MOacuteDULO DE SENSIBILIZACIOacuteN AMBIENTAL
Dpto De Bioloxiacutea e XeoloxiacuteaIES Paseo das Pontes
1
A proteccioacuten do medio ambiente constituacutee undos grandes desafiacuteos aos que se enfrenta aUE
Os Estados membros son conscientes de queisto sucederaacute cando o desenvolvementosostible sexa considerado como o uacutenicomodelo de desenvolvemento econoacutemicovaacutelido para o futuro e sexa aceptado portoacutedolos cidadaacutens
2
Obxetivo Promover comportamentos e
actitudes a favor do medio ambiente
Modificando haacutebitos de comportamento e consumo
Cualificando cara a un mercado laboral cambiante
Problemas medioambientais ldquoCaso Prestigerdquo
3
Contidos
Concepto de medio ambiente
Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
A cidade o noso medio
A actuacioacuten da administracioacuten
A resposta da sociedade
A achega individual
4
Glosario
Biodiversidade
Contaminacioacuten
Ecosistema
Impacto ambiental
Reciclaxe
Recuperacioacuten
Residuo
Auditoriacutea ambiental
Desenvolvemento
sostible
5
Biodiversidade
Variabilidade de organismos nun ecosistema Comprende
diversidade dentro de cada especie
entre as especies do ecosistema
dos ecosistemas
6
Contaminacioacuten
Introduccioacuten de substancias radiacioacutens calor ruido Na atmosfera auga o solo con efectos prexudiciais para a biosfera ou que deterioran outras utilizacioacuten lexiacutetimas do medio ambiente
7
Ecosistema
Conxunto de haacutebitats as especies que viven neles e as relacioacutens que se establecen entre eles
8
Impacto ambiental
Calquera efecto causado por unhaactividade humana sobre o medio ambiente
9
Reciclaxe
Reutilizar un residuo no proceso de fabricacioacuten do mesmo producto ou dunproducto con funcioacuten anaacuteloga
10
Recuperacioacuten
Rescate dos materiais ou enerxiacuteapresentes nos residuos e refugallos co fin de substituir total o parcialmente as materias primas empregadas nos procesos de produccioacuten
11
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
A proteccioacuten do medio ambiente constituacutee undos grandes desafiacuteos aos que se enfrenta aUE
Os Estados membros son conscientes de queisto sucederaacute cando o desenvolvementosostible sexa considerado como o uacutenicomodelo de desenvolvemento econoacutemicovaacutelido para o futuro e sexa aceptado portoacutedolos cidadaacutens
2
Obxetivo Promover comportamentos e
actitudes a favor do medio ambiente
Modificando haacutebitos de comportamento e consumo
Cualificando cara a un mercado laboral cambiante
Problemas medioambientais ldquoCaso Prestigerdquo
3
Contidos
Concepto de medio ambiente
Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
A cidade o noso medio
A actuacioacuten da administracioacuten
A resposta da sociedade
A achega individual
4
Glosario
Biodiversidade
Contaminacioacuten
Ecosistema
Impacto ambiental
Reciclaxe
Recuperacioacuten
Residuo
Auditoriacutea ambiental
Desenvolvemento
sostible
5
Biodiversidade
Variabilidade de organismos nun ecosistema Comprende
diversidade dentro de cada especie
entre as especies do ecosistema
dos ecosistemas
6
Contaminacioacuten
Introduccioacuten de substancias radiacioacutens calor ruido Na atmosfera auga o solo con efectos prexudiciais para a biosfera ou que deterioran outras utilizacioacuten lexiacutetimas do medio ambiente
7
Ecosistema
Conxunto de haacutebitats as especies que viven neles e as relacioacutens que se establecen entre eles
8
Impacto ambiental
Calquera efecto causado por unhaactividade humana sobre o medio ambiente
9
Reciclaxe
Reutilizar un residuo no proceso de fabricacioacuten do mesmo producto ou dunproducto con funcioacuten anaacuteloga
10
Recuperacioacuten
Rescate dos materiais ou enerxiacuteapresentes nos residuos e refugallos co fin de substituir total o parcialmente as materias primas empregadas nos procesos de produccioacuten
11
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Obxetivo Promover comportamentos e
actitudes a favor do medio ambiente
Modificando haacutebitos de comportamento e consumo
