Machineveiligheid bij Machineveiligheid bij systemen van beweegbare bruggen beweegbare bruggen en natte kunstwerken
Safety Event 2014
Ch i T ttChris Tettero
Leon Uijttewaal
13 Mei 2014
Wie zijn wij ?j j
• Chris Tettero en Leon Uijttewaal• Namens Expertteam Machineveiligheid Rijkswaterstaat• Namens Expertteam Machineveiligheid Rijkswaterstaat
– Interne advisering en kaderstellig tav Machineveiligheid– Uitvoeren van regietaken tav Machineveiligheid
• Betrokken bij de update van de NEN 6787 Het ontwerpen van beweegbare bruggen–Veiligheid
Rijkswaterstaat13 Mei 20142 Safety Event 2014
Inhoud Learnshopp
• Doelstelling • Wettelijk kader en richtlijnen• Wettelijk kader en richtlijnen• Bruggen en sluizen zijn machines• RWS heeft beleid • Levenscyclus van een kunstwerk/machine• Aandachtpunten bij inkoop • Normalisatie als hulpmiddel• Vragen (interactief)
RijkswaterstaatSafety Event 20143 13 Mei 2014
Doelstelling Learnshopg p
• Samen bewust bekwaam worden• Door; • Door;
– Dialoog met jullie – Delen van kennis vanuit de Opdrachtgever RWS
• De RWS werkwijze • Incidenten van ongeval tot ongewenste gebeurtenissen• Onbewust onbekwame handelingen tijdens de realisatieOnbewust onbekwame handelingen tijdens de realisatie• Onbewust onbekwame handelingen tijdens beheer
RijkswaterstaatSafety Event 20144 13 Mei 2014
Wie zijn jullie ?j j
• Beheerder• Machinebouwer • Machinebouwer • Ingenieursbureau• Consultancyy• Toeleverancier componenten
Rijkswaterstaat13 Mei 20145 Safety Event 2014
Beweegbare bruggen en Sluizen zijn machinesg gg j
“een samenstel, voorzien van of bestemd om te worden voorzien van een aandrijfsysteem — maar niet op basis van rechtstreeks van een aandrijfsysteem maar niet op basis van rechtstreeks gebruikte menselijke of dierlijke spierkracht —, van onderling verbonden onderdelen of componenten waarvan er ten minste één kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde toepassing”
Vuistregel tbv definiëren grenzen van de machine:Vuistregel tbv definiëren grenzen van de machine:van bedienlessenaar t/m beweegbare delen van de machine of daaraan gerelateerd (zoals seinen).
Rijkswaterstaat66 13 Mei 2014Safety Event 2014
Wettelijk kaderj
• Europese wetgeving:– Productrichtlijnen / EG-richtlijn (o.a. Machinerichtlijn).oduct c t j e / G c t j (o a ac e c t j )– Sociale richtlijnen (o.a. Arbeidsmiddelenrichtlijn).
• Nederlandse wetgeving (o.a. ARBO-wet, warenwet).
Productrichtlijnen: – Verantwoordelijkheid fabrikant / importeur.
Eisen bij in de handel brengen / in gebruik nemen– Eisen bij in de handel brengen / in gebruik nemen.– Resulteert in een CE-markering.
S i l i htlijSociale richtlijnen:– Verantwoordelijkheid werkgever.– Eisen voor veilig gebruik.
RijkswaterstaatSafety Event 20147 13 Mei 2014
Machinerichtlijnj
• De Machinerichtlijn is een EU productrichtlijn waarin geëist wordt om de veiligheid van de machine te verzekeren door naleving van de de e g e d a de ac e te e e e e doo a e g a deessentiële veiligheids- en gezondheidseisen.
• Binnen de productrichtlijnen staat voor beweegbare bruggen de • Binnen de productrichtlijnen staat voor beweegbare bruggen de Machinerichtlijn (2006/42/EG) centraal.
G ldt i t ll ti / hi di ij l d 1995 f • Geldt voor installaties/machines die zijn opgeleverd na 1995 of na substantiële wijzigingen.
• In de Nederlandse wet verankerd in het Warenwetbesluit machines.
