Download pdf - Nvts xxk iin marketingiin sudalgaa

Маркетингийн удирдлага “НВЦ”ХХК

1

1. “НВЦ”ХХК-ийн танилцуулга

Байгууллагын эрхэм зорилго

Төгс чанартай бүтээгдэхүүн үйлчилгээг үйлдвэрлэгч болох

Алсын хараа

Хэрэглэгчдийн хүнсний хэрэгцээг найдвартай хангаж зах зээлд шинэ бүтээгдэхүүн-

үйлчилгээ-хэрэглээг бий болгодог эрхэм зорилго бүхий салбартаа тэргүүлэгч байх.

“НВЦ” ХХК нь өндөг, тахианы махан бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, худалдаа эрхлэх

зорилгоор 1998 онд онд байгуулагдсан.1999 оноос өнөөг хүртэл ОХУ-ын шувууны аж

ахуйн “Белореченск” компанийн Монголд дахь албан ѐсны дистрибьютерээр 11 дэх

жилдээ ажиллаж байна. 2003 онд дотоодын өндөгний үйлдвэрлэл эрхлэх зорилгоор

“МОНЭГГ” охин компанийг өөрийн 100 хувийн хөрөнгө оруулалтаар үүсгэн байгуулсан.

2005 оноос эхлэн АНУ-аас тахианы махан бүтээгдэхүүн импортлож эхэлсэн.Америкийн

“Intervision foods” компанитай хамтран ажилладаг.

Үндсэн үйл ажиллагааны чиглэл:

Өндөгний үйлдвэрлэл (Монгол улс,Төв аймаг, Баянчандмань сум)

Өндөгний импорт (ОХУ, АО “Белореченск”)

Тахианы махны импорт (АНУ, ”Intervision foods” LLC)

Тахианы махны үйлдвэрлэл (Монгол улс, ”МОНЭГГ” ХХК)

Төмс, хүнсний ногоо импорт (ОХУ, АО “Белореченское”)

Одоогийн байдлаар 1500 гаруй аж ахуйн нэгж, байгууллагатай хамтран ажиллаж,

гэрээгээр бүтээгдэхүүн нийлүүлдэг. Борлуулалт нь Монгол улсын нийт өндөгний зах

зээлийн 40%, тахианы махны 35%-ийг эзэлдэг. Нийслэлийн ХУД-ийн нутаг дэвсгэрт

өндөг, тахианы махны тусгай зориулалтын бөөний агуулахтай бөгөөд 10 гаруй жилийн

ажлын туршлага бүхий чадварлаг баг үйл ажиллагааг явуулж байна. Нийт 120 гаруй

ажиллагсадтай.

Улаанбаатар хотоос 60 км-т, Төв аймгийн нутагт орших шувууны аж ахуй нь

Голландын “HISEX” үүлдрийн 100000 өндөглөгч шувуутай, жилд дунджаар 25 сая ширхэг

өндөг үйлдвэрлэх хүчин чадалтай. “БАЯН” худалдааны тэмдэгтэй бренд өндгийг зах зээлд

гаргадаг.

2007 оны “Нийслэлийн шилдэг аж ахуй нэгж” “НВЦ” ХХК нь Монголын үндэсний

худалдаа аж үйлдвэрийн танхим, Монголын өндөгний нийгэмлэг, Дэлхийн өндөгний

холбооны гишүүн байгууллага юм.

НВЦ-1 гэсэн дардастай манай улсад худалдаалагддаг орос цагаан өндөг нь хэрэглэгчдийн

10 гаруй жилийн турш тасралтгүй хэрэглэж байгаа, танил болсон нэр хүндтэй

бүтээгдэхүүн юм.

www.zaluu.comwww.zaluu.com


2

“Белореченск” компани нь ОХУ-ын тэргүүлэх үйлдвэрийн нэг бөгөөд 3400

ажиллагсадтай. Эрхүү мужийн Усоль-Сибирск хотод байрлах шувууны аж ахуйн шилмэл

үүлдрийн 2,5 сая өндөглөгч шувуунаас жилд 500 гаруй сая ширхэг өндөг гарган авдаг.

Өндөг үйлдвэрлэхийн зэрэгцээ хөдөө аж ахуйн маш олон төрлийн хүнсний

бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж Эрхүү болон зэргэлдээ мужуудын хүн амын хүнсний хэрэгцээг

хангахад чухал хувь нэмэр оруулдаг. Өндөг нь дээд зэргийн онцгой амт чанартай

байдгийн гол учир нь өөрсдийн тарьж ургуулсан сайн чанарын цэвэр улаан буудайг, өндөр

чанарын агууламж бүхий найрлагатай хоьж тахианыхаа тэжээлийг үйлдвэрлэгдэгт оршдог

байна.

Охин компани “Монэгг”ХХК

Эрхэм зорилго

Хөдөө аж ахуйн цогц үйлдвэрлэл бүхий Монгол улсын шувууны аж ахуйн салбарт

тэргүүлэгч компани байх

Охин компани болох “МОНЭГГ” нь тахианы аж ахуй эрхлэх, өндөг үйлдвэрлэх

зорилгоор 2003 онд “НВЦ” ХХК-ийн 100%-ийн хөрөнгө оруулалтаар байгуулагдсан. 2006

оны 8-р сард 20000 өндөглөгч шувуу бүхий үйлдвэр ашиглалтанд орж, 2007 оны 1-р

сараас БАЯН нэртэй шинэ бренд өндгийг зах зээлд нийлүүлж эхэлсэн.

“НВЦ” компани АНУ-ын “Intervision Foods” компаниас тахианы гуя, мөч, бүтэн тахиаг

тогмол импортлодог. Бусад төрлийн хөлдөөсөн махан бүтээгдэхүүнийг АНУ-ын нэр

хүндтэй брендүүдээс болон ОХУ-ын Иркутск, Ангарск, Белгородск хотуудын шувууны аж

ахуйнуудаас захиалгаар нийлүүлэх боломжтой.

Өндгөө Голланд улсын “NUOVO” фирмийн машинаар автоматаар сортлож, дардас нь

тавигдсан, мал эмнэлэг лабораторийн хяналтанд орсон, шинжилгээний бичигтэй Монгол

улсын тохирлын гэрчилгээтэй 1-р сортын өндгийг, европ стандартад нийцүүлэн савласан

шийдэлтэй болно. Өндгийн сав нь олон улсын хүнсний стандартад нийцсэн ПЭТ

материалаар хийгдсэн, шошгон дээр бүтээгдэхүүний тэжээллэг чанар, хэрэглэх заавар,

үйлдвэрлэсэн огноо, гарал үүслийн тухай мэдүүлгийг тавьж өгсөн зэрэг сав баглаа

боодлын стандартын шаардлагуудыг бүрэн хангасан байдгаараа бусад савалгаатай

өндөгнөөс давуу талтай. “НВЦ” ХХК хамгийн анх Монгол улсад савлагаатай өндгийг зах

зээлд нэвтрүүлсэн нь худалдан авагчдийг хүндэтгэсэн соѐлтой хэрэглээ бий болоход

ихээхэн хувь нэмэр болсон юм.



3

2. Зах зээлийн хөгжил ба одоогийн нөхцөл байдал

2.1 Зах зээлийн хөгжил

Манай улсын хувьд шувууны аж ахуй нь хожим хөгжсөн хөдөө аж ахуйн залуу

салбар. Тvvхийн хуудаснаас сөхөхөд монголчууд өндгийг хоол хvнсэндээ маш бага

хэрэглэж ирсэн бөгөөд монголын төр хvчтэй байсан 13 -15 дугаар зууны vед хаад ноѐд

эзлэсэн нутаг орондоо л хэрэглэж байснаас манай нутаг дэвсгэр дээр тахиа шувууг

тэжээж, өсгөж vржvvлж байсан баримт байдаггvй. Харин 1921 оны хувьсгалаас хойш орос

мэргэжилтэнгvvд, цэргийн хvмvvс, худалдаачид Монгол нутагт ихээр ирж суурьших

болсноор суурин байгаа нутагтаа өөрсдийн хувийн хэрэгцээг хангах зорилгоор цөөн

тоогоор тахиа vржvvлж өндгийг нь хvнсэндээ хэрэглэдэг байжээ. 1960 оны дунд vе хvртэл

vндсэндээ шувууны аж ахуйн тухай маш бага мэдээлэлтэй, энэ аж ахуй манай улсад огт

хөгжөөгvй, нутгийн хvмvvс хэрэглэж заншаагvй, тэр vеийн Монголд аж төрж байсан

оросууд болон гадаадынхан мөн төр засгийн хэрэгцээнд гаднаас захиж авчруулж

хэрэглэдэг байсантай холбоотой юм. Манайд шувуун фабрик байгуулагдсан хойно ч энэ

аж ахуйн өндөг нь зөвхөн хотын хvн амын цөөн хэсэгт хvртээгддэг, иргэн бvр өргөн

дэлгэр хэрэглээд байдаг хvнсний бvтээгдэхvvн биш байлаа. Энэ байдал чөлөөт зах зээлийн

эдийн засагт шилжсэн 1990-д оны дунд vе хvртэл vргэлжилсэн гэж хэлж болно.

Манай улсын шувууны аж ахуйн хөгжил 1960-д оноос эхэлсэн. 1963 онд анхны

шувууны аж ахуй Шувуун фабрик нэртэйгээр байгуулагдаж vйл ажиллагаагаа эхлэжээ.

Энэ фабрик нь 30000 өндөглөгч шувууны хvчин чадалтай, жилдээ 4.5 сая ширхэг өндөг,

70 тонн мах vйлдвэрлэх болсон байна. 1973 онд ЗХУ-н техник эдийн засгийн vндэслэлээр

100000 өндөглөгчтөй болгох өргөтгөл хийж, vvний vр дvнд жилд 22.6 сая ширхэг өндөг,

250 тонн тахианы мах vйлдвэрлэх хvчин чадалтай болжээ. Шувуун фабрик нь vvсгэн

байгуулагдснаасаа хойш улсынхаа айл өрхийг тахиажуулах, алс хязгаарт бага оврын

тахианы аж ахуй байгуулах, ингэснээрээ хvн амд амин дэмтэй эрдэс, бодисоор баялаг

хvнсний бvтээгдэхvvн хэрэглvvлэх гэсэн төрийн бодлого, төслийг хэрэгжvvлэхэд чухал

хувь нэмэр оруулсан юм. Yvний vр дvнд хэд хэдэн аймгийн төв, суурин газруудад

шувууны аж ахуй эрхлэх анхны суурь тавигдсан байна. Харамсалтай нь зах зээлийн

шилжилтийн vе таарснаар орон нутагт шувуу vржvvлэх төсөл бvрэн гvйцэд хэрэгжиж

чадаагvй ч манайдаа л ганц байсан шувуун фабрик зах зээлийн хvнд хэцvv тэр vед vгvй

болж байсан олон vйлдвэрvvдийн араас явсангvй энэ бvхнийг даван туулж, өнөөдрийн

байдлаар vйлдвэрийн аргаар өндгөө бэлтгэдэг vндэсний томоохон vйлдвэрлэгч хэвээр

vлдэв.

Өндөг нь хэдийгээр монголчуудын хvнсний хэрэглээний өчvvхэн хэсгийг эзлэж

ирсэн боловч сvvлийн vед энэ тоо хэмжээ нэлээд өссөн нь ард тvмний амьжиргааны

тvвшин дээшилж байгаа, мөн чөлөөт зах зээлийн эдийн засаг хэрэгжсэний vр дvнд хот,

хөдөөгийн хvнсний бvтээгдэхvvний хангамж сайжирч, сонголт өргөн болсон, гадаад,

дотоод худалдаа хөгжснөөр импортын өндөг орж ирдэг болсон, хувийн жижиг шувууны

аж ахуйнууд олноор бий болсноор өндөгний vйлдвэрлэл нэмэгдсэн нь ард тvмнийг энэ

хvнсний бvтээгдэхvvнийг өргөнөөр хэрэглэх эрэлт хэрэгцээг бий болгосон бизээ.

Импортын өндөгний хувьд манай улс ОХУ -н тэргvvлэх шувууны аж ахуй Белореченское

-ээс өндөг авч хэрэглэдэг.



4

2.2 Зах зээлийн өнөөгийн нөхцөл байдал

Өнөөдөр манай улсад өдөрт дунджаар 300000 ширхэг өндөг борлогдож байгаагын

65% нь дотоодын үйлдвэрийн, 35% нь импортын өндөг эзэлж байна.

Хүн амынхаа тоотой харьцуулахад өндөгний хэрэглээ харьцангуй бага боловч сүүлийн 3-4

жилийн дотор хоѐр дахин өссөн. 2000 онд манай улс импортоор 5.7 сая, дотоодын

vйлдвэрлэлээр 18.6 сая өндөг буюу нийтдээ 24.3 сая өндөг хvнсэндээ хэрэглэж байсан бол

2005 онд энэ тоо бараг 2 дахин өсч импортоор 10 сая, дотоодын vйлдвэрлэлээр 36 сая

орчим буюу нийт 46 сая өндөг хэрэглэсэн тоо гарчээ. Энэ хугацаанд хvн ам 4%-р өссөн ба

дээрх харьцаанаас харахад ямар ч байсан монголчууд өндгийг vндсэн хэрэглээ болгон

урьд урьдынхаасаа илvv ихээр хvнсэндээ хэрэглэх болсон нь харагдаж байна.

Өндөгний хэрэглээг хөгжиж буй орнуудын хэрэглээний хамгийн доод түвшинд хүргэх

буюу нэг монгол хүний жилийн хэрэглээг 100 ширхэг өндөг болговол өдрийн борлуулалт

750000 ширхэг буюу одоогийн хэмжээнээс 2.5 дахин өсөх боломжтой.



5

3. Зах зээлийн боломж ба эрэлтийн хандлага Төлөвлөгөө

1. Зах зээлийн боломжийг судлах

2. Зах зээлийн түвшинг тодорхойлох

3. Зах зээлийн эрэлтийн хандлагыг тодорхойлох

4. Дүгнэлт

Зах зээлийн эрэлтийн хандлагыг үргэлж мэдэж байх хэрэгтэй. Энэ нь төлөвлөгөө

хийхэд онцгой ач холбогдолтой. Үүний үр дүнд зах зээлүүдийн алинд үйлчилгээгээ

явуулах, аль нь удаан хугацаанд оршин тогтнох вэ гэдгийг мэдэж болно.

3.1 Зах зээлиин боломж

Нийт зах зээлийн борлуулалтын хэмжээ буюу потенциалыг тодорхойлохын тулд дараах

томѐог ашиглана.

Q=n*p*g

Q-нийт зах зээлийн потенциал

n-бараа үйлчилгээ худалдаж авж болохуйц хэрэглэгч

p-нэгжийн дундаж үнэ

q-худалдан авах давтамж

“n” буюу бараа үйлчилгээ худалдаж авж болохуйц хэрэглэгчдийн тоог тодорхойлох нь:

2009 оны 10сарын байдлаар Монгол улсад 2.724 мянган хүн тоологдоод байна.

Үүнээс 347.7 мянга нь 0-4 насны хүүхдүүд байна. Үлдэх 2.376.3 мянга нь 5-с дээш насны

буюу өндгийг өдөр тутмын хоол хүнсэндээ хэрэглэх чадвартай хүмүүс байна.

Хөдөлмөрийн насны хүн амын тоо 1642200 байгаа бөгөөд ЭЗИХА1-ын тоо 1054000 байна.

Үүнээс ажиллагчдын тоо нь 1024100 байна. Хөдөлмөрийн насны хүн амаас нийт

ажиллагсадын тоог хасч нийт ажилгүй хүн 618100 байгааг тодорхойлсон. Ажилгүй

хүмүүсийг ядуу иргэдийн тоонд оруулан нийт худалдан авах чадвартай иргэдийн тооноос

хассан. Тиймээс нийт барааг худалдан авах чадвартай хүний тоо 1758200 байна.

Нийт хүн амын 1.589.8 мянга нь хотод суурин амьдардаг ба үлдсэн 1.134.2 мянга нь орон

нутагт амьдарч байна.

“р” буюу нэгжийн дундаж үнийг тодорхойлох нь:

Улс даяар хэрэглэгдэж байгаа өндөгний дундаж үнэ 175 төгрөг байсан.

(Эх сурвалж: Сарын блюттень 2009 1сар-8сар)

“q” буюу худалдан авах давтамжийг тодорхойлох нь:

2008 оны байдлаар нийт хүн амын жилийн дундаж өндөгний хэрэглээ нь 22.8

ширхэг байсан.

(Эх сурвалж: Статистикийн эмхтгэл 2008)

Q=n*p*q=1758200*175*22.8=7’015’218’000

1 ЭЗИХА-эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам



6

Энэ нь нийт зах зээлийн эрэлт буюу боломжийг харуулах бөгөөд нийт өндөгний зах

зээлийн нийт эрэлт 7015218000 байна.

3.2 Зах зээлийн түвшин

Нийт зах зээл-2724000 буюу монгол улсын нийт хүн ам

Боломжит зах зээл-1758200 буюу худалдан авах чадвартай хүн амын тоо

Зорилтот зах зээл-“НВЦ”ХХК-ийн хувьд ойрын 2жилд нийт тахианыхаа тоо толгойг

200000-аар нэмэгдүүлэх төлөвлөгөөтэй байгаа бөгөөд энэ нь нийт зээлийн 57.6%-ийг

дангаараа хангаж чадах боломжтой болох юм.