Cualificando cara a un mercado laboral cambiante
Problemas medioambientais ldquoCaso Prestigerdquo
3
Contidos
Concepto de medio ambiente
Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
A cidade o noso medio
A actuacioacuten da administracioacuten
A resposta da sociedade
A achega individual
4
Glosario
Biodiversidade
Contaminacioacuten
Ecosistema
Impacto ambiental
Reciclaxe
Recuperacioacuten
Residuo
Auditoriacutea ambiental
Desenvolvemento
sostible
5
Biodiversidade
Variabilidade de organismos nun ecosistema Comprende
diversidade dentro de cada especie
entre as especies do ecosistema
dos ecosistemas
6
Contaminacioacuten
Introduccioacuten de substancias radiacioacutens calor ruido Na atmosfera auga o solo con efectos prexudiciais para a biosfera ou que deterioran outras utilizacioacuten lexiacutetimas do medio ambiente
7
Ecosistema
Conxunto de haacutebitats as especies que viven neles e as relacioacutens que se establecen entre eles
8
Impacto ambiental
Calquera efecto causado por unhaactividade humana sobre o medio ambiente
9
Reciclaxe
Reutilizar un residuo no proceso de fabricacioacuten do mesmo producto ou dunproducto con funcioacuten anaacuteloga
10
Recuperacioacuten
Rescate dos materiais ou enerxiacuteapresentes nos residuos e refugallos co fin de substituir total o parcialmente as materias primas empregadas nos procesos de produccioacuten
11
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Contidos
Concepto de medio ambiente
Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
A cidade o noso medio
A actuacioacuten da administracioacuten
A resposta da sociedade
A achega individual
4
Glosario
Biodiversidade
Contaminacioacuten
Ecosistema
Impacto ambiental
Reciclaxe
Recuperacioacuten
Residuo
Auditoriacutea ambiental
Desenvolvemento
sostible
5
Biodiversidade
Variabilidade de organismos nun ecosistema Comprende
diversidade dentro de cada especie
entre as especies do ecosistema
dos ecosistemas
6
Contaminacioacuten
Introduccioacuten de substancias radiacioacutens calor ruido Na atmosfera auga o solo con efectos prexudiciais para a biosfera ou que deterioran outras utilizacioacuten lexiacutetimas do medio ambiente
7
Ecosistema
Conxunto de haacutebitats as especies que viven neles e as relacioacutens que se establecen entre eles
8
Impacto ambiental
Calquera efecto causado por unhaactividade humana sobre o medio ambiente
9
Reciclaxe
Reutilizar un residuo no proceso de fabricacioacuten do mesmo producto ou dunproducto con funcioacuten anaacuteloga
10
Recuperacioacuten
Rescate dos materiais ou enerxiacuteapresentes nos residuos e refugallos co fin de substituir total o parcialmente as materias primas empregadas nos procesos de produccioacuten
11
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Glosario
Biodiversidade
Contaminacioacuten
Ecosistema
Impacto ambiental
Reciclaxe
Recuperacioacuten
Residuo
Auditoriacutea ambiental
Desenvolvemento
sostible
5
Biodiversidade
Variabilidade de organismos nun ecosistema Comprende
diversidade dentro de cada especie
entre as especies do ecosistema
dos ecosistemas
6
Contaminacioacuten
Introduccioacuten de substancias radiacioacutens calor ruido Na atmosfera auga o solo con efectos prexudiciais para a biosfera ou que deterioran outras utilizacioacuten lexiacutetimas do medio ambiente
7
Ecosistema
Conxunto de haacutebitats as especies que viven neles e as relacioacutens que se establecen entre eles
8
Impacto ambiental
Calquera efecto causado por unhaactividade humana sobre o medio ambiente
9
Reciclaxe
Reutilizar un residuo no proceso de fabricacioacuten do mesmo producto ou dunproducto con funcioacuten anaacuteloga
10
Recuperacioacuten
Rescate dos materiais ou enerxiacuteapresentes nos residuos e refugallos co fin de substituir total o parcialmente as materias primas empregadas nos procesos de produccioacuten
11
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Biodiversidade
Variabilidade de organismos nun ecosistema Comprende
diversidade dentro de cada especie