RijkswaterstaatSafety Event 20148 13 Mei 2014
Productrichtlijnen naast de Machinerichtlijnj j
– EMC richtlijn– LaagspanningsrichtlijnLaagspanningsrichtlijn.– Richtlijn Drukapparatuur.– Bouwproductenverordering (!).– Richtlijn ROHS.– Richtlijn WEEE.– Etc.
RijkswaterstaatSafety Event 20149 13 Mei 2014
Naleving van de essentiële V&G eiseng
• Door middel van het uitvoeren van een risicobeoordeling;– Bepalen grenzen van de machine Bepalen grenzen van de machine. – Inventariseren gevaren.– Inschatten van risico’s.– Beoordelen risico’s.– Risicoreductie:
• Neem het gevaar bij de bron weg. g j g• Breng de nodige beveiligingen aan. • Gebruikers informeren over restrisico's, benodigde opleiding
en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s)en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM s).
• Verantwoordelijkheid ligt bij de ‘fabrikant’.
RijkswaterstaatSafety Event 201410 13 Mei 2014
Fabrikant
• De definitie fabrikant is vastgelegd in Artikel 2 Machinerichtlijn.
• Verantwoordelijk voor de ‘conformiteitsbeoordeling’ (CE markering).
• Fabrikant is verantwoordelijk voor de verificatie en validatie van de OG eisen én de essentiële eisen Machinerichtlijn.
• Fabrikant is verantwoordelijk voor het afgeven van een conformiteitsverklaring en de machine CE te markeren.
Rijkswaterstaat1111 13 Mei 2014Safety Event 2014
RWS beleidKetelbrug dicht voor scheepvaart na ongevalG l 5 k b 2009
• Voldoen aan Wet en Regelgeving• Leren van ongewenste gebeurtenissen
Geplaatst 5 oktober 2009 ANPLELYSTAD - Rijkswaterstaat heeft de Ketelbrug tot naderorder afgesloten voor scheepvaartverkeer waarvoor de brug open moet. Dat heeft de politie maandag laten • Leren van ongewenste gebeurtenissen
Hoe vult RWS dit in;
weten.
• Kader Machineveiligheid• Opleiding en training• Kwaliteitsborgingg g• Inkoop • Ect
Rijkswaterstaat13 Mei 201412 Safety Event 2014
Status heden
Gaat niet goed moet beter!
– Aanlegg– Planmatig beheer– Bediening
Rijkswaterstaat13 Mei 201413 Safety Event 2014
Levenscyclus van een machiney
Planmatig
nnin
g
satie
wer
king
+
reid
ing
satie
bel
oud
t oud
nter
en
enin
g
Planmatig beheer
Verk
e
Real
i
Plan
uitw +
voor
beRe
ali
Variab
onde
rho
Vast
onde
rho
Dem
on
Bed
ie
Sociale richtlijnen (ARBO)
Productrichtlijnen (CE-markering)
Rijkswaterstaat13 Mei 201414 Safety Event 2014
Proces m.b.t. machines
Beslisboom EU richtlijnen
Nieuwbouw?Ja Nee
EU richtlijnenAanleg Planmatig beheer
Renovatie?
Ja Nee
Vastonderhoud
Variabelonderhoud
Substantiële wijziging?Ja Nee
Vervangende
Ja NeeCE‐markering
Verklaring van Overeenstemming ARBO
onderdelen onder product‐
richtlijnen?