(Хавсралт1- Зах зээл дээр үйл ажиллагаагаа явуулж буй ААНБ-ын үйлдвэрлэлийн боломэж)

Эзэмшсэн зах зээл: Борлуулалтын хэмжээгээрээ нийт зах зээлийн 40%-ийг эзэмшдэг.

(Эх сурвалж: www.egg.mn “HВЦ”ХХК-ийн веб сайт)

Зах зээлийн түвшинг зургаар харуулбал

Зураг1

3.3 Зах зээлийн эрэлтийн хандлага

1. Гулсах дунджийг ашиглан таамаглах

Ft+1=𝑺𝒕+𝑺𝒕−𝟏+⋯+𝑺𝒕−𝒏+𝟏

𝒏

Ft+1-ирэх жилийн (сарын) борлуулалтын таамаглал

St-одоогийн борлуулалт

St+1- өмнөх жилийн (сарын) борлуулалт

n-гулсах дунджийг тооцох жилийн(сарын) тоо

2009 оны 12 сар хүртэлх борлуулалтын таамаглал(ширхэгээр)

сар Борлуулалт 3 сараар 6сараа

1 1152000

2 1152000

3 768000

4 768000 1024000

5 384000 896000

6 384000 640000

7 768000 512000 768000

8 384000 512000 704000

Нийт зах

зээл 100%

Боломжит

зах зээл

64.54%

Боломжит

зах зээл

100%

Зорилтот

зах зээл

57.6%

Зорилтот

зах зээл

100%

Эзэмшсэн

зах зээл

40%


http://www.egg.mn/


7

9 384000 512000 576000

10 384000 512000 512000

11 768000 384000 448000

12 1152000 512000 512000 Хүснэгт1 (Эх сурвалж: Сарын блюттень 2009оны 1сар-8сар)

2010он хүртэлх борлуулалтын таамаглал(ширхэгээр)

Жил Борлуулалт Борлуулалтын таамаглал

3 жилээр 6 жилээр

1999 6785000

2000 6948300

2001 7025400

2002 7586000 6919566.667

2003 7812400 7186566.667

2004 7983500 7474600

2005 8195000 7793966.667 7356766.667

2006 8325000 7996966.667 7591766.667

2007 9015600 8167833.333 7821216.667

2008 8564000 8511866.667 8152916.667

2009 8448000 8634866.667 8315916.667

2010 8675866.667 8421850

Хүснэгт2 (Эх сурвалж: Монгол улсын статистикийн эмхтгэл1999-2008)

2. Экспоненциал жигдрүүлэлтийг ашиглан борлуулалтыг таамаглах

Ft+1=αSt+(1-α)Ft

Ft+1 –ирэх жилийн борлуулалтын таамаглалын хэмжээ

- жигдрүүлэгч тогтмол (0<<1)

St- одоогийн борлуулалт

Ft –одоогийн борлуулалтын таамагласан хэмжээ

2009 оны 12 сар хүртэлх борлуулалтын таамаглал(ширхэгээр)

жигдрүүлэгчийг

борлуулалтын орлогын

хэлбэлзлийн түвшингээс

шалтгааглан сонгодог бөгөөд

өндөгний зах зээлийн хувьд

борлуулалтын түвшин улирлаас

шалтгаалан өөр өөр байдаг бөгөөд

өвлийн улиралд ихэсч хавар зуны

улиралд багасдаг. Гэхдээ

хэлбэлзлийн түвшиний зөрүү тийм

их биш байдаг учир 0.6-аар

сонгоход тохиромжтой байна.

Хүснэгт3 (Эх сурвалж: Сарын блюттень

2009 Сар Борлуулалт(ширхэг) =0.6

1 1152000

2 1152000 1152000

3 768000 1152000

4 768000 921600

5 384000 829440

6 384000 562176

7 768000 455270.4

8 384000 642908.16

9 384000 487563.264

10 384000 425425.3056

11 768000 400570.1222

12 1152000 621028.0489



8

2010он хүртэлх борлуулалтын таамаглал(ширхэгээр)

Харин жилийн борлуулалтын

түвшний өөрчлөлт тийм ч их

зөрүүгүй байна. Тиймээс жилийн

борлуулалтын жигдрүүлэгчийг 0.4-р

авахад тохиромжтой байх болно.

Хүснэгт4 (Эх сурвалж: Монгол улсын

статистикийн эмхтгэл1999-2008)

3. Регрессийн шинжилгээ

Регрессийн шинжилгээг хамгийн бага квадратын аргаар тодорхойлно.

b=𝒏 𝑿𝒀− 𝑿 𝒀

𝒏 𝑿𝟐 −( 𝑿)𝟐 a=𝒀 -b𝑿 Y=a+bX

Хүснэгт5 (Эх сурвалж: Монгол

улсын статистикийн

эмхтгэл2005-2008)

Дээрх томъѐонд олсон үзүүлэлтүүдээ орлуулбал: b = 74500 a = 8286020

Эндээс ойрын гурван жилийн борлуулалтыг таамаглавал:

Хэрвээ: X=6(дахь жил) бол Y2010 = 8733020

X=7(дахь жил) бол Y2011 = 8807520

X=8(дахь жил) бол Y2012 = 8882020

Дээрх 3 аргын үр дүнг харьцуулж үзвэл

Гулсуулах дундажийн арга:

3 жилээр - 8675866.667

6 жилээр - 8421850

Экспоненциал жигдрүүлэлтийн арга:

2010 оныг таамаглавал - 8472211.237

Регрессын шинжилгээний арга:

2010 оныг таамаглавал - 8733020

Он Борлуулалт =0.4

1999 6785000

2000 6948300 6785000

2001 7025400 6850320

2002 7586000 6920352

2003 7812400 7186611.2

2004 7983500 7436926.72

2005 8195000 7655556.032

2006 8325000 7871333.619

2007 9015600 8052800.172

2008 8564000 8437920.103

2009 8448000 8488352.062

2010 8472211.237

Он Жил(x) Борлуулалт (y) X*Y X*X

2005 1 8195000 8195000 1

2006 2 8325000 16650000 4

2007 3 9015600 27046800 9

2008 4 8564000 34256000 16

2009 5 8448000 42240000 25

Нийлбэр 15 42547600 128387800 55

Дундаж 3 8509520 25677560 11



9

Эндээс дүгнэхэд дээрх гурван арга нь ирэх жилийн борлуулалтын таамаглал ойролцоо

гарсан байна.

3.4 Дүгнэлт

Дээрх шинжилгээнээс дүгнэж үзэхэд зах зээлийн боломж өндөр байгааг харуулж байна.

Хэрвээ монгол хүний нэг жилийн өндөгний хэрэглээг дэлхийн төвшинд хүргэж чадвал зах

зээлийн боломж 7тэрбум биш, 150тэрбумд хүргэж болох юм. Энэ нь хүн амын орлогын

түвшин болон эдийн засгийн өсөлтөөс 100% хамааралтай асуудал юм. Манай байгууллага

нэр хүнд өндөртэй бөгөөд чанартай хямд бүтээгдэхүүнийг нийлүүлдэг нь зах зээлд эзлэх

байр сууриа ихэсгэх бүрэн боломжтой юм. Дэлхийн хөгжингүй орнуудын жишгээс

харахад нэг хүн өдөрт нэг өндөг хэрэглэдэг бөгөөд тухайн улсын өндөглөгч шувууны тоо

толгой хүн амынхаа тоотой ойролцоо байдаг байна. Тиймд манай улс үсрэнгүй хөгжлийн

үе шатандаа орж чадвал энэ зах зээл дээр маш том амжилтыг олж болно.



10

4.Нөхцөл байдлын шинжилгээ Төлөвлөгөө

1. BCG матриц

2. GE матриц

3. Дүгнэлт

4.1 Boston Consulting Group матриц

1. Зах зээлийн өсөлтийн хувь

Д/Д Он Бүтээгдэхүүний

борлуулалт(саяар)

Жилийн өсөлтийн хувь Жилийн дундаж

өсөлтийн хувь

1 1999 12.4 (50+33.33+25+

20+16.66+14.28+

12.5+11.11)/8=22.86 2 2000 18.6 50

3 2001 24.8 33.33

4 2002 31 25

5 2003 37.2 20

6 2004 43.4 16.66

7 2005 49.6 14.28

8 2006 55.8 12.5

9 2007 62 11.11 Хүснэгт6 (Эх сурвалж: Монгол улсын статистикийн эмхтгэл1999-2007)

2. Зах зээлд эзлэх харьцангуй хэмжээ

Зах зээлд эзлэх харьцангуй хэмжээг тодорхойлохдоо хамгийн хүчтэй өрсөлдөгчийн зах

зээлд эзлэх хувийг өөрийн зах зээлд эзлэх хувьд харьцуулж тодорхойлно. Хавсралт1-д

харуулснаар үйлдвэрлэлийн боломжоороо нийт зах зээлд дээр “Түмэн Шувуут”ХХК нь

18.7%-ийг үйлдвэрлэж хамгийн хүчтэй өрсөлдөгч болж байна. “НВЦ”ХХК-ийн хувьд

борлуулалтаараа нийт зах зээлийн 40%-ийг эзэлдэг боловч нийт үйлдвэрлэлийн 29.33%-

ийг үйлдвэрлэж, импортлож хангаж байна.

Байгууллагын ЗЗ2д эзлэх хувь

Өрсөлдөгч байгууллагын ЗЗд эзлэх хувь=𝟐𝟗.𝟑𝟑

𝟏𝟖.𝟕=1.5684 56.84%

BCG матриц

Манай байгууллагын

хувьд “од” хэв шинжийн

байгууллага байна.

2 ЗЗ-зах зээл

Зураг2



11

”Од” хэв шинж нь:

Бизнесийн нэгж нь зах зээлд тэргүүлэгч-Манай байгууллага нь зах зээлд

тэргүүлэгч.

Зах зээлийн өсөлт эрчимтэй- Байгууллагын зах зээлийн өсөлт өндөр.

Компаниас их хэмжээний хөрөнгө шаарддаг-Зах зээлийн өсөлтийг даган 200000

өндөглөгч тахиатай шинэ байртай болно гэж төлөвлөсөн.

Цаашид баримтлах стратеги

1. Build-Байгуулах стратеги

Зах зээлд эзлэх хувийг өсгөх ба нэмэгдүүлэх, тэрчлэн энэ зорилгыг биелүүлэхэд

богино хугацааны ашгийг бий болгох нь чухал.

2. Hold- Тогтоох стратеги

Зах зээлд эзлэх хувийн жингээ хадгалаж, хамгаалж ажиллах хэрэгтэй.

Дээрх 2 стратегийг хослуулан хэрэгжүүлэх бөгөөд цаашдын үйл ажиллагааны чиглэлийн

төлөвлөгөөний чиг зах зээлийг хөгжүүлж байр сууриа өсгөх болон байр сууриа хадгалж

үйл ажиллагаа явуулах болно.

4.2 General Electric/MCKinsey матриц

Зах зээлээ өөртөө татах болон өрсөлдөөнт байдлыг эрэмбэлэх

Eрөнхий

үзүүлэлтүүд Салбар үзүүлэлт

Эзлэх

жин

Түвшин

(1-5) Үнэлгээ

Зах зээлээ өөртөө

татах чадвар

Зах зээлийн нийт хэмжээ 0.2 3 0.6

Зах зээлийн жилийн өсөлтийн хувь хэмжээ 0.2 3 0.6

Маржинал ашгийн хуримтлал 0.15 5 0.75

Өрсөлдөөний эрчим 0.15 5 0.75

Технологийн шаардлагууд 0.15 2 0.3

Инфляцийн байдал 0.05 2 0.1

Эрчим хүчний нөхцөл 0.05 3 0.15

Хүрээлэн буй орчны нөлөөлөл 0.05 2 0.1

Нийт дүн 1

3.35

Өрсөлдөөнт

байдал

Зах зээлд эзлэх хувь хэмжээ 0.1 5 0.5

Зах зээлд эзлэх хувь хэмжээний өсөлт 0.15 3 0.45

үйлчилгээний чанар 0.1 4 0.4

Маркийн нэр хүнд 0.1 5 0.5

Сүлжээ 0.05 5 0.25

Идэвхжүүлэлтийн үр ашиг 0.05 2 0.1

Үйл ажиллагааны чадвар 0.05 4 0.2

Үйл ажиллагааны үр ашиг 0.05 4 0.2

Зардлын хэмжээ 0.15 3 0.45

Ажиллах хүчний чадвар 0.15 3 0.45

Удирдах албан тушаалтны байдал 0.05 4 0.2

Нийт дүн 1

3.7

Хүснэгт7



12

Хүснэгт7 өгөгдсөн зах зээлээ өөртөө татах болон өрсөлдөөнт байдлыг эрэмбэлэх загварын

зарим үнэлгээг “НВЦ”ХХК-ийн маркетингийн менежер Дамдинсүрэнгийн тусламжтай

үнэлсэн юм.

GE матриц

Өрсөлдөөний байр суурь буюу

бизнесийн хүчтэй шинж

Business Unit Strenght

5

3.67

3.35

2.33

Зах з

ээл

ий

н с

он

ирхол

тат

ах ш

ин

ж

Mark

et a

ttra

ctiv

enes

s

1

3

4

2

5

8

6

7

9

5 3.7 3.67 2.33 1

Зураг3

1-р үүр: Давуу байдлаа хадгалах

Дээд хэмжээгээр хөрөнгө оруулалт хийх

Хүчтэй талыг батжуулахад төвлөрөх

2-р үүр: Сонгон хөгжүүлэх

Хамгийн их сонирхол татсан хэсгүүдэд хөрөнгө оруулалт хийх

Өрсөлдөх чадварыг батжуулах

Бүтээмжийг өндөрсгөх замаар үр ашгийг нэмэгдүүлэх

3-р үүр: Хөрөнгө оруулалт хийх

Манлайлалд уриалан дуудах

Хүчтэй талыг сонгон батжуулах

Сул талыг сайжруулах

5-р үүр: Сонголт буюу орлогоор удирдах

Одоогийн хөтөлбөрийг дэмжин хамгаалах

Эрсдэл багатай ашиг ихтэй сегментэд хөрөнгө оруулалт хийх

1



13

4.3 Дүгнэлт

“НВЦ”ХХК-ийн хувьд зах зээлд эзлэх байр суурь хамгийн том нь бөгөөд дээрх 2 загвараас

дүгнэн үзэхэд манай байгууллагын хувьд зах зээлд эзлэх хувь хэмжээгээ өсгөн хөрөнгө

оруулалтыг их хэмжээгээр төвлөрүүлж ирээдүйд саалийн үнээ рүү болон давуу байдлаа

хадгалах үүр рүү чиглэнэ.

Үүний тулд:

Борлуулалтын тоо хэмжээгээ нэмэгдүүлэх

Үйлдвэрлэлээ өргөжүүлэх

Үйлдвэрлэлийн бүтээмжээ дээшлүүлэх

Өрсөлдөх чадвараа дээшлүүлэх

Хүчтэй талаа батжуулах

Сул талыг арилгах

Хамгаалалтаа сайжруулах гэх мэт арга хэмжээнүүнийг авах тодорхойлох болно.

Энэхүү шинжилгээнүүдийг хийсний ач холбогдол нь

Байгууллагад учирч байгаа асуудалд стратегийн шинжтэй хандах

Маркетинг болон бизнесийн төлөвлөгөөний чигийг тодорхойлж, сайн үр дүнтэй

хийх

Байгууллага болон бизнесийн нэгжийн удирдлага хоорондын харилцааг

сайжруулах

Байгууллагын сул талыг арилгах

Илүү найдвар төрүүлсэн бизнест хөрөнгө оруулалт төлөвлөх гэх мэт



14

5.Бизнесийн стратегийн нэгжийн гадаад, дотоод орчны

судалгаа Төлөвлөгөө:

1. Макро орчны судалгаа

2. Микро орчны судалгаа

3. SWOT шинжилгээ

5.1 Макро орчны судалгаа

5.1.1 Хүн ам зүйн хүчин зүйлс

Хүн ам зүйн хүчин зүйлийн нөлөөл нь байгууллагад хамгийн хүчтэй нөлөө

үзүүлэгч бөгөөд хүмүүсээс шалтгаалж байгаа хүчин зүйлсийг байнга тогмол судлаж байх

шаардлагатай.

Хүн амын тоо болон борлуулалт

Хүн амын өсөлтийн түвшин болон

борлуулалтын орлогын хоорондын хамаарлыг

тодорхойлж үзсэн бөгөөд өгөгдлийн хамаарлыг

илрүүлэхийн тулд 2хувьсагч бүхий корреляцийн

коэфициентыг тооцох хэрэгтэй. Томъѐо:

Шинжилгээний дүнгээр

детерминацийн

коэффициент R=0,986

гарсан нь борлуулалтын орлого хүн амын

өсөлтийн түвшнээс өндөр хамааралтай байгааг

харуулж байна.