entre as especies do ecosistema
dos ecosistemas
6
Contaminacioacuten
Introduccioacuten de substancias radiacioacutens calor ruido Na atmosfera auga o solo con efectos prexudiciais para a biosfera ou que deterioran outras utilizacioacuten lexiacutetimas do medio ambiente
7
Ecosistema
Conxunto de haacutebitats as especies que viven neles e as relacioacutens que se establecen entre eles
8
Impacto ambiental
Calquera efecto causado por unhaactividade humana sobre o medio ambiente
9
Reciclaxe
Reutilizar un residuo no proceso de fabricacioacuten do mesmo producto ou dunproducto con funcioacuten anaacuteloga
10
Recuperacioacuten
Rescate dos materiais ou enerxiacuteapresentes nos residuos e refugallos co fin de substituir total o parcialmente as materias primas empregadas nos procesos de produccioacuten
11
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Contaminacioacuten
Introduccioacuten de substancias radiacioacutens calor ruido Na atmosfera auga o solo con efectos prexudiciais para a biosfera ou que deterioran outras utilizacioacuten lexiacutetimas do medio ambiente
7
Ecosistema
Conxunto de haacutebitats as especies que viven neles e as relacioacutens que se establecen entre eles
8
Impacto ambiental
Calquera efecto causado por unhaactividade humana sobre o medio ambiente
9
Reciclaxe
Reutilizar un residuo no proceso de fabricacioacuten do mesmo producto ou dunproducto con funcioacuten anaacuteloga
10
Recuperacioacuten
Rescate dos materiais ou enerxiacuteapresentes nos residuos e refugallos co fin de substituir total o parcialmente as materias primas empregadas nos procesos de produccioacuten
11
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Ecosistema
Conxunto de haacutebitats as especies que viven neles e as relacioacutens que se establecen entre eles
8
Impacto ambiental
Calquera efecto causado por unhaactividade humana sobre o medio ambiente
9
Reciclaxe
Reutilizar un residuo no proceso de fabricacioacuten do mesmo producto ou dunproducto con funcioacuten anaacuteloga
10
Recuperacioacuten
Rescate dos materiais ou enerxiacuteapresentes nos residuos e refugallos co fin de substituir total o parcialmente as materias primas empregadas nos procesos de produccioacuten
11
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Impacto ambiental
Calquera efecto causado por unhaactividade humana sobre o medio ambiente
9
Reciclaxe
Reutilizar un residuo no proceso de fabricacioacuten do mesmo producto ou dunproducto con funcioacuten anaacuteloga
10
Recuperacioacuten
Rescate dos materiais ou enerxiacuteapresentes nos residuos e refugallos co fin de substituir total o parcialmente as materias primas empregadas nos procesos de produccioacuten
11
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Reciclaxe
Reutilizar un residuo no proceso de fabricacioacuten do mesmo producto ou dunproducto con funcioacuten anaacuteloga
10
Recuperacioacuten
Rescate dos materiais ou enerxiacuteapresentes nos residuos e refugallos co fin de substituir total o parcialmente as materias primas empregadas nos procesos de produccioacuten
11
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Recuperacioacuten
Rescate dos materiais ou enerxiacuteapresentes nos residuos e refugallos co fin de substituir total o parcialmente as materias primas empregadas nos procesos de produccioacuten
11
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Residuo
Material que se produce como consecuencia non desexada de calqueraactividade humana e do cal o posuidor se desprende
12
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Auditoriacutea ambiental
Avaliacioacuten sistemaacutetica documentada e perioacutedica da eficacia da organizacioacuten xestioacuten ouprocedementos destinados aacute proteccioacuten do medio ambiente
13
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Desenvolvemento sostible
Desenvolvemento que satisface as necesidades do presente sen comprometer as de xeracioacuten futuras
14
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