Rijkswaterstaat
Overeenstemming onderdelen + ARBO
ARBO
13 Mei 201415 Safety Event 2014
Cyclus in samenhang met EU richtlijneny g j
Planmatig
ning
atie
rkin
g +
ei
ding
at
ie
l ud ud ning
Planmatig beheer
Verk
en
Real
isa
anui
twe
voor
bere
Real
isa
Variab
elnd
erho
u
Vast
nd
erho
u
Bed
ien
Sociale richtlijnen Productrichtlijnen
Pla v V on on
j(ARBO)
j(CE-markering)
Rijkswaterstaat13 Mei 201416 Safety Event 2014
g eng +
ing
e eng
Planmatig beheer
Aanleg (Nieuwbouw) Sociale richtlijnen (ARBO)
Productrichtlijnen (CE‐markering)
Verken
nin
Realisa
tie
Plan
uitw
erki
voorbe
reidi
Realisa
tie
Varia
bel
onde
rhou
d
Vast
onde
rhou
d
Demon
tere
Bedien
ing
g ( )
Nieuwbouw?Ja
Aanleg
CE‐markering
Rijkswaterstaat13 Mei 201417 Safety Event 2014
Wie doet wat? OG /ON aanlegg
• Opdrachtgever (OG) wijst in de overeenkomst de opdrachtnemer (ON) aan als fabrikant
• OG vraagt in de overeenkomst het volledig Technisch Dossier op
• OG bepaalt vooraf de grenzen van de machine• ON is fabrikant • ON voert alle werkzaamheden voor conformiteit uit
– ON stelt bij inkoop van deelmachines en installaties j prandvoorwaarden op
• ON Geeft CE markering af• ON levert minimaal TD conform Mrl Bijl VII afj
Rijkswaterstaat13 Mei 201418 Safety Event 2014
ng eng +
ing
e eng
Planmatig beheer
Planmatig beheerVast of Variabel onderhoud
Sociale richtlijnen (ARBO)
Productrichtlijnen (CE‐markering)
Verken
nin
Realisatie
Plan
uitw
erki
voorbe
reidi
Realisatie
Varia
bel
onde
rhou
d
Vast
onde
rhou
d
Demon
tere
Bedien
ing
Vast of Variabel onderhoud
NieuwbouwNieuwbouw?
Nee
Planmatig beheer
Renovatie?Ja Nee
VariabelOnderhoud
Vast Onderhoud
Rijkswaterstaat13 Mei 201419 Safety Event 2014
Onderhoud
+ Pl i b h
Planmatig beheer, vast onderhoud Sociale richtlijnen (ARBO)
Productrichtlijnen (CE‐markering)
Verken
ning
Realisa
tie
Plan
uitw
erking
+voorbe
reiding
Realisa
tie
Varia
bel
onde
rhou
d
Vast
onde
rhou
d
Demon
teren
Bedien
ing
Planmatig beheer
g
Planmatig beheer
Nee
Planmatig beheer
Renovatie?
Vast
Nee
onderhoud
ARBO
Rijkswaterstaat13 Mei 201420 Safety Event 2014
Wie doet wat OG/ON bij Planmatig beheerj g
• OG stelt Technisch Dossier beschikbaar aan ON• OG belegt bijhouden Technisch Dossier bij ON• OG belegt bijhouden Technisch Dossier bij ON
• ON onderhoudt conform gebruikershandleiding van fabrikantg g• ON lost storingen op conform gebruikershandleiding• ON houdt Technisch Dossier actueel
Rijkswaterstaat13 Mei 201421 Safety Event 2014
Planmatig beheer (variabel)g ( )
Planmatig beheer
Renovatie?
Ja
Variabelonderhoud
Rijkswaterstaat13 Mei 201422 Safety Event 2014
Planmatig beheer (variabel)g ( )
Variabelonderhoud
Substantiële wijziging?Ja
CE‐markering
Rijkswaterstaat13 Mei 201423 Safety Event 2014
Substantiële wijzigingj g g
• Hoe kan vastgesteld worden of renovatie of modificatie leidt tot een substantiële wijziging van de machine?tot een substantiële wijziging van de machine?
• RWS beleid:– Nieuwe of extra risico’s ontstaan door wijziging.– Het gebruiksdoel wijzigt.
H t it i i l f NEN EN ISO – Het uitvoeren van een risicoanalyse conform NEN-EN-ISO 12100:2010
Rijkswaterstaat13 Mei 201424 Safety Event 2014
Substantiële wijziging Ja/Nee?j g g
1. Renovatie beweegbare brug;Ni b di i b t i b ki i t ll ti– Nieuw bedienings-, besturings- en bewakingsinstallatie
– Nieuw ander soort bewegingwerk– Nieuw valNieuw val
2. Renovatie beweegbare brug;g g;– Nieuw bedienings-, besturings- en bewakingsinstallatie– ‘Conditionering’ bewegingwerk
Rijkswaterstaat13 Mei 201425 Safety Event 2014
Planmatig beheer (variabel)g ( )
Substantiële wijziging? Nee
Ja Nee
Vervangende onderdelen onder productrichtlijnen
Verklaring van
p j?
