryjskiej górnych warstw powietrza mo-
gły zostać wykorzystane do opracowania modelu komputerowego. Ten nu-
meryczny model przedstawia dane uzupełnione licznymi wartościami o ob-
szarach na całym świecie.
◊ Dane o określonych obszarach muszą zostać uzupełnione przypisami
/komentarzem/, a następnie przekazane przez kanały łączności wojsk lądo-
wych do pracujących sekcji meteorologicznych.
61
◊ Wykorzystując te dane sekcje meteorologiczne USAF opracują prognozy
wymagane do skompletowania /zakończenia/ procesu analizy pogody.
Ze względu na dużą złożoność wzorców stosowanych do opracowania podsta-
wowych elementów /dziedzin/ prognozy pogody, konieczny do ich wykonania proces
musi zostać zakończony na szczeblu stałego ośrodka centralnego do spraw pogody,
zarówno przez szczeble powyżej korpusu, jak i w kontynentalnych Stanach Zjednoczo-
nych. Kluczem do opracowania tych danych jest włączenie SWO w planowanie działań,
a szczególnie udostępnienie mu dokładnych wiadomości o zadaniu, sposobie działania
oraz organizacji wspieranych sił. Dzięki współdziałaniu ze sztabem SWO:
◊ określa, które obszary pola walki /bitwy, operacji/ znajdują się pod negatyw-
nym wpływem pogody;
◊ bierze udział w oszacowaniu krytycznych wartości czynników pogody, zgod-
nie z wyborem ich przez dowódców ogólnowojskowych / „decydentów wojsk
lądowych”/;
◊ zapewnia, że zostaną wykonane odpowiednie „overlays”.
Wyniki opracowanych w procesie IPB danych na temat pogody mogą być
przedstawiane równie dobrze na samych „overlays”, jak też i słownie na odprawach na
temat warunków meteorologicznych, w formie wiadomości pisemnej, bądź też komen-
tarzy i uzupełnień do „overlays”. SWO musi być przygotowany do reagowania na
zmieniającą się sytuację, tempo walki i z tego względu nie zawsze będzie mógł znaleźć
wystarczającą ilość czasu na przygotowanie szczegółowych „overlays”. Personel roz-
poznania musi zatem być przygotowany do integrowania dostępnych informacji o po-
godzie z dostępnymi wiadomościami z rozpoznania przeciwnika oraz terenu w pisem-
nych i słownych meldunkach. Znów, podstawą do przedstawienia tych informacji jest -
dla sztabu oraz użytkowników tych danych - sprecyzowanie wartości granicznych po-
gody dla sprzętu i działania. Następnie SWO ocenia jak prognozowane warunki atmos-
feryczne ograniczają możliwość działania przez wychodzenie powyżej lub poniżej zna-
nych granicznych wartości.
Opracowanie tych danych ograniczane jest przez ilość dostępnych dla SWO oraz
sekcji meteorologicznych informacji. Bez dostępnych aktualnych informacji, sekcje te
nie są w stanie opracowywać „overlays” tej samej jakości jak te oparte na klimatologii.
Dowódca musi być świadom tych ograniczeń oraz zapewnić sekcjom meteorologicz-
nym nieprzerwaną łączność w celu utrzymywania na maksymalnie wysokim poziomie
62
możliwości prognozowania. SWO musi utrzymywać dowódców, G2 oraz sztaby w peł-
nej świadomości stopnia wiarygodności zarówno prognoz, jak i opracowanych doku-
mentów.
OPRACOWANIE TABELI ANALIZY CZYNNIKÓW POGODY.
Tabele analizy czynników pogody są użytecznym narzędziem pokazującym ich
wykorzystanie i sposób podawania prognoz dla wsparcia działań taktycznych. Schemat
4-21 jest przykładem tabeli analizy czynników pogody. Każda sekcja meteorologiczna
opracowuje odpowiednią tabelę dla wsparcia jej specyficznego oddziału, zadania, środ-
ków walki oraz sposobów działania. Każdy czynnik, który ma wpływ na wykonanie
zadania przez określony szczebel posiada wyznaczoną wartość krytyczną. Jeśli warunki
atmosferyczne przekroczą lub spadną poniżej wyznaczonej wartości granicznej, działa-
nia taktyczne, zazwyczaj, nie mogą być kontynuowane. Chociaż wspierany oddział
/wspierane siły/ jest odpowiedzialny za realne /odpowiadające rzeczywistości/ określe-
nie wartości granicznych, SWO pomaga w określaniu tych wartości przez dostarczanie
informacji z innych jednostek tego samego szczebla - jeśli jest to możliwe. Gdy są już
ustanowione krytyczne granice na wypadek nieprzewidzianych oddziaływań pogody,
SWO wraz z ich użytkownikami corocznie nadaje im moc obowiązującą
/uprawomocnia/, aby zapewnić, żeby były one odbiciem aktualnego stanu sprzętu i wy-
posażenia oraz sposobów działania. Otrzymawszy wartości graniczne SWO określa
podstawowy układ /zawartość/ każdego z wymaganych „overlays”. Następnie
USAFETAC wykorzystuje podstawowe wzory „overlays” dostarczone przez SWO do
przygotowania „overlays” dla celów planowania. W podobny sposób sekcje meteorolo-
giczne USAF przygotowują „overlays” dla wsparcia bieżących działań na polu walki.
Obydwa produkty wyraźnie wskazują obszary w których krytyczne wartości graniczne
są rozważane jako korzystne, marginalne, czy też niekorzystne dla planowanych dzia-
łań. Krytyczne wartości graniczne wykorzystywane wraz z podstawowymi danymi wyj-
ściowymi do prognozy stanowią podstawę do opracowania przez SWO tabeli prognoz
pogody. Prognoza pogody przepowiada pogodę na określony, wymagany czas oraz
zwraca uwagę na wpływ czynników atmosferycznych na działania. W tabelach progno-
zy stosuje się zarówno cieniowanie, jak i kody w postaci kolorów aby pokazać przewi-
dywany czas w którym elementy prognozy pogody przekroczą lub spadną poniżej war-
63
tości krytycznej. Tabela jest zazwyczaj przedstawiana dowódcy zarówno w formie po-
zwalającej na ogólne zorientowanie się w sytuacji, jak też i w pełnej postaci wydruko-
wanego planu /tabeli/. Schemat 4-22 przedstawia przykładową tabelę prognozy pogody.
Pola powinny być pokolorowane na zielono, żółto lub czerwono - aby zaakcentować
miejsca w których warunki pogodowe przekroczą wartości graniczne uznane za wpły-
wające korzystnie /kolor zielony/, marginalnie /kolor żółty/, bądź też niekorzystnie
/kolor czerwony/ na poszczególne obszary działania.
SCHEMAT 4-21: TABELA ANALIZY CZYNNIKÓW POGODY.
64
SCHEMAT 4-22: TABELA PROGNOZ POGODY.
MISSION AREA OR USE - obszar zadania lub u¿ycia FORECAST TIME PERIOD - czasookres prognozy FAVORABLE - korzystne MARGINAL - marginalne UNFAVORABLE - niekorzystne VIS - stopień widoczności w milach i metrach
65
SFC wind - prędkość wiatru przy ziemi w dowolnym kierunku OPRACOWANIE „OVERLAYS” CZYNNIKÓW POGODY
„Overlays” czynników pogody są zwykle zacieniowane na czerwono lub zakre-
skowane /na krzyż/ - dla wskazania obszarów w których krytyczne warunki są przekro-
czone, zacieniowane na żółto lub zakreskowane ukośnie - w celu zwrócenia uwagi na
obszary na które pogoda wpływa marginalne. „Overlays” są dołączone do standarto-
wych map używanych do wsparcia działań na poszczególnych szczeblach. Użycie stan-
dartowych map w skali 1:50 000 często utrudnia opracowanie „overlays”, ponieważ
SWO oraz sekcje meteorologiczne nie dysponują dostatecznie szczegółowymi informa-
cjami do naniesienia więcej niż jednej wartości prognozy pogody na cały arkusz mapy.
W takich wypadkach sekcja meteorologiczna zwykle przedstawia liczne elementy na
pojedynczym „overlay” w celu osiągnięcia jak najbardziej odpowiadającego prawdzie
portretu. Ponieważ różne systemy posiadają różne wartości graniczne, często konieczne
jest użycie wielu kolorów i cieni na „overlay” aby opisać indywidualne ograniczenia
dla poszczególnych systemów. Na przykład przeciwpancerny pocisk kierowany
HELLFIRE, system COPPERHEAD, czy też śmigłowce mają różną wymaganą mini-
malną podstawę chmur. Wszystkie użyte kolory i cienie opisujące ograniczenia dla każ-
dego systemu muszą zostać opisane w legendzie.
Często nie zauważa się znaczenia opracowanych „overlays” dla wsparcia dzia-
łań, ponieważ główny wysiłek służb meteorologicznych jest zwykle skierowany na
działania bliskie, bądź też dalekie. Jednak dowódcy jednostek /służb/ tyłowych i wspie-
rających walkę żądają „overlays” pogody, które przedstawiają wartości graniczne w
obszarze ich zainteresowania. Na przykład dowódcy jednostek /służb/ wspierających
działania bojowe /CSS/ zaniepokojeni są oblodzeniem, nagromadzeniem śniegu lub
opadami w ilościach które wpływają na możliwości ruchu oraz rozmieszczenie sprzętu i
urządzeń. Dowódcy jednostek wsparcia wszystkich szczebli dowodzenia wymagają
szczegółowych „overlays” przedstawiających wartości graniczne: widoczności
/lotnictwo, obrona przeciwlotnicza, zwiadowcy oraz grupy specjalne czy też działania
powstańcze/, zachmurzenia /lotnictwo, działanie obrony przeciwlotniczej/, opady
/użycie broni ABC, logistyka, działania wspierające ruch wojsk do przodu/.
66
OCENA ZAGROŻEŃ I WSKAZANIA DOKTRYNALNE /ZASADY DZIAŁANIA/
Ocena zagrożeń jest szczegółowym studium sił przeciwnika - ich składu oraz
organizacji, zasad działania taktycznego, uzbrojenia i wyposażenia oraz systemów
wsparcia. Określa ona możliwości i ograniczenia oraz w jaki sposób przeciwnik prowa-
dziłby walkę, gdyby nie był krępowany warunkami terenowymi i pogodowymi. Siły
przeciwnika są oceniane pod względem ich zdolności do skutecznego działania w obrę-
bie specyficznego otoczenia danego obszaru pola walki. Na przykład, czy sprzęt prze-
ciwnika jest odpowiedni do działania w konkretnych warunkach terenowych i atmosfe-
rycznych na danym obszarze? Czy przeciwnik posiada możliwości zastosowania broni
ABC oraz czy jest w stanie działać w warunkach jej użycia? Podobne do wymienionych
czynniki są szczegółowo / „na wylot”/ analizowane, aby określić możliwości oraz
wszystkie słabe punkty przeciwnika. Ocena zagrożeń zawiera w sobie badanie węzłów
C3, celów o dużej ważności oraz regulaminowych norm ruchu. Normy ruchu
/posuwania się naprzód/ oraz ważne cele będą oceniane ponownie w czasie fazy inte-
gracji zagrożeń w ramach IPB aby określić czynniki krępujące te elementy narzucone
przez teren i pogodę.
Ocena zagrożeń zawiera również ocenę przestrzeni powietrznej, walk o małej
intensywności, ocenę zagrożeń związanych z oddziaływaniem przeciwnika na tyły - i
jest procesem ciągłym. Możliwości, organizacja oraz taktyka działania przeciwnika -
rozwijają się dynamicznie. Założenia regulaminowe zmieniają się, gdy tylko wprowa-
dzone zostaną nowe możliwości prowadzenia walki. Musimy / „czuć”/ być wrażliwi na
te zmiany i gdy tylko nastąpią, ciągle, na bieżąco uaktualniać podstawowe dane o za-
grożeniach w oparciu o wszelkie aktualne i dostępne informacje. Zasadniczym produk-
tem oceny zagrożeń są zasady działania.
Zasady działania /wskazania doktrynalne/ przeciwnika zamieniają jego rozkaz
bojowy w formę graficzną. Graficzne znaki obrazują jak przeciwnik może użyć swoje
siły zgodnie z przyjętą taktyką działania i wyszkoleniem - bez brania pod uwagę pogo-
dy i terenu. Przedstawiają one różne ugrupowania przeciwnika i typy pododdziałów
/oddziałów/ przeznaczonych do wykonania poszczególnych zadań, a także schematy
manewru. Schemat 4-23 pokazuje sposób wykorzystania znajomości zasad działania
oraz ich wpływ na opracowanie danych sytuacyjnych o ważnych celach.
67
SCHEMAT 4-23: WYKORZYSTANIE DOKTRYNALNYCH WZORCÓW /WARIANTÓW/. WYKORZYSTANIE WARIANTU /WZORCA/
ROZWÓJ SYTUACJI ROZWÓJ CELI
Opisuje doktrynę przeciw-nika dotyczącą jego ugru-powania, głębokości, „mo-cy” siły żywej /perso-nelu/ i wyposażenia
Dostarcza podstaw do roz-wijania sytuacji. Warianty sytuacji służą jako podstawa do integracji doktryny z pogodą i tere-nem.
Inicjuje określanie przez analityka kategorii oceny celi jako bardzo ważne /HVT/.
Za wyjątkiem dużych operacji powietrzno-desantowych, uderzeń z powietrza
oraz bombardowań zasady działania przeciwnika /wskazania doktrynalne/ nie mają
istotnego znaczenia dla działań powietrznych. Sposób użycia niewielkich formacji sa-
molotów lub śmigłowców nie może zostać określony wobec środowiska powietrznego
oraz wysokiego poziomu możliwości manewrowych lotnictwa. Jednak własne siły
obrony powietrznej oraz jednostki obrony przeciwlotniczej powinny znać prawdopo-
dobne kierunki nalotów oraz korytarze powietrzne, a także ich wpływ na wysokość ata-
ków lotnictwa, indywidualne formy ataku oraz manewrowość. Powinno się im też
udzielić wskazówek na temat maskującego wpływu terenu na systemy wykrywania ce-
lów oraz sprzęt bojowy. Wskazania doktrynalne dla naziemnej fazy dużych operacji
powietrzno-desantowych lub szturmów powietrznych przygotowywane są po to, aby
odzwierciedlić regulaminowy skład, szerokość i głębokość działania oraz wyposażenie
tych wojsk. Wskazania doktrynalne opisujące zasady działania przeciwnika zagrażają-
cego tyłom są ograniczone i koncentrują się na uderzeniach z powietrza, działaniach
powietrzno-desantowych, działaniu operacyjnych grup manewrowych /OW/ oraz na
sposobach wykorzystania sił specjalnego przeznaczenia. Niemożliwe jest opracowanie
zasad i sposobów działania przeciwnika opisujących inne zagrożenia obszarów naszych
tyłów, takie jak: działania powstańcze, partyzantka, terroryzm, agenci /szpiedzy/ oraz
potencjalne rozruchy społeczne. Dla tych potencjalnych zagrożeń brak regulaminowych
zasad działania zastąpiony jest mapą sytuacji wojny niekonwencjonalnej /SITMAP/
oraz „overlays” /foliami/ położenia i sytuacji ludności.
SITMAP dla obszaru tyłów zawiera ocenę prawdopodobnych działań powstań-
czych, rozmieszczenie dowództw, miejsca obozowania i drogi poruszania. Podobne
68
informacje SITMAP będzie zawierać na temat grup terrorystycznych, agentów oraz
niewielkich grup specjalnych KGB/GRU czy też SPECNAZ wydzielonych do działań.
„Overlay” sytuacji ludnościowej opisuje obszary, gdzie istnieje duże prawdopodobień-
stwo rozruchów ludności cywilnej lub miejsca w których istnieje duża koncentracja
ludzi o znanych ich sympatiach do wojsk przeciwnika. Ta przygotowana w wyniku do-
kładnego studium sytuacji militarno-politycznej, ekonomicznej oraz socjalnej danego
obszaru „overlay” wskazuje również, gdzie działania /operacje/ psychologiczne
/PSYOP/ będą najbardziej, a gdzie najmniej efektywne.
PROCES OCENY ZAGROŻEŃ
SCHEMAT 4-24: OCENA ZAGROŻEŃ.
Schemat 4-24 przedstawia ocenę zagrożeń jako wielostopniowy proces. Pierw-
szy i najbardziej konieczny krok tego procesu, to opracowanie bazowych danych o za-
grożeniu. Opracowanie obszernych danych o potencjalnym przeciwniku stanowi pod-
stawę do oceny jego zasad doktrynalnych oraz możliwości. Wykonania tego zadania
wymaga znajomości zadania oraz przeglądu potencjalnego obszaru działania i zaintere-
sowania. Taki przegląd pozwala określić jakie siły lądowe, powietrzne lub morskie, a
także siły nieregularne mogą być napotkane . Gdy skład przeciwnika jest już zidentyfi-
kowany i określony wtedy zbierane są informacje pozwalające na ocenę jego możliwo-
ści oraz zasad którymi będzie się kierował w działaniu. Podstawowymi źródłami są
wówczas:
◊ podręczniki i książki dotyczące przyjmowanego ugrupowania, podziału sił i
ich składu;
OCENA
MOŻLIWOŚCI
ZAGROŻENIA
/PRZECIWNIKA/
ROZWIJANIE
BAZY
DANYCH
O ZAGROŻENIU
/PRZECIWNIKU/
ROZWIJANIE
KARTOTEKI,
WYKAZU
DOKTRYNALNYCH
WARIANTÓW
/WZORCÓW/
69
◊ studia terenowe oraz książki z tej dziedziny;
◊ analizy, oceny, produkty procesu IPB, dane z wyższych szczebli dowodzenia;
◊ publikacje dotyczące szkolenia i zasad działania przeciwnika;
◊ ogólnie dostępna, jawna literatura.
Po zebraniu informacji o przeciwniku oczywista staje się zawartość poszczegól-
nych komórek tabeli. Te określone już komórki są następnie przesunięte jako wymaga-
ne informacje do /CM & D/ - sekcji zbierania i poszerzania danych do obróbki zgodnie
z wymogami dla informacji rozpoznawczych. Informacje rozpoznawcze, które nie są
wystarczające i nie mogą być uzupełnione przez już istniejące informacje - są identyfi-
kowane jako komórki tabeli do uzupełnienia i wykorzystywane do określania zapotrze-
bowania na wiadomości. Kanały, którymi przechodzą informacje o polu walki na po-
trzeby rozkazu bojowego, zależą od specyfiki informacji oraz struktury rozpoznania
odpowiedniej dla danego szczebla. Ogólnie rzecz biorąc jednostki stacjonujące w Eu-
ropie będą posługiwać się procedurami różniącymi się od tych które stosowane są w
USA lub w Korei. Kolejny krok procesu oceny zagrożeń, to ocena możliwości przeciw-
nika i wynikających z tych możliwości zagrożeń. Możliwości te są oceniane w stosunku
do ich relacji do pola walki oraz zadań wojsk własnych. Ta ocena dostarcza podstaw do
opracowania jego doktrynalnych /regulaminowych/ norm. Po rozwinięciu danych ba-
zowych i ocenie możliwości analityk musi określić te normy, które są od niego wyma-
gane. Wszystkie konieczne normy muszą zostać rozpoznane i określone, ale ich liczba
musi być ograniczona do najważniejszych. Nie można bowiem przewidzieć wszystkich
możliwych sytuacji, środowiska pola walki, wariantów regulaminowych. Analityk musi
ustalić te normy, Które mogą mieć wpływ na warunki wykonania zadania i potencjalny
teren działania. Dowódcy „zaprzyjaźnionych” są zazwyczaj zainteresowani przeciwni-
kiem o szczebel wyżej od własnego szczebla dowodzenia - ponieważ jest to szczebel,
który bezpośrednio przeciw nim prowadzi walkę oraz przeciwnikiem o dwa szczeble
niżej od własnego szczebla dowodzenia, ponieważ są one tymi dla których muszą oni w
rzeczywistości planować /przewidywać/ walkę. Wobec powyższego, dowódca dywizji
będzie zainteresowany organizacją oraz taktyką działania elementów ugrupowania za-
grażającego mu przeciwnika od szczebla armii do batalionu. Schemat 4-25 przedstawia
przykłady szczebli zainteresowania dla korpusu, dywizji i brygady.
Znajomość doktrynalnych /regulaminowych/ zasadach działania zagrażającego
przeciwnika stanowi punkt wyjściowy do określenia, które z nich mogą być potrzebne
70
do dalszych analiz. Popatrzmy na przykład na uwarunkowania doktrynalne
/regulaminowe/ wskazujące jaki może mieć miejsce ciąg działań zagrażającego związ-
ku taktycznego /oddziału/ w natarciu od rejonów wyjściowych do ostatecznego celu.
Ten ciąg działań może zawierać:
◊ ugrupowanie marszowe;
◊ sposób pokonywania rzeki /forsowanie z marszu lub po przygotowaniu/;
◊ ugrupowanie przedbojowe;
◊ ugrupowanie bojowe;
◊ działania oskrzydlające, okrążające, obejście;
◊ pościg.
W podobny sposób mogą zostać przygotowane wymogi regulaminowe
/scenariusze/ na wypadek obrony przeciwnika opisując: obronę doraźną i zawczasu
przygotowaną, wycofanie, wzmocnienie oraz rozmieszczenie i manewr sił kontrataku-
jących. Jedną z metod określenia jakie działania oraz jakie siły powinny być rozważane
- jest opracowanie tabeli. Tabela pokazuje z jakimi działaniami i z jakimi siłami prze-
ciwnika należy się liczyć oraz stanowi jasny /czytelny/ zapis tego co już zostało okre-
ślone. Przykład takiej tabeli przedstawia schemat 4-26.
SCHEMAT 4-25: SZCZEBLE ZAINTERESOWANIA KORPUSU, DYWIZJI I BRYGADY.
SZCZEBEL ZAPRZY-
JAŹNIONYCH
BITWA
KIEROWANA PRZEZ:
STRONA
PRZECIWNA
DROGI
PODEJŚCIA
ELEMENTY MANEWRU
korpus front armia dywizja dywizja, pułk
dywizja armia dywizje pułk pułk, batalion
brygada dywizja pułki bataliony batalion, kom-
pania
71
SCHEMAT 4-26: PRZYKŁAD TABELI DZIAŁAŃ I JEDNOSTEK.
Analityk określa komórki w tabeli przez porównanie znanych wymagań regula-
minowych z tym co ma rzeczywiście „w ręku” oraz z tymi informacjami które są do-
stępne. Następnie przygotowywane są lub żądane - przez /ASPS/ sekcję zbierającą dane
ze wszystkich źródeł bądź też /BJCC/ centrum koordynacyjne rozpoznania pola walki
na szczeblu korpusu lub wyżej - wymagane normy. Dane doktrynalne /regulaminowe/
dla kilku dywizji są opracowane na szczeblu korpusu, a następnie rozprowadzane do
podległych związków taktycznych. Oszczędza to potencjał ludzki oraz służy ujednoli-
ceniu rozumienia zagrożeń w całym korpusie. Po otrzymaniu danych z wyższego do-
wództwa, szczebel dowodzenia który je otrzymał modyfikuje te dane lub je rozszerza
tak, aby spełniły one wymagania ich konkretnego szczebla i zadania. Standardowy pod-
ręcznik rosyjskich norm regulaminowych - związanych z mapą 1:50 000 jest dostępny
w czasie szkolenia centrów wsparcia doradczego /TASC/ Armii USA. GTA 30-1-24
składa się z dwudziestu dziewięciu przykładów opisujących regulaminowe użycie od-
działów bojowych i wsparcia od szczebla batalionu do armii. Po uzyskaniu możliwych
do zdobycia norm, porównuje się je z potrzebami aby określić, jakie dodatkowe dane na
72
temat zasad działania przeciwnika muszą zostać przygotowane lokalnie oraz porównuje
się je z danymi bazowymi dla określenia czy odpowiadają one rzeczywistym warun-
kom. Porównanie standartowych norm z danymi wyjściowymi o zagrożeniu
/przeciwniku/ może ujawnić odstępstwa od norm taktycznych w składzie związku tak-
tycznego przeciwnika. Na przykład dywizja zmechanizowana składa się z oddziałów
/pododdziałów/ bojowych takich jak pododdziały /oddziały/ czołgów, piechoty zme-
chanizowanej, artylerii i innych, a także z różnych pododdziałów wsparcia. Jednakże
rzeczywisty skład konkretnej może w pewnym zakresie odbiegać od norm i różnić się
od innych dywizji zmechanizowanych. Dywizja może mieć więcej lub mniej batalio-
nów czołgów. Inna dywizja może mieć standardową /normatywną/ ilość batalionów
czołgów, ale bataliony te mogą być wyposażone w T-72 zamiast T-64. Określanie tych
różnic w stosunku do struktur opiera się na wiadomościach z dostępnych źródeł rozpo-
znania oraz na podstawie znajomości zadania tego związku taktycznego przeciwnika i
jego obszaru działań. To samo odnosi się do organizacji jednostek /oddziałów/. Struktu-
ry organizacyjne są opisane dla każdego typu oddziału. Jednak aktualna, rzeczywista
organizacja różni się w jakimś stopniu od tych podstawowych struktur. Rzeczywista
struktura organizacyjna oddziałów oparta jest na ich zadaniu oraz kategorii organiza-
cyjnej. Struktura organizacyjna opisana w normach /danych o organizacji wojsk prze-
ciwnika/ dla konkretnej jednostki jest modyfikowana w oparciu o bieżące, posiadane
dane z rozpoznania. Po określeniu składu i organizacji wojsk przeciwnika przystępuje-
my do oceny sposobu użycia jego sił. Znów proces ten rozpoczyna się od regulamino-
wych danych. Oceniany jest zgodny z obowiązującą doktryną wariant użycia danej jed-
nostki. Obejmuje to ocenę odległości między kolejnymi rzutami, ocenę szerokości i
głębokości ugrupowania oraz zgodnego z regulaminem tempa poruszania się w różnego
typu działaniach. Ocena ta daje pogląd jak działanie danej jednostki może odbiegać w
sposobie realizacji zadań od regulaminowych norm taktycznych. Określenie tych od-
stępstw od norm może opierać się na znajomości sprzętu jaki posiada przeciwnik, efek-
tywności jego systemu łączności oraz sposobu dowodzenia, a także na zadaniu jakie
jednostka przeciwnika otrzymała.
Dodatkowo, aby określić jakie odstępstwa od norm prawdopodobnie wystąpią
oprócz składu, organizacji i sposobów użycia odbiegających od norm mogą zostać oce-
nione: historia jednostki, szkolenie i kluczowe postacie jednostki. Informacje o historii,
szkoleniu oraz dowódcach można uzyskać z danych bazowych. Rejestr za ostatni okres
73
czasu dostarcza aktualny skład i organizację jednostek oraz sposoby działania określo-
nych dowódców. W czasie pokoju informacje te opierają się na działaniu danej jednost-
ki w czasie ćwiczeń poligonowych. Ten typ informacji uzyskiwany jest z ogólnie do-
stępnych wiadomości z agencji narodowych lub szczebla teatru działań wojennych. W
czasie wojny rejestr opiera się na informacjach otrzymywanych z jednostek wojsk wła-
snych, które walczyły już z daną jednostką przeciwnika. Kluczowe osoby, a szczególnie
dowódcy dostarczają nam trop - jak dana jednostka będzie użyta i jak będzie walczyła,
jakie są jej najsłabsze punkty oraz jakie sposoby mylenia mogą okazać się najskutecz-
niejsze. Obraz odchyleń od regulaminowych zasad działania jest przygotowany gdy:
wymienione informacje zostały już przyswojone, a odpowiedni skład, organizacja i wa-
rianty użycia zostały opracowane dla określonych sił przeciwnika. Schematy od 4-27 do
4-30 są przykładami regulaminowych sposobów działania.
SCHEMAT 4-28: WARIANT /WZORZEC/ DOKTRYNALNY: MRB /BMP/ OBRONA.
75
SCHEMAT 4-29: WARIANT /WZORZEC/ DOKTRYNALNY: ugrupowanie przed-bojowe głównych sił atakujących MRR /BMP/. BREAKTHROUGH - wyrwa, wyłom
77
ZASTOSOWANIE DOKTRYNALNYCH NORM /NORM DZIAŁANIA/.
Doktrynalne normy są bezcenne dla rozpoznania i WRE oraz dowództw. wyko-
rzystuje się je do:
◊ opracowania wzorcowych sytuacji;
◊ współdziałania w określaniu rodzajów jednostek przeciwnika;
◊ rozpoznania luk w posiadanych danych rozpoznawczych;
◊ dostarczenia podstaw do planowania zdobywania /zapotrzebowania na/ wia-
domości;
◊ współdziałania w lokalizacji jednostek przeciwnika, jego środków walki,
sprzętu, linii rozgraniczenia;
◊ pomocy w lokalizacji ważnych celów.
Chociaż do opracowania wariantów /wzorców/ sytuacji wykorzystywane są normy to
oprócz nich wymagane są jeszcze dodatkowe informacje. Muszą zostać ocenione obsza-
ry działania i obszary zainteresowania, a pogoda i teren muszą zostać poddane analizie.
Wysiłki te powinny być dokonane równolegle z opracowaniem doktrynalnych norm.
Normy te są wykorzystywane przez rozpoznanie, personel służb wspierających działa-
nia i wsparcie ogniowe do wypełnienia dalszych wymagań procesu IPB oraz biorą
udział w identyfikowaniu ważnych celów. Pomagają one w analizie, przewidywaniu,
poszukiwaniu i śledzeniu celów oraz w ich lokalizacji, a także we wskazywaniu syste-
mów walki przeciwnika o dużej wartości wspierając plan walki dowódców. Ponadto
normy pomagają identyfikować luki w posiadanych danych z rozpoznania i planować
zdobywanie /dostarczanie/ informacji, a także stanowią podstawę do planowania dzia-
łań wyprzedzających działanie przeciwnika oraz do uaktualniania danych w toku pro-
wadzenia walki. Jeśli normy wskazują na luki w danych z rozpoznania i w planowaniu
zdobywania /dostarczania/ informacji, wówczas analizujący opracowuje specjalne zapo-
trzebowanie na informacje / „wymagania wobec danych”/ aby wypełnić te luki i koor-
dynuje te potrzeby z sekcją zarządzania zbierania i poszerzania informacji /CM&D/
oraz z centrum rozpoznania szczebla powyżej korpusu /EACIC/ - a szczególnie z jego
sekcją zbierania informacji. Sekcja CM&D opracowuje w takim wypadku specjalne
wytyczne i wymagania wobec rozpoznania i inwigilacji /R&S/ oraz dla środków namie-
rzania celów, tak aby uzyskać /dostarczyć/ wymagane dane.
78
INTEGRACJA ZAGROŻEŃ /NIEBEZPIECZEŃSTW/
Po dokonaniu oceny zagrożeń uzyskane informacje są integrowane z wynikami
analiz pogody i terenu. Funkcja integracji tych czynników jest ciągła i wiąże analizę
norm działania przeciwnika z terenem i pogodą w celu określenia jak przeciwnik może
w rzeczywistości walczyć w obrębie konkretnego otoczenia danego pola walki. Zespo-
lenie to jest dokonywane w czasie opracowywania wariantów /wzorców, szablonów/
sytuacyjnych, wariantu /wzorca/ integrującego zagrożenia i wariantów /wzorców/ roz-
strzygnięcia sposobu wsparcia. Podstawowych narzędzi do integracji dostarczają normy
regulaminowe oraz „overlays” czynników pogody i terenu. Schemat 4-31 przedstawia
etapy pracy w procesie integracji zagrożeń.
SCHEMAT 4-31: ETAPY PRACY W PROCESIE INTEGRACJI ZAGROŻEŃ.
OPRACOWYWANIE WARIANTÓW /WZORCÓW/ SYTUACJI
Pierwotny wariant opracowany w czasie integracji zagrożeń jest wariantem sy-
tuacyjnym. Jest on od podstaw wariantem regulaminowym mającym zastosowanie wraz
z obciążeniami narzuconymi przez teren i pogodę. Pokazuje on w jaki sposób przeciw-
nik może odchodzić od regulaminowych ustaleń czy też dostosowywać szerokość i głę-
bokość ugrupowania lub odległości między rzutami - aby dopasować je do skutków
oddziaływania pogody i terenu. Normy wraz z MCOO /lub z „overlay” połączonych
przeszkód terenowych, lub z „overlay” dróg podejścia/ są bazowymi danymi do opra-
cowania wariantów sytuacyjnych. Koncentrują się one na określonych korytarzach ru-
chu w ramach dróg podejścia. Opisują one graficznie jak zagrażające siły mogłyby do-
ROZWIJANIE
WARIANTÓW
I „MATRYC”
ZDARZEŃ
ROZWIJANIE
WARIANTÓW
/WZORCÓW/
SYTUACJI
ROZWIJANIE
WARIANTU
/WZORCA/
WSPARCIA
DECYZJI
79
stosować regulaminowe ugrupowanie pod względem manewru, ognia i łączności w ob-
rębie tych korytarzy dogodnych dla ruchu. Warianty te są opracowywane nie tylko dla
oczywistych korytarzy /przejść/ ale także dla przejść niedogodnych, które jednak stwa-
rzają przeciwnikowi potencjalną możliwość uzyskania zaskoczenia. W oparciu o te
przypuszczalne „dostosowania” możemy następnie określić gdzie dowódca wojsk prze-
ciwnika może rozmieścić naziemne stacje radiolokacyjne /radary/, punkty obserwacyj-
ne, środki łączności, systemy broni, elementy wspierające walkę, urządzenia i siły logi-
styczne oraz możemy koncentrować wysiłek środków walki powietrznej. Siły przeciw-
nika przemieszczające się wzdłuż korytarzy ruchu /przejść/ mogą prowadzić walkę o
obszary zabudowane lub je omijać, zwężać szerokość ugrupowania aby przejść przez
punkty kanalizujące ruch oraz pokonywać przeszkody wodne. W takich wypadkach
obszary w obrębie korytarzy ruchu /określonych kierunków/ zaczynają wiązać się z
terenem oraz działaniami wynikającymi z zaistniałej sytuacji jakie dowódca musi pod-
jąć. Opracowywanie wariantów sytuacji odbywa się przede wszystkim techniką wzro-
kową. Przez umieszczenie norm na odcinku danego przejścia /korytarza ruchu, kierunku
działania/ analityk wzrokowo stwierdza, gdzie czynniki pogody i terenu czynią użycie
sił przeciwnika ekstremalnie trudne lub niemożliwe. Następnie analityk dopasowuje
ugrupowanie sił przeciwnika oraz rozmieszczenie jego sprzętu w celu opisania, gdzie te
elementy mogą zostać rzeczywiście wykorzystane w danej sytuacji. Jest sprawą oczy-
wistą, że przeciwnik posiada kilka opcji /wariantów/ działania w związku z tym anali-
zujący musi próbować dokonać przeglądu sytuacji patrząc na nią z punktu widzenia /
„oczami”/ dowódcy wojsk przeciwnika. Rozważane są również wysiłki przeciwnika
zmierzające do utrudnienia rozpoznania jego sił poprzez stworzenie niejasnego obrazu
własnego położenia, a także dążenie przeciwnika do uzyskania zaskoczenia. Czynniki te
są następnie integrowane z najbardziej prawdopodobnymi wyborami możliwych roz-
wiązań przez przeciwnika. Wypracowanie wzorców /wariantów/ nie powinno być zada-
nie dla jednego analityka. Trzech analityków wykorzystując te same dane doktrynalne
/regulaminowe zasady działania/ opracowuje trzy różne warianty sytuacji dla tego sa-
mego obszaru. Chociaż każda z tych sytuacji będzie opisywała prawdopodobną alterna-
tywę działań przeciwnika, to może okazać się, że żadna z nich nie dostarczy prawidło-
wego rozwiązania. Każda z tych ocen sytuacji musi być jednak analizowana, ponieważ
nie można wykluczyć konieczności opracowania dla pojedynczego obszaru kilku ocen
opisujących alternatywne ugrupowania. Pomimo, że warianty /szablony/ sytuacyjne
80
stanowią wizualne odzwierciedlenie potencjalnych działań przeciwnika w określonym
czasie i miejscu na polu walki - mogą one ulegać zmianie już wtedy, gdy siły przeciw-
nika przemieszczają się wzdłuż dogodnych dla ruchu korytarzy. Gdy przeciwnik roz-
pocznie działania na jego kolejne posunięcia może wpływać teren, pogoda oraz sytu-
acja taktyczna. Ponieważ te działania przeciwnika składają się z poszczególnych eta-
pów / „sekwencji”/, warianty /wzorce/ sytuacyjne są jakby migawkowymi zdjęciami
tych sekwencji i stwierdzają jak siły przeciwnika mogą się zachowywać /realizować
zadanie/ w czasie dynamiki walki.
Wiarygodność tych wariantów /szablonów/ jest bezpośrednio związana z precy-
zją oceny zagrożenia, analizy terenu, przebiegu procesu analizy pogody. Schematy od
4-32 do 4-35 przedstawiają opracowanie wariantów /szablonów/ sytuacyjnych. Normy
regulaminowe dla pułku zmechanizowanego, jako wiodącego elementu dywizji opra-
cowane są dla standardowego terenu. Oczywiste jest, że regulaminowa głębokość i sze-
rokość ugrupowania oraz konfiguracja pułku - nie są dostosowane do ograniczeń narzu-
conych przez teren. Ugrupowanie elementów pułku jest ustawiane /tworzone/ pod ką-
tem dopasowania do warunków terenowych. To dostosowanie do terenu zmienia się
wraz z położeniem i przyjmuje formę serii zdjęć migawkowych ukazujących jak pułk
może poruszać się przez dany teren. Szerokość i głębokość jednostki i odległość między
kolejnymi rzutami są dopasowywane w taki sposób, aby „przystawały” do warunków
terenowych, a jednocześnie były tak bliskie normom regulaminowym, jak tylko jest to
możliwe. Ostatnia „migawka” /faza/ ruchu pułku przez korytarz którym się przemiesz-
cza odzwierciedla sposób jego użycia. Będzie on zależał od rozwoju sytuacji. Ocena
sytuacji /wariant, szablon/ nie jest przeprowadzana niezależnie lub bez znajomości ak-
tualnych wariantów ugrupowań. Oczywiście, zastosowanie normatywnych wzorców na
mapie aktualnej sytuacji umożliwia analitykowi przewidzenie prawdopodobnego roz-
mieszczenia elementów przeciwnika, czyli poszczególnych typów i szczebli w oparciu
o obecne wymagania stawiane przez teren i pogodę. Powstały obraz dostarcza pełniej-
szej wizji tej sytuacji i stanowi podstawę do opracowania wariantów /szablonów/ roz-
woju wydarzeń oraz planowania zdobywania informacji w celu potwierdzenia, bądź też
zaprzeczenia istnieniu prawdopodobnych elementów przeciwnika. Aby odróżnić po-
twierdzone elementy i działanie przeciwnika od elementów oceny /jakie są spodziewa-
ne/ na podstawie danych normatywnych, te drugie - tzn. te spodziewane są rysowane
przerywanymi liniami lub kreskowane. Ważne w opracowaniu wariantów /wzorców/
81
sytuacyjnych są analizy przestrzeni i czasu i ich zastosowanie w procesie prowadzenia
gier wojennych /wargaming process/. Projekcja działań przeciwnika oparta na analizach
przestrzeni i czasu pełni kluczową rolę w opracowaniu sytuacji i celów. Analiza prze-
strzeni określa czy konkretna jednostka może wykonać manewr lub czy odegra wyzna-
czoną jej rolę na polu walki oraz wskazuje możliwości wykorzystania specyficznego
terenu w specyficznej sytuacji. Drogi podejścia i korytarze ruchu określają dany obszar
jako sprzyjający manewrowi, bądź też nie. Dane o ugrupowaniu, składzie sił i inne dane
z rozpoznania biorą udział w określaniu obszarów /stref/ działania przeciwnika w czasie
natarcia, głębokości i szerokości jego obrony, a także strefy jego działań powietrznych.
Poprzez przegląd pola walki oraz analizę wykorzystania przestrzeni, analityk potrafi
określić gdzie jest przeciwnik oraz czy jest on zdolny do wykorzystania danego terenu
dla swoich celów i spełnienia wymagań taktycznych przystosowania obszaru do działań
w obrębie konkretnego korytarza ruchu.
SCHEMAT 4-32: WZORZEC /WARIANT/ DOKTRYNALNY: MRR JAKO ELEMENT CZOŁOWY MRD.
82
SCHEMAT 4-33: WARIANT /WZORZEC/ SYTUACJI: MRR JAKO ELEMENT CZOŁOWY MRD.
SCHEMAT 4-34: WARIANT /WZORZEC/ SYTUACJI: MRR Z JEDNOSTKAMI ROZMIESZCZONYMI W SPOSÓB DOPASOWUJĄCY JE DO ISTNIEJĄCYCH OGRANICZEŃ TERENOWYCH.
84
WARIANTOWANIE WYDARZEŃ I „MATRYCA” ANALIZY
Wariantowanie /odwzorowywanie/ sytuacji stanowi podstawę dla kolejnego
procesu wariantowania przygotowawczego w procesie integracji zagrożeń - wariantów
/wzorców/ przewidywanych przyszłych wydarzeń /ET/.
ET określa i analizuje istotne wydarzenia na polu walki, wydarzenia te dostar-
czają wskazówek dotyczących przebiegu działań przeciwnika. Jest to projekcja tego co
może się wydarzyć jeśli przyjmie się określony wariant przebiegu walki. Przez rozpo-
znanie tego jakie są możliwości działania przeciwnika i porównanie z tym jakie działa-
nia przeciwnik aktualnie prowadzi, możemy przewidzieć jakie działania może on praw-
dopodobnie podjąć w następnej kolejności. ET ma duże znaczenie zarówno dla działań
zaczepnych i połączonych operacji powietrznych, jak i dla obrony. W czasie działań
ofensywnych proces opracowania ET jest rozszerzony - obejmuje ET opisujące w jaki
sposób dowódca postrzega atak swoich sił oraz jak postrzega ewentualne kontrataki
przeciwnika. Te dodatkowe dane, dla określenia konkretnego sposobu działania prze-
ciwnika w obronie, jaki może on przyjąć, pomagają ponadto przewidzieć gdzie można
oczekiwać użycie sił i środków rozpoznania przeciwnika oraz gdzie i kiedy może zostać
wyprowadzony potencjalny kontratak przeciwnika. Odnosi się to także do działań po-
wietrznych i powietrzno-lądowych. ET dokonuje tu odniesienia działań w przestrzeni
powietrznej do punktów na ziemi i pokazuje, jak przeciwnik może wykorzystać prze-
strzeń powietrzną w celu wsparcia określonego przebiegu zdarzeń. ET w przestrzeni
powietrznej wymaga szczegółowej wiedzy o profilach lotu samolotów, technikach ata-
ku, ograniczeniach pułapu praktycznego oraz o środkach radioelektronicznych
/radarach/ obrony powietrznej i zasięgu, możliwościach systemów walki.
Prognozy oraz przewidywania wypracowane w czasie ET są ważnym czynni-
kiem w określaniu podziału sił i manewru przeciwnika. Wiedza o tym gdzie i kiedy
można liczyć się na polu walki z określonym działaniem przeciwnika dostarcza wska-
zówek na temat intencji przeciwnika i weryfikuje czy przedstawione zdarzenia mogą
lub nie mogą wystąpić. Wydarzenia na polu walki są przewidywane w czasie opraco-
wywania położenia. Określanie położenia ma miejsce w etapie /fazie/ poprzedzającym
rozpoczęcie działań i użycie wojsk, a wyniki są weryfikowane, bądź też obalane w cza-
sie rzeczywistej walki. Weryfikowanie konkretnego położenia /sytuacji/ czy też prze-
biegu wydarzeń ma miejsce podczas etapów preparowania, analizy i wytwarzania cyklu
85
rozpoznania. ET daje obraz wyznaczonego obszaru zainteresowania wzdłuż /nad/ każ-
dej drogi podejścia i korytarza działania oraz obraz relacji między odosobnionymi kie-
runkami działania i korytarzami ruchu. Dostarcza w ten sposób środków do analiz ko-
lejnych działań lub wydarzeń, które powinny wystąpić dla każdego potencjalnego wa-
riantu działań przeciwnika oraz do analiz wzajemnych relacji zachodzących między
tymi wydarzeniami i potencjalnym działaniem przeciwnika. ET jest rozwijane przez
przeprowadzenie gier wojennych /symulacji/ każdego potencjalnego przebiegu działań
przeciwnika - od punktu rozpoczęcia jego działań lub działań zaprzyjaźnionych do osta-
tecznego celu /obiektu/ działania. Schemat 4-36 przedstawia przykład oceny przebiegu
wydarzeń w czasie działań /operacji/ lądowych.
SCHEMAT 4-36: WARIANT /WZORZEC/ WYDARZEŃ W DZIAŁANIACH LĄDOWYCH.
86
Przestrzeń powietrzna /trzeci wymiar/ może być analizowana w ramach naziem-
nego ET lub jako osobne ET. Szczególnie rozpatrywane będą powietrzne drogi podej-
ścia przeciwnika, korytarze powietrzne oraz wyznaczone NAI. Zazwyczaj powietrzne
drogi podejścia i korytarze będą przybliżone do ich naziemnych odpowiedników, jed-
nakże podczas ich określania uwzględniane będą maksymalne i minimalne wysokości
działania lotnictwa oraz profile i techniki ataku. Zarówno samoloty jak i śmigłowce
stosują profile ataku z małej wysokości w obrębie wybranych korytarzy podejścia. Śmi-
głowce podczas wszystkich etapów działań stosują różne techniki ataku w celu bezpo-
średniego wsparcia wojsk lądowych. Samoloty zapewniają bezpośrednie wsparcie lot-
nicze oraz izolację przestrzeni powietrznej pola walki, a także wykonywać będą ude-
rzenia na umiejscowione i częściowo rozpoznane cele poza zasięgiem artylerii i poci-
sków rakietowych. Podobnie jak naziemne ET, powietrzne ET służą kierownikowi sek-
cji zbierania danych do formułowania wymagań wobec danych z rozpoznania. Zgodnie
jednak z naturą średnich i dużych prędkości z jakimi samoloty poruszają się w prze-
strzeni powietrznej, NAI muszą być przywiązane do punktów naziemnych, a w analizie
czasu nie jest efektywne uwzględnianie czasowych faz przelotu. Lotnictwo skrzydłowe
nie jest zmuszone do trzymania się linii rozgraniczenia jednostek wojsk własnych i
przeciwnika. Jednakże kierownik /szef/ sekcji zbierania danych musi oprzeć wymagania
wobec informacji /zapotrzebowanie na wiadomości/ na konkretnych drogach podejścia i
korytarzach przelotu, wiedzy o profilach i technikach ataku lotnictwa oraz możliwo-
ściach systemów obrony przeciwlotniczej. Ponieważ lotnictwo przywiązane jest do lot-
nisk oraz wysuniętych punktów tankowania i uzupełniania paliwa /FARP/, urządzenia
te również odgrywają kluczową role w opracowaniu wymagań wobec danych o prze-
strzeni powietrznej. Schemat 4-37 jest przykładem powietrznego ET.
Proces opracowania ET oraz wykorzystanie gier wojennych do ich opracowania
- staje się bardziej formalny na wyższych szczeblach. W brygadzie i batalionie proces
ET może być od początku do końca ćwiczeniem myślowym. Na szczeblu dywizji, kor-
pusu oraz powyżej konieczne jest opracowanie formalnych dokumentów graficznych
dla wsparcia analizy prawdopodobnego przebiegu działań przeciwnika w różnorodnych
kierunkach i korytarzach powietrznych oraz aby polecić zbieranie danych różnymi spo-
sobami, wskazać jak wykorzystać kontrolowane /posiadane/ przez te szczeble siły i
środki rozpoznania i wykrywania celi. Gdy wojska przemieszczają się już wzdłuż dróg
podejścia i korytarzy ruchu, stają się widoczne obszary krytyczne. Są one określane
87
jako krytyczne ponieważ znajdują się tam, gdzie będą miały miejsce ważne wydarzenia
oraz działania. Znajdują się one w granicach tych obszarów w których będą się ukazy-
wać cele. W czasie procesu ET te krytyczne obszary wskazywane są przez NAI.
NAI - jest punktem lub obszarem wzdłuż dróg i korytarzy podejścia, w których
konkretne działania potwierdzą lub zaprzeczą wcześniejsze przewidywania. NAI mogą
być charakterystycznym punktem na ziemi, specyficzną drogą ruchu lub jakimś obsza-
rem. Jeśli jest to możliwe NAI ułożone są w ponumerowanej kolejności wzdłuż danej
drogi podejścia lub korytarza ruchu. Ułatwia to kalkulację czasu przemieszczania się
pomiędzy poszczególnymi NAI oraz ogranicza zamieszanie przy określaniu rozważa-
nych kierunków lub korytarzy ruchu. Schemat 4-38 przedstawia symbole określające
punkty, obszary oraz drogi /trasy/ NAI.
SCHEMAT 4-38: SYMBOLE NAI.
SCHEMAT 4-37: WARIANT /WZORZEC/ ZDARZEŃ W POWIETRZNYM WYMIARZE WALKI.
1
1 SYMBOL PUNKTU NAI SYMBOL OBSZARU NAI
1
SYMBOL NAI TRASY LUB POWIETRZNEJ DROGI PODEJŚCIA
88
NAI ułatwiają zbieranie danych, wykorzystanie sił i środków rozpoznania i in-
wigilacji oraz analizę rozpoznawczą, ponieważ:
◊ koncentrują uwagę na obszarach, gdzie przeciwnik musi pokazać się jeśli
wybrał dany korytarz ruchu;
◊ opisują, kiedy i gdzie przeciwnik zaangażuje elementy zbierania informacji,
rozpoznania i inwigilacji, wsparcia ogniowego oraz siły przeznaczone do
wykonania kontrataku w czasie prowadzenia działań ofensywnych przez za-
przyjaźnionych;
◊ określają ramy czasowe i przestrzenne ważnych wydarzeń na polu walki;
◊ wydarzenia oraz działania na jednym NAI mogą być porównane ze zdarze-
niami na innych NAI, w innych korytarzach ruchu i dostarczyć podstaw do
określenia zamiarów przeciwnika;
◊ dla każdego NAI mogą zostać ustanowione progi informacyjne - potwierdza-
ją one lub zaprzeczają czy nastąpiło oczekiwane działanie w obrębie ustalo-
nego limitu czasowego;
◊ przebieg walki w obrębie NAI-s może być analizowany pod względem tych
czynników, na które kierowane są środki rozpoznania i inwigilacji, wywiadu
oraz wykrywania celi; NAI-s stanowią podstawę do planowania zdobywania
informacji.
TPL-s /linie wskazujące fazy przemieszczania się w czasie/ pomagają śledzić
ruch /tempo natarcia/ przeciwnika i służą kierownikowi sekcji zbierania danych do
określania środków do tego celu. Wyposażają one analityka w graficzne środki do do-
konywania porównań możliwości manewru przeciwnika wzdłuż oddzielnych dróg po-
dejścia i kanałów ruchu. TPL-s mogą być przeliczane /kalkulowane/ dla wszystkich
form ruchu i działań. W głębokich operacjach są one wykorzystywane do monitorowa-
nia ruchu wzdłuż linii komunikacyjnych. W działaniach na bliskie odległości używane
są z kolei do monitorowania rzeczywistego ugrupowania przeciwnika. W działaniach na
tyłach służą zaś do obserwowania manewru /ruchów/ sił powietrzno-desantowych, po-
wietrzno-szturmowych /uderzeniowych/ oraz oddziałów wydzielonych w kierunku ich
obiektów /celi/ działania. TPL-s opierają się na regulaminowych normach ruchu
/prędkościach/. Tworzy się je na podstawie rzeczywistych doświadczeń z działań prze-
ciwnika, jego dokumentów normatywnych - głównie pisemnych oraz na podstawie od-
bytych przez przeciwnika ćwiczeń w okresie pokoju. Normy ruchu określane są w taki
89
sposób, aby zostały wzięte pod uwagę ograniczenia wynikające z oddziaływania pogo-
dy i terenu oraz aby został „wynagrodzony” wpływ działania zaprzyjaźnionych. W cza-
sie bezpośrednich działań TPL-s są ustanowione w sposób dostosowujący je do rze-
czywistego tempa działań. Tabela 4-39 przedstawia regulaminowe czasy /tempa/ dzia-
łań stosowane w obliczeniach /kalkulacjach/.
SCHEMAT 4-39: DOKTRYNALNE NORMY RUCHU PRZECIWNIKA.
Czasy kalkulowane pomiędzy kolejnymi NAI-s są wykorzystywane do określe-
nia TPL-s. Początkowa TPL jest określana jako „H” /godzina przekroczenia przedniego
skraj obrony/ oraz sukcesywnie jako „H+1”, „H+2”, itd. - w zależności zarówno od
regulaminowego tempa działania przeciwnika, jak i od wpływu pogody i terenu. Wy-
brane NAI-s często przywiązywane są do TPL-s, bądź też TPL-s same mogą stać się
NAI-s. TPL-s nie zastępują NAI-s. TPL-s kopiowane są z ET do DST /warianty roz-
strzygnięcia wsparcia/ na wszystkich kierunkach i korytarzach ruchu ograniczając „przy
okazji” niepewność dowódcy co do maksymalnego zasięgu ruchu /manewru/ przeciw-
nika w obrębie określonych ram czasowych. W czasie działań obronnych TPL-s opra-
cowywane są z wykorzystaniem regulaminowych prędkości działań przeciwnika przed-
stawionych w tabeli 4-39. Własne TPL-s, podczas działań zaczepnych opracowywane
są w stosunku do planowanego rejonu natarcia, zgodnie z zamiarem dowódcy do pro-
wadzenia natarcia. Wykorzystuje się je do zgrania mechanizmów zbierania danych i
kopiuje się je do DST w taki sam sposób jak TPL-s przeciwnika podczas działań obron-
nych. ET-s potencjalnych opcji kontrataku przeciwnika powinny zawierać TPL-s aby
mogły być pomocne podczas określania w jakim czasie należy oczekiwać rozpoczęcia
kontrataku przeciwnika. Godziną „H” jest w tym wypadku godzina o której spodziewa-
ne jest rozpoczęcie kontrataku, zaś „H+1” itd. są obliczane /kalkulowane/ w oparciu o
regulaminowe lub rzeczywiste prędkości /tempo działania/.
90
MATRYCA /WZORZEC/ ANALIZY ROZWOJU WYDARZEŃ /EAM/
EAM wspiera ET. Koreluje oczekiwany rozwój wypadków i działań w obrębie
indywidualnego NAI-s oraz dodaje wymiar czasowy. Poprzez wykorzystanie znajomo-
ści regulaminowego tempa działania oraz analizę wpływu pogody i terenu na ruch
/manewr/, może zostać oszacowany czas potrzebny na pokonanie terenu między kolej-
nymi NAI-s wzdłuż każdego kierunku i korytarza działania. Dla każdej drogi podejścia
czy też korytarza ruchu powinny być przygotowane osobne EAM. Schemat 4-40 przed-
stawia przykłady EAM. Szacowany czas wymagany na przemieszczenie się pomiędzy
kolejnymi NAI-s wyrażany jest w określających ten czas terminach: „nie wcześniej niż”
/NET/ oraz nie później niż /NLT/. Czas NET - jest to najwcześniejszy możliwy czas w
jakim mogą być oczekiwane czołowe elementy ugrupowania przeciwnika tzn. ich przy-
bycie do NAI-s lub uaktywnienie się w nich. NLT - jest najpóźniejszym szacowanym
czasem w którym oczekiwane jest uaktywnienie się czołowego elementu ugrupowania
przeciwnika w obrębie NAI. NET oraz NLT mogą zostać wyrażone w formie czasu
rzeczywistego /astronomicznego/ lub też w czasie operacyjnym rozpoczynającym się od
godziny „H” / „H+1:15, H+2:54” itd./. Dowódca lub rzeczywiste potrzeby dowodzenia
określą jak te czasy zostaną opisane na EAM.
SCHEMAT 4-40: PRZYKŁADY „MATRYCY” /WZORCA/ ANALIZY ROZWOJU WYDARZEŃ.
91
ET ORAZ ZARZĄDZANIE ZBIERANIEM DANYCH
ET oraz EAM opisują przed walką prawdopodobny działanie przeciwnika i do-
starczają podstaw do dokonywania porównań możliwego przebiegu działań zaprzyjaź-
nionych i przeciwnika. W czasie walki ET oraz wspierająca EAM koncentrują się na
prawdopodobnym działaniu przeciwnika. ET umożliwia G2 i S2 lub zarządzającemu
zbieraniem danych opracować precyzyjne, zgodne z priorytetami wymagania wobec
informacji /zapotrzebowanie na informacje/ - oparte na prawdopodobnym przebiegu
działań przeciwnika. Służy to maksymalizacji efektywności działania ograniczonych
źródeł zbierania danych w rozszerzonym obszarze oraz przeciwdziała zbyt rozległemu
przyporządkowaniu celów /obiektów rozpoznania/. ET daje odpowiedź na pytania:
„gdzie szukać?”, „kiedy szukać?” oraz „czego szukać?”. Wariantując sytuacje ET oraz
EAM pomagają jednocześnie kierownikowi /szefowi/ sekcji dostarczania informacji w
ustaleniu priorytetów w zbieraniu danych - priorytetów opartych na najbardziej praw-
dopodobnych sposobach działania przeciwnika. Czynniki inicjujące ruch i działanie,
podstawowe opisy /wskazania/ wydarzeń i działań mogą zostać ujęte w ramy czasowe i
przestrzenne pozwalając szefowi komórki zbierania danych określić optymalne zesta-
wienie / „wymieszanie”/ środków zbierania danych. ET tworzy podstawę do konstru-
owania DST. ET służy G3, S3 i oficerowi wsparcia ogniowego /FSO/ czy też wydzia-
92
łowi wsparcia ogniowego /FSE/ poprzez dostarczenie im danych gdzie i kiedy prowa-
dzić ogień, blokować lub manewrować oraz do czego prowadzić ogień, co blokować,
bądź też przeciw czemu manewrować. ET stanowi życiodajną więź między taktyczną
koncepcją dowódcy i wymaganiami rozpoznania, a planem zdobywania danych /planem
rozpoznania/.
DST
ET dostarcza podstaw dla DST. DST jest w zasadzie połączoną oceną rozpo-
znawczą oraz oceną działań w formie graficznej. Służy do relacjonowania szczegółów
ET w stosunku do punktów decydujących, bardzo ważnych dla dowódcy i pozwala na
identyfikowanie krytycznych obszarów pola walki oraz określanie w czasie i przestrzeni
wydarzeń i działań wymagających taktycznych decyzji. DST nie narzuca dowódcy de-
cyzji, ale wskazuje punkty, gdzie taka decyzja może być potrzebna. DST - w tej formule
- dostarcza w sposób zorganizowany podstaw dla osądów /opinii/ i doświadczeń mają-
cych na celu jak największe zredukowanie obszarów niepewności na polu walki oraz
podstaw do podjęcia decyzji.
Opracowanie DST jest podstawową funkcją wyznaczonej w tym celu przez do-
wódcę „triady”. Triada ta składa się z G2 lub S2, G3 lub S3, koordynatora wsparcia
ogniowego /FSCOORD/ lub FSE. Jednakże, aby DST była kompletna i efektywna musi
ona stać się owocem ogólnego wysiłku całego sztabu. Wśród członków sztabu, od któ-
rych należy oczekiwać rutynowego uczestnictwa w opracowaniu DST są: G4 lub S4,
oficer lotnictwa, oficer obrony przeciwlotniczej, oficer wojsk inżynieryjnych, oficer do
spraw mylenia przeciwnika i pozorowania na polu walki, oficer łączności i elektroniki
oraz oficer wojsk chemicznych. Inni oficerowie sztabu, jak np. lekarz - mogą brać
udział w opracowaniu DST-s w specyficznych sytuacjach wymagających ich eksperty-
zy. Chociaż DST jest opracowywane pod nadzorem G2 lub S2 - który koordynuje ca-
łość, to gdy DST jest już skompletowane i staje się dokumentem działań, jest przedsta-
wiane dowódcy przez G3 lub S3. Dowódca musi podjąć decyzje taktyczne w odpowie-
dzi na konkretne sytuacje na polu walki lub działanie przeciwnika. Decyzje te obejmują
koncentrację sił dla bliskich działań, opóźnianie, osłabianie oraz oddziaływanie na pod-
chodzące siły przeciwnika w głębokich operacjach /działaniach/, a także rozmieszczenie
środków i rozwinięcie funkcji kontrrozpoznawczych /kontrwywiadowczych/ i zapew-
93
niających bezpieczeństwo w działaniach na tyły. Decyzje te oparte są na zamiarze do-
wódcy rozegrania walki we wszystkich trzech fazach bitwy lądowej. ET określa obsza-
ry gdzie mogą mieć miejsce ważne zdarzenia i działania lub gdzie mogą pokazywać się
cele. DST określa obszary lub punkty gdzie cele mogą być atakowane lub gdzie mogą
zostać podjęte określone działania dla wsparcia koncepcji dowódcy rozegrania walki.
