Even het centrum van de wereld

Driehonderd jaargeleden werd inUtrecht, naeeuwen vanoorlog, de wereldopnieuwverdeeld. Overalvandaan kwamenonderhandelaarsnaar de stad, ende Vrede vanU t r e ch t werdgetekend. De stadviert dit vanafvandaag het helejaar door, metfeest, kunst envuurwerk.

Door onze correspondentEnzo van Steenbergen

Het stadhuis van Utrecht, 21 janua-ri 1711. De Fransen zijn aan hetzeuren. De congreszaal van hetstadhuis is niet in orde, vinden ze.

De vergadertafel is niet rond genoeg, en datstrookt niet met de „eysen der egalityt”. Stel jevoor dat de Britten aan het hoofd komen tezitten en zij, de Fransen, slechts aan de langezijde. En dan die ingangen van het stadhuis.De Fransen weigeren dezelfde ingang te ge-bruiken als de Britten, maar niet alle ingangenzijn even groot, en dat kan óók weer niet.

Secretaris der stad Everard Harskamp staatvoor een probleem, schrijft hij in zijn dag-boek, dat te lezen is in het Utrechts archief. Hijorganiseert de onderhandelingen, maar hoemoet hij de rivaliserende congresgangers metexact evenveel egards ontvangen? Na lang pie-keren springt hij in zijn koets en reist hij naarzijn schoonmoeder. Op de terugweg hobbelen

kamerschermen mee in de koets. Zes deurenbreed, met Brabantse schilderingen. Zo kun-nen de Fransen en Engelsen apart van elkaarbinnenkomen. De vredesonderhandelingenkunnen beginnen.

De wereld is in oorlog, rond 1700. Al tweeeeuwen vechten Europese vorsten om politie-ke en religieuze macht. Alle belangrijke Euro-pese mogendheden hebben overzeese gebie-den, waardoor lange tijd over de hele wereldwordt gevochten. Rustige periodes zijn altijdvan korte duur. De vijandelijkheden bereikeneen climax als de Spaanse koning Karel II in1700 kinderloos sterft. ‘Zonnekoning’ Lode-wijk XIV van Frankrijk denkt aanspraak temaken op de Spaanse troon, maar die wil hetHabsburgse Rijk ook. Groot-Brittannië steuntde Habsburgers en dat leidt tot hevige gevech-ten. Totdat in Groot-Brittannië de vredelie-vende Tories de verkiezingen winnen. Zij be-sluiten tot een bloedeloze uitweg: onderhan-delingen. Het centraal gelegen en ‘koetsvrien-d e l ij k e ’ Utrecht, in de Republiek der Zeven

Verenigde Nederlanden, krijgt de eer.De onderhandelaars druppelen de stad bin-

nen. Uit Groot-Brittannië, Portugal, Pruisen,Savoye, Frankrijk, Rome. Die ongelooflijkluxe kleding, al dat uiterlijk vertoon. De stadstaat op zijn kop.

De diplomaten worden ontvangen doorstadssecretaris Harskamp. De maerschald’Uxelles – Frans onderhandelaar – maakt in-druk: „sijn excellentie, sijnde een oud, lang,venerabel heer, had doen bonte laersen aen eneen stok med een kruk na de oude mode in dehand, sprak vrij wel, vrindelijk en beleeft.”Hoe anders is dat met de onderhandelaar diegestuurd is door de koning van Portugal, mar-quis Dom Lewis D’Acuna. Harskamp schrijft:„Desen heer D’Acuna is niet van de schoonste,siet er vrij bruyn uyt.”

Erg soepel verlopen de onderhandelingenniet. Ze beginnen op 29 januari 1712, maarhet blijft de eerste maanden vooral bij het uit-wisselen van beleefdheden. In februari 1712woedt aan het Franse hof in Versailles een le-

vensbedreigende griep. Harskamp schrijft: „Isde koning van Vrankrijk doot of levendig?” Deanderen maken zich minder zorgen. Lachendworden weddenschappen afgesloten op zijndood. Hij overleeft op het nippertje.

In de stad is het feest. Hoeren en schand-knapen doen goede zaken, de onderhande-laars eten en drinken overvloedig. Het toneel-verbod wordt tijdelijk opgeheven, waardoorook cultuur floreert.

Op de verjaardag van de Engelse koninginwordt „seer magnifique geschaft, al te maelvlees, hoewel het vasten was.” Vooral de Fran-sen weten wel raad met de wijn, schrijft Hars-k a m p.

Vanaf de zomer van 1712 gaat het de goedekant op. Er worden belangrijke beslissingengenomen over gebiedsverdeling. Op de teken-tafel wordt de wereld opnieuw verdeeld.

Op 11 april 1713 wordt het belangrijksteverdrag, tussen de Britten en Fransen, gete-kend. De macht in de wereld is vredig herver-deeld.

Vanmiddag wordt het schilderij‘de Vrede van Utrecht in 1713’van kunstenares SemiramisÖner Mühüdaroglu in hetUtrechtse stadhuis onthuld.Daarbij zijn diplomaten aanwe-zig van verschillende landen diedriehonderd jaar geleden het ak-koord sloten. Het doek is 5,10 bij2,55 meter en gemaakt volgensoud-Hollandse technieken: laagover laag met transparante kleu-ren. De portretten zijn geschil-derd op basis van onderzoekdoor het Utrechtse Centraal Mu-seum. In het werk komen detailsterug van overvloedige dinersmet veel wijn en excentrieke kle-ding. Door de ramen is feest-vuurwerk te zien. De wereldbolin het midden symboliseert dewereldvrede, gesloten op hetstadhuis. Rechtsboven het vre-desakkoord. Het origineel is tezien in het Centraal Museum.