1- Concepto de medio ambiente
11- Concepto de medio ambiente Orixe do concepto
A ecoloxiacutea como ciencia
12- O ser humano e o medio Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
13- Desenvolvemento sostible Cumio de Riacuteo de Janeiro
Cumio de Kioto
15
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
11- Concepto de medio ambiente
A orixe do concepto Anos 60 a orixe do ecoloxismo 1962
Anos 70 o ambientalismo
Anos 80 o conservacionismo
Anos 90 o desenvolvemento sostible
A ecoloxiacutea como ciencia
16
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Anos 60 a orixe do ecoloxismo
3 libros e unha cataacutestrofe
1962 ldquoLa primavera silenciosardquo
1967 Primeira marea negra TorreyCanyon 120000 tm
1968 ldquoLa bomba de la poblacioacutenrdquo
1970 ldquoLa revolucioacuten del medio ambienterdquo -a defensa do entorno soacute eacuteposible co cambio da civilizacioacuten
17
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
1962 La primavera silenciosa
A consecuencia de este estudio el DDT fue prohibido en todo el mundo
En 1962 una mujer cambioacute el mundo
occidental con un libro revolucionario
en el que exponiacutea que el DDT era
nocivo para la salud
Rachel Carson 18
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Anos 70 o ambientalismo
Atencioacuten no ambiente biofiacutesico fauna eflora silvestres solos eauga desertificacioacuten
1973 Club de Roma ldquoOs Liacutemites do Crecemientoldquo Analiacuteza cinco variables
tecnoloxiacutea poboacioacuten nutricioacuten recursos naturais e medio ambiente
Concluacutee que o desenvolvemento poderiacutea estar condicionado pola limitacioacuten dos recursos da Terra
1973 Conferencia de Estocolmo A morte de peixes nos lagos de Escandinavia como
resultado da contaminacioacuten atmosfeacuterica en Europa
Os problemas ambientais traspasan as fronteiras e esixen unha eficaz cooperacioacuten internacional para a suacutearesolucioacuten
19
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Anos 80 o conservacionismo
Primeiras aacutereas naturais protexidas reservas reais de caza
A idea de gardar aacutereas salvaxes polo su propio valor tivo a sua orixe nos Estados Unidos
Carta Mundial da Natureza (1982) Fincapeacute na preservacioacuten
do patrimonio xeneacutetico asegurar un nivel suficiente as poboacionsde seres vivos concedendo especial proteccioacuten as mais singulares ouaacutes que se atopan en perigo
Convenios sobre os humedais como haacutebitats das aves acuaacuteticas a conservacioacuten da fauna e flora salvaxes e seus haacutebitats naturais
en Europa a conservacioacuten de especies migratorias o comercio internacional de especies ameazadas
20
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Anos 90 Desenvolvemento sostible
1992 Cumio de Riacuteo de Janeiro Carta da Terra principios fundamentais para o
desenvolvemento sostible
Axenda 21 accions encamintildeadas a promove-lo
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos
paiacuteses firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoiro nun 52 con respeitoao 1990
21
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
A Ecoloxiacutea como ciencia
Trata das relacioacutens dos diferentes organismos entre si e co medio fiacutesico no que se desenvolven
Ecosistema espacio constituido polo medio fiacutesico e toacutedolos seres que viven nel asiacute como as relacioacutens que se dan entre eles
Biodiversidade variedade dos xens nunha poboacioacuten
variedade das especies dun ecosistema
variedade dos ecosistemas dun territorio
22
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
12- O ser humano e o medio
Gran capacidade para explota-los recursos naturais
Impacto no medio que variacutea de acordo codesenvolvemento da tecnoloxiacutea e a demografiacutea
Fases Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Sociedade industrial
Actualidade
23
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Sociedade cazadora e agriacutecola-gandeira
