Natuurkijk op Langetermijnvisie Natuurkijk op Langetermijnvisie Schelde-estuariumSchelde-estuarium
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
2
Werkgroep Schelde-estuariumWerkgroep Schelde-estuarium
• Cluster van Vlaamse en Nederlandse natuurbeschermingsorganisaties in de regio van het Schelde-estuarium
Bond Beter Leefmilieu, Het Zeeuwse Landschap,Natuurreservaten, Natuurmonumenten,
Zeeuwse Milieufederatie
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
3
Indeling presentatieIndeling presentatie
• Beschrijving gebied, waarden en bedreigingen Thijs Kramer (ZMF)
• Historisch passief + overstromingsrisico Peter Symens (Natuurreservaten)
• Afwegingskader eventuele verdere verruiming Bart Martens (BBL)
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
4
Kenmerken estuariumKenmerken estuarium
• Ontmoeting rivier en zee
• Veelzijdige dynamiek:– Permanente invloed van getij– Geleidelijke overgang tussen zoet en zout,
die ook nog eens heen en weer beweegt met het getij
– “Wandelend” systeem van geulen en platen
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
5
NatuurwaardenNatuurwaarden
• Zeer specifieke levensgemeenschappen in verschillende delen van het estuarium (zoet, brak en zout)
• Schorren, platen, slikken en ondiep-watergebieden
• Veel gasten in deze gebieden:– kraamkamer voor vissen– foerageer- en/of broedgebied voor vogels
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
6
Vogels in WesterscheldegebiedVogels in Westerscheldegebied
• Grauwe gans 57000 (29)
• Pijlstaart 10000 (16)
• Lepelaar 200 (6.3)
• Zilverplevier 3300 (2.3)
• Scholekster 18000 (2.0)
• Sternsoorten belangrijk broedgebied
Soort % populatie
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
7
Mening over LTVMening over LTV
• Positief: erkenning streefbeeld van belang voor behoud natuurwaarden en meergeulenstelsel
• Negatief: – scenario’s onduidelijk over natuurverliezen– morfologische onzekerheden weggemoffeld
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
8
Bezwaar tegen verdiepingBezwaar tegen verdieping
• Verdiepen = verstarren dynamiek (hèt kenmerk van estuaria) wordt beperkt
• Verlies aan schorren, platen en slikken en ondiep-watergebieden
• Toename stroomsnelheid beperking bodemorganismen
• Toename vertroebeling effect op bodemdieren, vogels en vissen.
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
9
Historisch passiefHistorisch passief• Natuurherstelplan Westerschelde
lege doos– enkel binnendijkse maatregelen– bekritiseerd door EC
• Ontwerp natuurherstelplan Zeeschelde in koelkast– geen compensatie voor areaalverlies– geen vermindering overstromingsrisico– geen verbetering slibhuishouding
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
10
OverstromingsrisicoOverstromingsrisico
• In Nederland 1/4000
• In Vlaanderen langs Zeeschelde:– Volgens Sigmaplan 1/10000– Na KBR 1/350– Momenteel 1/70
“Een stormtij als die van 1953 zou niet gekeerd kunnen worden, terwijl de kans op voorkomen van een dergelijk getij 4,5 maal groter geworden is”
Citaat uit AWZ nota van november 1996:
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
11
OorzakenOorzaken
• Vermindering komberging (inpolderingen, dijkverhogingen, …)
• Verhoogde getij-indringing door vermindering weerstand (kanalisatie, verlaging drempels, …)
• Zeespiegelrijzing
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
12
OplossingenOplossingen• Westerschelde:
– ontpoldering– inrichting van gebieden met gecontroleerde
getij-invloed– verbinden Wester- en Oosterschelde(?)