Өрхийн дундаж орлого ба борлуулалт

Өрхийн дундаж орлого болон

борлуулалтын хоорондын хамаарлыг

мөн дээрхий адил тооцоолж гаргасан

бөгөөд R=0.9464 гарсан нь хүмүүсийн

орлого ихсэх ихсэх тусам өндөг

хэрэглэх нь ихсэхийг харуулж байна.

Энэ нь өндөг хэрэглэх ахиу хандлага

өндөр байгааг илтгэнэ.


Жил Борлуулалт(ш) Хүн амын

тоо

1999 6785000 2382100

2000 6948300 2407500

2001 7025400 2442500

2002 7586000 2475400

2003 7812400 2504000

2004 7983500 2533100

2005 8195000 2562400

2006 8325000 2594800

2007 9015600 2635200

Жил Борлуулалт(ш) Өрхийн дундаж орлого

1999 6785000 75546

2000 6948300 113644

2001 7025400 133579

2002 7586000 157171

2003 7812400 184639

2004 7983500 173110

2005 8195000 175116

2006 8325000 181165

2007 9015600 269472



15

Өрхийн сарын дундаж орлого

График1 (Эх сурвалж: Монгол улсын статистикийн эмхтгэл1999-2007)

Дээрх графикаас харахад манай улсын хүн амын орлогын түвшин өсч байна. Гэхдээ

хотын хүн амын болон хөдөөгийн хүн амын орлогын түвшин жил ирэх тутам улам холдож

байна. Нийт өндөгний борлуулалтын 80%-ийг Улаанбаатар хотод борлуулдаг бөгөөд энэ

нь орлогоос хамааралтай болохыг давхар баталж байна.

Хотын 1 өрхийн дундаж орлого ба хүнсний зарлага


Хотын хүн амын орлогын өсөлт болон хүнсний зүйлд зарцуулж байгаа мөнгөний

түвшинг хооронд нь харьцуулж үзэхэд орлого өсөх тутам хүнсний зүйлд зарцуулах

зардлын түвшин буурч байна. Энэ нь хүмүүсийн орлого бодитоор өсч байгааг харуулж

байгаа юм.

Хөдөөгийн 1 өрхийн сарын дундаж орлого ба хүнсний зарлага


1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Улсын дундаж 67426 101375 102133 124929 144354 144176 150208 173477 239179

Хотын дундаж 75546 111787 130402 144176 170124 159666 165981 172445 259354

Хөдөөгийн дундаж 59306 90118 70511 102365 124533 127008 131334 174402 205758

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

Улсын дундаж

Хотын дундаж

Хөдөөгийн дундаж

75546

111787130402

144176170124 159666 165981 172445

259354

3711551602 57157 67169 68902 75196 76269 88281

106120

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Хотын 1 өрхийн

дундаж орлогоХотын 1 өрхийн

хүнсний зарлага

0

50000

100000

150000

200000

250000

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Хөдөөгийн 1 өрхийн

дундаж орлогоХөдөөгийн 1 өрхийн

хүнсний зарлага



16

Хөдөөгийн хүн амын сарын дундаж орлого хотын хүн амын сарын дундаж

орлогоос бага байгаа хэдий ч хүнсэнд зарцуулж байгаа зардлын хэмжээ харьцангуй бага

байна. Энэ нь хөдөөний хүмүүс мал, газар тариалан, ХАА3-тай илүү ойр амьдардаг бөгөөд

тэд хүнсний гол бүтээгдэхүүнээ өөрсдийн аж ахуйгаасаа авдагтай холбоотой юм. Мөн

тэдний хүнсний бүтээгдэхүүнийг хэрэглэх хэрэглээ бага байгаа өөр нэг шалтгаан нь

нэмэгдсэн өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн нь тэдний хувьд үнэтэй юм. Хэрвээ өндөг мэтийн

бүтээгдэхүүнийг хөдөөд хүргэвэл ширхэг тутам нь үнэтэй байх болно.

Улсын хэмжээнд хүнсний зарлагад эзлэх өндөгний зардлын хэмжээ(сараар)

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

өндөг

ний зарлага

70 166.4 245.7 253 225.4 267.5 300 266.7 467.2

хүсний

сарын

дундаж

зарлага

29487 42270 43417 52204 53056 56665 59305 69293 92480

Өндөгний

эзлэх хувь

0.2374 0.3936 0.5659 0.4846 0.4248 0.4721 0.5059 0.3849 0.5052


Өндөгний хэрэглээний түвшин бага байгаатай холбоотойгоор нийт зарлагад эзлэх

хувь маш бага байна. Энэ нь өндөгний хэрэглээний түвшинг өсгөх боломж байж болох

юм. Орлогод маш бага хувь эзэлж байхад яагаад ийм бага хэрэглээний түвшинтэй байгаа

цаашид хэрэглэгчийн зан төлвийг судласны дараа тодорхойлох болно. Өндөг нь хямд

үнэтэй бөгөөд илчлэг чанартай ихтэй учир хэрэглээний түвшинг өсгөх боломжтой юм.

Өндөгний сарын дундаж хэрэглээ


Хот хөдөөгийн сарын өндөгний хэрэглээний түвшин 1999онд бараг ижил түвшинд

байсан ч түүнээс хойш орлогын өөрчлөлттэй болон бусад олон хүчин зүйлсийн

нөлөөлөөгөөр хотын хүн амын өндөгний дундаж хэрэглээ харьцангуй өндөр болсон байна.

3 ХХА-Хөдөө аж ахуй

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Хотын 1 хүний

өндөгний сарын

дундаж хэрэглээ

Хөдөөгийн 1 хүний

өндөгний сарын

дундаж хэрэглээ



17

Өндөг нийлүүлэгчдийн хувьд хөдөөд хэрэглээний түвшин бага бөгөөд худалдан авах

чадвар байдаг учир нийлүүлэх сонирхол бага байдагтай мөн холбоотой.

2003 оны байдлаар манай улсын нэг өрхийн дундаж орлого 184 мянган төгрөг, нэг

өрхөд ногдох хvний тоо дунджаар 4.4 хvн, хотын оршин суугчид сарын нийт өрхийн

орлогынхоо 44%-г хvнсэндээ, хөдөөгийнхөн 35%-г хvнсэндээ зарцуулж байна. Тэгвэл

хотод нэг хvн 18000төг, хөдөөд 14500төг-г хvнсэндээ зарцуулж байна гэсэн vг. Энэ

судлагаанаас харахад хvн амын дийлэнх хэсэг нь физиологийн зайлшгvй шаардлагатай

илчлэг болон амин дэмийг олж авч чадахгvй байна. Тиймээс өндөг мэтийн махыг орлогч

уургийн эх vvсвэр болсон чанартай vнэ харьцангуй хямд хvнсийг өргөнөөр хэрэглэж

занших нь хэрэгтэй байна.

2007 оны байдлаар

манай улсын нэг өрхийн дундаж орлого 240 мянган төгрөг

нэг өрхөд ногдох хvний тоо дунджаар 4.4 хvн

хотын оршин суугчид сарын нийт өрхийн орлогынхоо 41%-г хvнсэндээ буюу

24150төг

хөдөөгийнхөн 34%-г хvнсэндээ буюу 16000төг

2009 оны байдлаар

манай улсын нэг өрхийн дундаж орлого 350 мянган төгрөг

нэг өрхөд ногдох хvний тоо дунджаар 4.3 хvн

хотын оршин суугчид сарын нийт өрхийн орлогынхоо 37%-г хvнсэндээ буюу

36758төг

хөдөөгийнхөн 51%-г хvнсэндээ буюу 26507төг

5.1.2 Боловсролын хүчин зүйл

Хүмүүсийн боловсролын түвшин өндөгний хэрэглээнд маш их нөлөөтэй юм.

Боловсролын түвшин өндөр хүмүүсийн хувьд өндөгний эрүүл мэндэд нөлөөлөх ач

холбогдлыг илүү мэдэж, мөн байнга хэрэглэхийг ч илүүд үздэг. Харин бага боловсролтой

иргэдийн хувьд зөвхөн хүнсний нэг бүтээгдэхүүн мэтээр хүлээн авч хэрэглэдэг. Гэхдээ

боловсролын түвшин нь орлогын түвшинд нөлөөлөх бөгөөд хэрэглээнд ч нөлөөлөх

юм. Боловсролын түвшин сүүлийн хэдэн жил нийлээд эрчимтэй сайжирч оюутнуудын тоо

жил ирэх тутам нэмэгдэж байна. Мөн хүмүүсийн боловсролын түвшин нэмэгдэхийн

хирээр эрүүл мэнддээ анхаарах нь ихэсч аль болох эрүүл, байгалийн гаралтай, шинэ

бүтээгдэхүүнийг хэрэглэхийг илүүд үзэх болж мөн БНХ4-ийг хэрэглэх нь ихэсч байна.

Тиймд үүнийг дагаж өндөгний хэрэглээ ихэсч байна.

5.1.3 Эдийн засгийн хүчин зүйлс


4 БНХ-Биологийн нэмэлт хүнс

-20

0

20

40

60

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Өндөгний үнийн өсөлт бууралтын хувь



18

Он 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Өндөгний

дундаж

үнэ

155 140 128 117 110 98 107 150 127 146 164 175


Сүүлийн үед монгол улсад хүнсний бүтээгдэхүүний инфляцийн түвшин өндөр

байгаа. Харин өндөгний үнийн түвшин огцом хэлбэлзэлтэй байгаа бөгөөд үнийн түвшин

1998 оноос 2003 оныг хүртэл тасралтгүй буурч 2004 оноос огцом өссөн юм. Гэхдээ

өндөгний үнэ тийм өндөр биш ч хүмүүс олон ширхэгээр хулдаж авдаг учир үнийн түвшин

худалдан авалтад шууд нөлөөтэй болно.

Валютын ханш


“НВЦ”ХХК нь нийт өндөгнийхөө 28%-ийг оросоос импортолж оруулж ирдэг.

Тиймд өндөгний үнэд оросын рублын ханш шууд нөлөөлнө. Гэхдээ оросын рублийн ханш

ойрын жилүүдэд тогтвортой байгаа нь өндөгний үнэ тогтвортой байх нөхцлийг бүрдүүлж

байна. Эдийн засгийн хямралын үед ч рублиийн ханш тогтортой байсан нь манай

хэрэглэгчидэд өндгөө нэг үнийн түвшинд хүргэж өгөх боломж бүрдсэн юм.

Гаалийн татвар

Өндөгнийхөө тодорхой хэсгийн импортоор оруулж ирдэг учир энэ гаалийн

тарифийн нэмэгдэл өртгийг шингээж ирдэг. Энэ нь тарифийн өөрчлөлтөөс өндөгний үнэ

шууд хамаарна гэсэн үг. Манай улсын хувьд ДХБ5-д элсэн орсон ч ОХУ элсэн ороогүй

учир гаалийн тарифийн элдэв өөрчлөлт гарахад манай улсад эрсдэл учирч болох юм. Учир

нь ДХБ-д элсэн орсон улсууд гаалийн тарифийг маш доогуур барих үүрэг хүлээдэг юм.

ОХУ харин энэ үүргийн гадна байгаа юм.

5.1.4 Экологийн хүчин зүйлс

Тахианы фермийн тасалгааны температур нь 15-20 градус байх ѐстой бөгөөд цаг агаарын

өөрчлөлтийн үе болгонд тасалгааны градусыг нарийн хянаж тэнцвэржүүлж байх

шаардлагтай. Манай улсын хувьд цаг агаар цочмог өөрчлөгддөг эрс тэс уур амьсгалтай

учир энэ тал дээр маш өндөр хяналт ажиллаж цаг агаарын урьдчилсан мэдээлэлийг тогмол

мэдэж байх шаардлагатай.

Мөн тахианы хүнсэнд улаан буудай, шохой, шил зэрэг ордог. Иймд тэжээлийн хүнсийг нь

өвлийн цагт хүрэлцэхүйц хэмжээгээр нөөцлөх хэрэгтэй. 5 ДХБ-Дэлхийн худалдааны байгууллага

0

20

40

60

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45



19

“Монэгг”-ийн тахианы ферм нь хотын төвөөс 71км, харин оросоос өндгөө тээвэрлэхдээ

Эрхүү хотоос 950км явж байж өндгөө тээвэрлэн авчирдаг. Энэ нь өвлийн улиралд

өндөгний чанарт нөлөөлж болох эрсдэлтэй юм. Тиймд тээвэрлэж байгаа машины аюулгүй

байдал хамгаалалтад өндөр хяналт тавих хэрэгтэй. Эрхүүгээс тээвэрлэхдээ нийт замын

80% нь засмал замтай байдаг бөгөөд харин үлдсэн нь шороон замтай учир өндөгний

чанарт нөлөөнө.

5.1.5 Соѐлын хүчин зүйл

Өндөг нь эрүүл зохистой хэрэглээнд зүй ѐсоор ордог. Харин манай улсын хувьд өндөгний

хэрэглээ нь харьцангуй бага бөгөөд баяр ѐслолын үеэр эрэлт нь огцом өсдөг нь өндгийг

тансаг хэрэглээ болгон үзэж болох юм. Харин хавар эрэлт нь буурдаг үед идэвхжүүлэлт их

хийх шаардалагатай юм.

5.1.6 Технологийн хүчин зүйл

Тахианы аж ахуй нь ариун цэврийн өндөр байдлыг шаарддаг. Учир нь тахиануудыг нэг

доор хэд хэдээр нь торон хашлаганд байлгадаг. Хэрвээ 1 нь л халдварт өвчин авбал

бусаддаа халдаах бүрэн боломжтой. Тиймд дотоод орчин болон агааржуулах систем өндөр

түвшинд байх шаардлагатай. Хооллох систем, болон ялгадас цэвэрлэх системийг

автоматжуулах нь ариун цэврийн байдлыг найдвартай хангаж чадахаас гадна ажилчдын

ачаалал, хөдөлмөрийг ч хэмнэх юм. Манай байгууллагын хувьд эдгээр бүх шаардлагуудыг

хангаж ажилладаг.

Боломжийн матриц

Амжилтын магадлал

Өндөр Нам

Зах з

ээл

ээ ө

өр

тө

ө т

ата

х ч

ад

ва

р

Өн

дө

р

1-Хүмүүсийн орлого өсч

байгаа

-Бөднө шувууны өндөгний

ач холбогдлыг хэрэглэгчидэд

ойлгуулснаар ашигаа

нэмэгдүүлэх

-Рублийн ханш тогтвортой

байдаг.

2-Цагаан өндгийг хүмүүс

ахиу хэрэглэх хандлагатай

байдаг -Хүмүүсийн орлого нь

хэрэгцээтэй байгаа ККАЛ

авахад хүрэлцдэггүй.

Тиймээс хямд үнэтэй илчлэг

ихтэй өндөг хэрэглэх нь

ашигтай.

Нам

3 -Өргөжилт хийж, зах зээлд

эзлэх хувь хэмжээгээ өсгөх

-Технологийн өндөр

түвшинд өндөр бүтээмжтэй

ажилладаг.

4- Борлуулалтын цэг

байгуулах

Хүснэгт12



20

Аюулын матриц

Сүйрлийн магадлал

Өндөр Нам Н

оц

то

й ба

йд

ал

Өн

дөр

1- Эмзэг бүтээгдэхүүн

-Байнгын шинэ маркетингийн

төлөвлөгөө боловсруулж

идэвхжүүлэлт явуулахгүй бол

хэрэглэгчдийн ой тогтоолтоос

арилах аюултай.

-Дотоодын үйлдвэрлэгчдийн тоо

өссөн

2- Гаалийн татвар

-Хэрэглэгчдийн орлого бага

-Импортын зарим

бүтээгдэхүүнд итгэх итгэл

сул

Нам

3 - Тахианы томуу мэтийн өвчнийн

үеэр борлуулалт буурах

4- Валютын ханшны

зөрүүнээс болоод үний

тогтворгүй байдал үүсэх

Хүснэгт13

5.2 Микро орчны судалгаа

5.2.1 Бэлтгэн нийлүүлэгчид

Сэлэнгэ аймгийн “Алтан үр” компаниас тахианы тэжээл улаан буудайг нийлүүлдэг.

OХУ-н Эрхүү хотын “Пластинкы” хуванцар эдлэлийн үйлдвэрээс зориулалтын

өндөгний сав баглаа боодлыг оруулж ирдэг.

Голланд улсаас “Hixes” үүлдрийн өндөглөгч тахиаг худалдан авдаг.

Бэлтгэн нийлүүлэгчидтэйгээ урт хугацааны харилцааг үүсгэж тэдний итгэлийг олох нь

өнөөдөр зах зээлийн гол баримтлах аргын нэг болоод байна.

5.2.2 Өрсөлдөгч

Бидэнтэй адил өндөгний үйлдвэрлэл эрхэлдэг 16 аж ахуй нэгж байдаг. Эдгээр аж ахуй

нэгжүүд нь үйлдвэрлэлийн хүчин чадлын хувьд харилцан адилгүй байдгаас зах зээлд

эзлэх хувь янз бүр байна. Нэг талаас авч үзэхэд энэ үйлдвэрүүд үнийн хувьд хямд боловч

чанар, бусад үзүүлэлтүүдээрээ манай компани харьцангуй давуу талтай.

