De arbeidsmarkt voor Ad gediplomeerden:Naar prognoses voor Ad opleidingen?
Prof. dr. Didier FouargeROA, Maastricht University (www.roa.nl)[email protected]
Dag van de Ad, Amersfoort, 16 maart 2018
Aanleiding
• Beleid: Doelmatigheid van opleidingsaanbod (CDHO)• Student: Doelmatig kiezen voor een opleiding
• Behoefte: - Onafhankelijke analyses van aansluiting Ad-aanbod – arbeidsmarkt- Prognoses van toekomstige vraag naar Ad-gediplomeerden
• Gedegen analyse van Ad-markt gaat vooraf aan prognoses
• Wat ik ga laten zien:1. Eerste aanzet voor analyse van Ad-arbeidsmarkt2. Heeft arbeidsmarktinformatie invloed heeft op studiekeuze?
Methodiek ROA prognoses
• ROA ramingen van verwachte vraag en aanbod per beroep/opleiding- 90 opleidingstypes
- 40 MBO (2/3 & 4)- 25 HBO- 18 WO
- 113 beroepen, - 35 arbeidsmarktregio’s
• Eigen (verklarende) econometrische modellen (sinds 1986)• Data input:
- Tijdreeksen uit Enquête Beroepsbevolking (1996-2016)- Ramingen van
- CPB: groei, arbeidsparticipatie naar leeftijd, geslacht en opleiding - Panteia: werkgelegenheidsontwikkeling naar sector- CBS: ontwikkeling beroepsbevolking- OCW Referentieramingen: instroom vanuit onderwijssectoren naar
arbeidsmarkt
- Aggregatie van opleidingen: relevantie >< betrouwbaarheid- Geen info over Ad opleidingen
Bevat nauwelijks Ad’ers
Ad-opleidingen
• Betrekkelijk recent (2006)• Toekomstige vraag en aanbod laten zich moeilijk schatten
• Rendement Ad opleidingen- Als rendement gelijk is aan hbo-ba: zijn eigen prognoses dan wel nodig?- Als rendement verschilt van andere opleidingen: behoefte aan eigen
informatiesystematiek
• Logische eerste stap: analyses van huidige arbeidsmarkt• Tot nu toe weinig onderzoek (SEO, 2015)
• Bronnen:- DUO (bekostigd onderwijs)- ROA hbo-monitor & mbo monitor
Aanbod
0 200 400 600
Aantal Ad gediplomeerden 2016-2017
Hogeschool Rotterdam
Stenden Hogeschool
Avans Hogeschool
Fontys Hogescholen
Hanzehogeschool Groningen
Hogeschool INHOLLAND
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
NHTV Internationale Hogeschool Breda
NHL Hogeschool
Hogeschool Utrecht
Christelijke Hogeschool Windesheim
Hogeschool Van Hall Larenstein
De Haagse Hogeschool
Hogeschool Leiden
Aeres Hogeschool
Zuyd Hogeschool
Hogeschool van Amsterdam
ArtEZ
Saxion Hogeschool
HZ University of Applied Sciences
Bron: DUO
Aanbod
600
700
800
900
1000
Aan
tal A
d g
ed
iplo
me
erd
en
2012
-201
3
2013
-201
4
2014
-201
5
2015
-201
6
2016
-201
7
Jaar
Man Vrouw
Bron: DUO
Aanbod (Ad & hbo-ba)
0
500
1000
1500
2000
Aan
tal g
edip
lom
ee
rde
n
2012
-201
3
2013
-201
4
2014
-201
5
2015
-201
6
2016
-201
7
Jaar
voltijd deeltijd duaal