Co inicio da agricultura hai 5000 anos comezou a tala de bosques para obter terras de cultivo
Finalizada a Idade Media a crecente demanda de madeira para a construccioacuten de barcos efabricacioacuten de carboacuten vexetal extendeu a deforestacioacuten en Espantildea e outros paiacuteses de
Europa
24
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Sociedade industrial
O seacuteculo XIX marca un cambio radical naexplotacioacuten dos recursos naturais
A invencioacuten da maacutequina de vapor da electricidade e a industria quiacutemica revolucionan a vida nos paiacuteses maacuteis adiantados
A explotacioacuten de carboacuten multiplicoacute-se ecomezou o uso do petroacuteleo
25
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Actualidade
No seacuteculo XX multiplicaron-se os bensproducidos pola humanidade
O aumento da duracioacuten da vida ten sido de case trinta anos desde o comezo do seacuteculo
Os impactos das accioacutens humanas no medio fixeacuteronse maacuteis rechamantes
26
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Impacto Ambiental
La intervencioacuten del hombre sobre el medio natural
es tan antigua como la humanidad pero soacutelo cuando
se han incrementado de una forma desorbitada los
iacutendices de crecimiento de la poblacioacuten el desarrollo
econoacutemico y la raacutepida industrializacioacuten es cuando
de una manera ostentosa se ha dejado notar el
deterioro ambiental de su entorno
27
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Exemplos de impactos
Grandes obras puacuteblicas encoros autovias
Procesos de produccioacuten e consumo
Contaminacioacuten calquera tipo de impureza introducida no medio
Residuos refugallos dos cales o seu posuidor se desprende
28
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
13-Desenvolvemento sostible
Satisface as necesidades do presente sin pontildeeren perigo a capacidade das futuras xeneracions para satisfacer as suas propias necesidades
nunha sociedade solidaria
co crecemento econoacutemico equilibrado
usando con prudencia os recursos naturais e conservando omedio ambiente
29
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
2-Contaminacioacuten e deterioro dos recursos naturais
O efecto invernadoiro
O burato na capa de ozono
A Acidificacioacuten do solo e da auga
A perda da biodiversidade
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
30
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
O efecto invernadoiro
A atmoacutesfera eacute transparente para a radiacioacuten visible emitida polo sol pero non para a radiacioacuten infravermella emitida pola Terra quentada polo sol
Gases como H2O CO2 CH4 N2O absorben ditas radiacioacutens infravermellas o que permite que a temperatura na Terra sexa axeitada para a vida
O incremento da concentracioacuten destes gases supoacuten unha maior retencioacuten da enerxiacutea que chega aacute Terra e polo tanto un quentamentoglobal
31
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
O burato na capa de ozono
Na estratosfera entre 40-50 Km de altitude os aacutetomos de oxiacutegeno formaacuten unha moleacutecula triatoacutemica [O3] chamada ozono
O ozono absorbe os raios UVA prexudiciais para os seres vivos limitando a chegada dos memos aacutes capas baixas da atmoacutesfera
Gases emitidos polo home CFC NOx destruacuteeno ozono e facilitan a chegada das radiacioacuten ultravioletas aacute superficie da Terra
32
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Acidificacioacuten do solo e da auga
Os gases SOx e NOx emitidos polascentrais teacutermicas e motores de combustioacuten reaccionan co auga da atmosfera acidificaacutendoa
A precipitacioacuten de dita auga ndashchuviaaacutecida- acidifica o solo e as augascontinentais destruIacutendo a vexetacioacuten e a fauna acuaacutetica
33
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
A perda da biodiversidade A maior biodiversidademaior estabilidade
dos ecosistemas
A maior biodiversidade reside nos bosques tropicais e nos arrecifes