Punkty te są następnie omawiane wraz ze związanymi z nimi wydarzeniami na polu
walki - dla potrzeb podjęcia decyzji przez dowódcę. Dokonuje się to zarówno przez
wyznaczanie obszarów celowego zainteresowania /TAI/ i punktów decydujących, jak i
przez porównanie TPL-s z wzorcami /wariantami/ wsparcia decyzji czy też elementów
działania.
TAI
Początkowy krok w procesie opracowania DST, to określenie gdzie - wzdłuż
każdej drogi podejścia i korytarza ruchu - dowódca może oddziaływać na przebieg wal-
ki czy działania przez: ogień, manewr, blokowanie. Obszary w których jesteśmy w sta-
nie opóźnić, zatrzymać, zniszczyć czy też manipulować siłami przeciwnika, lub które są
odpowiednie do atakowania celów o dużym znaczeniu - są identyfikowane jako TAI-s.
Zwykle są to obszary wcześniej zidentyfikowane jako NAI-s. TAI - jest „zaangażowa-
nym” punktem obszaru, zwykle wzdłuż drogi lub korytarza podejścia, w którym za-
mknięcie danego kierunku dla sił przeciwnika ogniem, manewrem lub blokowaniem
ograniczy albo spowoduje pozbawienie przeciwnika konkretnych możliwości działań.
Zamknięcie to może również spowodować porzucenie przez przeciwnika dogodnych
możliwości działania, zaprzestanie lub podjęcie specyficznego działania, bądź też zmusi
przeciwnika do zaangażowania dodatkowych środków wsparcia aby mógł on kontynu-
ować działania. Jeżeli TAI ukierunkowana jest na zmuszenie przeciwnika do zaanga-
żowania dodatkowych środków wsparcia, to musi ona być powiązana z terenem oraz
hamować lub uniemożliwiać ruch. Model TAI zawiera:
◊ mosty;
◊ węzły dróg;
◊ punkty kanalizujące ruch;
◊ strefy lądowania oraz strefy zrzutu;
◊ znane dogodne miejsca do pokonywania przeszkód wodnych w bród;
94
◊ wysunięte punkty uzupełniania paliwa i amunicji /FARP/;
◊ tyłowe punkty uzupełniania paliwa i amunicji /RARP/.
TAI-s mogą być identyfikowane zarówno jako punkty jak i obszary TAI-s.
Punkty TAI-s oznaczają charakterystyczne obszary przewidywane dla artyleryjskiego
wsparcia ogniowego, jako cele, czy też dla środków walki radioelektronicznej. Używa-
ne są one zwykle w połączeniu ze środkami, które wymagają przynajmniej średniego
stopnia dokładności wskazań aby mogły być efektywne. Obszary TAI-s są zazwyczaj
bardziej zależne od terenu i wykorzystywane przez środki, które używane są do rażenia
lub oddziaływania na większym obszarze /rodzina środków artyleryjskich do minowa-
nia narzutowego, środki dymne, środki chemiczne/. Schemat 4-41 pokazuje symbole
określające punkty TAI i obszary TAI.
SCHEMAT 4-41: SYMBOLE TAI.
TAI-s mające zasadnicze znaczenie dla zachowania ciągłości ruchu przeciwnika
mogą stać się ważnymi celami. Inne obszary, mogące być określone jako TAI-s, są do-
godnymi punktami do zamknięcia kierunków wzdłuż dróg na których spodziewany jest
ruch celi o dużym znaczeniu. TAI-s są ważne, ponieważ:
◊ Cele stanowią podstawę dla przydziału środków /zapasów/ do głębokiego
ataku. Zapasy /środki/ służące do prowadzenia walki są ograniczone pod
względem przydatności, ilości oraz czasu w którym zostaną one użyte.
◊ Cele są „podelementami” zdarzeń na polu walki. Jeżeli cel nie pojawi się
/ukaże/ - zarówno jeśli nie zostanie wykryty czy też drogą analitycznej de-
dukcji stwierdzony zostanie jego brak - wówczas działanie na polu walki z
którym jest on związany może nie mieć miejsca. Koncentracja / „masowa-
nie”/ środków artyleryjskich do wsparcia przełamania czy koncentracja sił
będących częścią drugiego rzutu - są przykładami kiedy można uzyskać po-
twierdzenie w oparciu o analizę celi.
◊ Cele są podstawą do określania siły bojowej zgrupowania przeciwnika w
specyficznym korytarzu /na charakterystycznym kierunku działania/. Dowód-
ca musi użyć środki ogniowe dalekiego zasięgu aby zredukować potencjał
95
bojowy tych sił zanim przybędą one na wysunięty do przodu odcinek pola
walki /bitwy/.
Określenie TAI-s odbywa się przez połączenie wysiłków rozpoznania i sztabów
oraz FSE. Sztab rozpoznania ocenia siły przeciwnika oraz efekty naszego oddziaływa-
nia na jego możliwości. Sztab operacyjny oraz FSE rozważają możliwości i dostępność
środków do zamykania kierunków, wpływ wysiłków zmierzających do blokowania
przeciwnika na wykonanie zadań przez zaprzyjaźnionych oraz priorytety w użyciu moż-
liwych środków do działania.
Określenie TAI-s pociąga za sobą analizę wartości celi /TVA/. TVA podobnie
jak identyfikacja TAI-s odbywa się przez połączenie wysiłków rozpoznania, sztabów
operacyjnych oraz FSE. TVA rozważa normy, regulaminy /zasady/ działania przeciw-
nika i dostarcza podstawowych danych do lokalizacji elementów spełniających kluczo-
wą rolę w wykonaniu zadań przez siły przeciwnika. Elementy te są określane jako cele
o dużym znaczeniu /wartości/ /HVT-s/. Konkretne elementy identyfikowane są jako
HVT-s w zależności od rozwoju sytuacji na polu walki i mogą obejmować: stanowiska
dowodzenia /CP-s/, miejsca rozmieszczenia środków łączności /węzły łączności/, urzą-
dzenia i siły logistyczne, środki rozpoznania i walki radioelektronicznej, środki przeno-
szenia broni chemicznej i jądrowej. Druga kategoria celi znana jest jako cele o dużej
opłacalności /HPT-s/. HPT-s są celami, których wykrycie i zniszczenie daje znaczącą
przewagę. Zniszczenie danego HPT-s pozbawia przeciwnika konkretnych możliwości
lub w inny sposób wpływa korzystnie na działania zaprzyjaźnionych. Dowódca wyzna-
cza HPT-s w celu wsparcia zamiaru rozegrania walki. Na przykład jeśli przeciwnik mu-
si przeprowadzić planowe i przygotowane „przekroczenie” rzeki, a szeroka i głęboka
rzeka znajduje się w sektorze zaprzyjaźnionych - jako części /kierunku/ prawdopodob-
nego ataku, to kluczowym elementem do osiągnięcia sukcesu tego przedsięwzięcia są
środki inżynieryjne. Bez tych środków inżynieryjnych przekroczenie rzeki staje się
niemożliwe. Dowódca zaprzyjaźnionych po zrelacjonowaniu tego obszaru jako TAI
może oznaczyć środki inżynieryjne przeciwnika jako HVT, ponieważ ich zniszczenie
pozbawia przeciwnika możliwości przekraczania rzek. Jeśli zaś dowódca oznaczy te
środki inżynieryjne jako HPT, to ten konkretny HPT staje się priorytetem obok innych
HPT-s dla środków rozpoznania - do wykrycia go, a następnie priorytetem dla później-
szych ataków, czy też celem dla środków walki radioelektronicznej.
96
Wariantowanie regulaminowych i sytuacyjnych przewidywań, podobnie jak
szczegółowa wiedza o doktrynie /zasadach działania/ przeciwnika i jego możliwościach
- pomoże analizującym ulokować potencjalne HVT-s w ramach ET oraz DST. Pomaga
to dawać wskazówki na temat lokalizacji możliwych HVT-s środkom wykrywania i
dostarczania danych podczas ET oraz znaczyć TAI-s podczas DST.
PUNKTY DECYDUJĄCE /DECISION POINTS - DP/
Po wyselekcjonowaniu TAI-s następuje określenie DP-s. Identyfikacja oraz lo-
kalizacja DP-s w dużym stopniu zależy od możliwości i dostępności wsparcia ogniowe-
go, manewru, środków wsparcia walki, systemów logistycznych. Wybór /selekcja/ DP-s
jest przede wszystkim funkcją G3 lub S3 realizowaną w oparciu o dane o zagrożeniu
dostarczane w tym celu przez G2 lub S2. Jednakże selekcja DP-s wymaga generalnie
wysiłków: G3 lub S3, G2 lub S2, FSCOORD lub FSO, ich poszczególnych sztabów
oraz oficerów głównych sztabów wsparcia walki i logistyki. DP-s określają obszary,
wydarzenia oraz punkty pola walki, w których wymagane jest podjęcie taktycznych
decyzji oraz określają w jakim czasie te decyzje muszą zostać podjęte. DP-s nie dyktują
decyzji dowódcom, wskazują tylko gdzie powinny być podjęte taktyczne decyzje aby
ich efekt oddziaływania na przeciwnika był najkorzystniejszy. Decyzje te muszą zostać
podjęte na tyle wcześnie aby pożądany efekt oddziaływania na przeciwnika został osią-
gnięty. Jednak nie mogą one zostać podjęte aż do momentu, gdy zostanie określone, że
konkretne działanie na polu walki będzie mieć miejsce, a jego lokalizacja potwierdzona
jest z wysokim stopniem pewności. Umiejscowienie DP-s musi przy tym na tyle daleko
wyprzedzać oczekiwaną lokalizację celi lub działań, aby zapewnić wystarczający czas
na skuteczne wprowadzenie w życie wymaganych decyzji oraz na tyle wcześnie, by
pozwolić na upewnienie się, że oczekiwane działania wystąpią. Czynniki wpływające
na umiejscowienie DP-s obejmują czas wymagany:
◊ dla środka rozpoznania, inwigilacji i dostarczania danych do odebrania in-
formacji, że dane wydarzenie na polu walki wystąpiło /zaczęło się/;
◊ na proces przetwarzania informacji;
◊ na dostarczenie dowódcy danych do decyzji;
◊ na podjęcie przez dowódcę przemyślanej decyzji;
97
◊ na przekazanie decyzji do konkretnego /odpowiedniego/ środka wsparcia
ogniowego, do manewru czy też środka wsparcia walki lub logistyki;
◊ dla danego środka, by wprowadził w życie decyzję.
Zależnie od szczebla dowodzenia dowódca dysponował będzie szerokim wa-
chlarzem możliwości ogniowych, manewru oraz opcjami użycia środków walki radio-
elektronicznej. DP-s selekcjonowane są w oparciu o te opcje i możliwości osiągnięcia
poprzez ich wykorzystanie wymaganych rezultatów w stosunku do TAI. Jakiekolwiek
środki zostaną wybrane, kilka warunków pola walki pozwoli wyzwolić obszerne, zapla-
nowane z góry /przed walką/, punkty decydujące /DP-s/, podczas gdy inne wymuszą
selekcję DP-s opartych na zadaniach wykonywanych na wywołanie /np. przez lotnic-
two, odwody przeciwpancerne itp./. Ogólna zasada: DP-s dla zaplanowanych zadań są
zwykle umiejscawiane bliżej w stosunku do poszczególnych TAI-s /określonych dla
tych zadań/ niż DP-s przewidywane na wezwanie z pola walki. Tabela 4-1 podaje wy-
kaz podstawowych wskaźników istotnych w określaniu położenia DP-s dla wybranych
środków walki.
TABELA 4-1: PODSTAWOWE WSKAZÓWKI DO ROZMIESZCZENIA DP--s. WŁAŚCIWOŚĆ / „AKTYWA”/ CZAS WYPRACOWANIA DECYZJI Elementy manewrowe Bazuje na METT-T Broń do prowadzenia ognia bezpośredniego Jako minimum wymagany jest czas na
planowania Artyleria /w tym zadymianie i oświetlanie/ 5 - 15 minut /system zależny/ FASCAM /minowanie artyleryjskie/ 7 - 20 minut Jednostki śmigłowców bojowych /w odległości od 1 do 15km od FLOT/
1 - 2 godziny
Jednostki śmigłowców bojowych /głębiej niż 15km od FLOT/
3 i więcej godzin
Zaplanowane lotnictwo lub CAS 20 minut /minimum/ Lotnictwo na wezwanie lub CAS Więcej niż dwie godziny Wspólne powstrzymanie obrony powietrznej przeciwnika /JSEAD/
Powyżej dwóch godzin - koordynacja; 5 minut - wykonanie
Pospieszne usunięcie skażeń - ABC 30 minut Dokładne usuwanie skażeń - ABC 2 - 4 godziny Środki rozpoznawcze sił powietrznych:
• RF-4 - zaplanowane • RF-4 - nagle /wysoki priorytet/ • U-2/TR-1 - zaplanowane • U-2/TR-1 - dywersja • SR-71
od 12 do 24 godzin od 30 minut do 2 godzin od 24 do 36 godzin od 5 do 6 godzin 72 godziny
Naziemne i powietrzne IEW
98
DP-s wyrównują czas do danych punktów pola walki i określane są przez po-
równanie czasu potrzebnego na wprowadzenie decyzji w życie, prędkość ruchu jedno-
stek przeciwnika i odległości na polu walki. Regulaminowe prędkości /tempo/ działania
przeciwnika koryguje tak aby uwzględnić wpływ na te prędkości, używane jako pod-
stawy do obliczeń - terenu i pogody oraz działania wojsk własnych. DP-s mogą być
związane z TPL-s. Gdy DP-s związane są z TPL-s przeciwnika wówczas TPL-s opierają
się na regulaminowym tempie działań przeciwnika z uwzględnieniem wpływu warun-
ków terenowych i meteorologicznych oraz z uwzględnieniem wpływu oddziaływania
zaprzyjaźnionych na to tempo działania /pochodzą z ET/. Gdy DP-s związane są z wła-
snymi TPL-s, to TPL-s oparte są na zamiarze działania dowódcy. DST-s opisują TAI-s,
DP-s, TPL-s, drogi podejścia i korytarze ruchu, cele oraz bieżącą sytuację przeciwnika
/na podstawie aktualnych map sytuacji - SITMAP oraz wariantowania sytuacji/. Sche-
mat 4-42 przedstawia przykład DST. Podczas działań zaczepnych zaprzyjaźnionych
DST koncentruje się nie na zatrzymaniu i załamaniu sił przeciwnika, lecz jego uwaga
przesuwa się na określeniu gdzie dowódca w jak najlepszy sposób może wykorzystać
posiadane środki w celu wsparcia natarcia własnych sił. Odzwierciedla poprzez to rów-
nież gdzie spodziewane jest umieszczenie DP-s oraz TAI-s przez przeciwnika. Pokazuje
także, gdzie i kiedy przeciwnik może kontratakować oraz drogi komunikacyjne /LOC-
s/, które przeciwnik może wykorzystać w celu wzmocnienia broniących się jego sił.
Wymaga to przeorientowania perspektyw analitycznych w następujący sposób:
◊ Przeciwnik pod naciskiem sił zaprzyjaźnionych prawdopodobnie wycofa się
wzdłuż korytarzy natarcia; TAI-s muszą być wyznaczone wzdłuż dróg wyco-
fania aby zatrzymać i zniszczyć siły przeciwnika - szczegółowo w bliskich
działaniach /operacjach/.
◊ Gdy posuwamy się w głąb ugrupowania przeciwnika, to ryzyko silnych
kontrataków czołgów przeciwnika na nasze skrzydła znacznie wzrasta. DST
muszą pokazać gdzie te kontrataki mogą mieć miejsce oraz które drogi mogą
zostać do nich wykorzystane. TAI-s wyznacza się aby umożliwić zatrzymanie
tych kontratakujących sił.
◊ Przeciwnik prawdopodobnie będzie wzmacniał broniące się czy też wycofu-
jące siły ich drugimi rzutami, drugimi rzutami szczebla nadrzędnego bronią-
cych się sił oraz elementami wsparcia. LOC-s, które może wykorzystać prze-
ciwnik należy rozpoznać i ustanowić na nich TAI-s. Te TAI-s prawdopodob-
99
nie będą znajdowały się w obrębie głębokich tyłów przeciwnika, co wymagać
będzie użycia własnych środków walki o dużym zasięgu działania.
◊ Dowódca sił przeciwnika dysponował będzie różnorodnymi środkami ognio-
wymi, WRE oraz możliwościami manewru do zastosowania w toku obrony.
Ich użycie będą dyktowały zasady regulaminowe oraz bieżąca sytuacja. DP-s
i TAI-s przeciwnika, które mogą zostać wykorzystane w tych wariantach mu-
szą zostać określone w celu przygotowania własnych sił na ich potencjalne
wykorzystanie.
Zwykle pojedyncza DST nie jest zbyt ważna dla wzmocnienia różnych funkcji
wspierających podjęte decyzje i wymaganych podczas prowadzenia działań zaczep-
nych. Stąd też konieczne jest wykonywanie dodatkowych DST-s. Pojedyncze DST-s
lub osobne „overlays” dla DST powinny zostać przygotowane dla natarcia zaprzyjaź-
nionych, obrony przeciwnika i jej wzmocnienia, kontrataków, a ponadto powinno się
przygotować różne warianty tych działań. Oczekuje się, że przeciwnik użyje wszelkich
dostępnych sił i środków aby spróbować osłabić / „przytępić”/ powodzenie naszych
jednostek - powinny więc także być przygotowane DST-s dla działań powietrznych
zarówno naszych wojsk, jak i przeciwnika. DST-s działań powietrznych, jak i powietrz-
no-lądowych różnią się w znaczący sposób od DST-s sporządzanych dla działań na
ziemi. Chociaż „powietrzne” DST-s opisują TAI-s oraz drogi podejścia i korytarze ru-
chu, są one związane z: obroną przeciwlotniczą, lotnictwem śmigłowcowym, bezpo-
średnim wsparciem lotniczym, izolacją powietrznego obszaru pola walki, działaniami
powietrzno-desantowymi i powietrzno-szturmowymi oraz urządzeniami i obszarami z
których wszystkie służą wsparciu prowadzonych działań. Ze względu na duże prędkości
lotnictwa oraz krótkie czasy w jakich może ono wywierać wpływ na prowadzone dzia-
łania - TPL-s nie są opisywane na DST działań powietrznych i powietrzno-lądowych.
Szczególnie ważna dla opracowania DST działań powietrznych i powietrzno-lądowych
jest szczegółowa wiedza o profilach lotu i ataku samolotu, obronie przeciwlotniczej
zaprzyjaźnionych i przeciwnika i ich możliwościach, właściwościach maskujących te-
renu oraz o bieżących działaniach w powietrzu. Schemat 4-43 przedstawia podstawową
„powietrzną” DST dla działań obronnych. Podczas działań na obszarze tyłów DST po-
maga dowódcy obszaru tyłów zidentyfikować te rejony w których dowódca może użyć
siły obrony powietrznej, kontrrozpoznania /kontrwywiadu/ oraz elementy ochrony ob-
szaru tyłów. DST określa również, gdzie dowódca obszaru tyłów może rozmieścić ele-
100
menty wsparcia z największym stopniem bezpieczeństwa i w zgodności z wykonywa-
nym zadaniem. Dowódca obszaru tyłów zajmuje się zapewnieniem bezpieczeństwa i
kontrrozpoznaniem tak, jak też każdym potencjalnym manewrem sił przeciwnika, który
mógłby doprowadzić do jego wyjścia na tyły i doprowadzić do przerwania działań.
Dowódca ten musi zajmować się konkretnymi punktami wzdłuż dróg i korytarzy podej-
ścia oraz wydarzeniami lub kolejnością działań, które zostały dokładnie umiejscowione
na SIT MAP /mapie sytuacyjnej/ wojny niekonwencjonalnej, czy też „overlays” statusu
populacji ludzi na danym obszarze. Te punkty lub zdarzenia określane są jako TAI-s.
Gdy środki walki są ograniczone to dowódca obszaru tyłów musi wszystkie wykorzy-
stać przeciw ustalonym TAI-s. Obejmuje to skuteczną obronę powietrzną, efektywne
rozmieszczenie jednostek obszarów tyłów w obronie, agresywne użycie jednostek
ochrony i obrony tyłów, aktywne wysiłki kontrrozpoznania oraz celowe użycie jedno-
stek cywilnych /obrony terytorialnej, obrony cywilnej/ oraz wojny psychologicznej.
Model TAI-s obszaru tyłów obejmuje:
◊ strefy lądowania i strefy zrzutów;
◊ skrzyżowania dróg;
◊ szlaki i drogi leśne;
◊ małe grupy i pojedyncze osoby /szczególnie w cywilnych ubraniach/ próbu-
jące poruszać się lub unikające wykrycia na obszarze tyłów;
◊ obszary na których znajdują się grupy lub osoby sympatyzujące z przeciwni-
kiem;
◊ obszary dogodne do organizacji obozowisk partyzantów i powstańców oraz
kwater dowództw;
◊ znane obszary działania terrorystów i centra dowódcze.
TAI-s rozmieszczane są zazwyczaj wzdłuż dróg podejścia do obszarów tyłów,
dróg o wysokiej, możliwej do rozwinięcia prędkości. TAI-s i związane z nimi DP-s są
identyfikowane przy wzięciu pod uwagę, że dowódca tyłów zmuszony będzie polegać
na środkach znajdujących się na zewnątrz tych obszarów - aby móc skutecznie zatrzy-
mać każdą poważniejsza próbę penetracji danego obszaru przez większe siły przeciwni-
ka. DST obszaru tyłów pokazuje TAI-s, DP-s, potencjalne cele przeciwnika oraz własne
cele o dużym znaczeniu /lotniska, środki przenoszenia broni jądrowej i składy, wyrzut-
nie pocisków. DST obszaru tyłów uzupełnione jest przez SITMAP wojny niekonwen-
cjonalnej, oraz „overlay” statusu populacji obszaru. Schematy 4-44 i 4-45 przedstawiają
101
DST-s dla powietrznych i powietrzno-lądowych ataków oraz działań operacyjnych grup
manewrowych /oddziałów wydzielonych/.
SCHEMAT 4-42: SPRZYKŁAD DST.
102
SCHEMAT 4-43: „POWIETRZNE” DST.
SCHEMAT 4-44: DST DZIAŁAŃ NA TYŁACH DYWIZJI / „POZIOM-3”/, ATAK POWIETRZNY I SIŁ DESANTOWYCH.
103
SCHEMAT 4-45: DST DZIAŁAŃ NA TYŁACH DYWIZJI / „POZIOM-3”/, DZIAŁANIA OMG.
DST CZY WZORZEC /FORMULARZ, MODEL/ CZYNNIKÓW TAKTYCZNYCH
Dodatkowo, oprócz standartowych metod opracowywania DST-s mogą one
również być opracowywane na podstawie decyzji związanych z modelem
/formularzem/ czynników taktycznych. Jest to szczególnie efektywne dla działań za-
czepnych, gdzie dowódca może opierać decyzje na TPL-s. Decyzje wymagane na każ-
dej TPL opisane są
w modelu /formularzu/ czynników taktycznych bezpośrednio pod graficznym ujęciem
działań na DST. Potrzebne decyzje dla każdej TPL określane są przez przedłużenie linii
czasowych na odpowiadającą im kolumnę na formularzu. Rozważane na szczeblu tak-
tycznym taktyczne czynniki działania zwykle obejmują:
104
◊ rozpoznanie;
◊ manewr /włączając manewr powietrzny lotnictwa/;
◊ wsparcie ogniowe;
◊ artylerię obrony powietrznej;
◊ wojska inżynieryjne;
◊ broń biologiczną, neutronową, chemiczną;
◊ służby /rodzaje wojsk/ wspierające walkę;
◊ dowodzenie i kontrolę /C2/.
Czynniki te mogą zostać określone w różnych miejscach rozkazu. Jednak kolejność ich
prezentacji, ogólnie odpowiada kolejności w jakiej występują one w pięciopunktowym
rozkazie do działania /OPORD/. Czynniki taktyczne mogą ulegać zmianie zależnie od
szczebla na którym prowadzone są działania, czy też w zależności od wymagań dowód-
cy. Schemat 4-46 przedstawia przykład DST przywiązanego do formularza czynników
taktycznych. Rozpoznanie dostarcza podstawy do planowania taktycznego i wykonania
zadań. Szczegółowe planowanie musi być dokonane podczas statycznych okresów, po-
nieważ płynne oraz dynamiczne sytuacje pola walki nie pozwolą znaleźć czasu na pla-
nowanie szczegółowe. Wydarzenia i DST-s są wynikami rozpoznawczego planowania
szczegółowego, które może zostać przeprowadzone podczas statycznych okresów /w
czasie przerw w działaniach/. Są one podstawą dla całego planowania taktycznego i
stanowią „filtr” przez który wszystkie informacje i dane z rozpoznania kierowane są do
dowódcy. Spełniają one potrzeby dowódcy wyrażone w wytycznych do rozpoznania
/JR-s/ oraz w priorytetach dla rozpoznania /PIR-s/ - ponieważ są one związane z waż-
nymi wydarzeniami na polu walki oraz czynnikami czasu i przestrzeni o których wia-
domo, że są obiektami zainteresowania dowódcy. DST-s stanowią żywotna więź po-
między potrzebami dowódcy pod względem rozpoznania, a decyzjami i działaniami
jakie wymagane są od dowódcy oraz sztabu. Żywotnym problemem jakim zajmuje się
dowódca jest wyrwanie inicjatywy przeciwnikowi, to znaczy zmuszenie dowódcy prze-
ciwnika do wybrania mniej korzystnego wariantu działania, raczej przez zaprojektowa-
nie jego działania niż przez przypadek. DST-s zamykają w określone ramy możliwości i
opcje jakie ma do wykorzystania dowódca oraz zapewniają terminowe i odpowiednie
do sytuacji decyzje - tak więc DST dostarcza środków, za pomocą których możemy
raczej wpływać na działania przeciwnika, niż po prostu na nie reagować.
106
Rozdział 5: WSPARCIE IPB.
O wyniku walki decyduje użycie potencjału bojowego w decydujących miej-
scach i momentach na polu walki. IPB dostarcza „ramy” działania / „szkielet”/ dla do-
wódcy i sztabu pozwalające określić, gdzie i kiedy użyć ograniczone środki aby uzy-
skać decydujące rezultaty. IPB jest wspaniałym narzędziem do planowania głębokich,
bliskich i tyłowych działań oraz do przeprowadzania analiz przestrzeni powietrznej.
GRUPY BOJOWE POŁĄCZONYCH BRONI /RODZAJÓW WOJSK/
IPB jest szczególnie użyteczne jako narzędzie do planowania w głębokich dzia-
łaniach. Ocena zagrożeń identyfikuje szczególnie ważne /krytyczne/, węzłowe punkty
przeciwnika oraz bardzo ważne cele. ET oraz DST określają optymalny czas zatrzyma-
nia sił przeciwnika w taki sposób, aby uzyskać maksymalne opóźnienie, zniszczenie i
dezorganizację tych sił oraz określają gdzie i kiedy wykorzystać w decydujący sposób
rozpoznane słabe strony przeciwnika. Ułatwia to rozpoznanie i lokalizację głęboko
rozmieszczonych celi w czasie pozwalającym na uderzenie na nie ze skutecznej odle-
głości oraz w sposób, który wymusza i powoduje załamanie się działania nadchodzą-
cych sił przeciwnika. IPB dostarcza wskazówek dotyczących przydziału i użycia poten-
cjału bojowego w bliskich działaniach. ET określa, gdzie przeciwnik może koncentro-
wać / „masować”/ siły i wykonywać uderzenia w czasie prowadzenia natarcia oraz
gdzie przeciwnik będzie koncentrował siły w czasie prowadzenia obrony. Analizy tere-
nu i pogody oraz techniki modelowania /wariantowania/ służą nam do określenia gdzie
nasze własne siły mogą manewrować, prowadzić ogień, utrzymywać łączność, a także
gdzie i w jaki najlepszy sposób własne siły mogą zostać wykorzystane przeciwko „sła-
bościom” przeciwnika. ET ułatwia śledzenie przeciwnika i uczestniczy w określaniu
jego prawdopodobnego działania. ET bierze również udział w planowaniu wykorzysta-
nia ograniczonych środków zbierania informacji oraz rozpoznania i inwigilacji. ET po-
zwala dowódcom widzieć pole walki i pomaga im właściwie wykorzystywać środki
ogniowe i manewrowe w celu wsparcia zamiaru działania. IPB jest szczególnie ważne
dla działań tyłowych. Analiza terenu i pogody oraz ocena zagrożeń pomaga dowódcy
obszaru tyłów efektywnie rozmieścić elementy ugrupowania - tak aby zapewnić jak
107
największą zgodność wymogów bezpieczeństwa z wykonaniem zadania. DST wspiera
obszary tyłowe poprzez SITMAP wojny niekonwencjonalnej oraz „overlays” /oleaty/
statusu populacji ludności - pomagają one dowódcy obszaru tyłów maksymalizować
skuteczność obrony powietrznej, kontrwywiadu, ochrony, działań psychologicznych
oraz wysiłków służb cywilnych. DST pomaga dowódcom obszarów tyłowych uczynić
posiadane przez nich ograniczone środki walki jak najbardziej efektywnymi, dostarcza
wytycznych /wskazówek/ do planowania w celu żądania i wykorzystania dodatkowych
środków przeciw oddziałom wydzielonym przeciwnika i podobnym im siłom, które
dostały się w obręb obszaru naszych tyłów.
IPB jest również szczególnie ważne /krytyczne/ dla analiz przestrzeni powietrz-
nej. Analiza terenu pozwala na ustalenie powietrznych dróg podejścia i korytarzy prze-
lotu; wraz z analiza pogody określa trasy, którymi samoloty przeciwnika mogą wedrzeć
się w obszar tyłów. Z kolei analiza terenu połączona z analizą profili ataku lotnictwa
określa najefektywniejsze trasy podejścia lotnictwa do obszarów jego celów oraz naj-
dogodniejsze obszary /pozycje/ rozmieszczenia systemów obrony powietrznej i radarów
/stacji radiolokacyjnych/. IPB uczestniczy też w określaniu najbardziej prawdopodob-
nego położenia stref lądowania i zrzutów oraz wysuniętych punktów uzupełniania pali-
wa i uzbrojenia, a także w określaniu najbardziej prawdopodobnych dróg podejścia do
tych obszarów. Poprzez analizę właściwości maskujących terenu IPB uczestniczy rów-
nież w określaniu którędy samoloty mogą wejść w określony obszar ukryte przed sys-
temami obrony powietrznej i radarami /stacjami radiolokacyjnymi/, a także gdzie sys-
temy broni i radary /stacje radiolokacyjne/ pozbawione są swych możliwości przez te-
ren i pogodę. Analiza przestrzeni powietrznej i IPB pomaga dowódcy maksymalizować
skuteczność obrony powietrznej, wsparcia lotniczego bliskiego zasięgu oraz wysiłki
związane z izolacją przestrzeni powietrznej pola walki , a ponadto pomagają mu w pla-
nowaniu i przeciwdziałaniu działaniom powietrzno-desantowym i powietrzno-
szturmowym.
PLANOWANIE SZTABOWE
IPB stanowi zasadniczą część planowania sztabu. Początkowo jest wprowadzane
przez G2 lub S2, aby opracować informację o przeciwniku, terenie i pogodzie - na uży-
tek planowania przez dowódcę i sztab. Informacje te przybierają konkretną postać w
108
czasie analizy obszaru działań oraz ich oceny. Chociaż IPB nie zastępuje całkowicie /
„totalnie”/ dokumentów planowania, to w istocie służy w ich opracowaniu. Przekształca
również wiele materiału pisanego w formę graficzną, co pozwala na łatwiejsze jego
zrozumienie oraz ułatwia jego analizowanie i wykorzystanie w procesie planowania.
Formalna, „pisana” analiza obszaru działań jest zwykle /normalnie/ przygotowywana na
szczeblu korpusu i wyżej. Na szczeblu dywizji i poniżej jako część oceny informacji
włączona jest skrócona analiza obszaru działania. Dostarcza ona analiz terenu i pogody
w obszarze działania i wykorzystywana jest w planowaniu działań przez podległe ele-
menty. Analiza terenu i pogody, która stanowi „serce” analizy obszaru działania jest
dokonywana głównie w czasie IPB. Ocena informacji ma kluczowe znaczenie w proce-
sie podejmowania decyzji. IPB prezentuje tę ocenę w formie graficznej. Umożliwia to
dowódcy oraz jego sztabowi raczej widzenie niż wyobrażanie sobie gdzie określone
siły mogą się poruszać, strzelać i utrzymywać łączność. Dostarcza ona podstawowych
graficznych danych dla porównania /wariantowania/ przebiegu działań zaprzyjaźnio-
nych i przeciwnika. „Overlays” terenu i pogody pokazują, gdzie siły zaprzyjaźnionych i
przeciwnika zostaną ukierunkowane /kanalizowane/ przez naturalne oraz sztuczne
czynniki.
Podczas gdy G2 lub S2 stosuje wariantowanie do określenia prawdopodobnego
przebiegu działań przeciwnika, to G3 lub S3 wykorzystuje te techniki do porównania
/wariantów/ przebiegu działań zaprzyjaźnionych. IPB mówi G2 lub S2:
◊ gdzie patrzeć?;
◊ kiedy patrzeć?;
◊ czego szukać?;
◊ czym szukać?;
◊ czego oczekiwać? /co możemy zobaczyć?/.
IPB podpowiada G3 lub S3:
◊ gdzie manewrować, strzelać /prowadzić ogień/, utrzymywać łączność, blo-
kować?;
◊ kiedy manewrować, strzelać, utrzymywać łączność, blokować?;
◊ z czym manewrować, strzelać, utrzymywać łączność, blokować?;
◊ przeciw komu manewrować, strzelać, blokować?;
◊ jakich rezultatów oczekiwać?.
109
IPB ma żywotne znaczenie dla ocen dowódcy oraz decyzji taktycznych dotyczą-
cych zamiaru działania. Pomaga właściwie porównać możliwości zaprzyjaźnionych i
przeciwnika oraz umożliwia dowódcy zobaczenie słabych punktów zarówno po stronie
własnej jak i przeciwnika. IPB pozwala określić gdzie, kiedy i jak użyć oraz wspierać
własne siły aby zapewnić im powodzenie. IPB oddziałowuje na prawie każdą funkcję
pola walki. Po prostu - analizując oddziaływanie środowiska pola walki na możliwości
przeciwnika dokonujemy jednocześnie analizy jego wpływu na nasze działania. Pod-
stawowe informacje o terenie i pogodzie, ET oraz wzorzec /wariant/ analizy rozwoju
wydarzeń - są ważnymi narzędziami dla planowania i prowadzenia działań, wsparcia
walki oraz dla służb wspierających walkę. IPB wspiera funkcje pola walki - co zostało
przedstawione na schemacie 5-1.
SCHEMAT 5-1: WSPARCIE DZIAŁAŃ /FUNKCJI/ NA POLU WALKI PRZEZ IPB.
OBSZAR
DZIAŁANIA
WYKORZYSTANIE WYKORZYSTANE /UŻYTE/
PRODUKTY
Artyleria Zdobycie, określenie celi
Analizy wartości celi
Stanowiska ogniowe
Głęboki atak
Oleaty /overlays/ pogody i terenu
Analizy zdarzeń
Matryce i wzorce /warianty/
Warianty /wzorce/ doktrynalne
Obrona powietrzna Powietrzne drogi podej-
ścia przeciwnika
Stanowiska ogniowe
Zagrożenie przeciwni-
kiem powietrznym
Oleaty /overlays/ pogody i terenu
Analizy zdarzeń
Matryce i wzorce /warianty/
Warianty /wzorce/ doktrynalne
Zabezpieczenie inży-
nieryjne
Planowanie zapór inży-
nieryjnych
Naprawa /ulepszanie/
dróg
Rozpoznanie dróg
Oleaty /overlays/ pogody i terenu
Analizy zdarzeń
Matryce i wzorce /warianty/
Łączność Wybór miejsc rozwinięcia
łączności
Planowanie ECCM
Oleaty /overlays/ pogody i terenu
Analizy zdarzeń
Matryce i wzorce /warianty/
110
Planowanie przeciwdzia-
łania namierzaniu i śle-
dzeniu
OBSZAR
DZIAŁANIA
WYKORZYSTANIE WYKORZYSTANE /UŻYTE/
PRODUKTY
Logistyka Urządzenie wybranych
miejsc LOC
Oleaty /overlays/ pogody i terenu
„Chemiczne” Przewidywanie wypad-
ków
Działania ABC
Zadymianie /oślepianie/
Oleaty /overlays/ pogody i terenu
Zabezpieczenie działań
OPSEC
Możliwości oddziaływa-
nia przeciwnika
Oleaty /overlays/ pogody i terenu
Analizy zdarzeń - matryce i oleaty
Zbiór IEW
Rozpoznanie i śledzenie
/nadzór/
Planowanie i koordynacja Oleaty /overlays/ pogody i terenu
Warianty /wzorce/ sytuacji
Analizy zdarzeń - matryce i oleaty
Lotnictwo bojowe Osiągnięcie celu
Trasy po których prze-
mieszcza się cel
Analizy wartości celi
Oleaty /overlays/ pogody i terenu
Warianty /wzorce/ zdarzeń
Matryce analiz zdarzeń
Warianty wzorce doktrynalne
OPRACOWANIE SYTUACJI
IPB dostarcza podstaw /stanowi bazę/ do prowadzenia rozpoznania i inwigilacji
oraz do dostarczania danych. DST-s wraz z zamiarem dowódcy rozegrania walki suge-
rują wymagania wobec rozpoznania /określają potrzeby informacyjne/. ET-s pomagają
kierownikowi sekcji zbierania danych, czy też koordynatorowi określić gdzie i kiedy
szukać przeciwnika, jakich jednostek przeciwnika szukać oraz jakich działań przeciw-
nika oczekiwać. ET-s dostarczają również tropów /wskazówek/ - jak optymalnie wyko-
rzystać zróżnicowane środki zbierania danych i czujniki. Podstawowe dane o pogodzie i
terenie ukierunkowują kierownika sekcji zbierania danych czy też koordynatora co do
111
użycia posiadanych środków w taki sposób, który optymalizuje ich możliwości oraz
„balansuje” ich wydajność. Dzięki wykorzystaniu dokumentów i analiz wytworzonych
/przeprowadzonych/ w procesie IPB, dowódca jest ciągle dobrze poinformowany o bie-
żącej sytuacji - w sposób terminowy i ciągły. Warianty regulaminowe i sytuacyjne dają
podstawy do porównania dostarczonych informacji i określenia rozmiaru, składu oraz
możliwości zlokalizowanych jednostek przeciwnika. Warianty te biorą również udział
w określaniu - gdzie istnieją luki w naszej wiedzy o przeciwniku.
ET-s dostarczają porównawczych danych dla projekcji ruchów /manewru/ prze-
ciwnika, przebiegu działań bojowych oraz rozlokowania i manewru celi. Proces IPB
wspiera terminowe rozpoznanie i atak opłacalnych celi. Analiza wartości celi określa
relatywna wartość bardzo ważnych celi w różnorodnych sytuacjach. Gdy został już
określony najbardziej prawdopodobny przebieg działań przeciwnika, analiza wartości
celi dostarcza listę bardzo ważnych celi - których zaatakowanie może spowodować ob-
niżenie zdolności przeciwnika do kontynuowania aktualnego działania. Lista ta stanowi
wskazówkę dla dostarczających dane, aby rozpoznanie i lokalizacja tych celi były do-
starczone w odpowiednim czasie. Jednocześnie jest też sygnałem dla elementów wspar-
cia ogniowego do zamknięcia ogniem tych celi po określeniu ich położenia i zanim bę-
dą one w stanie wesprzeć działania okrążające. Sztab rozpoznania oraz elementy wspar-
cia ogniowego muszą wymieniać informacje na temat NAI-s, TAI-s oraz zdolności
/możliwości/ wykonania ataku. Jeśli te wymagania zostaną spełnione, koordynacja ta
zaowocuje skutecznym załamaniem drugiego rzutu przeciwnika oraz podchodzących
sił.
WOJNA RADIOELEKTRONICZNA /EW/
EW może być rozpatrywana jako jeden z aspektów dowodzenia, kontroli, łącz-
ności oraz środków zakłócających łączność /C3CM/. Podczas gdy zadaniem IPB jest
wczesne rozpoznanie prawdopodobnego przebiegu działań przeciwnika, to planowanie
EW przekracza te granice i mówi jak efektywnie wykorzystać zróżnicowane / „wymie-
szane”/ opcje i warianty zapewniające bezpieczeństwo prowadzonym działaniom, pozo-
112
rowanie /mylenie/, blokowanie oraz destrukcję - aby pokonać C3 przeciwnika. Podobnie
jak analityk rozpoznania, analityk EW lub rozpoznania środkami łączności /SIGINT/
stosują wariantowanie do ilustrowania możliwości przeciwnika, aby wykorzystać sys-
temy elektroniczne do celów C3, rozpoznania i inwigilacji, wykrywania celi oraz walki
radioelektronicznej /REC/. Wariantowanie pomaga również w wyborze i określaniu
zastosowania czujników oraz środków EW zaprzyjaźnionych. Warianty nie są wytwa-
rzane osobno przez analityków EW i tych którzy korzystają ze wszystkich dostępnych
źródeł, ale są opracowywane poprzez zintegrowanie wysiłków sekcji EW oraz sekcji
korzystającej ze wszystkich dostępnych źródeł /ASPS/. Są one następnie przesyłane
batalionu rozpoznania wojskowego /MI/ bądź też do szczebli powyżej korpusu - tzn. do
ich elementów technicznej kontroli i analizy, gdzie dokonuje się ich „oczy-szczanie” /
„filtrowanie”/ oraz gdzie zostają dodane dodatkowe szczegóły - aby wyjść naprzeciw
specjalistycznym potrzebom dowodzenia i kontroli EW lub SIGINT.
Następujące załączniki poddają dyskusji dodatkowe aspekty IPB:
• Załącznik A - taktyczne IPB;
• Załącznik B - IPB w czasie walki w terenie zurbanizowanym;
• Załącznik C - IPB w obronie powietrznej, przeciwlotniczej i działaniach powietrz-
nych;
• Załącznik D - IPB operacyjnego poziomu wojny;
• Załącznik E - IPB w działaniach przeciwpowstańczych;
• Załącznik F - elektroniczne przygotowanie pola walki;
• Załącznik G - IPB w działaniach tyłowych oraz na obszar tyłów.
POZOROWANIE /MYLENIE, ZWODNICZOŚĆ/ NA POLU WALKI
Pozorowanie jest jednym ze składników strategii C3CM przyjętej przez dowód-
ców w celu ułatwienia uzyskania przewagi własnego potencjału bojowego w decydują-
cym czasie i miejscu na polu walki. Wysiłek IPB oraz wariantowanie wykonane w pro-
cesie IPB, dostarczają wymaganych przez planujących pozorowanie /mylenie/, danych
do określenia pozornych celi, obiektów, składów, wydarzeń. IPB dostarcza wspaniałego
narzędzia do graficznego ujawnienia gdzie i kiedy zaangażowanie pozorowania
/mylenia/ dostarczy optymalnego, oszczędnego i praktycznego sposobu działania dla
osiągnięcia celów zadanych własnym wojskom. Planiści pozorowania /mylenia/ wyko-
113
rzystują wariantowanie IPB do rozpoznania i lokalizacji tych systemów rozpoznania,
wykrywania celów i walki radioelektronicznej przeciwnika - za pomocą których jest dla
niego „pisany” mylący /zwodniczy/ scenariusz wydarzeń na polu walki, /deception sto-
ry = „powiastka - bajeczka”/. Wariantowanie pomaga również w wyborze miejsc pozo-
rowanych zdarzeń, miejsc - które z odpowiednim stopniem prawdopodobieństwa za-
pewniają ich wykrycie przez środki rozpoznawcze przeciwnika i przekazanie danych o
ich położeniu do ośrodków decyzyjnych przeciwnika. IPB jest szczególnie ważne w
określaniu:
◊ kim /personalnie lub zgodnie z zasadami działania/ powinien być pozorowa-
ny cel;
◊ typu działań lub wymaganej bezczynności przeciwnika /pozorowany cel ata-
ku/ - co prowadzi do najlepszego możliwego wykorzystania pod względem
taktycznym środków ogniowych, manewru, EW;
◊ czy przeciwnik będzie w stanie czy też nie „adoptować” pozorowane cele
ataku w obrębie czasu jaki będzie wykorzystany w działaniach taktycznych
na realizację własnego zadania; informacje te oparte są na regulaminowych
zasadach działania przeciwnika oraz czynnikach terenu i pogody warunkują-
cych jego działanie;
◊ typów pozorowanych działań, które mają potencjalnie najlepsze warunki do
stworzenia scenariusza / „powiastki”/ możliwego do przyjęcia przez środki
zbierania i dostarczania danych przeciwnika oraz decydentów przeciwnika;
◊ priorytetowych wymagań rozpoznania i dostarczania informacji potrzebnych
do zakończenia powodzeniem wsparcia i prowadzenia planowanego pozoro-
wania i oceny działań;
◊ przebiegu pozorowanych działań, który wydaje się najbardziej prawdopo-
dobny do potraktowania przez przeciwnika jako autentyczny i wiarygodny.
Rozdział 6: IPB - PODEJŚCIE SYSTEMOWE.
IPB nie jest czyś nowym. Dowódcy zawsze analizowali przeciwnika, teren i
pogodę oraz zawsze wykorzystywali grafiki /SITMAP/ aby łączyć informacje z rozpo-
znania i walki. Jednak przed IPB nie dysponowali oni systematycznym, ciągłym mode-
114
lem podejścia do analizy przeciwnika, terenu i pogody w specyficznych obszarach geo-
graficznych. Nigdy przedtem dowódcy nie używali grafiki do przewidywania zamiarów
przeciwnika, do planowania i poparcia własnych decyzji oraz do wsparcia niezliczonej
ilości funkcji o zasadniczym znaczeniu dla odniesienia powodzenia w walce. IPB wy-
maga dużego, intensywnego wysiłku - ale jest warte włożonej pracy. Spowoduje ona
wzrost dokładności oraz terminowości informacji z rozpoznania oraz z walki. Nie za-
pewni to sukcesu w walce, jednak dostarczy dowódcy wyników / „produktów”/ rozpo-
znania o dużym znaczeniu, na których może on oprzeć swoje decyzje. IPB daje dowód-
com narzędzie, które pomaga im w wypełnianiu otrzymanych przez nich zadań na polu
walki. IPB jest systematycznym i ciągłym podejściem do analizy przeciwnika, terenu i
pogody - podejściem pozwalającym określić możliwości, słabe strony oraz prawdopo-
dobny przebieg działań przeciwnika w specyficznym obszarze geograficznym. Dowód-
cy wykorzystują IPB jako podstawę do planowania ognia i podejmowania decyzji o
manewrze. Wsparcie walki oraz służby wspierające walkę, a głównie ich dowódcy
używają tego narzędzia do planowania. IPB jest szczególnie użyteczne w prowadzeniu
rozpoznania i walki radioelektronicznej. IPB podkreśla /uwypukla/ wsparcie rozpozna-
nia i WRE na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa działań, opracowania sytuacji oraz
C3CM.
Załącznik A: TAKTYCZNE IPB
Pierwotnie proces IPB koncentrował się na działaniach obronnych. Ponieważ
jednak nowoczesne pole walki stało się bardziej dynamiczne, a w czasie rozważań moż-
liwości działania zaprzyjaźnionych koncentracja uwagi przesunęła się na koncepcję
bitwy powietrzno-lądowej, dlatego też znacznie wzrosły wymagania wobec procesu
IPB w zakresie wsparcia działań zaczepnych.
IPB W DZIAŁANIACH ZACZEPNYCH
IPB działań zaczepnych jest procesem poprzez który niepewność odnośnie dróg
wycofania przeciwnika, ugrupowania / „podziału”/ jego sił w obronie, systemów broni
defensywnej oraz wariantów przeprowadzania kontrataków i wzmocnienia - może zo-
115
stać znacznie zmniejszona. Proces ten nie ogranicza się do pomocy / „asystowania”/
dowódcom w użyciu posiadanych przez nich środków w najbardziej efektywny sposób.
Pozwala on również analitykowi myśleć w taki sposób jakby był on dowódcą sił prze-
ciwnika i określić, gdzie mógłby on wykorzystać swoje środki dla wsparcia prowadzo-
nych działań bojowych. Pomaga to określić, które środki zaprzyjaźnionych mogłyby
być rozważane przez przeciwnika jako opłacalne cele oraz punkty i potencjalne luki w
posiadanej przez przeciwnika wiedzy na temat naszych sił i ich działań - które to dane
mogą zostać wykorzystane przez wojska własne. W końcu proces IPB działań zaczep-
nych uczestniczy w określaniu przez analityka potencjalnych dróg i wariantów prze-
prowadzania kontrataków i wzmacniania sił przeciwnika oraz w takim ustanowieniu
NAI-s, TAI-s, DP-s, które ograniczy potencjalne efekty wysiłków przeciwnika w zakre-
sie kontrataków i wzmocnienia.
IPB działań zaczepnych ma szersze pole działania oraz nieco inne priorytety niż
IPB działań obronnych. Jednakże zwykłe funkcje procesu IPB takie jak ocena obszaru
pola walki, analiza terenu, analiza pogody, ocena zagrożeń oraz integracja zagrożeń
pozostają takie same. Dla IPB działań zaczepnych inny jest zakres oceny obszaru pola
walki i oceny zagrożeń, zaś funkcje integracji zagrożeń zostały znacznie rozszerzone.
Szczególnie ważne jest, aby podstawy planowania IPB działań zaczepnych były
skompletowane do momentu rzeczywistego rozpoczęcia walki. Obecna sytuacja wska-
zuje, że zaprzyjaźnieni będą prawdopodobnie rozpoczynać jakiś przyszły konflikt o
średniej lub dużej intensywności od obrony. Jednak w celu wsparcia ograniczonych
kontrataków przeciwko zlokalizowanym obiektom, będzie prawdopodobnie przeprowa-
dzony początkowy etap / „wysiłek”/ IPB działań zaczepnych. Wysiłki IPB wspierające
działania zaczepne na dużą skalę rozpoczną się jedynie wówczas, gdy zaprzyjaźnieni
przejmą inicjatywę i zostanie powstrzymany ruch przeciwnika do przodu. Ponieważ
wysiłki IPB działań obronnych mają pierwszeństwo podczas początkowych działań, to
wtedy, gdy otworzą się możliwości dla naszych wojsk, szczególnie ważny /krytyczny/
będzie dostęp do dobrze opracowanych obronnych IPB. Podobnie jak w innych działa-
niach IPB, G2 lub S2 jest koordynatorem IPB działań zaczepnych i zapewnia, że PIR-s
/priorytety/ są w wystarczającej zgodności z otrzymanymi od dowódcy wskazówkami.
Szczególnie ważne jest, aby zostały przygotowane odpowiednie, podstawowe dane o
zagrożeniach dla wsparcia działań zaczepnych. Bez tych danych mało prawdopodobne
jest, aby dowódca zaprzyjaźnionych był w stanie osiągnąć stosunek sił zapewniający
116
mu przewagę w decydującym miejscu na polu walki. Równie ważne /krytyczne/ jest też
wykrycie słabych stron przeciwnika, aby mogły one zostać wykorzystane przez dowód-
cę w odpowiednim skoncentrowaniu dostępnych środków.
OCENA OBSZARU POLA WALKI
Ocena obszaru pola walki pod kątem działań zaczepnych rozpoczyna się wraz z
otrzymaniem zadania do prowadzenia działań zaczepnych i uwzględnia specyficzne
cele zadania. Dokonuje się w niej całościowej oceny specyfiki /charakterystycznych
cech/ broniącego się przeciwnika, możliwości prowadzenia działań zaczepnych przez
zaprzyjaźnionych oraz otoczenia /środowiska/ pola walki. Ocena ta koncentruje uwagę
na ważnych obszarach i cechach rzeźby terenu, które będą wpływać na wycofanie, na-
tarcie, kontratak i wzmocnienie, a także skupia się na ważnych obszarach, które dowód-
cy przeciwnika będą rozważać jako krytyczne /szczególnie ważne/ dla prowadzenia
obrony.
Pole walki w działaniach zaczepnych obejmuje zarówno obszar działania, jak i
zainteresowania. Jednak, podczas działań zaczepnych, naziemny obszar działania jest
rozszerzony aby mógł objąć nakazane osie natarcia / „posuwania się naprzód”/ i kieru-
nek ataku oraz wyznaczone obiekty /cele działania/ zaprzyjaźnionych, które znajdują
się na obszarze zajmowanym przez przeciwnika.
Obszar działania w natarciu jest rozszerzany w ciągły sposób, gdy zaprzyjaźnie-
ni nawiążą /utrzymują/ kontakt z wycofującym się przeciwnikiem. Zasięg / „limit”/ ob-
szaru działania zwykle ogranicza się do celu działania zaprzyjaźnionych i całkowicie
ten cel /obiekt/ obejmuje.
Obszar działania powietrznego w natarciu pokrywa się z naziemnym i wraz z
nim się rozszerza. Zasadnicza różnica pomiędzy naziemnym, a powietrznym obszarem
działania /AO/ jest taka, że powietrzny AO rozszerza się ponad celami działania zaprzy-
jaźnionych do obszarów, które stwarzają wycofującemu się przeciwnikowi możliwość
przeformowania i reorganizacji swoich sił, lub gdzie oczekiwane jest pojawienie się
drugich rzutów czy też sił wychodzących do kontrataku bądź wzmocnienia. Powietrzne
AO wychodzą również poza linie rozgraniczenia zaprzyjaźnionych - na obszary w któ-
rych można oczekiwać przemieszczania się sił przeciwnika: wycofujących się, kontr-
atakujących lub wychodzących na wzmocnienie.
117
Obszar zainteresowania /AI/ jest w natarciu z konieczności większy niż podczas
prowadzenia działań obronnych. Gdy nacierające wojska zaprzyjaźnionych podchodzą
czy też penetrują głębokie obszary działań, dowódcy muszą być świadomi wzrastające-
go potencjalnego zagrożenia silnymi kontratakami jednostek pancernych przeciwnika -
skierowanych przeciwko ich skrzydłom oraz na linie rozgraniczenia jednostek. Dowód-
cy muszą być również świadomi potencjalnych możliwości wzmocnienia sił przeciwni-
ka, w obrębie obiektu ataku lub poza nim, czy też możliwości wykonania przez prze-
ciwnika potencjalnego kontrataku - aby zapobiec umocnieniu się przeciwnika na tym
obiekcie.
Powietrzny AI działań zaczepnych jest znacznie większy niż naziemny AI i -
podobnie jak naziemny AI - musi rozszerzać się wraz z posuwaniem się naprzód wojsk
zaprzyjaźnionych. Ze względu na możliwe skutki szybkiego i gwałtownego uderzenia
powietrznego na elementy podtrzymujące zaopatrzenie dla działań zaczepnych i obron-
nych - powietrzny AI musi rozciągać się głębiej na obszary tyłów zaprzyjaźnionych i
przeciwnika.
ANALIZA TERENU
Analiza terenu w działaniach zaczepnych koncentruje się na potencjalnym
wpływie terenu na zdolności manewrowe zaprzyjaźnionych i przeciwnika. Każdy z tych
obszarów rozpatrywany jest ze zwróceniem uwagi na pięć wojskowych aspektów tere-
nu.
Obserwacja
Obserwacja jest oceniana poprzez jej wpływ na możliwości środków rozpozna-
nia, inwigilacji oraz wykrywania celi zaprzyjaźnionych i przeciwnika. Analityk terenu
szuka czynników równocześnie: maksymalizujących własne, zależne od LOS działania
i ograniczających te same możliwości u broniącego się przeciwnika. Poprzez określenie
oddziaływania tych czynników terenowych na LOS - analityk jest w stanie wskazać
prawdopodobne rozmieszczenie: systemów broni przeciwnika do prowadzenia ognia
bezpośredniego, jego punktów obserwacyjnych, miejsc dyslokacji środków łączności,
środków EW, jednostek obrony powietrznej przeciwnika oraz systemów wykrywania
118
celi. Obserwacja jest też oceniana pod względem jej skuteczności w wykrywaniu poten-
cjalnych kontrataków przeciwnika. Główne rozważania dotyczą rozmieszczenia środ-
ków do prowadzenia obserwacji - w takim miejscu - które pozwoli zdobyć informacje
o kontratakujących lub wzmacniających siłach - i w takim czasie - który będzie wystar-
czający dla dowódcy aby na te działania przeciwnika odpowiednio zareagować.
Pole ognia /FofF/
FofF oceniane są zarówno z perspektywy oddziaływania własnego ognia po-
średniego i bezpośredniego na broniącego się przeciwnika, jak i oddziaływania środków
ogniowych na nacierające wojska zaprzyjaźnionych. Specjalna uwaga musi być po-
święcona na FofF środków walki przeciwnika strzelających na wprost /ogniem bezpo-
średnim/, takich jak np. armaty czołgowe, ponieważ te środki walki będą prawdopo-
dobnie okopane oraz ukryte w częściowo zakrytych stanowiskach.
Ocena warunków prowadzenia obserwacji i FofF pomogą analitykowi w okre-
śleniu terenu kluczowego zarówno dla zaprzyjaźnionych jak i przeciwnika.
Ukrycie /maskowanie/ i osłona /przykrycie/
Ukrycie /maskowanie/ i osłona /przykrycie/ - są głównymi czynnikami terenu
rozpatrywanymi w działaniach ofensywnych. Maskowanie /ukrycie/ oceniane jest
przede wszystkim pod względem jego potencjalnego wpływu na zapewnienie bezpiecz-
nego prowadzenia działań przez zaprzyjaźnionych oraz jako podstawa do prowadzenia
działań zmierzających do wprowadzenia przeciwnika w błąd - w celu wsparcia natarcia.
Broniący się przeciwnik będzie usiłował wykorzystać maskowanie do zabezpieczenia
się przed rozpoznaniem i inwigilacja jego pozycji lub ich ograniczenia oraz do ukrycia
przygotowań do kontrataków. Podczas prowadzenia obrony oczekuje się wzmocnienia
naturalnego maskowania przez użycie naturalnego i sztucznego kamuflażu. Chociaż
określenie wymagań wobec zastosowanego kamuflażu nie jest zwykle częścią rozważa-
nego procesu analizy terenu, to jednak jest szczególnie ważne dla określenia możliwo-
ści terenu pod względem zabezpieczenia potrzeb maskowania działań obronnych prze-
ciwnika oraz położenia jego pozycji. Osłony /przykrycia/ terenowe muszą zostać oce-
nione z perspektywy ich wpływu na manewr / „posuwanie się” / zaprzyjaźnionych oraz
119
poprzez ich udział w koncepcji obrony przeciwnika. Muszą również zostać rozważone
możliwości wzmocnienia przez przeciwnika naturalnych właściwości istniejących osłon
/przykryć/ oraz możliwości stworzenia sztucznych - np. poprzez prace ziemne w obro-
nie.
Przeszkody oraz teren kluczowy
Przeszkody oraz teren kluczowy nie są oceniane podczas prowadzenia działań
zaczepnych inaczej niż w obronie. Przeszkody - czy to naturalne, czy też sztuczne - są
przeszkodami zarówno dla zaprzyjaźnionych jak i przeciwnika. Z kolei teren kluczowy
pozostaje terenem kluczowym tylko wtedy gdy może być kontrolowany przez ogień,
manewr lub blokowanie oraz oferuje znaczną przewagę jednym siłom wobec tych dru-
gich. Wykonanie zadań przez zaprzyjaźnionych wymagało będzie zwykle opanowania
decydującego terenu.