Bron: DUO
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
Aan
tal g
edip
lom
ee
rde
n
2012
-201
3
2013
-201
4
2014
-201
5
2015
-201
6
2016
-201
7
Jaar
voltijd deeltijd duaal
Bron: DUO
Aanbod
20
25
30
35
40
45
50
55
Le
eftijd
MBO-BOL 4 Ad-opleiding HBO-bachelorBron: mbo-monitor, hbo-monitor
Leeftijd naar opleidingsniveau
20
25
30
35
40
45
50
55
Le
eftijd
MBO-BOL 4 Ad-opleiding HBO-bachelorBron: mbo-monitor, hbo-monitor
Leeftijd naar opleidingsniveau (voltijds opleidingen)
Vraag en aanbod
95
5
96
4
95
5
0
20
40
60
80
100
Perc
enta
ge
MBO-BOL 4 Ad-opleiding HBO-bachelor
Bron: mbo-monitor, hbo-monitor
Werkzaamheid naar opleidingsniveau
werkzame beroepsbevolking werkloze beroepsbevolking
95
5
89
11
95
5
0
20
40
60
80
100
Perc
enta
ge
MBO-BOL 4 Ad-opleiding HBO-bachelor
Bron: mbo-monitor, hbo-monitor
Werkzaamheid naar opleidingsniveau (voltijds opleidingen)
werkzame beroepsbevolking werkloze beroepsbevolking
Vraag en aanbod
79
21
57
43
80
20
0
20
40
60
80
100
Perc
enta
ge
MBO-BOL 4 Ad-opleiding HBO-bachelor
Bron: mbo-monitor, hbo-monitor
Werk op niveau opleidingsniveau
ja nee
79
21
58
42
79
21
0
20
40
60
80
100
Perc
enta
ge
MBO-BOL 4 Ad-opleiding HBO-bachelor
Bron: mbo-monitor, hbo-monitor
Werk op niveau naar opleidingsniveau (voltijds opleidingen)
ja nee
Vraag en aanbod
0
5
10
15
20
25
30
35
Bru
to u
url
oon
MBO-BOL 4 Ad-opleiding HBO-bachelorBron: mbo-monitor, hbo-monitor
Bruto uurloon naar opleidingsniveau
0
5
10
15
20
25
30
35
Bru
to u
url
oon
MBO-BOL 4 Ad-opleiding HBO-bachelorBron: mbo-monitor, hbo-monitor
Bruto uurloon naar opleidingsniveau (voltijds opleidingen)
‘Rendement’ Ad opleidingen
MBO-BOL 4
Ad voltijd
Ad deeltijd
Ad duaal
HBO voltijd
HBO deeltijd
HBO duaal
-,06 -,04 -,02 0 ,02 ,04Kans op werkloosheid
0 ,1 ,2 ,3Kans op werk onder niveau
Verschil in kans 95% betrouwbaarheidsinterval
-,2 -,1 0 ,1 ,2Kans op werk buiten richting
‘Rendement’ Ad opleidingen
MBO-BOL 4
Ad voltijd
Ad deeltijd
Ad duaal
HBO voltijd
HBO deeltijd
HBO duaal
-,3 -,2 -,1 0 ,1 ,2
Verschil in bruto uurloon
Verschil in bruto uurloon
95% betrouwbaarheidsinterval
Bron: mbo-monitor, hbo-monitor
- 1,10 € per uur
Conclusie
• Groei in Ad gediplomeerden, maar is relatief kleine markt• Ad populatie is anders dan hbo-ba populatie:
- Ad’ers zijn ouder- Slechts +/- 54% is voltijds Ad (90% voor hbo-ba)- Voltijds Ad groeit wel snel
• Rendement Ad t.o.v. hbo (voltijd)- Vaker onder niveau en buiten richting- Lager uurloon
• Nog weinig bekend:- Doorstroom mbo-Ad-hbo- Ad als concurrent van hbo- Verschillen in rendement naar richting- Komen verschillen door aanbod of vraag factoren?