Ditos ecosistemas estaacuten en regresioacuten polaexplotacioacuten da madeira e a contaminacioacuten e aumento da temperatura da auga do mar
A ruptura do equilibrio dos ecosistemas nos que o home estaacute inmerso pode ter consecuencias imprevisibles
34
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Deforestacioacuten e desertizacioacuten
Os bosques actuacutean como sumideirosde CO2 e protexen os solos da erosioacuten
A explotacioacuten incontrolada dos bosques e os incendios reducen a superficie forestal
Coa erosioacuten do solo peacuterdese a capacidade do terreo para soporta-la vexetacioacuten e a zona desertiacutezase
35
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
3- A cidade o noso medio
A ocupacioacuten do solo
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O ruido
Os resiacuteduos
Depuracioacuten e contaminacioacuten de augas
36
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
A ocupacioacuten do solo
No ano 2025 o 80 da poboacioacuten moraraacute nos entornos urbaacutens
As vivendas industrias viacuteas de comunicacioacuten os contaminantes emitidos e os residuos xerados modifican radicalmente o medio ambiente natural
Soacute a adecuada ordenacioacuten do territorio permitiraacute o mantemento da calidade de vida nuns entornos que actuacutean como grandes consumidores de recursos
37
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
A contaminacioacuten atmosfeacuterica
O traacutefico e as calefaccioacutens emiten grandes cantidades de gases
Os edificios que frean os ventos e o calor xerado polo quentamento do asfalto e a actividade humana fai que a temperatura na cidade sexa maacuteis alta illa de calor
A illa de calor dificulta a dispersioacuten dos contaminantes especialmente nas situacioacutens anticicloacutenicas
Os niacuteveis de contaminantes poden chegar a ser perigosos para a sauacutede
38
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
O ruido
O transporte as obras a megafoniacutea as aglomeracioacutens contribuen oacute aumento dos niveis de ruiacutedo
O ruido aumenta o estreacutes e deteriora a sauacutede
Contra a contaminacioacuten acuacutestica establecensemedidas
Preventivas
Correctoras
39
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Os resiacuteduos Tipos
Residuos soacutelidos urbanos RSU
Residuos sanitarios
Residuos industriais
Residuos toacutexicos e perigosos
Residuos radioactivos
Residuos agriacutecolas gandeiros e forestais
40
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
A auga
A agricultura as actividades industriais e a mellora da calidade de vida incrementan os requerimentos de auga
Os recursos diminuen polo verquido de contaminantes procedentes da agricultura ganderiacutea industria e medio urbaacuten
O mantemento dos recurso hiacutedricos esixe
Potabilizacioacuten das augas de consumo
Depuracioacuten das augas residuais EDAR
41
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Resumen As modificacioacutens do home no sistema
tierra representan un perigo para o mantemento das nosas sociedades
A natureza pode devolvernos a bofetada
A conservacioacuten do medio e labor de cada un de nos
iquestQueacute facemos co lixo que xeramos
42
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
A actuacioacuten da administracioacuten
A contaminacioacuten non contildeece fronteiras
Os grandes problemas da contaminacioacuten
tentildeen un caraacutecter planetario
As diferentes escalas de decisioacuten
administrativa traduacutecense nun amplo abano
de organismos normativas e competencias en materia ambiental
43
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Foros internacionais
1972 Conferencia de Estocolmo Programa de Nacioacutens Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA)Convenio sobre o cambio climaacutetico e convenio sobre biodiversidade
1992 Conferencia de Riacuteo de Janeiro Carta da Ter ra (principios fundamentais para o desenvolvemento sostible) e Axenda 21 (accions encamintildeadas a promove-lo)
Cumio de Kioto acordo vinculante a toacutedolos paiacuteses