Naziemne i powietrzne drogi podejścia
Analiza naziemnych i powietrznych dróg podejścia oraz korytarzy ruchu ma
bardzo duże znaczenie dla działań zaczepnych. Naziemna droga podejścia powinna być
na tyle szeroka, aby przyczynić się do szybkiego ruchu wojsk zaprzyjaźnionych oraz
ich manewru wzdłuż jej biegu. Ważne jest maskowanie i osłona terenu, szczególnie
wtedy, gdy nacierające siły muszą działać w warunkach przewagi przeciwnika w po-
wietrzu lub braku posiadania tej przewagi przez obie strony. Przeszkody muszą być
pokonywane bez specjalnego wsparcia wojsk inżynieryjnych oraz musi istnieć możli-
wość ich obejścia w obrębie czasowych ograniczeń zadania. Korytarze ruchu powinny
stworzyć dowódcy zaprzyjaźnionych warunki do wykonywania swobodnego manewru
oraz powinny maksymalnie zwiększać możliwości koncentrowania sił, ruchu, zasko-
czenia i prędkości. Naziemne drogi podejścia i korytarze ruchu w kierunku celu działa-
nia często są tymi samymi trasami jakie zmuszony jest wykorzystywać przeciwnik pod-
czas działań odwrotowo-opóźniających.
Powietrzne drogi podejścia oraz korytarze ruchu pozwalają na: wykorzystanie
powietrznych /lotniczych/ czujników, śmigłowcowego i lotniczego wsparcia bliskiego
zasięgu, powietrzną izolację pola walki oraz na wykorzystanie środków powietrzno-
120
desantowych i powietrzno-szturmowych. Dobra powietrzna droga podejścia stwarza w
terenie warunki maskowania lotnictwa zaprzyjaźnionych przed środkami obrony po-
wietrznej przeciwnika. Rozważania na temat powietrznych dróg podejścia muszą doty-
czyć także rejonów poza obiektem /celem/ działania, aby umożliwić własnemu lotnic-
twu bezpieczne wejście do tego obszaru /na którym znajduje się obiekt/. Ponadto anali-
za powietrznych dróg podejścia przeciwnika pomoże w określeniu gdzie i kiedy zostaną
użyte jego siły powietrzne. Analityk musi także uwzględnić w rozważaniach te drogi
podejścia i korytarze ruchu, które mogą posłużyć przeciwnikowi do wykonania kontr-
ataku lub wzmocnienia. Obejmuje to również drogi podejścia, które normalnie znajdują
się poza obszarem AO czy AI. Drogi i korytarze kontrataków które dają możliwość
wyjścia na skrzydła atakujących sił, lub które pozwalają kontratakującym siłom zapo-
biec wzmocnieniu działań zmierzających do osiągnięcia określonego celu /obiektu/ -
powinny otrzymać priorytet w czasie opracowywania analiz.
ANALIZA POGODY
Analizy pogody wykonywane w celu wsparcia działań zaczepnych nie różnią się
w znaczący sposób od analiz wykonywanych dla innych działań. Analityk w dalszym
ciągu musi rozważyć różne aspekty: widoczności, kierunku i prędkości wiatru, opadów
atmosferycznych, pokrycia chmur oraz temperatury i wilgotności. Ograniczona lub ob-
niżona widoczność wpływa korzystnie na prowadzenie działań zaczepnych poprzez
maskowanie koncentracji wojsk zaprzyjaźnionych oraz zwiększenie możliwości uzy-
skania zaskoczenia. Ta sama ograniczona widoczność ukrywa wycofanie się przeciwni-
ka oraz jego obronę poprzez zwiększenie problemów związanych z kontrolą i stwarzane
utrudnienia w stosunku do środków rozpoznania oraz wykrywania celi. Nacierające siły
mogą żądać ograniczenia widoczności przez użycie dymów - w celu ukrycia koncentra-
cji swoich sił oraz ich rzeczywistego położenia lub dla wprowadzenia przeciwnika w
błąd.
Na działania zaczepne wywiera wpływ określona prędkość oraz kierunek wiatru,
który faworyzuje siły nacierające z kierunku z którego wieje wiatr. Siły nacierające z
wiatrem posiadają lepszą widzialność i mogą poruszać się naprzód łatwiej i szybciej, a
także znajdą się w lepszej sytuacji w wypadku zastosowania broni chemicznej i nukle-
arnej. Środki walki sił nacierających z wiatrem - strzelające ogniem pośrednim - będą
121
zwykle bardziej dokładne. Silne wiatry ograniczają możliwości użycia sił powietrzno-
desantowych i powietrzno-szturmowych oraz wywierają negatywny wpływ na precyzję
wsparcia lotniczego bliskiego zasięgu - w tym szczególnie wsparcia udzielanego przez
lotnictwo śmigłowcowe. Sytuacje te zostają oczywiście odwrócone, gdy to nasze siły
muszą nacierać pod wiatr i nabierają szczególnego znaczenia /stają się krytyczne/ gdy
przeciwnik jest w stanie zmusić nacierające siły do zastosowania środków ochrony
przed skażeniami /MOPP/ na wysokim poziomie. /W USA poziomy użycia MOPP
określane są w skali pięciostopniowej: od 0 do 4 - przyp. tłum./. Odzież MOPP ograni-
cza możliwości poruszania się pojedynczego żołnierza oraz ogranicza efektywność
środków obserwacji optycznej, a także środków walki strzelających na wprost. Natarcie
wojsk pod wiatr powoduje zwykle wytwarzanie większych obłoków kurzu przez pojaz-
dy - co może zmusić środki rozpoznania i inwigilacji do ograniczenia ruchu oraz ogra-
niczy możliwości uzyskania zaskoczenia.
Najważniejszym skutkiem opadów atmosferycznych w czasie prowadzenia na-
tarcia jest ich oddziaływanie na widoczność oraz przejezdność terenu. Podczas gdy
deszcz i śnieg ograniczy widoczność oraz ukryje manewr zaprzyjaźnionych, to jednak
ograniczy również przejezdność terenu i wpłynie na zwolnienie tempa prowadzenia
działań zaczepnych. Ograniczona przez deszcz i śnieg przejezdność - ograniczy z kolei
głębokość działania oraz możliwości manewru jednostek zmechanizowanych i czołgów.
Słaba przejezdność terenu powoduje zwiększenie zużycia paliw, a tym samym ograni-
cza zasięg pojazdów. Opady mogą również ograniczyć lub uniemożliwić uzupełnienie
paliw i zaopatrzenia - poprzez niedopuszczenie pojazdów kołowych zaopatrzenia do
wysuniętych punktów uzupełniania paliw i zaopatrzenia. Deszcz i topniejący śnieg po-
woduje zmycie środków skażenia z powierzchni ziemi, tworząc z kolei duże plamy ska-
żeń - szczególnie w niżej położonych obszarach. Te plamy chemiczne wpływają na
prowadzenie działań w ten sam sposób, jak bezpośrednio użyte środki walki chemicznej
i nuklearnej. Opady opóźnią też i zdezorganizują wycofanie się przeciwnika oraz będą
wywierały negatywny wpływ na jego działania mające na celu wzmocnienie lub wyko-
nanie kontrataku.
Nie istnieją znaczące różnice w rozważaniach na temat pokrywy chmur, tempe-
ratury oraz wilgotności między działaniami zaczepnymi, a innymi rodzajami działań.
Niska pokrywa chmur ogranicza możliwości wsparcia lotniczego bliskiego zasięgu, co
może mieć szczególnie duże znaczenie dla działań zaczepnych, a także może limitować
122
wykorzystanie urządzeń laserowych - ze względu na zwiększenie możliwości ich wy-
krycia. Wysokie temperatury podczas szybkich działań zaczepnych są w stanie pod-
nieść prawdopodobieństwo wystąpienia dużej ilości urazów spowodowanych upałem,
szczególnie jeśli nacierające lub też kontratakujące elementy zmuszone są do manew-
rowania w kompletnej odzieży ochronnej.
OCENA ZAGROŻENIA
Ocena zagrożenia podczas prowadzenia działań zaczepnych koncentruje się na
doktrynie /zasadach działania/ przeciwnika w zakresie prowadzenia: działań opóźniają-
cych, obrony prowadzonej w celu zyskania na czasie, /typowych/ działań obronnych,
kontrataków oraz wzmacniania. Podczas realizacji funkcji oceny zagrożenia dla każde-
go z tych działań przygotowywane są warianty /wzorce/ regulaminowe. Radziecka dok-
tryna /podstawa dla większości potencjalnych doktryn o zagrożeniu/ eksponuje działa-
nia zaczepne, ale zdaje sobie sprawę z potrzeby prowadzenia działań obronnych w
szczególnych sytuacjach:
◊ aby umocnić zdobycze nacierających elementów ugrupowania;
◊ w sytuacji oczekiwania na dodatkowe siły - jeśli w czasie prowadzenia natar-
cia nastąpiło chwilowe zatrzymanie przez przeciwnika;
◊ aby chronić skrzydła ugrupowania lub wzdłuż wybrzeża morskiego;
◊ aby odeprzeć przeciwuderzenie sił przeciwnika;
◊ aby przegrupować własne siły po poniesieniu przez nie dużych strat w wyni-
ku użycia broni masowego rażenia /broni nuklearnej i chemicznej/;
◊ aby zwolnić siły na korzyść tych elementów ugrupowania, które uzyskują
powodzenie;
◊ aby uzyskać wsparcie logistyczne.
W większości tych wypadków, obrona jest działaniem jedynie chwilowym i w
konsekwencji prowadzi do ponowienia działań zaczepnych.
Sowiecka doktryna rozróżnia trzy rodzaje działań obronnych: obrona zawczasu
przygotowana, obrona doraźna oraz wycofanie. Wszystkie te trzy rodzaje działań za-
sadniczo podkreślają ponowne podjęcie działań zaczepnych lub tez zmianę lokalizacji
sił, aby móc wzmocnić inne sektory - w których uzyskiwane jest powodzenie. Teorety-
cy sowieccy w rzeczywistości zdają sobie jednak sprawę, że warunki nie zawsze będą
123
pozwalały na przejście do działań zaczepnych, dlatego tez w określonych warunkach
wycofanie czy tez obrona doraźna może w konsekwencji przekształcić się w obronę
zawczasu przygotowaną.
Przejście do obrony zawczasu przygotowanej dyktowane jest przez te same
czynniki METT-T /zadanie, przeciwnik, teren oraz wojska i czas do wykorzystania/,
które muszą zostać rozważone przez dowódcę zaprzyjaźnionych. Rozważając prowa-
dzenie obrony zawczasu przygotowanej przeciwnik koncentruje się na następujących
problemach:
◊ rozwinięcie i wykorzystanie elementów / „rzutu”/ ubezpieczeń;
◊ rozmieszczenie i wykorzystanie w obszarze obrony /na głównej pozycji
obrony/ sił głównych;
◊ lokalizacja worków ogniowych, stref śmierci i miejsc zasadzek;
◊ przygotowanie pól minowych oraz zapór - zarówno w obszarze ubezpieczeń,
jak i na pozycji głównej;
◊ rozmieszczenie, skład i wykorzystanie rezerwowych sił /odwodów/ do kontr-
ataku lub wzmocnienia.
Schemat A-1 przedstawia obronę zawczasu przygotowaną - po jej całkowitym
przygotowaniu. Siły ubezpieczenia będą wykorzystywać manewr, miny, zapory - w jak
najdogodniejszym terenie, aby: opóźnić siły przeciwnika, pozbawić piechotę wsparcia
czołgów, zmylić przeciwnika co do przebiegu głównego obszaru /pozycji/ obrony oraz
aby spowodować przedwczesne użycie sił. Siła głównej pozycji obrony skoncentrowana
jest we wzajemnie się wspierających punktach oporu kompanii /plutonów/, które są
dobrze okopane i połączone transzejami. W celu wprowadzenia przeciwnika w błąd
przygotowywane są szeroko rozbudowane pozycje pozorne, a jako podstawowy środek
łączności wykorzystana jest wkopana w ziemię łączność przewodowa. Ogień planowa-
ny jest w taki sposób, aby przykrył drogi podejścia przeciwnika oraz pola minowe, zaś
przeszkody /zapory/ rozmieszczane są w sposób kanalizujący ruch przeciwnika w
„worki ogniowe” - gdzie mogą prowadzić ogień wszystkie środki ogniowe i są do tego
odpowiednio przygotowane. Wszystkie pozycje są zamaskowane. Odwody rozmiesz-
czone są tak, aby mogły przeprowadzić kontratak, wzmocnienie, oraz aby mogły wpły-
wać na bezpieczeństwo obszaru tyłów. Schemat A-2 przedstawia „regulaminową”
obronę pułku zmechanizowanego z batalionem czołgów w odwodzie oraz z elementami
ubezpieczenia. Ponadto kompania rozpoznawcza z pułku zmechanizowanego oraz bata-
124
lion rozpoznawczy z dywizji zmechanizowanej - będą prowadzić rozpoznanie
/monitorowanie/ poza strefą ubezpieczeń dywizji zmechanizowanej /tj. ponad 15km od
przedniego skraju obrony/. Zazwyczaj element ubezpieczenia będzie wysyłany z pułku
zmechanizowanego drugiego rzutu dywizji zmechanizowanej oraz będzie on zwykle
działał ponad 5km przed przednim skrajem obrony pozycji głównej.
SCHEMAT A-1: OBRONA ZAWCZASU PRZYGOTOWANA.
SCHEMAT A-2: DOKTRYNALNA OBRONA PUŁKU ZMECHANIZOWANEGO /MRR/ Z BATALIONEM CZOŁGÓW W ODWODZIE ORAZ Z ELEMENTAMI UBEZPIECZENIA.
125
Obrona prowadzona w toku działań zaczepnych /obrona doraźna/ oparta jest na
tych samych czynnikach METT-T jak obrona zawczasu przygotowana. Będzie się ona
jednak zwykle różniła tym, że:
◊ zadanie tej obrony jest bardziej krótkotrwałe;
◊ sytuacja przeciwnika jest jaśniejsza;
◊ ataki oraz kontrataki są o wiele groźniejsze;
◊ teren niekoniecznie musi być odpowiedni do prowadzenia obrony, a nawet
może faworyzować atakującego;
◊ czas na jej przygotowanie może być bardzo krótki.
Ponieważ przygotowanie obrony doraźnej wymaga przejścia do niej z działań
zaczepnych - będąc równocześnie w kontakcie z przeciwnikiem, dlatego może okazać
się potrzebne przeprowadzenie serii krótkich, lokalnych akcji w celu osiągnięcia przy-
datnego do obrony terenu, lub tez konieczne będzie przygotowanie obrony na tyłach i
wycofanie sił na linie obrony.
Ze względu na to, że przechodzące do obrony siły często będą w kontakcie z
przeciwnikiem - zazwyczaj niemożliwe będzie zorganizowanie ubezpieczeń. Jeżeli jed-
nak ubezpieczenia będą wystawiane, to ich głębokość nie będzie tak duża jak w obronie
zawczasu przygotowanej. Środki ogniowe dalekiego zasięgu nie będą odgrywały tak
dużej roli, jak w czasie prowadzenia obrony zawczasu przygotowanej, ponieważ zagro-
żenie /przeciwnik/ będzie się znajdowało w granicach oddziaływania broni małego za-
sięgu. Jeśli będzie to możliwe, w głębi zastosowane zostaną zapory i pola minowe - ale
nie będą one wykonane w takim zakresie jak w obronie zawczasu przygotowanej.
Podstawowym celem obrony doraźnej będzie zwykle niedopuszczenie do zajęcia
przez przeciwnika konkretnego terenu. Wobec tego, pozycje obronne często wybierane
są raczej pod kątem ich możliwości wsparcia wznowienia działań zaczepnych niż wy-
krwawiania przeciwnika w dłuższym /przedłużającym się/ okresie czasu. Wsparcie lo-
gistyczne pozostanie zazwyczaj ugrupowane do kontynuowania /podtrzymania/ działa-
nia zaczepnego, zaś artyleria będzie zorganizowana zgodnie z rozkazem do wsparcia
następnej fazy działań zaczepnych.
Wycofanie przeprowadzane jest po to, aby zmienić lokalizację sił z jednej pozy-
cji na druga - w sposób zorganizowany i terminowy, bez obniżania zdolności bojowej
126
danej jednostki. Jeżeli jest to możliwe, wycofanie przeprowadzane jest tylko na rozkaz
wyższego dowódcy i w warunkach, które maksymalnie zapewniają skryte i bezpieczne
jego wykonanie. Wycofujące się siły podzielone są na trzy specyficzne grupy. Gros sił
stanowią sobą wycofywane siły główne. Ich zadaniem jest oderwanie się od przeciwni-
ka i wycofanie bez ujawniania tego działania przeciwnikowi. W celu ukrycia ruchu
/manewru/ z jednego miejsca do drugiego oraz w celu opóźnienia działania przeciwni-
ka, jeśli ten podejmie pościg utworzona jest ariergarda /straż tylna/. Kolejnym elemen-
tem, który zostawiany jest na pozycji aby wprowadzić przeciwnika w błąd oraz zama-
skować początkowy etap oderwania się i wycofania zaprzyjaźnionych, są siły ubezpie-
czające /maskujące/. Schemat A-3 pokazuje organizację wycofania /na szczeblu pułku
zmechanizowanego i wyżej/.
SCHEMAT A-3: ORGANIZACJA WYCOFANIA /NA SZCZEBLU PUŁKU I WYŻEJ/.
127
Siły maskujące pochodzą zwykle z elementów ugrupowania rozmieszczonych
wzdłuż przedniego skraju obrony. Składają się one ze wzmocnionych plutonów z każ-
dej kompanii i wsparte są przez wybrane jednostki artylerii. Rozpoczynają one wycofa-
nie wtedy, gdy siły główne wycofały się przez straż tylną /ariergardę/ i wycofuje swoje
elementy skokami - tak, aby mogły się one wzajemnie wspierać. Po zakończeniu reali-
zacji zadania /wycofaniu/ pododdziały te dołączają do sił głównych.
Ariergarda zorganizowana jest w sposób pozwalający jej opóźniać przeciwnika
bez potrzeby wsparcia ze strony sił głównych lub sił maskujących. Ariergardy składają
się zazwyczaj z jednostek czołgów wzmacnianych piechotą zmotoryzowaną, artyleria i
elementami wojsk inżynieryjnych. Jednostka taka o wielkości około batalionu będzie
wyznaczana na każdą główną drogę wycofania. Ariergarda zajmuje sukcesywnie pozy-
cje obronne w taki sposób, aby siły przeciwnika prowadzące pościg zostały zmuszone
do zatrzymania i dokonania reorganizacji przed wykonaniem ataku na kolejną rubież.
Jeśli będzie to możliwe, siły główne wycofywały się będą pod przykryciem
ciemności lub niekorzystnej pogody. Siły niezaangażowane w walkę - włączając w to
odwody oraz drugie rzuty - wycofywane są w pierwszej kolejności. Planowane jest
prowadzenie ognia, aby ukryć hałas towarzyszący wycofaniu, a do oszukania
/wprowadzenia w błąd/ przeciwnika mogą być włączone szczegółowo dopracowane
środki mylące. Wycofujące się siły same zabezpieczają własne tyły oraz skrzydła. Wy-
cofanie poprzedzi rozpoznanie dróg do nowych pozycji, a zabezpieczą je uderzenia
lotnictwa i artylerii.
INTEGRACJA ZAGROŻENIA
Integracja zagrożenia prowadzona dla wsparcia działań zaczepnych, podobnie
jak integracja zagrożenia w innych rodzajach działań, wykonywana jest poprzez opra-
cowanie wariantów /wzorców/ sytuacji, zdarzeń oraz wsparcia decyzji. Jednak, zgodnie
z rozległą /rozwiniętą/ naturą wysiłku gry wojennej - wymaganej podczas działań za-
czepnych - wysiłki wariantowania zostały znacznie rozszerzone i aby dobrze odzwier-
ciedlić sytuację przeciwnika mogą być wymagane dodatkowe „overlays”.
Podobnie jak w przypadku innych wariantów /wzorców/ doktrynalnych, warian-
ty sytuacji przygotowywane we wsparciu działań zaczepnych są podstawowymi warian-
128
tami doktrynalnymi uwzględniającymi ograniczenia narzucone przez teren i pogodę.
Ponieważ wariant /wzorzec/ sytuacji jest zasadniczo przedstawieniem jakiego działania
od przeciwnika w danej chwili oczekujemy, dlatego przygotowywane są zazwyczaj
pojedyncze warianty dla wycofania się przeciwnika, jego obrony, oraz dla możliwego
kontrataku w celu odtworzenia przedniego skraju obrony. Schematy od A-4 do A-6 są
przykładami wariantów sytuacji dla wycofania, obrony i kontrataku. Dodatkowo, obok
informacji opisywanych zwykle w wariantach sytuacji, w wariancie sytuacji do działań
zaczepnych uwzględniane są okręgi przedstawiające maksymalny skuteczny zasięg sys-
temów broni przeciwnika - w szczególności systemów broni strzelających na wprost.
Informacje te mogą zostać opisane na tej samej bądź też osobnej oleacie / „overlay”/.
Chociaż łatwiejsze może okazać się przygotowanie dla tych danych osobnej „overlay”
ograniczającej zamazanie obrazu sytuacji - to jednak osobne „overlay” czynią mapę
oraz leżące na niej inne warianty /wzorce/ trudniejszymi do odczytania.
SCHEMAT A-4: WARIANT /WZÓR/ SYTUACJI - WYCOFANIE PRZECIWNIKA.
129
SCHEMAT A-5: WARIANT /WZORZEC/ SYTUACJI - OBRONA PRZECIWNIKA.
SCHEMAT A-6: WARIANT /WZORZEC/ SYTUACJI - KONTRATAK PRZECIWNIKA.
130
Przygotowywana również „overlay” zasięgów, pokazująca skuteczny zasięg
systemów obrony powietrznej - może obejmować bądź tez nie informacje o właściwo-
ściach maskujących terenu. Jest ona zwykle przygotowywana jako osobna „overlay”
/oleata/, ponieważ jeśli nie będą przeprowadzane działania powietrzne będzie zazwy-
czaj usuwana. Nie przywiązując uwagi co do sposobu opisania danych, graficzna pre-
zentacja systemów obrony powietrznej jest szczególnie ważna dla planowania działań
zaczepnych. Schematy od A-7 do A-8 pokazują „overlay” zasięgów systemów broni
przeciwnika w obronie oraz systemów obrony powietrznej.
SCHEMAT A-7: „OVERLAY” /OLEATA/ ZASIĘGÓW SYSTEMÓW BRONI PRZECIWNIKA W OBRONIE.
131
SCHEMAT A-8: „OVERLAY” /OLEATA/ ZASIĘGÓW SYSTEMÓW BRONI - OBRONY POWIETRZNEJ - PRZECIWNIKA W OBRONIE.
Wariant /wzorzec/ sytuacji wykorzystywany jest do opracowania wariantu dzia-
łania. Wariantowanie działania początkowo koncentruje się na wycofaniu się przez
przeciwnika, a następnie przesuwa swoją uwagę na jego ugrupowanie obronne oraz
drogi kontrataku i wzmocnienia. Gdy pozwala na to czas dla każdego z tych działań
przygotowywane są osobne warianty. Wówczas, gdy tego czasu jest mało, działania
obronne i kontratak włączone są w jeden, wspólny wariant /wzorzec/ działania. Wyko-
nywane są wszystkie warianty działania - po to, aby pomóc G2, S2, lub kierującemu
zbieraniem danych w określeniu sposobu wykorzystania konkretnych środków rozpo-
znania oraz aby pomóc określić, gdzie i kiedy przeciwnik użyje swoje środki rozpozna-
nia.
Wariant wycofania się przeciwnika rozważany jest pod kątem określenia, jak
przeciwnik się wycofuje i gdzie się wycofuje. NAI-s obejmują określone drogi wyco-
fania, możliwe lub alternatywne pozycje oraz obszary umożliwiające użycie odwodów.
132
Do udziału w śledzeniu sił przeciwnika w czasie wycofania mogą również zostać włą-
czone TPL-s. Jednak użyteczność TPL-s może zostać ograniczona przez rzeczywisty
czas trwania wycofania. W każdym wypadku początkowe NAI-s powinny skupiać się
na określeniu czy rzeczywiste wycofanie się zaczęło czy nie. Schemat A-9 przedstawia
wariant /wzorzec/ wycofania się przeciwnika.
SCHEMAT A-9: WARIANT /WZORZEC/ ZDARZEŃ - WYCOFANIA SIĘ PRZECIWNIKA.
Wariant /wzorzec/ działania sił własnych i przeciwnika koncentruje się bardziej
na ruchu /wykonywanych manewrach/ zaprzyjaźnionych niż przeciwnika i opiera się na
grze wojennej. Opisuje on jak dowódca przeciwnika może widzieć atakujących zaprzy-
jaźnionych i obejmuje oczekiwane rozmieszczenie przez przeciwnika NAI-s i TPL-s.
Wariant /wzorzec/ ten służy do graficznego przedstawienia planu zbierania danych
przez przeciwnika i dostarcza G3 lub S3 oraz G2 lub S2 informacji na temat - gdzie
133
można oczekiwać użycia przez przeciwnika środków rozpoznania. Schemat A-10 poka-
zuje wariant /wzorzec/ działań sił własnych i przeciwnika.
SCHEMAT A-10: WARIANT /WZORZEC/ ZDARZEŃ /DZIAŁANIA/ SIŁ WŁASNYCH I PRZECIWNIKA.
Wariant /wzorzec/ zdarzeń w czasie wykonywania kontrataku przez przeciwnika
- jak pokazano na schemacie A-11 - opisuje przewidywane, możliwe drogi kontrataku
przeciwnika lub drogi wzmocnienia oraz ich opcje. Te potencjalne drogi analizowane są
w oparciu o ilość /rozmiar/ sił których potrzeby będą one w stanie zabezpieczyć - umoż-
liwiając kontynuowanie działań do punktu poza obiekt zaprzyjaźnionych lub stanowi-
ska obronne /bojowe/ /BP-s/. Na każdej możliwej do wykorzystania przez przeciwnika
drodze utworzone są NAI-s. Te NAI-s opierają się z kolei na obszarach, gdzie muszą
pojawić się siły przeciwnika jeśli ich dowódca zdecydował się na podjęcie określonej
trasy /określonego kierunku/ działania.
134
Wydarzenia mające miejsce w poszczególnych NAI-s, na różnych drogach, mo-
gą być porównywane, aby pomóc analitykowi w określeniu konkretnych zamiarów
kontratakujących sił. TPL-s pomagają szefowi wydziału /sekcji/ zbierania danych w
śledzeniu wysiłków przeciwnika w toku realizacji kontrataku lub wzmocnienia oraz w
ukierunkowaniu środków rozpoznania podczas późniejszych faz ataku i podczas umac-
niania obiektu ataku.
SCHEMAT A-11: WARIANT /WZORZEC/ ZDARZEŃ - KONTRATAK PRZECIWNIKA.
135
Wraz z wariantami przebiegu wycofania lub kontrataku przeciwnika może zo-
stać przygotowany wariant /wzorzec/ analizy wydarzenia - w celu pomocy w określeniu
przewidywanych czasów przybycia sił przeciwnika. Czasy przemieszczenia użyte w
analizie wydarzenia będą opierać się na rzeczywistych, stwierdzonych normach ruchu -
ponieważ nie są one regulaminowymi normami dla tych działań.
Wariantowanie przebiegu natarcia stanowi podstawę dla wariantowania wspar-
cia decyzji w działaniach zaczepnych. DST działań zaczepnych podaje szczegóły wa-
riantu przebiegu natarcia w stosunku do punktów, które mają szczególnie duże znacze-
nie dla dowódcy. Podobnie jak w wypadku innych działań, DST nie dyktuje dowódcy
żadnych decyzji, ale opisuje te „krytyczne” wydarzenia - w czasie i w przestrzeni - któ-
re mogą wymagać od dowódcy podjęcia określonych decyzji.
Podczas działań zaczepnych pojedyncza DST nie wystarcza zwykle do opisania
wszystkich aspektów działania oraz do zakończenia procesu gry wojennej. Dla wsparcia
własnego procesu podejmowania decyzji mogą być wymagane aż cztery DST-s: pod-
czas wycofania się przeciwnika, faz własnego natarcia i kontrataku przeciwnika oraz
dla odzwierciedlenia procesu podejmowania decyzji przez przeciwnika. W nielicznych
sytuacjach czas pozwoli na opracowanie osobnych wariantów dla kolejnych faz wyco-
fania, natarcia, kontrataku - podczas danych działań. Podczas, gdy wciąż wydaje się
konieczne rozegranie każdej z indywidualnych faz metodą gry wojennej, to są one
zwykle przedstawione na pojedynczej DST lub jako „overlays” dla własnej DST. Bar-
dzo ważne jest jednak, aby DST przeciwnika - „czerwona DST”- została przygotowana
dla wszystkich działań zaczepnych. Nie oznacza to konieczności przygotowania for-
malnej „czerwonej DST”. Jednak G2 lub S2 muszą być świadomi, gdzie rozmieszczone
są u przeciwnika jego szczególnie ważne /krytyczne/ DP-s - z uwzględnieniem czasu
oraz odległości i musza być przygotowani na dostarczenie dowódcy tych właśnie in-
formacji.
DST wycofania się przeciwnika pomaga dowódcy określić kiedy przeciwnik
rozpocznie wycofanie oraz pomaga mu zredukować lub pozbawić przeciwnika możli-
wości - zanim zdoła on zorganizować obronę i przygotować jakiś kontratak. Podczas,
136
gdy zasadniczym zadaniem wycofania jest przesunięcie sił z jednoczesnym zachowa-
niem ich możliwości prowadzenia walki, to zablokowanie określonego kierunku będzie
miało bardzo duży wpływ na przyszłe możliwości wyboru wariantów działania przez
przeciwnika - obejmuje to też takie działania jak kontrataki czy wzmocnienie. DST wy-
cofania często może być połączone z DST natarcia, szczególnie wtedy, gdy inicjowany
jest pościg, a przeciwnik organizuje obronę doraźną. Schemat A-12 przedstawia DST
wycofania przeciwnika. DST własnych działań dostarcza dowódcy podstaw do organi-
zowania wykorzystania środków ogniowych, manewru, blokowania. Opracowana w
prosty sposób - zaznajamia dowódców z tymi specyficznymi punktami pola walki,
gdzie wymagane będzie podjęcie decyzji dotyczących wykorzystania posiadanych przez
nich środków. Decyzje te mogą mieć kluczowe znaczenie dla linii faz, zdarzeń na zie-
mi, lub dla konkretnych działań przeciwnika. Schemat A-13 przedstawia DST natarcia
zaprzyjaźnionych.
SCHEMAT A-12: DST WYCOFANIA SIĘ PRZECIWNIKA.
137
SCHEMAT A-13: DST NATARCIA ZAPRZYJAŹNIONYCH.
DST obrony przeciwnika - „czerwona DST” - ma kluczowe znaczenie dla pro-
wadzonej gry wojennej. DST obrony przeciwnika opisuje jak dowódca przeciwnika
mógłby widzieć pole walki /bitwy/ oraz pokazuje możliwe TAI-s, DP-s i czasowe fazy
działania przeciwnika. Pokazuje - gdzie i kiedy dowódca przeciwnika może, najpraw-
dopodobniej, wykorzystać: środki ogniowe /artylerii, środki lotnictwa oraz taktyczne
pociski balistyczne - TBM-s/, manewr lub blokowanie, aby: przerwać, powstrzymać lub
138
załamać atak naszych wojsk - oraz gdzie przeciwnik zostanie zmuszony do podjęcia
szczególnie ważnych /krytycznych/ decyzji. „Czerwona DST” obejmuje tylko cele ata-
ku zaprzyjaźnionych oraz TAI-s, DP-s i czasowe fazy działania przeciwnika, a także
jego bieżącą sytuację. Schemat A-14 przedstawia przykład DST obrony przeciwnika
/„czerwoną DST”/.
SCHEMAT A-14: DST OBRONY PRZECIWNIKA / „CZERWONA DST”/.
Ostatnią z DST opracowywanych dla działań zaczepnych jest DST kontrataku
przeciwnika. DST kontrataku przygotowywana jest zwykle jako część lub jako „over-
lay” dla DST ataku zaprzyjaźnionych. DST kontrataku składa się z DP-s i TAI-s, które
pomagają dowódcy wykorzystać środki walki w celu zredukowania lub zneutralizowa-
139
nia możliwych skutków przeciwuderzeń lub wzmocnienia przeciwnika. Często począt-
kowy DP zawiera decyzję dowódcy zaprzyjaźnionych dotyczącą umocnienia lub zorga-
nizowania obrony doraźnej w celu odparcia ataku. Schemat A-15 jest przykładem DST
zaprzyjaźnionych /kontrataku przeciwnika/.
SCHEMAT A-15: DST ZAPRZYJAŹNIONYCH /KONTRATAK PRZECIWNIKA/.
140
DZIAŁANIA OBRONNE
IPB - od swoich początków - rozważany był głównie w związku z działaniami
obronnymi. Chociaż doktryna dyktuje obecnie dowódcom zaprzyjaźnionych, że muszą
być nastawieni bardziej ofensywnie, to międzynarodowa sytuacja wskazuje, że będzie-
my zmuszeni rozpocząć każdy większy, przyszły konflikt od prowadzenia obrony.
Zgodnie z doktryną bitwy powietrzno-lądowej działania obronne prowadzone są
w celu opóźnienia przeciwnika i wyczerpania jego sił do momentu w którym zaprzyjaź-
nieni będą mogli przejąć inicjatywę i przejść do działań zaczepnych. IPB obrony nie
tylko pomaga dowódcom przewidywać gdzie i kiedy na polu walki pojawi się przeciw-
nik, ale też pomaga im w lokalizacji przeciwnika oraz zatrzymaniu jego sił podchodzą-
cych z głębi. Skuteczne / „zakończone powodzeniem”/ zatrzymanie podchodzącego
przeciwnika powoduje zmniejszenie jego przewagi w obszarze bezpośredniej walki.
Sytuacje te opisywane są jako otwarcie możliwości / „okien”/ - okoliczności, w których
dowódcy zaprzyjaźnionych mogą przejąć inicjatywę oraz rozpocząć własne działania
zaczepne lub kontruderzenie. G2 lub S2 musi w pełni zdawać sobie sprawę, że w czasie
analizy zadania wymagane jest tworzenie tych możliwości / „okien”/ oraz mogą reko-
mendować dodatkowe PIR lub IR - celem wsparcia ich tworzenia.
OCENA OBSZARU POLA WALKI
Ocena obszaru pola walki w działaniach obronnych szacuje całościowo możli-
wości operacyjne /działania/ atakujących sił przeciwnika w stosunku do konkretnego
środowiska pola walki. Rozważany jest również wpływ środowiska /otoczenia/ pola
walki na możliwości własnych, broniących się sił, a także na możliwe warianty wyko-
nania kontrataku przez własne siły.
141
Podczas działań obronnych obszar działania /AO/ oraz obszar zainteresowania
/AI/ może być zarówno statyczny jak i dynamiczny. Gdy zaprzyjaźnieni wycofują się,
AO oraz AI rozrastają się wraz z wycofywaniem. AO wciąż rozpoczyna się na własnej
FLOT, ale musi sięgać dalej w obszar tyłów zaprzyjaźnionych - gdy wojska są w ruchu.
AI zaś wciąż rozszerza się w kierunku tyłów przeciwnika oraz pokrywa zasięgiem te
drogi, które musza zostać wykorzystane przez podchodzące z głębi siły przeciwnika. AI
rozciąga się również na te obszary, z których oczekuje się ataków skrzydłowych oraz
wzdłuż tych dróg, które mogą zostać wykorzystane przez własne kontratakujące i
wzmacniające siły.
ANALIZA TERENU
Podstawowy proces analizy terenu w ramach IPB został opracowany po to, aby
wesprzeć działania obronne. Obecnie w procesie tym jest jednak kilka specyficznych
aspektów, które muszą zostać rozważone podczas prowadzenia działań obronnych w
bitwie powietrzno-lądowej.
Dla wykorzystania środków do prowadzenia ognia bezpośredniego, blokowania
ruchu, wykrywania celi, dla odległościowych detektorów /wykrywaczy/ skażeń che-
micznych oraz dla wyniszczenia sił przeciwnika - szczególnie ważna będzie LOS. Za-
maskowanie przed obserwacją naziemną i powietrzną odwodów, elementów kontrata-
kujących oraz wzmacniających - jest tym wymaganiem, którego spełnienie zapewni
właściwy stopień zaskoczenia, koncentracji sił i przestrzeganie reżimów czasowych
/timeliness/. Przeszkody muszą zostać ocenione pod kątem ich wpływu na wycofanie
zaprzyjaźnionych, osiągania przez przeciwnika kolejnych rubieży /posuwania się na-
przód/ oraz pod kątem kontruderzenia zaprzyjaźnionych i wycofania się przeciwnika.
Pominięcie w rozważaniach któregoś z tych czynników może spowodować, że zaprzy-
jaźnieni znajdą się w sytuacji z której nie będzie już racjonalnego wyjścia /sytuacji nie
do obrony/; może spowodować rozpoczęcie kontruderzenia /kontrnatarcia/ zaprzyjaź-
nionych w chwili gdy przeciwnik znajdzie się w terenie dogodnym do obrony lub po-
zwalającym przeciwnikowi cofnąć się na dogodna do obrony rubież. Drogi podejścia
oraz korytarze ruchu oceniane są pod względem wycofania się zaprzyjaźnionych, natar-
cia przeciwnika oraz wykonania własnego kontrataku.
142
ANALIZA POGODY
Podobnie jak w wypadku analizy terenu, podczas analizy pogody również mamy
do czynienia ze specyficznymi /charakterystycznymi/ dla prowadzenia obrony rozwa-
żaniami. Ograniczona widoczność faworyzuje nacierającego. Maskuje siły oraz zwięk-
sza możliwość uzyskania zaskoczenia, ograniczając jednocześnie spoistość oraz kontro-
lę w stosunku do broniących się sił. Jednakże, ograniczona widoczność jest z kolei ko-
rzystna dla prowadzenia działań opóźniających oraz stwarza te same korzystne warunki
własnym kontratakującym jednostkom, jak atakującym siłom przeciwnika.
Siły broniące się na pozycjach zawietrznych - z których wieje wiatr /upwind
positions/ maja lepsze warunki widoczności niż siły atakujące. Obłoki kurzu wytwarza-
ne przez poruszające się pojazdy są bardziej wyraźne dla sił nacierających z wiatrem
/downwind force/. Zmuszenie przeciwnika do poruszania się pod wiatr opóźnia normy
przeciwnika w posuwaniu się naprzód oraz ułatwia wykorzystanie środków dymnych,
chemicznych oraz do prowadzenia ognia pośredniego. Kurz powodowany przez wiejący
wiatr może przedwcześnie ujawnić pozycje kontratakujących jednostek.
Niskie pokrycie chmur ograniczy efektywność bezpośredniego wsparcia lotni-
czego, ale ograniczy też możliwości przeciwnika w prowadzeniu działań powietrzno-
desantowych i powietrzno-szturmowych. Ograniczone możliwości zatrzymania prze-
ciwnika na polu walki poprzez wykorzystanie sił powietrznych / „powietrznego zatrzy-
mania przeciwnika”/ mogą mieć szczególnie istotne /krytyczne/ znaczenie w stosunku
do podchodzących z głębi jego /przeciwnika/ sił.
OCENA ZAGROŻENIA
Ocena zagrożenia w działaniach obronnych obejmuje kompletna analizę zasad
natarcia przeciwnika. Jednak, opracowanie podstawowych danych o zagrożeniu i zbioru
wariantów działania regulaminowego nie kończy się wraz z określeniem zasad działania
/ „doktryną”/ podczas prowadzenia natarcia. Analityk musi również ocenić regulami-
nowe zasady działania przeciwnika w czasie prowadzenia pościgu - gdy nasze wojska
wycofują się, działania w czasie naszego kontrataku /obrona doraźna/ oraz przeprowa-
dzenia wycofania w celu przejścia do obrony doraźnej lub przygotowanej.
143
Dla każdego możliwego działania przeciwnika opracowywane są warianty doktrynalne.
Zbiór doktrynalnych wariantów dla działań obronnych powinien zawierać takie warian-
ty /wzorce/ jak niżej wymienione:
◊ pokonywanie kolejnych rubieży terenowych /posuwanie się naprzód/ w ocze-
kiwaniu na napotkanie oporu;
◊ ugrupowanie przedbojowe;
◊ ugrupowanie bojowe;
◊ działania zmierzające do oskrzydlenia przeciwnika /obejścia/ - /jednostronne
lub dwustronne/;
◊ wykorzystanie powodzenia lub umocnienie;
◊ przełamanie;
◊ pościg;
◊ wycofanie;
◊ obrona /doraźna lub zawczasu przygotowana/;
◊ przekraczanie rzek /z marszu lub po przygotowaniu/.
Jeśli czas i posiadane dane na to pozwolą przygotowywane są warianty /wzorce/ re-
gulaminowe dla środków specjalistycznych o dużym znaczeniu, takich jak np. obro-
na powietrzna i środki łączności. Schematy od A-16 do A-18 to przykłady regulami-
nowych wariantów /wzorców/ dla różnych faz natarcia pułku zmechanizowanego.
Jeżeli w obrębie sektora /pasa/ obrony zostały zlokalizowane ważne środki, takie jak
składy lub miejsca przechowywania broni chemicznej i jądrowej, urządzenia C2 oraz
miejsca rozmieszczenia pocisków do przenoszenia jądrowej, to powinny być przygo-
towane regulaminowe warianty /wzorce/ na wypadek wykorzystania /użycia/ od-
działów wydzielonych oraz prowadzenia działań powietrzno-desantowych i po-
wietrzno-szturmowych.
INTEGRACJA ZAGROŻEŃ
Opracowanie wariantów /wzorców/ sytuacji, przebiegu zdarzeń oraz DST - stanowi
podstawę dla IPB. Wariant sytuacji relacjonuje doktrynę /zasady działania/ przeciw-
nika w stosunku do pogody i terenu oraz jest szczególnie ważny /krytyczny/ w okre-
śleniu, gdzie konkretne środki lub elementy ugrupowania przeciwnika mogą, a gdzie
nie są w stanie manewrować na polu walki. Wariant /wzorzec/ sytuacji służy również
144
analitykowi w określeniu, gdzie i kiedy ograniczenia - wynikające z wpływu pogody
i terenu na przeciwnika - czynią go najbardziej wrażliwym /nieodpornym/ na nasz
kontratak, a także wskazuje obszary i sytuacje, gdzie wymagane jest dodatkowe lub
specjalistyczne wsparcie, aby mógł być kontynuowany atak. Krótko mówiąc, wariant
danej sytuacji pomaga określić w stosunku do własnych sił - teren najbardziej nada-
jący się do obrony oraz w stosunku do przeciwnika - teren najmniej dogodny do
prowadzenia natarcia.
SCHEMAT A-16: MRR /PUŁK ZMECHANIZOWANY/: ATAK NA BRONIĄCEGO SIĘ PRZECIWNIKA.
147
Wariantowanie sytuacji pomaga w przewidywaniu: jak przeciwnik ugrupuje swoje
siły w odpowiedzi na kontratak, w jaki sposób będzie wymuszane wycofanie się
przeciwnika lub jak będą wspierane działania zmuszające go do wycofania się, a tak-
że gdzie i kiedy najbardziej prawdopodobne jest przejście przeciwnika do obrony do-
raźnej lub przygotowanej, gdy załamie się jego atak.
Zarówno warianty przebiegu działań, jak i DST-s wykonywane dla działań obron-
nych musza zostać opracowane przy użyciu technik gier wojennych. Analityk musi
próbować określić, gdzie przeciwnik najprawdopodobniej rozmieści swoje NAI-s -
dla wsparcia wysiłków środków rozpoznawczych w natarciu oraz gdzie przeciwnik
rozmieści swoje TAI-s i DP-s - aby zwiększyć efektywność wykorzystania swoich
środków ogniowych, manewru i EW. Myślenie „po czerwonemu” staje się jeszcze
bardziej istotne /krytyczne/, gdy w wyniku nacisku przeciwnika własne siły zmuszo-
ne są do wycofania się. Poprzez wskazanie gdzie i kiedy -najprawdopodobniej -
przeciwnik użyje posiadane środki, własne siły mogą zostać ostrzeżone
/zaalarmowane/ w celu uniknięcia tych obszarów lub sytuacji, w których stają się
one najbardziej wrażliwe /podatne/ na oddziaływanie przeciwnika. Powoduje to, że
przeciwnik marnuje swoje środki, podczas gdy możliwości bojowe zaprzyjaźnionych
zostają zachowane dla innych bardziej krytycznych /ważniejszych/ sytuacji.
Równie ważne /krytyczne/ jest opracowanie DST w celu wsparcia własnego kontr-
ataku. Znów wariant ten opracowywany jest metodą gry wojennej. TAI-s oraz DP-s
muszą opierać się na wnikliwej analizie - jak przeciwnik będzie reagował na kontr-
atak oraz jak będzie próbował negować jego wyniki. Jeśli kontratak ten zmusza
przeciwnika do wycofania, to DST musi wskazać DP-s oraz TAI-s w celu zabloko-
wania tego wycofania. Gdy przeciwnik wycofuje się, to DST musi opisać gdzie /na
jakiej rubieży/ najbardziej prawdopodobne jest przejście przeciwnika do obrony do-
raźnej oraz gdzie najbardziej prawdopodobne jest rozpoczęcie przez przeciwnika
przeciwuderzeń. Muszą też zostać określone DP-s i TAI-s, które pomagają dowódcy
„zerwać” wysiłki przeciwnika zmierzające do zorganizowania obrony lub przepro-
wadzenia kontrataku.
148
Potrzeba tworzenia „okien” / „furtek”/ dla naszych możliwości koncentruje się w
końcu na wysiłkach związanych z wariantowaniem DST działań obronnych - wysił-
kach zmierzających do określenia możliwości wzmocnienia przez przeciwnika
swoich sił poprzez jednostki podchodzące z głębi. Własnym środkom mającym możli-
wości blokowania przeciwnika w głębi jego ugrupowania, muszą zostać wskazane
marszruty jakie muszą wykorzystać te podchodzące z głębi siły przeciwnika aby zna-
leźć się w rejonie bezpośrednich działań, zaś w celu zakończenia powodzeniem po-
wstrzymania tych sił - musza zostać określone DP-s.
W czasie prowadzenia działań powietrzno-ladowych, w rzeczywistości mogą wystę-
pować jedynie niewielkie różnice w IPB działań zaczepnych i IPB działań obron-
nych. W obydwu tych procesach natarcie i obrona będą musiały być planowane w
taki sposób, aby wyniki tego planowania były jak najefektywniejsze. W obydwu
procesach zachodzi konieczność rozważenia podchodzących z głębi środków prze-
ciwnika. W końcu w obydwu tych procesach bitwa /walka/ będzie musiała być pla-
nowana wielofazowo w sposób zapewniający maksymalne wykorzystanie wszyst-
kich własnych, dostępnych środków - aby w efekcie zapewnić osiągnięcie powodze-
nia.
Załącznik B: PROCES IPB W WALCE W TERENIE
ZURBANIZOWANYM
Zasady działania, zarówno własne jak i przeciwnika, zalecają unikanie walki w
obszarach zurbanizowanych. Wojna w Europie, w Korei oraz w innych obszarach o
dużym zaludnieniu - nieuchronnie wymagać będzie prowadzenia walki w miastach. W
wielu wypadkach wielkie obszary zabudowane obejmują główne linie komunikacyjne
lub „siedzą okrakiem” na głównych drogach zaopatrywania. Te obszary zabudowane
będą musiały być atakowane i zajęte aby umożliwić prowadzenie dalszych działań, aby
149
zapewnić nieprzerwany dopływ zaopatrzenia. Dane miasto może być atakowane lub
bronione z bardziej politycznych niż militarnych przyczyn, które mogą nawet dyktować
jakie metody /środki/ zostaną w tym celu wykorzystane.
Ponadto, wzrastające zainteresowanie konfliktami o małym zasięgu, miejskim
terroryzmem i niepokojami wśród ludności cywilnej - wskazuje, że należy zwrócić
większą uwagę na prowadzenie walki w obszarach zurbanizowanych. Znajduje to
szczególne uzasadnienie w wypadku powstań w miastach, które stały się świetnie zor-
ganizowaną strategią. Powstania w obszarach miejskich z którymi obecnie mamy do
czynienia, które mają miejsce w różnych częściach świata - powodują poważne proble-
my dla władz; zmusiły one wojskowych do opracowania nowych strategii w celu zaję-
cia się tym wciąż narastającym problemem. Rozbudowanie /”uszlachetnienie”/ doktry-
ny IPB, tak aby obejmowała ona działania wojenne w obszarach zabudowanych o ma-
łej, średniej oraz dużej intensywności - jest bezpośrednim rezultatem naszego uświa-
domienia sobie możliwych rzeczywistych sytuacji z którymi możemy mieć do czynie-
nia. Wymagania jakie stawia walka w terenie zurbanizowanym powodują szereg pro-
blemów z wykorzystaniem sprzętu, manewru oraz z dowodzeniem. Walka w mieście
narzuca też liczne wymagania, które różnią się od tych z jakimi mamy do zwykle do
czynienia /w normalnych warunkach/. Te specyficzne wymagania obejmują następujące
żądania:
◊ wykorzystanie większych sił;
◊ wolniejszego tempa działania i posuwania się naprzód oraz bardziej meto-
dycznego i zsynchronizowanego działania;
◊ przedłużenia czasu na wprowadzenie wojsk do walki;
◊ zwiększenia czasu na przygotowanie ognia oraz przygotowanie ogni zapo-
biegawczych;
◊ niemal stałej łączności między pojedynczymi siłami.
Prowadzenie działań obronnych oraz akcji powstańczych lub terrorystycznych w
obszarze zabudowanym zależy od utrzymania lub atakowania obszarów krytycznych.
W czasie rzeczywistej walki te krytyczne miejsca dają możliwość stabilizacji obrony
oraz stanowią podstawę do zapewnienia swobody manewru. Powstańcy lub terroryści
opierają się /”polegają”/ na takich obszarach aby zapewnić sobie bazę do dalszych dzia-
łań oraz aby rozciągnąć siły przeciwpowstańcze i antyterrorystyczne na większym ob-
szarze. Bez względu na to z jaką sytuacją będziemy mieli do czynienia, walka w obsza-
150
rze zabudowanym rozbije się na szereg małych starć prowadzonych przez: bataliony,
kompanie, plutony czy też drużyny - lub przez małe grupy szturmowe w ograniczonych
obszarach. Warunki te powodują:
◊ Potrzebę prowadzenia bitew /walki/ na małą skalę - co uniemożliwia
/”zakazuje”/ scentralizowane dowodzenie oraz zmusza do samodzielnego
/”niezależnego”/ działania dowódców małych jednostek /pododdziałów/. Ma
to szczególne znaczenie wobec sowieckich preferencji dla scentralizowanego,
bliskiego dowodzenia oraz dla działań na dużą skalę;
◊ Problemy związane ze szkoleniem małych grup w walce w terenie zurbani-
zowanym oraz nieodłączne i nieprzewidywalne trudności z utrzymaniem mo-
rale;
◊ Zamknięte przestrzenie które ograniczają możliwości prowadzenia obserwa-
cji, sektory ostrzału dla środków ogniowych oraz manewr;
◊ Niemożliwość manewru, co nie pozwala wykonującym manewr elementom
na koncentrację ognia w szczególnie ważnych punktach;
◊ Większe zapotrzebowanie na amunicję oraz zwiększenie dziennego zaopa-
trzenia, co powoduje niezwykłe natężenie pracy elementów logistycznych;
◊ Problemy z prowadzeniem efektywnego rozpoznania podczas działań kon-
wencjonalnych. Rozpoznanie walką staje się najbardziej efektywnym środ-
kiem rozpoznania. Metoda ta powoduje sondowanie obrony przeciwnika ko-
lejno coraz większymi jednostkami, aż pozycje przeciwnika zostaną ujawnio-
ne i mogą być z powodzeniem atakowane. W czasie działań niekonwencjo-
nalnych „prawdziwym jest przeciwieństwo” /dzieje się odwrotnie/ - środki
rozpoznania mogą zostać w łatwy sposób wykorzystane przez obydwie strony
i ich zatrzymanie może okazać się niemożliwe;
◊ Ograniczenia w możliwości użycia maksimum potencjału bojowego. Efek-
tywne jego wykorzystanie może zostać ograniczone przez dążenie do ograni-
czenia strat. Oczekuje się, że teren w walce ulegnie zmianie, co komplikuje
wysiłki analizy terenu. Teren zurbanizowany stwarza możliwości do przeni-
kania małych sił oraz drogi ruchu, które mogłyby być pominięte podczas
prowadzenia walki w terenie otwartym;
151
◊ Sytuacje, w których pozycje obronne małych sił mogą zatrzymać lub opóźnić
ruch /posuwanie się naprzód/ relatywnie dużych sił oraz które będą wymaga-
ły nieproporcjonalnego wysiłku do ich pokonania.
Wszystkie te problemy z pewnością będą miały wpływ na proces IPB. Analiza obszaru
pola walki będzie się koncentrowała na całkowicie innych sprawach. Normalny pro-
ces oceny terenu będzie wymagał poważnych modyfikacji. Mniejszy wpływ na pro-
wadzenie działań będzie miała większość czynników pogodowych. Dotychczas mało
ważne dane okażą się znacznie ważniejsze. Dla obszarów zabudowanych nie będzie
miała zastosowania własna doktryna zagrożenia, a możliwości systemów walki zo-
staną tam poważnie ograniczone. Wiele możliwości różnorodnego wykorzystania w
obszarze zabudowanym regulaminowych zasad działania spowoduje wzrost trudno-
ści w opracowaniu wariantów /wzorców/ sytuacji i przebiegu działań /”zdarzeń”/.
Spowolnienie ruchu /posuwania się/ naprzód, mniejsza skala /zasięg/ i zwiększona
liczba działań - w konsekwencji ograniczą lub zniweczą efektywność ustalania cza-
sowych faz. Ponadto wzorzec /plan, „template”/ ulic czyni ustanawianie TAI-s i DP-
s szczególnie trudnym zadaniem. Kompozycja /układ/ danego obszaru zabudowane-
go określi na czym będzie się skoncentrował wysiłek IPB. Miasto z obszarami han-
dlowymi i wielopiętrowymi budynkami wymagać będzie całkowicie odmiennych
rozważań niż miasteczko z jednopiętrowymi rezydencjami czy też główne centra
przemysłowe i kolejowe.
OCENA OBSZARU POLA WALKI
Ocena terenu pola walki w przypadku terenu zurbanizowanego wymusza analizę
danego obszaru zabudowanego oraz określenie rzeczywistego obszaru jaki będzie roz-
ważany. Pytania które należy uwzględnić w rozważaniach to:
◊ Czy zadanie jest ofensywne czy obronne?
◊ Czy obszar działania to typowe europejskie miasto z wąskimi ulicami, kolistą
konfiguracją oraz położeniem w obniżeniu terenowym?
◊ Czy obszar działania to koreańskie miasto z miasteczkami w obrębie miasta,
z rozrastającymi się i leżącymi poza obrębem obszarami przemysłowymi, czy
tez jest to główne centrum handlowe, żeglugi lub kolejowe z rozrastającym
się przemysłem lekkim i ciężkim?
152
◊ Czy istnieje zagrożenie ze strony sił konwencjonalnych, powstaniami miej-
skimi, grupami terrorystycznymi lub wojną partyzancką - mogących rozprze-
strzenić się w tym obszarze?
◊ Jaka jest sytuacja polityczna w rozpatrywanym obszarze?
Obszary zabudowane klasyfikowane są zwykle pod względem ich wielkości. Rosja-
nie także klasyfikują miasta pod względem ich wielkości oraz uwzględniają szaco-
wany perymetr danego miasta. Doktryna USA dotycząca klasyfikowania miast
uwzględnia także obszary zabudowane, tworzące swoistą więź łączącą miasteczka i
wsie. Te łączące obszary lokalizowane są w LOC-s. Schemat B-1 przedstawia za-
równo radzieckie jak i amerykańskie kryteria klasyfikacji miast.
SCHEMAT B-1: SOWIECKIE I AMERYKAŃSKIE KRYTERIA KLASYFIKACJI MIAST.
SIZE - rozmiar LARGE CITY - duże miasto TOWNS AND SMALL CITIES - ma³e miasto, miasteczko VILLAGES - wieœ OVER - ponad LESS - mniej
Ponadto obszary w obrębie miast i miasteczek - będących już sklasyfikowanych pod
względem rozmiaru - klasyfikowane są poprzez pojedyncze budynki oraz wzór roz-
mieszczenia ulic. Wzory te zostały określone w pięciu podstawowych wariantach
układów ulic stale powtarzających się w całej Europie, wariantach które są porów-
nywalne do Korei, Japonii i Środkowego Wschodu. Te pięć wzorów to:
153
◊ gęsty, „na chybił trafił” /przypadkowy/ układ, /bloki mieszkalne/;
◊ skupiony, uporządkowany obszar bloków;
◊ rozproszony obszar willowy;
◊ obszar o wysokiej zabudowie;
◊ obszar transportowy i komunikacyjny.
Gęsty układ, „na chybił trafił” - pokazany na schemacie B-2 - typowy jest dla starego
modelu śródmieścia /”wewnętrznego miasta”/. Wąskie, wietrzne ulice rozchodzą się
od centralnego punktu w sposób nieregularny. Budynki rozlokowane są blisko siebie
i często znajdują się bardzo blisko skraju ulicy. Układ ten spotykany jest w miastach,
miasteczkach i wsiach w całej Europie i Korei.
SCHEMAT B-2: GĘSTY UKŁAD, „NA CHYBIŁ - TRAFIŁ”.
Często spotykany w centralnych obszarach miast i miasteczek jest model blisko i w
uporządkowany sposób rozmieszczonych bloków - tak jak to pokazano na schemacie
B-3.
154
SCHEMAT B-3: OBSZAR BLOKÓW ROZMIESZCZONYCH BLISKO SIEBIE I W UPORZĄDKOWANY SPOSÓB
Szersze ulice generalnie formują wzór prostokąta. Powszechnie spotykane są dzie-
dzińce między blokami. Model ten w Europie ograniczony w większości do obsza-
rów handlowych, w Korei i Japonii będzie prawdopodobnie przeplatany obszarami
przemysłu lekkiego i obszarami o wysokiej zabudowie.
Pokazany na schemacie B-4 rozproszony obszar willowy w Europie sąsiaduje
zwykle z obszarami bloków mieszkalnych. Model ten składa się z szeregowych budyn-
ków lub pojedynczych mieszkań jednorodzinnych z podwórkami, ogrodami, drzewami
oraz płotami. Wzór ulic zwykle przedstawia prostokąt. W orientalnych miastach o mia-
steczkach takie obszary otoczone są zwykle obszarami biedoty.
SCHEMAT B-4: ROZPROSZONY OBSZAR WILLOWY.
Dla miast i miasteczek typowy jest ze względu na nowoczesną konstrukcję -
pokazany na schemacie B-5 - obszar o wysokiej zabudowie. Składa się on z wielopię-
trowych apartamentów oddzielonych otwartymi przestrzeniami oraz budynkami jedno-
155
piętrowymi. Szerokie ulice rozkładają się tworząc wzory prostokątów. Obszary te czę-
sto sąsiadują z obszarami przemysłowymi i komunikacyjnymi lub przeplatane są obsza-
rami bloków mieszkalnych.
SCHEMAT B-5: OBSZAR O WYSOKIEJ ZABUDOWIE.
Obszary przemysłowe i komunikacyjne - pokazane na schemacie B-6 - są, ogól-
nie rzecz biorąc, rozmieszczane na lub wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych i
kolejowych w kompleksach miejskich. Starsze kompleksy mogą być rozmieszczone w
obrębie zwartej i przypadkowej zabudowy lub też w obszarach bloków mieszkalnych.