• In Zeeschelde:– inrichting van gebieden met gecontroleerde
getij-invloed– meest landinwaartse dijkvarianten volgens
Sigmaplan
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
13
Tussenliggend besluit (1)Tussenliggend besluit (1)
• Als gevolg van...– uitblijven van herstel verlies
intergetijdegebieden Westerschelde & Zeeschelde
– grote onzekerheden voor morfologie (behoud meergeulenstelsel en dynamiek)
– plicht tot natuurherstel i.k.v. Vogel- en Habitatrichtlijn
– onaanvaardbaar hoog overstromingsrisico
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
14
Tussenliggend besluit (2)Tussenliggend besluit (2)
• Dient eerst werk gemaakt te worden van:– evaluatie effecten vorige verdieping
MOVE-project– herinvulling natuurherstelplan Westerschelde
met buitendijkse maatregelen– uitvoering toekomstschets A (ruimte voor het
estuarium) met natuurherstelplan Zeeschelde i.k.v. geactualiseerd Sigma-plan
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
15
Tussenliggend besluit (3)Tussenliggend besluit (3)
• Inhaaloperatie omvat:– wegwerken historisch passief– verkrijgen van juridisch propere lei door
conformering dossier huidige verdieping aan Vogel- en Habitatrichtlijn
– overstromingsrisico verkleinen– vergroting kennis van effecten van
ingrepen op estuarium input voor MER
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
16
Afweging vervolgingrepenAfweging vervolgingrepen
• De Werkgroep Schelde-estuarium eist dat de volgende toetsingen zullen worden uitgevoerd
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
17
Vogel- en HabitatrichtlijnVogel- en Habitatrichtlijn
• Voorafgaande inschatting ecologische gevolgen
• Indien geen onomkeerbare en wel compenseerbare effecten:– alternatieven ontbreken– zwaarwegend maatschappelijk belang
aantonen– natuurschade herstellen of compenseren
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
18
Ecologische gevolgenEcologische gevolgen
• Inzicht middels grensoverschrijdende MER– effect morfologie + vertaling naar ecologie– effect op overstromingsrisico– effect op nautische veiligheid + vertaling naar
risico’s voor op het land
• Compensatiemaatregelen vooraf uitwerken
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
19
Voorwaarden inschattingVoorwaarden inschatting
• MOVE-resultaten moeten duidelijkheid verschaffen over gevolgen vorige verdieping
• Alsnog uitgevoerde compensatieprojecten vorige verdieping op hun effectiviteit beoordelen
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
20
Nut-noodzaakdiscussieNut-noodzaakdiscussie
• Maatschappelijke Kosten Baten Analyse– vanuit internationaal perspectief– openbaar t.a.v. richtlijnen en resultaten– onafhankelijk peer-review– kosten en baten over volledige
transportketen berekenen
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
21
Baten en KostenBaten en Kosten
• Baten– tijdwinst– lagere kosten achterlandverkeer
• Kosten– baggerwerken– natuurcompensatiemaatregelen
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
22
Extra input MKBAExtra input MKBA
• Alternatieven Zeebrugge en Vlissingen
• Inschatting schaalvergroting containervloot
• Maritieme toegankelijkheid Antwerpen in internationaal verband– Antwerpen 12.3 meter getij-onafhankelijk– Hamburg 12.8 meter getij-onafhankelijk– Bremen 12.0 meter getij-onafhankelijk
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
23
RekeningvarenRekeningvaren
• Kosten verdieping doorrekenen aan havengebruikers vereist wijziging Vlaams Havendecreet
• Bovenstaand principe reeds voorgesteld door EC in “Groenboek Havens en Maritieme infrastructuur”
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
24
Economisch optimumEconomisch optimum
•Kostprijs vergroten diepgang
•Diepgang
• Ko
stp
rijs
•baggerkosten •scheepskosten •totale kosten
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
25
Herstel en compensatieHerstel en compensatie
• Indien toch verder verdiept wordt compensatiemaatregelen vooraf vaststellen en geïntegreerd uitvoeren met verdieping zelf
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
26
Algemeen besluit (1)Algemeen besluit (1)
• Nu beslissen tot verdere verdieping is onverantwoord vanwege gebrekkige kennis over gevolgen voor natuurlijkheid en veiligheid
• Indien MOVE-project ruimte laat voor verder verdieping Vogel- en Habitatrichtlijn als leidraad
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
27
Algemeen besluit (2)Algemeen besluit (2)
• Onze aanpak gebaseerd op:– voorzichtigheidsbeginsel– voorzorgsbeginsel– vervuiler betaalt beginsel– procesgeïntegreerde maatregelen– stand-still beginsel
22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium
28
Politieke overwegingenPolitieke overwegingen
• De natuur van het Schelde-estuarium geniet bescherming in kader van enkele belangrijke Europese richtlijnen
• Verdrag 1995 bijzonder onelegant LTV afgedwongen haast heeft LTV verarmd
• MER en MKB uitvoeren vóór verzoek verdieping