firmantes para que durante o periodo 2008 - 2012 se reducieran as emisioacutens dos seis gases que maacuteis potenciaban o efecto invernadoironun 52 con respeito ao 1990
44
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
A Unioacuten Europea tratados
Acta Uacutenica Europea (1987)a proteccioacuten do medio
ambiente entra a formar
parte do dereito comunitario
Tratado de Maastricht (1992) potencia-lo desenvolvemento
sostible
45
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Unioacuten
EuropeaDirectivas e Programas
Directivas
avaliacioacuten de impacto ambiental
conservacioacuten das aves
silvestres
tratamento das augas residuais
urbanas
haacutebitats e das especies de flora
e fauna silvestres
Programas de Accioacuten V (1993)
agricultura turismo enerxiacutea transport
e industria
VI (2001-2010)46
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
A Unioacuten Europea organismos
Direccioacuten Xeral de Medio Ambiente ejecutivo (elaborcioacuten e execucioacuten do dereitocomunitario)
Axencia Europea de Medio Ambiente consultivo (rede de informacioacuten e observacioacuten sobre o medio ambiente)
47
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
O Estado Constitucioacuten espantildeola Oacutes
poderes puacuteblicos o deber de
velar pola utilizacioacuten racional
dos recursos naturais co fin de
protexer e defende-lo medio
ambiente
Executivo Ministerio de
Medio Ambiente Leis de
contaminacioacuten atmosfeacuterica 1972 augas
1985 costas1988 residuos 1998
Consultivos Consello Asesor de Medio Ambiente
Consello Nacional da Auga
Sociedades estatales Emgrisa
48
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Comunidades autoacutenomas Conselleriacutea de Medio
Ambiente
desenvolvemento de normativa propia
coordinacioacuten e supervisioacuten daxestioacuten ambiental
declaracioacuten e xestioacuten de espacios naturais protexidos
aprobacioacuten ou revisioacuten dos planeamentos urbaniacutesticosmunicipais
49
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Administracioacutens locais
Competencias en limpeza viaria
tratamento de residuo
Rede de sumidoiros
abastecemento e depuracioacuten de augas
Control de ruiacutedos
Proteccioacuten civil e extincioacuten de incendios
Planificacioacuten do solo e urbanismo
50
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
A resposta da sociedade
A sociedade eacute consciente do seu papel na resolucioacuten dos problemasambientais Empresas
Medios de comunicacioacuten
Escolas
Partidos poliacuteticos e sindicatos
O movemento ecoloxista
51
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Resposta empresarial
As empresas consumen recursos naturais
(auga enerxiacutea materias primas etc) e producen
residuos emisioacutens atmosfeacutericas ruidos e vertidos
Oacute longo do seu ciclo de vida os productos continuacutean
incidindo dunha ou outra forma na calidade ambiental
Novos motivos (aforro de custos imaxe presioacuten social
favorecen unha xestioacuten ambiental positiva
52
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Ambientalizacioacuten dos procesos
e productos
Instrumentos obrigatorios a regulacioacuten ambiental da actividade econoacutemica limita os
impactos ambientais das empresas
Instrumentos voluntarios
modificacioacuten de sistemas de produccioacuten
(importantes investimentos)
cambios na
organizacioacuten haacutebitos comportamentos (baixocusto)
53
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
ETIQUETA ECOLOacuteXICA
Productos ou a servicios que poidan demostrar que tentildeen uns impactosreducidos respecto do medio ambiente nas diferentes fases do seu ciclo de vida
Lavadoras de roupa lavapratos papel tisuacute deterxentes para lavarroupa laacutempadas eleacutectricas frigoriacuteficos pinturas e vernices
54
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Medios de comunicacioacuten
O medio ambiente foi adquirindo
posicioacutens cada vez maacuteis
destacadas a escala
internacional e fe disto deron os