• ROA wil hier zicht op geven door combinatie van survey en admin. data• Deze onbekenden goed onderzoeken voordat methode ontwikkeld kan
worden voor prognoses
Studiekeuzemodel
PreferentiesVerwachtingen
over capaciteiten
Verwachtingen over arbeidsmarktkansen
Arbeidsmarktuitkomsten
+
Spijt studiekeuze
_
Niet veel onderzoek over rol arb. info in studiekeuze
• Preferenties en capaciteit zijn cruciaal (Wiswall & Zafar 2015)
• Macro:- Beschikbaarheid van arbeidsmarktinformatie bevordert de overgang naar
de arbeidsmarkt (Saniter & Siedler 2014)
• School:- Contact met mentor minder spijt van studiekeuze (Borghans et al. 2015)
• Experimenteel:Causaal effect van het geven van arbeidsmarktinformatie op studiekeuze:
- Sterk (Oreopoulos & Dunn 2013)
- Zwak (Kerr et al. 2014)
- Vooral baat voor lage sociaal economische status (Wiswall & Zafar 2015)
- Literatuur gericht op US: ‘major choice’
Eigen survey onder mbo’ers• Oct-nov 2016; supplement op mbo-monitor 2015• +/- 3.000 mbo-bol 2-4, niet ouder dan 25 jaar• Thema’s:
- Overwegingen en gebruikte informatie bij opleidinsgkeuze- Vignet over opleidingskeuze
0 20 40 60 80
Procenten (heel) sterk meegewogen
Wat ik leuk vind
Waar ik goed in ben
Carrièremogelijkheden
Bron: ROA, Transparante arbeidsmarkt 2016
Betere arbeidsmarktuikomsten voor wiecarrièremogelijkheden (heel) sterk heeft meegewogen
(1) (2) (3) (4) (5) (6)
Werk Uurloon (log) Werk in
vakrichting
Werk op
niveau
Tevredenheid
met
functie/beroep
Spijt
Wat ik leuk
vind 0 + + + + -Wat ik kan 0 + 0 0 0 0Carriere-
mogelijheden + + + + + -Controle
variabelen
Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Endogeen / ex-post rationalisatie
Keuze-experiment
• Conjoint analysis: keuze tussen mbo opleidingen A / B (5 keer)• 6 attributen met gerandomiseerde waarden:
- Passende opleiding:1. studie passend bij capaciteiten: slecht / gemiddeld / goed. 2. studie passend bij interesses: slecht / gemiddeld / goed.
- Arbeidsmarktkenmerken:3. kans op werk na afstuderen: laag / gemiddeld / hoog.4. doorgroeimogelijkheden: slecht / gemiddeld / goed.
- 2 schoolkenmerken (kwaliteit stagebegeleiding en afstand tot school)
• Kwalitatieve typeringen (net als in studiekeuze123, keuzegids mbo)
• Mbo’er kiest voor vmbo’ers Thomas / Laura
Interesses, maar ook arb. markt kenmerken doen er toe!
slecht
gemiddeld
goed
slecht
gemiddeld
goed
laag
gemiddeld
hoog
slecht
gemiddeld
goed
Passend bij interesses
Passend bij capaciteiten
Kans op werk na afstuderen
Doorgroeimogelijkheden
-.3 -.2 -.1 0 .1
Verandering in kans dat opleiding gekozen wordt
marginaal effect 95% betrouwbaarheidsinterval
Bron: ROA, Transparante arbeidsmarkt 2016
Afruil preferenties – kans op werk?
• Kans dat mbo opleiding gekozen wordt stijgt met:- Kwaliteit van de match met interesses- Kans op werk bij behalen van diploma
• Afruil preferenties & kans op werk!- Opleiding met goede match met interesses, maar slechte kansen op werk
wordt minder vaak gekozen dan opleiding met gemiddelde match met interesses maar goede (of zelfs gemiddelde) kansen op werk.
Trade-off match met interesses – kans op werk
A
B
C
D
E
0
.1
.2
.3
.4
.5
.6
Vers
ch
il in
ka
ns d
at o
ple
idin
g w
ord
t g
ekoze
n
Slecht Gemiddeld Goed
Passend bij interesses
slechte kans op werk na afstuderen
gemiddelde kans op werk na afstuderen
goede kans op werk na afstuderen
95% betrouwbaarheidsinterval
Bron: ROA, Transparante arbeidsmarkt 2016
+22%
Conclusie
• Effect van arbeidsmarktinformatie op studiekeuze?- Literatuur: ja / nee- Eigen onderzoek:
1. mbo’ers die gekeken hebben naar arbeidsmarktkansen van opleidingen hebben beter arbeidsmarktuitkomsten
2. mbo’ers zijn vatbaar voor informatie, vooral boodschap ‘slecht’ (slechte match met interesses, lage baankansen)
3. Bereid te switchen naar opleiding met goede kansen, zelfs als match met preferenties minder goed is
• Vervolgstappen: experimenteel onderzoek- Experiment over beroepskeuze van vmbo’ers vanaf 2018-2019- Plannen voor experiment in havo/vwo (… nu nog bekostiging)