5.2.3 Үнэ

Үнэ тогтооход нөлөөлөх хэд хэдэн хүчин зүйлс байдаг. Үүнд:

Валютын ханш-Импортолдог өндөгний хувьд шууд хамааралтай

Тээвэрлэлтийн зардал болон гаалийн татвар

Зах зээлийн үнийн түвшин

Улирал болон сарын эрэлтийн хэмжээ

Үйлдвэрлэлийн зардал

5.2.4 Хуваарилалт

Хуваарилалтын хувьд нийт өрсөлдөгчдөөсөө өргөн хүрээнд хуваарилалт явуулдаг.

Хамгийн өргөн сувагтай бөгөөд монгол улс даяар өндгөө түгээдэг цорын ганц байгууллага



21

юм. Түгээлтийг урьдчилсан захиалга авч хүргэж өгдөг бөгөөд хотод 12 машин хөдөөд 5

машинаар түгээдэг. Одоогий байдлаар 1500 гаруй ААНБ-тай хамтран ажиллаж байна.

5.2.5 Идэвхжүүлэлт

Реклам сурталчилгаа

Борлуулалтын урамшуулал

Манай байгууллага дээрх 2-ыг гол идэвхжүүлэлтийн төрлөө болгон авч хэрэгжүүлдэг.

Рекламаа чөлөөт сэтгэлгээний хэв маягтай нэр хүндтэй хүмүүсийг тоглуулан олон нийтэд

хүргэдэг бол хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудтай өндөгний ач холбогдлын талаар

таниулдаг байна. Зар сурталчилгаагаа телевизийн хамгийн их үзэгчидтэй үеийг тааруулан

нэвтрүүлдэг бол хамгийн их уншигчтай сонингуудаар мэдээллээ тавиулдаг. Харин

борлуулалтын урамшууллын хувьд өндөгний савыг цуглуулж урамшуулал өгөх болон

олон тооны өндөг авбал хөнгөлөлт үзүүлдэг. Мөн ажилчдыг идэвхжүүлэх үйл ажиллагаа

их байдаг нь борлуулалт өндөр байх шалтгаан байдаг.

5.2.6 Бүтээгдэхүүн

Импортын өндөгний хувьд дээд зэргийн амт чанартай байдгийн гол учир нь “Белореченк”

компани өөрсдийн тарьж ургуулсан сайн чанарын цэвэр улаан буудайг, өндөр чанарын

агууламж бүхий найрлагатай хольж тахианыхаа тэжээлийг үйлдвэрлэдэгт оршдог. НВЦ

дардастай өндөг хэрэглэгчдийн дунд бренд болж чадсан. Үүнийг томоохон дэлгүүрүүдээр

зарагдаж байгаа өндөгнийх нь борлуулалтыг бусад өндөгний борлуулалттай харьцуулан

харагдаж байна. Дотоодын үйлдвэрийн өндөгний хувьд “Белореченк” компаний өндөгний

технологи арга барил, технологиор гаргаж авдаг учир чанарын хувьд мөн өндөр байдаг.

5.2.7 Хүчтэй ба сул талын шинжилгээний хүснэгт

Компаний хүчтэй ба сул талуудыг маркетингийн, санхүүгийн, зохион байгуулалтын,

үйлдвэрлэлийн хүрээнд тодорхойлж гаргана.

Маркетингийн болон зохион байгуулалтын хүрээний хувьд байгууллагын маркетингийн

менежерийн тусламжтай үнэлгээ өгсөн. Харин санхүүгийн болон үйлдвэрлэлийн

хүрээнийн шинжилгээг байгууллагын дотоод орчин болон тайлан баланстай танилцаж үр

үнэлгээ өгсөн.

Санхүүгийн хүрээний шинжилгээ

Санхүүгийн тогвортой байдал

1. Бие даалтын коэффициент2007=Өөрийн капитал

Нийт капитал =

124083427 .1

412485819 .9=0.3008

Бие даах чадвар муу байгааг харуулах бөгөөд 60% байвал зохистой байдаг

2. Өрийн харьцаа буюу Эх сурвалжийн квот2007=Дайчлагдсан капитал

Өөрийн капитал =

288402392 .7

124083427 .1=2.3242

Нэгж өөрийн капиталд ноогдох өрийн хэмжээ өссөн.



22

3. Өөрийн хөрөнгөөр зохицуулалтын коэффициент2007=ЦЭВэр эргэлтийн Хөрөнгө

Өөрйн капитал

62031652 .9

124083427 .1 =0.4999

Өр төлбөрийн хэмжээ нэмэгдсэн нь ӨХЗК-ыг муутгаж байна.

Эргэц

1. Эргэлтийн хөрөнгийн эргэц2007у=Борлуулалтын орлого

Эргэлтийн хөрөнгийн дундаж=

2097046570 .79

108817573 .7=19.3

Эргэлтийн хөрөнгийн эргэц2007х=360

ЭХЭу=

360

19.3=18.68

Эргэлтийн хөрөнгийн эргэц өмнөх оныхоос 37%-аар удааширсан.

Үндсэн хөрөнгийн болон капиталын зардал

Эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийн коэффициент2007=Цэвэр ашиг−ноогдол ашиг

өөрийн капитал=

21945844 .56

124083427 .16

=0.17686

ЭЗТӨК өмнөх жилийхтэй харьцуулахад сайжирсан.

Ачаалал2007=Борлуулалтын орлого

Хөрөнгө капитал=

2097046570 .79

2097046570 .79/412485819 .9=412487769.2

Төлбөрийн чадвар

А1 59950937.1 байхгүй П1 Ойрын төлбөрийн чадвар-муу

А2 110000000 <114566470.27 П2

А3 2164836< 173835922.5 П3 Төлбөрийн хэтийн боломж-муу

А4 235887696> 124083427.1 П4

(Эх сурвалж: Хавсралт2-“НВЦ”ХХК-ийн 2007оны санхүүгийн тайлан)



23

Хүснэгт14

Үнэлгээ Ач холбогдол

Хүч

тэй

Хүчтэй

втэр

Саа

рмаг

Сулав

тар

Ссул Өндө

р

Дунд На

м

1 Маркетингийн

1. Байгууллагын

нэр хүнд

2. Зах зээлд эзлэх

хувийн жин

3. Худалдан

авагчийн сэтгэл

ханамж

4. Худалдан

авагчийг

хадгалах байдал

5. Бүтээгдэхүүний

чанар

6. Үйлчилгээний

чанар

7. Үнэ бүрдэлтийн

зохимжтой

байдал

8. Хуваарилалтын

сувгийн үр ашиг

9. Идэвхижүүлэлти

йн үр ашиг

10. Борлуулах үйл

ажиллагааны

болон худалдан

авах хүчний үр

дүнтэй байдал

11. Шинэчлэлтийн

байдал

12. Газарзүйн

тархалт

+

+

+

+

0

0

+

+

0

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

2 Санхүүгийн хүрээ

1. Санхүүгийн

тогтвортой

байдал

2. Ашигт

ажиллагаа

3. Эргэц

4. Үндсэн

хөрөнгийн болон

капиталын

ашиглалт

5. Төлбөрийн

чадварын хүчтэй

ба сул тал

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Хүчтэй ба сул талын шинжилгээний хүснэгт



24

Хүснэгт14

Үнэлгээ ач холбогдлын матриц

Үнэлгээ

Өндөр Нам

Ач

хол

богд

ол

Өн

дө

р B 1.1, 1.2, 1.3, 1.5,

3.3,

4.1, 4.2, 4.3,

A 1.4, 1.7, 1.9, 1.11,

2.1, 2.5

3.2

4.4

Нам

D 1.6, 1.8, 1.12,

2.2, 2.3, 2.4

3.1, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6

C 1.10,

Хүснэгт15

Эндээс харахад үнэлгээ багатай ч ач холбогдолын түвшин өндөртэй үзүүлэлтэд

маркетингийн хүрээний үзүүлэлтүүд давамгайлж байна. Иймд үүнийг сайжруулах

хэрэгтэй. B нүдэнд маркетингийн болон зохион байгуулалтын хүрээн давамгайлж байна.

3 Үйлдвэрлэлийн хүрээ

1. Ажлын байрны

тав тухтай байдал

2. Хэмнэлтэй

технологи

3. Үйлдвэрлэлийн

хүчин чадал


дадал туршлага

5. Цаг хугацаанд

үйлдвэрлэх

чадвар


техникийн чадвар

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

4 Зохион байгуулалтын

хүрээ

1. Алсын хараатай

чадварлаг

удирдагчтай эсэх

2. Мэргэжлийн

ажилчидтай эсэх

3. Бизнесийн чиг

баримжааг

тодорхойлсон эсэх

4. Маркетингийн

орчинд уян хатан

дасан зохицох

чадвар

+

+

+

+

+

+

+

+



25

C нүдэнд маркетинг, D нүдэнд үйлдвэрлэлийн, санхүүгийн, маркетингийн үзүүлэлтүүд

олон байгаа нь өндөр түвшинд байгааг харуулж байна. 5.3 SWOT шинжилгээ

Давуу тал Сул тал

Зах зээлд эзлэх хувь хэмжээ өндөр

Нэр хүндтэй

Хэрэглэгчдийн таашаалд нийцсэн

Компаний хүчин чадал бололцоо өндөр

Өндөгний чанар үзүүлэлт дээгүүр

100%-н гадаадын хөрөнгө оруулалттай

Цалингаар идэвхжүүлэлт сайн хийдэг

Улс даяар үйл ажиллагаагаа явуулдаг

Одоогоор өрсөлдөгчийн аюул бага

Ажилчдын мэргэжлийг дээшлүүлэх

Байгууллагын зорилго, зорилт тодорхой

Импортоор оруулж ирдэг

өндөг нь бусад өндөгний

үйлдвэрлэл эрхэлдэг

байгууллагуудын үнэтэй

харьцуулахад өндөр үнэтэй

Тээвэрлэлтийн баталгаа

манай орны хувьд сул

байдаг

Зах зээлийн судалгаа

явуулдаггүй

Боломж Аюул

Рублийн ханш тогтвортой байдаг.

Хүмүүсийн орлого нь хэрэгцээтэй байгаа

ККАЛ авахад хүрэлцдэггүй.

Тиймээс хямд үнэтэй илчлэг ихтэй өндөг

хэрэглэх нь ашигтай.

Хүмүүсийн орлого өсч байгаа

Өргөжилт хийж, зах зээлд эзлэх хувь

хэмжээгээ өсгөх

Бөднө шувууны өндөгний ач холбогдлыг

хэрэглэгчидэд ойлгуулснаар ашигаа


Борлуулалтын цэг байгуулах

Цагаан өндгийг хүмүүс ахиу хэрэглэх

хандлагатай байдаг

Технологийн өндөр түвшинд өндөр

бүтээмжтэй ажилладаг.

Монголын үндэсний худалдаа аж

үйлдвэрийн танхим, Монголын өндөгний

нийгэмлэг, Дэлхийн өндөгний холбооны

гишүүн байгууллага

Гаалийн татвар

Хэрэглэгчдийн орлого бага

Эмзэг бүтээгдэхүүн

Байнгын шинэ

маркетингийн төлөвлөгөө

боловсруулж идэвхжүүлэлт

явуулахгүй бол

хэрэглэгчдийн ой

тогтоолтоос арилах

аюултай.

Валютын ханшны зөрүүнээс

болоод үний тогтворгүй

байдал үүсэх

Импортын зарим

бүтээгдэхүүнд итгэх итгэл

сул

Тахианы томуу мэтийн

өвчнийн үеэр борлуулалт

буурах

Дотоодын үйлдвэрлэгчдийн

тоо өссөн

Хүснэгт16

Хос харьцуулалт

S ба O: Өөрийн хүчтэй талыг ашиглан байгаа боломжуудыг ашиглах бүрэн боломтой.

S ба T: Хүчтэй талыг ашиглан аюулыг багасгах боломж байна.

W баO: Боломжийг ашиглан сул талыг арилгах үндэслэл байна.

W баT: Учирч байгаа аюул сул талаар дамжин хүнд байдалд оруулах нь сул байна.



26

6. Өрсөлдөгчийн судалгаа

Төлөвлөгөө:

1. Өрсөлдөгчийг тодорхойлох

2. Маркетингийн хүрээн дэх судалгаа

3. Зохион байгуулалтын хүрээн дэх судалгаа

4. Санхүүгийн хүрээн дэх судалгаа

5. Байгууллагын давуу ур чадвар

6. Өрсөлдөгчийн хариу үйлдлийн матриц

7. Дүгнэлт

6.1 Өрсөлдөгчийг тодорхойлох

Зах зээл дээр эзэлсэн байр сууриас нь харахад “Бөхөг”ХК нь нйит өндөгний зах зээлийн

16%-г, “Түмэн шувуут”ХХК нь 18.7%-г, харин манай байгууллага болох “НВЦ” ХХК-н

хувьд энэхүү үзүүлэлт 39%-г тус тус эзэлж байгаагаас мөн үндсэн үйл ажиллагааны цар

хүрээ, чиглэл, байгууллагын хүчин чадал, хангамж, дадал туршлага, зах зээлд хөлөө олсон

байдал, хэрэглэгчдэд хүрсэн байдал зэрэг үзүүлэлтүүдийг тус тусынх нь мэдээлэлээс үзвэл

бидний одоогийн хүчтэй өрсөлдөгчид болно гэж үзлээ. Бусад адил чиглэлээр үйл

ажиллагаагаа явуулдаг 14 өрсөлдөгчдийн хувьд тус бүрийн боломжит зах зээлд эзлэх хувь

хэмжээ нь хамгийн ихдээ 5.4%-иас хэтрэхгүй байгаа тул өрсөлдөгчийн судалгааг тухайн

байгууллагуудын хувьд харьцуулж хийх шаардлагагүй гэж үзлээ. Харин эдгээр

байгууллагууд нь бидний ирээдүйн хүчтэй өрсөлдөгчид болох мөн зах зээлд эзлэх хувийн

жин нь өсөх магадлалтай юм.

6.2Маркетингийн хүрээн дэх судалгаа

Эрхэм зорилго

“Түмэн шувуут” ХХК “НВЦ” ХХК “Бөхөг”ХК

Зөвхөн сувилалын өндгийг

тахиан дуунаар танд

хүргэнэ

Төгс чанартай

бүтээгдэхүүн үйлчилгээг

үйлдвэрлэгч болох

Өөрийн бүхий л хүчин

чадлаар шинэ чанартай

бүтээгдэхүүнийг танд

Хүснэгт17

Зорилго

“Түмэн шувуут”

ХХК

“НВЦ” ХХК “Бөхөг”ХК

Өөрийн гэсэн эх

сүргийг бий болгон

өсгөн бойжуулах

Хэрэглэгчдийн хүнсний

хэрэгцээг найдвартай

бүрэн хангах

Өндөглөгч шувууны суудлын тоог

200.0-р хүргэснээр жилд

дунджаар 50.0-55.0 сая хүнсний

өндөг үйлдвэрлэнэ.

Эргэлтийн нөхөн

сэлбэлтийг

дотооддоо хийдэг

болох

зах зээлд шинэ

бүтээгдэхүүн-үйлчилгээ-

хэрэглээг бий болгодог

эрхэм зорилго бүхий

салбартаа тэргүүлэгч

Тус бүр нь ээлжиндээ 5-6 мянган

тахианы дэгдээхэй бойжуулах 6

байрыг эргэлтээр ашигласнаар

жилд дунджаар 250-300 тонн

тахианы мах үйлдвэрлэнэ.



27

байх.

Улаанбаатар хотын

хүн амыг өндгөөр

хангахын зэрэгцээ

хөдөө орон нутгийн

хүн амын хэрэглээг

хангах

Улсын хэмжээнд өндөгний

эрэлтийг хангаж чадвал

ОХУ болон Хятад улсын

зах зээлд нэвтрэх

Тахианы мах, өндөг төрөл бүрийн

хүнсний ногоогоор хагас

боловсруулсан, жижиглэн

савласан бүтээгдэхүүн

үйлдвэрлэнэ.

Хөдөө орон нутагт

салбараа нээхийн

зэрэгцээ жижиг

дунд бизнес

эрхлэгчдийг

дэмжиж хамтран

ажиллах

Эх сүргийг Голландын

“Нisex” шилмэл сайн

үүлдрийн өндөглөгч

тахиагаар бүрдүүлэх

цаашид одоо байгаа эх

сүргийн тоог 200000-р


Шувууны сангасаар тэргүүний

дэвшилтэт технологи ашиглан

жилд дунджаар 3-5 мянган тонн

органик бордоо үйлдвэрлэнэ. Уг

бордоог ашигласнаар 1 га-аас

авах ургацын хэмжээг

нэмэгдүүлж 25-30 центнерт

хүргэнэ.