gOvereenstemming
onderdelen + ARBO
ARBO
Rijkswaterstaat13 Mei 201426 Safety Event 2014
Geen substantiële wijzigingj g g
• Werkzaamheden conform de ArbowetgevingAanpassingen op basis van stand der techniek – Aanpassingen op basis van stand der techniek (actuele normalisatie)
– Aanpassingen documenteren in het TDp g• Tekeningen• Documentatie (inclusief eventuele IIB verklaringen)• Gebruikershandleiding voor bediening en onderhoud
– Risico inventarisatie en –evaluatie (RI&E) en Plan van aanpakaanpak.
RijkswaterstaatSafety Event 201427 13 Mei 2014
Bedieninggin
g
tierkin
g
ding
tie d d ng
Planmatig beheer
Verk
enn
Real
isat
anui
twer
+
oorb
erei
dRe
alis
at
Variab
el
derh
oud
Vast
de
rhou
d
Bed
ieni
n
Sociale richtlijnen (ARBO)
Productrichtlijnen (CE markering)
V
Pla vo V ond
ond
(ARBO)(CE-markering)
Instructie van personeel (woord en geschrift).Gebruikershandleiding (aanvullen).
Rijkswaterstaat13 Mei 201428 Safety Event 2013
Aandachtpunten inkoopp p
Aandachtspunten voor zowel opdrachtgever als opdrachtnemer
Opdrachtnemer treedt in praktijk ook namelijk als inkoper op als opdrachtgever !
RijkswaterstaatSafety Event 201429 13 Mei 2014
Inkoop (on)voltooide machinep ( )
• Definieer SMART contractuele afspraken bij inkoop (on)voltooide machines voor samenbouw.ac es oo sa e bou– De grenzen van de (on)voltooide machine.– Wie vervult de rol van de fabrikant
Integrator van Civiel Werktuigbouw Besturingstechniek= Integrator van Civiel, Werktuigbouw, Besturingstechniek.– Specifieke omstandigheden.– NEN-EN normen waaraan de machine minimaal dient te voldoen. – Afspraken rond de risicobeoordeling.– Bij de (on) voltooide machine dient het technisch dossier
meegeleverd te worden.g• Beoordelen van machine en TD voorafgaand aan het samenstellen.
RijkswaterstaatSafety Event 201330 13 Mei 2014
Inkoop besturingsinstallatie van een brugp g g
RijkswaterstaatSafety Event 201431 13 Mei 2014
Inkoop besturingsinstallatie van een brug
• Geen IIA- en ook geen IIB-verklaring afgeven• Wel via documenten voldoende aantonen het werk goed is
p g g
• Wel via documenten voldoende aantonen het werk goed is uitgevoerd.
• Overzicht van de gebruikte elektrische componenten (inclusief conformiteits-verklaringen op basis van de Laagspanningsrichtlijn en/of de EMC-richtlijn).
• Overzicht van de gebruikte mechanische componenten (kastenmateriaal met de daarbij behorende omgevingseisen).
• Overzicht van de gebruikte Europese normen met (eventuele) afwijkingen van de eisen uit deze normenuit deze normen.
• Kopie van de technische tekeningen, uitgevoerde berekeningen en validaties; Indien er besturingstechnische veiligheidsfuncties in de schakelkast zitten, zullen de documentatie-eisen uit de normen ISO 13849-1 (PL) of EN 62061 (SIL) moeten worden meegenomen.E b ik ifi ti ( t d i d t h i h ifi ti d t )• Een gebruikersspecificatie (met daarin o.a. de technische specificatie en de restgevaren).
• De fabrikant van de brug kan op basis van deze informatie de CE-verklaring, waar de kast onderdeel van uitmaakt, afgeven.
RijkswaterstaatSafety Event 201432 13 Mei 2014
Normalisatie en standaardisatie als hulpmiddelp
1. Voldoen aan de MachinerichtlijnMaak gebruik van Geharmoniseerde normen– Maak gebruik van Geharmoniseerde normen
• Fabrikant dient richtlijn en normonderzoek te doen
2. Voldoen aan klantwensen
– Kaders van OG toepassen• Let op! Fabrikant dient OG kaders eisen te toetsen op
‘conformiteit’ Machinerichtlijn.