Nowe konstrukcje składają się zwykle z niskich płasko zadaszonych fabryk i budynków
magazynowych. W sąsiedztwie tych obszarów, na całym Wschodzie, są zwykle rozlo-
kowane obszary o wysokiej zabudowie - zapewniające miejsca zamieszkania dla robot-
ników. Szczególnie ważne /krytyczne/ jest rozpoznanie i określenie w obrębie tych ob-
szarów urządzeń komunikacyjnych. Urządzenia te, a szczególnie urządzenia kolejowe
tworzą sobą poważną przeszkodę dla ruchu wojsk.
SCHEMAT B-6: OBSZAR PRZEMYSŁOWY I KOMUNIKACYJNY.
Obszar działania podczas walki w terenie zurbanizowanym, tak jak i zwykły
obszar działania, wyznaczany jest przez wyższego przełożonego. Podobnie jak normal-
156
ny obszar działań /AO/, jest on określany poprzez głębokość, szerokość oraz wysokość
/przestrzeń powietrzna/. Odmiennie jednak niż w zwykłym obszarze, obejmuje on rów-
nież działania w podziemiach. Kanały ściekowe, sutereny, kolej podziemna, przejścia
podziemne oraz podziemne zbiorniki i rezerwuary wody - wymuszają całkowicie od-
mienne koncentrowanie uwagi podczas analiz. Wysokie budynki dodają nowego impul-
su dla oceny przestrzeni powietrznej - zarówno z perspektywy pól ostrzału, na które
pozwalają, jak i ich wpływu na działania powietrzne i obrony powietrznej.
Obszar zainteresowania /AI/ w dalszym ciągu opierał się będzie na koncepcji
dowódcy odnoszącej się do działania oraz czynników METT-T. Dowódca będzie jed-
nak musiał zwrócić szczególną uwagę, aby AI obejmował drogi podejścia i wycofania
w głąb obszaru zabudowanego oraz poza ten obszar. Szczególna uwaga powinna zostać
zwrócona na te drogi, na których wycofanie może być blokowane przez przeszkody
oraz lądujące siły powietrzne. AI powinien również obejmować wszystkie możliwe
podziemne trasy prowadzące w głąb AO dowódcy. Informacje te doprowadzą do wy-
kluczenia możliwości nieoczekiwanego pojawienia się jakichś sił przeciwnika w obsza-
rze, który został już oczyszczony.
Ocena pola walki musi obejmować przeanalizowanie sił przeciwnika, jakich
napotkanie jest przez nas oczekiwane. Działania przeciwko bpz przeciwnika będą
znacznie różnić się od działań przeciw lekkiej piechocie, siłom powstańczym i grupom
terrorystycznym. Każde z nich wymagać będą różnego ugrupowania sił oraz stosowania
różnej taktyki. Miejscy partyzanci i terroryści stwarzają swoją obecnością całkowicie
odmienną sytuację, która wymaga specjalnych technik działania. Charakter przeciwnika
w połączeniu z analizą sytuacji politycznej określi w jaki sposób dowódcy użyją posia-
dane siły w środowisku miejskim.
Kolejnym ważnym punktem rozważań jest uwzględnienie faktu, że każde miasto
jest inne. Dlatego ocena sytuacji musi zostać przeprowadzona raczej z uwzględnieniem
konkretnych charakterystyk każdego obszaru zabudowanego, niż z uwzględnieniem
ogólnej charakterystyki całego AO. Ocena ta musi też uwzględnić, że miejskie środowi-
sko walki ogranicza możliwości działania - zarówno własne, jak i przeciwnika - po-
przez ograniczanie możliwości ogniowych, manewru i blokowania.
W końcu, dokonywana ocena musi uwzględniać, że w żadnej innej formie walki
„ciśnienie bitewne” nie jest tak intensywne. Ciągła walka na małych odległościach,
wysokie straty, krótkotrwały charakter celi oraz ogień ze strony często niewidocznego
157
przeciwnika - wytwarzają, szczególnie wśród szeregowych żołnierzy oraz dowódców
małych jednostek, dotkliwe psychologiczne obciążenia i zmęczenie psychiczne.
ANALIZA TERENU
Analiza terenu w bitwie /walce/ miejskiej różni się znacznie od tej, która jest
prowadzona w terenie otwartym. Chociaż wciąż rozważanych jest pięć wojskowych
aspektów terenu, to podobne zasady analizy terenu jak w terenie otwartym nie znajdują
zastosowania w terenie zurbanizowanym. Takie graficzne dokumenty opisujące teren
jak MCOO również, zazwyczaj, znajdują niewielkie zastosowanie w obszarze zurbani-
zowanym. Muszą zostać opracowane specjalne graficzne dokumenty terenu. Obejmują
one: wyspecjalizowane „overlays”, mapy oraz plany „pomnożone” przez wyobraźnię
pionową i w terenie. Nie oznacza to, że MCOO z jego opisem terenu nieprzejezdnego,
zwalniającego nasz ruch, terenu kluczowego, przeszkód, dróg obejścia i korytarzy ru-
chu nie ma żadnego zastosowania podczas prowadzenia walki w mieście. Oznacza to
raczej, że MCOO musi zostać opracowany na potrzeby walki w terenie zurbanizowa-
nym oraz że koncentracja uwagi podczas analiz terenu musi być szczególnie ukierun-
kowana na rozważenie konkretnego oddziaływania terenu zurbanizowanego.
SPECJALNE ROZWAŻANIA
Mapy wojskowe, stanowiące zazwyczaj podstawowe narzędzie do taktycznej
oceny terenu, nie zapewniają wystarczającego do prowadzenia analiz terenu zurbanizo-
wanego stopnia szczegółowości. Mapy wojskowe mają też za małą skalę i są zwykle
zbyt stare aby mogły być użyteczne dla celów bardziej szczegółowych analiz niż ogólna
analiza modelu miasta. Podstawowym narzędziem dla analizy terenu zurbanizowanego
są standartowe mapy /plany/ miast. Jednak teren zurbanizowany jest dynamiczny. Mia-
sta i miasteczka ciągle rozrastają się, dodawane są nowe struktury miejskie oraz nisz-
czone już istniejące. Każda mapa danego obszaru, włączając mapy miast czy plany
opublikowane przez miasta, stany lub instytucje rządowe, będą wobec tego w jakimś
stopniu nieodpowiednie i przestarzałe. Wynika więc z tego, że do pomocy w analizie
terenu zurbanizowanego powinna być stworzona „fotomozaika” - do wykorzystania w
powiązaniu lub zamiast map miasta.
158
Charakter walki może radykalnie, w bardzo krótkim czasie, spowodować dosto-
sowanie /gotowość/ terenu do prowadzenia działań w obszarze zurbanizowanym. Incy-
dentalne lub celowe niszczenie struktur miejskich może zasadniczo zmienić topografię
obszaru - szybko niszcząc punkty orientacyjne, stwarzając dodatkowe przeszkody dla
ruchu oraz dostarczając obrońcy dodatkowych pozycji obronnych. Ponieważ obszary
zabudowane rozrastają się, to zmieniają się też wzory ulic stwarzając: obrońcy - dodat-
kowe drogi wycofania i wzmocnienia, a atakującemu - dodatkowe drogi, które musi
zablokować przeszkodami i elementami manewrowymi aby uniemożliwić przeciwni-
kowi wycofanie się po nich.
Duże znaczenie podczas prowadzenia działań w terenie zurbanizowanym mają
mapy oraz schematy: systemów kanalizacyjnych, systemów kolei podziemnej i przejść
podziemnych, podziemnych systemów wodnych, kolei nadziemnej, dróg masowego
tranzytu, urządzeń użyteczności publicznej oraz urządzeń przeładunkowych i przekaź-
nikowych. Systemy kanałów ściekowych i kolei podziemnej zapewniają infiltrację i
drogi podejścia małym jednostkom przeciwnika. Linie kolejowe oraz drogi ocenione
jako zapewniające dużą przepustowość - zabezpieczają ruch między sektorami miasta,
a w ich ocenie wskazane są te rejony, gdzie można oczekiwać przeszkód dla ruchu.
Urządzenia użyteczności publicznej są kluczowymi celami dla powstańców i partyzan-
tów miejskich, a ich zniszczenie może obniżyć możliwości broniących się sił. Podczas
fazy analizy terenu w IPB obszaru zabudowanego, będą musiały zostać rozpoznane
niektóre budynki użyteczności publicznej. Szczególnie ważne są szpitale ponieważ
prawo wojenne zakazuje ich atakowania - jeśli nie są wykorzystywane dla innych celów
wojskowych niż zabezpieczenie medyczne. Jeśli podczas działań w mieście ulegnie
załamaniu C2, to szpitale stają się wówczas ważnym źródłem zabezpieczenia medycz-
nego dla walczących sił. Plutony, drużyny lub pojedyncze sekcje ogniowe często po-
zbawione zostana zabezpieczenia medycznego i dlatego dostępność cywilnych szpitali
może decydować, czy zraniony żołnierz /personel/ przeżyje, czy nie. Jest to również
prawdziwe w wypadku trwania powstań, partyzantki miejskiej oraz działań /akcji/ terro-
rystycznych. Wiedza na temat lokalizacji szpitali cywilnych, klinik, czy też urządzeń
chirurgicznych jest szczególnie ważna /krytyczna/ podczas zajmowania się ofiarami
cywilnymi i wojskowymi.
W czasie prowadzenia działań konwencjonalnych i niekonwencjonalnych obiek-
tami dużego zainteresowania są też stadiony, parki, boiska sportowe i szkolne. Stanowią
159
one świetne rejony rozmieszczenia ewakuowanej ludności cywilnej, centrów przesłu-
chiwania jeńców, obszarów medycznej segregacji rannych, a także rozmieszczenia obo-
zów dla jeńców wojennych. Te otwarte obszary stanowią również bardzo dobre miejsca
na lądowiska śmigłowców, które mogą zostać wykorzystane do uderzeń powietrznych,
ewakuacji medycznej, desantów taktycznych lub dla realizowanego z powietrza C2.
Ponieważ te obszary często rozlokowane są centralnie w obrębie miasta lub jego dziel-
nicy, to stanowią one świetne rejony dla zabezpieczenia logistycznego oraz stwarzają
warunki do zaopatrywania z powietrza.
Dużym zainteresowaniem, szczególnie podczas prowadzenia działań niekon-
wencjonalnych, cieszą się tereny budowlane i handlowe takie jak: tartaki, cegielnie,
stalownie i kolejowe stacje przetokowe. Są one podstawowym źródłem materiałów do
konstrukcji przeszkód - jeśli brak jest, albo też występują w niewystarczającej ilości
rumowiska i gruzy. Muszą one również zaopatrzyć wojska inżynieryjne w materiały do
wzmocnienia istniejących już przeszkód z gruzu oraz w materiały do produkcji jeży
przeciwpancernych i budowania barykad ulicznych.
Szczególnie ważne są również publiczne łaźnie, urządzenia kąpielowe, baseny
oraz zbiorniki i rezerwuary wodne. Są one szczególnie użyteczne w tworzeniu miejsc
kąpielowych dla walczących żołnierzy - co pomaga w utrzymaniu morale, szczególnie
w sytuacjach wymagających od dowódcy szybkiego jego podniesienia. Panujące w mie-
ście warunki często powodują, że żołnierze szybciej się brudzą niż w czasie walki w
terenie otwartym. Wymienione urządzenia dostarczają nam też alternatywnego źródła
wody w sytuacji, gdy urządzenia wodne w mieście zostaną zniszczone. Do utrzymania
morale mogą się również przyczyniać publiczne toalety - ale często są one związane z
systemami użyteczności publicznej, będącymi pierwszymi obiektami ataku w działa-
niach konwencjonalnych.
WARIANTY /WZORCE/ OBSZARÓW ZURBANIZOWANYCH
Określenie układu obszaru zabudowanego będzie zwykle następowało w wyniku
przywiązania do definitywnego wzorca, który może być łatwo identyfikowany. Anality-
cy terenu wyróżniają trzy główne, podstawowe wzorce oraz dwa podstawowe „pod-
wzorce”. Wyselekcjonowanie konkretnego wzorca lub „podwzorca” jest integralną czę-
ścią procesu analizy terenu zurbanizowanego.
160
Fenomen „piasty” /centrum, osi, jądra/
Obszar zabudowany czy też obszar „piasty” - jest centralny dla jakiegoś wzorca
obszaru zabudowanego. Mimo, że może się on różnić pod względem rozmiaru, to jego
wpływ pozostaje stały. „Piasta” może służyć jako oś lub kotwica dla obrony lub jako
jakiś element w głębi obrony. „Piasta” jest przeszkodą, która blokuje poruszanie się
naprzód atakującego. Gdy pozwala na to teren, zwykle jest ona omijana. Gdy siły ataku-
jące przeslizna się /ominą/ po przednim skraju tej „piasty, to zostają narażone na ataki
skrzydłowe lub też zasadzki wzdłuż ich nowej osi ruchu do przodu.
Tam, gdzie przylegający teren nie nadaje się do działań na obejście, „piasta”
może zostać rozbudowana do silnego, umocnionego punktu obrony. Atak wymaga wte-
dy znacznego wzrostu sił oraz owocuje intensywna walką w terenie zurbanizowanym.
Schemat B-7 pokazuje przykład fenomenu „piasty”.
SCHEMAT B-7: PRZYKŁAD FENOMENU „PIASTY”.
161
Wzorzec satelitarny
Wzorzec ten składa się z centralnego ośrodka oraz przyległych, mniejszych i
rozproszonych obszarów zabudowanych, rozbudowanych linearnie wzdłuż łączących je
dróg. Drogi łączące mają tendencje do zbiegania się w ośrodku centralnym, a większość
z nich bierze początek od gospodarstw rolnych, lasów, czy też innych dróg. Zwykle
tylko pojedyncza, główna droga będzie przebiegała przez ośrodek centralny. Schemat
B-8 to przykład wzorca satelitarnego. Wzorzec ten stwarza możliwości wzajemnego
wspierania się w walce poprzez stworzenie następujących warunków:
◊ dróg zaopatrzenia oraz ewakuacji dla broniących się sił;
◊ dróg wzmocnienia dla broniących się; dróg i korytarzy podejścia dla atakują-
cych;
◊ wzajemne wsparcie broniących się pozycji bojowych;
◊ różnorodnych dróg wyjścia z centralnego ośrodka dla atakujących sił.
SCHEMAT B-8: PRZYKŁAD WZORCA SATELITARNEGO.
Wzór sieci
Wzór ten przypomina wyglądem wzorzec satelitarny, ale jest on bardziej kom-
pleksowy i urozmaicony. Wzór sieci łączy główne ośrodki wzorca satelitarnego. Jego
elementy, sformowane głownie z miast i miasteczek, są bardziej samowystarczalne i
162
posiadają mniejsze możliwości wzajemnego wspierania się - chociaż może istnieć
główny ośrodek. Główne LOC-s w obrębie sieci są bardziej rozległe niż w satelicie i
raczej bardziej przybierają kształt prostokątny niż zbieżny. Naturalne warunki terenowe
w obrębie sieci mogą być bardziej zróżnicowane niż te znajdujące się w „pojedynczym”
terenie satelitarnym.
Wzór sieci powoduje, że atakujące jednostki będą musiały walczyć w labiryncie
syntetycznej rzeźby terenu, który na rzecz obrony stwarzają przeszkody. Ominięcie jest
trudne, ponieważ przylegający teren często jest niedogodny do prowadzenia podstawo-
wych rodzajów działań. Taki wzór daje obronie możliwość posiadania swojej głębi.
Schemat B-9 pokazuje przykład wzorca sieci.
SCHEMAT B-9: PRZYKŁAD WZORCA SIECI.
„Podwzorzec” linearny
„Podwzorzec linearny” jest podelementem trzech podstawowych wzorców. Li-
nearne ugrupowanie może formować jeden lub więcej promieni we wzorcu satelitarnym
lub dróg łączących w sieci. Najczęściej ich podstawowe rozmieszczenie wynika z tego,
że mniej ważne ośrodki ciągną się wzdłuż ograniczonych, naturalnych korytarzy tere-
nowych. Wzór ten ułatwia rozbudowę serii kolejnych, silnie umocnionych pozycji w
głębi. Powoduje również opóźnienie skanalizowanych sił i wymaga wykonywania ko-
lejnych silnych ataków /na kolejne umocnione pozycje/.
163
„Podwzorzec kawałków ciastka” lub segmentowy
„Podwzorzec” ten może występować jako podsystem zarówno we wzorcu sateli-
tarnym, sieci jak tez i w obrębie głównego ośrodka. Jego charakterystyczną cechą jest
podzielenie terenu zurbanizowanego przez dominujące czynniki terenowe takie jak np.
rzeka lub inne sztuczne czynniki - jak np. drogi, linie kolejowe, czy kanały. Wzorzec
ten może mieć wpływ na decyzje o wyznaczeniu linii rozgraniczenia lub innych czyn-
ników kontroli bądź tez na wyznaczenie celów natarcia. „Podwzorzec” ten może wyni-
kać bezpośrednio z podziału administracyjnego terenu i z nakazanej organizacji. Sche-
mat B-10 stanowi przykład takiego właśnie wzorca.
SCHEMAT B-10: PRZYKŁAD „PODWZORCA KAWAŁKÓW CIASTKA”.
ODDZIAŁYWANIE /WPŁYWY/ WZORCÓW
Oprócz podstawowego „fenomenu piasty” - czyli czynnika blokującego działa-
nie z wzorcami obszarów zabudowanych mogą być również związane dodatkowe efek-
ty.
Efekt „lejek - wachlarz”
Efekt te występuje szczególnie wtedy, gdy ośrodek zurbanizowany znajduje się
pomiędzy takimi elementami terenowymi, które są niewłaściwe / niedogodne/ do pro-
wadzenia działań zaczepnych. Ruch jednostek w głąb obszaru jest kanalizowany i po-
woduje koncentrację sił oraz utratę tempa natarcia. Poza ośrodkiem wojska zmuszone
164
są do rozejścia się na kierunki lub rozejścia się /rozwinięcia/ na kształt wachlarza - do
całkowitego rozwinięcia ich potencjału bojowego. Wszystko to faworyzuje obronę, po-
nieważ wytwarzany efekt harmonii w jednostkach poruszających się przez ośrodek
ogranicza C2 oraz efektywność działań. Podobny efekt występuje wówczas, gdy ataku-
jące siły zmuszone są do penetrowania sieci miejskiej na wąskim froncie, pomiędzy
poszczególnymi ośrodkami tej sieci. Schemat B-11 pokazuje przykład efektu „lejek -
wachlarz”.
SCHEMAT B-11: PRZYKŁAD EFEKTU „LEJEK - WACHLARZ”.
Efekt lejka
Możliwa jest koncentracja, kanalizacja i zejście się sił na kształt lejka - które nie
będą powodowały potrzeby natychmiastowego rozejścia się na kształt wachlarza. Dzie-
je się tak najczęściej wtedy, gdy dane siły napotykają na swojej drodze zabudowę o
strukturze linearnej. Ogranicza to liczbę i możliwości manewrowe jednostek, które mo-
głyby zostać wykorzystane w walce przeciwko kolejnym, występującym jeden za dru-
gim ośrodkom, środkom - które muszą zostać zaatakowane aby osiągnąć powodzenie
/„sukces”/, a także wymusza większą niezawodność środków ogniowych dalekiego za-
sięgu oraz do prowadzenia ognia pośredniego.
WOJSKOWE ASPEKTY TERENU
Teren zurbanizowany analizowany jest na podstawie: pięciu wojskowych aspek-
tów terenu, indywidualnej zabudowy oraz wzoru rozłożenia ulic, a także z punktu wi-
165
dzenia potrzeb własnej jednostki określonego szczebla. Na przykład brygada może sku-
pić się na całym mieście, miasteczku lub dzielnicy miasta, podczas gdy batalion lub
grupa bojowa może atakować blok /kwartał/ domów mieszkalnych, a nawet tylko poje-
dyncze budynki. Restrykcyjny charakter terenu zurbanizowanego zmusza analityków
do rozpatrywania raczej jedynie minimalnego zasięgu środków ogniowych niż ich za-
sięgu maksymalnego - ponieważ niektóre rodzaje broni, wysoce efektywne w terenie
otwartym, w mieście są bezużyteczne. Poniżej opisanych zostanie pięć wojskowych
aspektów terenu zurbanizowanego zgodnie z pięcioma wzorcami rozłożenia ulic.
Warunki obserwacji i pole ostrzału
Gęsta chaotyczna zabudowa
Zasięg broni oraz widoczności rzadko większy niż 100m. Wąskie ulice ograniczają
możliwości obrotu wieży czołgowej oraz nie pozwalają na wykorzystanie minimalnego
zasięgu przeciwpancernych pocisków kierowanych. Budynki oraz wąskie ulice ograni-
czają wykorzystanie „ciężkich” środków walki - strzelających ogniem bezpośrednim.
Małe odległości obserwacji i prowadzenia ognia wymuszają ustanawianie małych sek-
torów ognia broniącym się pododdziałom.
Obszar bloków
Obserwacja i pole ostrzału zwiększa się do 350m i jest w większości obszarów wystar-
czająca dla ciężkiej broni do prowadzenia ognia bezpośredniego oraz przeciwpancer-
nych pocisków kierowanych. Ulice i tereny otwarte pozwalają na ustanowienie zwy-
kłych ogni wspierających. Obserwację ognia pośredniego będą ograniczały liczne wy-
sokie budynki oraz dym. Ognie skrzydłowe zwykle mogą być przygotowane w zagro-
żonych sektorach oraz w innych otwartych przestrzeniach. Od atakujących sił wymaga-
ne będą małe, wąskie strefy ataku oraz duże zagęszczenie tych atakujących sił.
„Rozrzucony” obszar willowy
Zasięgi środków ogniowych w krętych uliczkach często ograniczone do mniej niż
250m. Zasięg broni znacznie rozszerzają biegnące prosto segmenty ulic. Budynki, pło-
ty, krzaki, ściany oraz inne przeszkody - ograniczają efektywność broni małego kalibru,
przeciwpancernych pocisków kierowanych oraz ciężkiej broni do prowadzenia ognia
bezpośredniego. Obrońca może przygotować wielowariantowe ognie dla wsparcia wal-
ki, podczas gdy takich możliwości pozbawiony jest atakujący.
166
Obszar o wysokiej zabudowie
Pomiędzy określonymi budynkami, zarówno w czasie działań obronnych, jak i zaczep-
nych, może zostać przygotowany wielowariantowy ogień wspierający. Maksymalny
zasięg środków ogniowych może zostać osiągnięty przez rozmieszczenie ich na wyż-
szych piętrach budynków.
Obszar przemysłowy i komunikacyjny
Dość często obszary te usytuowane są na peryferiach miast. Otwarte przestrzenie do-
starczają świetne warunki prowadzenia obserwacji oraz pola ostrzału pokrywające cały
obszar, a także ułatwiają bezpośrednie wsparcie lotnicze i prowadzenie ognia pośred-
niego. Dym z palących się składów paliw może zmniejszyć dokładność ognia.
Osłona /maskowanie/ i ochrona /ukrycie/
Gęsta, chaotyczna zabudowa
Budynki dostarczają wspaniałych, licznych ukrytych pozycji dla piechoty i odizolowa-
nych stanowisk dla pojazdów opancerzonych. Grube, wykonane z kamienia lub z cegły
mury - oferują dobrą ochronę przed ogniem bezpośrednim. Odpowiednią osłonę z góry
zapewniają tylko piwnice - ponieważ większość dachów, sufitów lub podłóg wykonana
jest z drewna i gipsu. System podziemnych przejść daje dobrą ochronę oraz często po-
zwala na ruch między pozycjami bojowymi.
Obszar bloków
Ciężkie konstrukcje zapewniają wspaniałą ochronę przed ogniem bezpośrednim i po-
średnim. Budynki wybrane na ukrycia muszą jednak zostać ocenione pod względem ich
zdolności i wytrzymałości przed zawaleniem się. System podziemny jest zwykle inten-
sywnie rozbudowany i stanowi świetne miejsce na składy oraz zapewnia ochronę i za-
bezpiecza możliwości manewru. Jeśli system podziemny nie jest wykorzystywany, to
musi on być blokowany zarówno przeszkodami jak i elementami manewrowymi. Posu-
wanie się wzdłuż otwartych dziedzińców, podwórz, boisk - może spowodować nie-
szczęście i gdy tylko jest to możliwe powinno być unikane.
„Rozrzucony” obszar willowy
Ograniczoną ochronę /ukrycia/ i osłonę dają tutaj ściany, płoty, żywopłoty i domy.
Osłona z góry / „dla głów”/ jest różnorodna, ale pozycje w suterenach zwykle dostar-
czają wystarczającego przykrycia przed widocznością z góry. Konstrukcje budynków
167
często ułatwiają maskowanie i dają ograniczoną możliwość ukrycia pojazdów opance-
rzonych.
Obszar o wysokiej zabudowie
Dostarcza on ukryć /chroni/ przed ogniem pośrednim, ale tylko w niewielkim stopniu
zabezpiecza przed ogniem bezpośrednim. Osłona /maskowanie/ i ochrona często nie są
możliwe / „dostępne”/ jeśli nie są zabezpieczone sąsiednie budynki. Aby przemieścić
się z jednego budynku do drugiego - siły prowadzące natarcie muszą wykorzystywać
/stosować/ silne ognie przykrywające, dymy oraz szybki manewr.
Obszary /węzły/ komunikacyjne i przemysłowe
Zgodnie z charakterem zabudowy, rozproszonymi na dużym obszarze budynkami - ma-
skowanie i ukrycie sprzętu i ludzi jest tu możliwe jedynie w niewielkim zakresie. Nie-
wiele ukrycia oferują również same budynki. Unikać należy budynków o kształcie szop.
Przeszkody
Gęsta, chaotyczna zabudowa
Wąskie ulice ze stawianymi bezpośrednio przy nich budynkami ułatwiają budowę i
tworzenie przeszkód. Zniszczenie tych struktur tworzy ciągłe rumowiska stanowiące
poważną przeszkodę.
Obszar bloków
Szersze ulice oraz ciężkie konstrukcje budynków pomniejszają znaczenie gruzowisk
jako potencjalnych przeszkód. Przeszkody są trudne do stworzenia, jednak, jeżeli już
powstaną /zostaną wykonane/, to są trudne do pokonania lub obejścia - ponieważ rela-
tywnie łatwo mogą one być kontrolowane i bronione /przez prowadzenie na nie ognia/.
„Rozrzucony” obszar willowy
Gruzowiska nie stanowią w tym obszarze znaczącej przeszkody. Większość przeszkód
na ulicach będzie łatwa do ominięcia - chociaż w jakimś stopniu będą one ograniczały
„mobilność” /manewrowość/ wojsk.
Obszar o wysokiej zabudowie
Najefektywniejszymi przeszkodami w tym obszarze są miny umieszczone między bu-
dynkami. Jeśli ważniejsze budynki /struktury/ nie zostaną całkowicie zniszczone, to
gruzowiska nie będą stanowiły w tym obszarze ważnego czynnika.
168
Obszary /węzły/ komunikacyjne i przemysłowe
Ważne przeszkody w poruszaniu się stanowią: stacje przetokowe, tory kolejowe, drogi
na nasypach, rampy, stacje załadowcze i przeładunkowe, liczne linie wysokiego napię-
cia, kanały, przejazdy kolejowe i drogowe, rurociągi oraz utrudnienia „nad głową”- jak
np. dźwigi. Pojazdy opancerzone powinny unikać, tam gdzie tylko jest to możliwe, sta-
cji przetokowych - ponieważ może dojść do uszkodzenia gąsienic pojazdów, zaś obsza-
ry te same w sobie dostarczają obrońcy świetnych warunków do prowadzenia ognia.
Mogące w tych obszarach występować gruzowiska są zwykle łatwe do objazdu.
Teren kluczowy
Przykłady terenów kluczowych w obszarach zabudowanych obejmują:
◊ system przejść podziemnych;
◊ system kanałów ściekowych;
◊ podziemny system wodny;
◊ urządzenia służące do wytwarzania, składowania oraz przesyłania energii i gazu;
◊ stacje telefoniczne /centrale/;
◊ stacje radiowe i telewizyjne;
◊ ważne punkty - węzły - dróg kolejowych i tranzytowych;
◊ stadiony, parki, boiska sportowe oraz dziedzińce szkół;
◊ wysokie budynki /szczególnie ich dachy/.
Drogi podejścia
Drogi podejścia analizowane są w stosunku do szczebla batalionu i niżej, po-
nieważ szczebel batalionu jest najbardziej efektywną siłą, jaka może zostać użyta w
walce w obszarze zurbanizowanym. Drogi podejścia narzucone są przez wzór danego
obszaru zabudowanego oraz realizowane zadanie. Drogi podejścia w obszarze zabudo-
wanym będą rozciągały się na niezwykle wąskim froncie i gdy będzie to możliwe - w
celu wsparcia głównego ataku - będą wykorzystywane wszelkiego rodzaju drogi umoż-
liwiające atakowanie skrzydeł i tyłów przeciwnika. Schemat B-12 pokazuje typowe
szerokości dróg podejścia dla pięciu wzorców obszaru zurbanizowanego.
169
SCHEMAT B-12: SZEROKOŚCI DRÓG PODEJŚCIA.
DROGA PODEJŚCIA SZEROKOŚĆ [ m ]
GĘSTA CHAOTYCZNA ZABUDOWA 150-200 OBSZAR BLOKÓW 200-300 „ROZRZUCONY” OBSZAR WILLOWY 300-400 OBSZARY O WYSOKIEJ ZABUDOWIE 300-500 OBSZARY / WĘZŁY / KOMUNIKACYJNE I PRZEMYSŁOWE
400-600
OPRACOWANIE MCOO OBSZARU ZURBANIZOWANEGO
Gdy dostępne są mapy danego obszaru zurbanizowanego, to na ich podstawie
przygotowywane jest MCOO. Tak przygotowywane MCOO ukazuje wzorzec konstruk-
cji danego obszaru, opisuje znane przeszkody oraz drogi podejścia i korytarze ruchu.
MCOO może też zostać przygotowane w oparciu o mapy fotograficzne danego miasta
/zdjęcia lotnicze/. Jeżeli takie mapy nie dostępne, to powstały w wyobraźni analityka
obraz obszaru zabudowanego powinien zostać zaopatrzony w przypisy z dostępnymi
informacjami. Schematy B-13 i B-14 pokazują przykłady opracowania MCOO obszaru
zurbanizowanego.
Jeśli jest to celowe, powinna zostać przygotowana oleata /„overlay”/ dróg podej-
ścia i korytarzy ruchu dla podziemnych systemów przejść miasta. Jest to wymagane
tam, gdzie podziemne systemy /ściekowe, wodne, gazowe, koleje podziemne, parowe
czy telefoniczne/ mają na tyle duże: włazy, tunele, rurociągi, kanały odpływowe i prze-
pusty - aby mogła się przez nie czołgać jakaś osoba. Oleata powinna pokazywać wy-
miary tuneli, włazów i przepustów oraz ich przypuszczalny kierunek. Oznakowanie
kolorami pomaga w wyróżnieniu systemów różnych typów i wymiarów. Gdy jest to
możliwe, podpowierzchniowe drogi i korytarze podejścia powinny zostać ocenione pod
względem prawdopodobieństwa ich wykorzystania. Schemat B-15 to przykład „over-
lay” /oleaty/ systemów podziemnych.
171
SCHEMAT B-15: OLEATA SYSTEMÓW PODZIEMNYCH.
ANALIZA POGODY
Analiza pogody dla działań w obszarze zurbanizowanym nie różni się w znaczą-
cy sposób od analizy pogody w terenie otwartym. Jednakże występuje kilka specjali-
stycznych elementów charakterystycznych dla obszaru zurbanizowanego, które muszą
zostać uwzględnione w kalkulacjach.
Deszcz czy topniejący śnieg często będzie powodował zalanie suteren i syste-
mów podziemnych. Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy automatyczne systemy pom-
pujące, które zwykle utrzymują poziomy spływającej wody, zostaną pozbawione ener-
gii. Deszcz powoduje również, że kanały burzowe i inne systemy ściekowe są nie do
przejścia, lub próba ich pokonania jest narażona na duże ryzyko. Do systemów pod-
ziemnych zostaną spłukane przez opady środki chemiczne. W rezultacie, systemy te
172
będą zawierały o wiele większą koncentrację środków chemicznych niż obszary na po-
wierzchni ziemi - staną się one plamami skażeń. Efekty te uwydatnią się szczególnie
wówczas, gdy środki chemiczne zostaną pochłonięte przez cegły czy też niezabezpie-
czone hermetycznie wybetonowane ściany ścieków.
Większość głównych miast rozmieszczona jest wzdłuż kanałów i rzek. Stwarza
to prawdopodobieństwo częstego występowania mgły w obszarach położonych niżej.
Często najbardziej narażone na mgły - z powodu bliskiego położenia w stosunku do
dróg wodnych - są obszary przemysłowe i komunikacyjne.
Powszechne jest powstawanie nad miastami zjawiska inwersji - szczególnie nad
miastami położonymi w nisko leżących obszarach lub dolinach rzek. Powłoki /warstwy/
inwersyjne zatrzymują kurz i inne zanieczyszczenia ograniczając widoczność i często
powodując efekt cieplarniany - wzrost temperatur w powietrzu i na ziemi.
Ogrzewanie budynków w czasie zimy oraz odbijanie i absorpcja gorąca w czasie
lata powodują, że zarówno w czasie zimy jak i lata obszary zabudowane są cieplejsze
niż otaczające je obszary otwarte. Różnica ta może sięgać aż 10 - 20° może zwiększyć
/„dołączyć do”/ i tak już wysokie wymagania wobec logistyki podczas prowadzenia
walki w mieście.
Mroźny wiatr nie ma tak wyraźnego znaczenia w mieście. Jednak konfiguracja
ulic, szczególnie w obszarze bloków i o wysokiej zabudowie, może spowodować kana-
lizacją wiatru. Powoduje to wzrost oddziaływania siły wiatru na ulice układające się
równolegle do kierunku wiatru. Względnie dobrze chronione są ulice przebiegające
poprzecznie do kierunku wiatru.
Podczas prowadzenia działań w terenie zurbanizowanym szczególnie duże zna-
czenie ma wpływ światła dziennego lub jego braku. Noc oraz okresy ograniczonej wi-
doczności sprzyjają: zaskoczeniu, przenikaniu, szczegółowemu rozpoznaniu, atakom
poprzez odkryte obszary, zajmowaniu bronionych, umocnionych punktów oraz usuwa-
niu tworzonych przez broniącego się przeszkód. Z drugiej jednak strony, trudności w
określaniu kierunku w nocy, w ograniczonym obszarze - bez punktów orientacyjnych
oraz w bliskiej styczności z przeciwnikiem - zmuszają do opracowania i oparcia się na
prostych planach manewru, z łatwo rozpoznawalnymi celami działań.
173
OCENA /SZACOWANIE/ ZAGROŻENIA
W ocenie zagrożenia w terenie zurbanizowanym wykorzystywany jest ten sam
trzystopniowy proces jak w czasie szacowania zagrożeń dla obszaru otwartego: opra-
cowanie podstawowych danych o zagrożeniach, określenie możliwości przeciwnika
oraz opracowanie rejestru wzorców /wariantów/ regulaminowych. Jednak wysiłek do-
konywanej oceny koncentruje się głównie na działaniach pododdziałów wielkości bata-
lionu oraz mniejszych, ponieważ jednostki o takiej sile / „tego rozmiaru”/ traktowane są
jako najbardziej efektywne w czasie prowadzenia działań w terenie zurbanizowanym.
Decyzja o zaatakowaniu jakiegoś obszaru zabudowanego może być oparta na
rozważaniach z zakresu taktyki, sztuki operacyjnej oraz polityki i dokonywana jest
zwykle na szczeblu armii i powyżej. Wojska mogą atakować obszar zabudowany w
celu:
◊ zabezpieczenia obiektów politycznych, przemysłowych, logistycznych i komunika-
cyjnych;
◊ zniszczenia broniących się w obrębie obszaru zabudowanego sił;
◊ uzyskania możliwości przejścia przez ten obszar, jeśli nie może on być ominięty.
Jeśli uznana zostanie potrzeba obrony obszarów zabudowanych, to organizujące
tę obronę siły zawsze będą dążyły do rozbudowania obrony na głębokich przedpolach
obszaru zabudowanego - w celu związania przeciwnika walką i „zadania mu klęski” na
podejściach i skrzydłach obszaru zabudowanego. Wojska prowadzą obronę ogranicza-
jąc się do działań jedynie w obrębie obszaru zabudowanego tylko wtedy, gdy:
◊ siły atakujące przełamują się przez obronę wysuniętą na przedpola;
◊ dany obszar zabudowany ma szczególnie duże znaczenie polityczne, strategiczne i
ekonomiczne;
◊ konieczna jest obrona obszaru, który jest portem morskim czy też innym krytycznym
/szczególnie ważnym/ kompleksem komunikacyjnym lub transportowym.
Zarówno w działaniach obronnych, jak i zaczepnych stanowiący zagrożenie ba-
talion piechoty zmotoryzowanej - ze względu na jego „wrodzoną” mobilność
/manewrowość/, osłone pancerza oraz możliwość szybkiego przygotowania budynków i
innych struktur miejskich do obrony - rozważany jest jako najbardziej efektywny pod-
oddział do walki w mieście. Batalion ściśle współdziała z jednostkami innych rodzajów
broni, które są mu czasowo podporządkowane, dostarczają wsparcia, lub zabezpieczają
174
jego działania. Batalion może zostać wzmocniony przez inne elementy w zależności od
otrzymanego zadania lub oczekiwanych warunków działania w obszarze zurbanizowa-
nym.
Podczas prowadzenia natarcia batalion piechoty zmotoryzowanej wzmocniony
jest kompanią czołgów, dywizjonem artylerii samobieżnej do prowadzenia ognia bez-
pośredniego, kompanią saperów, chemiczną i sekcją rozpoznawczą. Dodatkowy dywi-
zjon artylerii może zostać rozmieszczony i wyznaczony do bezpośredniego wsparcia
ogniem pośrednim. Zadanie jakie zazwyczaj otrzymuje batalion piechoty zmotoryzo-
wanej znajdujący się w pierwszym rzucie, na głównym kierunku to:
◊ opanować średni obiekt na skraju miasta;
◊ atakować wzdłuż głównych dróg, aby zabezpieczyć obiekty w głębi lub kluczowe
urządzenia.
Schemat B-16 pokazuje regulaminowy wzorzec dla batalionu piechoty zmotoryzowa-
nej, który naciera w pierwszym rzucie na głównym kierunku uderzenia. Batalion nacie-
ra w kolumnie.
SCHEMAT B-16: PRZYKŁAD ATAKU BATALIONU PIECHOTY ZMOTORYZOWANEJ / MRB/ NA OBSZAR ZABUDOWANY /NA GŁÓWNYM
KIERUNKU/.
175
Drugorzutowe bataliony piechoty zmotoryzowanej również wzmocnione są
czołgami, artylerią oraz saperami. Ma to na celu stworzenie możliwości dokonania
szybkiej zmiany pierwszego rzutu - bez konieczności dokonywania zmian podporząd-
kowania pododdziałów wzmocnienia w czasie walki. Zadania jakie zwykle otrzymuje
drugorzutowy batalion piechoty zmotoryzowanej to:
◊ wzmocnienie pierwszego rzutu;
◊ pozostawanie w gotowości do przejęcia zadań pierwszego rzutu;
◊ zastąpienie nieefektywnych w walce jednostek pierwszego rzutu;
◊ zneutralizowanie ominiętych pozycji obronnych przeciwnika.
Odwodowe bataliony piechoty zmotoryzowanej przygotowywane są do:
◊ uderzenia poprzez obydwa rzuty w celu wykorzystania słabości obrony;
◊ osłony skrzydeł;
◊ prowadzenia walki ogniowej oraz oczyszczania gruzowisk, gdy zajdzie taka potrze-
ba.
Z kompanii piechoty zmotoryzowanej mogą zostać utworzone grupy szturmowe.
Kompanie prowadzące atak na głównym kierunku uderzenia wzmacniane są plutonem
czołgów, baterią artylerii, pododdziałami wojsk obrony przeciwchemicznej i miotaczy
ognia oraz plutonem saperów. Do kompanii wykonujących główne zadania często przy-
dzielane będą również batalionowe środki przeciwpancerne.
Przydzielone elementy są następnie dalej przydzielane do plutonów - tak, aby
każdy pluton miał przynajmniej jeden czołg lub środek artyleryjski oraz jakieś wsparcie
inżynieryjne. Wzmocnienie to pozwala na decentralizację działań lub niezależność po-
szczególnych plutonów w czasie opanowywania poszczególnych obiektów. Schemat
B-17 pokazuje regulaminowe ugrupowanie / „konfigurację”/ plutonu zmotoryzowanego
w czasie prowadzenia ataku na umocniony punkt w mieście.
Podczas prowadzenia obrony batalion piechoty zmotoryzowanej broni się jako
część większej jednostki - wielkości pułku. Może on bronić się w rejonie głównego
wysiłku obrony lub na pomocniczej drodze podejścia przeciwnika. Batalion może sta-
nowić element pierwszego lub drugiego rzutu lub może też znajdować się w odwodzie.
Batalion piechoty zmotoryzowanej na głównej drodze podejścia przeciwnika /w
rejonie głównego wysiłku obrony/, w pierwszym rzucie - będzie:
◊ odpierał atak głównych sił przeciwnika;
176
◊ zadawał decydujące straty atakującym siłom, aby zapobiec przerwaniu się czołgów i
piechoty.
Jeśli atakujące siły zaczynają się przebijać, to batalion piechoty zmotoryzowanej musi
im zadać maksymalne straty, zatrzymać ich dalsze posuwanie się naprzód oraz stworzyć
dogodne warunki do przeprowadzenia kontrataku. Bataliony piechoty zmotoryzowanej
broniące się w pierwszym rzucie przydzielony mają węższy front obrony oraz otrzymu-
ją większe wzmocnienie niż bataliony drugiego rzutu. Bataliony pierwszego rzutu
wspierane są przez całą grupę artylerii pułku.
Tak jak to przedstawiono na schemacie B-18, batalion piechoty zmotoryzowanej
znajdujący się w drugim rzucie lub na drugorzędnej drodze podejścia przeciwnika:
◊ zabezpiecza przed oskzydleniem i uderzeniem na tyły;
◊ utrzymuje bronione pozycje;
◊ powstrzymuje dalsze poruszanie /rozprzestrzenianie/ się naprzód sił przeciwnika,
które włamały się w głąb obszaru obrony;
◊ przeprowadza kontrataki aby odtworzyć przedni skraj obrony pierwszorzutowych
batalionów.
Rola odwodów polega na:
◊ wzmocnieniu lub zamianie batalionów pierwszego rzutu;
◊ zamknięciu wyłomów spowodowanych użyciem przez przeciwnika broni masowego
rażenia /chemicznej lub nuklearnej/;
◊ utrzymaniu obiektów w głębi, które mają żywotne znaczenie dla całej obrony;
◊ gaszeniu lub powstrzymywaniu rozprzestrzeniania się pożarów zagrażających lub
ograniczających możliwości działania sił własnych;
◊ zapewnieniu bezpieczeństwa obszarom tyłów, przeciwdziałaniu siłom powietrzno-
desantowym, które mogą być desantowane w tych obszarach.
Obrona batalionu piechoty zmotoryzowanej generalnie organizowana jest w dwa
rzuty, aby zapewnić większą głębokość oraz odwody. Kompanijne punkty oporu
/„umocnione”/ przygotowane są do obrony okrężnej i stanowią podstawę batalionowej
pozycji obronnej /rejonu obrony/. Odwód rozmieszczony jest w osobnym umocnionym
punkcie. W lukach pomiędzy poszczególnymi punktami oporu zlokalizowane są za-
sadzki. Rejony rozmieszczenia tyłów wybrane są w taki sposób, aby wykorzystać ma-
skowanie i ukrycia jakich dostarczają obszary zabudowane. Rozbudowywane są pozor-
ne punkty oporu, aby wprowadzić przeciwnika w błąd. Ponadto tworzone są pozycje do
177
zabezpieczenia i obrony wejść „do” i wyjść „z” systemów podziemnych. W przodzie
przed pozycjami obronnymi pierwszego rzutu przygotowywane są pozycje ubezpieczeń.
Schemat B-19 stanowi przykład regulaminowego rozmieszczenia pododdziałów i punk-
tów oporu /umocnionych/ w obrębie obszaru bronionego przez batalion.
Kompania działająca w obszarze zabudowanym może bronić kilku budynków -
przy wzajemnym wsparciu ogniowym lub pojedynczego, dużego budynku. Każdy plu-
ton broni jednego lub dwóch budynków, bądź też jednego, dwóch pięter w pojedyn-
czym budynku.
Każdą pozycję obronną stanowią punkty oporu /umocnione/. Przygotowywane
są one zazwyczaj w solidnie skonstruowanych budynkach, na skrzyżowaniach, przy
wejściach do publicznych parków i placów lub w rejonach przylegających do mostów.
System ognia skoordynowany jest między budynkami stanowiącymi umocnione punkty,
a pomiędzy i w obrębie pozycji obrony rozbudowywane są transzeje komunikacyjne. W
lukach między pozycjami obrony oraz tymi strukturami miejskimi, których utrudnienia
dla prowadzenia efektywnego ognia są zneutralizowane - organizuje się zasadzki.
Aby utrzymać nieprzerwany ruch oraz aby obniżyć straty ponoszone podczas
prowadzenia walki w obszarze zabudowanym, kładzie się nacisk na działanie w nocy.
Nocne działania w obszarze zabudowanym prowadzone są w celu:
◊ ominięcia leżących na zewnątrz wiosek, które często wykorzystywane są jako pozy-
cje obronne;
◊ zajęcia obiektów na skraju obszaru zabudowanego, stanowiących podstawę wyj-
ściową do prowadzenia dalszych działań - jeśli wymagane jest prowadzenie ataku
przez teren otwarty;
◊ prowadzenia ataku w poprzek szerokich ulic, parków, między budynkami;
◊ opanowania silnie bronionych punktów umocnionych;
◊ zniszczenia przeszkód, które są dobrze przykryte ogniem i chronione minami;
◊ wykorzystania sukcesów walki dziennej poprzez stały nacisk na obronę.
Pododdziały rozpoznania będą próbowały rozpoznać obiekty nocnego ataku - aby uzy-
skać informacje potrzebne do skierowania atakujących sił na te określone obiekty. Gru-
py szturmowe zwykle atakują w jednym rzucie z pododdziałami użytymi w „linii bojo-
wej”. Aż do chwili wykrycia szturmu wstrzymywane jest prowadzenie ognia wspierają-
cego. Po wykryciu szturmu artyleria oświetla obiekt ataku oraz wraz z przydzielonymi
czołgami wspiera natarcie poprzez obezwładnianie obrony ogniem bezpośrednim.
178
Jeśli nie jest możliwe osiągnięcie zaskoczenia, wówczas nocne ataki może po-
przedzać bezpośredni ogień czołgów i artylerii. Artyleria i moździerze izolują obiekt
ataku aby zapobiec jego wycofaniu lub wzmocnieniu. Oświetlenie wykorzystywane jest
w celu: ukierunkowania zaprzyjaźnionych, oświetlenia obiektu i oślepienia noktowizo-
rów.
Podobna ocena zagrożenia realizowana jest dla LIC w czasie COIN obszaru
zurbanizowanego, działań przeciwpartyzanckich i antyterrorystycznych.
Aby pokazać potencjalne dzielnice i obszary, znajdujące się bezpośrednio w
sąsiedztwie walczących wojsk zaprzyjaźnionych, gdzie należy liczyć się z oddziaływa-
niem wrogo nastawionej ludności - przygotowywane są oleaty statusu ludności cywilnej
dla danego miasta. Przygotowywane są również oleaty pokazujące kryjówki powstań-
ców i terrorystów, ich kwatery główne, dowództwa, znane obszary działania, punkty
kontaktowe oraz ich źródła dostaw broni. Oleaty te muszą zawierać budynki o których
wiemy lub w stosunku do których oczekujemy, że będą tam rozmieszczone składy ła-
dunków wybuchowych, amunicji, czy też broni.
Podczas rozpatrywania dróg podejścia oraz LOC-s powstańców i terrorystów
szczególnie rozważyć należy możliwe do wykorzystania przez te siły trasy podziemne.
Kanały ściekowe, przejścia podziemne, tunele, sutereny, piwnice i zbiorniki - stwarzają
terrorystom i powstańcom dogodne warunki do manewrowania / „dużej mobilności”/,
maskowania, osłony oraz rozmieszczenia składów. Biegnące na nasypach linie kolejo-
we, przejścia dla pieszych nad jezdnią, szczyty dachów, wyjścia pożarowe, balkony i
drabiny ewakuacyjne zabezpieczają manewr i osłonę oraz mogą służyć jako stosunko-
wo dobre pozycje do prowadzenia ognia, w tym - dla snajperów.
Chociaż dla działań partyzantów miejskich i terrorystów nie opracowuje się re-
gulaminowych wariantów /wzorców/, to analiza ich zasad działania ujawni jakie są
podstawowe cele tych grup partyzanckich i terrorystycznych oraz w jaki sposób są one
realizowane. Po określeniu zasad działania tych grup mogą zostać opracowane
SITMAP-s dla działań powstańczych - wskazujące prawdopodobne cele sabotażu, po-
rwań czy zamachów, miejsca zasadzek oraz zamachów bombowych. Podczas opraco-
wywania tych SITMAP-s jako główne cele powstańców i terrorystów powinny zostać
wzięte pod uwagę następujące obiekty:
◊ elektrownie oraz urządzenia przesyłowe energii;
◊ urządzenia wytwarzające gaz oraz miejsca magazynowania gazu;
179
◊ systemy pomp wodnych i ściekowych oraz centrale kontrolujące;
◊ centrale i urządzenia telefoniczne;
◊ stacje radiowe i telewizyjne.
SCHEMAT B-17: PRZYKŁAD ATAKU PLUTONU ZMOTORYZOWANEGO /MRP/ NA UMOCNIONY PUNKT W MIEŚCIE.
180
SCHEMAT B-18: PRZYKŁAD BATALIONU PIECHOTY ZMOTORYZOWANEJ NA DRUGORZĘDNEJ I GŁÓWNEJ DRODZE PODEJŚCIA /GŁÓWNYM I
POMOCNICZYM KIERUNKU ATAKU/.
181
SCHEMAT B-19: OBSZAR OBRONY BATALIONU.
INTEGRACJA ZAGROŻEŃ
Integracja zagrożeń dla działań w obszarze zurbanizowanym wykonywana jest
poprzez opracowanie wariantów sytuacji, przebiegu działań oraz DST - w czasie sytu-
acji konfliktowych o średniej i dużej intensywności. Podczas LIC-s i działań terrory-
stycznych DST zwykle nie jest opracowywana. Może zostać przygotowany wzorzec
/wariant/ wsparcia decyzji, który zestawia możliwości powstańców i terrorystów z ich
potencjalnymi działaniami. Jednak należy podkreślić, że wskazówki na temat aktywno-
ści terrorystów czy powstańców niekoniecznie muszą w takim przypadku odpowiadać
ich rzeczywistym działaniom. Możliwe jest przygotowanie wariantu dla potencjalnych
działań powstańczych i terrorystycznych, który będzie zawierał różnorodne wskazówki
dotyczące możliwych działań, ale nie będzie zawierał żadnych rzeczywistych działań.
Równie możliwe i całkiem normalne jest także nie posiadanie, przed rozpoczęciem
określonej operacji, żadnych wskazówek na temat tej działalności /terrorystycznej/ lub
też odniesienie widocznych wskazówek do niewłaściwego celu lub obszaru.
182
Warianty sytuacji dla działań konwencjonalnych, jak np. warianty regulamino-
we, koncentrują się na batalionie jako podstawowym szczeblu prowadzącym walkę w
obszarze zabudowanym. Jednak może okazać się konieczne opracowanie wariantów
sytuacji także dla niższych szczebli - do sił wielkości plutonu. Rzeczywisty szczebel sił
opisanych w wariancie sytuacji zależał będzie od realnych warunków działania oraz od
zadania wykonywanego przez pododdział zaprzyjaźnionych.
Podczas prowadzenia działań zaczepnych batalion piechoty zmotoryzowanej
atakuje poprzez serie śmiałych, gwałtownych uderzeń wzdłuż przynajmniej jednej
głównej drogi /głównego kierunku/ oraz jednej drogi pomocniczej - aby zabezpieczyć
zdobycie wyznaczonych obiektów ataku. Jeśli opór nie jest silny budynki nie są zdoby-
wane czy też przeszukiwane. Ominięte punkty oporu przeciwnika pozostawiane są ko-
lejnym własnym rzutom poruszającym się za pierwszym rzutem. Jeśli pierwszy rzut
zostaje zatrzymany lub tempo jego natarcia zostaje znacznie spowolnione, mogą zostać
wprowadzone do walki kolejne rzuty lub odwody - które omijają uwikłane w walce siły,
aby kontynuować natarcie w kierunku zasadniczego obiektu ataku. Schematy B-20 i
B-21 stanowią przykłady wariantów sytuacji dla natarcia wzdłuż drogi głównej i drugo-
rzędnej oraz dla działań obejścia.
Działania obronne w terenie zurbanizowanym oparte są na tworzeniu ugrupo-
wania składającego się z kompanijnych i plutonowych punktów umocnionych. Wariant
sytuacji w obronie koncentruje się zarówno na blokach jak i domach mieszkalnych sta-
nowiących umocnione punkty dla pojedynczych plutonów i drużyn - punkty oporu w
każdym domu lub na każdym piętrze pojedynczego budynku /obiektu/. Te umocnione
punkty ustawione są czołem do głównych dróg podejścia oraz do możliwych dróg
oskrzydlenia. Punkty umocnione dla drugiego rzutu będą zazwyczaj usytuowane w taki
sposób, aby zarówno zabezpieczyć drogi podejścia, jak też zatrzymać dalsze rozprze-
strzenianie się sił przeciwnika. Schemat B-22 pokazuje przykład wariantu sytuacji bata-
lionu piechoty zmotoryzowanej w obronie. Zauważmy, że front i głębokość obrony sta-
nowią tylko część tych elementów obrony jaka jest organizowana w terenie otwartym.
Wariantowanie sytuacji dla działań powstańczych i terrorystycznych musi
uwzględniać różnorodność działań prowadzonych równocześnie w obrębie danego ob-
szaru. Niektóre z nich mogą być działaniami dywersyjnymi realizowanymi w celu od-
wrócenia uwagi od zasadniczych obiektów działań. O wiele częściej prowadzone są one
po to, aby zmusić dowódców zaprzyjaźnionych do zajmowania się naraz kilkoma incy-
183
dentami, stwarzając w ten sposób wrażenie, że dowódcy ci nie są zdolni do panowania
nad daną sytuacją.
Warianty przebiegu działań dla walki w mieście musi być ściśle przywiązane do
terenu, ponieważ przywiązanie NAI-s do rzeczywistych wydarzeń ogranicza wiele moż-
liwości działania w terenie zurbanizowanym niekorzystnie wpływającym na manewr
/tempo ruchu/.
Podczas prowadzenia działań zaczepnych przez przeciwnika wariantowanie
przebiegu działań musi skoncentrować się na określeniu dróg ataku przeciwnika, gdzie i
kiedy prawdopodobnie zostanie wprowadzony do walki drugi rzut oraz w jaki sposób
drugi rzut będzie próbował obejść zatrzymane elementy pierwszego rzutu. Ponieważ
pojedyncze budynki mogą stanowić sobą NAI-s, to NAI-s mogą znajdować się znacznie
bliżej siebie niż w terenie otwartym. Spełniają one jednak te same funkcje potwierdze-
nia lub zaprzeczenia danego przebiegu działań przeciwnika i służą jako podstawa do
ukierunkowania wysiłku zbierania informacji /danych z rozpoznania/. Siły znajdujące
się w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem, przekraczający linię styczności zwia-
dowcy, patrole, agenci, szperacze oraz oficerowie przesłuchujący jeńców - często, w
czasie walki w obszarze zabudowanym, są najbardziej efektywnymi elementami dostar-
czającymi informacje, chociaż istotnym czynnikiem jest tu terminowość. Wraz z lotnic-
twem środki te są podstawowymi, które trzeba brać pod uwagę podczas opracowywania
NAI-s dla działań w obszarze zabudowanym. Schemat B-23 to przykład wariantu prze-
biegu działań w obszarze zabudowanym dla ataku przeciwnika.
DST-s dla prowadzenia działań w obszarze zabudowanym muszą być bezpo-
średnim rezultatem procesu gier wojennych. Podobnie jak w przypadku wariantów sy-
tuacji oraz przebiegu działań DST-s dla działań w obszarze zabudowanym zwykle zaj-
mować się będzie obszarem mniejszym niż 1000m2. Ponieważ zwykle jest to obszar
relatywnie mały i zajmuje się działaniami prowadzonymi w wyjątkowo wolnym tempie,
dlatego też te DST-s w kluczowych decyzjach jedynie w nielicznych wypadkach pole-
gać będą na TPL-s. Chociaż, przekraczanie ulic biegnących w linii prostopadłej do osi
natarcia może stać się właśnie TPL-s. Skrzyżowania ulic, obszary otwarte, czy też poje-
dyncze budynki mogą służyć jako DP-s, szczególnie wtedy, gdy wzór ulic nie jest pro-
stokątny. DP-s muszą uwzględniać wolniejsze tempo działań w terenie zurbanizowa-
nym, oraz nie mogą być umieszczane, w czasie prowadzenia natarcia, ani zbyt daleko,
ani zbyt blisko TAI do których zostały przywiązane.
184
Szczególnie ważne /krytyczne/ jest przygotowanie DST przeciwnika dla prowa-
dzenia działań w obszarze zurbanizowanym. Restrykcyjna natura terenu ogranicza swo-
bodę prowadzenia działań w obszarze zurbanizowanym do takiego rozmiaru, że dowód-
ca musi być w stanie już na pierwszy rzut oka określić opcje działania przeciwnika.
Jeśli jest to możliwe, to DST przeciwnika powinno zostać opracowane jako oleata dla
DST zaprzyjaźnionych lub na DST zaprzyjaźnionych. Możliwe jest również opracowa-
nie połączonej DST sił zaprzyjaźnionych i przeciwnika oraz czynników działania z de-
cyzjami i przeciwdziałaniami przywiązanymi do punktów, przebiegu działań oraz
TPL-s. Ponieważ w celu uzyskania zaskoczenia w terenie zurbanizowanym silnie ak-
centowane są działania nocne, dlatego też analityk musi wziąć pod uwagę opracowanie
oddzielnych DST-s dla działań prowadzonych w nocy i w dzień. Czynniki, które należy
brać pod rozwagę gdy istnieje potrzeba opracowania DST-s dla działań nocnych, to:
◊ przenikanie;
◊ wzmożone rozpoznanie;
◊ ogólnie większe tempo i gwałtowność uderzeń;
◊ oparcie się na poruszaniu się ukradkiem i oświetleniu.
Schemat B-24 pokazuje przykład DST zaprzyjaźnionych /atak przeciwnika/. Schemat
B-25 to przykład DST dla działań przeciwnika.
186
SCHEMAT B-21: PRZYKŁAD WYKORZYSTANIA DRUGIEGO RZUTU PO ZWIĄZANIU WALKĄ PIERWSZORZUTOWYCH PODODDZIAŁÓW /OBEJŚCIE/.
187
SCHEMAT B-22: PRZYKŁAD WZORCA /WARIANTU/ SYTUACJI BATALIONU PIECHOTY ZMOTORYZOWANEJ W OBRONIE.
SCHEMAT B-23: PRZYKŁAD WARIANTU /WZORCA/ ZDARZEŃ W OBSZARZE ZABUDOWANYM.
190
Załącznik C: PROCES IPB W OBRONIE POWIETRZNEJ,
PRZECIWLOTNICZEJ I DZIAŁANIACH POWIETRZNYCH
Współczesne pole walki rozważane musi być w trzech wymiarach: głębokości,
szerokości oraz w wymiarze przestrzeni powietrznej. Tradycjonalnie, rozważane pod-
czas prowadzenia działań i uwydatniane w procesie IPB są - szerokość i głębokość.