Махны чиглэлээр

тахиаг өсгөн

үржүүлж, зах зээлд

нэвтрүүлэх

Тахианы сангасыг ашиглан

хөдөө аж ахуйн үнэт түүхий эд

болох экологийн цэвэр гаралтай

бордоог үйлдвэрлэх

Хүснэгт18

Бүтээгдэхүүний харьцуулалт


ХХК


Стандарт: MNS 3244:89 Стандарт: MNS 3244:89 Стандарт: MNS

3244:89

Гарал үүсэл: өөрийн аж

ахуй

Гарал үүсэл: -ОХУ-ын

“Белореченское” АО

-өөриийн аж ахуй

Гарал үүсэл: өөрийн

зориулалтын ферм

Өнгө: цагаан, бор Өнгө: цагаан Өнгө: цагаан

Гэрийн нөхцөлд хадгалах

хугацаа: 20хоног

Гэрийн нөхцөлд хадгалах хугацаа:

20хоног

Гэрийн нөхцөлд

хадгалах хугацаа:

20хоног

Найрлага: уураг 13%, ус

73.6%, тос 12%, нүүрс ус

0.60%, кальци 1%

Найрлага: 13%, ус 73.6%, тос

12%, нүүрс ус 0.60%, кальци

фосфор 1%, лецитин

Найрлага: 13%, ус

73.6%, тос 12%,

нүүрс ус 0.60%,

кальци 1%

Амин дэмийн орц: A, C,

D, E бүхий витамин

амин дэмүүд багтана

Амин дэмийн орц: A, C, D, E бүхий

витамин амин дэмүүд багтана

Амин дэмийн орц: A,

C, D, E бүхий

витамин амин

дэмүүд багтана Хүснэгт19

Үнийн харьцуулалт

“Түмэн шувуут” ХХК “НВЦ” ХХК “Бөхөг”ХК

Үйлдвэрлэлийн үнэ: 160₮

Бөөний худалдаачдын

ширхэгийн үнэ: 170₮

Бөөний үнэ: 165₮











28

Хүснэгт20

Хуваарилалтын сувгийн харьцуулалт


ХХК


Цар хүрээ: Зөвхөн

Улаанбаатар хотын

хүрээнд үйл

ажиллагаагаа явуулж

борлуулалт хйидэг

бөгөөд Дархан, Эрдэнэт,

Хангайн аймгуудыг

хамраад байгаа.

Цар хүрээ: Улаанбаатар

хотын хэмжээнд бүхэлдээ

болон бусад хотуудын

хэмжээнд, бүх аймгуудаар

түгээлт хийж борлуулдаг

буюу аймгийн төв бүрт

гэрээт борлуулагч нартай

Цар хүрээ :Улаанбаатар хот

болон Эрдэнэт хотын

хүрээнд үйл

ажиллагаагаа явуулж

борлуулалт хйидэг.

Гэрээт борлуулагчдийн

тоо:


тоо: 2839 хувийн болон

улсын аж ахуй нэгжүүд ба

хувь хүмүүс


тоо: одоогоор хамтарч

ажилладаг албан ѐсны

гэрээт борлуулагчид

Шувуун Фабрикт

байрладаг тул хотруу

тээвэрлэх зардал бага

гардаг. Эрсдэл бага

Баянчандмань сум(60км),

болон Эрхүү хот (950км)-оос

өндгөө нийлүүлдэг учир

зардал болон эрсдэл өндөр

Шувуун Фабрикт

байрладаг тул хотруу

тээвэрлэх зардал бага

гардаг. Эрсдэл бага

Сувгийн уртыг өөрсдийн

хяналтад авч хянах нь

учир дутагдалтай

Сувгийн уртыг аль болох

богино байлгаж хямд үнээр

түгээхийг эрхэмлэж

ажилладаг учир үнэд хяналт

тавидаг

Сувгийн урт нь дунд

гэж тодорхойлсон

байна

Хүснэгт21

Идэвхижүүлэлтийн харьцуулалт

Жижиглэнгийн

худалдаачдын үнэ:

180-190₮



200-210₮



185-190₮

6 ширхэгээр савласан

өндөгний үнэ: 1090₮

10-аар савласан өндөгний

үнэ: савладаггүй

12-оор савласан өндөгний

үнэ: 2200₮



10-аар савласан


12-оор савласан




10-аар савласан өндөгний

үнэ: савладаггүй

12-оор савласан өндөгний

үнэ: 2350₮


ХХК


Борлуулалтын

орлого

2005он: 185122128₮

2006он: 173779055₮

2007он: 570557109₮

Борлуулалтын орлого

2005он: 671322158.36₮

2006он: 1108591068.25₮

2007он: 2097046570.79₮

2008он: 2196766707.75₮

2009он хагас жил:

1037247650.03₮

Борлуулалтын орлого

2005он: 628729800₮

2006он: 942236700₮

2007он: 942237700₮



29

Хүснэгт22

6.3 Байгууллагын бүтэц зохион байгуулалтын харьцуулалт

“НВЦ” ХХК

Төлөөлөн удирдах зөвлөл

Ауд

итор

ААҮ-ийн хэлтсийн дарга

Хам

гаа

ла

лты

н

ал

ба

АА

Ү-и

йн

а

лба

Цех1

Цех2

Цех

ий

н

ахл

агч

н

ар

Ерөнхий захирал

Ерөнхий нягтлан бодогч

Гад

аад

тооц

оон

ы

ня

бо

Дотоод

тооц

оон

ы

ня

бо

Касс

ын

н

яр

ав

Ня

рав

“Монэгг”ХХК

захирал

Борлуулалтын албаны дарга

Гэр

ээт

бор

лу

ул

аг

чи

дО

фф

ис

мен

ежер

Ахл

ах

бор

луул

аг

чД

элгүүр

ий

н

худ

ал

даач

ид

Бор

луул

агч

ид

За

хи

рл

ын

ту

слах

Зар сурталчилгааны

зардал

2005он: 502973₮

2006он: 1084400₮

2007он: 1470250₮

Зар сурталчилгааны зардал

2005он: 240000₮

2006он:

2007он: 23362760₮

2008он: 23116860₮

2009он хагас жил: 6971600₮

Зар

сурталчилгааны

зардал

2005он: 963900₮

2006он: 479000₮

2007он: 480000₮

Идэвхижүүлэлтийн

явуулсан, явуулж буй

болон явуулах гэж

буй үйл

ажиллагаанууд:

-Том сүлжээ

дэлгүүрүүдээр

өөрийн хөрөнгөөр

хөргөгч байрлуулж

бүтээгдэхүүний

борлуулалт хийж

байна

-Борлуулалтын тоо

хэмжээ өсөх тусам

нэгж


үнийг хямдруулж

байна

Идэвхижүүлэлтийн явуулсан,

явуулж буй болон явуулах гэж

буй үйл ажиллагаанууд:

-Сурталчилгааны зурагт

хуудсуудыг түнш байгууллага

болон хэрэглэгчдэд тараасан

-Өндгөө урьд нь байгаагүй

хямд үнээр 7хоног борлуулж

байсан

-Өндөгний сав баглаа боодлыг

шинэчилсэн

-Борлуулалтын урамшуулал

явуулж байсан

-Өөрийн салбар дэлгүүрүүдийг

оновчтой хэд хэдэн газар

байршуулах

-Хэрэглэгдийн дунд сугалаат

худалдаа явуулах

-Өндөгний ач холбогдлыг хэр

мэдэх талаар хэрэглэгчдийн

дунд тэмцээн зохиох

Идэвхижүүлэлтийн

явуулсан, явуулж буй болон

явуулах гэж буй үйл

ажиллагаанууд:

-Хотын төв зам дагуу

шинээр өөрсдийн

борлуулалтын 2 цэгийг бий

болгосон

-Хэрэглэгчдэд шуурхай

үйлчлэх тээврийн

хэрэгслийнхээ тоог нэмсэн

-Орон нутгийн

хэрэглэгчдэд чиглэсэн үйл

ажиллагаа явуулж

байгууллагынхаа хүрээг

тэлэх

-Боломжит хэрэглэгчдэд

хандсан сурталчилгаа хийх

Зураг4



30

“Түмэн шувуут” ХХК

Зураг5

“Бөхөг”ХК

Зураг6



31

6.4 Өрсөлдөгчийн санхүүгийн хүрээнд хийх судалгаа

“Түмэн

шувуут” ХХК


2006 2007 2006 2007 2005 2006

I. Санхүүгийн тогтвортой

байдал:

Бие даах чадварын коэффициент 1 0.7962 0.7554 0.3008 0.618 0.739

Санхүүгийн хамаарлын

коэффициент

1 1.256 1.3236 3.3243 1.617 1.352

Зохицууулалтын коэффициент 0.338 1.051 0.078 0.4999 0.419 0.15

Гадны капиталын хувийн жин 0 0.2037 0.2445 0.6992 0.381 0.26

Байнгын капиталын бүтэц 0 0 0 0.7369 0 0

Гадны капиталын бүтэц 0 0 0 0.6027 0 0

Хүү төлөх чадвар ∞ ∞ ∞ 2.8253 ∞ ∞

Хүү ба үндсэн өрийн төлөх чадвар ∞ ∞

Альтманы индекс 8.2621 12.169 6.0037 6.479 6.552

II. Ашигт ажиллагаа

Борлуулалтын АА 0.992 0.999 0.013 0.0115 0.905 0.977

Өртгөөр тооцсон борлуулалтын АА 0.089 0.11 0.0158 0.0169 0.026 0.035

Хөрөнгийн АА 0.079 0.22 0.1067 0.0532 0.017 0.007

Хүү ба үндсэн өртгийг төлөх чадвар 0.079 0.277 0.1412 0.1707 0.028 0.009

Хүснэгт23 (Хавсралт2,3)

Дээрх харьцуулсан шинжилгээнд “Бөхөг”ХК-ны мэдээлэл үнэнээс хол байж болох юм.

Учир нь Хөрөнгийн биржээс авсан санхүүгийн тайлан нь эргэлзээ төрүүлэхүйц байсан юм.

Санхүүгийн шинжилгээнээс харахад “Түмэн Шувуут”ХХК-ийн санхүүгийн тогтвортой

байдал нийлээд сайн байсан ч 2007онд муудсан. Гэхдээ энэ нь тийм муу түвшинд

хүрээгүй байна. Харин “Бөхөг”ХК-ийн хувьд тогтвортой байдал өмнөх жилээсээ

сайжирсан байна. “Түмэн Шувуут”ХХК, “Бөхөг”ХК-ийн ашигт ажиллагааны түвшин

манай байгууллагынхтай харьцуулахад өндөр байна.

Эргэлтийн хөрөнгийн эргэцийн хувьд өрсөлдөгч 2 байгууллагын эргэц өндөр байна. 2007

онд мөн эргэц улам сайжирсан байна.

Харин хөрөнгийн ачааллын хувьд манай байгууллын ачаалал нэмэгдсэн байхад “Түмэн

Шувуут”ХХК-ийх бага хэмжээгээр өссөн, “Бөхөг”ХК-ийх муудсан байна.

III. Мөнгөн урсгалын шинжилгээ

ЭХЭ(удаа) 4.42 33.81 30.29 19,27 2.8 3.757

ЭХЭ(өдөр) 81.45 10.647 11,88 18,68 128.6 95.8

IV. Төлбөрийн чадвар

ЭХ-и харьцаа ∞ 4.108 1.2413 1.54 0.68 0.42

Түргэн хөрвөх хөрөнгийн харьцаа ∞ 1.982 0.5328 1.5225 0.499 0.263

V. Үйл ажилланааны

хаьцаанууд

ҮХ-н дундаж 0.106 0.0622 0.578 0.4326 0.58 0.22

ҮХ-н ачаалал 14.04 53.64 14.18 43.75 1.257 1.884

Өөрийн хөрөнгийн ачаалал 1.497 3.555 10.85 16.9 1.18 0.561



32

Үүнээс харахад өрсөлдөгч байгууллагуудын санхүүгийн чадвар илүү сайжирч байна.

Харин манай байгууллагын хувьд дайчлагдсан хөрөнгийн хэмжээ эрс өссөн бөгөөд энэ нь

санхүүгийн үзүүлэлтэд муугаар нөлөөлж байна. Өр төлбөрийн хэмжээ өссөн нь

байгууллагын өргөжилтөд зориулагдсан. Гэхдээ тогтвортой байдлын харьцааг хангаж

байхаар зээл авах хэрэгтэй.

6.5 Байгууллагын давуу ур чадвар

1. Зах зээл ба түүний эрэлт хэрэгцээний талаарх мэдлэг

Манай байгууллага нь 1999 онд ОХУ-н номер нэг АО “Белореченское” шувууны аж

ахуйн 100%-н хөрөнгө оруулалтаар байгуулагдсан. “НВЦ”ХХК-г анх байгуулахдаа зах

зээлийн судалгааг өргөн хүрээнд явуулж, эрэлтийн, үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг нарийн

тооцож чадварлаг удирдлагаар хангаж өгсөн.

2. Бизнесийн туршлага

АО “Белореченское” ШАА нь 1964 онд байгуулагдсан нь манай “Шувуун фабрик”-тай

бараг нас чацуу бөгөөд бизнесийн арвин туршлагын дээр техник технологийн шинэ ололт

амжилтыг амжилттай нэвтрүүлж чаддаг. Үүний нөлөө ч мөн манай байгууллагад

шингэсэн гэж үзэж байгаа.

3. Худалдааны харилцаа холбоо

Манай байгууллага нь түнш байгууллагуудтайгаа тогтвортой удаан хугацааны харилцаа

холбоог бий болгож ажиллаж чаддаг, энэ харилцааг хадгалж үлдэхийн төлөө хичээж

ажилладаг. Түнш байгууллагууддаа бүтээгдэхүүнийг тээвэрлэж хүргэж өгдөг ба ажлын

цагаар захиалга хүлээн авах, мөн бүтээгдэхүүний талаарх санал гомдлын утсыг

ажиллуулж байна.

6.6 Өрсөлдөгчийн хариу үйлдлийн матриц

Боломжит

тохиолдлууд

Үйл явцад

өрсөлдөгч

хэрхэн

хандаж буй

байдал

Үйл явцын эсрэг

өрсөлдөгчийн авах

хариу арга хэмжээ

Хариу үйлдлийн үр дүнтэй

байдал

Пүүсийн боломжтой

стратегиуид

Хүчтэй

идэвхижүүлэ

лт

Нухацтай авч

үзэх

шаардлагтай

Yндэсний

үйлдвэрлэлээ

дэмжихийг уриалсан

идэвхижүүлэлт

явуулж болзошгүй

Үр дүнд хүрэх боломж байгаа ч

аюулын харанга дэдэх хэмжээнд

хүрч чадахгүй



33

Зах зээлд

эзлэх хувийн

жингээ өсгөх

Маш аюултай

асуудал

болно.

Алдагдсан зах

зээлийг эргүүлж

авах болон өөрийн

зах зээлийн хувийн

жингээ өсгөх

боломж нилээд

хязгаарлагдмал.

Гэхдээ биднээс дутуугүй

өрсөлдөгчид тул дутуу үнэлж

болохгүй. Үр дүнтэй нарийн

стратеги боловсруулснаар гарч

ирж чадах боломж бий

Үйлчилгээг

сайжруулах

Ямар нэгэн

аюул

түгшүүрийн

байдалтай

хүлээж

авахгүй байх

Yйлчилгээний

чанарыг сайжруулах

боломжтой

Нилээд үр дүнтэй байж болно

Газарзүйн

тархалт

Хүндээр

тусна

Тун хязгаарлагдмал

боломжтой. Учир нь

нийслэл хотын

эрэлтийг одоо ч

гэсэн бүрэн

хангадгүй

Үр дүнд хүрч чадахгүй.

Өргөжилт тэлэлт нь

өрсөлдөгчдийн бололцооноос

хэтэрсэн зүйл

Орчний

боломжит

өөрчлөлт

Тахиан

тэжээл,

түүхий эдийн

үнэ өсөх

Хэрэглэгчидээ

алдахгүйг

хичээх болно

Үнийн төвшинг аль

болох өрсөлдөгчийн

үнэтэй ойр байлгах

болно

Ижил үнийн түвшишннд

байлгаснаар зах зээлээ

хамгаалж чадна

Олон нийтийг

хамарсан

тахианы

ханиад гарах

Нийт пүүсийн

хувьд маш

аюултай

Өөрийн

бүтээгдэхүүнд дээд

зэргээр хяналт

тавиж,


чанарыг дээшлүүлэх

Өндөр үр дүнд хүрэх

боломжтой

Худалдан

авах зан

төлөвт

өөрчлөлт

орж

борлуулалт

буурах

Нийт

пүүсүүдийн

хувьд аюултай

Хэрэглэгчдийн зан

төлөвт нөлөөлөх

бүий л аргыг

хэрэглэх

Зах зээлийн зарим хэсгийг

эргүүлэн авч чадна

Хүснэгт24



34

6.7 Дүгнэлт

Манай байгууллага зах зээл дээр манлайлагч бөгөөд үйл ажиллагааны цар хүрээ

харьцангуй том бөгөөд өрсөлдөгчөөс айх аюул бага байна. Гэхдээ гол өрсөлдөгчдийн

хувьд хурдацтай хөгжиж байгаа компаниуд юм. Өрсөлдөгчдийн санхүүгийн чадвар

сайжирч ирж байгаа нь тэдний үйл ажиллагааны чиглэл тогтворжиж өргөжих аюулыг

харуулж байна. Өрсөлдөгч байгууллагуудын зах зээлд эзлэх хувийн жин бага байгаа учир

шинэ хэрэглэгчидтэй болохын тулд довтлох стратеги баримтлах болно. Харин манай

байгууллагын хувьд хамгаалах болон довтлох стратегийг хослуулан баримтлах хэрэгтэй.