Rijkswaterstaat13 Mei 201433 Safety Event 2014
Machinerichtlijn en normalisatiej
• Geharmoniseerde normen (EN).
• Geen wetgeving (dus niet verplicht).
• Geeft wel vermoeden van overeenstemming:– Beperktere risicobeoordeling noodzakelijk.– Efficiënt (minder bewijslast).
• Onderverdeling in A, B, C normen:Onderverdeling in A, B, C normen:– A: Fundamentele veiligheidbeginselen.– B: Technische veiligheidsaspecten en voorzieningen.
C V ili h id ifi ti b ld ( ) hi
RijkswaterstaatSafety Event 201434 13 Mei 2014
– C: Veiligheidsspecificaties voor bepaalde (groepen) machines.
EN normen beweegbare brug/ schutsluisg g
• normen– NEN-EN- ISO 12100 Algemene ontwerpbeginselen -NEN EN ISO 12100 Algemene ontwerpbeginselen
Risicobeoordeling en risicoreductie• B normen
– NEN-EN-IEC 60204-1 Elektrische veiligheid van machinesNEN EN IEC 60204 1 Elektrische veiligheid van machines– NEN-EN-ISO 4413 Hydrauliek – Algemene regels en veiligheidseisen– NEN-EN-ISO 14122-1 Permanente toegangsmiddelen
• C normen– Geen formele EN norm beschikbaar
• Technisch rapport– ISO/TR-14121-2 Risicobeoordeling : Praktische gids en
b ld th d
Rijkswaterstaat
voorbeelden van methoden
Safety Event 201435 13 Mei 2014
NEN 6787-Het ontwerpen van beweegbare bruggen Veiligheidbruggen - Veiligheid
• De NEN 6787 is een nationale Nederlandse norm • De NEN 6787 is een nationale Nederlandse norm.
• Een ‘soort Nederlandse C-norm’ voor beweegbare bruggen.
• Verwijst naar Europese geharmoniseerde EN-normen.
• Relatie NEN 6786:– NEN 6786 staat voor de constructieve veiligheid;
De fabrikant van een machine dient randvoorwaarden– De fabrikant van een machine dient randvoorwaardenten aanzien van de constructie vast te stellen.
RijkswaterstaatSafety Event 201436 13 Mei 2014
NEN 6787 als ‘C norm’
• Biedt oplossingen voor de fundamentele eisen die door de M hi i htlij b b b d t ldMachinerichtlijn aan beweegbare bruggen worden gesteld.– Voorbeeld van de grenzen van de machine.
RijkswaterstaatSafety Event 201437 13 Mei 2014
NEN 6787 als ‘C norm’
• Biedt oplossingen voor de fundamentele eisen die door de Machinerichtlijn aan beweegbare bruggen worden gesteld.ac e c t j aa be eegba e b ugge o de geste d– Voorbeeld van de grenzen van de machine.– Aanpaste ISO 12100 lijst gevaren en gevaarlijke gebeurtenissen.
RijkswaterstaatSafety Event 201438 13 Mei 2014
NEN 6787 als ‘C norm’
• Biedt oplossingen voor de fundamentele eisen die door de Machinerichtlijn aan beweegbare bruggen worden gesteld.ac e c t j aa be eegba e b ugge o de geste d– Voorbeeld van de grenzen van de machine.– Aanpaste ISO 12100 lijst gevaren en gevaarlijke gebeurtenissen.
N ti i i i d ti– Normatieve eisen aan risicoreductie.• Eisen aan de nodige aan te brengen beveiligingen:
– Leuningen en balustrades.– Vasthoudinrichtingen.
• Generiek brugproces als uitgangspunt voor risicoreductie via bediening en besturing:
– Besturen van de brugbeweging.– Veiligheidsfuncties.
– Eisen aan verificatie en validatie.
Rijkswaterstaat
– Eisen aan informatie voor de gebruikers.Safety Event 201439 13 Mei 2014
Kennisdeling / vrageng g
• LinkedIn groep NEN 6787• LinkedIn groep NEN 6787
RijkswaterstaatSafety Event 201440 13 Mei 2014