Jednak - wzrastające zagrożenie ze strony lotnictwa przeciwnika, działań powietrzno-
desantowych, powietrzno-szturmowych i SPECNAZU, w połączeniu ze wzrastającym
opieraniem się zaprzyjaźnionych na wsparciu lotniczym i mobilności /manewrowości/
jakie oferuje lotnictwo - wymusiło konieczność postrzegania pola walki w trzecim wy-
miarze, w wymiarze przestrzeni powietrznej.
Historycy zawsze traktowali powietrzne pole walki jako najtrudniejszy do anali-
zy - z powodu przemijającej i krótkotrwałej natury wydarzeń w nim zachodzących. za-
nim nastąpił rozwój lotnictwa, pola bitew rozpatrywane były zawsze w kategoriach ki-
lometrów kwadratowych. Po włączeniu do arsenałów wojennych samolotów i śmi-
głowców, pola bitew muszą być obecnie widziane w kategoriach kilometrów sześcien-
nych. Przestrzeń powietrzna sama w sobie nie posiada żadnych punktów orientacyjnych
ukierunkowających analityka, a wszystkie dowody /ślady/ powietrznej aktywności zo-
stają wymazane w ciągu sekund od momentu, gdy dane wydarzenia miały miejsce. Ana-
liza przestrzeni powietrznej musi więc dowiązywać wydarzenia powietrzne w odniesie-
niu do czasu oraz do ziemi. Spełnienie tych wymagań - ustanowienia NAI-s, TAI-s oraz
DP-s dla działań powietrznych - często napotyka na duże trudności. Szczególnie ważne
jest również, aby w prowadzonych analizach przestrzeni powietrznej uwzględnić pułapy
maksymalne oraz minimalną wysokość działania - zarówno lotnictwa śmigłowcowego
jak i skrzydłowego, a także maksymalny efektywny zasięg systemów broni obrony po-
wietrznej.
Dla IPB przestrzeni powietrznej podstawowe znaczenie ma szczegółowa wiedza
o profilach ataku samolotów i śmigłowców - chociaż teren i pogoda także będą w ja-
kimś stopniu dyktowały dostępne drogi podejścia. Drogi podejścia dla śmigłowców
szturmowych stosujących profil ataku „nisko - nisko - wysoko”, będą się znacznie róż-
nić od tych jakie wykorzystują szybkie samoloty myśliwsko - bombowe atakujące tym
samym profilem. Te same drogi podejścia będą się różniły jeszcze bardziej, jeśli samo-
loty myśliwsko bombowe zmienią profil ataku na „wysoko - wysoko - nisko”. Analityk
191
i dowódca muszą być przenikliwie świadomi, że pomimo obecnego stanu rozwoju lot-
nictwa również muszą w swoich rozważaniach uwzględniać teren. Profile ataku zostały
wypracowane po to, aby stworzyć lotnictwu konkretna przewagę.
Ponieważ dowódcy zmuszeni są do analizy wszystkich aspektów działania lot-
nictwa, dlatego muszą oni być świadomi /znać/ możliwości i ograniczenia - własne oraz
przeciwnika - w zakresie: transportu powietrznego, działań powietrzno-desantowych i
powietrzno-szturmowych, przenikania droga powietrzna oraz obrony powietrznej.
Otrzymują oni w tym zakresie konkretne wsparcie od oficerów obrony powietrznej na
wszystkich szczeblach i poziomach.
Służąc jako koordynator IPB związanego z obroną powietrzną na wszystkich
szczeblach dowodzenia, G-2 lub S-2 musi w dużym stopniu polegać na oficerach obro-
ny powietrznej i lotnictwa - aby uzupełnić posiadana wiedze o możliwościach lotnictwa
i wykorzystaniu jednostek obrony powietrznej. Jest tu szczególnie ważne, aby zarówno
oficerowie obrony powietrznej, jak i lotnictwa posiadali przynajmniej ten sam poziom
wiedzy na temat IPB, jak G-2 lub S-2 na temat ich obszarów działania. Bardzo ważne
/krytyczne/ jest też, aby zarówno personel obrony powietrznej, jak i rozpoznania posia-
dał ten sam zasób wiedzy o zagrożeniu powietrznym oraz aby personel lotnictwa i roz-
poznania był w jednakowym stopniu poinformowany na temat zagrożeń ze strony obro-
ny powietrznej przeciwnika. Szczególnie ważne jest, aby oficerowie obrony powietrz-
nej i lotnictwa brali udział w procesie integracji IPB w sztabie, w rejonie stanowiska
dowodzenia danej jednostki, oraz aby uczestniczyli w procesie precyzowania analiz
przestrzeni powietrznej i działań w powietrzu.
IPB dla obrony powietrznej, bezpośredniego wsparcia lotniczego i innych dzia-
łań związanych z przestrzenią powietrzną ani nie są trudniejsze, ani nie różnią się
znacznie od IPB dla innych rodzajów działań - pod warunkiem, że cały ten wysiłek
prowadzony jest poprzez wnikliwe zrozumienie tego trzeciego wymiaru pola walki.
Podstawowy proces pozostaje wciąż taki sam. Jednak koncentracja uwagi musi przesu-
nąć się w taki sposób, aby objąć „zaangażowaną” przestrzeń powietrzną oraz bardzo
płynną naturę środowiska przestrzeni powietrznej. IPB trzeciego wymiaru pola walki
stanowi zaledwie jedną część ogólnego obrazu IPB. Ważne jest aby pamiętać, że IPB
działań powietrznych nie może być traktowane jako osobny produkt od IPB działań
naziemnych. W wypadku zagrożenia, środki powietrzne będą wykorzystywane w celu
192
uzupełnienia działań wojsk lądowych. IPB działań lądowych i powietrznych uzupełnia-
ją się wzajemnie i muszą być ze sobą integrowane.
OCENA OBSZARU POLA WALKI
Ocena powietrznego wymiaru pola walki prowadzona jest z innego punktu wi-
dzenia niż ocena prowadzona dla IPB działań naziemnych. Całkowicie inny wpływ na
działania lotnictwa ma teren i pogoda. Jest to szczególnie widoczne w wypadku rozpa-
trywania wpływu pogody. Siły przeciwnika które muszą zostać ocenione w stosunku do
pogody, terenu i własnych zadań obejmują: lotnictwo /samoloty i śmigłowce/, systemy
broni obrony powietrznej, systemy pocisków „powietrze - ziemia” i lecących z prędko-
ścią przelotową /typu CRUISE/, jednostki powietrzno-desantowe i powietrzno-
szturmowe oraz siły specjalnego przeznaczenia. Dowódca oraz sztab rozpoznania, w
czasie przeprowadzania analizy przestrzeni powietrznej, musi dążyć tez do rozważenia
możliwości systemów pocisków taktycznych przeciwnika klasy „ziemia - ziemia”, po-
nieważ w większości na systemy te maja wpływ te same czynniki ograniczające działa-
nia jak w przypadku lotnictwa i systemów artylerii obrony powietrznej.
Dowódca musi również ocenić możliwości działania w obrębie środowiska pola
walki własnych systemów obrony powietrznej, lotnictwa oraz systemów typu CRUISE.
Ze względu na własną przewagę technologiczną /negowaną w pewnym stopniu przez
najnowsze samoloty przeciwnika/ oraz lepsze wyszkolenie pilotów i załóg zaprzyjaź-
nionych - co w konsekwencji zwiększa możliwości tych systemów w stosunku do za-
grażającym nam, porównywalnych systemów przeciwnika - ocena ta jest bardziej kom-
pleksowa.
Chociaż dowódcy muszą interesować się zagrożeniem powietrznym w szerokim
zakresie, to ich uwaga w największym stopniu będzie koncentrowała się na organicz-
nych, powietrznych środkach dywizji, armii i frontów przeciwnika. Wspierające działa-
nia przeciwnika środki szczebla operacyjnego i strategicznego - z Armii Powietrznych
oraz środki podlegające Naczelnemu Dowódcy - będą rozważane tylko wtedy, jeśli zo-
stana wykorzystane w celu wsparcia działań operacyjno - taktycznych. Będą one jednak
zawsze rozpatrywane podczas analizy przestrzeni powietrznej na operacyjnym szczeblu
dowodzenia.
193
Trzeci wymiar pola walki obejmuje powietrzny AO oraz powietrzny AI. Po-
wietrzny AO, podobnie jak lądowy AO, jest obszarem w którym dowódcy powierzona
jest władza oraz odpowiedzialność za działania militarne. Jeśli rozważane jest roz-
mieszczenie systemów bazujących na ziemi, wówczas jest on identyczny jak lądowy
AO - ogranicza go jedynie, gdy rozważana jest rzeczywista przestrzeń powietrzna,
maksymalna i minimalna wysokość działania samolotów oraz maksymalny efektywny
zasięg i wysokość zasięgu środków walki obrony powietrznej.
Powietrzny AI jest zwykle znacznie większy niż naziemny AI, ponieważ samo-
lot ma możliwość pokonywania w krótkim czasie wielkich odległości. Powietrzny AI
rozszerza się ku górze do maksymalnego pułapu praktycznego samolotów przeciwnika
oraz do maksymalnej wysokości skutecznego oddziaływania systemów broni obrony
powietrznej przeciwnika. Powietrzny AI może również rozciągać się tak daleko jak
daleko mieszczą się lotniska przeciwnika oraz do maksymalnego zasięgu systemów
pocisków przeciwnika klasy „ziemia - ziemia”. Schemat C-1 pokazuje powietrzny AO i
AI. Schemat C-2 pokazuje maksymalną skuteczną wysokość oddziaływania sowieckich
systemów pocisków „ziemia - powietrze”.
SCHEMAT C-1: POWIETRZNY AI i AO.
194
SCHEMAT C-2: EFEKTYWNA WYSOKOŚĆ ODDZIAŁYWANIA SOWIECKICH SYSTEMÓW POCISKÓW ZIEMIA-POWIETRZE.
ANALIZA TERENU
Analiza terenu prowadzona dla wsparcia działań obrony powietrznej, przeciw-
lotniczej i innych działań związanych z przestrzenia powietrzną znacznie różni się od
analiz terenu prowadzonych dla działań lądowych. Analityk zajmuje się środowiskiem,
które rozciąga się kilka tysięcy metrów powyżej ziemi oraz siłami których mobilność
ogranicza jedynie ich zdolność do działania w obrębie tego środowiska. Charakter prze-
strzeni powietrznej nie powoduje wyeliminowania potrzeby prowadzenia analizy tere-
nu, ponieważ samoloty i elementy obrony powietrznej wciąż będą próbowały wykorzy-
stać ten teren dla własnych korzyści. W rzeczywistości, prawdopodobnie z dużą precy-
zją można powiedzieć, że analiza trzeciego wymiaru /przestrzeni powietrznej/ polega w
takim samym stopniu na analizie terenu jak w czasie analiz lądowego IPB.
Standartowe wojskowe mapy topograficzne nie są zwykle rozważane jako od-
powiednie dla innych niż najbardziej podstawowych analiz przestrzeni powietrznej.
Standartowe mapy topograficzne o skali 1:50 000 są najbardziej użyteczne, jeśli anali-
zowane są możliwości jakiegoś samolotu: podejścia, wykrycia i nawiązania kontaktu
195
bojowego z celem. Analiza ta prowadzi do określenia drogi podejścia samolotu do celu.
Szczegółowa analiza powietrznych dróg podejścia /z bazy lotniczej do najbliższego
sąsiedztwa celu/ czy też powietrznych korytarzy ruchu przeciwnika powinny być pro-
wadzone przy użyciu standartowych map w skali 1:250 000 - ze specjalnie stworzonych
do tego celu „Map Działań Połączonych” /JOG/. Są one dostępne w seriach produkcyj-
nych: JOG-R /systemy radarowe/, JOG-A /przestrzeń powietrzna/ i JOG-G /ląd/. Szcze-
gólnie:
◊ JOG-R traktowana jest jako najbardziej odpowiednia i jest preferowanym
elementem graficznym do graficznej analizy przestrzeni;
◊ JOG-A preferowana jest gdy nie jest dostępna JOG-R;
◊ JOG-G nie odpowiada w wystarczającym stopniu potrzebom związany z
prowadzeniem analiz przestrzeni powietrznej i powinna być wykorzystywana
jedynie wtedy, gdy nie ma możliwości pozyskania JOG-R, JOG-A lub map
kontroli ruchu powietrznego.
Ze względu na ograniczenia produkcyjne Kartograficznej Agencji Obrony
/DMA/, graficzne serie JOG-s nie są dostępne dla wszystkich potencjalnych obszarów
działań. Jednostki którym przyjdzie działać w obszarach, dla których JOG-s są niedo-
stępne, powinny - w celu prowadzenia analiz przestrzeni powietrznej - uzyskać przez
kanały DMA lub lotnicze niestandardowe mapy w skali 1:200 000 z kontroli ruchu po-
wietrznego. Pod żadnym pozorem nie powinny być wykorzystywane do analiz prze-
strzeni powietrznej niestandardowe lotnicze mapy nawigacyjne.
Podczas prowadzenia analiz przestrzeni powietrznej, podobnie jak w wypadku
IPB działań lądowych, sztab rozpoznania uzyskuje pomoc od sekcji inżynieryjnych
zajmujących się terenem. Jednakże pomoc ta musi zostać pomnożona przez wysiłek
personelu innych komórek funkcjonalnych - przy wykazaniu pełnego zrozumienia isto-
ty zagrożenia powietrznego, działania systemów obrony powietrznej oraz technik bez-
pośredniego wsparcia lotniczego.
Takiego dodatkowego wsparcia udziela: oficer obrony powietrznej, oficer lot-
nictwa, oficer lotnictwa z G-3 dywizji lub korpusu - Dywizyjnego Elementu Zarządza-
nia Przestrzenią Powietrzną /DAME/ i Korpuśnego Elementu Zarządzania Przestrzenią
Powietrzną /CAME/, dowódca grupy kawalerii powietrznej oraz oficer wysuniętego
punktu naziemnego do naprowadzania lotnictwa Sił Powietrznych /USAF/. Każdy z
nich, indywidualnie, zobowiązany jest do dokonania przeglądu danego terenu i rozwa-
196
żenia jego potencjalnego wpływu na działania w poszczególnych obszarach, każdy z
nich może zatem wnieść swój udział do procesu analizy terenu poprzez umożliwienie
wykorzystania w nim swojej specyficznej wiedzy.
Analiza terenu dla działań powietrznych koncentruje się na tych samych woj-
skowych aspektach terenu jak w wypadku działań lądowych. Jednak analiza ta ukierun-
kowana jest przede wszystkim na wpływ tych aspektów na działania w przestrzeni po-
wietrznej , a w następnej kolejności na wynikający z tych aspektów wpływ na całość
operacji /działań/.
Obserwacja i pola ostrzału
Podobnie jak w działaniach naziemnych obserwacja wiąże się z wpływem terenu
na prowadzenie rozpoznania, inwigilacji oraz wykrywania celi. Pole ostrzału wiąże się
z wpływem terenu na efektywność /skuteczność/ środków ogniowych. Obrona po-
wietrzna, zarówno przeciwlotnicza, jak i inne działania realizowane w obszarze po-
wietrznym, jest ściśle powiązana z LOS. Działania naziemne rozpatrywane są głównie
w aspekcie horyzontalnej LOS. Działania powietrzne i związane z przestrzenią po-
wietrzną rozpatrywane są głównie z - powietrzną i naziemną, skośną i pionową LOS.
Schematy C-3 i C-4 pokazują skośną LOS dla ziemi i powietrza. Schemat C-5 pokazuje
zaś pionową LOS.
SCHEMAT C-3: SKOŚNA LOS /ZIEMIA/.
197
SCHEMAT C-4: SKOŚNA LOS /POWIETRZE/.
SCHEMAT C-5: PIONOWA LOS.
Wykrywanie celi przez obronę powietrzną oraz systemy bojowe wymaga LOS z
miejsca rozmieszczenia tych systemów do głównych dróg podejścia celi powietrznych.
Samoloty wymagają elektronicznej i optycznej LOS, aby mogły uchwycić i zaatakować
swoje cele. Samoloty transportujące siły powietrzno-desantowe i powietrzno-
szturmowe wymagają LOS do naziemnych punktów orientacyjnych oraz do ich stref
zrzutu i lądowania - aby bezpiecznie i dokładnie desantować te siły. Obszary które „do-
starczają” obserwacyjnej LOS i pola ostrzału na odległość powyżej 4000m, powinny
być rozważane jako główne obszary działania dla śmigłowców wystrzeliwujących prze-
ciwpancerne pociski kierowane sterowane przewodowo i za pomocą komend radiowych
oraz dla groźnych systemów przeciwpancernych możliwych do wykorzystania w roli
środków przeciwśmigłowcowych.
198
Obserwacja odgrywa kluczową rolę w wyborze stref lądowania sił powietrzno-
szturmowych, stref zrzutu sił powietrzno-desantowych oraz w wyborze wysuniętych
punktów uzupełniania paliw i amunicji. Strefy zrzutu /DZ/ i lądowania /LZ/ wymagają
dobrej powietrznej LOS - dla dokładnego umieszczenia tych sił. Ponieważ jednak strefy
te same w sobie są terenem otwartym i zapewniają dobre pole ostrzału, to obszary ich
rozmieszczenia powinny być osłonięte - przez: czynniki terenowe, dymy i środki ma-
skujące, pionowe przeszkody takie jak np. roślinność czy też przez obszary zabudowane
- przed obserwacją oraz oddziaływaniem ogniowym środków strzelających na wprost.
Jest to szczególnie ważne jeśli potrzebny jest czas na konsolidację w LZ lub DZ zanim
określone siły rozpoczną ruch w kierunku ich obiektu działania.
Podobny problem stanowią wysunięte punkty uzupełniania paliw i amunicji
/FARP/ dla samolotów i śmigłowców. Muszą one być na tyle duże aby wystarczały dla
działań typu FARP, posiadać dobrą dolotową LOS - aby pozwolić samolotom i śmi-
głowcom wejść w ich obszar i bardzo szybko go opuścić oraz powinny być tak usytu-
owane, aby zabezpieczyć ochronę samolotom w czasie ich podejścia i przebywania na
ziemi. FARP-s powinny też w końcu być tak wybrane, aby dostarczyć tak dobrą ochro-
nę jak tylko jest to możliwe przed wykryciem przez środki rozpoznania lub wykorzy-
staniem przez przeciwnika środków strzelających na wprost.
Zarówno lotnictwo atakujące cele, jak i środki obrony powietrznej wymagają
takiej ochrony przed obserwacja przeciwnika, jaka tylko możliwa jest do uzyskania.
Wszystkie one wymagają też bezpośredniej LOS do celu. Konieczne jest przeprowa-
dzenie takiej analizy przestrzeni powietrznej pola walki, aby rozpatrzeć te trasy, które
zabezpieczają najlepsza ochronę lotnictwu wchodzącemu w obszar celu, oraz te, które
stwarzają najlepsze warunki prowadzenia ognia samolotom - już po ich wejściu w ob-
szar celu. Podobnie, analiza ta musi rozważyć: gdzie, w najlepszy sposób, mogą być
ukryte przed obserwacją środki obrony powietrznej oraz gdzie mogą uzyskać najlepsze
warunki prowadzenia ognia - w stosunku do podstawowych dróg podejścia i korytarzy
powietrznych.
Maskowanie /osłona/ i ukrycie /ochrona/
Wiele aspektów maskowania i ochrony, związanych z przestrzenią powietrzną,
omówiono już w czasie rozważań na temat obserwacji i pola ostrzału. Działania zaprzy-
199
jaźnionych wymagają ukrycia przed bezpośrednim ostrzałem z powietrza - w szczegól-
ności przed ogniem środków przeciwpancernych - oraz maskowania przed powietrzny-
mi środkami rozpoznania i inwigilacji. W podobny sposób - do zabezpieczenia ukryć
przed ogniem bezpośrednim oraz do maskowania własnych działań przed naszym roz-
poznaniem - będzie usiłował wykorzystać teren przeciwnik.
Śmigłowce szturmowe, aparaty latające /i część lotnictwa skrzydłowego/ - będą
usiłowały wykorzystać teren dla ukrycia przed ogniem bezpośrednim oraz do masko-
wania swojej obecności poprzez: przemieszczanie się wzdłuż przeciwległych stoków
wzgórz i stosowanie taktyki „pop-up” / „wystrzelenia w górę”/ do objęcia i zaatakowa-
nia celu. Śmigłowcowe statki powietrzne będą też próbowały wykorzystywać roślin-
ność - jako podłożę dla zwiększenia ich własnego kamuflażu. Lotnictwo skrzydłowe,
szczególnie szturmowe, będzie dążyło do: latania tak nisko, jak tylko jest to możliwe -
aby maksymalizować efekty swojego kamuflażu, jak najlepszego wykorzystania dużej
prędkości - aby zmniejszyć / „negować”/ możliwości wykrywania celów przez obronę
powietrzną przeciwnika oraz aby nie być widocznym /zostać utraconym/ na ekranach
środków rozpoznawczych przeciwnika dzięki odbiciom terenowym, co zwane jest jako
taktyka „spójrz w dół - gwałtownie opadnij w dół” - stosowana wobec systemów rada-
rowych. Wszystkie rodzaje lotnictwa będą próbowały wykorzystać pola martwe LOS,
aby zapobiec wykryciu przez: obserwację wzrokową, systemy wykrywania celów i sys-
temy broni obrony powietrznej. Jeżeli będzie to możliwe, lotnictwo będzie dążyło do
oślepiania prowadzących obserwację poprzez wykonywanie ataków od strony słońca.
Taktyka ta jest najczęściej wykorzystywana przez posiadające duże osiągi samoloty
obrony powietrznej.
Jeżeli nie rozważa się maskowania i ochrony - w ścisłym znaczeniu tych czyn-
ników - to możliwości przetrwania zarówno lotnictwa skrzydłowego, jak i śmigłowco-
wego powiększa lot typu „nap-on-the-earth” - „nosem przy ziemi” /NOE/. Stosowanie
profilu lotu typu NOE powoduje optymalne wykorzystanie dostępnego terenu do ma-
skowania i ochrony, a także utrudnia podjęcie szybkich działań odwetowych przez
środki obrony powietrznej i siły lądowe.
Powietrzne strefy zrzutu i lądowiska, a szczególnie LZ-s i DZ-s dla małych sił -
wymagają maskowania przed obserwacją oraz przynajmniej jakichś środków zabezpie-
czających przed oddziaływaniem ognia pośredniego. Siły powietrzno-desantowe oraz
powietrzno-szturmowe wymagają odpowiednich właściwości maskujących terenu -
200
właściwości ukrywających ich ruch poza LZ i DZ oraz dostatecznej ochrony przed
ogniem pośrednim i bezpośrednim w czasie przemieszczania się tych sił w kierunku
celów ich działania.
Wystarczającego maskowania oraz odpowiedniego zabezpieczenia przed
ogniem pośrednim wymagają też FARP-s, aby nie dopuścić do wykrycia ich przez
środki R&S. W związku z tym, że samoloty są najmniej odporne na uderzenia podczas
ich pobytu na ziemi oraz ponieważ otwarte składy amunicji i paliw na FARP są łatwe
do zniszczenia, szczególnie ważny jest ten drugi element. Podczas oceny naziemnych
dróg podejścia oraz LOC-s dla dowolnego FARP bardzo ważne /krytyczne/ jest również
maskowanie. FARP-s nie mogą być rozmieszczone w takim terenie, gdzie środki rozpo-
znania czy wysokomanewrowe siły /oddziały wydzielone/ mogłyby zbliżyć się do nich
nie wykryte oraz w terenie, który jest tak otwarty, że wspierające funkcjonowanie
FARP działania logistyczne stałyby się łatwe do zaobserwowania. FARP-s nie powinny
być rozmieszczane w miejscach, w których nie może być wykorzystany efektywny
„płaszcz” obrony powietrznej.
Przeszkody
Podczas analizy przestrzeni powietrznej rozważane są zwykle trzy typy prze-
szkód. Są to:
◊ przeszkody utrudniające efektywne wykorzystanie systemów wykrywania ce-
lów oraz bojowych systemów obrony powietrznej;
◊ przeszkody ograniczające lot NOE /poniżej 22,8m = 75 stóp wysokości/;
◊ przeszkody zmuszające samoloty do: stosowania konkretnych profilów lotów,
wykorzystania konkretnej drogi ataku, bądź też do osiągania nadmiernej wy-
sokości /ponad 22,8m/.
Przeszkody utrudniające efektywne wykorzystanie systemów wykrywania celi
oraz systemów bojowych obejmują: teren który zasłania LOS, obszary zabudowane
/szczególnie obszary z wysokimi budynkami/ oraz roślinność. Kolejną ważną przeszko-
dą w efektywnym wykorzystaniu systemów obrony powietrznej jest maksymalny efek-
tywny zasięg tych systemów. Tak więc podczas rozważania w analizie przestrzeni po-
wietrznej istniejących przeszkód analityk musi zdać sobie sprawę, że systemy obrony
powietrznej wymagają LOS do celi oraz wymagają też wzajemnego zachodzenia się
201
zasięgów realizowanej przez środki tych systemów osłony w danym obszarze. Prze-
szkody ograniczające lot NOE obejmują: wysokie drzewa, wieże nadawcze - telewizyj-
ne, radiowe i fal ultrakrótkich, energetyczne linie przesyłowe i ich konstrukcje pod-
trzymujące, dymy i inne czynniki zaciemniające pole widzenia oraz wysokie budynki.
Podczas, gdy określona przeszkoda - w ścisłym tego znaczeniu - nie narzuca minimal-
nej wysokości ataku oraz maksymalnej prędkości aparatu łatającego, lot NOE ograni-
czają możliwości pokładowych stacji radiolokacyjnych pozwalające na unikanie prze-
szkód terenowych.
Przeszkoda o małej wysokości, która stwarza dogodne warunki do lotu NOE,
powoduje zamazanie naziemnego obrazu elektronicznego gdy środek lotniczy leci bli-
sko poziomu ziemi. I znów, chociaż przeszkoda jako taka w ścisłym sensie - nie masku-
je samolotu lub śmigłowca, to naziemne zakłócenia obrazu mogą skutecznie maskować
środki latające przed systemami obrony powietrznej i innymi aparatami latającymi nie
wyposażonymi w specjalne radary „spójrz w dół - zestrzel”. Naziemne zakłócenia obra-
zu najgorsze są w silnie zalesionych obszarach.
Przeszkody które zmuszają lotnictwo do przyjęcia nadmiernej wysokości lub
wykorzystania konkretnego profilu ataku, czy też drogi ataku - obejmują: góry, masy-
wy wysokich wzgórz, obszary zabudowane oraz niezwykle wysokie drzewa. Szczegól-
nym zainteresowaniem darzy się przeszkody, które ograniczają ruchy na skrzydłach
/„boczne”/ w obrębie danej drogi podejścia lub korytarza przelotu. Przeszkody te mają
taki sam wpływ na lotnictwo, jak na działania naziemne, to znaczy: kanalizują ruch oraz
ograniczają manewr mający na celu wymknięcie się przeciwnikowi. Przeszkody te czę-
sto stają się kluczowym terenem dla wykorzystania bojowych systemów obrony po-
wietrznej. Kluczową przeszkodą w poruszaniu się lotnictwa jest sam w sobie pułap
praktyczny aparatów latających. Szczególnie potwierdza się to w wypadku lotnictwa
śmigłowcowego, którego pułap praktyczny jest raczej niski. Często ważniejsze cechy
terenu zmuszają śmigłowce do wykorzystywania dolin jako dróg podejścia do celu - co
z kolei kanalizuje ruch i znacznie ogranicza manewr. Ostatnią przeszkodą dla mobilno-
ści lotnictwa są oczywiście posiadane typy uzbrojenia - wymagające jakiejś minimalnej
wysokości do ich zrzutu, wyzwolenia lub wymagające konkretnego profilu ataku.
Przeszkody jakie należy brać pod uwagę podczas prowadzenia działań po-
wietrzno-desantowych i powietrzno-szturmowych obejmują: obszary zabagnione, ob-
szary z lasami w których ścięto drzewa i posadzono młodnik oraz obszary w których
202
przeciwnik rozmieścił sztuczne przeszkody przeciwdesantowe takie jak pale, słupy,
„smocze zęby”, czy też płytkie, krzyżujące się rowy. Prześwity i polany w dżungli czę-
sto wydają się być idealnymi do umieszczenia tam LZ-s i DZ-s. Jednak obszary te czę-
sto mają wyjątkowo wysoką trawę, która wprowadza w błąd obserwatora co do rzeczy-
wistego poziomu ziemi. Sytuacja ta stwarza skoczkom opadającym w dół na spado-
chronach i desantowanym ze śmigłowców lub samolotów - efekt nieoczekiwanego
upadku /opadnięcia/ z wysokości około 8-12 stóp / ok. 2,5 - 3,65 m/.
Ostatnią przeszkodą, która musi zostać rozważona podczas prowadzenia analizy
przestrzeni powietrznej, jest rzeczywisty skład gleby w środowisku lądowym. Nad-
mierne obłoki wiejącego kurzu i piasku mogą poważnie uszkodzić silniki aparatów lata-
jących, ponieważ mogą spowodować dostanie się np. małych kamyków do wlotu po-
wietrza silników. tak więc, ziemia w określonym obszarze wymaga specjalnego się nią
zajęcia i rozważenia powodowanych przez nią ograniczeń - w stosunku do działań logi-
stycznych i operacyjnych w prowadzonych działaniach powietrznych.
Teren kluczowy
Teren kluczowy w ocenie przestrzeni powietrznej, to każda cecha terenu, która
pozwala środkom walki obrony powietrznej na związanie walką - skanalizowanych lub
ograniczonych przez ten teren - sił lotniczych lub powietrzno-desantowych. Również
jako teren kluczowy powinny być traktowane obszary ograniczające „boczny” ruch
lotnictwa /na skrzydłach/, ograniczające manewr powietrzny lub posiadające wyższe
wzniesienia niż wynosi pułap praktyczny aparatów latających. Inne obszary, które po-
winny być traktowane jako kluczowe, to:
◊ lotniska;
◊ LZ-s i DZ-s;
◊ ustalone lub dokładnie zbadane miejsca rozmieszczenia radarów /systemów
wykrywania/ oraz środków walki obrony powietrznej;
◊ FARP-s.
203
Drogi podejścia
Drogi podejścia w przestrzeni powietrznej oceniane są w oparciu o te same kry-
teria jak lądowe drogi podejścia. Dobra powietrzna droga podejścia pozwala na manewr
i jednocześnie dostarcza cechy terenu maskujące przed systemami obrony powietrznej.
Schemat C-6 pokazuje przykład powietrznej drogi podejścia.
SCHEMAT C-6: PRZYKŁAD POWIETRZNEJ DROGI PODEJŚCIA.
204
Dodatkowo, w analizie powietrznych dróg podejścia muszą zostać uwzględnio-
ne niestałe, mogące ulegać zmianom czynniki - takie jak:
◊ typ aparatu latającego;
◊ maksymalny pułap praktyczny aparatu latającego;
◊ profil ataku jaki zostanie wykorzystany;
◊ system broni lub uzbrojenie jakiego zastosowania się oczekuje;
◊ typ celu jaki będzie atakowany.
Powietrzna droga podejścia dla Mi-24 /HIND/ z maksymalnym pułapem praktycznym
12000 stóp /3600m/ oraz ze słabymi możliwościami utrzymywania się w powietrzu nad
jednym punktem - bardzo znacznie będzie się różniła od drogi podejścia dla MiG-27
/FLOGGER/ z pułapem praktycznym ponad 60000 stóp /18300m/, ale z minimalną wy-
sokością działania 1000 stóp /300m/. Również poważny wpływ na możliwości wyko-
rzystania przez lotnictwo konkretnej drogi podejścia mają aspekty pogodowe. Schematy
C-7 i C-8 przedstawiają przekroje poprzeczne dróg podejścia dla Mi-24 /HIND/ i
MiG-27 /FLOGGER/.
SCHEMAT C-7: PRZEKRÓJ POPRZECZNY POWIETRZNEJ DROGI PODEJŚCIA DLA Mi-24 /HIND/.
205
SCHEMAT C-8: PRZEKRÓJ POPRZECZNY POWIETRZNEJ DROGI PODEJŚCIA DLA MiG-27 /FLOGGER/.
ANALIZA POGODY
Działania powietrzne są szczególnie podatne na efekty pogodowe. Analitycy
rozpoznania muszą więc, podczas wykonywania analiz przestrzeni powietrznej, w pełni
uświadomić sobie wagę i znaczenie pogody. Analiza pogody w działaniach powietrz-
nych zajmuje się tymi samymi czynnikami warunków atmosferycznych jak w czasie
analiz pogody w działaniach lądowych - i są to: widoczność, prędkość i kierunek wia-
tru, opady, pokrywa chmur, temperatura oraz wilgotność.
Widoczność
Na prowadzenie działań powietrznych poważny wpływ ma widoczność oraz
wizualne wykrywanie celi przez obronę powietrzną. Widoczność zwykle pogarsza się,
gdy zwiększa się pokrywa chmur - skutkiem tego często powstają sytuacje, które do-
datkowo obniżają zasięg widoczności w górę. Działania lotnictwa bezpośredniego
206
wsparcia zwykle wymagają minimalnego pułapu chmur: przynajmniej 1000 stóp /ok.
305m/ - w wypadku użycia śmigłowców oraz 2500 stóp /ok. 760m/ - w wypadku samo-
lotów. Kierowana telewizyjnie lub promieniami podczerwonymi amunicja precyzyjna
wymaga LOS do celu pozbawionej chmur, opadów i opadającej mgły.
Czynniki takie jak mgła, niesiony wiejącym wiatrem śnieg lub deszcz czy też
dym i inne czynniki ograniczające widoczność - będą zwykle ograniczać lub uniemoż-
liwiać działanie /operowanie/ lotnictwa, które nie posiada możliwości lotu według przy-
rządów /JFR/. Nawet samoloty posiadające takie możliwości, nie będą zwykle zdolne
do realizowania w okresach zredukowanej widoczności podejścia do celu na małej wy-
sokości, wykonywania zadań bezpośredniego wsparcia lotniczego, czy też lotu NOE.
Ze względu na brak odpowiednich radarów do wykonywania lotów z unikaniem
przeszkód terenowych oraz radarów do wykrywania celi - szczególnie ograniczone
możliwości działania podczas okresów ciemności i zredukowanej widoczności mają
śmigłowcowe aparaty latające. Znajduje to szczególne potwierdzenie w wypadku za-
grażających nam śmigłowców, które posiadają mniej wyszukanych przyrządów do ob-
serwacji w nocy oraz wykrywania celi za pomocą promieni podczerwonych. Podczas
okresów w których widoczność jest znacznie ograniczona, większość działań lotnictwa
śmigłowcowego staje się ryzykowna /„hazardem”/.
Ciemność nie będzie zwykle oznaczała ograniczeń dla systemów walki obrony
powietrznej, które kierowane są promieniami podczerwonymi lub wyposażone są w
radary. Okresy ograniczonej widoczności ograniczają jednak wykorzystanie systemów
obrony powietrznej, które całkowicie opierają się na optycznym wykrywaniu i śledze-
niu celi.
Ograniczona widoczność w obszarze celu wpłynie negatywnie na skuteczność
bombardowania realizowanego w oparciu o środki optyczne i optyczne wykrywanie celi
oraz obniży dokładność zrzutów sił powietrzno-desantowych, sprzętu i materiałów.
Prędkość i kierunek wiatru
Zależnie od zadania i sytuacji wiatr może mieć poważny wpływ na prowadzenie
działań powietrzno-desantowych. Silne wiatry oraz związane z nimi turbulencje po-
wietrzne blisko ziemi - wstrzymują bezpośrednie wsparcie lotnicze /CAS/ oraz zwal-
czanie celów przez lotnictwo. Szczególnie podatne na dotkliwe uderzenia silnych wia-
207
trów jest lotnictwo śmigłowcowe. W warunkach silnych wiatrów lotnictwo śmigłow-
cowe potrzebuje więcej czasu na wykrycie oraz zwalczanie celów. Podczas zwalczania
celów precyzja nie może jednak być słabsza, zaś prawdopodobieństwo trafienia celu
pierwszym pociskiem mniejsze. Te utrudnienia ulegają szczególnemu zaostrzeniu, gdy
prędkość wiatru przekracza 17 węzłów /ok. 30km/h /.
Kierunek i prędkość wiatru wywierają szczególnie duży wpływ na działania
polegające na rozsiewaniu /rozpylaniu/ środków chemicznych z powietrza. Silne wiatry
drastycznie ograniczają lub całkowicie uniemożliwiają rozpylanie z powietrza czynni-
ków chemicznych czy broni chemicznej. Zastosowanie tych środków chemicznych -
przewidywanych do pokrycia swoim działaniem tak dużych obszarów jak tylko jest to
możliwe - w warunkach przeciwnych wiatrów, znacznie zwiększa prawdopodobieństwo
zdmuchnięcia ich na obszary cywilne lub własne oddziały.
Silne wiatry blisko ziemi mogą uniemożliwić manewr lotnictwu, szczególnie w
ciasnych korytarzach powietrznych. Korytarze te często kanalizują wiatry, stwarzając
nadmierne powietrzne turbulencje blisko ziemi. Silne wiatry w górze będą wpływać na
zużycie paliwa przez lotnictwo oraz jego udźwig /ciężar użyteczny/. Działania lotnictwa
napotykającego na wysokościach na silne wiatry czołowe staną w obliczu znacznie
zwiększonego zużycia paliwa, zmniejszonego zasięgu oraz obniżonego ciężaru ładunku.
Lotnictwo, któremu sprzyja silny wiatr z tyłu, uzyskuje korzyści w postaci obniżonego
zużycia paliwa oraz zwiększenia zasięgu i udźwigu. Silne wiatry i prądy powietrzne,
szczególnie te, które związane są z burzami i piorunami w górze - tworzą gwałtowne
turbulencje, turbulencje dosłownie rozszarpujące aparat latający na części. Lotnictwo,
które nie posiada pułapu praktycznego pozwalającego mu na wzniesienie się ponad
takie turbulencje, decyduje się na olbrzymie ryzyko podejmując działania w takich wa-
runkach. Silne wiatry przyziemne mogą spowodować duże zniszczenia niezabezpieczo-
nych samolotów znajdujących się na płytach lotnisk. Wyjątkowo silne wiatry mogą
zniszczyć lub poważnie uszkodzić nawet dobrze zabezpieczone aparaty latające, które
wystawione są na ich bezpośrednie oddziaływanie. Schemat C-9 pokazuje wpływ wia-
tru na powietrzną drogę podejścia.
Wywołany przez wiejący wiatr: kurz, piasek, śnieg, deszcz czy mżawka, mogą
ograniczyć skuteczność radarów /stacji radiolokacyjnych/ wczesnego ostrzegania i na-
ziemnej kontroli podejścia /zbliżania się/ lotnictwa. W niektórych częściach świata wie-
jący piasek powoduje takie warunki, które w sposób drastyczny przerywają zarówno
208
naziemną, jak i powietrzną modulację amplitudową oraz modulację częstotliwości łącz-
ności. Podczas zimnej pogody, mroźny wiatr ograniczy częstotliwość lotów lotnictwa
przez zwiększenie czasu na przygotowanie do wylotu - czasu na uzupełnienie paliwa i
ponowne uzbrojenie, gdyż zmusi on żołnierzy personelu obsługi naziemnej do pracy w
ubraniach ochronnych. Wymusza to również zapotrzebowanie na ogrzewane ukrycia
dla samolotów, ponieważ poważniejsze naprawy i konserwacje samolotów i śmigłow-
ców nie mogą być wykonywane w terenie otwartym.
Kierunek i siła wiatru wpłyną również w różnym stopniu na precyzję środków
walki obrony powietrznej. Wiatr musi być również poważnie brany pod uwagę w od-
niesieniu do obsad systemów obrony powietrznej, ponieważ ma on wpływ na działania
NBC /broni ABC/. Silne wiatry ograniczają widoczność i w zestawieniu z deszczem,
śniegiem, mżawką czy kurzem - tworzą warunki, obniżające skuteczność optycznego
wykrywania celi oraz ich śledzenia przez obronę powietrzną. W czasie zimnej pogody,
bardzo poważnie traktowany jest wpływ mroźnego wiatru na personel obrony powietrz-
nej oraz prowadzone działania.
Silne wiatry oraz związane z nimi turbulencje będą miały negatywny wpływ na
dokładność działań powietrzno-desantowych, a także na zaopatrzenie z powietrza.
Prędkość wiatru przy ziemi 13 węzłów /ok. 25km/h / traktowana jest zwykle jako mak-
symalna do prowadzenia bezpiecznego zrzutu skoczków. Silne i zmienne wiatry w gó-
rze, w czasie zrzutów skoczków podczas prowadzenia działań powietrzno-desantowych,
często będą powodowały zbyt duże rozrzucenie ich na danym obszarze. Turbulencja i
związane z tym „rzucanie” aparatu latającego w czasie lotu - obniży wydolność prze-
wożonych drogą powietrzną ludzi, gdyż może spowodować u nich chorobę powietrzną.
SCHEMAT C-9: WPŁYW WIATRU NA POWIETRZNĄ DROGĘ PODEJŚCIA.
209
Opady
Opady bardzo często będą wpływać na działania lotnictwa - nie tylko ogranicza-
jąc widoczność oraz skuteczność radarów. Na wysokościach na jakich działa lotnictwo,
zarówno deszcz, jak i śnieg często łączą się z warunkami powodującymi zamarzanie.
Lodowacenie zmusza więc lotnictwo do działania na niższych pułapach oraz powoduje
ograniczenie możliwości działania tych samolotów, które nie posiadają instalacji anty-
oblodzeniowych - działających w czasie lotu. Ustawione lub znajdujące się na ziemi
samoloty i śmigłowce muszą być przed działaniem dokładnie oczyszczone ze śniegu i z
lodu. Deszcz, śnieg i lód znajdujący się na pasach startowych może zwiększyć prawdo-
podobieństwo uszkodzeń samolotów w czasie startowania i lądowania oraz obniży sku-
teczność hamulców samolotów w czasie lądowania.
Deszcz i śnieg na lotniskach przeszkadza w uzupełnianiu paliwa i uzbrojenia
oraz w dokonywaniu przeglądów. Podczas okresów silnego deszczu lub śniegu często-
tliwość wylotów będzie zmniejszona z powodu: konieczności zwiększenia uwagi ob-
sługi uzupełniającej paliwo i uzbrojenie, trudnych warunków pracy tych obsług oraz z
powodu potrzeby przesunięcia samolotów do ukryć nawet podczas rutynowych prze-
glądów.
Deszcz i śnieg będą wpływać na możliwości poruszania się na przełaj jednostek
obrony powietrznej i często spowodują, że niżej położone obszary, dogodne do ich
rozwinięcia, staną się bezużyteczne. Opady o dużej intensywności mogą całkowicie
ograniczyć poruszanie się po bezdrożach czy też spowodować znaczne przybranie po-
ziomu wody w rzekach i strumieniach - nawet powyżej brzegu. To z kolei wpływa na
mobilność jednostek oraz możliwości efektywnego rozmieszczenia środków obrony
powietrznej w celu zabezpieczenia przekraczania rzek przez wojska /przepraw/. Deszcz
i śnieg obniżają też w różnym stopniu skuteczność systemów optycznego wykrywania
celów oraz precyzję środków walki obrony powietrznej.
Ciężkie, wilgotne powietrze podczas burz z opadami deszczu wpłynie na działa-
nia powietrzno-desantowe powodując, że skoczkowie i wyrzucany z powietrza sprzęt
będzie opadał wolniej w dół i dłużej pozostanie w powietrzu. Warunki te z jednej strony
spowodują zmniejszenie urazów u ludzi i strat w sprzęcie przy lądowaniu, a z drugiej -
wystawią skoczków na możliwe dłuższe oddziaływanie ognia przeciwnika.
210
Pokrywa chmur
Pokrywa chmur i ich pułap spowoduje dotkliwe restrykcje w stosunku do dzia-
łań powietrznych. Istniejąca pokrywa chmur ogranicza lub wzmaga widoczność w po-
wietrzu, a jej maskujące właściwości: zmniejszają możliwość wykorzystania bezpo-
średniego wsparcia lotniczego oraz prowadzenia działań powietrzno-desantowych i
realizowania zaopatrzenia z powietrza, a także powodują wykorzystanie przez samoloty
nie posiadające możliwości działania w każdych warunkach pogodowych - maksymal-
nych wysokości na poszczególnych drogach podejścia. Piloci unikają burz z piorunami i
śnieżnych chmur - z powodu potencjalnego wywołania przez nie wiatrów i turbulencji
przekraczających granice wytrzymałości aparatów latających, a także z powodu możli-
wości wystąpienia gradu i warunków lodowacenia. Pewne typy chmur powiązane są z
gwałtownymi - wstępującymi i zstępującymi prądami powietrznymi, które radykalnie
wpływają na wysokość lotu samolotów oraz dokładność systemów walki obrony po-
wietrznej. Chmury przechwytują ciepło płynące z ziemi oraz słońca podnosząc tempe-
raturę blisko ziemi i przez co powodują zredukowanie możliwości udźwigu samolotów
oraz możliwości utrzymywania się śmigłowców w jednym miejscu w powietrzu.
Silna pokrywa chmur często kanalizuje ruch samolotów w obrębie powietrznych
dróg podejścia oraz podczas końcowego zbliżania się do celu, a także może wpłynąć na
osłabienie skuteczności kamuflażu stosowanego przez lotnictwo. Wiedza o takich kana-
lizujących miejscach będzie służyła analitykowi do określenia, gdzie powinny zostać
rozmieszczone środki walki obrony powietrznej i stacje radiolokacyjne /radary/ - za-
przyjaźnionych i przeciwnika. Pewne typy chmur, szczególnie te związane z burzami z
wyładowaniami - zmniejszą skuteczność radarów obrony powietrznej. Nagły wzrost
energii związanej z wyładowaniami podczas burz może uszkodzić lub zniszczyć nieza-
bezpieczone systemy łączności, czy też elektroniczne systemy środków obrony po-
wietrznej i lotnictwa.
Częściowa pokrywa chmur / 4/8 do 6/8 / może powodować takie warunki, które
wytwarzają oślepiające światło utrudniające optyczne wykrywanie celi. Samoloty o
dużych osiągach często będą próbowały wykorzystać przerwy między chmurami i
związane z nimi oślepiające światło - do uniknięcia wykrycia przed rozpoczęciem
wchodzenia na ich wybrany profil ataku.
211
SCHEMAT C-10: PRZYKŁAD ODDZIAŁYWANIA POKRYWY CHMUR NA POWIETRZNĄ DROGĘ PODEJŚCIA.
Temperatura i wilgotność
Temperatura i wilgotność mają olbrzymi wpływ na działania lotnictwa, gdy wy-
stępują one w ekstremalnych wartościach. Obydwa te czynniki mają wpływ na gęstość
powietrza - obniżając efektywność systemów napędowych samolotów, a jednocześnie
zwiększając zużycie paliwa i zasadnicze zmniejszenie ładunku użytecznego samolotów.
Czynniki te są szczególnie istotne, gdy samoloty muszą działać z lotnisk położonych
ponad 5280 stóp /1 mila lub 1608m/ ponad poziomem morza.
Ekstremalna temperatura oraz wilgotność powodują poważne utrudnienia w
utrzymaniu sprzętu lotniczego i obrony powietrznej. Utrzymywanie się maksymalnych
wartości tych dwóch czynników zwiększa potencjalne możliwości wystąpienia urazów
personelu wywołanych temperaturą /niską lub wysoką/ oraz uszkodzenia sprzętu
/wysoka temperatura i wilgotność sprzyja korozji/, a także może spowodować problemy
w zaopatrzeniu i logistyce /na przykład: konieczność stosowania specjalnych płynów
chłodzących/.
212
Temperatura i wilgotność wpływają również na warunki prowadzenia obserwa-
cji i pole ostrzału. Wysokie temperatury oraz wilgotność w tropikach przyczyniają się
do rozwoju gęstej, zbitej roślinności - co ogranicza możliwość prowadzenia obserwacji
naziemnej i powietrznej oraz zmniejsza pole ostrzału wojsk obrony powietrznej. Z kolei
odwrotnie, powszechne w obszarze pustynnym wysokie temperatury oraz niska wilgot-
ność czynią roślinność bardzo ubogą, co pozwala na prowadzenie obserwacji w szero-
kim zakresie, daje niewielkie możliwości maskowania, a także rozszerza pola ostrzału
dla lotnictwa i obrony powietrznej. Uboga szata roślinna w obszarach pustynnych po-
woduje potrzebę dodatkowego sztucznego kamuflażu dla lotnictwa oraz obrony po-
wietrznej. Wysokie pustynne temperatury zmniejszają udźwig samolotów i zwiększają
wymagania wobec zabezpieczenia materiałowo-technicznego lotnictwa i obrony po-
wietrznej. W pewnych sytuacjach, ograniczających dostępne wsparcie lub zabezpiecze-
nie obrony powietrznej, warunki pustynne mogą wymagać specjalnych harmonogra-
mów działania lotnictwa i obrony powietrznej. W czasie prowadzenia działań na pusty-
ni wymagane jest także stosowanie specjalnych olejów smarujących i filtrów.
OCENA ZAGROŻENIA
W skład fazy oceny zagrożenia w procesie analizy przestrzeni powietrznej
wchodzi: szczegółowe studiowanie możliwości samolotów przeciwnika, systemów po-
cisków lecących z prędkością przelotową, pocisków powietrze - ziemia, pocisków dale-
kiego zasięgu, systemów walki obrony powietrznej oraz technik i samolotów wykorzy-
stywanych do działań powietrzno-desantowych, powietrzno-szturmowych i służących
do przenikania małych grup. Obejmuje to szczegółową analizę organizacji sił powietrz-
nych przeciwnika, jednostek obrony powietrznej, jednostek powietrzno-desantowych i
powietrzno-szturmowych oraz sił SPECNAZ.
Możliwości działania tych elementów w obrębie środowiska pola walki są bar-
dzo dokładnie oceniane. W wypadku zagrażających samolotów przeciwnika, obrony
powietrznej i systemów pocisków latających z prędkością przelotową - ocena ta obej-
muje oszacowanie możliwości systemów przeciwnika w stosunku do możliwości za-
przyjaźnionych.
213
Następujące czynniki reprezentują niektóre obszary, które muszą zostać prze-
analizowane podczas oceny osiągów lotnictwa skrzydłowego i śmigłowcowego prze-
ciwnika:
I. Organizacja jednostek zagrażającego lotnictwa /samolotów i śmigłowców/;
II. Możliwości samolotów i śmigłowców w zakresie:
A. osiągi /prędkość, pułapy, wymogi wobec lotnisk/;
B. udźwig uzbrojenia /maksymalna waga i typy uzbrojenia/;
C. możliwości nawigacyjne;
D. systemy wystrzeliwania /uwalniania/ środków walki;
E. promień /zasięg/ działania;
III. Charakterystyka osiągów uzbrojenia - zasięg, wysokość wystrzelenia
/uwolnienia/, uchwyty wyzwalające uzbrojenie, typy głowicy bojowej oraz sys-
tem naprowadzający - w stosunku do:
A. działek lotniczych;
B. rakiet;
C. taktycznych pocisków powietrze - ziemia;
D. poszczególnych rodzajów bomb;
E. precyzyjnej amunicji kierowanej;
IV. Regulaminowe zasady lotów taktycznych, co obejmuje:
A. rozmiary nalotów lotnictwa i skład sił;
B. wysokość wlotu i wylotu oraz prędkości;
C. profile uwalniania uzbrojenia;
D. wykorzystanie środków zabezpieczających przed oddziaływaniem prze-
ciwnika - elektronicznych i na podczerwień;
V. Priorytety celi dla ataków lotnictwa;
VI. Procedury C2, co obejmuje:
A. systemy kontroli naziemnej;
B. systemy kontroli powietrznej;
C. procedury przydziału wysiłku /uderzeń/ lotnictwa;
D. węzły C3;
VII. Zabezpieczenie materiałowo - techniczne i możliwości w zakresie częstotliwości
lotów.
214
Schematy C-11 do C-19 pokazują radzieckie i amerykańskie śmigłowce bojowe i
wsparcia, porównywalne lotnictwo taktyczne, lotnictwo transportowe, taktyczne pociski
ziemia - powietrze oraz pociski dalekiego zasięgu lecące z prędkością przelotową.
SCHEMATY C-11 - C-19: 11. SOWIECKIE ŚMIGŁOWCE BOJOWE I WSPARCIA 12. AMERYKAŃSKIE ŚMIGŁOWCE BOJOWE I WSPARCIA 13. SOWIECKIE PORÓWNYWALNE LOTNICTWO TAKTYCZNE 14. AMERYKAŃSKIE PORÓWNYWALNE LOTNICTWO TAKTYCZNE 15. SOWIECKIE WOJSKOWE LOTNICTWO TRANSPORTOWE 16. AMERYKAŃSKIE WOJSKOWE LOTNICTWO TRANSPORTOWE 17. SOWIECKIE PORÓWNYWALNE TAKTYCZNE POCISKI ZIEMIA-
POWIETRZE 18. AMERYKAŃSKIE PORÓWNYWALNE TAKTYCZNE POCISKI ZIEMIA-
POWIETRZE 19. SOWIECKIE I AMERYKAŃSKIE RAKIETY DALEKIEGO ZASIĘGU TYPU
CRUISE
222
Ocena zagrożeń obejmuje również analizę HVT-s oraz punktów /węzłów/ kry-
tycznych - zarówno zaprzyjaźnionych, jak i przeciwnika. Często jest to trudne, ponie-
waż lotnictwo, wspierające je urządzenia i logistyka /np. lotniska i składy/, węzły obro-
ny powietrznej, powietrze LZ-s oraz powietrzno-desantowe DZ-s - z samej ich natury
są HVT-s i HPT-s, zarówno dla zaprzyjaźnionych, jak i przeciwnika. Analityk musi być
jednak bardzo ostrożny, aby nie włączać wszystkiego do kategorii HVT-s i powinien
wybierać tylko te cele, które mają bezpośredni wpływ na działania.
Regulaminowe normy przemieszczania się dla lotnictwa - nie istnieją. Jednakże,
analityk ocenia ruch aparatów latających w zakresie: maksymalnego skutecznego zasię-
gu z optymalną prędkością /nie - maksymalną/, z optymalnym ładunkiem uzbrojenia
oraz dla konkretnego profilu ataku. Działania polegające na przerzucie wojsk drogą
powietrzną oceniane są zwykle w zakresie maksymalnego zasięgu, z optymalną prędko-
ścią przelotową i z jak największym możliwym ładunkiem. Regulaminowe normy ruchu
w wypadku jednostek obrony powietrznej są określane dokładnie tak samo, jak w przy-
padku innych jednostek wojsk lądowych.
Dla większości działań w przestrzeni powietrznej nie przygotowuje się warian-
tów /wzorców/ regulaminowych. Jeśli jednak czas na to pozwala, mogą zostać przygo-
towane warianty, które wskazują na najbliższe /bezpośrednie/ powietrzne drogi podej-
ścia w rejon jakiegoś obiektu, ale - ze zrozumieniem, że możliwe są odstępstwa od na-
szych wariantów oceny. Zamiast tego, analityk powinien skoncentrować się na regula-
minowych profilach ataku - wykorzystywanych przez zagrażające typy samolotów.
Schemat C-20 przedstawia przykłady profili ataku dla samolotów.
SCHEMAT C-20: PRZYKŁADY ZWYKLE STOSOWANYCH PROFILI ATAKU SAMOLOTÓW.
223
Warianty regulaminowe dla jednostek obrony powietrznej oraz ich elementów
opracowywane są w taki sam sposób, jak dla innych jednostek sił lądowych. Warianto-
wanie regulaminowe /tworzenie wzorca regulaminowego/ może być ogólne - określają-
ce rozmieszczenie jednostek, lub na tyle szczegółowe /specjalistyczne/ - aby opisywało
poszczególne radary, wyrzutnie, czy też systemy bojowe. Schemat C-21 pokazuje przy-
kład regulaminowego wariantu użycia obrony powietrznej w obszarze dywizji zmecha-
nizowanej w natarciu.
SCHEMAT C-21: PRZYKŁAD REGULAMINOWEGO WARIANTU UŻYCIA SIŁ OBRONY POWIETRZNEJ W OBSZARZE DYWIZJI ZMECHANIZOWANEJ W
NATARCIU.
224
Warianty regulaminowe przygotowywane są dla działań powietrzno-
desantowych i powietrzno-szturmowych w sile kompanii lub większych. Warianty te
opracowywane są poprzez wykorzystanie następujących przemyśleń:
◊ podczas prowadzenia działań powietrzno-desantowych i powietrzno-
szturmowych szczególne znaczenie mają zaskoczenie i szybkość;
◊ do maskowania rozmieszczenia LZ-s oraz DZ-s i zbliżających się do nich sił
stosowane są szczególne środki bezpieczeństwa;
◊ lądowanie możliwe będzie w obszarach nie bronionych lub w obszarach, w
których została unieszkodliwiona obrona przeciwnika;
◊ osłona powietrzna musi być skuteczna i musi być realizowana wzdłuż całego
lotu na drodze podejścia;
◊ LZ-s oraz DZ-s powinny być rozmieszczone tak blisko celu działania, jak
tylko pozwalają na to warunki bezpieczeństwa;
◊ gdy warunki na to pozwalają - szczególnie podczas działań szturmowych w
celu wsparcia przepraw /przekraczania rzek/ - to LZ-s i DZ-s będą znajdować
się na obiekcie /celu/ działania;
◊ regulaminowe wymiary LZ lub DZ wynoszą około: 3 x 4 km. Pułk powietrz-
no-desantowy będzie zwykle ulokowany w jednej lub dwóch takich strefach
działania. Bataliony powietrzno-szturmowe w czasie prowadzenia działań
zwykle rozmieszczone są na jednej LZ;
◊ działania powietrzno-desantowe mogą być prowadzone poza maksymalnym
zasięgiem uderzeń powietrznych i uderzeń pociskami artylerii nacierających
sił lądowych;
◊ działania powietrzno-szturmowe są zwykle ograniczone do 50km poza
FEBA;
◊ działania powietrzno-szturmowe są szczególnie ważne dla wsparcia przepraw
i zajmowania terenu dającego przewagę - w celu połączenia się z wysunięty-
mi oddziałami wydzielonymi nacierających wojsk, a także podczas prowa-
dzenia pościgu i działań w górach;
◊ podczas działań powietrzno-szturmowych śmigłowce będą latały na wysoko-
ści do 50m i będą wykorzystywały warunki terenowe do maskowania podej-
ścia.
225
Schematy C-22 i C-23 stanowią przykłady wariantów /wzorców/ regulamino-
wych dla działań /operacji/ powietrzno-desantowych oraz powietrzno-szturmowych.
SCHEMAT C-22: WARIANT DOKTRYNALNY DZIAŁAŃ POWIETRZNO-SZTURMOWYCH.
SCHEMAT C-23: WARIANT DOKTRYNALNY DZIAŁAŃ POWIETRZNO-DESANTOWYCH.
226
Opracowanie wariantu regulaminowego dla sił powietrzno-desantowych lub
powietrzno-szturmowych, które już znalazły się na LZ lub DZ - jest podobne do tego
jakie opracowuje się dla działań lekkiej piechoty. Opracowany wariant musi brać pod
uwagę, że ustalenia regulaminowe mówią o jednogodzinnym okresie potrzebnym do
osiągnięcia gotowości bojowej przez desant w LZ lub DZ, przed rozpoczęciem prze-
mieszczania się /ruchu/ w kierunku obiektu ich działania. W czasie wariantowania nale-
ży także wziąć pod uwagę, że chociaż niektóre rodzaje sprzętu ciężkiego mogą być
zrzucane lub wyładowywane wraz z wojskami, to jednostkom wciąż będzie brakowało
wsparcia czołgów, artylerii dalekiego zasięgu, ciężkiego sprzętu inżynieryjno-
saperskiego oraz środków przeciwpancernych.
Działań powietrzno-desantowych i powietrzno-szturmowych nie prowadzi się
bez wsparcia sił, które próbują dotrzeć w kierunku tego samego celu działania. Bez ich
pomocy siły powietrzno-desantowe są wkrótce zniszczone lub pokonane. Dlatego też
konieczne jest wsparcie tych sił regularnymi jednostkami - tak szybko, jak tylko jest to
możliwe.