“Бөхөг”ХК болон “Түмэн Шувуут”ХХК-ийн хувьд гол давуу тал нь хүмүүс үндэсний

үйлдвэрлэгч гэдэг талаас нь илүү ойлгодог бол манай байгууллагыг импортын

бүтээгдэхүүн оруулж ирдэг гэж ойлгох нь элбэг байдаг. Мөн эдгээр байгууллагын өөр нэг

давуу тал нь тахианы ферм нь хотод ойрхон байрладаг. Харин манай ферм харьцангуй хол

байрладаг учир аливаа эрсдэлд өртөх магадлал өндөр бөгөөд тээврийн зардлын хувьд

өндөр байна.



35

7. Худалдан авагчийн зан төлөв ба зах зээлийн хэсэгчлэл,

зорилтот зах зээлийн шийдвэр гаргах

Төлөвлөгөө

1. Хэрэглэгчийн зан төлвийг тодорхойлох судалгаа

2. Худалдан авагчийн зан төлөвт нөлөөлөх хүчин зүйлийг тодорхойлох

3. Дүгнэлт

4. Зах зээлийн хэсэгчлэл

5. Зорилтот зах зээл

7.1 Хэрэглэгчийн зан төлөвийг тодорхойлох судалгаа

Хэрэглэгчдээс 2 төрлийн аргаар судалгаа авсан.

1. Ажиглалтын

2. Асуулгын

Ажиглалтын аргын дүгнэлт:

Бид БЗД-ийн 7-р хорооны нутаг дэвсгэр дээр орших “Миний дэлгүүр” , ХУД-ийн 8-р

хорооны нутаг дэвсгэр дээр орших Үйлчилгээний төв, СБД-ийн 14-р хорооны нутаг

дэвсгэр дээр орших “64” супермаркет дэлгүүрт 2 өдрийн турш 17-19 цагийн хооронд

ажиглалт явуулсан. Энэ цагийн хооронд хэрэглэгчид ажилаасаа таран гэр рүүгээ явах

замдаа хүнсээ цуглуулдаг гэж үзсэн юм. Ажиглалтаас үзэхэд нийт өндөг худалдан

авагчдын 76%-г эмэгтэйчүүд, 24%-г эрэгтэйчүүд байснаас үзвэл эмэгтэйчүүд худалдан

авалтад идэвхитэй оролцдог нь харагдаж байгаа юм. Ихэнх худалдан авагчид өндгийг бага

хэмжээгээр худалдан авдаг ба зарим хэрэглэгчдийн хувьд 12 ширхэгтэй болон түүнээс

бага хэмжээтэйгээр савлагдсаныг худалдан авч байсан. Худалдан авахдаа савлагаа, өнгө

үзэмж, үнэ болон шошго зэрэгт ихээхэн анхаарлаа хандуулдаг нь ажиглалтын явцад

харагдсан юм. Худалдан авагчдын хувьд цагаан өндгийг бор өндөгнөөс илүү

хэмжээтэйгээр худалдан авч байсан. Мөн задгай савлагаагүй өндгийг сонгох нь цөөн

байсан ба хагарахаас сэргийлэгдсэн бат бөх савлагаатай өндгийг илүү сонгодог ба уг

савлагаа нь хүмүүсийн авахыг хүссэн тоо хэмжээгээр савлагдсан байсан юм.

Асуулгын аргын үр дүн:

Бид бүтээгдэхүүнийхээ хэрэглэгчийн хандлагын талаар судалгаа явуусан бөгөөд түүврээ

сонгохдоо дараах тооцоог гаргасан юм. Үүнд:

Эхлээд бид гэр бүлийн судалгааны үр дүн бүхий статистик тоо баримтаас гэрийн хэн

нь хүнсний бүтээгдэхүүний худалдан авалт ихэвлэн хийдэг вэ гэсэн тоо баримт

цуглуулсан. Бидний олсон хоѐр дах мэдээлэлд хүнсний бүтээгдэхүүнийг бөөнөөр

болон их хэмжээгээр цуглуулж буй нөхцөлд гэр бүлийн өрхийн тэргүүн болон эзэгтэй

нар гол үүрэг гүйцэтгэдэг байна. Худалдан авалтанд 71%-ийн үзүүлэлттэйгээр эзэгтэй

нар буюу эмэгтэйчүүд илүү нөлөөтэй буюу голчлон хүнсний бүтээгдэхүүнийхээ

сонголтыг хийдэг бол өрхийн тэргүүн нар буюу бусад гишүүд 29%-тай гарсан байна.

Энэ нь бидний хийсэн ажиглалтын судалгааны үр дүнтэй ойролцоо гарсан тул

судалгааны түүврийн хүйсийн харьцааг 76% эмэгтэй, 24% эрэгтэй байхаар

тооцоолсон.



36

Бид судалгаа авах хүрээгээ тооцохдоо хамгийн их эмэгтэйчүүд төвлөрсөн байдаг

газруудыг таамгаар тооцож үзсэн юм. Үр дүнд нь хамгийн их эмэгтэчүүд цугласан

газар болох худалдааны төвүүд, үйлчилгээний байгууллагууд орж байна. Бид судалгаа

авахын өмнө тэдгээр газруудаар өөрсдийн биеэр очиж үзсэн бөгөөд үүний үр дүнд

бидний таамаг үнэн болохыг мэдсэн юм. Судалгааны анкетийг хавсралт4-д харуулав.

Судалгааны үр дүнгээс хэрэглэгчдийн зан төлвийн доорх дүгнэлтүүдийг өгч байна.

105000 хүртэлх орлоготой хүмүүс сард дунджаар 5 ширхэг өндөг буюу өдөрт 0.16 ширхэг

өндөг, 105000-250000 төгрөгний орлоготой хүн сард дунджаар 17 ширхэг өндөг буюу

өдөрт дунджаар 0.56 ширхэг өндөг, 250000-400000 төгрөгний орлоготой хүн сард

дунджаар 26 ширхэг өндөг буюу өдөрт дунджаар 0.87 ширхэг өндөг, 400000дээш

төгрөгний орлоготой хүний хувьд сард дунджаар 42 ширхэг өндөг буюу өдөрт 1.4

ширхэг өндөг хэрэглэдэг гэж гарсан байна. Эндээс харахад орлого нь өндөгний хэрэглээнд

шууд нөлөөтэй байна.

Нийт хэрэглэгчдийн 72% нь өдгийг гэртээ хэрэглэдэг, харин 28% нь гадуур хэрэглэдэг

гэсэн дүнгээс үзэхэд өндгийг гэрийн нөхцөлд хэрэглэдэг хүмүүс их байдаг ч хэрэглэхэд

бэлэн болсон өндгийг хэрэглэдэг хүмүүс цөөнгүй байдаг бөгөөд тэдгээр хүмүүс өндгийг

худалдан авахдаа бүтээгдэхүүний үнэ, байгууллагын нэр болон бусад чухалд тооцогдох

үзүүлэлтүүдийг тэр бүр анхаардаггүй гэж үзэж болох юм.

Өндөр орлоготой буюу 250000-400000 буюу түүнээс дээш орлоготой хүмүүс өндгийг

тогтмол хэрэглэдэг, харин 105000-250000 орлоготой хүмүүс хэрэгцээтэй үедээ буюу баяр

ѐслолоор түлхүү хэрэглэдэг гэсэн бол бага орлоготой буюу 105000 хүртэлх орлоготой

хүмүүс зөвхөн баяр ѐслолоор хэрэглэдэг гэж хариулжээ. Эндээс үзэхэд баяр ѐслол бидний

амьдралд их нөлөөтэй болох нь харагдаж байгаа юм.

Судалгаанд хамрагдсан нийт оролцогчдын 14% нь хүнсний захаас, 64% нь сүлжээ

дэлгүүрээс, 16% нь гэрийн ойролцоох жижиг хүнсний дэлгүүрүүдээс худалдан авдаг гэсэн

бол 2% нь гадуур хооллохдоо, 4% нь хувийн аж ахуйн өндгийг хэрэглэдэг гэсэн байна.

Иймээс өндгийг супермаркетууд, хүнсний дэлггүүрүүд болон жижиг дэлгүүрүүдэд түгээж

хэрэгдэгчдийн гарын доор байх хэрэгтэйг аруулж байна. Түүнчлэн өндөг нь хурдан

муудах магадлалтай хүнсний бүтээгдэхүүн учир хэрэглэгчид найдвартай газраас худалдан

авах сонирхолтой байдаг. Өндөг нь ихэвчлэн бөөний төв, захууд, жижиглэн худалдааны

дэлгүүрүүд болон сүлжээ дэлгүүрүүдээр хуваарилагдан худалдагддаг. Хуваарилалтын сувгийн

тархацын хувьд Улаанбаатар хотын нийт нутгийг хамарсан гэж үзэж болно.

Судалгаанд оролцогсдын 67% нь зурагтаас мэдээлэл авдаг гэж хариулсан. Үүнтэй

холбогдуулан бид хэвлэл мэдээллийн энэхүү хэрэгслийг ашиглан хэрэглэгчдэд буюу

өндөгний ач холбогдлыг сайн мэддэггүй тэр хэсэгт төвлөрч идэвхижүүлэлтийн үйл

ажиллагаа явуулбал үр дүнтэй гэж бодож байна.

Өндөг худалдан авахад нөлөөлдөг хүчин зүйлсийг жагсаан үзэхэд хүмүүс өндөг худалдан

авахдаа эхлээд чанарын үзүүлэлтэд илүү анхаардаг бол хоѐрт өндөгний өнгө үзэмж, гуравт

өндөгний сав баглаа боодол, дөрөвт тухайн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэгчид, тавт үнэ гэж

гарсан байна.



37

7.2 Хэрэглэгчийн худалдан авах зан төлөвт нөлөөлөх хүчин зүйл

7.2.1 Соѐлын хүчин зүйл

Өндөг бол соѐл, ѐс заншил, шашин шүтлэгээс үл хамааран хэрэглэгддэг

бүтээгдэхүүн юм. Манай улсын хувьд өндөгний эрэлт нь “шинэ жил”, “цагаан сар” гэх мэт

баярын үед огцом өсдөг. Энэ нь өндгийг нэг талаар тансаг хэрэглээний бүтээгдэхүүн гэж

үзэж болох юм. Мөн сүүлийн үед монголчууд эрүүл мэнддээ их анхаарадаг болсон бөгөөд

БНХ буюу биологийн нэмэлт хүнсийг их хэрэглэдэг болсон. Мөн химийн найрлагатай

бүтээгдэхүүнээс аль болох татгалзаж цэвэр байгалийн гаралтай бүтээгдэхүүн хэрэглэхийг

илүүд үздэг болсон. Өндөг нь цэвэр байгалийн гаралтай бүтээгдэхүүн бөгөөд тэжээллэг

чанар маш өндөртэй мөн муудсан эсэхийг танихад маш хялбар учир хүмүүс шинэ

бүтээгдэхүүн хэрэглэх боломжтой. Шинэ өндөг нь хүч тамир сэргээх үйлчилгээтэй байдаг

тул сувилалын өндөг ч гэж нэрлэдэг.

7.2.2 Нийгмийн хүчин зүйл

Өндөг нь нийгмийн давхрага болон бүлгүүдээс хэрэглээ нь үл хамаарах бүтээгдэхүүн

юм. Гол нөхцөл нь хямд үнэтэй учир хүн бүр хэрэглэх боломжтой юм. Гэр бүлийн хувьд

өндөг худалдан авалтад гол нөлөөлөг ч нь гэрийн эзэгтэй нар байх бөгөөд худалдан авагч

нь гэр бүлийн бусад гишүүд байна. Хэрэглэгч нь гэр бүлийн бүх гишүүд байна.

7.2.3 Хувь хүний хүчин зүйл

Борлуулалт ба хүн амын өсөлт

Дээрх 2 өгөгдлийн хамаарлыг илрүүлэхийн

тулд 2хувьсагч бүхий корреляцийн

коэфициентыг тооцох хэрэгтэй. Томъѐо:

R=0.986 байна. Үүнээс үзэхэд эерэг

хамааралтай бөгөөд хүн амын өсөлт нь тухайн

жилийн борлуулалтад хүчтэй нөлөө үзүүлдэг

бөгөөд хэрэглэгчдийн тоон өсөлттэй

эерэг хамааралтай байгаа нь харагдаж байна.

Борлуулалт ба өрхийн дундаж орлого

Өрхийн сарын дундаж орлого ба

жилийн өндөгний борлуулалтын

хоорондын хамаарлыг дээрх

томъѐог ашиглан гаргаж ирвэл:

R = 0,91‍‍‍‍‍. Дээрх 2 үзүүлэлтүүд 91

хувийн эерэг хамааралтай

байна. Энэ нь орлого өсөхөд

өндөгний хэрэглээ ч мөн өснө

гэдгийг харуулж байна.

Жил Борлуулалт- У

(ширхэгээр)

Хүн амын тоо-Х

1999 6785000 2382100 2000 6948300 2407500 2001 7025400 2442500 2002 7586000 2475400 2003 7812400 2504000 2004 7983500 2533100 2005 8195000 2562400

2006 8325000 2594800

2007 9015600 2635200

Жил Борлуулалт –У

(ширхэгээр)

Өрхийн дундаж орлого-Х

(төгрөгөөр)

1999 6785000 75546

2000 6948300 113644

2001 7025400 133579

2002 7586000 157171

2003 7812400 184639

2004 7983500 173110

2005 8195000 175116

2006 8195000 181165

2007 9015600 269472

Хүснэгт25



38

7.2.4 Сэтгэлзүйн хүчин зүйл

Ойлголт

Худалдан авагчид өөрсдийн өндөгний талаарх мэдлэгтээ суурилан сонголтоо хийх нь

элбэг тохиолддог юм. Хүн бүр өөрийн сайн мэдэх бүтээгдэхүүний талаар өөрийн ухамсарт

мэдээлэл хуримтлуулж сонголтоо хийх шийдвэрээ гаргадаг.

Туршлага

Ямар нэг бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгч бүр урьд өмнө хэрэглээд ханамж авсан эсвэл

аваагүйгээс болж эерэг болон сөрөг бодол, туршлага үлддэг. Иймд бүтээгдэхүүнийхээ

гадна төрх, сав баглаа боодол, зар сурталчилгаагаар хэрэглэгчдийг идэвхижүүлэхдээ эерэг

ойлголтыг байнга төрүүлэх хэрэгтэй. Өндөгний зах зээлийн хувьд энэ талын

хоногшуулалт сул байдаг.

Итгэл үнэмшил ба хандлага

Зарим хэрэглэгчдийн хувьд импортын өндгийг чанартай гэж үзэж байхад өөр бусад

хүмүүс нь тээвэрлэлт, цаг агаар болон цаг хугацааны нөлөөллөөс болж чанар нь мууддаг

гэх хандлагатай байдаг. Сүүлийн жилүүдэд үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжиж байгаа нь

хэрэглэгчдэд нөлөөлж дотоодынхоо бүтээгдэхүүнийг сонгох хандлага нэмэгдэж байна.

7.2.5 Үнэ

Бүтээгдэхүүний үнийн хувьд өсөх төлөвтэй байгааг доорх графикаас харж болно.


Хүний өдөрт авах ѐстой илчлэгийн хэмжээ 3200ккл байдаг. Гэтэл манай оронд НYБ-н

шугамаар хийсэн хvнсний хангамжийн судалгаагаар дундаж монгол хvний хэрэглэж буй

хvнсний илчлэг физиологийн нормоос 1237 ккал-р доогуур байна. Иймд өндөг мэтийн

хямд үнэтэй өндөр илчлэг чанартай бүтээгдэхүүн хэрэглэх хэрэгтэй. Мөн импортын

өндөгний хувьд 100% оросоос оруулж ирдэг бөгөөд валютын ханшийн нөлөөнөөс

шалтгаалж үнэ өсөх буурах боломжтой.

155 140 128 117 110 98 107150

127146

164 175

0

50

100

150

200

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Хүснэгт26



39

7.3 Дүгнэлт

Гадаад нөлөө:Манай улсын хувьд өндөгний хэрэглээ маш доогуур түвшинд байгаа нь

олон хүчин зүйлээс шалтгаалж байна.Судалгаанаас харахад нэгдүгээрт, 1990 оноос өмнө

монголд өндөгний хэрэглээ маш доогуур байсан бөгөөд нийгмийн цөөнх хэсэг л

хэрэглэдэг байсан нь одоогийн хэрэглэгчдийн зан төлөвт маш ихээр нөлөөлж урьд

хэрэглэдэггүй байсан хэрэглэгчийн хувьд одоо ч хэрэглээгээ нэмэгдүүлээгүй байна.

Хоѐрдугаарт, өнөөдөр монгол улсын хүн амын сарын дундаж орлого нь маш доогуур

байгаа нь хэрэглээний түвшин доогуур байгааг илтгэнэ. Гэхдээ цалингийн хэмжээ жил

ирэх тусам өсөн нэмэгдэж байгаа нь хэрэглээний түвшин нэмэгдэх боломжтой гэдгийг

илтгэж байна. Гуравдугаарт, манай улсын хувьд шинэ гэж хэлж болох өндөгний

бүтээгдэхүүний идэвхижүүлэлт маш сул байгаа нь мөн хэрэглээний түвшин бага байх гол

нөхцөл болж байна. Мөн өндөгний борлуулалт жил ирэх тутам өсөж байгаа тул уг

бүтээгдэхүүнийг өсөлтийн шатандаа явж байна гэж үзэж байна. Иймд бүтээгдэхүүнийг

идэвхижүүлэх нь маш чухал юм.