medios de comunicacioacuten o que
supuxo un gran paso que pode
resultar crucial aacute hora de
alcanzar un desenvolvemento
sostible
55
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Movemento ecoloxista
WORLD WILD LIFE FUND
FOR NATURE-ADENA
GREENPEACE
ECOLOGISTAS EN
ACCIOacuteN
AMIGOS DE LA TIERRA
Os movementos ecoloxistas xurdiron na nosa sociedade como resposta oacutes problemas ambientais que comezaron a ser patentes nas uacuteltimas deacutecadas
56
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
VOLUNTARIADO AMBIENTAL
O voluntariado eacute a forma de
participacioacuten maacuteis completa
para colaborar na defensa
do medio ambiente
Persoas que de forma libre
e sen aacutenimo de lucro
dedican parte do seu tempo
a realizar actividades para
mellora-lo medio ambiente
57
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
A achega individual
A conservacioacuten do medio ambiente eacute tarefa de
todos
As normas e sancioacutens econoacutemicas non garante
o desenvolvemento de comportamentos a prol
do medio ambiente
Os cidadaacutens temos a obriga de contildeezer e
asumir comportamentos e pautas de
consumo sostibles en toacutedolos aacutembitos nos
que se desenvolve a nosa vida cotiaacute
58
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Boas Praacutecticas ambientais
Cambios na actitude das persoas
Baixo investimento e rendibilidade alta
Auditoriacutea ambiental
Desentildeo ambiental de productos e
servicios consiste na incorporacioacuten de
criterios ambientais na fase de
concepcioacuten e desenvolvemento de cada
producto
59
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Boas Praacutecticas no FOGAR-1
Eacute o noso labor clasificar e deposita-los residuos urbanosadecuadamente
Separa-los residuos orgaacutenicos e depositalos en colectores especiacuteficos
Desbota-las pilas usadas os envases de vidro o papel e os plaacutesticos nos seuscorrespondentescolectoresposibilita a reciclaxedalguns destes materiais
60
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Boas Praacutecticas no FOGAR -2
Consumir de maneiraresponsable evitando o abuso de bolsasenvoltorios
Elixir materiais de envasado correcto
Utiliza-la enerxiacutea maacuteisadecuada para cada uso
61
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Boas Praacutecticas no medio urbano
Coidado das zonas verdes o mobiliariourbano
Ir camintildeando o no transporte puacuteblicosempre que sexa posible
Conduccioacuten maacuteis racional Os aceites usados e bateriacuteas deben cambiarse sempreno taller
62
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Boas Praacutecticas nos centros educativos
Implantacioacuten de sistemas de xestioacutenambiental internos
Utilizar papel reciclado
Reciclaxe do toner
O correo electroacutenico tameacuten axuda a aforrar papel
63
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Desarrollo sostenible
6
4
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
El desarrollo sostenible es un proceso de cambio en el cual la
explotacioacuten de los recursos la direccioacuten de las inversiones la
orientacioacuten del desarrollo tecnoloacutegico y los cambios
institucionales han de ser disentildeados para atender tanto a las
necesidades sociales econoacutemicas y ambientales del presente
como a las del futuro
6
5
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
La sostenibilidad no significa poner liacutemites al
crecimiento econoacutemico sino tener en cuenta las
limitaciones impuestas por el estado actual de la
tecnologiacutea por los valores sociales por la disponibilidad
de recursos y por la capacidad de la biosfera para
absorber los efectos de la actividad humana
6
6
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7
Para lograr una sociedad sostenible es preciso instalar
una nueva mentalidad ndashademaacutes de una nueva
tecnologiacuteandash tender hacia un cambio de
actitudes modificar la escala de valores y desarrollar
una eacutetica que actuacutee como reguladora de las actuaciones
ambientales
6
7