INTEGRACJA ZAGROŻEŃ
Podobnie jak podczas IPB dla innych obszarów oraz funkcji pola walki, wynik
analizy przestrzeni powietrznej przedstawia doktrynę powietrzną przeciwnika, obrony
powietrznej, przeciwlotniczą oraz powietrzno-desantową i powietrzno-szturmową w
stosunku do oddziaływania pogody i terenu - aby pomóc w określeniu w jaki sposób
przeciwnik wykorzysta swoje środki związane z działaniami w obszarze powietrznym.
Pomaga to również określić, jak pogoda, teren oraz siły powietrzne i obrony powietrz-
nej przeciwnika mogą wpłynąć na nasze działania związane z obszarem powietrznym.
Podobnie jak w wypadku innych funkcji pola walki - integracja zagrożenia obszaru po-
wietrznego jest kompletowana poprzez opracowanie wariantów sytuacji, przebiegu
działań oraz DST.
Chociaż dla większości działań powietrznych nie są przygotowywane warianty
/wzorce/ regulaminowe, to stosunkowo łatwo jest opracować warianty sytuacji, które
łączą profile ataku aparatów latających w stosunku do ograniczeń wynikających z
ukształtowania terenu. Proces integracji koncentruje się na konkretnych drogach podej-
227
ścia i korytarzach powietrznych aby określić, które będą najbardziej przydatne dla wy-
korzystania danych technik i profili ataku.
Warianty regulaminowe dla działań obrony powietrznej są zasadniczo warian-
tami sił lądowych i są opracowywane w ten sam sposób jak warianty dla innych sił lą-
dowych. Dodatkowo, oprócz wpływu warunków terenowych na mobilność i zarządze-
nia regulaminowe, koncentrują się one na konkretnych drogach podejścia i korytarzach
powietrznych i wskazują - gdzie lotnictwo może wykorzystać teren do maskowania
przed radarami i systemami walki obrony powietrznej /skośna LOS/. Warianty sytuacji
działania obrony powietrznej - zarówno zaprzyjaźnionych, jak i przeciwnika - opraco-
wywane są w ten sam sposób. Warianty sytuacji pokazują zasięgi, zachodzące na siebie
strefy rażenia oraz obszary zasłonięte dla wszystkich systemów bojowych obrony po-
wietrznej /„strefy martwe”/. Dane zawarte w legendach wariantów powinny ujmować
maksymalne i minimalne wysokości skutecznego rażenia tych środków walki. Schemat
C-24 to przykład wariantu sytuacji obrony powietrznej.
SCHEMAT C-24: WARIANT /WZORZEC/ SYTUACJI OBRONY POWIETRZNEJ.
228
Warianty sytuacji dla powietrznej fazy działań powietrzno-desantowych i po-
wietrzno-szturmowych koncentrują się na „najbardziej bezpośredniej” /najkrótszej/ tra-
sie do LZ i DZ. Trasy te powinny zapewnić podchodzącym siłom powietrzno-
desantowym bezpieczny lot oraz niezbędne minimum maskowania i osłony. Warianty
fazy naziemnej przygotowywane są na podstawie regulaminowych zasad użycia sił po-
wietrzno-desantowych. Wariantów sytuacyjnych nie przygotowuje się dla przenikania
drogą powietrzną małych sił - np. SPECNAZU.
Profile ataku pełnią tutaj kluczową rolę w wariantowaniu sytuacyjnym, ponie-
waż wszystkie analizy przestrzeni powietrznej są w zasadzie sytuacyjnymi - co wynika
z ich natury. Zastosowanie konkretnego profilu ataku będzie zależało od drogi podejścia
w danym terenie, podziału sił, rozmieszczenia i możliwości obrony powietrznej, wyma-
ganej ilości paliwa i ładunku wymaganego uzbrojenia, odległości do celu oraz zadania
danego samolotu. Schemat C-25 to przykład zagrożenia powietrznego /śmigłowiec/.
SCHEMAT C-25: ZAGROŻENIE POWIETRZNE /ŚMIGŁOWCE/.
229
Warianty przebiegu wydarzeń dla obszarów działań związanych z przestrzenią
powietrzną opierają się na wariantach sytuacji. Warianty wydarzeń dla działań obrony
powietrznej opracowywane są tak jak inne warianty przebiegu działań. Jednakże NAI-s
ustalane są w oparciu o wpływ ograniczeń terenowych na trasy podejścia lotnictwa do
potencjalnych celi oraz na podstawie analizy profili ataków przeciwnika. W obszarach,
gdzie ograniczeń terenowych jest niewiele, NAI-s dla poszczególnych tras i obszarów
stosowane są szeroko aby pomóc w określeniu najlepszych miejsc rozmieszczenia dla
radarów inwigilacji o dalekim zasięgu oraz radarów do wykrywania celi.
Rozmieszczenie NAI-s dla innych działań związanych z przestrzenią powietrzną
oparte jest na: terenie maskującym pola radarów /stacji radiolokacyjnych rozpoznania/ i
środków walki, najkrótszej trasie do potencjalnego celu, wymaganym stopniu zabezpie-
czenia operacyjnego oraz na wymaganiach wczesnego wykrycia celu przez aparat lata-
jący. Warianty przebiegu wydarzeń dla użytych sił powietrzno-desantowych i powietrz-
no-szturmowych przygotowywane są w ten sam sposób jak dla innych działań lądo-
wych. Schemat C-26 to przykład „powietrznego” wariantu przebiegu wydarzeń.
SCHEMAT C-26: WARIANT /WZORZEC/ WYDARZEŃ W POWIETRZNYM WYMIARZE POLA WALKI.
230
DST-s dla działań związanych z przestrzenią powietrzną oparte są na wariantach
przebiegu działań. Zwykle wykonywane są osobne DST-s dla działań obrony powietrz-
nej oraz działań powietrzno-desantowych i powietrzno-szturmowych zaprzyjaźnio-
nych. Osobne DST-s mogą również zostać wykonane dla bezpośredniego wsparcia lot-
niczego oraz działań powietrznego przenikania zaprzyjaźnionych na polu walki - jeśli
czas i sytuacja na to pozwolą. Wszystkie DST-s związane z wymiarem powietrznym
powinny pokazywać powietrzne drogi podejścia i korytarze ruchu, zasięgi systemów
obrony powietrznej zaprzyjaźnionych i przeciwnika, TAI-s oraz DP-s. Zgodnie z prze-
mijającą naturą środowiska powietrznego, bieżąca sytuacja powietrzna nie jest przed-
stawiana. Jednakże pokazana jest liczba możliwych wylotów dla działań zaprzyjaźnio-
nych.
TAI-s oraz DP-s w większości określane są tym samym sposobem jak dla dzia-
łań lądowych, jednak biorąc pod uwagę duże prędkości lotnictwa DP-s muszą być
umieszczane ze znacznym wyprzedzeniem. W czasie wykorzystywania środków wła-
snego lotnictwa DP-s te muszą zostać wysunięte na tyle daleko w stosunku do celu, aby
dać wystarczający czas na: postawienie lotnictwa w stan strip alarmu i umożliwienie
dotarcia do celu oraz na rozpoczęcie skutecznego działania przez współdziałające sys-
temy wsparcia ogniowego i zakłócania. Podczas wspierania działań obrony powietrznej
DP-s muszą być rozmieszczone w taki sposób, aby potwierdzić plan ataku przeciwnika
i dać wystarczający czas, który pozwoli na wykrycie celu i prowadzenie ognia. Podczas
określania wpływu na wysiłek obrony powietrznej przeciwnika, DP-s umieszczane są
tam, gdzie dowódcy przeciwnika najprawdopodobniej mogliby zostać zmuszeni przez
pogodę, teren oraz własne korytarze lotnictwa i profile lotu - do rozmieszczenia środ-
ków obrony powietrznej z jak największą korzyścią dla swoich sił.
DST własnej obrony powietrznej stanowi połączony wysiłek G3 lub S3, G2 lub
S2 oraz oficera obrony powietrznej /DAME lub CAME - w dywizji i korpusie/. DST
wykorzystania własnej przestrzeni powietrznej jest wspólnym wysiłkiem G3 lub S3, G2
lub S2, FSO /oficera wsparcia ogniowego/ oraz dowódcy brygady lotnictwa bojowego i
oficera łącznikowego lotnictwa.
231
Załącznik D: OPERACYJNY SZCZEBEL WOJNY
Ośrodkiem struktury współczesnej walki jest sztuka operacyjna, drugi ważny
składnik działalności wojskowej oraz najwyższy, na którym rozważana jest doktryna
bitwy powietrzno - lądowej.
SZTUKA OPERACYJNA
Sztuka operacyjna pociąga za sobą zgrywanie /orkiestrację/ siły wojskowej w
teatrze działań wojennych /TDW/ aby osiągnąć narodowe cele działań militarnych -
jako część skoordynowanej strategii narodowej, taktyczne zastosowanie walki, zabez-
pieczenie walki oraz zabezpieczenie środków służb wspierających walkę. Zasadniczo
jest to kolejne następowanie po sobie działań taktycznych i wydarzeń - jako część ogól-
nego planu kampanii w celu stworzenia pożądanych warunków wojskowych dla speł-
nienia określonego celu politycznego. Dowódca szczebla operacyjnego, któremu okre-
śla się pożądane polityczne warunki /następstwa działań/, określa cele militarne oraz
środki taktyczne konieczne do ich uzyskania.
Utworzenie Zjednoczonych Dowództw dla prowadzenia planowania w czasie
pokoju w teatrze działań wojennych - jest fenomenem powstałym po II wojnie świato-
wej, fenomenem który wyrósł z lekcji jakie odebraliśmy przed oraz w czasie prowadze-
nia wojny. Planowanie działania w wypadku nieprzewidzianych wydarzeń oraz plano-
wanie realizowane w czasie pokoju - w określonym teatrze działań wojennych lub w
podległych teatrach działań wojennych - ukierunkowane jest na to, aby zmniejszyć za-
kres tych analiz i działań, których wykonanie przez Głównodowodzącego /CINC/ w
teatrze działań wojennych i jego sztab wymagane jest w wypadku wojny.
W czasie pokoju sztaby teatrów działań wojennych realizują planowanie na po-
trzeby początkowej kampanii, która przewidywana jest w wypadku pogwałcenia granic
międzynarodowych. Po rozpoczęciu działań wojennych planowanie teatru działań wo-
jennych koncentruje się na kampaniach przewidywanych w późniejszym okresie. Okre-
ślenie prawdopodobnego przebiegu działań w teatrze działań wojennych podobne jest
do procesu, który wykorzystywany jest przez taktyczne szczeble dowodzenia do odpo-
wiedzi na problemy dotyczące dowódcy dywizji czy korpusu: „kto?”, „co?”, „gdzie?”,
232
„kiedy?” i „w jakiej sile?”. Podczas gdy planistyczne rozważania na taktycznym będą
głównie rozważaniami militarnymi - co wynika z ich natury, to do rozważań plani-
stycznych na szczeblu operacyjnym będą włączane czynniki polityczne, ekonomiczne,
psychologiczne, socjologiczne, wojskowe oraz geograficzne - w skali międzynarodo-
wej.
Tak samo jak dowódca szczebla taktycznego będzie usiłował pełniej zrozumieć
podłoże, specyficzne cechy i charakter nowego zadania, tak samo czynił to będzie do-
wódca szczebla operacyjnego. Dowódca ten musi w pełni zrozumieć interesy polityków
amerykańskich w danym regionie geograficznym, ograniczenia w wykorzystaniu siły
wojskowej narzucone przez politykę, a także musi zrozumieć wolę danego narodu po-
parcia obecności sił wojskowych Stanów Zjednoczonych oraz chęć wsparcia połączo-
nych działań wojskowych. Rozważania takie mogą na przykład: obejmować - gotowość
wojsk do prowadzenia określonych działań i wolę przyzwolenia na te działania ze stro-
ny Władz Narodowego Dowództwa /NCA/, określać - które niepodległe narody w da-
nym teatrze działań wojennych zezwolą na przelot nad ich obszarem oraz prawo do
lądowania, zasady wykorzystania wojsk, wpływ obszarów neutralnych na zakres dzia-
łań wojskowych oraz sposób wykorzystania broni nuklearnej. Ten sam myślowy proces
IPB, który zmniejsza ilość niewiadomych /niepewność/ dowódcy szczebla taktycznego,
może być wykorzystany aby uczynić to samo w stosunku do dowódcy szczebla opera-
cyjnego.
Określenie wymagań operacyjnego szczebla wojny wobec rozpoznania jest
wstępnym warunkiem do opracowania planu /perspektyw/ rozpoznania szczebla opera-
cyjnego i określenia funkcji lub etapów procesu IPB na operacyjnym szczeblu wojny.
Wymagania NCA wobec rozpoznania są ogólne /globalne/ i mogą być w konflikcie z
wymaganiami ustanowionymi przez CINC w TDW.
Podczas, gdy dowódca teatru działań wojennych może wymagać dostępu do
strategicznych środków rozpoznania aby wesprzeć planowanie w czasie pokoju lub
prowadzenia kampanii w czasie wojny - to bezpośrednia uwaga NCA może być skiero-
wana na wojskowy i polityczny rozwój wydarzeń w innym teatrze działań wojennych.
Niewystarczające systemy rozpoznawcze szczebla narodowego i strategicznego prze-
znaczone będą do zabezpieczenia potrzeb rozpoznawczych NCA lub wyszczególnio-
nych - Zjednoczonych Dowództw. Pięć Zjednoczonych Dowództw odpowiadających za
różne regiony geograficzne to:
233
◊ Dowództwo Europejskie USA /USEUCOM/;
◊ Dowództwo Atlantyckie USA /LANTCOM/;
◊ Dowództwo Pacyfiku /PACOM/;
◊ Dowództwo Centralne /CENTCOM/;
◊ Dowództwo Południowe USA /USSOUTHCOM/.
Dowództwa te muszą w czasie pokoju wywiązywać się z odpowiedzialności w zakresie
politycznych, ekonomicznych, wojskowych i psychologicznych czynników
/parametrów/ - określonych przez NCA w Połączonym Strategicznym Planie Możliwo-
ści /JSCP/.
Dla każdego teatru działań wojennych różna jest strategia wojskowa, struktura
sił i wymagania wobec rozpoznania. W obrębie każdego teatru działań wojennych od-
rębna jest /są/: specyfika sojuszy, możliwości wojskowe przeciwnika, cele wojskowe i
polityczne, czynniki geograficzne i wsparcie ludności dla strategicznych celi USA. Za-
równo organizacja szczebla strategicznego, jak i taktycznego - nie wynika z koniecz-
nych potrzeb i nie jest dostatecznie wyczulona na zabezpieczenie tych specyficznych
wymagań szczebla operacyjnego.
Rozległa analiza specyfiki określonego teatru działań wojennych jest wstępnym
warunkiem do opracowania strategii teatru działań wojennych oraz związanego z tym
planowania operacyjnego. Dowódca TDW oraz jego sztab muszą dostrzec i zrównowa-
żyć pięć elementów siły /polityczny, ekonomiczny, geograficzny, wojskowy i narodo-
wy/, które mogą nie tylko pokonać /przezwyciężyć/ centra ciężkości przeciwnika, ale
też chronić własne źródła siły. Dostrzeżenie tego właśnie problemu jest treścią sztuki
operacyjnej, a rola rozpoznania jest tu kluczowa.
Nie jest wystarczającym stwierdzenie, że wymagania dowódcy szczebla opera-
cyjnego wobec rozpoznania będą zaspokojone przez połączenie rozpoznania taktyczne-
go i strategicznego. Środki ze środowiska rozpoznania strategicznego są w czasie poko-
ju zbyt rozproszone - i jeśli nie zostaną określone cele zbierania danych dla podejmo-
wania decyzji operacyjnych i strategicznych - mogą zostać przez przeciwnika pokonane
w czasie wojny. Perspektywa rozpoznania taktycznego jest wąska - koncentruje się
głównie na rozwoju bitew, potyczek i walk oraz na szybkim poszerzeniu wiedzy i wy-
korzystaniu wiadomości z bezpośrednich walk i z prowadzonego rozpoznania taktycz-
nego. W istocie - dane rozpoznawcze jakie wytwarzane są na taktycznym szczeblu wal-
ki, jeśli nie byłyby ostrożnie „przesiewane”, to mogłyby zalać sztaby rozpoznawcze
234
grup armii teatru działań wojennych lub armii i odciągnąć chwilowo ich uwagę od roz-
patrywania przebiegu działań z perspektywy operacyjnej.
Określając rozpoznanie szczebla operacyjnego należy brać pod uwagę wsparcie
wysiłku decydenta oraz cel wykorzystania połączonych i kombinowanych sił na opera-
cyjnym szczeblu wojny. Koncentracja określonego rzutu sił szczebla operacyjnego za-
leży od sytuacji, specyfiki teatru działań wojennych, wojskowych i politycznych celów
walczących stron oraz typów /rodzajów/ sił wojskowych jakie są w stanie i mogą być
wykorzystane /użyte/. Na przykład podczas II wojny światowej kampanie oraz główne
działania wojenne realizowane były odpowiednio przez teatry działań wojennych i gru-
py armii, podczas gdy armie polowe, korpusy i dywizje walczyły w bitwach i potycz-
kach. Podczas wojny w Wietnamie, pomimo istnienia /dostarczenia/ planu kampanii w
teatrze działań wojennych - planu stworzonego przez kwaterę Wspierającego Dowódz-
twa Wojskowego - Wietnam /MAC-V/ - główne działania planowane były przez kwate-
ry główne korpusów.
Ze względu na to, że korpus jest największym związkiem taktycznym wojsk
lądowych, może on zostać wykorzystany jako składnik połączonych sił organizowanych
z różnych rodzajów wojsk dla wykonania specjalnego zadania /Joint Task Force - JTF/.
Siłami zbrojnymi JTF może być również dywizja lub samodzielna brygada. Korpus
przewidywany do takiego wykorzystania szkoli się /ćwiczy/ aby być odpowiednio
przygotowanym do działań operacyjnych. Zależnie od sytuacji rozpoznanie operacyjne-
go szczebla wojny będzie koncentrowało się na wymaganiach stawianych przez dowód-
cę: teatru działań wojennych, grupy armii, armii polowej, czy też korpusu.
Zadania rozpoznania szczebla operacyjnego określone są zgodnie z wymaga-
niami stawianymi wobec rozpoznania dla potrzeb przygotowania i prowadzenia kampa-
nii /operacji/ w obrębie danego TDW. Na szczeblu operacyjnym funkcje rozpoznania
ukierunkowane są na zbieranie danych, które pozwolą na zidentyfikowanie, lokalizacje
oraz analizę strategicznych i operacyjnych punktów ciężkości /centers of grawity/.
Punkty te - zaatakowane z powodzeniem - przyczynią się do osiągnięcia własnych poli-
tycznych oraz strategiczno - wojskowych celów w obrębie danego teatru działań wo-
jennych.
Zadania IEW wykonywane na szczeblu taktycznym /opracowanie sytuacji, okre-
ślenie celów EW, wsparcie CI i wprowadzenie przeciwnika w błąd/ - wykonywane są
również na szczeblu operacyjnym. Występuje tu jednak większy stopień zawiłości, „za-
235
angażowany” po to, aby rozważyć elementy składowe siły /potęgi/ w zakresie politycz-
nym, wojskowym, ekonomicznym oraz psychologicznym. Dowódca szczebla operacyj-
nego musi skutecznie zazębiać te elementy, aby zrealizować cele strategiczne.
Na szczeblu operacyjnym IEW wykonuje pięć zadań: opracowanie sytuacji,
opracowanie /określenie/ celów EW, zabezpieczenie, wprowadzanie w błąd przeciwni-
ka oraz ostrzeganie i wskazywanie zagrożeń. Ostrzeganie i wskazywanie zagrożeń po-
ciąga za sobą ciągłe opracowywanie i „filtrowanie” listy wskaźników opartych na da-
nym regionie lub teatrze działań wojennych. Listy te pozwalają sztabom rozpoznania
szczebla operacyjnego określić zmiany w zachowaniach politycznych, wojskowych i
ekonomicznych, co z kolei pozwala dowódcy teatru działań wojennych aktywnie
uczestniczyć i lepiej rozumieć działania NCA oraz może prowadzić do podjęcia odpo-
wiedniej decyzji co do wojskowego zaangażowania się. Dla dowódców teatrów działań
wojennych oraz dla NCA szczególnie ważna jest analiza informacji ze wszystkich do-
stępnych źródeł rozpoznania - realizowana w oparciu o dany teatr działań wojennych
/poprzez Ogólnoświatowy System Wskazywania i Monitoringu/. Zapobiega to strate-
gicznemu zaskoczeniu tych dowódców. Do wymagań szczebla operacyjnego adoptowa-
ne są zadania IEW - wykonywane na szczeblu taktycznym oraz elementy i mechanizmy
służące wykonaniu każdego z tych zadań.
OPRACOWANIE SYTUACJI
Opracowanie sytuacji, czy też IPB na szczeblu operacyjnym pociąga za sobą
realizację czterech funkcji: ocena obszaru teatru działań wojennych, analiza charaktery-
styk danego teatru, ocena zagrożenia oraz integracja zagrożeń. Funkcje te skupiają się
na połączonym i kombinowanym charakterze sztuki operacyjnej oraz na rozważaniach
politycznych, wojskowo - strategicznych, monetarno - ekonomicznych, przemysłowych,
wojskowych i psychologicznych dowódcy danego TDW.
Analiza charakterystyk danego teatru pociąga za sobą analizę pogody i terenu w
danym obszarze, a także: analizę cech geograficznych tego obszaru, wsparcia ludności
dla strategicznych celów USA oraz wpływu neutralnych narodów na działania wojsko-
we. Ocena zagrożenia obejmuje oszacowanie pod względem doktrynalnym sił zagraża-
jących szczeblowi operacyjnemu: ich składu, ugrupowania oraz zasad użycia w począt-
kowym etapie, rozważenie morale wojskowych sił przeciwnika, niezawodności poli-
236
tycznej wojskowych sojuszy przeciwnika, mechanizmów wykorzystania broni jądrowej
oraz proporcji sił w odniesieniu do przestrzeni /nasycenie/.
Integracja zagrożeń na szczeblu operacyjnym rozważana jest w zasadzie dla
określenia punktów ciężkości przeciwnika. W niektórych przypadkach tymi punktami
ciężkości nie będą Siły Zbrojne, ale inne - mniej namacalne, takie jak: chęć przeciwnika
do stawiania oporu /wola walki/, siła więzi jego sojuszy militarnych czy też ponowne
zorganizowanie teatru działań wojennych lub wysiłek zmierzający do jego utrzymania.
Punkt ciężkości w stosunku do przeciwnika może ulec zmianie, gdy kampania zaprzy-
jaźnionych przechodzi z jednej fazy do następnej - wskutek wyczekującej i przewidują-
cej przebieg działań procedury IPB oraz analiz rozpoznawczych na szczeblu operacyj-
nym.
OCENA OBSZARU TEATRU DZIAŁAŃ WOJENNYCH
Utworzenie połączonych dowództw w regionach geograficznych odzwierciedla
priorytety /imperatywy/ amerykańskiej polityki zagranicznej i obronnej. Wszystkie cele
strategiczne każdego teatru działań wojennych odzwierciedlone są w licznych doku-
mentach, takich jak np.: Prawo Międzynarodowe, Dyrektywy Decyzyjne Bezpieczeń-
stwa Narodowego /NSDD-s/ oraz Roczny Akt Uprawnień Obronnych. Specyficzne
wojskowe zadania oraz określony teatr działań wojennych są najpierw umieszczane w
Połączonym Strategicznym Planie Możliwości /JSCP/. Połączony System Planowania
Działań /JOPS/ określa - po otrzymaniu ograniczeń w wykonaniu manewru strategicz-
nego - jakie siły i w jakim czasie będą dostępne dla danego teatru. Na bazie tych doku-
mentów oraz otrzymanej od NCA wykładni do nich - CINC TDW ustala następnie stra-
tegiczne cele dla podległych operacyjnych teatrów działań.
Teatry działań wojennych /TDW/ oraz wspierające je teatry operacyjne przeci-
nają międzynarodowe granice. Obejmują one niezależne narody o rozmaitym etnicz-
nym, kulturalnym i językowym podłożu - zawierające w sobie zróżnicowane centra
ekonomiczne i przemysłowe, z różnymi punktami widzenia ich obywateli rozważają-
cymi ostrość zagrożenia politycznego i wojskowego stworzonego przez jakiegoś prze-
ciwnika. Dodatkowo określony będzie AI danego obszaru TDW. W celu odtworzenia i
utrzymania szczególnie ważnego w czasie prowadzenia działań wojennych, nieutrud-
nionego ruchu sił wojskowych bazujących na Kontynentalnych Stanach Zjednoczo-
237
nych /CONUS/ do USEUCOM, obszar zainteresowania /AI/ TDW dla USEUCOM
może ulec rozszerzeniu do wschodnich wybrzeży USA.
ANALIZA CHARAKTERYSTYK TDW
Sztab może zwrócić swoją uwagę na analizy charakterystyk AO danego TDW
gdy dowódca szczebla operacyjnego:
◊ w pełni rozumie cel polityczny;
◊ określił odpowiednie środki militarne, które zostaną wykorzystane;
◊ rozważył wyniki powyższych rozważań.
Operacyjna „piaskownica” /„stół plastyczny”/ przekracza międzynarodowe gra-
nice i obejmuje morza, góry i główne kompleksy terenowe. Wskutek tego ocena obsza-
ru TDW przynosi AO o rozmiarze kontynentu oraz znacznie większy AI TDW. Na
przykład: AO dla USEUCOM obejmuje cały kontynent europejski oraz śródziemno-
morski - z AI, który rozszerza się znacznie na zachodnie okręgi wojskowe Związku
Radzieckiego.
Analizy terenu i pogody stanowią składniki szerokiej analizy charakterystyk
AO. Muszą też zostać rozpatrzone istotne geograficzne charakterystyki danego TDW -
włączając topograficzne i hydrograficzne. Sezonowe warunki klimatyczne często dyk-
tują termin rozpoczęcia kampanii oraz ograniczają strategiczne wykorzystanie sił.
W innych rozważaniach mogą być ujmowane takie elementy składowe analiz
jak: ugrupowanie /położenie/ urządzeń i sieci telekomunikacyjnych oraz transporto-
wych, systemy ekonomiczne, polityczne i socjalne, podłoże naukowe i technologiczne,
stopień zurbanizowania, a także stan morale narodu.
Dla każdego z tych czynników mogą być opracowane warianty, które uszczegó-
łowiają np.: obszary wodne i lądowe, autostrady i ich wpływ na LOC-s, ważne rzeki i
kanały śródlądowe oraz kluczowe kompleksy terenowe. Schematy D-1 do D-4 są przy-
kładami kilku z tych wariantów.
238
SCHEMAT D-1: WARIANT /WZORZEC/ OBSZARÓW WÓD GRUNTOWYCH.
SCHEMAT D-2: WARIANT /WZORZEC/ AUTOSTRAD.
239
SCHEMAT D-3: WARIANT /WZORZEC/ WAŻNYCH RZEK I KANAŁÓW.
SCHEMAT D-4: WARIANT /WZORZEC/ KLUCZOWYCH KOMPLEKSÓW TERENOWYCH.
240
Wstępnym warunkiem do analizy szczebla operacyjnego jest szeroko umoty-
wowane podejście, aby uzyskać strategiczną ocenę i zrozumienie naturalnych cech te-
renu TDW - bez ugrzęźnięcia w szczegółach. Warianty te pomogą wyselekcjonować te
charakterystyki AO TDW, które będą miały wpływ na przeprowadzenie danej kampa-
nii. Na przykład: czy istnieją kompleksy terenowe, które mogłyby przyczynić się do
wsparcia lub powstrzymania manewru korpusu lub dywizji?; czy istnieją krytyczne ob-
szary graniczne, które ograniczają możliwości działania na lądzie oraz w zakresie kon-
troli i wykorzystania przestrzeni powietrznej?.
Mogą być prowadzone niektóre rozważania dotyczące operacyjnego znaczenia
sztucznych cech:
◊ jak poziom politycznego, ekonomicznego i naukowo - technicznego rozwoju
danego regionu może wpływać na rodzaje sił /własne i przeciwnika/, które
mogą zostać użyte?;
◊ czy istniejące linie kolejowe, drogi, porty, lotniska, rurociągi, sieci komuni-
kacyjne oraz urządzenia są wystarczająco odpowiednie i dostępne, aby za-
bezpieczyć prawdopodobny przebieg działań?.
CINC TDW koncentruje się na polityczno - wojskowych i strategicznych impli-
kacjach z charakterystykami TDW. Podlegli dowódcy grup armii koncentrują się na
właściwościach danego regionu, które pomogą im szeroko widzieć typy działań woj-
skowych jakie mogłyby być podjęte w tym regionie. Na przykład: w wypadku koniecz-
ności przeprowadzenia jakiś działań wodno - lądowych operacyjnego znaczenia nabiera
szeroki zakres czynników właściwych dla tych działań /wodno - lądowych/:
◊ jakie są głębokości wód oraz jakie jest otoczenie /obwód, plaże/ w danym ob-
szarze przybrzeżnym określonego regionu?;
◊ jaka jest wysokość przypływów i odpływów?;
◊ jaka jest siła prądów?;
◊ jaka jest specyfika linii brzegowej?;
Analiza operacyjnego znaczenia kompleksów terenu kluczowego, sieci hydrolo-
gicznej, terenu zurbanizowanego oraz LOC przynosi zrozumienie szerokich operacyj-
nych „osi posuwania się naprzód” oraz związanych z nimi dróg podejścia dostępnych w
całym AO TDW - zarówno dla zaprzyjaźnionych, jak i przeciwnika.
Kluczową rolę w planowaniu kampanii odgrywają również sezonowe warunki
pogodowe. Każdy TDW jest unikalny i posiada swoje własne sezonowe warunki pogo-
241
dowe, które jasno wskazuje klimatologia. „Centrum Technicznych Wniosków Środowi-
skowych Sił powietrznych USA” prowadzi specjalne studia mające na celu wsparcie
działań w razie nieprzewidzianych wypadków oraz dostarczanie szczegółowych analiz
wariantów /wzorców/ sezonowych warunków pogodowych dla każdego przewidywane-
go TDW.
Na planowanie szczebla operacyjnego mają ponadto istotny wpływ - obok zwy-
kłych sezonowych zmian - monsuny oraz występujące regionalne efekty oddziaływania
oceanów. Planowanie dla obszarów dotkniętych takimi zmianami musi być zawczasu
przygotowane w stosunku do zamierzonej operacji - aby zabezpieczyć specjalne ubiory
dla wojsk oraz sprzęt potrzebny do zapewnienia możliwości wprowadzenia wojsk do
walki w konkretnym TDW. Dowódca TDW i jego sztab muszą być świadomi jakie wa-
runki pogodowe występowały w przeszłości oraz znać warianty /wzorce/ warunków
meteorologicznych występujących w danym obszarze, muszą określić kluczowe czyn-
niki operacyjne mające związek z pogoda i uczynić analizę pogody integralna częścią
ich planowania operacyjnego.
OCENA ZAGROŻEŃ
Warianty /wzorce/ regulaminowe maja kluczowe znaczenie na szczeblach tak-
tycznych dla określenia składu zagrażających nam sił, możliwego wzmocnienia, a także
dla określenia konkretnego szczebla - w stosunku do którego oczekuje się, że użyje on
swoje siły w danym AO. Miejscowa modyfikacja tych wariantów oparta jest na dalszej
analizie i ciągłym rozpatrywaniu podstawowych danych o zagrożeniu. Na szczeblu tak-
tycznym S-2 lub G-2 ukierunkowuje się na stopień gotowości przeciwnika, siłę i lokali-
zację wprowadzonych do walki lub drugorzutowych sił oraz współdziałających z nimi
pułkowymi i dywizyjnymi grupami artylerii. Ocena zagrożenia w połączeniu z analizą
pogody i terenu dostarcza wskazówek co do przebiegu działań tego szczebla w najbar-
dziej prawdopodobnym AO. Na szczeblu operacyjnym ocena zagrożeń pociąga za sobą
operacyjne i strategiczne rozważania o przeciwniku, które w połączeniu z oceną obsza-
ru TDW oraz analizami: geograficzną, polityczną, demograficzną i ekonomiczną -
wskażą punkty ciężkości tych zagrożeń /oraz własne/.
Sztaby rozpoznawcze na szczeblu operacyjnym koncentrują się na wszystkich
siłach jakie przeciwnik może zaangażować w danym TDW. Na przykład: CINC
242
USEUCOM musi wziąć pod uwagę skład, siłę, lokalizację oraz ugrupowanie wojsk
Układu Warszawskiego w całej Europie Wschodniej. Uwaga ta nie koncentruje się tyl-
ko na drugim rzucie, który stoi frontem do zachodniego TDW, ale także na odwodach
jakie rozmieszczone są we wszystkich zachodnich okręgach wojskowych Związku So-
wieckiego.
Analiza ta również ulegnie rozszerzeniu - tak aby objąć armie powietrzne, siły
morskie /w tym piechota morska/, a także strategiczne wojska rakietowe. Musi również
zostać rozważona infrastruktura logistyczna Układu Warszawskiego oraz skuteczność
wysiłków w zakresie jej odtwarzania i utrzymania.
Inne czynniki, które powinny zostać rozważone obejmują oczekiwany czas wy-
magany do pełnego obsadzenia personelem sztabów drugorzutowych sił oraz wyposa-
żenia ich w niezbędny ekwipunek, a także czas na operacyjne ugrupowanie sił do pro-
wadzenia działań specjalnych /SOF/. Kluczowe przemyślenia dowódcy TDW zaprzy-
jaźnionych obejmują cele znajdujących się w obszarze sił SPECNAZ - dotyczące całego
TDW, a w szczególności: dowodzenia, kontroli, łączności i rozpoznania /C3I/, amunicji
jądrowej i systemów jej przenoszenia, wsparcia wysiłków odtwarzania i utrzymania
TDW /główne porty, lotniska i wcześniej przygotowane miejsca, składy materiałów
zamorskich /przewożonych drogą morską/ na potrzeby określonych jednostek
/POMCUS/. Dowódcy TDW lub grup armii będą również rozważać cele działania oraz
drogi podejścia oddziałów wydzielonych.
Dowódca TDW USA musi określić nie tylko mechanizmy, ale też władze poli-
tyczne, które mogą podjąć decyzję o użyciu broni jądrowej aby wesprzeć konwencjo-
nalne działania wojenne. Podczas gdy mechanizmy dotyczące użycia broni jądrowej w
NATO są w wysokim stopniu upolitycznione, szczególnie przez zinstytucjonalizowane
sojusznicze stosunki w obrębie Komitetu Wojskowego NATO oraz Komitetu Planowa-
nia Obronnego to nie wydaje się aby takie postępowanie przymuszało radzieckich poli-
tycznych decydentów do budowy podobnych mechanizmów podejmowania decyzji o
użyciu broni jądrowej - szczególnie, gdy debatują oni nad użyciem na polu walki, na
potrzeby dowódców walczących wojsk, nuklearnych sił średniego zasięgu. CINC TDW
musi uświadomić sobie: procedury jakie musi przejść dowódca frontu aby przekonać
władze do użycia na polu walki broni jądrowej i aby przekonać CINC TDW do wyko-
rzystania piechoty oraz na jakim etapie kampanii oczekiwane jest wystąpienie takiej
jakościowej zmiany w działaniach wojskowych.
243
Sztaby rozpoznania TDW utrzymują na odpowiednim poziomie podstawowe
dane o strategicznych i politycznych wydarzeniach /skutkach/ i relacjach, które mogą
mieć operacyjne implikacje. Oceniony musi być na przykład charakter przeciwstaw-
nych nam wojskowo - strategicznych sojuszy. Szczególnie należy ocenić: operacyjne
znaczenie różnic w strukturze wojsk, ich siły, składzie i ugrupowaniu - jakie występują
w Siłach Zbrojnych innego kraju niż „patronacki”. Czy można założyć, że sojusz prze-
ciwnika wesprze wewnętrznie polityczne i wojskowe cele kraju „patronackiego”?. Czy
morale sił wojskowych zainteresowanych krajów wytrzyma znaczący konflikt o wyso-
kiej intensywności?. Wracając do lekcji z Wielkiej Wojny Ojczyźnianej Rosjanie przy-
pomną sobie, to co wydarzyło się pod Stalingradem w 1942r., gdy Armia Czerwona
zadała klęskę Niemcom /nazistom/ poprzez przełamanie tych sektorów frontu, które
były bronione przez siły rumuńskie, węgierskie i włoskie.
Charakterystyczne rozważania dla Sił Zbrojnych kraju „patronackiego” obejmu-
ją określenie morale żołnierzy oraz wpływu „przesiąknięcia” całej struktury wojskowej,
wszystkich szczebli, funkcjonariuszami partyjnymi na działania i na wyrabianie inicja-
tywy i elastyczności u dowódców wszystkich szczebli. Siły Zbrojne, które zamierzają
zastosować taktykę „blitzkriegu” wymagają wysoce elastycznej i innowacyjnej struktu-
ry dowodzenia. Sukces strategii „blitzkriegu” będzie zależał w części od zdolności do-
wódców szczebla operacyjnego do podejmowania szybkich decyzji, bez uciekania się
do w dużym stopniu marnujących czas przeglądów sytuacji wykonywanych zarówno
przez sztaby jak też i przez przełożonych.
Pozostającymi w bliskiej relacji z rozważaniami podczas fazy oceny zagrożenia
procesu IPB szczebla operacyjnego są dowódcy sił przeciwnika, a w szczególności do-
wódcy frontu i TDW. Oceny takie nie są możliwym elementem planowania na szczeblu
taktycznym, ponieważ dowódcy pułku, dywizji, a możliwe, że nawet dowódcy armii -
nie rozwinęli jeszcze własnego stylu prowadzenia walki, który mógłby być zauważony
przez analityków rozpoznania. Oczywiście, rozpoznanie pod kątem biografii ma duże
znaczenie dla kierowniczych, połączonych sztabów rozpoznawczych /J2/ TDW lub
grupy armii, ponieważ próbują one określić style działania dowódców frontów lub
TDW. Ci starzy, znajdujący się na wysokich szczeblach dowódcy radzieccy, którzy
służyli jako dowódcy kompanii i plutonów w czasie Wielkiej wojny Ojczyźnianej i któ-
rzy byli i są związani z pewnymi klikami w Armii Czerwonej okresu powojennego -
mają obecnie własne, wewnętrznie ugruntowane style prowadzenia wojny i metodolo-
244
gię podejmowanie decyzji, co może zostać zauważone podczas ćwiczeń prowadzonych
w czasie pokoju Układzie Warszawskim. Zrozumienie, jak dowódcy przeciwnika orga-
nizują swój wysiłek planowania przebiegu kampanii /podejmowania decyzji/, może
pozwolić przewidzieć sytuację na polu walki i ułatwi wysiłki planistyczne dotyczące
kampanii podejmowane przez dowódców amerykańskich, wysiłki które zasadniczo
prowadzą do zidentyfikowania punktów ciężkości.
Całościowy proces C2 oraz proces podejmowania decyzji i planowania sztabo-
wego jaki wspiera radzieckich dowódców frontów i armii określany jest jako troop con-
trol /kontrola, nadzorowanie/. Jako część inicjatywy podjętej po II Wojnie Światowej
aby usprawnić i zautomatyzować planowanie szczebla operacyjnego, opracowane zo-
stały standartowe metodologie decyzyjne. Stworzono modele komputerowe, zaś ofice-
rowie przeszkoloni zostali w wykorzystywaniu przychodzących im z pomocą matema-
tycznych procesów wsparcia decyzji - aby uzyskać szybkość, jakość i elastyczność w
obecnym procesie decyzyjnym na potrzeby walki. Centralne znaczenie dla systemu tro-
op control ma relacja pomiędzy czasem wymaganym na planowanie rozsądnych decy-
zji, a przeprowadzeniem działań bojowych.
System ten wymaga, aby czas krytyczny /lub inaczej czas wymagany na takie
zrealizowanie zadania, by uzyskać zamierzone efekty bojowe/ był krótszy, niż czas
wymagany do planowania „cyklu kontrolnego” i przeprowadzenia /operacyjnego/ wy-
konania zadania. Aby zminimalizować czas „cyklu kontrolnego” dowódcy radzieccy
wykorzystują: proces planowania - który zawiera w sobie kalkulacje matematyczne i
określenie konkretnych informacji rozpoznawczych na temat sił przeciwnika, a także
standardowy zasób uprzednio określonych norm.
Planiści radzieccy rozważają najbardziej prawdopodobne sposoby zerwania pla-
nu kampanii i określają odpowiednie do tych sposobów przeciwdziałanie. Planowanie
czy też system kontroli wojsk /troop control/ - stworzony jest po to, aby zminimalizo-
wać prawdopodobieństwo wystąpienia nieprzewidzianych wypadków, które mogłyby
zerwać dany plan oraz aby zabezpieczyć maksymalne zdolności do szybkiego reagowa-
nia gdy takie zerwanie planu nastąpi. Po to, aby można było przyjąć kryteria mogące
zmierzyć sukces czy też porażkę planu operacyjnego lub kampanii podczas danej fazy
jego przeprowadzania, przeprowadzono studia /badania/ wskazujące szereg wskaźni-
ków walki. I gdy plan zostaje zerwany, system planowania dalej dostarcza opisane
wcześniej scenariusze przebiegu działań operacyjnych. Plan ten jest otoczony „świętą”
245
czcią. Aby zmienić plan, nawet wtedy, gdy jest on zerwany - wymagane jest zezwolenie
nadrzędnego dowódcy. Ponieważ planowanie i kontrola wojsk lądowych oddziaływują
na siebie w ramach cykli decyzyjnych realizowanych w macierzystych frontach, ar-
miach i dywizjach - każdy realizowany w różniącym się stylu podejmowania decyzji -
to głębokie działania, koordynowane przez CINC TDW, mogą wykazać większe zagro-
żenie zerwaniem planu przy systemie planowania opartym na sposobie mechanicznym i
naukowym.
Sowiecki proces planowanie wojskowego może zawierać „planistyczną nieod-
porność na zerwanie” - zakorzenioną w naukowych założeniach dla jego opracowania.
Na przykład, poparte naukowo normy planowania opracowane w czasie pokoju, mogą
stać się bezużytecznymi do pracy w czasie wojny - szczególnie, gdy rozważane są
wpływy geograficzne, pogodowe, wsparcie przez sojuszników oraz doktryna /bitwy
lądowo - powietrznej i następujących po sobie uderzeń sił - FOFA/ działań operacyj-
nych przeciwnika /w tym wypadku USA lub NATO/. Po drugie - dowódcy wojsk prze-
ciwnika stając twarzą w twarz z możliwością zerwania planu kampanii frontu na szcze-
blu operacyjnym, mogą okazać się nie /„niecałkowicie”/ wyszkoleni na tyle aby być
przejąć inicjatywę w celu przeciwdziałania wysiłkom przeciwnika ukierunkowanym na
prowadzenie głębokich działań. W końcu, głębokie działania na szczeblu operacyjnym
muszą koniecznie koncentrować się na sowieckich sztabach planujących działania
wojsk oraz na systemach automatyzacji walki, które śledzą przebieg procesu planowa-
nia oraz status postępującej kampanii.
INTEGRACJA ZAGROŻENIA
Końcowy okres IPB szczebla operacyjnego prowadzi ostatecznie do wskazania
punktów ciężkości przeciwnika na szczeblu operacyjnym i strategicznym. Implikacje
geograficzne, demograficzne, struktury politycznej oraz bazy ekonomiczno - przemy-
słowej danego TDW na szczebel operacyjny, analizowane są w kontekście stworzonego
zagrożenia militarnego oraz tych rozważań operacyjnych, które poruszano w czasie
oceny zagrożenia. Jednak wybuch działań wojennych, pomiędzy siłami zbrojnymi
dwóch będących w opozycji do siebie sojuszy - nie wystąpi, jeśli nie jakościowa zmiana
w relacjach politycznych między państwami „patronackimi” tych sojuszy. Schemat D-5
pokazuje przykład wskazań dotyczący prowadzenia działań ofensywnych. Konflikt o
246
wysokim stopniu intensywności w jakimś TDW mógłby być poprzedzony niepowodze-
niem któregokolwiek z supermocarstw w kontynuowaniu dotrzymywania warunków
długoterminowych zasad postępowania.
SCHEMAT D-5: WSKAZANIA DOTYCZĄCE PROWADZENIA DZIAŁAŃ OFENSYWNYCH.
Rozszerzające się działania polityczne, wojskowe i ekonomiczne nie będą miały
miejsca bez zauważenia, że piąty poziom operacyjny - zadania IEW /wskazywanie i
ostrzeganie/ - może być bodźcem dla dowódcy TDW lub NCA do zasadniczej zmiany
w politycznych i wojskowych zainteresowaniach systemów i agend rozpoznania strate-
gicznego /na przykład: polityczny lub militarny podbój wrogiego nam sojuszu/. Infor-
247
macje uzyskane podczas wykonywania drugiej i trzeciej funkcji procesu IPB dają nam
rozległy obszar wiedzy o tym, jaki sposób prowadzenia walki i dla osiągnięcia jakich
celów sojuszu przeciwnika może być oczekiwany. Tak jak na szczeblu taktycznym, na
którym integracja zagrożenia jest kolejno kompletowana poprzez opracowywanie i
uwiarygodnianie sytuacji, przebiegu działań oraz DST-s, tak i na szczeblu operacyjnym
ma zastosowanie ten sam proces umysłowy - ale ze znaczną jego adaptacją. Schematy
D-6 i D-7 przedstawiają przykłady wariantów sytuacji zaprzyjaźnionych i przeciwnika.
SCHEMAT D-6: WARIANT /WZORZEC/ SYTUACJI ZAPRZYJAŹNIONYCH.
248
SCHEMAT D-7: WARIANT /WZORZEC/ SYTUACJI PRZECIWNIKA.
Wariant /wzorzec/ sytuacji /zaprzyjaźnionych i przeciwnika/ na operacyjnym
szczeblu wojny szeroko odzwierciedla geograficzne, demograficzne, polityczne i eko-
nomiczne cechy danego TDW. Dane te uzyskiwane są z licznych wariantów opraco-
wywanych podczas analiz charakterystyk AO danego TDW. Ponadto wariant sytuacji
pokazuje główne osie działania dostępne dla rzutów operacyjnych oraz polityczne i
wojskowe cele działania uczestników walk. Wariant /wzorzec/ sytuacji przeciwnika
przygotowywany na bazie analizy geograficznej i politycznej przez sztab J-2 powinien
ujmować: bezpośrednie, dalsze i ostateczne cele działania przeciwnika w obrębie dane-
go TDW oraz lokalizację i ugrupowanie sił znajdujących się w zakresie C2 dowódcy
TDW. Zarówno warianty sytuacji zaprzyjaźnionych, jak i przeciwnika - koncentrują się
na armiach polowych, grupach armii, armiach broni połączonych /CAA/, armiach pan-
cernych /TA-s/, frontach oraz na TDW - sił powietrznych i morskich.
Ujęte są w tym wariancie takie cechy geograficzne jak: przekraczalność rzek,
granice narodowe, ciągnące się setkami kilometrów kanały, główne miasta i obszary
249
zabudowane, porty i lotniska, a także rozmieszczenie materiałów /surowców/ strate-
gicznych.
Wariant doktrynalny /regulaminowy/ armii czy frontu przykładany jest
/overlayed/ na mapę danego regionu geograficznego o którym jest mowa. Regulamino-
we szerokości oraz konfiguracja rzutów operacyjnych zostają uporządkowane
/dostosowane/, aby odzwierciedlić istniejące ograniczenia: geograficzne /kompleksy
terenowe, miasta/, polityczne /narody neutralne/ oraz ekonomiczno - przemysłowe. Ten
proces uwzględniania operacyjnych „migawek” /odbicia konkretnej, rzeczywistej w
danej chwili sytuacji/ kontynuowany jest w zakresie całego TDW. Ta projekcja ak-
tywności wojskowej jest szczególnie ważna dla opracowania sytuacji i celu, zaś analiza
możliwości pokazuje jakie istnieją ograniczenia w wykorzystaniu pewnych typów sys-
temów broni w całym obszarze AO TDW. Schematy D-8 i D-9 przedstawiają warianty
/matryce/ systemów broni zaprzyjaźnionych i przeciwnika oraz możliwości sił.
SCHEMAT D-8: WARIANT /MATRYCA/ SYSTEMÓW BRONI PRZECIWNIKA ORAZ MOŻLIWOŚCI SIŁ.
250
SCHEMAT D-9: WARIANT /MATRYCA/ SYSTEMÓW BRONI ZAPRZYJAŹNIONYCH ORAZ MOŻLIWOŚCI SIŁ.
Po określeniu celów militarnych i politycznych przeciwnika w obrębie danego
TDW oraz możliwych do wykorzystania systemów broni strategicznych i TDW, J2 oraz
„Sztaby Kierownictwa Działań” /J3/ mogą planować scenariusz operacyjnego zaanga-
żowania się - zarówno własny jak i przeciwnika - ponieważ ujawniony zostaje plan
kampanii przeciwnika. Dowódcy TDW musza również wziąć pod uwagę ugrupowanie
operacyjne możliwych do wykorzystania połączonych systemów broni TDW oraz te
ograniczenia, które związane są z wykorzystaniem konwencjonalnych i nuklearnych
systemów rozmieszczonych na ziemi, na morzu oraz powietrznych - które wspierają
głębokie działania w TDW.
251
Wariantowanie sytuacji jest podstawą do wariantowania przebiegu działań.
Schemat D-10 stanowi przykład wariantu /wzorca/ własnego przebiegu działań dla sił
przeciwnika.
SCHEMAT D-10: WARIANT /WZORZEC/ PRZEBIEGU DZIAŁAŃ ZAPRZYJAŹNIONYCH Z PUNKTU WIDZENIA SIŁ PRZECIWNIKA.
Wariantowanie przebiegu działania określane jest jako identyfikacja i analiza
ważnych zdarzeń na polu walki oraz działań przeciwnika, które dostarczą nam wskazó-
wek dotyczących przebiegu przyszłych działań przeciwnika. Na szczeblu taktycznym
pociąga to za sobą określenie NAI-s wzdłuż batalionowych i pułkowych korytarzy ru-
chu oraz wzdłuż dywizyjnych dróg podejścia, które w konsekwencji potwierdzą lub
wykluczą konkretny przebieg działań przeciwnika. Na omawianym szczeblu działań
wojennych NAI-s mogą być umieszczane - jako punkt na ziemi, na szczycie wzgórza,
czy też na głównych skrzyżowaniach dróg.
252
Na szczeblu operacyjnym NAI-s związane są z kluczowymi cechami geogra-
ficznymi, politycznymi, demograficznymi lub przemysłowymi AO danego TDW i nie-
koniecznie są one lokalizowane wzdłuż operacyjnych osi prowadzenia natarcia. NAI-s
mogą stanowić również: drugie rzuty frontu lub TDW, odwody, oddziały wydzielone,
dowódca przeciwnika, systemy zautomatyzowanej kontroli wojsk szczebla operacyjne-
go, siły nuklearne średniego zasięgu oraz więź solidarności pomiędzy sojusznikami.
Ruch /manewr/ przeciwnika w bezpośrednim sąsiedztwie kluczowych elemen-
tów przemysłowych i geograficznych może wskazywać na priorytety wysiłku TDW
/TVD/, które są określone /charakterystyczne/ dla danego frontu. Ruch /manewr/ dru-
gich rzutów frontów wskazuje na priorytet wysiłku TDW w stosunku do specyficznej
/określonej/ osi działań operacyjnych. Gotowość i miejsce rozmieszczenia piechoty
może wskazywać na wcześniejszą niż założono chęć użycia broni nuklearnej przez
przeciwnika. Zlokalizowanie dużych ilości wielosilnikowych samolotów na lotniskach
w bezpośrednim sąsiedztwie pułków powietrzno-desantowych, bądź też organicznych
dywizji powietrzno-desantowych frontów, może wskazywać na niebezpieczeństwo
szybkiego przeprowadzenia działań powietrzno-desantowych lub powietrzno-
szturmowych skierowanych przeciwko celom znajdującym się na tyłach zaprzyjaźnio-
nych.
NAI może wiązać się też z rozwojem sytuacji politycznej i socjo-ekonomicznej,
takim jak zmiana aprobaty opinii publicznej wyrażanej w stosunku do celów politycz-
nych i wojskowych przeciwnika oraz chęci narodów zajmujących postawę neutralną
zezwolenia na przelot sił powietrznych.
Wariant zdarzeń wykonywany jest w celu opisania potencjalnego przebiegu
działań przeciwnika o znaczeniu operacyjnym oraz relacji zachodzących między tymi
działaniami. Sztaby J2 TDW powinny przygotować własne warianty przebiegu działań
sił przeciwnika, jak też i warianty przebiegu działań zaprzyjaźnionych - z punktu wi-
dzenia przeciwnika. Po wypracowaniu zrozumienia procesu planowania sztabu radziec-
kiego oraz stylu prowadzenia kampanii przez dowódcę frontu lub TDW przeciwnika,
sztab J2 jest w gotowości do rozważenia sposobu w jaki przeciwnik widzi /lub postrze-
ga/ nasz plan przeprowadzenia kampanii w obszarze TDW.
Linie czasowe, wyrażone w dniach i oparte na doktrynalnych normach ruchu,
pomagają w „wyświetleniu” ruchu /manewru/ przeciwnika zagrażającego nam w całym
AO TDW. Wariantowanie wydarzeń ułatwia J2 opracowanie wymagań wobec środków
253
rozpoznania i zbierania danych szczebla TDW oraz pomaga J3 w wypracowaniu stra-
tegii C3CM. Linie czasowe /na przykład: D-1 i D-2 lub D+1 i D+2/ również są włączo-
ne - odzwierciedlając polityczne, wojskowe oraz ekonomiczne wskazania konfliktu
/opracowane w Światowym Systemie Wskazywania i Monitoringu - bazy organizacyj-
nej dla piątego zadania IEW/ z punktu widzenia decyzji przeciwnika dla zmiany długo-
terminowych zasad postępowania, początkowego okresu mobilizacji oraz ruchu
/manewru/ głównych formacji wojskowych przeciwnika.
Wariantowanie wydarzeń daje w rezultacie identyfikację ważnych zdarzeń i
działań o znaczeniu operacyjnym, które rozważane są w ścisłym powiązaniu
/„tandemie”/ ze stosunkami z sojusznikami, strategicznymi skutkami politycznymi i
wojskowymi, stylem prowadzenia kampanii przez dowódcę przeciwnika oraz punktami
ciężkości. Jest to celem operacyjnej DST. Schemat D-11 jest przykładem DST przeciw-
nika.
SCHEMAT D-11: DST PRZECIWNIKA.
254
DST-s szczebla operacyjnego identyfikują te TAI-s, które związane są ze strate-
gicznymi i operacyjnymi punktami ciężkości, a które zaatakowane - i to niekoniecznie
przy wykorzystaniu systemów destrukcji - spowodują załamanie wysiłków zmierzają-
cych do wykonania celi strategicznych przeciwnika. Operacyjne punkty ciężkości mogą
zawierać w sobie główne formacje wprowadzone do walki, odwody TDW, C3I, LOC-s,
morskie LOC-s oraz informacje o tym, czy dane siły są w stanie rekonstruować te pono-
szone straty. Strategiczne punkty ciężkości mogą obejmować wewnętrzną strukturę oraz
solidarność polityczno - wojskową sojuszu, a także polityczną i psychologiczną chęć
ludzi do uznania słuszności oraz wsparcia celów strategicznych. Perspektywa widzenia
dowództwa szczebla operacyjnego jest z konieczności szeroka i w sposób ciągły kon-
centrująca się na kolejności działań - co ma znaczenie dla wyeksponowania i zadania
klęski operacyjnym i strategicznym punktom ciężkości. Zniszczenie tych źródeł siły jest
podstawą sukcesu i zwycięstwa na szczeblu operacyjnym - zwycięstwa, które jest reali-
zacją celi strategicznych w obrębie danego TDW, tak jak zostały one określone w pla-
nie kampanii.
DST szczebla operacyjnego, które jest graficznym przedstawieniem wkładu
/udziału/ rozpoznania w plan kampanii, przyjmuje TPL-s decyzji - które wiążą decyzję
dowódcy TDW z kolejnością ataku TAI-s - oraz pozostają w relacji do większych ope-
racyjnych i strategicznych punktów ciężkości /są z nimi powiązane/. Podczas gdy na
szczeblu taktycznym intencją /zadaniem/ wskazanych TAI-s jest nakłonienie przeciw-
nika do przyjęcia mniej korzystnego wariantu działania, to intencją /zadaniem/ tych
TAI-s na szczeblu operacyjnym jest załamanie strategicznych celów przeciwnika i osta-
teczne przywrócenie politycznego i wojskowego status quo.
Zdefiniowanie rozpoznania szczebla operacyjnego wskazuje kompleksowe za-
dania sztabu rozpoznania operacyjnego, które są ciągłym procesem identyfikowania
oraz analizy strategicznych i operacyjnych punktów ciężkości. Sukces wysiłku plani-
stycznego dowolnej kampanii i ostateczne załamanie politycznych i wojskowych celów
przeciwnika w TDW - zapoczątkowany jest przez prawidłowe zidentyfikowanie źródeł
siły.
Sztaby rozpoznawcze muszą również przewidywać, kiedy siły przeciwnika
osiągną „kulminacyjny punkt” oraz pomagają w planowaniu głównych działań - co
przyspieszy wystąpienie tych oczekiwanych niszczących rezultatów operacyjnego dzia-
łania zaprzyjaźnionych.
255
Wstępnymi warunkami dla realizacji ostatecznych rozwiązań strategicznych i
operacyjnych są: zbieranie danych, identyfikacja, obejmowanie całości oraz analiza
politycznych, ekonomicznych, psychologicznych, socjologicznych, przemysłowych i
naukowo - technicznych parametrów, a także innych jakościowo rozważań - ponieważ
są one w relacji do TDW; przeciwnik /lub sojusze/; cele polityczne i wojskowe. IPB
szczebla operacyjnego dostarcza metodologicznej struktury /szkieletu/, która pozwoli
ułatwić planowanie i przeprowadzenie zwycięskich kampanii oraz głównych działań w
obrębie danego TDW.
Załącznik E: IPB W DZIAŁANIACH
PRZECIWPOWSTAŃCZYCH /COIN/
Zmodyfikowana forma IPB może zostać wykorzystana aby przedstawić dowód-
cy graficzną ocenę rozpoznawczą w wypadku zaistnienia sytuacji COIN.
UNIKALNE /JEDYNE W SWOIM RODZAJU/ CZYNNIKI W COIN
Wspomniane modyfikacje IPB mają swoje źródło w trzech szczególnie ważnych
czynnikach, które są cechami „wrodzonymi” większości działań COIN:
◊ specyfika zagrożenia ze strony powstańców;
◊ znaczenie oraz dobro populacji cywilnej;
◊ rola narodu, rządu i wojsk państwa będącego gospodarzem.
ZAGROŻENIE POWSTAŃCZE
Powstaniec wmiesza się w populację ludzką oraz będzie wykorzystywał szereg
wariantów taktyki i płaszczyzn przemocy aby uzyskać zakładane cele /propaganda, ter-
roryzm, taktyka działań partyzanckich, przestępstwa, naruszenia przepisów itd./. Pod-
czas, gdy zostały zidentyfikowane ogólne kategorie organizacyjne oraz strategie, to
powstańcy rzadko będą stosować powszechnie znane modele. W działaniach COIN
kluczowe znaczenie dla procesu IPB ma budowanie modelu zagrożenia, który musi być
256
opracowany w oparciu o konkretną sytuację oraz konkretny obszar geograficzny będący
przedmiotem rozważania.