Үйлдвэрлэгчдийн зүгээс идэвхижүүлэлтийн арга хэмжээг үр дүнтэй явуулж чадвал

хэрэглээний түвшинг өсгөх боломж байна. Судалгааны үр дүнгээс харахад өндөгний

хэрэглээ баяр ѐслолын үеэр огцом өсдөг бол энэ үед идэвхижүүлэлт хийх нь илүүц бөгөөд

өндөг хэрэглэх нь зайлшгүй юм. Харин бусад үед жишээлбэл хавар тамир тэнхээ алддаг

ид үед идэвхижүүлэлт хийх нь оновчтой юм.

ТВ болон сонин сэтгүүлээс хамгийн их мэдээллийг авдаг нь эдгээр олон нийтийн

хэрэгслүүдээр дамжуулан зар сурталчилгаагаа нэвтрүүлбэл үр дүнтэй юм. Өндгийг

хүмүүс хэд хэдэн зориулалтаар хэрэглэж байгаа учир олон талаас нь сурталчилж болох

юм.

Хэрэглэгчийн зан төлөв:Судалгаанд хамрагдагсдын дийлэнхи хувь нь өндгийг сүлжээ

дэлгүүрүүдээс худалдан авдаг учир байгууллагууд өндгийг сүлжээ дэлгүүрүүдээр

тараавал илүү хэрэглэгчдэд ойр болохыг харуулж байна. Мөн сүлжээ дэлгүүрүүдийн

дотор идэвхижүүлэлтийн олон төрлийн арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж болно.

Мөн хэрэглэгчдийн хувьд уг бүтээгдэхүүнийг сонгоход өнгө чухал нөлөөтэй болох нь

харагдсан. Цагаан өнгөтэй өндгийг бор өнгөтэй өндөгнөөс илүүд үзэж худалдаж авдаг

байна.

Сав баглаа боодол худалдан авалтад хамгийн их нөлөөтэй хүчин зүйл болдог байна. Өндөг

нь маш эмзэг, амархан хагардаг бүтээгдэхүүн бөгөөд орчин үед хүмүүс дэлгүүр явахдаа

тор, сав авч явах байдал арилсан тул бэлэн авч явахад хялбар, хүссэн хэмжээгээр нь

савлагдсан байх нь хэрэглэгчид худалдан авах нөхцлийг бүрдүүлээд зогсохгүй тухайн

бүтээгдэхүүнээс авах ханамжийг дээшлүүлдэг байна.



40

7.4 Зах зээлийн хэсэгчлэл

Зах зээлиийн хэсэгчлэлийн хүрээг тогтоохдоо:

1. Газарзүй: Улс даяар өндгөө түгээдэг цорын ганц байгууллага юм.

Хот

Хөдөө

Хот болон хөдөөгийн иргэдийн амьдралын хэв маяг болон хүнсний зүйлийн хэрэглээ нь

эрс өөр байдаг. Хөдөөд хүнсний зүйлд зарцуулах зардлын хэмжээ эрс бага бөгөөд

өндөгний хэрэглээний түвшин маш бага байдаг. Статистик мэдээнээс харахад өндөгний

хэрэглээ хотод эрчимтэй өсч байхад хөдөөд бараг өсөх хандлага ажиглагдахгүй байна.

2. Хүн ам зүй: Нийт хүн амын тооноос 0-4 насны 347700 болон ажил эрхэлдэггүй 618100

хүнийг хасч нийтдээ 1758200 хүн өндгийг өдөр тутам хэрэглэх боломжтой. Харин

байгууллагын зах зээлийн хувьд 1500 гаруй ААНБ-тай хамтарч ажилладаг.

Аж ахуй нэгж байгууллага

Дэлгүүр, супермаркет, бөөний худалдааны төвүүд

Ресторан, цайны газар

Талх, нарийн боовны цехүүд

Хувь хүн

Хувь хүмүүсийг сегментчилэх шаардлагагүй гэж үзсэн. Учир нь өндөг тийм өндөр үнэтэй

бүтээгдэхүүн биш бөгөөд хүн болгон хэрэглэх боломжтой юм. Хүмүүсийн орлогын

түвшнээс хамаарч хэрэглээний түвшин өөр байдаг ч хэрэглэгчийг ялгаж хэсэгчлэх нь сайн

үр дүнд хүргэхгүй бөгөөд бүх нийтийг хамарсан байх нь илүү үр дүнг авчирна.

7.5 Зорилтот зах зээл

Зах зээл дээрх бүх хүмүүсийг үл ялган бүгдэд хүрч ажиллана. Хүнсний бүтээгдэхүүний

зорилтот зах зээл нь онцгой бүтээгдэхүүн л биш бол үл ялгаварлах стратегийг ихэнхдээ

хэрэглэдэг. Судалгааны үр дүнгээс харахад өндөг хэрэглэдэггүй хэрэглэгч нийт саналаа

өгсөн 125 хэрэглэгчдийн 0.024%-ийг эзэлж байсан юм.

Дэлхийн жишгээс харахад өндөгний хэрэглээ нь улс орны эдийн засгийн хөгжил, хүн

амын амьжиргааны түвшинтэй холбоотой дээшилдэг байна. Тийм ч учраас ихэнх оронд

хүн амынхаа тоотой ойролцоо хэмжээний тахиатай байдаг. Жишээ нь Тайвань улс 23 сая

хүн амтай 23 сая өндөглөгч шувуутай, Хятад улс 800 гаруй сая толгой , ОХУ 120 гаруй сая

толгой өндөглөгч шувуутай. Энэ нь манай улс хүн амынхаа тоотой тэнцэх хэмжээний

өндөглөгч тахиатай болох буюу тэр хэмжээний борлуулалт хийх асар их боломж, зах зээл

байгааг илтгэнэ.



41

8. Бүтээгдэхүүний бодлого шийдвэр


1. Бүтээгдэхүүний бодлогын эрхэм зорилго, зорилго, зорилтуудаа тодорхойлох

2. Бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөгийн ялгаатай үе шатны стратеги

3. Бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөгийн удирдлага ба хэрэглээ

4. Бүтээгдэхүүний хольц ба нэр төрлийн бодлого

5. Бүтээгдэхүүний бодлого

6. Брендийн шийдвэр

7. Хаяг шошгийн шийдвэр

8. Дүгнэлт

8.1 Бүтээгдэхүүний бодлогын эрхэм зорилго, зорилго, зорилтоо тодорхойлох

Эрхэм зорилго: Хэрэглэгчдээ шинэ, эрүүл, чанартай бүтээгдэхүүнээр цаг алдалгүй

хангаж, өндөгний талаар мэдээллийг хүн бүрт хүргэх

Зорилго: Бүтээгдэхүүний ашиг тусыг хүн бүрт ойлгуулах тал дээр анхаарлаа төвлөрүүлж,

өндгийг хувь хүн болон өрх гэрийн өдөр бүрийн хэрэглээ болгож цаашид өндөр, чанартай

хүний эрүүл мэндэд тустай бүтээгдэхүүнээр байнга хангах

Тус зорилгын хүрээнд энэхүү бүтээгдэхүүний бодлого нь 3 жилийн хугацаанд хэрэгжих

бөгөөд үр дүнд нь уг компаний борлуулалтын орлого нь мэдэгдэхүйц хэмжээгээр

нэмэгдсэн байна гэж таамаглаж байна.

Зорилтууд:

Бүтээдэхүүний найрлаган дахь өндөгний уургийн хэмжээг нэмэх замаар чанараа

дээшлүүлэх

Өндөгний давуу тал болон найрлаган дахь эрдэс бодис нь хүний биед ямар их

нөлөөтэй талаар бодит байдал дээр хүмүүст ойлгуулах

Бидний мэдэх өндөг чухам ямар түшвний хэрэглээний бүтээгдэхүүн болохыг

судалж онцлогыг нь илрүүлэх

8.2 Бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөгийн ялгаатай үе шатны стратеги

№ Үе шат Тодорхойлолт Тайлбар

1 Нэвтрэл

тийн үе

шат

Зах зээлд

тодорхой хувь

эзлээх,

түүнийг


асуудал

Манай байгууллагын нэрийн бүтээгдэхүүний хувьд

зах зээлд аль хэдийн байр сууриа олсон бөгөөд

өндөгний зах зээлийн 30%-ийг эзэлдэг бөгөөд энэ

үзүүлэлт нь тэргүүлэгч байр суурьтай явж буйг

харуулж байгаа учир энэ үе шатанд манай

бүтээгдэхүүн хамрагдахгүй гэж үзлээ.

2 Өсөлтий

н үе шат

Бүтээгдэхүүн

болон тухайн

зах зээлээ

хөгжүүлэх,

өрсөлдөөнийг

хадгалах

Энэ үед ашиг бий болж эхэлдэг ба борлуулалт

нэмэгддэг байна. НВЦ болон Баян гэсэн дардастай

манай нэрийн бүтээгдэхүүнүүдийн хувьд

борлуулалтаас олох ашиг аль хэдийн бий болсон

бөгөөд анх зах зээлд хөлөө тавьсан үеийг бодвол

борлуулалт болон ашиг эрс нэмэгдээд байгаа юм



42

байдал \график1\

3 Тогтвор

жилтийн

үе шат

Бүтээглэхүүн

ий зах зээлийг

хадгалах,

өрсөлдөөнөөс

сэргийлэх,

зардлыг

хэмнэх нь

маш чухал.

Бүтээгдэхүүн

ийг

хөгжүүлэх,

өргөжүүлэх

болон үнийг

хямдруулах

График 4-өөс үзэхэд зах зээлд эзлэх хувь өсөж

байснаа сүүлийн жилүүдэд буурсан нь тухайн зах

зээлд өрсөлдөгч нар жил ирэх тусам нэмэгдэж

байгаатай шууд холбоотой юм. Бидний зах зээлд

эзлэх хувь болон борлуулалтыг гулсуулах дундаж

аргаар үзэхэд борлуулалт ерөнхийдөө тогтмол өсөх

хандлагатай байгаа нь зах зээлээ хадгалаад

зогсохгүй ашгаа нэмэгдүүлсэнээр бүтээгдэхүүнийг

өргөжүүлэх боломж өндөр буйг харуулж байна.

Иймээс манай байгууллагын жил бүрийн

борлуулалт, ашиг болон зах зээлд эзлэх хувиас

үзэхэд энэхүү тодорхойлолтод нийцэж байгаа

бөгөөд үнээ хямдруулах тал дээр судалж байгаа юм.

4 Уналты

н үе шат

Хямд үнийг

хадгалах

явцад бүхий л

боломжит

ашгийг саах

эсвэл зах

зээлээс гарах

Манай бүтээгдэхүүний эрэлт хэрэгцээ өдөр ирэх

тусам өсөж байгааг борлуултатаас харж болох юм.

Өндөг нь өдөр бүр хэрэглэгдэх хүнсний

бүтээгдэхүүн учир энэ үе шатанд хамрагдахгүй

хэдий ч онцгой тохиолдолд энэ үе шат руу орох

боломжтой юм.

Хүснэгт27

Манай бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөг

Зураг7

1998оноос хойш үйл ажиллагаагаа явуулж ирсэн бөгөөд үйл ажиллагааны эхэн үед

борлуулалтын ашиг бий болж байсан бол сүүлийн хэдэн жил борлуулалтын орлого

тогторжиж ирсэн.

Нэвтрэлтийн үе

шат

Өсөлтийн үе шат Тогтворжилтийн

үе шат

Уналтын үе шат

Бо

рл

уу

лал

ты

н х

эмж

ээ

Хугацаа



43

Бүтээгдэхүүнийг хөгжүүлэх:

Тахианд өгөх тэжээл, хатуулаг хоол болон бордоог нь чанаржуулах зорилгоор

өндөгний чанар, уурагний хувь хэмжээ тэжээлийг нэмэгдүүлэх

Тахианы фермийн агааржуулалт, дулааны хэмийг тогтвортой байлгах (инкубатор)

замаар өндөгний хэрэглээний баталгаат байдлыг бүрдүүлэх

Сав баглаа боодлыг аль болох хэрэглэгчдийн нийтлэг авдаг хэмжээгээр савлаж

бүтээгдэхүүний найдвартай байдлыг хангах

Шошго болон өнгө үзэмжинд нь анхаарлаа хандуулан бүтээгдэхүүн болон

үйлдвэрлэгчийн талаар товч тодорхой мэдээллийг өгч байх

Үнийг хямдруулах:

Хуваарилалтын сувгийн уртыг богиносгох тал дээр анхаарлаа хандуулж, шууд

хэрэглэгчтэйгээ ойр байхаар бүтээгдэхүүнээ түгээх

Өөрийн байгууллагын дэргэдэх борлуулах цэгийг хэрэглэгчидтэйгээ ойр болох

дүүрэг бүрийн хамгийн их нягтрал ихтэй газруудад байрлуулж, жижиглэнгийн

дэлгүүрүүдэд зарагдах өндөр үнийг барих буюу үнийг орж ирсэн үнээс нь арай

дээгүүр үнээр борлуулж хэрэглэгчидтэйгээ ойртох

Онцгой тохиолдолд бүтээгдэхүүндээ маркетингийн идэхижүүлэлтийг хийх. Үүнд:

урамшуулал, хямдрал, бэлэг дагалдах болон бусад хүмүүсийн анхаарлыг татах

үйлчилгээгээр хангах явдал юм.

8.3 Бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөгийн удирдлага ба хэрэглээ

Улсын хэмжээнд өндөгний борлуулалт (ширхэгээр)


Улсын хэмжээнд өндөгний борлуулалт жил тутам тогтмол хэмжээтэйгээр өсөж

байна. Энэ нь нийт зах зээлийн багтаамж цаашид ч өсөх хандлагатай байгааг

харуулж өгч байна.

0

10000000

20000000

30000000

40000000

50000000

60000000

70000000

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007



44

5210976.88

14420763.28

21945844.5619118767.34

0

5000000

10000000

15000000

20000000

25000000

2005 2006 2007 2008

“НВЦ”ХХК-ийн нэрийн бүтээгдэхүүний борлуулалт (ширхэгээр)

График 2-оос харахад манай байгууллагын хувьд өндөгний борлуулалтын түвшин

тогтвортой өсөж ирсэн ба цаашид ч өсөх хандлага харагдаж байгаа нь хувь хүн болон өрх

гэрүүд өндөгний талаар мэдлэгтэй болж өдөр бүр хэрэглэх сонирхол нэмэгдэж байгаа нь

манай байгууллагын үйл ажиллагаа тасралтгүй явах нөхцөл бүрдэж байна.

Борлуулалтийн цэвэр ашиг (төгрөгөөр)


4жилийн борлуулалтын цэвэр ашгийг авч үзэхэд 2008 оноос борлуулалтын хэмжээ

буурснаар ашиг буурсан харагдаж байна. Үүний гол шалтгаан нь энэ үед дэлхийн эдийн

засгийн хямрал манай оронд нөлөөлж эхэлсэн үе юм. Мөн энэ үед шувууны ханиад азийн

болон бусад тивийн хэд хэдэн оронд дэлгэрч байсан нь хэрэглэгчдийн худалдан авах зан

төлөвт хүчтэй нөлөө үзүүлж борлуулалтын хэмжээг бууруулсан. Гэхдээ ойрын 3 жилийн

борлуулалтын таамаглалыг авч нйигэм эдийн засгийн болон өвчин эмгэг гарахгүй гэж

үзвэл цааш тасралтгүй өсөх хандлагатай байна.

“НВЦ” ХХК-ийн зах зээлд эзлэх хувь хэмжээ

0

2000000

4000000

6000000

8000000

10000000

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

07%

16%

29% 31% 33% 35%

51% 49% 47%

30%

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009





45

Эндээс үзэхэд зах зээлд эзлэх хувь өсөж байснаа сүүлийн жилүүдэд буурсан нь тухайн зах

зээлд өрсөлдөгч нар жил ирэх тусам нэмэгдэж байгаатай шууд холбоотой юм. Бидний зах

зээлд эзлэх хувь болон борлуулалтыг гулсуулах дундаж аргаар үзэхэд борлуулалт

ерөнхийдөө тогтмол өсөх хандлагатай байгаа нь зах зээлээ хадгалаад зогсохгүй ашгаа

нэмэгдүүлсэнээр бүтээгдэхүүнийг өргөжүүлэх боломж өндөр буйг харуулж байна..

Өрсөлдөгчидтэй харьцуулсан зах зээлд эзлэх хувь хэмжээ


Хамгийн хүчтэй өрсөлдөгчид нь “Бөхөг”ХК болон “Түмэн шувуут”ХХК байна.

Тайлбар:

Сүүлийн 10 жилийн борлуулалтын тоо

хэмжээнээг ашиглан бид ирэх 3 болон 6-

н жилийн дундажийг гулсуулан ойлын 3

жилийн борлуулалтын прогнозыг

гаргасан. Ингэхдээ 2010 оны

борлуулалтыг бид өмнөх оны 3 болон 6

жилээр гулсуулж таамагласан

үзүүлэлтүүдийн дундажийг тооцон

гаргах замаар олсон. Харин 2011 болон

2012 оны борлуулалтыг тооцохдоо 2010

оны таамагласан борлуулалтын хэмжээг

ашиглан мөн аргаар тооцон гаргасан.