LUDNOŚĆ CYWILNA
Ciągła świadomość czynnika ludnościowego jest krytyczna /szczególnie ważna/
dla długoterminowego sukcesu lub załamania się taktycznych działań COIN. Zadania
Zagranicznej Obrony Wewnętrznej /FID/ będą w szczególności ujmować walkę, wspar-
cie walki oraz działania CSS w pobliżu lub wśród narodu będącego gospodarzem /HN/,
a głównie wśród jego ludności cywilnej. Zasadniczym celem tych działań będzie ochro-
na i zapewnienie bezpieczeństwa ludności oraz utrzymywanie jej w separacji psychicz-
nej i psychologicznej od powstańców. Może by wymagane zachowanie ciągłości reali-
zacji takich wysiłków w zakresie bezpieczeństwa i separacji. Spowoduje to powstanie
uciążliwych ograniczeń w zakresie swobodnego użycia broni oraz wymaga bardzo
ostrożnego wykorzystania sił własnych. Kluczowym czynnikiem skutecznego wykorzy-
stania wojsk podczas działań COIN będzie intensywna analiza podczas IPB wszystkich
aspektów ludności cywilnej, podobnie jak i opracowanie celu IEW, która powoduje
zmniejszenie uwydatnienia wsparcia ogniem pośrednim oraz broni zrzucanych z powie-
trza dla wsparcia pro aktywnego działania rozpoznania i akcji małych jednostek.
RZĄD I WOJSKO NARODU BĘDĄCEGO GOSPODARZEM
Ostateczny sukces w COIN związany jest z HN /narodem - gospodarzem/. Wła-
dze cywilne i wojskowe HN będą głównymi odpowiedzialnymi za działania wojskowe,
problemy cywilne, PSYOP oraz za kontrolę źródeł zaopatrzenia ludności. W wariancie
doskonałym siły USA unikną tych zadań, ale może być od nich wymagane służenie
radą i dostarczenie poparcia. Szczególnie ważna /krytyczna/ dla skutecznej integracji
wysiłku wojskowego USA będzie również wiedza o taktyce wojskowej, prowadzeniu
działań i funkcjach rozpoznania HN-s - w powiązaniu z ich możliwościami oraz ogra-
niczeniami. Konieczna jest wiedza na temat historii naruszania praw człowieka HN-s,
ponieważ techniki pacyfikacji, które łamią prawa człowieka, czy też wprowadzone
przez HN-s do działania siły lub grupy paramilitarne - mogą mieć wpływ na postawę i
poparcie ludności cywilnej oraz mogą one być w konflikcie z polityką USA.
257
PROCES PIĘCIOFUNKCYJNY
Dla konfliktów konwencjonalnych powszechnie stosuje się pięć funkcji procesu
IPB, które pozwalają na skuteczną integrację unikalnych, omówionych powyżej czyn-
ników COIN z wymaganiami modyfikacyjnymi. Te pięć funkcji procesu IPB oraz ich
zastosowanie do COIN omówione jest poniżej.
OCENA OBSZARU POLA WALKI
Podczas realizacji tej funkcji analityk zaczyna zbierać dane w celu spełnienia
podstawowych wymagań wobec rozpoznania w sześciu kluczowych dziedzinach: roz-
poznania sytuacji politycznej, ekonomicznej, socjalnej, geograficznej /demograficznej/,
wojskowej oraz istniejącego zagrożenia. W tym wypadku, podstawowe zasady działania
taktycznego HN oraz ludności opracowywane /analizowane/ są równolegle z pogodą,
przeciwnikiem, terenem i danymi zbieranymi zwykle dla bardziej konwencjonalnych
działań. To podstawowe rozpoznanie musi być odpowiednio dopasowane do specyficz-
nego obszaru pola walki, a w czasie realizacji tej funkcji określane są konkretne AO-s i
AI-s.
Chociaż w konfliktach o średniej i dużej intensywności AO-s dla COIN plano-
wane są przez kolejny wyższy sztab, to stanowią one obszary w których dany dowódca
posiada władzę oraz odpowiedzialność w zakresie prowadzenia działań. AI-s określane
są przez danego dowódcę w rezultacie rekomendacji G2 lub S2. Obydwa te obszary
analizowane są zgodnie z METT-T. W działaniach COIN bardzo ważna jest również
ocena obydwu tych obszarów w zakresie rozszerzającej się aktywności cywilnej i woj-
skowej HN.
IPB powinno pomóc analitykowi odpowiedzieć na dwa podstawowe pytania:
◊ gdzie możemy oczekiwać napotkania przeciwnika?;
◊ gdzie nie możemy oczekiwać jego znalezienia?.
Dane te muszą zostać opracowane z wykorzystaniem różnych zmiennych - w
zależności od intensywności działań powstańczych. Typy oleat oraz kategorie podrzęd-
nych planów /wykresów/ będą różniły się - w zależności od rzeczywistych wymagań
zadania. Pierwszorzędne i jasne opracowanie oleat pozwoli bardziej odzwierciedlić ana-
258
lizę danych w wykorzystywanym systemie graficznego klucza oraz kolorowych sche-
matów na mapach o dużej skali.
ANALIZA TERENU
Ponieważ siły powstańcze są generalnie mniejsze liczebnie niż siły COIN oraz
będą odczuwały brak odpowiedniego wsparcia logistycznego, to będą one zwykle uni-
kały walki pozycyjnej. Będą one zwykle unikały uchwycenia, kontroli czy też obrony
kluczowego - w konwencjonalnym rozumieniu - rejonu. Tak więc szybki ruch /manewr/
pieszo poprzez trudny teren - jest jednym z najlepszych sposobów działania powstań-
ców. Pomimo tego, tradycyjne oleaty połączonych przeszkód będą miały ograniczony
związek z analizą zagrażającego ruchu /manewru/. Najważniejszymi aspektami terenu
dla powstańców będą te, które dają im wsparcie logistyczne oraz zapewniają bezpie-
czeństwo. Wypracowanie wniosków z analizy terenu wymagać będzie szczegółowej
analizy historycznego i aktualnego wyobrażenia o problemie - „w parze” z meldunkami
z rozpoznania.
Teren kluczowy
Chociaż definicja terenu kluczowego /obszar czy też rejon, którego opanowanie
lub kontrola pozwala na uzyskanie wyraźnej przewagi w stosunku do sił przeciwnika/
pozostaje taka sama w działaniach przeciwpowstańczych, jak i w innych działaniach
zbrojnych, to jednak występują znaczne różnice w rozważaniach wiążących się z wybo-
rem terenu kluczowego dla działań przeciwpowstańczych. W działaniach konwencjo-
nalnych inne aspekty, takie jak np. charakterystyka lokalnej ludności oraz źródeł zaopa-
trzenia logistycznego w danym obszarze mają niewielkie, bądź też nie mają żadnego
znaczenia w określeniu terenu kluczowego na tym szczeblu - w rzeczywistości, tego
typu aspekty zwykle rozważane są przez G2 lub S2 po wyborze /określeniu/ terenu klu-
czowego. Z kolei w działaniach przeciwpartyzanckich na określenie - w obrębie całego
obszaru działań - terenu, który jest kluczowy, będą w dużym stopniu wpływały te „inne
aspekty” oraz pełna wiedza S1 na temat tych aspektów i ich wpływu na wykorzystanie
AO zarówno przez siły zaprzyjaźnionych, jak i przeciwnika - co jest podstawą do wy-
boru /określenia/ terenu kluczowego. Na przykład:
259
◊ wieś lub miasteczko, które nie ma żadnego znaczenia taktycznego, ale posia-
da znaczenie polityczne i psychologiczne - jako siedziba rządu prowincji lub
okręgu;
◊ pola ryżowe lub kawowe - szczególnie w porze żniw - mogą mieć bardzo
małe znaczenie taktyczne, ale są one ważne dla egzystencji ludności cywil-
nej;
◊ źródła zaopatrzenia w żywność - jeśli wiadomo jest, że siły partyzanckie ma-
ją bardzo poważne braki w zaopatrzeniu w żywność, a w obrębie danego AO
jest rozmieszczone jakieś źródło żywności /takie jak np. sklep, skład ryżu
itd./, to ze względu na przewagę w stosunku do partyzantów jakiej dostarcza
nam jego posiadanie, może ono stać się terenem kluczowym;
◊ LOC - w takich obszarach jak dżungla czy niezwykłe obszary górskie, często
terenem kluczowym stają się szlaki lub drogi;
◊ źródła zaopatrzenia medycznego - często partyzantom szczególnie potrzebne
są elementy zabezpieczenia medycznego; dlatego też, obszar lub miejsca
rozmieszczenia tych elementów może - ze względu na korzyści jakie daje ich
opanowanie lub kontrola nad nimi, przewagę w stosunku do sił partyzanckich
i zaspokajanie potrzeb wojsk zaprzyjaźnionych /po wyparciu z nich przeciw-
nika/ - stać się terenem kluczowym.
Sytuacja ludności
Ludność jest kluczowym czynnikiem podczas prowadzenia działań COIN. Lud-
ność może dostarczać partyzantom zarówno wsparcia jak i schronienia oraz stanowi
jedyną cechę danego obszaru, która musi zostać zawładnięta, kontrolowana i broniona.
Przy odpowiednim wysiłku rozpoznania danych podstawowych i zbierania danych, G2
lub S2 może rozpocząć klasyfikację ludności w obszarze pola walki i podział na lo-
gicznie ułożone grupy /plemienne, etniczne, polityczne itd./. Z wykorzystaniem oleat
sytuacji /stanu/ ludności ocenione, uaktualnione i graficznie odzwierciedlone zostaną
zachodzące pomiędzy nimi powinowactwa oraz ich wyznania /„wierność”/. Przy uzy-
skiwaniu tego typu informacji G2 lub S2 będzie zwykle polegał na wyższych sztabach
oraz cywilnych agencjach HN lub USA. Schemat E-1 to przykład oleaty sytuacji /stanu/
ludności.
261
Przygotowywana oleata maskowania i osłony identyfikuje te obszary, które mo-
gą zostać wykorzystane do tych celów przez powstańców. Obszary takie mogą pokry-
wać się z nierównościami terenu oraz gęstą roślinnością. Podobnie jak w wypadku
konwencjonalnego IPB, oleata przykrycia przez „baldachim” roślinności wskazuje te
obszary, które stwarzają dogodne warunki do maskowania przed obserwacją z powie-
trza lub z wysokich punktów terenowych. Skuteczność przykrycia przez roślinność mo-
że być bardzo różna, w zależności od pory roku - czy jest to zima, czy też lato; czy jest
to pora deszczowa, czy sucha. Schemat E-2 jest przykładem oleaty maskowania i osło-
ny.
SCHEMAT E-2: PRZYKŁAD OLEATY MASKOWANIA I OSŁONY.
Zdolność przetrwania powstania pod względem logistycznym
262
Przygotowywana jest oleata wskazująca te obszary, które zabezpieczają party-
zantów w żywność i wodę oraz te tereny, które ze względu na ich lokalizację zapewnia-
ją łatwy dostęp do tych zasobów.
Kombinacja /łączenie/ oleat sytuacji ludności, maskowania i osłon mogących
być wykorzystanym przez powstańców oraz oleaty określającej zdolność przetrwania
od względem logistycznym - mogą służyć określeniu obszarów z których prawdopo-
dobnie będą działać powstańcy. Obszary, które zapewniają maskowanie i osłonę, są
zamieszkane przez sprzyjającą bądź też neutralną ludność oraz te, które zapewniają
bezpośredni dostęp do zasobów - mogą być z dużym prawdopodobieństwem traktowane
jako pomagające powstańcom. Obszary te mogą stać się NAI-s dla dalszego zbierania
danych - w celu potwierdzenia lub wykluczenia obecności partyzantów w danym tere-
nie, a wraz z innymi wskazówkami mogą być pomocne w określeniu zamiarów po-
wstańców. Tam, gdzie obszary potencjalnego wsparcia ze strony ludności oraz wsparcia
logistycznego są wyraźnie oddzielone od obszarów stwarzających dogodne warunki do
maskowania i osłony - powstańcy zmuszeni są do przemieszczania się między nimi.
Dwie inne oleaty, jakie przygotowywane są podczas analiz terenu, to: oleata dróg i
szlaków /oleata zdolności przetrwania pod względem logistycznym/ oraz oleata przygo-
towania zasadzek. Schematy E-3 i E-4 są przykładami tych oleat.
Oleata przygotowania zasadzek określa cele, które mogą stać się atrakcyjnym
celem sabotażu lub ataku. Może to obejmować: mosty, elektrownie i linie transmisyjne,
miejsca dogodne do organizacji zasadzek, czy nawet dogodne cele kidnapingu
/porwań/. Obszary takie zaznaczone są na mapie ze szczególnym skierowaniem uwagi
na możliwe drogi podejścia i ucieczki powstańców.
Oleata LOC uwydatnia drogi i szlaki w obszarze operacyjnym. Specjalna uwaga
powinna być zwrócona na te LOC, które mieszczą się w potencjalnych obszarach dzia-
łań powstańców i zapewniają wsparcie istniejącym, bądź też tworzą nowe, obszary
powstania. Niejednokrotnie lotnicze zdjęcia są w stanie wskazać nowe szlaki - poprzez
wykrycie zniszczonej roślinności lub poprzez porównanie aktualnych zdjęć z wykona-
nymi wcześniej. Podczas przygotowywania oleaty LOC, oprócz dróg i szlaków, muszą
również zostać rozpatrzone trasy /szlaki/ wodne - mogące zapewnić powstaniu trans-
port. Schemat E-5 jest przykładem oleaty LOC.
266
Drogi przenikania lub powrotu /w drugą stronę/ rozpoznawane są i określane w
rezultacie przemyślenia innych wojskowych aspektów terenu. Podczas, gdy w działa-
niach konwencjonalnych S2 brygady zwykle rozpatruje drogi dające ilość przestrzeni
wystarczającą przynajmniej dla batalionu, zaś S2 batalionu rozpatruje drogi wystarcza-
jące przynajmniej na rozwinięcie kompanii, to szczególne warunki prowadzenia działań
partyzanckich i przeciwpartyzanckich wymagają odejścia od tych norm.
Ponieważ z natury większość działań własnych będzie działaniami małych jed-
nostek, a akcje partyzanckie powodujące użycie sił kompanii i większych będą raczej
wyjątkiem niż regułą, wobec tego zmianie ulegnie kryterium określania dróg podejścia
zapewniających odpowiednią przestrzeń na manewr.
Zarówno S2 brygady, jak i batalionu muszą zidentyfikować oraz poddać analizie
drogi podejścia plutonu, sekcji, czy też sił wielkości drużyny w głąb obszaru i urządzeń
/zabudowań/ bronionych przez ich jednostki oraz drogi podejścia do tereniu będącego
celem ich działania. Powinno to obejmować analizę obszarów granicznych wykorzy-
stywanych do przerzutu ludzi i sprzętu do lub poza dany HN. W efekcie są one dokład-
nie rozważane wraz z drogami przenikania i powrotu /odzyskania, pozyskania/. Ponie-
waż brygada i batalion często mogą przeprowadzać częściowo niezależne lub połączone
działania, to S2 muszą określić, przeprowadzić selekcję oraz rekomendować nie tylko
naziemne, ale też powietrzne i wodne drogi podejścia. W każdym przypadku mają za-
stosowanie zasady analizy terenu, uwypuklając specyficzne, szczególne cechy terenu -
wymagane dla prowadzenia działań przez małe jednostki.
Żadna droga podejścia nie może być w zwyczajny sposób pominięta - poprzez
stwierdzenie, że teren wydaje się nie do przejścia. W rzeczywistości, drogi podejścia
przez trudny i wydający się nie do przejścia teren stwarzają zwykle możliwości uzyska-
nia przez siły partyzanckie jak największego zaskoczenia. Ogólne drogi podejścia mogą
czasem zostać ustalone w wyniku studiowania oleaty sytuacji ludnościowej.
Prawdopodobne jest, że w wielu wypadkach ruch ludzi oraz dostawy zaopatrze-
nia mogą odbywać się poprzez obszary zamieszkałe przez ludność sympatyzującą z
powstańcami. S2 powinien pamiętać, że podobnie jak w działaniach konwencjonalnych,
mapa analizy - wykorzystywana do określenia dróg podejścia - musi być uzupełniona
aktualnymi wiadomościami z rozpoznania naziemnego i bieżącą analizą myślową z
wykorzystaniem wyobraźni. Schemat E-6 jest przykładem oleaty dróg przenikania i
odzyskania /pozyskania/.
268
ANALIZA POGODY
Dla konfliktów o małej, średniej i dużej intensywności będą ogólnie miały za-
stosowanie te same rozważania oraz oleaty dotyczące pogody. Na przykład wciąż bę-
dzie miało zastosowanie określenie wpływu pogody na: obserwację i pole ostrzału,
kamuflaż, LZ-s dla śmigłowców oraz na osie optyczne dla sprzętu radiowego i radaro-
wego.
Wnikliwa wiedza na temat warunków klimatycznych, podobnie jak zwykła oce-
na krótkoterminowych prognoz pogody, ma zasadnicze znaczenie dla odpowiedniego
określenia przez S2 wpływu warunków pogodowych na zadanie jednostki. W obszarach
o dużych sezonowych zmianach klimatycznych, rozpoznanie pogody przeprowadzone
podczas jednego sezonu może okazać się praktycznie bezużyteczne w innych okresach.
Jednakże analiza warunków meteorologicznych oparta na obserwowanej i przewidywa-
nej pogodzie oraz rozpoznaniu warunków atmosferycznych - musi być prowadzona w
sposób ciągły, podobnie jak prognozy, aby zapewnić ich bieżącą przydatność.
Istota taktyki partyzanckiej i przeciwpartyzanckiej zawiera się w prowadzeniu
akcji bojowych o niezmiernie małym zasięgu. Jednak wiedza o wpływie pogody oraz
oświetlenia na warunki widoczności, jest szczególnie ważna dla planowania i prowa-
dzenia tych działań. G2 lub S2 próbuje dokładnie określić warunki widoczności w kon-
kretnych porach dnia i w konkretnym rodzaju terenu. Aby potwierdzić ocenę wpływu
pogody na warunki widoczności, G2 lub S2 przeprowadzają rozpoznanie reprezenta-
tywnych obszarów terenu w różnych warunkach meteorologicznych - szczególnie pod-
czas okresów zmierzchu w obszarach nadmorskich.
Mobilność /manewrowość/ ma podstawowe znaczenie podczas prowadzenia
działań ofensywnych - zarówno dla sił partyzanckich, jak i przeciwpartyzanckich. Wie-
dza na temat wpływu pogody na możliwości poruszania się ./manewru/ wpływa na cha-
rakter działań i czas ich prowadzenia. Partyzanci opierają się zazwyczaj głównie na
ruchu pieszo, na małych statkach, czy też na „transporcie zwierzęcym”. Wobec tego,
wpływ pogody na poruszanie się pojazdów kołowych i gąsienicowych oraz na ruch po-
wietrzny i lądowo-wodny ma zwykle dużo większe znaczenie dla sił przeciwpowstań-
czych. Chociaż negatywne warunki pogodowe często bardziej powstrzymują siły prze-
ciwpartyzanckie niż partyzantkę przeciwnika /np. wylewanie rzek i strumieni/, to two-
rzenie się, czy też zwiększanie obszarów bagien i mokradeł - poważnie ogranicza zdol-
269
ności manewrowe /ruchu/ partyzantów. Inne czynniki pogodowe, jakie powinien rozpa-
trzeć G2 lub S2 obejmują - co następuje:
◊ Partyzanci zwykle wykorzystują złą pogodę i ciemności dla tworzenia swojej
taktycznej przewagi. Warunki te ograniczają skuteczność prowadzenia przez
siły rządowe: obserwacji, ognia bezpośredniego, wsparcia lotniczego oraz ar-
tylerii - wszystkich czynników, które działają na korzyść sił COIN.
◊ Pogoda może wpływać na dostęp do źródeł zaopatrzenia w żywność, takich
jak zbiory, czy zwierzęta domowe.
◊ Wykorzystywanie przez powstańców schowków na zaopatrzenie w często za-
lewanych obszarach napotyka na poważne utrudnienia.
◊ Aby zapewnić maksymalne opróżnienie terenu z powstańców, koncentracje
/wysiłki/ mające wprowadzić przeciwnika w błąd planowane są w przewidy-
wanych okresach dobrej pogody.
◊ Przez złą pogodę mogą zostać ograniczone plany działań cywilnych czy
PSYOP.
◊ Zła pogoda będzie degradować słabe sieci dróg - powszechne w większości
obszarów działań /aktywności/ powstańców.
OCENA ZAGROŻENIA
W celu stworzenia dokładnego modelu zagrożenia ocena zagrożenia w działa-
niach COIN musi rozpocząć się wcześnie i objąć szeroki zakres czynników. Czynniki te
obejmują wszystkie aspekty przywództwa, celów działań, organizacji, taktyki, zaopa-
trzenia zewnętrznego, warunków czasowych oraz środowiska - w stosunku do działań
powstańczych. Ogólnie - niewykonalne - w stosunku do działań COIN są opracowywa-
ne zwykle podczas realizacji funkcji oceny zagrożenia - warianty doktrynalne. Nie
można przez to rozumieć, że siły powstańcze nie mają żadnych taktycznych zasad dzia-
łania /doktryn/. Oznacza to tylko, że ich taktyka nie nadaje się do tworzenia wariantów
doktrynalnych. Pomimo braku regulaminu prowadzenia działań powstańczych
/„doktryny powstańczej”/ jesteśmy w stanie te działania wariantować. Powinny zostać
podjęte wszystkie możliwe wysiłki podczas procesu oceny zagrożenia, aby zidentyfi-
kować jakieś wzorce taktyki działań powstańców oraz aby określić konkretne cele, któ-
270
re mogą być w dalszym toku rozważań analizowane i wykorzystywane w procesie inte-
gracji zagrożenia.
Przeciwnik
Po rozpatrzeniu aspektów terenu i pogody, S2 musi rozważyć trzeci składnik
rozpoznania bojowego - przeciwnika. Taktyka partyzancka charakteryzuje się zazwy-
czaj prowadzeniem działań przez małe jednostki na dużych obszarach, stosowaniem
technik ofensywnych typu „uderz i uciekaj” oraz stosowaniem wycofania i rozproszenia
zamiast prowadzenia obrony terenu. Chociaż partyzanci, jak każdy inny przeciwnik,
ogólnie - posiadają możliwości atakowania, prowadzenia obrony, wycofania i wzmoc-
nienia, to jednak możliwości te mogą zostać wprowadzone w życie sposobami i środ-
kami pozostającymi w znacznej niezgodzie /sprzeczności/ z tymi które znajdują zasto-
sowanie w wojnie konwencjonalnej.
Podstawowe dane na temat zagrożenia.
G2 lub S2 muszą traktować przeprowadzenie szczegółowego studium ogólnego
organizacji i taktyki sił partyzanckich oraz przeprowadzenie tegoż studium w stosunku
do konkretnych sił partyzanckich przeciwnika, przeciwko któremu dana jednostka wal-
czy czy też przewiduje, że będzie zaangażowana - jako pierwszy krok przygotowania
procesu rozpoznania przeciwnika jakim są siły partyzanckie. Podobnie jak w wojnie
konwencjonalnej: skuteczność planowania i ukierunkowanie wysiłku zbierania danych
przez G2 lub S2, proces przetwarzania danych o przeciwniku oraz wykorzystanie wy-
padkowych danych w ocenie całości - zależy od stopnia znajomości przez G2 lub S2
taktyki oraz technik działania przeciwnika.
Przed podjęciem działań w określonym AO - G2 lub S2 musi przestudiować
podręczniki polowe /FM/ i inne teksty dotyczące ogólnej problematyki prowadzenia
działań partyzanckich oraz zapoznać się ze specjalnymi studiami problemu i materiała-
mi dotyczącymi konkretnych sił partyzanckich będących przedmiotem analiz. Rozpo-
częcie prowadzenia działań partyzanckich zmusza G2 lub S2 - w wyniku poczynionych
własnych obserwacji i doświadczeń - do ciągłej korekty poczynionych studiów nad
przeciwnikiem. Wiedza na temat przeciwnika uzyskana w wyniku osobistych obserwa-
271
cji ma bardzo duże możliwości wykorzystania i posiada dużą wagę - tylko wtedy - jeśli
oparta jest na solidnych podstawach zrozumienia podstawowych koncepcji i zasad pro-
wadzenia wojny partyzanckiej.
Potencjał /siła/
Większość sił partyzanckich nie daje się dopasować do ujętych w dokumentach
wzorców, które przywykliśmy uznawać w stosunku do zorganizowanych jednostek
wojskowych o konkretnej sile. Zamiast tego, w siłach partyzanckich istnieje tendencja
dopasowywania ich komórek organizacyjnych do sprostania wymaganiom konkretnej
operacji /przynajmniej do ostatniej fazy powstania, kiedy to siły partyzanckie oraz ich
komórki organizacyjne zostaną ujęte w ogólnie przyjęty wzór/.
Siły partyzanckie mogą odpowiadać kategoriom zorganizowanych jednostek
wojskowych /na przykład: drużynom, sekcjom, plutonom itd./ - jeśli ich struktura jest
nam znana lub jeśli takie ich rozliczanie dostarczy znaczących informacji pomocni-
czych dla dowódcy lub innych członków danego sztabu. W innym wypadku, siły party-
zanckie mogą być rozliczane w kategorii ogólnej - ich liczby lub liczby jednostek o
konkretnej sile. Wszystkie rodzaje broni zespołowej o których wiemy, że mogą znajdo-
wać się na wyposażeniu sił partyzanckich należy traktować jako środki indywidualne.
Ocena możliwości zagrożenia
Po zebraniu wszystkich dostępnych informacji na temat partyzantów, G2 lub S2
ocenia - co przeciwnik jest w stanie wykonać. Niektórymi z możliwości przeciwnika - o
dużym znaczeniu - które G2 lub S2 musi rozpatrzeć pod względem prawdopodobień-
stwa ich zaistnienia, są możliwości powstańców w zakresie:
◊ prowadzenia sabotażu, a jeśli może on być prowadzony - to na jaką skalę;
◊ ataku na bronione pozycje;
◊ użycia środków pośredniego wsparcia ogniowego;
◊ bezpośredniego związania walką sił rządowych;
◊ zbierania informacji;
◊ wykorzystania min oraz pułapek minowych przeciw sile żywej.
272
Podczas tej fazy IPB G2 lub S2 przygotowuje SITMAP powstania, która jest
jedną z dwóch map lub oleat, które mogą zostać wykorzystane - tą drugą jest mapa wy-
darzeń. Mapa wydarzeń obejmuje wszystkie relatywnie ważne, a zarazem dostępne in-
formacje o powstaniu - takie jak informacje o rozmieszczeniu obozów powstańczych,
obszarze lub granicach działania jednostek powstańczych oraz o wykorzystywanych
szlakach. Mapa wydarzeń podlega modyfikacjom, gdy nastąpią zmiany położenia
/„ruchy”/ sił powstańczych lub gdy zmianie ulegną ich możliwości. Większość infor-
macji wykorzystywanych do przygotowywania lub uaktualniania SITMAP powstania
/patrz FM 34-3/ będzie opierać się na mapie wydarzeń. Zależnie od poziomu aktywno-
ści w danym obszarze, aby dokonać bezpośredniego porównania - dobrym rozwiąza-
niem może być położenie mapy wydarzeń /oleaty/ na danej SITMAP.
W tym czasie G2 lub S2 ponownie poddaje analizie lokalną ludność cywilną.
Chociaż nie stanowi ona konkretnie sprecyzowanego zagrożenia, to jasne zrozumienie
aspektów tej ludności - ponad to, co uwzględnione jest na oleacie sytuacji ludności -
jest bardzo potrzebne. G-2 lub S2 wyciąga wnioski z dostępnych danych o lokalnej kul-
turze, obyczajach, ekonomice czy też różnych innych czynnikach typowych dla ludno-
ści cywilnej, a które potrzebne są do dostarczenia ocen - jak w najlepszy sposób „wy-
grać” /przeciągnąć na swoją stronę/ ludność lub aby ocenić wpływ określonych działań
na dany obszar.
INTEGRACJA ZAGROŻEŃ
Wszystko, co obecnie wiemy na temat zagrożenia jest teraz integrowane z wyni-
kami analizy terenu, pogody oraz ludności. Integracja zagrożeń wiąże doktrynę prze-
ciwnika z terenem, pogodą i ludnością - aby określić gdzie i kiedy powstańcy mogą
wykazać konkretną aktywność w celu „wsparcia wykonania ich zadania” /osiągnięcia
celu działania/. Właśnie podczas integracji zagrożenia opracowywane są dwa elementy
służące wspomaganiu procesu podejmowania decyzji - wariant sytuacji i NAI-s. Ogólne
informacje potrzebne do opracowania wariantu sytuacji rozpatrywane są po przybyciu
na miejsce prowadzenia działań. W tym właśnie wariant sytuacji różni się od tegoż wa-
riantu, ale przygotowywanego w procesie IPB dla działań konwencjonalnych. Od tego
czasu, podczas działań COIN, nie opracowywuje się już żadnych wariantów doktrynal-
nych - wariant sytuacji nie będzie opierał się na ugrupowaniu sił lub na ich sposobach
273
manewrowania, lecz na formach aktywności tych sił: gdzie i kiedy określona forma
aktywności ma miejsce oraz gdzie będą musiały znajdować się siły partyzanckie, aby
uzyskać możliwość prowadzenia działań według określonego sposobu. Informacje te
będą opierały się na wiedzy o możliwościach lokalnej grupy partyzanckiej oraz na za-
obserwowanych w określonym czasie tendencjach działań, które wskazują gdzie i kiedy
będzie ta grupa działać.
Pierwszym krokiem jest rozpoznanie znaczącej akcji lub serii działań /zdarzeń/,
jakie ci powstańcy mogą chcieć przeprowadzić. Na przykład, czy powstańcy:
◊ przeprowadzą bezpośredni atak przeciwko stałemu obiektowi?;
◊ będą próbowali izolować miasto lub region?;
◊ będą próbowali „sparaliżować” region pod względem ekonomicznym?;
◊ użyją sabotażu do osiągnięcia celi powstania?.
Każde z tych zdarzeń wymaga różnego typu broni, wyszkolenia i taktyki. Każdy po-
ważny, długoterminowy wysiłek zmierzający do załamania ekonomii obszaru przy uży-
ciu sabotażu, wymagałby dodatkowego szkolenia powstańców oraz materiałów wybu-
chowych, a od analityka wymagałby rozważenia prawdopodobnych celów ataków po-
wstańców. Każda próba bezpośredniego ataku, a nie tylko nękania, jakiegoś bronionego
miasteczka wymagałaby: bardziej konwencjonalnej organizacji wojskowej, lepszej
łączności, zaawansowanych sposobów ukrywania zaopatrzenia oraz - prawdopodobnie -
środków do prowadzenia ognia pośredniego. Rozpatrując możliwości przeprowadzenia
takich działań powstańcy potrzebowaliby obszernych wiadomości z rozpoznania.
Wariant sytuacji służący analizie możliwych poważnych ataków powstańców na
określony, broniony obszar - wymagałby wyznaczenia przynajmniej następujących
punktów:
◊ dogodne miejsca na organizowanie zasadzek - na własnych drogach podejścia
do danego obszaru;
◊ możliwe pozycje uderzeniowe /do rozpoczęcia ataku/;
◊ możliwe rozmieszczenie moździerzy, w obrębie ich zasięgu - obejmującego
cel;
◊ drogi powstańców do pozycji uderzeniowych lub w okolice celów;
◊ drogi ucieczki po wykonaniu ataku.
Aktywność przed atakiem może obejmować /objawiać się poprzez/:
− zwiększony wgląd w obszar przez powstańców;
274
− wzmożone ruchy sił powstańczych;
− zintensyfikowanie gromadzenia zapasów;
− ponowne zajęcie lub ponowne sprawdzanie obozów założonych w obrębie
jednego do dwóch dni marszu do celu.
Jedną z rzeczy o których należy pamiętać w czasie przygotowywania wariantu
/wzorca/ sytuacji jest to, że niejednokrotnie powstańcy będą prowadzili kilka typów
działań w obrębie danego obszaru - i tylko poprzez analizę wzorca G2 lub S2 będzie w
stanie zidentyfikować, gdzie powstańcy skupili główny wysiłek swoich działań.
Wariantowanie sytuacji identyfikuje i analizuje znaczące wydarzenia na polu
walki oraz przejawy aktywności przeciwnika, które stanowią wskazówki co do prawdo-
podobnego przebiegu jego dalszych działań. W wyniku analiz terenu oraz wariantowa-
nia sytuacji ustalane są NAI-s. Na podstawie mapy zasadzek - NAI-s są potencjalnymi
miejscami ich /zasadzek/ organizacji przez powstańców. Kombinacja oleaty maskowa-
nia i ukryć, wsparcia logistycznego oraz sytuacji ludności - wskazuje na potencjalne
obszary rozmieszczenia obozów powstańców, które również stanowią NAI-s. Drogi,
charakterystyczne cechy terenowe czy obozy powstańcze w danym obszarze stają się
NAI-s na podstawie wariantu sytuacji.
Podobnie jak w wypadku wariantu /wzorca/ doktrynalnego - DST ogólnie nie
będzie wykorzystywane. Jednakże ważne będą TAI-s oparte na NAI-s. Na przykład: G2
lub S2, którego jednostka przemieszcza się wzdłuż jakiejś drogi, będzie miał wcześniej
rozpoznane i określone jako NAI-s potencjalne miejsca zasadzek na tej drodze. Miejsca
te będą obszarem zainteresowania środków rozpoznawczych zarówno przed jak i w
czasie wykonywania marszu. Będą one również uzgodnione jako TAI-s z FSO /oficer
wsparcia ogniowego/ oraz z G3 lub S3. Jeśli w obrębie danego TAI została stwierdzona
aktywność powstańców, wówczas dowódca ma możliwość podjęcia decyzji co do dal-
szego w związku z tym postępowania. Należy zachować szczególną ostrożność i upew-
nić się, że określona działalność jest związana z powstaniem, a nie z cywilami.
Podczas tej fazy ustalane są również TVA-s. Rozpoznawane są HVT-s i mogą
one obejmować CP-s oraz elementy logistyczne. Ocena specyficznych możliwości po-
wstania jest bezpośrednio ukierunkowana na rozpoznanie konkretnych HVT-s. Na
przykład: jeśli istnieje duże zagrożenie sabotażem, HVT-s mogą stać się miejsca roz-
mieszczenia materiałów wybuchowych lub obszary, w których mógłby być prowadzony
trening pod względem przygotowania do sabotażu. HVT-s mogą stać się również poje-
275
dyncze osoby. Obejmować to może osoby, których porwanie lub śmierć w znaczący
sposób obniżyłoby przywództwo danych grup powstańczych oraz ich możliwości w
zakresie szpiegostwa, kontroli ludności, czy też prowadzenia działań.
PODSUMOWANIE
IPB jest bardzo ważnym czynnikiem pozwalającym na przygotowanie rozpo-
znania w taki sposób, aby odpowiadało ono celom dowódcy. Gdy rozpoznanie stanie w
obliczu dużych AO, ograniczonej liczby manewrujących jednostek i ograniczonych
środków zbierania danych, wówczas dowódca musi polegać na IPB - aby otrzymać w
pełni ostry obraz pola walki. W celu zapewnienia dowódcy dużej elastyczności i podję-
cia bezzwłocznych działań przeciwko przeciwnikowi - G2 lub S2 muszą określić, tak
dokładnie, jak tylko jest to możliwe, lokalizację elementów powstańczych. Podobnie,
jak w wypadku konfliktów o średniej i dużej intensywności, IPB musi być uaktualniane
w sposób ciągły - aby pozwolić dowódcy działać bez zbędnej zwłoki.
Załącznik F: ELEKTRONICZNE PRZYGOTOWANIE POLA WALKI - /EPB/
EPB oraz wariantowanie elektroniczne są integralnymi składnikami wysiłku
IPB. Informacje EW i SIGINT integrowane są z wariantami sytuacji, zdarzeń, ustale-
niami regulaminowymi oraz z potrzebami wsparcia decyzji, które opracowane są w
procesie IPB. Wariantowania IPB i EPB wykonywane są aby odzwierciedlić graficznie
stan sił przeciwnika oraz ich możliwości, słabe punkty przeciwnika, a także aby opisać
możliwości użycia systemów elektronicznych w całym obszarze działania dla:
◊ elektronicznych przedsięwzięć zabezpieczających przed działaniem przeciw-
nika;
◊ C2 /command, control/;
◊ nadzoru /inwigilacji/;
◊ wykrywania celi;
◊ manewru;
◊ zarządzania bliskim wsparciem lotniczym i przestrzenią powietrzną.
276
SIGINT, EW oraz informacje elektronooptyczne są połączone w całość z DST-s
aby wspomagać dowódców oraz ich sztaby w procesie podejmowania decyzji przez
wskazywanie i opisywanie szczególnie ważnych /krytycznych/ punktów na polu walki
oraz identyfikowanie opłacalnych celi - które to informacje, jeśli zostana wykorzystane,
spowodują, że własne siły uzyskają jakąś przewagę. Na szczeblu korpusu i poniżej EPB
jest połączonym wysiłkiem sekcji zbierania danych ze wszystkich źródeł /ASAS/, sekcji
walki radioelektronicznej /EWS/ w dywizyjnym centrum działań taktycznych /DTOC/
oraz elementu technicznej kontroli i analizy /TCAE/. EPB wykonywane jest jako część
początkowego wysiłku IPB pod nadzorem G2 lub S2.
ZASADY POSTĘPOWANIA ORAZ ODPOWIEDZIALNOŚĆ
Początkowe wysiłki IPB obejmujące opracowanie wariantów sytuacji, doktryny
/zasad działania przeciwnika/ oraz przewidywanego układu zdarzeń, a także rozpo-
znawcza część DST-s - uzupełniane są przez ASPS. Sekcja WRE z elementu wspiera-
jącego DTOC integruje z tymi wariantami dane z SIGINT i EW - w takim stopniu
szczegółowości aby zaspokoić potrzeby priorytetów w określaniu celi oraz wskazać
punkty systemów EW przeciwnika decydujące o możliwości ich działania / „śmiertel-
ne”/. DST jest następnie przesyłane wraz ze zmodyfikowaną oleatą / „overlay”/ połą-
czonych przeszkód /MCOO/ do podległych elementów, w tym do batalionu rozpozna-
nia wojskowego /MI/, gdzie są one znów „filtrowane” - tak aby odpowiadały
/wychodziły naprzeciw/ funkcjonalnym wymaganiom zadania. Jeśli wysiłek związany
ze zbieraniem danych wymaga znormalizowanego kompletu NAI-s dla wszystkich zbie-
rających informacje, do batalionu MI może zostać przekazane ET. Chociaż podstawowe
dane SIGINT i EW w TCAE są o wiele obszerniejsze niż podstawowe dane ASPS i
EWS-s, to TCAE będzie zwykle dokonywać przeglądu wariantów otrzymanych z
ASPS. Podczas tego przeglądu TCAE będzie dokonywać „filtracji” tych wariantów
/dostosowania do własnych potrzeb/ poprzez dodanie dodatkowych, podstawowych
informacji z SIGINT i EW. Tak zanalizowane i posegregowane warianty będą później
pomocne TCAE w określaniu celi EW oraz w działaniach prowadzonych przez SIGINT
i EW. Chociaż dane SIGINT i EW otrzymywane w ramach ASPS i EWS są zwykle
wystarczające dla możliwego do podjęcia początkowego procesu wariantowania IPB -
277
to jednak w konkretnych sytuacjach EWS może wymagać dodatkowych informacji z
TCAE aby zapoczątkować /przygotować/ proces IPB.
OCENA OBSZARU POLA WALKI
Proces IPB rozpoczyna się od oceny obszaru pola walki /BAE/. W czasie tej
fazy określane są dla jednostki: obszar działania i obszar zainteresowania. Obszar dzia-
łania wyznaczany jest przez wyższe dowództwa i jest on taki sam zarówno dla manew-
ru, jak i działań EW. Obszar zainteresowania określa dowódca po przedstawieniu pro-
pozycji przez G2 lub S2. Aby określić fizyczne ograniczenia, bądź też granice tego ob-
szaru G2 lub S2 rozważa wszystkie wymiary pola walki - włączając wymiar elektro-
niczny.
ANALIZA TERENU
Drugim krokiem w procesie IPB jest pociągająca za sobą specjalne rozważania
dotyczące działań SIGINT i EW - analiza terenu. Dodatkowo, oprócz rozważania moż-
liwości prowadzenia obserwacji wzrokowej i pola rażenia środków do prowadzenia
ognia bezpośredniego, analityk musi rozważyć elektroniczną oś optyczną /LOS/ charak-
terystyczną dla danego obszaru. Przez włączenie analizy elektronicznej LOS do opra-
cowania MCOO, G2 lub S2 jest w stanie określić prawdopodobny plan manewru oraz
rozmieszczenie elementów wsparcia ogniowego przeciwnika, a także rozmieszczenie
środków emitujących energię /środków łączności i innych/ współpracujących z elemen-
tami C3 reprezentującymi: stanowiska dowodzenia, stacje radiolokacyjne / „radary”/
kierowania ogniem, węzły łączności itp. Analiza LOS będzie również pomagać G2 lub
S2 w określaniu najbardziej prawdopodobnej lokalizacji systemów elektronicznej inwi-
gilacji przeciwnika i jego elektronicznych przedsięwzięć zabezpieczających przed dzia-
łaniem strony przeciwnej. Wykorzystując te elementy do analizy sytuacji, zdarzeń, de-
cyzji - analityk jest w stanie wskazać te punkty naziemne, które przeciwnik prawdopo-
dobnie wykorzysta dla potrzeb łączności, lub potrzeb innych /nie związanych z łączno-
ścią/ emitorów, takich jak stacje radiolokacyjne / „radary”/ wykrywania celi i kierowa-
nia ogniem oraz dla systemów: elektronicznej inwigilacji pola walki /rozpoznanie
„łącznościowe”- COMINT i rozpoznanie elektroniczne - ELINT/ i systemów elektro-
278
nicznych do zakłócania /blokowania/ pracy środków strony przeciwnej. Podobnie, wy-
korzystanie tych elementów analizy elektronicznej LOS do wariantowania sytuacji,
wydarzeń i DST - pomoże dowódcy, G2 lub S2, oficerowi wsparcia ogniowego /FSO/
lub elementowi wsparcia ogniowego /FSE/ oraz innym oficerom sztabu i elementom
funkcjonalnym jednostki w: zaopatrzeniu się w środki anty-SIGINT i anty-MASINT, w
określeniu gdzie rozmieścić własne środki łączności /emitujące energię elektromagne-
tyczną/ aby maksymalizować ich możliwości działania, a jednocześnie wykluczyć bez-
pośrednią LOS z systemami zakłócania ECM oraz środkami wsparcia walki radioelek-
tronicznej /ESM/ przeciwnika, a także pomoże w maksymalizowaniu skuteczności od-
działywania własnych systemów wykrywania celi i kierowania ogniem / „kontroli
ognia”/ oraz w maksymalnym podniesieniu efektywności własnych środków i działań
ECM i ESM.
ANALIZA POGODY
Trzeci krok procesu IPB - analiza pogody - jest zwykle prowadzona równocze-
śnie z analizą terenu. Dowódca musi rozważyć wpływ pogody na rozmieszczenie oraz
wykorzystanie systemów łączności i innych /nie związanych z łącznością/ jednostek
ESM i ECM - zaprzyjaźnionych i przeciwnika. Musi również zostać rozważony poten-
cjalny wpływ pogody na widmo elektromagnetyczne. Podobnie jak w czasie rozpatry-
wania manewru, pogoda będzie wpływała na możliwość poruszania się na przełaj oraz
na rozmieszczenie elementów łączności i innych /wykorzystujących energię elektroma-
gnetyczną/ urządzeń. Ekstremalnie gorące i zimne temperatury - wpływają na czuły
sprzęt elektroniczny oraz wydajność obsług. Kurz i wilgotność powodują uszkodzenia
łączy elektronicznych oraz psucie się wewnętrznych komponentów elektronicznych.
Wyładowania elektryczne w czasie burz powodują wysoka intensywność fal EM - co z
kolei może spowodować przepalanie przekaźników i obwodów. Nowoczesne mikro-
przewody są szczególnie podatne na zniszczenie przez fale EM. Na wszystkie typy
środków łączności HF /wysokiej częstotliwości/ i VHF /bardzo wysokiej częstotliwości/
może mięć ujemny wpływ światło słoneczne. Wiejący kurz, deszcz, śnieg czy też
mżawka powodują zmniejszenie efektywności stacji radiolokacyjnych / „radarów”/
wczesnego ostrzegania, kontroli ruchu / „zbliżania”/ naziemnego oraz kierowania
279
ogniem / „kontroli ognia”/ - do różnego poziomu, zależnie od konkretnych warunków
oraz charakterystycznych cech systemu.
OCENA ZAGROŻEŃ
Czwarty krok procesu IPB - ocena zagrożeń - pociąga za sobą opracowanie pod-
stawowych danych o zagrożeniu, ocenę możliwości przeciwnika, stworzenie rejestrów
wzorców /wariantów, schematów/ regulaminowych oraz rejestrów i „overlays” wzor-
ców /wariantów, schematów/ węzłów elektronicznych i elektrooptycznych. Z punktu
widzenia SIGINT i EW - ocena zagrożeń pociąga za sobą opracowanie obszernych da-
nych do „elektronicznego” rozkazu bojowego i oceny zagrożeń oraz przeprowadzenie
szczegółowej oceny możliwości przeciwnika w zakresie łączności i innych środków
/wykorzystujących energię elektromagnetyczną/, a także możliwości przeciwnika w
zakresie prowadzenia walki radioelektronicznej. Dane bazowe zawierają zawierają re-
gulaminową liczbę i rodzaje środków łączności oraz innych środków emitujących ener-
gię i reprezentujących funkcjonalne węzły takie jak stanowiska dowodzenia, miejsca
rozmieszczenia środków podsłuchu naziemnego /GCI/, systemy elektronicznej inwigi-
lacji oraz ECM - środków jakie występują na każdym szczeblu organizacyjnym prze-
ciwnika i w każdej jednostce. Po skompletowaniu, na tyle na ile jest to tylko możliwe,
danych do „elektronicznego” rozkazu bojowego i po dokładnej ocenie możliwości prze-
ciwnika - informacje te integrowane są z wariantami /wzorcami/ regulaminowymi.
WZORCE /WARIANTY, SCHEMATY/ REGULAMINOWE
Wzorce /warianty/ regulaminowe przekształcają wszystkie typy informacji o
przeciwniku do rozkazu bojowego w obraz graficzny. Opisują one szerokość, głębokość
oraz linie rozgraniczenia ugrupowania przeciwnika i przedstawiają jak przeciwnik
mógłby wykorzystać swoje siły wraz ze związanymi z nimi emitorami elektronicznymi
oraz systemami inwigilacji i zakłócania, jeśli nie byłyby one uzależnione od terenu.
Wzorce /schematy/ opisujące węzły EM przeciwnika opierają się i zbiegają w czasie z
wariantami /wzorcami/ doktrynalnymi, opracowanymi dla różnych typów działań prze-
ciwnika, takich jak: atak, obrona doraźnie i zawczasu przygotowana oraz pościg. Wa-
rianty te /wzorce/ dostarczają podstawy do określenia EM sygnatur jednostek bojowych
280
i wsparcia przeciwnika, urządzeń C2 oraz stacji zagłuszających ugrupowanych do dzia-
łania przeciwko zaprzyjaźnionym. Wzorce /warianty/ regulaminowe przygotowywane
są przed rozpoczęciem działań wojennych i umiejscawiane w rejestrze regulaminowych
wzorców /wariantów/. Po rozpoczęciu działań wojennych wzorce opisujące węzły elek-
troniczne wykorzystywane są i koncentrują się na wskazywaniu celi EW oraz nakazy-
waniu działania SIGINT i ESM /środków elektronicznego wsparcia walki/ , a także do
nadawania priorytetów wysiłkom.
OPRACOWANIE WZORCA /WARIANTU/ REGULAMINOWEGO
EWS z DTOC elementu wsparcia dostarczy informacji o SIGINT i EW prze-
ciwnika - wymaganych dla opracowania wzorców /wariantów/ i pomoże analitykom
ASPS w zintegrowaniu tych informacji z innymi rozkazami bojowymi /OB/ w czasie
opracowywania tych wzorców. Wytwarzanie wzorców /wariantów/ oraz uzupełnianie
ich rejestru dokonywane jest pod nadzorem G2 lub S2, który w sposób ciągły inspek-
cjonuje rejestr, aby upewnić się, że zostały uwzględnione najnowsze i najbardziej aktu-
alne, dostępne informacje o doktrynie /zasadach działania/ przeciwnika. Zwykle, osob-
ne wzorce /warianty/ zawierają informacje o emiterach łączności, a osobne o innych.
Pomimo, że w ten sposób powstają dwa wzorce dla tej samej, będącej właśnie przed-
miotem oceny, funkcji - pomaga to jednak uniknąć zamazania obrazu na każdym z
wzorców. Wzorce uwzględniają liczbę i typ emitorów związanych z każdym węzłem
elektronicznym przeciwnika. Poziom szczegółowości oraz klasyfikacja tych wzorców
zależy od wymagań dowództwa. Schematy F-1, F-2 - przedstawiają przykłady wzorców
teoretycznych /doktrynalnych/ z emitorami łączności oraz z innymi emitorami.
WZORCE /WARIANTY, SCHEMATY/ WĘZŁÓW ELEKTRONICZNYCH
TCAE odpowiada za szczególnie ważną / „krytyczną”/ analizę węzłów łączności
i innych środków wspierających działania SIGINT bazujących na jednym źródle
/informacji/. Analiza TCAE jest bardziej szczegółowa niż analizy węzłów wykonywane
przez ASPS i EWS, które ograniczają się do elektronicznej identyfikacji węzła - wspie-
rając opracowanie sytuacji oraz określanie celu. Elektroniczne wzorce /warianty/, wy-
tworzone jako rezultat pracy TCAE są bardziej szczegółowe niż wyprodukowane przez
281
ASPS i EWS, ale nie są koniecznie wymagane przez sekcje ASPS i CM&D, jeśli nie
znajdują możliwości wykorzystania do specyficznych PIR i IR. Pomimo, że TCAE po-
siada dostęp do rejestru wzorców utrzymywanych w dobrym stanie przez ASPS, to jed-
nak informacje przedstawiane na produktach /wynikach pracy/ ASPS nie są wystarcza-
jąco szczegółowe aby sprostać analitycznym potrzebom TCAE. Jednakże TCAE opra-
cowuje wzorce węzłów elektronicznych, aby zwiększyć ilość produktów /wyników/
pracy ASPS oraz aby uczestniczyć w wewnętrznych wysiłkach analitycznych TCAE.
SCHEMAT F-1: WZORZEC /WARIANT/ DOKTRYNALNY: EMITORY ŁĄCZNOŚCI PUŁKU ZMECHANIZOWANEGO /ATAK/.
282
SCHEMAT F-2: WZORZEC /WARIANT/ DOKTRYNALNY: INNE /NIE ZWIĄZANE Z ŁĄCZNOŚCIĄ/ EMITORY PUŁKU ZMECHANIZOWANEGO
/ATAK/.
283
Wzorzec /wariant, schemat/ węzła elektronicznego zawiera takie same informa-
cje jak wzór doktrynalny, a ponadto dodaje informacje o specyficznych emiterach oraz
informacje techniczne wymagane przez analityków SIGINT w obrębie TCAE. Ponie-
waż zawiera on terminologię oraz techniczne charakterystyki specyficznych emitorów i
systemów, to zaklasyfikowanie wzorca węzła elektronicznego jest wyższe niż wzorca
doktrynalnego /regulaminowego/ - który jest kopiowany.
OPRACOWANIE WZORCA /WARIANTU, SCHEMATU/ WĘZŁA
ELEKTRONICZNEGO
Metodologia zastosowana w wizualnym opisywaniu węzłów elektronicznych
ukierunkowana jest na zachowanie zgodności z powszechnie stosowaną grafiką w in-
nych obszarach funkcjonalnych wojsk lądowych i składa się z okręgów podzielonych
na sekcje. Każda sekcja przedstawia pojedynczy emitor łączności lub inny środek w
obrębie węzła. Te podzielone okręgi przedstawiają raczej pojedyncze węzły elektro-
niczne przeciwnika niż jego jednostki czy też formacje. Węzły te opisywane są na bie-
żąco przez ich emitory łączności i inne środki wykorzystujące energię elektromagne-
tyczną w toku „analizy parametrów sygnałów potencjalnych, szczególnie ważnych
/krytycznych/ węzłów” /SPAN/ oraz w planie przygotowania pola walki. Tak więc, na
przykład kompletny skład szczególnie ważnych /krytycznych/ węzłów elektronicznych
- związanych z funkcjonowaniem sowieckiego pułku zmechanizowanego /MRR/ - bę-
dzie opisany raczej jako zbiór tych węzłów niż jako pojedynczy węzeł opisujący ten
pułk. Węzły te mogą obejmować pułkowe SD, WSD, SD dla poszczególnych batalio-
nów, punkty kontrolne obrony powietrznej, punkty kontrolne ziemia-powietrze
/wysunięte pojazdy kontroli powietrznej/, artyleryjskie punkty dowodzenia i prowa-
dzenia obserwacji oraz stanowiska ogniowe. Ponieważ poprzez analizę oraz zbieranie
danych SIGINT można ze względną dokładnością rozpoznać i umiejscowić te węzły,
dlatego całkowity i skumulowany opis tego pułku jest odzwierciedlony na drogach po-
dejścia i korytarzach manewru. Każdy szczególnie ważny /krytyczny/ węzeł elektro-
niczny może być zarejestrowany i skatalogowany w rejestrze wzorów /wariantów/ regu-
laminowych lub w „automatycznej” bazie danych. Ponieważ ESM oraz SIGINT zbiera-
ją dane o wymiarze elektronicznym, to do określania, poprzez proces potwierdzania lub
eliminacji: charakterystycznych cech każdego węzła elektronicznego oraz odwrotnie,
284
jaką funkcję czy też jednostkę te węzły sobą przedstawiają - wykorzystywane są przez
analityków SIGINT dane z dołączonymi informacjami lokalizacyjnymi. Jest to pracy
SIGINT i ESM, gdy wspierają oni działania ECM. Schemat F-3 przedstawia pojedyn-
czy węzeł elektroniczny oraz środki łączności i „nie-łączności” /wykorzystujące, emitu-
jące energię elektromagnetyczną/ znajdujące się w tym węźle. Działania związane ze
zbieraniem danych przez SIGINT koncentrują się na stwierdzeniu obecności lub braku
licznych emitorów, co może prowadzić do zidentyfikowania danego węzła.
SCHEMAT F-3: WZORZEC /WARIANT/ WĘZŁA ELEKTRONICZNEGO: PUŁK ZMECHANIZOWANY.
INTEGRACJA ZAGROŻEŃ
285
Piąty krok procesu IPB - integracja zagrożeń - pociąga za sobą opracowanie
wariantów sytuacji, zdarzeń oraz wsparcia decyzji. Początkowe opracowanie tych wa-
riantów /wzorców/ jest funkcją ASPS. EWS pomaga analitykom ASPS włączyć
/wkomponować/ informacje SIGINT i EW w te warianty. Na szczeblu DTOC integracja
informacji SIGINT i EW jest w większości wykorzystywana do opracowania sytuacji
oraz celu. Podległe szczeble, włączając batalion MI TCAE, „filtrują” warianty opraco-
wane przez ASPS i EW przekształcając je do poziomu szczegółowości, jaki wymagany
jest do wsparcia ich potrzeb związanych z zadaniem.
WARIANTY SYTUACJI
Warianty sytuacji są doktrynalnymi wariantami uwzględniającymi oddziaływa-
nie pogody i terenu. Opisują one w sposób graficzny - jak siły przeciwnika będą się
zachowywać w określonym czasie oraz jak będą one manewrować /poruszać się/
wzdłuż drogi i korytarza podejścia. Podpowiadają one też w jaki sposób działanie prze-
ciwnika może odbiegać od regulaminowych ustaleń lub jak przeciwnik może dostoso-
wać szerokość i głębokość ugrupowania, czy też powierzchnię rozmieszczenia elementu
aby sprostać wymaganiom pogody i terenu. Podczas rozważania wpływu pogody i tere-
nu na instrukcyjne / „regulaminowe”/ charakterystyki EM i odchodzenia przeciwnika
od instrukcyjnych zasad wymagana jest optymalizacja zdolności przeciwnika w zakre-
sie utrzymywania łączności, wykrywania celi, kierowania ogniem, elektronicznej inwi-
gilacji oraz zakłócania - po to, aby zapewnić maksymalna ochronę przed oddziaływa-
niem przeciwnika na systemy zaprzyjaźnionych. Integracja informacji SIGINT i EW w
wariancie /wzorcu/ sytuacji koncentruje się na wykorzystaniu przez przeciwnika emito-
rów poszukujących celi przy wykorzystaniu LOS, w obrębie konkretnego korytarza
manewru, gdy siły przeciwnika przemieszczają się wzdłuż drogi podejścia. Jest to czy-
nione techniką wizualną, stosowaną przez analityków z EWS i TCAE, techniką w której
wzór doktrynalny umiejscowiony jest ponad MCOO drogi podejścia - aby określić jak
najlepszą LOS od emitorów przeciwnika do jego potencjalnych celi w ugrupowaniu
zaprzyjaźnionych. Rozważane również są wysiłki przeciwnika mające poprawić
/ulepszyć/ LOS dla jego własnych stanowisk i działania przeciwnika mające na celu
zamaskowanie tych stanowisk przed możliwością przechwycenia lub zablokowania
przez nasze środki. W celu dostosowania LOS w obrębie danego segmentu korytarza
286
manewru - opracowywane jest przewidywane rozmieszczenie jednostek przeciwnika
oraz związanych z nimi emitorów elektronicznych. Podczas wariantowania sytuacji
muszą również zostać rozważone taktyczne opcje lub prawdopodobne alternatywy moż-
liwych działań przeciwnika - po to aby odzwierciedlić wysiłki dowódcy przeciwnika
zmierzające do uzyskania korzystnego stosunku sił oraz korzystnego tempa działania,
zaskoczenia, gwałtowności /impetu/ uderzenia. Chociaż integracja informacji SIGINT i
EW z wariantami /wzorcem/ sytuacji koncentruje się na elektronicznej LOS, to muszą
jednak zostać przeanalizowane również i inne czynniki. Na przykład, najlepsze obszary
dla LOS mogą stwarzać najgorsze warunki do ukrycia i maskowania, mogą być otoczo-
ne przez naturalne lub sztuczne przeszkody ograniczające manewr / „mobilność”/, bądź
też mogą być tak usytuowane, że dają możliwość bardzo szybkiego podejścia naziem-
nych lub powietrznych sił przeciwnika. Analityk musi rozważyć, gdzie przeciwnik naj-
prawdopodobniej mógłby umieścić swoje środki, aby uzyskać jak najbardziej efektyw-
ną elektroniczną LOS, zgodną z wymogami bezpieczeństwa /ochrony/ dla danego środ-
ka lub jednostki i zgodna z wymaganiami zadania. Elektroniczne „opracowanie”
/przygotowanie/ pola walki w wariancie sytuacji zajmuje się zarówno charakterystyka-
mi EM poszczególnych elementów, jak i ich umiejscowieniem. Pogoda i teren ograni-
czy użycie konkretnych systemów łączności i „nie-łączności”, wpływając też na roz-
mieszczenie poszczególnych środków. Jednak w konkretnym czasie i miejscu na polu
walki cechy EM zmieniają się, odbiegając od tego co zostało opisane w wariancie
/wzorcu/ sytuacji oraz w wariancie /schemacie/ węzła elektronicznego. Po rozpoczęciu
zbierania danych przez własne systemy, do TCAE przekazywane są aktualne informacje
na temat ugrupowania przeciwnika jego ruchów oraz działań elektronicznych. TCAE
analizuje te „nieobrobione” dane i porównuje je z oczekiwanymi charakterystykami EM
oraz z danymi opisującymi położenie na wariantach /wzorcach/ sytuacji, zdarzeń i wę-
złów elektronicznych. To porównanie, które przekazywane jest również ASPS:
◊ pozwala TCAE skompletować jego analizę oraz dostarczyć przeanalizowane
raporty SIGINT do sekcji CM&D dla integracji danych ze wszystkich źródeł
przez ASPS;
◊ uczestniczy w korekcie wariantów /wzorców/ sytuacji i zdarzeń;
◊ uczestniczy w identyfikacji emitorów przez EWS, TCAE i ASPS wraz ze
współpracującymi z nimi rodzajami broni i sprzętem;
287
◊ uczestniczy w lokalizacji jednostek przeciwnika poprzez ich elektroniczne
cechy oraz w rozpoznaniu linii rozgraniczenia i ważnych celi;
◊ uczestniczy w lokalizacji i identyfikacji węzłów C3 przez TCAE i EW.
Przykład wariantu sytuacji z wykorzystanymi informacjami elektronicznymi przedsta-
wia schemat F-4.
SCHEMAT F-4: WARIANT SYTUACJI: PUŁK ZMECHANIZOWANY.
WARIANTOWANIE WYDARZEŃ
288
Wariant sytuacji wykorzystywany jest do opracowania wariantu wydarzeń. Inte-
gracja SIGINT i EW w wariantowaniu wydarzeń daje analizę i rozpoznanie ważnych
wydarzeń na polu walki oraz działań EM - które dostarczają wskazówek na temat prze-
biegu działań przeciwnika opisanych w danym wariancie wydarzeń. Analityk musi do-
strzec różnicę pomiędzy sygnałami, które już zostały zaobserwowane, a tymi które są
po prostu tylko przewidywane. Ponadto musi on dostrzec kiedy lokalizacja przeciwnika
określona przez inne środki rozpoznania może być przez tego przeciwnika z góry „ukar-
towana” - aby skierować na te jednostki wysiłek rozpoznania. Po rozpoczęciu działań
bojowych wiedza o tym, gdzie i kiedy spodziewane jest wydarzenie się na polu walki
określonego działania przeciwnika - dostarczy wskazówek na temat zamiarów przeciw-
nika lub zweryfikuje, czy przewidywane wydarzenia maja miejsce, czy też nie. Wariant
/wzorzec/ sytuacji opisuje potencjalne cele elektroniczne o dużym znaczeniu, co może
zostać wykorzystane przez zaprzyjaźnionych. Gdy siły przeciwnika poruszają się
wzdłuż drogi podejścia lub korytarza, wówczas zidentyfikowane emisje EM mogą
ujawnić węzły C3 w szczególnie ważnych /krytycznych/ obszarach. Obszary te ozna-
czone zostają jako NAI-s. NAI-s są ważne dla dowódcy zaprzyjaźnionych, ponieważ
znajdują się one tam, gdzie z największym prawdopodobieństwem mogą mieć miejsce
ważne wydarzenia czy też działania na polu walki oraz tam, gdzie jest najbardziej
prawdopodobne pojawienie się opłacalnych celi. NAI-s stanowią podstawę do warian-
towania wydarzeń, ponieważ wskazują one kierunek i ogniskują zbieranie danych oraz
uczestniczą w opracowaniu specyficznych wymagań wobec zbierania danych przez
rozpoznanie. NAI-s są dla SIGINT i EW punktami lub obszarami wzdłuż dróg i koryta-
rzy podejścia, gdzie emisje EM przeciwnika mogą potwierdzić lub zaprzeczyć konkret-
nemu przebiegowi działań. Wskaźniki EM występujące w obrębie drogi lub korytarza
podejścia danego NAI-s mogą być porównane ze wskaźnikami występującymi w NAI-s
w obrębie innej drogi lub innego korytarza podejścia - aby określić zamiary przeciwni-
ka. Poziom aktywności EM może również stanowić wskazówkę dla SIGINT i EW o
istnieniu jakiegoś NAI. Wariant /wzorzec/ wydarzeń opracowany przez analityków EW
w procesie EPB dostarcza środków do analizy kolejności i szczebla działania przeciw-
nika oraz zdarzeń - w oparciu o otrzymane emisje EM- a także do określania jak te dzia-
łania i wydarzenia maja się w stosunku do siebie. Wariant /wzorzec/ zdarzeń opraco-
wywany jest w toku gry wojennej - dla każdego potencjalnego przebiegu działań prze-
289
ciwnika, od punktu ich rozpoczęcia do potencjalnych celów /obiektów/ tych działań.
Jeśli będą miały miejsce wydarzenia lub działania EM, wówczas do śledzenia manewru
/ruchu/ przeciwnika w obrębie każdej drogi podejścia lub korytarza wykorzystywane
będą TPL-s. Przykład wariantu zdarzeń z uwzględnionymi NAI-s z SIGINT i EW
przedstawia schemat F-5.
SCHEMAT F-5: WZORZEC /WARIANT/ ZDARZEŃ.
290
WARIANTY /WZORCE/ WSPARCIA DECYZJI /DST/
DST jest w zasadzie połączeniem oceny rozpoznawczej i OPORD w formie gra-
ficznej. DST integruje informacje SIGINT i EW aby wskazać cele opłacalne oraz cele
SIGINT i EW, na przykład - szczególnie ważne węzły C3CM przeciwnika W wyniku
analizy wariantów zdarzeń oraz całkowitego procesu IPB wskazywane są i opisywane
graficznie wraz z innymi TAI-s opłacalne cele elektroniczne. Analitycy SIGINT i EW
przydzieleni do ASPS i EWS przy elemencie wsparcia DTOC - integrują TAI-s oparte
na danych SIGINT i EW z procesem podejmowania decyzji przez użycie technik gier
wojennych. Gdy wariant przebiegu EW czy też niszczenia celi przeciwnika jest już wy-
selekcjonowany /wybrany/ ASPS opracowuje DST - po to, aby zapewnić dowódcy peł-
ne zrozumienie oczekiwanych rezultatów /przewidywań/. Posiadając takie informacje,
dowódca jest w stanie określić jak - w sposób efektywny w stosunku do przeciwnika -
użyć środki EW znajdujące się pod jego kontrolą. Informacje SIGINT i EW włączone
są do DST aby ułatwić G2 lub S2 szybkie rozważenie, wspólnie z innymi wskazówka-
mi, przyjętego przez przeciwnika przebiegu działań oraz aby wesprzeć proces podej-
mowania decyzji przez dowódcę - dotyczący przebiegu działań zaprzyjaźnionych. DST
opisuje TAI-s określone przez SIGINT i EW, DP-s oraz TPL-s - wzdłuż każdej drogi
podejścia i korytarza ruchu, gdzie dowódca może chcieć zatrzymać siły przeciwnika lub
ograniczyć jego możliwości: ogniem, manewrem, bądź też blokowaniem. TAI jest
punktem lub obszarem, zwykle wzdłuż drogi lub korytarza podejścia, gdzie zatrzymanie
sił przeciwnika ogniem, manewrem, blokowaniem czy też środkami EW: ograniczy lub
pozbawi przeciwnika zdolności bojowych, albo spowoduje porzucenie lub przyjęcie
przez przeciwnika konkretnego wariantu /sposobu/ działania.
TAI-s mogą być lub nie identyfikowane uprzednio jako NAI-s. NAI-s mogą być
wykorzystywane jedynie w celu zarządzania zbieraniem danych i nie muszą być
uwzględniane na DST. Decyzje co do sposobu wykorzystania środków EW mogą być
wypracowywane dla każdego DP i TPL. Decyzje te mogą dotyczyć prowadzenia dzia-
łań opóźniających, przerwania działania przeciwnika lub wprowadzenia go w błąd czy
też spowodowania zmiany jego priorytetów w zbieraniu danych. Podobnie jak z wyko-
rzystaniem innych środków, DP-s dotyczące wykorzystania środków SIGINT i EW nie
dyktują dowódcy decyzji, lecz wskazują te punkty w których może być wymagane pod-
jęcie decyzji. Gdy działania w formie graficznej są już przygotowane i określone na
291
DST przedstawiane są dowódcy rekomendacje /opinie/ dotyczące działań, które mogą
być przedstawiane aby upewnić się, że przeciwnik jest zmuszony raczej do reagowania
na działania zaprzyjaźnionych niż odwrotnie. Przykład DST z TAI-s i DP-s - opraco-
wanymi przez SIGINT i EW pokazany jest na schemacie F-6. Ponieważ wariant
/wzorzec/ działań wykorzystywany jest do opracowania DST i ponieważ oba te doku-
menty będą zwykle rozważane pod kątem oddziaływania tych samych systemów prze-
ciwnika - dlatego może zostać opracowany pojedynczy „overlay” opisujący szczególnie
ważne /krytyczne/ węzły, do wykorzystania z obydwoma wariantami. „Overlay” szcze-
gólnie ważnych /krytycznych/ węzłów będzie zwykle opisywać te krytyczne węzły, co
do których oczekuje się, że zostana napotkane na każdym z osobna NAI czy TAI, na
wariancie /wzorcu/ zdarzeń lub DST. Schemat F-7 stanowi przykład „overlay” szcze-
gólnie ważnych węzłów do wykorzystania z opisaną DST lub wariantem zdarzeń.
SCHEMAT F-6: DST Z TAI-s SIGINT I EW.
293
PODSUMOWANIE
EPB nie jest odizolowaną od IPB, osobną funkcją. EPB stanowi integralną część
IPB, która dostarcza szczególnie ważnych danych dla G2 lub S2 oraz dla dowódcy.
Wykonane dokładnie - poprzez ukierunkowanie wysiłku zbierania danych, analizę wę-
złów elektronicznych oraz funkcje decyzyjne - przyczynia się również do maksymali-
zacji wykorzystania środków SIGINT i EW, a także powoduje całkowite zrozumienie
funkcjonowania łączności i innych środków / „nie-łączności”/ przeciwnika, środków
inwigilacji elektronicznej oraz możliwości ECM.
Załącznik G: IPB W DZIAŁANIACH NA TYŁY ORAZ W OBSZARZE TYŁÓW
IPB obszaru tyłów jest procesem, który obniża ilość niewiadomych
/niepewność/ wiążącą się z rozpatrywaniem obszaru tyłów /lub z działaniami na tyłach/.
Mimo istnienia pewnej różnicy w obszarach koncentracji zainteresowania w stosunku
do tradycyjnego procesu IPB, wciąż znajdują zastosowanie czynniki towarzyszące
zwykle ocenie obszaru pola walki, analizie terenu i pogody, ocenie zagrożenia oraz in-
tegracji zagrożeń.
IPB przeprowadzany jest na wszystkich szczeblach, a na szczeblu korpusu i dy-
wizji można oczekiwać, że proces ten obejmie pełny zakres realizacji wysiłków IPB
obszaru tyłów. Jednak - ze względu na to, że G2 lub S2 na tych szczeblach dowodzenia
zainteresowani będą głównie elementami manewru /manewrującymi/ - wysiłek IPB
obszaru tyłów będzie z natury ogólny i będzie zajmował się tymi sytuacjami i wydarze-
niami, które będą wpływać na prowadzone działania bojowe. Proces ten zajmuje zatem
294
szczególnie ważne miejsce w zakresie odpowiedzialności dowódcy obszaru tyłów /czy
to dowódcy z dowództwa wsparcia dywizji - DISCOM, czy też dowódcy z dowództwa
wsparcia korpusu COCCOM; dowódcy batalionu zabezpieczenia logistycznego oraz
dowódcy jednostki żandarmerii wojskowej/ i wymaga rozszerzenia IPB dla konkretne-
go obszaru o szczególnych cechach.
Wysiłek procesu IPB w obszarze tyłów, podobnie jak wcześniej zarządzone wy-
siłki IPB, będzie koncentrował się na określeniu potencjalnego oddziaływania i możli-
wości przeciwnika oraz na wpływie pogody i terenu na możliwości zaprzyjaźnionych.
Szczególne /specyficzne/ zainteresowania muszą być jednak ukierunkowane na: zagro-
żenia oddziaływaniem przeciwnika powietrznego, zagrożenia związane z prowadze-
niem działań szturmowych oraz desantów z powietrza, zagrożenia związane z oddzia-
ływaniem sił specjalnych /SOF/, zagrożenia wywiadowcze /np. agenci, sabotażyści,
szpiedzy/ oraz zagrożenia ze strony sił partyzanckich. Rozważanie ograniczeń narzuco-
nych przez teren i pogodę skupi się na:
◊ głównych drogach zaopatrzenia;
◊ LOC;
◊ rozmieszczeniu urządzeń zapewniających łączność i warsztatów;
◊ rozmieszczeniu składów broni nuklearnej;
◊ rozmieszczeniu obozów dla jeńców wojennych;
◊ rozmieszczeniu kwater dla internowanej ludności cywilnej.
Dodatkowe rozważania mogą obejmować:
◊ prawdopodobieństwo rozruchów cywilnych w danym obszarze;
◊ rozpoznanie obszarów o dużej koncentracji osób mogących sympatyzować z
przeciwnikiem;
◊ rozpoznanie obszarów, w których nasze działania przyjmowane są przychyl-
nie;
◊ zlokalizowanie grup ludności lub pojedynczych osób o antagonistycznym na-
stawieniu w stosunku do obydwu stron;
◊ ruchy uchodźców w obszarze oraz potencjalna, niepożądana pomoc cywilna.
Podobnie jak w wypadku taktycznego IPB, G2 lub S2 występuje w roli koordy-
natora IPB i tak kieruje tym procesem, aby zapewnić udzielenie odpowiedzi na priory-
tetowe wymagania rozpoznania - zgodnie ze wskazówkami /wytycznymi/ dowódcy.
IPB obszaru tyłów wiąże się z wysiłkiem w zakresie koordynacji przekraczającym usta-
295
lenia dotyczące wysiłku w obszarze działań. Podczas IPB obszaru tyłów istnieje potrze-
ba poczynienia przez G2 lub S2 dodatkowych uzgodnień z:
◊ G3 lub G4;
◊ oficerem transportu;
◊ oficerem służb remontowych;
◊ oficerem wojsk obrony przeciwchemicznej;
◊ oficerem służby medycznej;
◊ oficerem do spraw państwowych /administracyjnych/ danego obszaru;
◊ personelem wojsk psychologicznych;
◊ żandarmerią wojskową;
◊ jednostkami kontrwywiadu;
◊ oficerem wojsk inżynieryjnych;
◊ oficerem obrony powietrznej;
◊ oficerem łącznikowym lotnictwa.
Każdy z tych uczestników „gry” zaopatruje G2 lub S2 w konkretne dane i informacje
oraz przedstawia mu swoje potrzeby dotyczące problemów rozważanych w procesie
IPB.
OCENA OBSZARU POLA WALKI /BAE/
Ocena obszaru pola walki, podobnie jak w walce na przednim skraju, polega na
oszacowaniu ogólnej natury przeciwnika oraz środowiska działania. Ocena obszaru
tyłów koncentruje się na ważnych obszarach i cechach, które muszą zostać rozpatrzone
podczas procesu IPB. Pogoda i teren oceniane są pod względem ich wpływu na działa-
nia. Szacowane są również siły przeciwnika posiadające możliwość działania w obrębie
danego obszaru tyłów - aby określić ich możliwości w stosunku do terenu pogody oraz
własnego zadania. Analiza obszaru tyłów musi jednak, dodatkowo - oprócz normalnego
procesu oceny, obejmować też analizę sytuacji cywilno - wojskowej w obrębie danego
obszaru. Ocena ta obejmuje, ale nie jest do tego ograniczona: nastawienie ludności cy-
wilnej do zadania zaprzyjaźnionych i sił przeciwnika, ocenę ruchu uchodźców, ruchów
ludności oraz potencjalnych działań agentów. Innymi słowami, aby skompletować IPB
obszaru tyłów ocena ta oprócz normalnego procesu oceny musi zawierać: ostrożną ana-
lizę ludności, bezpieczeństwa, PSYOP, funkcji /spraw/ państwowych obszaru tyłów.
296
Podobnie jak w wypadku obszaru działań bojowych, obszar tyłów składa się z
AO i AI, które są rozpatrywane w wymiarach szerokości, głębokości, wysokości i cza-
su.
AO tyłów znajduje się w miejscu w którym DISCOM, COSCOM lub inny do-
wódca z góry założył kierowanie działaniami. Jednak, w przeciwieństwie do obszaru
prowadzenia działań, obszar tyłów będzie prawdopodobnie obejmował jakiś obszar
geograficzny w którym kilku dowódców przeprowadzało będzie działania równolegle.
Sytuacje takie mogą występować tam, gdzie rozmieszczone są lub działają w tym sa-
mym obszarze elementy wyższych lub niższych szczebli wsparcia. Rozważania plani-
styczne dla obszaru tyłów obejmują nie tylko działania logistyczne, ale także dodatko-
we rozważania wywołane nadzwyczajną wielkością obejmowanego obszaru. AO obsza-
ru tyłów jest podobny do AO obszaru działań - z tym wyjątkiem, że jest on ogólnie
większy. Szczególnie ważne w obszarze AO tyłów stają się potencjalne cele dla lotnic-
twa śmigłowcowego, powietrznych sił szturmowych i jednostek SPECNAZ.
Podobnie jak AI obszaru działań, AI tyłów oparty jest na METT-T oraz na za-
miarze dowódcy do prowadzenia działań. W przeciwieństwie do obszaru działań - AI
tyłów rozszerza się w głąb terytorium przeciwnika tylko podczas natarcia, gdy jednostki
wspierające muszą być przygotowane do przemieszczenia się w regiony, które uprzed-
nio były okupowane przez przeciwnika. G2 proponuje dowódcy AI-s lub dowódca
określi je samodzielnie w oparciu o znane ograniczenia dla jednostek logistycznych. AI
tyłów może obejmować obszary tak duże jak tyły TDW, a nawet cała strefa komunika-
cyjna /COMMZ/. Podobnie jak w wypadku AO tyłów, AI tyłów może nakładać się na
AI-s innych dowódców obszarów tyłów, a także na AO-s tych dowódców. Powietrzny
AI tyłów jest niezmiernie rozległy, ze względu na szybkie efekty jakie może uzyskać
lotnictwo przeciwnika oddziaływające na elementy wsparcia walki i elementy logi-
styczne oraz ze względu na bezpieczeństwo obszaru tyłów.
ANALIZA TERENU
Analiza terenu poddaje sprawdzeniu wpływ terenu na wsparcie walki, logistykę
oraz działania ubezpieczające - w celu zredukowania obszarów niepewności dotyczą-
cych tych dziedzin.
297
DISCOM, COSCOM, G2, S2 czy też dowódca obszaru tyłów - otrzymują
wsparcie w zakresie analiz terenu z zespołów terenowych dywizji lub korpusu. Planiści
IPB obszaru tyłów mogą mieć oczywistą przewagę we współdziałaniu z zespołami tere-
nowymi, ponieważ zespoły te rozlokowane są zwykle w obrębie AO dowódcy obszaru
tyłów. Ta potencjalna zaleta umożliwiająca lepsze współdziałanie nie uwalnia koordy-
natora procesu IPB obszaru tyłów od zrozumienia istoty terenu w procesie analizy i od
określenia wymagań wobec informacji o terenie - wymagań opartych na specyficznych
potrzebach działań tyłowych. W wypadku, gdy wsparcie procesu analizy wysiłku dzia-
łań tyłowych ze strony zespołów terenowych nie jest możliwe, zadanie analizy terenu
spada na organiczny personel. Tak więc, personel rozpoznania w DISCOM lub
COSCOM wraz z innymi jednostkami wspierającymi i ubezpieczającymi musi być obe-
znany z podstawami analizy terenu oraz musi praktykować wykorzystanie znajomości
tych podstaw w procesie IPB.
Analityk terenu w obszarze tyłów lub koordynator IPB zainteresowany jest tymi
samymi czynnikami oraz ma zaufanie do tych samych danych bazowych, wyników pra-
cy DMA i oleat czynników terenowych, jak koordynator IPB obszaru działań bojo-
wych. Jednakże koncentruje się on na kilku z wojskowych czynników terenu, to znaczy
- bardziej na ruchu, kontroli i ubezpieczeniu nieodpornych na uderzenia środków
wsparcia niż na działaniach bojowych.
Ponieważ obrona powietrzna elementów obszarów tyłów wymaga do prowadze-
nia skutecznej ochrony obszaru działań tyłowych LOS, muszą zostać przeanalizowane
możliwości obserwacji oraz FofF. Agenci oraz żołnierze SPECNAZ zmuszeni są do
wykrywania celi ich działań poprzez prowadzenie obserwacji wzrokowej. Siły po-
wietrzno-desantowe i powietrzno-szturmowe wymagają możliwości prowadzenia wzro-
kowej obserwacji dróg podejścia do ich celi lub LZ-s. Dla obrony powietrznej tyłów,
ubezpieczeń oraz ochrony szczególnie ważnych elementów ważna pozostaje FofF.
Podobnie jak w wypadku obszaru działań bojowych, tak i w działaniach na ty-
łach szczególnie ważne jest maskowanie i ochrona. Analityk IPB musi rozpatrzeć do-
stępne czynniki zapewniające maskowanie, aby zabezpieczyć osłonę elementom obsza-
ru tyłów przed naziemną i powietrzną obserwacją przeciwnika. Analityk IPB musi rów-
nież rozpatrzeć możliwe warunki maskowania sił przeciwnika, które mogą działać w
obszarze naszych tyłów oraz warunki maskowania dla agentów przeciwnika i jego sił
partyzanckich. Tak, jak w wypadku IPB obszaru działań bojowych - maskowanie jest
298
bardzo ważne dla zapewnienia bezpieczeństwa działań, CI oraz dla skuteczności działań
mających wprowadzić przeciwnika w błąd. Ukrycia rozważane są w kategoriach ochro-
ny przed środkami walki przeciwnika o dalekim zasięgu, które mogą swym zasięgiem
objąć obszar działań tyłowych, a także w kategoriach ochrony przed bezpośrednim
ogniem elementów przeciwnika lub sił partyzanckich działających w danym obszarze.
Ukrycia muszą też być rozpatrywane w zakresie ich wpływu na własne zadania zabez-
pieczenia.
Przeszkody analizowane są głównie w celu określenia ich wpływu na szybkie
wejście lub wyjście do /z/ obszaru tyłów oraz pod względem ich potencjalnego wpływu
na zadania wsparcia realizowane przez obszar tyłów. Są one również analizowane dla
określenia ich wpływu na rozmieszczenie elementów w obrębie obszaru działań tyło-
wych. Ważnym aspektem rozważań, podobnie jak analizy wszystkich przeszkód, jest
wpływ pogody na przejezdność terenu.
Teren kluczowy w obszarze tyłów rozważany jest w oparciu o jego zdolność
zwiększenia lub zmniejszenia naszych możliwości wsparcia walki. Na przykład: ko-
nieczność dostępności punktu odkażania chemicznego do źródeł zaopatrzenia w wodę
może uczynić lokalizację terenu kluczowego sprawą oczywistą. Teren kluczowy jest też
szczególnie ważny /krytyczny/ dla zadań zabezpieczenia obszaru tyłów i może obej-
mować potencjalne LZ-s i DZ-s, węzły łączności oraz miejsca rozmieszczenia składów
w obrębie danego obszaru. Cywilno - wojskowe czy też PSYOP przemyślenia również
mogą wpłynąć lub wskazać co jest lub co nie jest terenem kluczowym. Jako teren klu-
czowy mogą być traktowane obszary zabudowane, drogi ewakuacji uchodźców, czy też
obszary, gdzie ludność jest nastawiona pozytywnie do powodów działań zaprzyjaźnio-
nych lub przeciwnika. Podobnie jak analiza całego terenu, tego co jest lub nie jest trak-
towane w nim jako kluczowe, podobnie określenie terenu jako kluczowy zależy od za-
dania obszaru tyłów, szczebla dowodzenia, przeciwnika oraz sytuacji.
Analiza naziemnych i powietrznych dróg podejścia do obszaru tyłów jest kry-
tyczna /szczególnie ważna/ dla analizy terenu. Jest ona szczególnie ważna, ponieważ w
obliczu wzrastającego zagrożenia powietrznego oraz wykonania szturmów powietrz-
nych analityk musi znać powietrzne drogi podejścia w obszar tyłów. Naziemne drogi
podejścia powinny być analizowane z poważaniem dla ich możliwości w zakresie
wsparcia szybkiego przemieszczenia elementów wspierających w obszar tyłów oraz
tych elementów, które wspierają działania bojowe. Dokładnym rozważaniom powinien
299
być również poddany potencjalny ruch przeciwnika w głąb obszaru tyłów - podobnie
jak i korytarze ruchu, które mogłyby zostać wykorzystane przez elementy przenikania
powietrznego lub siły do prowadzenia działań nieregularnych.
ANALIZA POGODY
Te same ogólne rozważania oraz oleaty, które wykorzystywane są w procesie
IPB obszaru działań bojowych - mają też zastosowanie dla tyłów. W dalszym ciągu
należy rozważyć oddziaływanie pogody na pole obserwacji, FofF, kamuflaż, maskowa-
nie, sprzęt radiowy i radarowy, LOS, morale oraz sprawność wyposażenia i sprzętu.
Jako szczególnie ważne /krytyczne/ dla wysiłków procesu IPB, jest określenie wpływu
pogody na lotnictwo skrzydłowe i śmigłowcowe oraz jego działanie, podobnie jak i
dokładne określenie warunków widoczności i oświetlenia, które wspierać będą działa-
nia agentów, SPECNAZ, czy partyzantów.
Dla działań tyłowych krytyczna jest wiedza na temat oddziaływania pogody na
mobilność i stabilność gruntów. Mobilność ma szczególne znaczenie dla zapewnienia
nieprzerwanego ruchu elementów wsparcia, uchodźców i jeńców wojennych przez ob-
szary tyłów, a także dla zdolności do działania sił SPECNAZ i agentów. Stabilność
gruntów jest szczególnie ważna dla działań tyłowych ze względu na zapotrzebowanie
na zabezpieczenie tymczasowych pozycji dla elementów wspierających. Na przykład:
jakiś obszar, który wydaje się dość mocny - może dostarczyć wspaniałego miejsca dla
punktu zaopatrzenia w MPS. Jednakże, ten sam obszar może zamienić się w niesamo-
wite trzęsawisko po minimalnych opadach - co biorąc pod uwagę ogromnie ciężki
transport związany z urządzeniem punktu MPS - czyni dla nas ten obszar bezużytecz-
nym. Inne rozważania związane z pogodą obejmują:
◊ Agentów, SPECNAZ oraz siły powietrzno-szturmowe, które w dużej mierze
„polegają” na złej pogodzie, ograniczonej widoczności i ciemności dla ma-
skowania ich działań. Czynniki te obniżają skuteczność własnej obserwacji,
ognia bezpośredniego i bezpieczeństwa psychicznego.
300
◊ Sprawy państwowe /administracyjne/ obszaru tyłów, PSYOP, działania doty-
czące ruchu uchodźców oraz ruchu jeńców wojennych - które są zwykle
utrudnione przez niekorzystną pogodę.
◊ Prawdopodobieństwo rozruchów cywilnych, które wzrasta wtedy, gdy pogo-
da ulega polepszeniu. Grupy lub pojedyncze osoby, które sympatyzują z
przeciwnikiem będą zwykle próbowały stwarzać sytuacje zapalne, gdy lud-
ność będzie znajdowała się w opozycji i będzie przejawiać aktywność.
OCENA ZAGROŻENIA
Podobnie jak w działaniach w obszarze bezpośredniej walki, w skład oceny za-
grożenia dla obszaru tyłów i działania obszaru tyłów wchodzą szczegółowe studia nad
siłami przeciwnika - co obejmuje ich organizację, doktrynę taktyczną, środki walki oraz
systemy wspierające. Siły te oceniane są w celu określenia ich zdolności w zakresie
skutecznego działania w otoczeniu /środowisku/ obszaru tyłów. Ocena zagrożenia
obejmuje również przegląd potencjalnych HVT-s w danym obszarze tyłów i zagrażają-
cych nam zasad działania przeciwnika - w celu określenia powietrzno-desantowych
DZ-s, śmigłowcowych LZ-s oraz sposobów wykorzystania grup SPECNAZ. Informacje
te będą podlegały ponownej ocenie podczas fazy integracji zagrożeń, aby określić ogra-
niczenia dyktowane doktrynie /zasadom działania/ w danym obszarze tyłów przez teren
i pogodę. Ocena zagrożenia obszaru tyłów jest procesem ciągłym. Jeśli zagrożenie dla
obszaru działań tyłowych wzrasta, muszą ulec zmianie podstawowe dane o zagrożeniu -
aby odzwierciedlić bieżącą doktrynę. Spośród tych opracowywanych doktryn, szcze-
gólnie ważne są opracowania dotyczące zagrożenia szturmami powietrznymi, siłami
specjalnego przeznaczenia oraz koncepcje użycia OMG.
Ocena zagrożenia obszaru tyłów da w efekcie ograniczony rodzaj wariantu dok-
trynalnego, który będzie się koncentrował na doktrynie wykorzystania przez przeciwni-
ka szturmu powietrznego, sił powietrzno-desantowych i SPECNAZ. Tak jak i inne wa-
rianty /wzorce/, tak i te zamieniają dane dotyczące ugrupowania przeciwnika w obraz
graficzny ukazujący, jak przeciwnik mógłby użyć te siły jeśli ich możliwości nie byłyby
zawężone przez pogodę i teren. Podobnie jak i w innych przypadkach wariantów dok-
trynalnych, dają one podstawę do określenia sytuacji i celów.
301
Za wyjątkiem bombardowań z powietrza na dużą skalę, warianty doktrynalne
dla działań powietrznych przeciwnika w obszarze tyłów mają małe znaczenie. Zamiast
tego własne środki obrony powietrznej powinny uświadomić sobie prawdopodobne
powietrzne drogi podejścia przeciwnika, profile ataku oraz wysokości ataku dla różnych
typów lotnictwa.
Podobnie jak w LIC, nie przygotowuje się wariantów doktrynalnych przedsta-
wiających działania partyzantki przeciwnika, zagrożenia ze strony agentów oraz obsza-
ry potencjalnego zagrożenia cywilno - wojskowego - ponieważ nie miałyby one żadne-
go znaczenia. Jednakże, podczas realizowania funkcji oceny zagrożenia, przygotowy-
wane są SITMAP działań partyzanckich w obszarze tyłów oraz oleata sytuacji ludności
obszaru tyłów. Schemat G-1 jest przykładem wariantu doktrynalnego dla działań po-
wietrzno-desantowych oraz powietrznych.
SCHEMAT G-1: PRZYKŁAD WARIANTU DOKTRYNALNEGO DLA DZIAŁAŃ POWIETRZNO-DESANTOWYCH ORAZ POWIETRZNYCH
302
SITMAP działań niekonwencjonalnych dla obszaru tyłów obejmuje obszary
działania partyzantów, prawdopodobne rejony stanowisk dowodzenia i obozowisk oraz
drogi przemieszczania. Jeśli zagrożenie działaniami partyzanckimi w obszarach tyło-
wych jest określane jako nieistotne, ta SITMAP będzie obejmować jedynie informacje
dotyczące działań agentów lub małych pododdziałów SPECNAZ. Schemat G-2 jest
przykładem SITMAP dla działań niekonwencjonalnych.
SCHEMAT G-2: PRZYKŁAD SITMAP DLA DZIAŁAŃ NIEKONWENCJONALNYCH.
303
Oleata sytuacji ludności wskazuje obszary, gdzie może występować duża kon-
centracja grup lub pojedynczych osób sympatyzujących z działaniami przeciwnika, ob-
szary w których istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia rozruchów cywilnych
oraz obszary w których działania PSYOP i państwowe /administracyjne/ byłyby najbar-
dziej lub najmniej skuteczne. Oleata ta powinna być przygotowana tylko po dokładnym
przestudiowaniu klimatu wojskowo - politycznego w obszarze oraz czynników ekono-
micznych i socjalnych wpływających na nastawienie ludności cywilnej. Schemat G-3
pokazuje przykład oleaty sytuacji ludności.
SCHEMAT G-3: PRZYKŁAD OLEATY SYTUACJI LUDNOŚCI.
INTEGRACJA ZAGROŻENIA
Podobnie jak w procesie integracji zagrożenia w IPB działań bojowych, integra-
cja zagrożenia dla działań tyłowych czy działań obszaru tyłów powoduje odniesienie
doktryny przeciwnika do terenu i pogody - aby określić w jaki sposób przeciwnik
304
mógłby w rzeczywistości walczyć w obrębie obszaru tyłów. Integracja zagrożeń dla
działań tyłowych lub działań rejonu tyłów wykorzystuje te same warianty /wzorce/
sytuacji, zdarzeń i DST, jakie zazwyczaj wykorzystywane są podczas fazy integracji
zagrożeń. Jednakże warianty te koncentrują się raczej na specyficznym zagrożeniu re-
jonu tyłów niż na wykorzystaniu sił manewrujących na pierwszej linii.
Działania tyłów lub działania w rejonie tyłów przedstawione są na wariancie
/wzorcu/ sytuacji będącym wariantem regulaminowym, który wskazuje zagrożenia po
uwzględnieniu ograniczeń wynikających z pogody i terenu. Wariant sytuacji zwraca
szczególną uwagę na drogi podejścia przeciwnika powietrznego i małych jednostek w
głąb obszaru działań tyłowych, rozmieszczenie prawdopodobnych LZ-s i DZ-s oraz na
korytarze manewru wiodące z tych stref do rejonów rozmieszczenia własnych jednostek
i pozycji. Analiza korytarzy manewru dla małych jednostek pomaga analitykowi prze-
widywać zagrożenie ze strony agentów i sił specjalnego przeznaczenia oraz w określe-
niu wymagań zabezpieczenia psychologicznego i CI. Schemat G-4 to przykład wariantu
sytuacji dla powietrznych i naziemnych dróg podejścia.
SCHEMAT G-4: PRZYKŁAD WARIANTU /WZORCA/ SYTUACJI - POWIETRZNYCH I NAZIEMNYCH DRÓG PODEJŚCIA.
305
Wariantowanie sytuacji jest podstawą dla wariantowania przebiegu działań dla
działań tyłowych i w rejonie tyłów. Podobnie jak w wariantowaniu przebiegu działań w
obszarze działań bojowych, tłumaczenie /wyjaśnienie/ przebiegu działań polega na zi-
dentyfikowaniu i analizie ważnych wydarzeń na polu walki, które stanowią wskazówki
co do przebiegu działań przeciwnika. Wiedza na temat konkretnego zagrożenia rejonu
tyłów oraz gdzie i kiedy spodziewane jest uaktywnienie się przeciwnika mogące mieć
miejsce podczas działań tyłowych lub w rejonie tyłów , stanowi dla nas ważną wska-
zówkę dotyczącą zamiarów przeciwnika.
Dokładnie tak, jak w działaniach na przednim skraju - gdzie przeciwnik próbuje
narzucić konkretny tok działań - tak samo dzieje się w obszarze tyłów i oczywiste stają
się szczególnie ważne rejony oraz wychodzą na jaw cele przeciwnika. Rejony te ozna-
czane są jako NAI-s obszaru tyłów. Odmiennie niż w działaniach na przednim skraju,
NAI-s dla działań tyłowych zwykle nie koncentrują się na korytarzach manewru, ale na
konkretnych sekwencjach zdarzeń, które mogłyby wskazywać, że przeciwnik przygo-
towuje się do użycia lub wykorzystuje siły powietrzne, powietrzno-desantowe, po-
wietrzno-szturmowe, specjalnego przeznaczenia, agentów, czy też partyzantów. Wa-
riant /wzorzec/ przebiegu działań rozważa również prawdopodobny przebieg takich
działań przeciwnika jak tworzenie warunków do wystąpień cywilnych, czy też do ogól-
nego powstania ludowego oraz prawdopodobieństwo ruchów uchodźców czy jeńców
wojennych, które mogą wywierać wpływ na działania zaprzyjaźnionych.
Nie można jednak powiedzieć, że podczas fazy wariantowania przebiegu działań
tyłów ignorowane są korytarze manewru. Wskazane zostają i utworzone są NAI-s w
korytarzach manewru wiodących z LZ-s oraz DZ-s, które mogą zostać rozpoznane pod-
czas wariantowania potencjalnych dróg przemieszczania małych jednostek lub party-
zantów. Pomaga to szefowi komórki zbierania danych określić /„nauczyć się”/ przeciw-
nika oraz skierować do tego celu odpowiednie środki. NAI-s rejonu tyłów pomagają
dowódcy w sposób odpowiedzialny określić konkretne wymagania w zakresie bezpie-
czeństwa i środków zaradczych dla personelu ubezpieczającego i CI. Podczas warian-
towania przebiegu działań rozważane są też korytarze manewru dla potencjalnych jed-
nostek przeciwnika w głąb obszaru tyłów, a NAI-s wyznaczane są wzdłuż tych właśnie
dróg.
Te wyznaczone NAI-s stają się obowiązujące tylko wtedy, gdy przeciwnik pro-
wadzi głęboką penetrację lub zdoła przełamać wysunięte siły zaprzyjaźnionych. Ponie-
306
waż dowódca działań tyłowych posiada ograniczone siły i środki do przeciwstawienia
się takim działaniom przeciwnika, to obecność NAI-s wzdłuż prawdopodobnych kory-
tarzy działania w głąb obszaru tyłów służy nam do alarmowania dowódcy o potencjal-
nych zamiarach przeciwnika, w czasie pozwalającym na zmianę miejsca rozmieszcze-
nia lub koncentrację dostępnych sił i środków - aby móc chronić szczególnie ważne
obiekty.
Wykorzystanie TPL-s podczas wariantowania przebiegu działań ma tylko ogra-
niczone zastosowanie podczas IPB działań tyłowych lub działań w rejonie tyłów. TPL-s
mogą być wykorzystane do śledzenia sił powietrzno-desantowych i powietrzno-
szturmowych, gdy wyruszą one z LZ-s lub DZ-s w kierunku celi ich działania. Jest to
jednak trudne, ponieważ mamy w tym wypadku do czynienia z małymi odległościami.
Przykład: sowiecka doktryna wzywa do rozmieszczania LZ-s lub DZ-s - dla sił wielko-
ści kompanii i mniejszych jednostek - w odległości 5km lub mniejszej od ich celu; cho-
ciaż większe jednostki lub różnorodne zrzuty mogą wykorzystywać do rozmieszczenia
stref zbiórek - do 10km od celu. Jeżeli w śledzeniu sił wielkości kompanii czy też więk-
szych sił powietrzno-desantowych i powietrzno-szturmowych mają zastosowanie fazy
czasowe, to powinien zostać założony jednogodzinny okres czasu na konsolidację w DZ
lub LZ. Schemat G-5 to przykład wariantu przebiegu wydarzeń /działań/ dla opcji dzia-
łania powietrzno-desantowego lub powietrznego. TPL-s wykorzystywane są w dowią-
zaniu do potencjalnych działań przeciwnika polegających na wykorzystaniu obszaru
tyłów do działań lub jego głębokiego przenikania. Jeśli próbujemy śledzić OMG prze-
ciwnika lub siły wyzyskujące obszar tyłów, to powinniśmy założyć maksymalne dok-
trynalne tempa działania, ponieważ takie elementy będą unikały kontaktu z naszymi
siłami - aż do momentu dotarcia do ich celów. Schemat G-6 jest przykładem wariantu
przebiegu działań dla OMG.
SCHEMAT G-5: PRZYKŁAD WARIANTU PRZEBIEGU WYDARZEŃ DLA OPCJI DZIAŁAŃ POWIETRZNO-DESANTOWYCH I POWIETRZNYCH.
307
SCHEMAT G-6: PRZYKŁAD WARIANTU PRZEBIEGU WYDARZEŃ DLA OMG.
Wzorzec analizy przebiegu działań w działaniach tyłowych lub w działaniach w
obszarze tyłów służy wsparciu wariantu działań i wykorzystywany jest w połączeniu z
SITMAP wojny niekonwencjonalnej /schemat G-2/ oraz z oleatą sytuacji ludności
/schemat G-3/. Razem, schematy te ilustrują prawdopodobny przebieg działań przeciw-
308
nika podczas działań tyłowych i uwypuklają kierunki na których dowódca posiada
ograniczone środki zbierania danych, ubezpieczenia i CI.
DST działań tyłowych i działań w rejonie tyłów oparty jest na wariancie prze-
biegu działań i pomaga dowódcy tyłów w rozpoznaniu krytycznych zdarzeń oraz zagra-
żających działań, które mogą wymagać podjęcia decyzji. DST nie podejmuje decyzji za
dowódcę. Dostarcza ona raczej podstaw do obniżenia stopnia niepewności w działa-
niach na tyłach. Te DST są szczególnie ważne, ponieważ służą one jako bezcenne na-
rzędzia do koordynowania rozmieszczenia elementów wsparcia oraz wielu działań w
obrębie rejonu tyłów.
Poprzez wariantowanie przebiegu działań w rejonie tyłów dany dowódca identy-
fikuje te obszary, w których prawdopodobnie mogą się mieć miejsce ważne działania
przeciwnika, czy też inne wydarzenia. Działania partyzantów, agentów, SPECNAZ i
obszary z problemami wojskowo - cywilnymi, będą określane poprzez SITMAP-s woj-
ny niekonwencjonalnej i oleaty sytuacji ludności - w połączeniu z wzorcem analizy
przebiegu działań. DST identyfikuje te obszary, gdzie dowódca tyłów może wykorzy-
stać środki obrony powietrznej, ubezpieczenia, CI oraz gdzie mogą one wpłynąć na
efekty oddziaływania zagrożeń w stosunku do działań tyłowych. Wariantowanie wspar-
cia decyzji ustala również te rejony, gdzie dowódcy tyłów mogą z największym stop-
niem bezpieczeństwa - związanego z wykonywanym zadaniem- rozmieścić ich elemen-
ty wspierające.
Ponieważ dowódcy działań tyłowych zwykle nie są w takim stopniu zajęci
ogniem i manewrem, jak ich odpowiednicy w obszarach bezpośredniej walki na przed-
nim skraju, dlatego działania w rejonie tyłów koncentrują się na TAI-s bardziej zorien-
towanych w kierunku ubezpieczenia i CI. Rejony, które uprzednio zostały określone
jako NAI-s - podczas wariantowania działań lub na SITMAP wojny niekonwencjonal-
nej, czy też na oleacie sytuacji ludności - są również określane jako TAI-s. Będą one
obejmować zarówno punkty wzdłuż konkretnych korytarzy manewru, i konkretnych
etapów działań, jak i tych które wskazują na przyjęcie przez przeciwnika innego sposo-
bu działania - co mogłoby „zerwać” działania obszaru tyłów.
Podobnie jak w walce w przodzie, TAI-s są obszarami, w których dowódca mo-
że opóźnić, przerwać, zniszczyć czy też manipulować zagrożeniem w celu zmuszenia
przeciwnika do porzucenia konkretnej koncepcji działania. Dowódcy działań tyłowych
mają pod swoim dowództwem bardzo ograniczoną liczbę elementów manewrowych do
309
działania przeciwko rozpoznanym TAI-s. Działania te obejmują: obronne rozmieszcze-
nie jednostek obszaru tyłów, efektywne rozmieszczenie elementów ugrupowania, agre-
sywne wykorzystanie jednostek ubezpieczających, aktywny wysiłek CI oraz celowe
wykorzystanie środków PSYOP i państwowych /administracyjnych/. Przykłady TAI-s
dla rejonu tyłów i działań tego obszaru obejmują między innymi:
◊ LZ-s i DZ-s;
◊ skrzyżowania dróg;
◊ szlaki i ścieżki leśne;
◊ małe grupy lub pojedyncze osoby /szczególnie w ubraniach cywilnych/ pró-
bujące przemieszczać się przez rejon tyłów lub unikające wykrycia;
◊ obszary z grupami lub osobami sympatyzującymi z przeciwnikiem;
◊ rejony obozowisk i dowództw partyzantów.
Szacowane są również TAI-s dla korytarzy manewru o wysokiej możliwej pręd-
kości przeciwnika wejścia w obszar tyłów. Pomimo ocenienia tych TAI-s dowódcy ob-
szaru tyłów zwykle nie będą dysponowali środkami do wykonania czegokolwiek więcej
niż opóźnienia przenikania na dużą skalę w dany obszar. Dowódcy ci zmuszeni są do
polegania na środkach będących poza ich kontrolą, defensywnego użycia elementów
bojowych i CSS, a także do polegania na ich zdolności do szybkiego przemieszczenia
najmniej odpornych na uderzenia jednostek - w celu wyperswadowania przeciwnikowi
jego koncepcji działania.
W następstwie wyboru TAI-s rozpoznawane są DP-s. Zgodnie z priorytetem
działań tyłowych DP-s te będą ukierunkowane na spełnienie wymagań wobec wykorzy-
stania obrony powietrznej, ubezpieczeń, CI, PSYOP oraz środków państwowych, bądź
też na zmianę miejsca rozmieszczenia - w obliczu zagrożenia - szczególnie ważnych
jednostek lub urządzeń. Podobnie jak DP-s działań bojowych, muszą być one tak roz-
mieszczone, aby zapewniały wystarczającą ilość czasu na podjęcie wymaganych decy-
zji. DP-s działań tyłowych lub działań w rejonie tyłów - poprzez alarmowanie o kon-
kretnych wydarzeniach wymagających wykorzystania danych środków lub innych de-
cyzji - wyrównują czas pola walki i zabezpieczają możliwości dowódców w tym zakre-
sie.
DST-s działań tyłowych lub działań w obszarze tyłów opisują TAI-s, DP-s, cele
przeciwnika oraz własne HVT-s /czyli składy nuklearne i miejsca rozmieszczenia ra-
kiet/. Korytarze manewru i TPL-s ujmowane są wówczas, jeśli istnieje możliwość ich
310
wykorzystania. Taka DST uzupełniana jest poprzez SITMAP wojny niekonwencjonal-
nej oraz oleatę sytuacji ludności. Bieżąca sytuacja w jakiej znajduje się przeciwnik
przedstawiana jest tylko wtedy, gdy wiadomo jest że działają one w obrębie rejonu ty-
łów. Ta DST może być uzupełniona wzorcem /wariantem/ wsparcia decyzji, który od-
nosi każdy DP do związanego z nim AI, wymagającego działania zaprzyjaźnionych.
Schemat G-7 stanowi przykład DST działania tyłów /poziom 3/ dla ataku powietrznego
i powietrzno-desantowego. Przykład DST dywizyjnego obszaru tyłów /poziom 3/ dla
działań OMG przedstawia schemat 4-45.
SCHEMAT G-7: PRZYKŁAD DST DZIAŁANIA TYŁÓW DLA ATAKU POWIETRZNEGO I POWIETRZNO-DESANTOWEGO.
IPB - FRAGMENT O ŻYWOTNYM ZNACZENIU
IPB posiada żywotne znaczenie dla prowadzenia działań przez dowódcę obszaru
tyłów i ich poszczególnych faz w całej bitwie. Pomaga w dokładnym porównaniu
/skonfrontowaniu/ własnych możliwości w zakresie bezpieczeństwa i CI z możliwym
działaniem przeciwnika i pomaga dowódcom w podejmowaniu właściwych decyzji
311
dotyczących rozmieszczenia i wykorzystania posiadanych środków. IPB zmusza do-
wódców do stanięcia „twarzą w twarz” z ich własnymi słabymi punktami oraz poten-
cjalnymi możliwościami. IPB pomaga dowódcom określić: „gdzie?”, „kiedy?” i „jak?”
- wykorzystać, rozporządzać i rozmieścić środki obszaru tyłów aby zapewnić sukces.
Objaśnienia użytych skrótów AA - droga podejścia
AAA - artyleria przeciwlotnicza
ACR - pułk kawalerii pancernej
ADA - artyleria obrony powietrznej
ADP - automatyczne przetwarzanie danych
afld - lotnisko
AGL - nad poziomem morza
AI - obszar zainteresowania
ALSO - artyleryjskie punkty obserwacyjne o ograniczonym zasięgu
alt - wysokość
AM - modulacja amplitudy
AO - obszar działań
arty - artyleria
ASPS - sekcja zbierania danych ze wszystkich dostępnych źródeł
AT - przeciwpancerny
ATC - kontrola ruchu powietrznego
AT-5 - sowiecki przeciwpancerny pocisk kierowany
AT-8 - sowiecki przeciwpancerny pocisk kierowany
ATGM - przeciwpancerny pocisk kierowany
AVLB - brygada opancerzonych wyrzutni
avn - lotnictwo
AWS - służba meteorologiczna
BAE - ocena obszaru pola walki
BAI - powietrzna izolacja pola walki
bde - brygada
312
BICC - centrum koordynacyjne rozpoznania pola walki
BMP - oznaczenie sowieckiego bojowego wozu piechoty
BP - pozycja bojowa
BTF - grupa bojowa w sile batalionu wyznaczona do wykonania konkret -
nego zadania
C - Celsjusz
C2 - dowodzenie i kontrolowanie
C3 - dowodzenie, kontrolowanie i łączność
C3CM - dowodzenie, kontrolowanie, przedsięwzięcia zabezpieczające przed
oddziaływaniem przeciwnika w zakresie łączności
C3I - dowodzenie, kontrolowanie, łączność oraz rozpoznanie
CAA - armia połączonych rodzajów wojsk
CAB - brygada lotnictwa bojowego
CAME - element korpuśny zarządzający przestrzenią powietrzną
CAS - bezpośrednie wsparcie lotnicze
cav - kawaleria
cbt - walka, bój
CCM - ruch na przełaj
cdr - dowódca
CENTAG - Centralna Grupa Armii
CENTCOM - Centralne Dowództwo USA
CFA - obszar sił ubezpieczenia /osłony/
chem - chemiczny
CI - kontrwywiad /kontrrozpoznanie/
CIG - pułap, wysokość powyżej poziomu ziemi będąca podstawą chmur
CINC - Naczelny Dowódca
clr - jasny, przejrzysty
cm - przeciwdziałanie mobilności /ruchliwości/
CM&D - zarządzanie zbieraniem danych i ich poszerzaniem
co - kompania
COIN - przeciwpowstańcze
coll - dostarczanie
COMINT - rozpoznanie środków łączności
313
comm - łączność
COMMZ - strefa komunikacyjna
con - kontrola
CONUS - kontynentalne USA
COSCOM - dowództwo wsparcia korpusu
CP - stanowisko dowodzenia
CS - wsparcie walki
CSS - służby wsparcia walki
CTOC - korpuśne centrum działań taktycznych
CW - ciągła fala
DAG - dywizyjna grupa artylerii
decon - dezaktywacja, odkażanie
def - obrona
DISCOM - dywizyjne dowództwo wsparcia
div - dywizja
DMA - Obronna Agencja Kartograficzna
DP - punkt decydujący
DS - wsparcie bezpośrednie
DST - wariant /wzorzec/ wsparcia decyzji
DTOC - dywizyjne centrum działań taktycznych
DZ - strefa /rejon/ zrzutu
E - wschód
EAC - szczebel powyżej korpusu
EACIC - centrum rozpoznania szczebla powyżej korpusu
ECB - szczebel powyżej i poniżej korpusu
ECM - środki do wywoływania zakłóceń w przyrządach elektronicznych
ECCM - środki do przeciwdziałania ECM
ELINT - rozpoznanie elektroniczne
elm - element
EM - elektromagnetyczny
engr - saper, oficer wojsk inżynieryjnych
EPB - elektroniczne przygotowanie pola walki
ESM - środki wsparcia wojny elektronicznej
314
est - oceniany, szacowany
EW - wojna radioelektroniczna
EWR - radar wczesnego wykrywania
EWS - sekcja walki /wojny/ radioelektronicznej
FAC - oficer wysuniętego, naziemnego punktu naprowadzania samolotów
FAIO - oficer rozpoznania artylerii polowej
FALOP - program ograniczonej, wysuniętej do przodu obserwacji obszaru
FARP - wysunięty punkt uzupełniania amunicji i paliwa
FASCAM - rodzina min stawianych przez artylerię
FEBA - przedni skraj obszaru pola walki
FLOT - przedni skraj własnych sił
FM - modulacja częstotliwości
FofF - pole ognia /ostrzału, rażenia/
FRG - /była/ RFN
FS - wsparcie ogniowe
FSCOORD - koordynator wsparcia ogniowego
FSE - element wsparcia ogniowego
FSO - oficer wsparcia ogniowego
FWD - wysunięty, przedni
G2 - pomocnik szefa sztabu ds. rozpoznania i ubezpieczenia /szef sekcji,
wydziału/
G3 - pomocnik szefa sztabu ds. organizacji, szkolenia i operacyjnych
G4 - pomocnik szefa sztabu ds. zaopatrzenia
GCA - podejście do lądowania kierowane z ziemi za pomocą stacji radio -
lokacyjnej
GCI - przechwytywanie celu powietrznego przez samolot lub pocisk kie -
rowany z ziemi
GRU - Główny Zarząd Wywiadu Sztabu Generalnego /b. ZSRR/
GS - wsparcie ogólne
HALO - rozpoczęcie ataku przez samolot na małej wysokości, po przejściu z
dużej wysokości
HE - kruszący materiał wybuchowy
helos - śmigłowiec
315
HF - wysoka /wielka/ częstotliwość
HI-HI-LO - „wysoko-wysoko-nisko” /technika ataku lotnictwa/
HIP - sowiecki śmigłowiec szturmowo-transportowy
HN - naród będący gospodarzem
HPT - cel o wysokiej opłacalności
hr - godzina
HVT - cel o dużym znaczeniu
ID - rozpoznanie, identyfikacja
IEW - wojna elektroniczna i rozpoznawcza /wywiadowcza/
IFR - przepisy lotu wg. przyrządów
inf - piechota
IPB - rozpoznawcze przygotowanie pola walki
IR - potrzeby informacyjne /wymagania/
ITB - samodzielny batalion czołgów
J2 - Połączony Zarząd Rozpoznania
JAM - zagłuszanie
JOG - mapa /dokument graficzny/ operacji prowadzonej siłami różnych
rodzajów wojsk /sił zbrojnych/
JOG-A - JOG dla strefy powietrznej
JOG-G - JOG dla obszaru naziemnego
JOG-R - JOG dla radarów /stacji radiolokacyjnych/
JOPS - system planowania operacji prowadzonej przez różne rodzaje sił
zbrojnych
JSCP - Połączony Strategiczny Plan Możliwości
JSEAD - ześrodkowany wysiłek tłumienia /obezwładniania/ obrony po -
wietrznej przeciwnika
JTF - połączone siły rodzajów wojsk do realizacji konkretnego zadania
kg - kilogram
KGB - Komitet Bezpieczeństwa Narodowego /b. ZSRR/
km - kilometr
km/h - kilometr na godzinę
LANDCOM - Dowództwo Atlantyckie USA
LC - linia styczności
316
LD - podstawa wyjściowa /linia/
LIC - konflikt o małym natężeniu /intensywności/
LOC - linia /oś/ komunikacyjna, zaopatrywania /drogi komunikacyjne/
LO-LO-HI - „nisko-nisko-wysoko” /profil ataku lotnictwa/
LOS - oś optyczna /linia obserwacji/
LP - podsłuch, miejsce nasłuchu
lt - lekki
LZ - rejon /strefa/ zrzutu
m - metry
MAC-V - Dowództwo Transportu Powietrznego w Wietnamie
MASINT - rozpoznanie poprzez namierzanie realizowane w oparciu o charak -
terystyczne cechy
max - maksymalny
Mi-24 /HIND/- sowiecki śmigłowiec szturmowy i/lub transportowy
MiG-27 /FLOGGER/- sowiecki samolot myśliwski lub myśliwsko-bombowy
MBA - główny /zasadniczy/ obszar bitwy /walki/
MC - korytarz ruchu /mobilności, manewru/
MC-130 - samolot USA
MCOO - zmodyfikowana oleata połączonych przeszkód
METT-T - zadanie, przeciwnik, teren, pododdziały oraz dostępny czas
MF - średnia częstotliwości
MFF - minimalna odległość do swobodnego oderwania się /lotnictwa od
ziemi/
MG - pistolet /karabin/ maszynowy
mi - mila
MI - rozpoznanie, wywiad wojskowy, wiadomości o znaczeniu
wojskowym
min - minuta
MM - milimetr
MOB - główna baza operacyjna
MOPP - ukierunkowane na wykonanie zadania rozmieszczenie ubezpieczeń
obronnych
MRB - batalion piechoty zmechanizowanej
317
MRC - kompania piechoty zmechanizowanej
MRD - dywizja piechoty zmechanizowanej
MRP - pluton piechoty zmechanizowanej
MMR - pułk piechoty zmechanizowanej
MSR - główna droga zaopatrzenia
MT - tony /dźwięki/ metryczne
mtn - góry
N - północ
NAI - nazwany /określony/ obszar zainteresowania
NBC - nuklearny, biologiczny i chemiczny
NET - nie wcześniej niż
NLT - nie później niż
NOE - lot nosem przy ziemi
NORTHAG - Północna Grupa Armii
NSDD - Dyrektywa Decyzyjna Narodowego Bezpieczeństwa
OB - rozkaz bojowy
obj - cel /obiekt/
obs - przeszkoda
OCOKA - obserwacja i pole ostrzału, maskowanie i ochrona, przeszkody, te -
ren kluczowy oraz drogi podejścia i korytarze manewru
OMG - operacyjna grupa manewrowa /oddział manewrowy/
OP - punkt obserwacyjny
OPORD - porządek /harmonogram/ działań
OPSEC - bezpieczeństwo /ubezpieczenie/ działań
PACOM - Dowództwo Pacyfiku
PGM - amunicja /sterowana/ precyzyjna
PIR - priorytetowe zadania rozpoznania /wymagania wobec rozpoznania/
PIREP - raport /meldunek/ pilota
POMCUS - uprzednio przygotowane materiały dla składów jednostek, dostar -
czane zza morza
PSYOP - działania psychologiczne
PL - linia fazy /np. czasowej/
PVS - 5 - okulary do obserwacji w nocy
318
PW - jeniec wojenny
PTADP - dane wyjściowe /bazowe/ planowanej analizy terenu
RA - obszar /rejon/ tyłów
RAG - pułkowa grupa artylerii
RAM - niezawodność, dostępność /„rozporządzalność”/, łatwość naprawy
RARP - tyłowy punkt uzupełniania paliwa i amunicji /lotniczej/
R&S - rozpoznanie i inwigilacja
rd - droga
REC - walka radioelektroniczna
recon - rozpoznanie wojskowe
regt - pułk
RH - wilgotność względna
RII - żądania wobec danych z rozpoznania /zapotrzebowanie na wiado -
mości/
RPK - sowiecki lekki karabin maszynowy
S - zdolność przetrwania
S2 - oficer rozpoznania /Armia USA/
S3 - oficer operacyjny i szkolenia /Armia USA/
S4 - oficer logistyki /Armia USA/
SA - obszar ubezpieczeń /strefa bezpieczeństwa/
SA -8 - sowiecki pocisk ziemia-powietrze /GECKO/
SAGGER - sowiecki przeciwpancerny pocisk kierowany
SAM - rakieta ziemia-powietrze
SBDP - sowiecki plan opracowania pola walki
SCT - rozproszony, rozdzielony
scty - bezpieczeństwo /ubezpieczenie/
sfc - ziemia, powierzchnia
SHAPE - Naczelne Dowództwo Sił Sojuszniczych w Europie
SIGINT - rozpoznanie środkami łączności
SITDEV - opracowanie sytuacji
SITMAP - mapa sytuacji
SLAAR - powietrzny radar obserwacji bocznej
SLOC - morskie drogi komunikacyjne
319
SOF - siły działań specjalnych
SP - samobieżny
SPAN - analiza parametrów sygnałów potencjalnych krytycznych
/szczególnie ważnych/ węzłów /łączności/
SPECNAZ - siły specjalnego przeznaczenia KGB
SPG - sowiecka 73mm armata gładkolufowa
Sgdn - dywizjon, eskadra, batalion, szwadron
SS - 21 - sowiecki pocisk małego zasięgu „ziemia-ziemia” /SCARB/
SSM - rakieta /pocisk/ „ziemia-ziemia”
SWO - oficer służby meteorologicznej sztabu
TA - armia pancerna
TAB - bateria wykrywania /namierzania/ celi
TAI - „celowy” obszar zainteresowania
TARWI - rozpoznanie pogody w celu...
TASM - pociski /rakiety/ taktyczne „powietrze-ziemia”
TBM - taktyczny pocisk /rakieta/ balistyczny
TCAE - element kontroli i analizy technicznej
temp - temperatura
TPL - fazowa linia czasowa
TTADB - dane wyjściowe /bazowe/ taktycznej analizy terenu
TTY - dalekopis
TVA - analiza wartości /ważności/ celu
TVD - teatry działań wojennych
US - USA
USAF - Siły Powietrzne USA
USAFETAC - Centrum Technicznych Wniosków Środowiskowych Sił Powietrz -
nych USA
VHF - bardzo wysoka częstotliwość
VGK - naczelne, wyższe dowództwo
VIS - widoczność
W - zachód
WETM - sekcja meteorologiczna
XING - przekraczanie