.

Хүснэгт28

30%

16%19%5%

4%

2%2%

6%16%

"НВЦ"ХХК"Бөхөг"ХК"Түмэн шувуут"ХХК"Баянууд"ХХК"Шилийн гол"ХХК"Их жигүүр"ХХК"Халиу далайн хүү"ХХК"Окинск"ХХКБусад

Жил Борлуулалт Борлуулалтын

таамаглал

3 жилээр 6 жилээр

1999 6785000

2000 6948300

2001 7025400

2002 7586000 6919566.667

2003 7812400 7186566.667

2004 7983500 7474600

2005 8195000 7793966.667 7356766.667

2006 8325000 7996966.667 7591766.667

2007 9015600 8167833.333 7821216.667

2008 8564000 8511866.667 8152916.667

2009 8448000 8634866.667 8315916.667

2010 8548858.33

8675866.667 8421850

2011 8518181.25

8520286.11

8516076.39

2012 8537476.56

8505013.19

8569939.93



46

8.4 Бүтээгдэхүүний хольц ба нэр төрлийн бодлого

Барааны хольцын төрлүүд:

Өргөн

Импортын өндөг

Дотоодын үйлдвэрлэлийн өндөг

Бөднө шувууны өндөг

Гүн

Савалгаагаар нь: 6, 10, 12, 36 ширхэгтэй

Өнгөөр нь: цагаан болон бор

Хэмжээгээр нь: том, хэвийн, жижиг

Үнээр нь: ширхэгийн болон бөөний

Дардас буюу шошго: НВЦ, Баян

Нягт

Эцсийн хэрэглэгчдийн хувьд байгууллага, өрх гэр болон хувь хүн гэж

3 ангилна

Хуваарилалтын сувгийн хувьд шууд болон шууд бус гэж 2 ангилна

Худалдан авагчдын хувьд сонголтоо өөрсдийн хэрэгцээнд нарийн

тохируулан сонгох боломжтой

Урт

Гоо сайхны зориулалтаар

Эрүүл мэндэд тустай амин дэмтэй бүтээгдэхүүний зориулалтаар

ашигладаг

Бүтээгдэхүүний хольцын стратегиуд

1. Шинэ нэр төрөл гаргах

Бөднө шувууны өндөг нь нэвтрэлтийн үе шатандаа явж байгаа бөгөөд энэхүү шинэ

бүтээгдэхүүний ач холбогдол, энгийн өндөгнөөс ялгарах онцлогийн талаар

боломжит хэрэглэгчиддээ сурталчлах, таниулах болон эрэлт байгаа эсэхийг судлаж

байгаа юм.

2. Нэр төрөл тус бүрийн уртыг нэмэгдүүлэх

Өндөгний хальсыг хаялгүйгээр гоо сайхны бүтээгдэхүүнд түүхий эд хэлбэрээр

оруулах буюу шинэ гоо сайхны бүтээгдэхүүн бий болгох боломж байгаа болно.

Өндгөнд агуулагдах эрдэс бодис, уураг, тэжээл болон витамины хувь хэмжээг

байнга хянаж тэдгээрийн эзлэх хувийг алдагдуулахгүйгээр уурагний орцыг


3. Янз төрлийг өргөжүүлэх замаар гүнээ өргөжүүлэх

Сав баглаа боодлыг хэрэглэгчдэд нийцүүлэх зорилгоор хамгийн

түгээмэл савлалт болох 10 болон 36 ширхэгээр нь баяр ѐслол болон

борлуулалт нь хамгийн их байх үеүдэд савлах, харин бусад

тохиолдолд 3 буюу түүнээс дээш ширхэгээр савлах, учир нь сав

баглаа боодлын зардал өндөр учир тэр бүр савлах боломж дутмаг

байдаг.

4. Бүтээгдэхүүний нягтшилыг өргөжүүлэх



47

Байгууллага, өрх гэр болон хувь хүмүүсийг байршлаар өргөжүүлэх боломжтой юм.

Байгууллага Өрх гэр Хувь хүмүүс

Хот дүүргийн хэрэглэгчид

Орон нутаг, сум дүүргийн хэрэглэгчид Хүснэгт29

Бүтээгдэхүүний ангилал

Бүтээгдэхүүний борлуулагдаж байгаа зах зээлээс нь хамааруулан 2 үндсэн бүлэгт

хуваадаг. Үүнд:

1. Хувь хүн, өрх гэрийн хэрэглээнд зориулагдсан хэрэглээний бүтээгдэхүүүн

2. Өөр бүтээгдэхүүн бий болгоход ашиглагдах бизнесийн бүтээгдэхүүн

Манай бүтээгдэхүүний хувьд энэ 2 онцлог шинжийг агуулсан юм.

Хэрэглээний бүтээгдэхүүний ангилал:

Өргөн хэрэглээний

Худалдан авалтанд хэрэглэгчийн оролцооны түвшин бага, хэрэглээний давтамж

өндөр буюу хэрэглээд заншчихсан бүтээдэхүүнүүд ордог юм. Өргөн хэрэглээний

бүтээгдэхүүний ихэнх нь ахуйн болон хүнсний бүтээгдэхүүн байдаг бөгөөл үнэ

харьцангуй хямд бараг бүх дэлгүүрүүдэд худалдаалагддаг. Иймд манай

бүтээгдэхүүний хувьд өргөн хэргэлээний бараа бүтээгдэхүүнд ордог байна.

Сонголтот

Онцгой

Идэвхигүй эрэлттэй

Бизнесийн бүтээгдэхүүний ангилал:

Түүхий эд материал ба бүрдэл хэсгүүд

Түхий эд материал ба бүрдэл хэсгүүд нь бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлд шууд оролцдог

юм. Манай бүтээгдэхүүний хувьд нарийн боов, торт болон төрөл бүрийн зоогуудад

түүхий эд буюу бүрдэл хэсэг болгон өндгийг хэрэглэдэг.

8.5 Бүтээгдэхүүний бодлого

“НВЦ” ХХК-ийн хуьд бүтээгдэхүүнийхээ чанарыг хамгийн өндөр түвшинд байлгахыг

зорьдог бөгөөд энэ нь ч манай бүтээгдэхүүний хувьд төгс хангагдсан гэж үзэж болно.

Манай бүтээгдэхүүнийг үнэлэх чанарын үзүүлэлтүүд:

Найдвартай байдал – найрлага, хугацаа, чанар, брендийн таних тэмдэг

Хэрэглэгчдэд тухайн бүтээгдэхүүний ач холбогдол хүрсэн байдал

Өнгө үзэмж, дизайны байдал

Сав баглаа боодол

Хамрах хүрээний байдал



48

Дээрх үзүүлэлтүүд нь манай бүтээгдэхүүний хувьд хангагдсан гэж үзэж байгаа боловч

ганц үзүүлэлтийн хувьд бид анхаар шаардлагатай байгаа юм. Энэхүү анхаарал татаж буй

үзүүлэлт нь хэрэглэгчдэд тухайн бүтээгдэхүүний ач холбогдол хүрсэн байдал юм.

Үүнийг шийдвэрлэхийн тулд:

o Хүмүүсийн амьдралд өндөг ямар ач холбогдолтой эрүүл хүнс болохыг хүнстэй

холбоотой нэвтрүүлэг болон богино хэмжээний киногоор дүрсэлж, хэрэглэгчдийн

хар хайрцагт өндөгний ач холбогдлын талаар мэдээлэл суулгах

o Хүмүүс их төвлөрсөн газруудаар сонирхолтой тоглоом болон АХА - н аргаар

бүтээгдэхүүний хоногшилтыг суулгах бөгөөд хүмүүсийн худалдан авалтынх нь

хэмжээг харгалзан байгууллагын гаргасан эзэгтэй нарт зориулсан өндгөөр хэрхэн

төрөл бүрийн хоол хийх тухай ном болон өндөг чанах цахилгаан зуух болон бусад

хэрэгтэй зүйлээр урамшуулах

o Өндөг эрүүл мэндтэй ямар харилцаа холбоотой байдаг талаар сурталчилгааны

самбар гаргаж , сонирхолтой зурагт хуудсыг олон нийт харахаар газар тавих

байршуулах

Мөн өндөгний хувьд чанарыг болон өөр бусад нарийн үзүүлэлтүүдийг шууд мэдэх

боломжгүй байдаг тул бүтээгдэхүүнээ зах зээлд гол ялгаруулж өгөх зүйл бол сав баглаа

боодол болон гаднах харагдац чухал болдог. Түүнчлэн өндөгний сав баглаа боодлыг дахин

ашиглах болон байгаль орчинд хор нөлөө үзүүлэхгүй байхаар сонгож хийх нь зүйтэй.

Жишээ нь: өндөгний савыг цаашид мөс бий болгох савны зориулалтаар дахин ашиглахаар

үйлдвэрлэж болох юм.

8.6 Брендийн шийдвэр

1. Бренд байх уу, үгүй юу гэсэн асуултанд хэрэглэгчийн худалдан авах зан төлвийн

судалгаагаар хариулт өглөө.

Үзүүлэлт

Нөлөө

Тухайн барааны

байгууллагын нэр Чанар Үнэ

Өндөгний өнгө

үзэмж

Сав баглаа

боодол

Хүчтэй

нөлөөтэй 58 96 53 70 62

Дунд

нөлөөтэй 48 0 21 16 13

Сул

нөлөөтэй 0 0 5 0 3

Огт

нөлөөгүй 0 0 10 0 0

Хүснэгт30



49

Манай хэрэглэглэгчдийн хандлагын судалгаанд 125 хүн оролцсоноос нийтдээ 106 хүн нь

байгууллагын нэр хүн болон брендийг худалдан авалт хийхэд нь нөлөөтэй, чухал гэж

үздэг байна. Үүнээс бид дараахь хүснэгтийг гаргалаа.

График13

2. Брендээ өргөжүүлэх үү, брендтэй байх уу

Өмнө хийж байсан өндөгний судалгаанаас үзэхэд НВЦ гэсэн дардас бүхий Оросын

цагаан өндөг нь бусдаасаа чанартай гэж үздэг хүмүүс их байсан. Иймд “НВЦ-1”

дардастай бүтээгдэхүүн нь өндөгний зах зээлд байр сууриа хэдийн олсон ба бренд

болж чадсан байгаа нь харагдаж байгаа юм. Бид брендээ өргөжүүлэх тал дээр

түлхүү анхаарлаа хандуулж байгаа. Бидний үзэж байгаагаар сав баглаа боодол,

гаднах шошго болон хуваарилалтаа оновчтой сонгосноор бидний брендийн нэр

хүнд улам танигдан боломжит хэрэглэгчдээ ойр байх алхам нэмэгдэх юм.

8.7 Хаяг шошгийн шийдвэр

Манай бүтэээгдэхүүний хувьд зөвхөн гаднах савлагааттай бөгөөд энэ нь

өндөгний аюулгүй байдлыг хангаж чадахуйцаар олон жилийн туршилтын үндсэн дээр

үйлдвэрлэгдэн гарсан юм. Бидний савлагаа болон түүнтэй хамт байх шошго нь дараахь

талуудтай байдгийг бид судалгааны байдлаас анзаарсан юм. Үүнд:

Бүтэээдэхүүний аюулгүй байдлыг бүрэн хангасан

Гаднах шошгон дээр нь үйлдвэрлэсэн огноо, найрлага, хадгалах хугацааны горим

болон хамгийн гол нь брендийн таних тэмдгийг тодорхой тусгаж өгсөн ба ямар нэг

санал гомдол гарах тохиолдлыг магадлан байгууллагын утас ба хаягыг оруулсан

Бүтээгдэхүүний хамт түүний чанар стандартыг гэрчилсэн чанарын хуудас

дагалдуулан өгдөг

Ямар нэг урамшуулал болон идэвхижүүлэлтийн үйл ажиллагаанд зориулан

брендийн таних тэмдгийг тогтмол хайчлан авч болохоор хүрээ гарган онцолсон,

ингэснэээр таних тэмдгийг анзаардагүй хүмүүст тогтоц болох юм.

0%20%40%60%80%

100%

Тухайн барааны

байгууллагын нэр

Чанар Үнэ Өндөгний өнгө үзэмж

Сав баглаа боодол

85% 77%59% 69% 60%



50

8.8 Дүгнэлт

Дээрх бодлого шийдвэрүүдийг хэрэгжүүлсэнээр “НВЦ” ХХК-ийн нэрийн

бүтээгдэхүүнүүд шинэ түвшинд очих ба байгууллагын нэр бүнд болон борлуулалтын үйл

хэмжээ мэдэгдэхүйц өсөх бөгөөд энэхүү бүтээгдэхүүн нь 3 жилийн туршид амжилттай

хэрэгжих аваас манай байгууллагын хувьд шинэ боломж нээгдэж ирээдүйн хөрөнгө

оруулалтыг өөртөө төвлөрүүлээд зогсохгүй бүтээгдэхүүний хувьд зах зээлийн шинэ

түвшинд хүрэх бөгөөд хүтүүсийн энгийн өндөг гэсэн ойлголтыг өөрчлөх танин тэдүүлэх

шинэ шатанд аваачих суурь болж байгаа юм.



51

9. Бүтээгдэхүүний үнийн бодлого шийдвэр


1. Үнийн зорилго болон авах арга хэмжээ

2. Үнийн тактикууд болон тусгай саналууд

3. Үнэд нөлөөлөх хүчин зүйлс

4. Үнэ тогтоох процесс

9.1 Үнийн зорилго болон авах арга хэмжээ

Зорилго: Ашгаа дээд хэмжээнд байлгах, мөн түүнчлэн хөрөнгө оруулалтыг татах.

Үүний тулд бид дараах зүйлсийг хэрэгжүүлнэ, үүнд:

Цаг хугацааны өөрчлөлтөөс хамаарсан үнэд нөлөөлөх хүчин зүйлсийг аль болох цаг

тухайд мэдэрч үнээ тогвортой буюу зах зээлийн үнээс бага зэрэг доогуур тогтоож

өгөх шаарлагатай юм.

Ашиг, алдагдал болон зардлаа нарийн тооцож шинэ бодит үнэ бий болгох

Өөрийн нэрийн дэлгүүрүүдийг дүүргүүдийн хүн ам хамгийн ихээр үйлчлүүлдэг

газруудад байршуулах замаар хүмүүст аль болох зардал багатайгаар борлуулах

Хуваарилалтын сувгийн оновчтой аргыг ашиглан тээвэрлэлтийн болон бусад

борлуулахтай холбоотой зардлыг бууруулах

Савалгаатай өндөгний савыг ахин хэрэглэх боломжийг нэмэгдүүлэн хүмүүсийн дунд

шагналтай урамшуулал болон идэвхижүүлэлтийг явуулснаар сав боодлын зардлаас

чөлөөлөгдөх эсвэл савлагаатай өндөгнөөс доогуур үнэтэй болгох

Бид хэрэглэгчдээс судалгаа авсан бөгөөд судалгаанд оролцсон хүмүүсийн хувьд чанарын

хүчин зүйлийг 3-т тавьж байсан бөгөөд хүмүүсийн үнээс хамаарах хамаарал их байгааг

хүснэгт болон графикаас тус тус харж болох юм. Тэдний хувьд үнэ гэсэн хүчин зүйл

хүчтэй нөлөө үзүүлдэг гэдэг дээр нийт 120 оролцогчдийн 96 буюу 80% нь худалдан авалт

хийхдээ бүтээгдэхүүний үнийг чухалчлан үздэг байгаа юм.

График14

0

20

40

60

80

100

Тухайн

барааны

байгууллагын

нэр

Чанар Үнэ Өндөгний өнгө

үзэмж

Сав баглаа

боодол

58

96

53

7062

48

0

21 16 13

0 0 5 0 30 010

0 0

Хүчтэй нөлөөтэй Дунд нөлөөтэй Сул нөлөөтэй Огт нөлөөгүй



52

9.2 Үнийн тактикууд болон тусгай саналууд

Манай бүтээгдэхүүний хувьд дунд буюу өрсөлдөгчтэй зэрэгцэх үнийн тактикийг

баримтлах хэрэгтэй байгаа юм. Учир нь өндөг нь хүмүүсийн өдөр тутмын өргөн

хэрэглээний бүтээгдэхүүн бөгөөд өрсөлдөгчтэйгээ чанарын хувьд арай дээгүүр байдаг тул

энэхүү тактикийг сонгосон. Хэдий манай бүтээгдэхүүн чанар найрлагаараа тэргүүлдэг ч

гэсэн хүмүүс өндөгний амт, найрлага нь юугаараа давуу чанартай гэдгийг шууд мэдэх

боломжгүй тул бид өрсөлдөгчтэйгээ чанарын хувьд арай дээгүүр хэмээн үзэж байгаа юм.

Үнийн тусгай саналууд:

Урамшуулах – баяр ѐслол, онгой тоо хэмжээний худалдан авалт хийсэн үед буюу

бусад цаг хугацаанаас хамаарсан үеүүдэд үнээ 10 хүртэлх хувиар бууруулах эсвэл

тогтсон тоо хэмжээний худалдан авалт тутамд хэрэглэгчиддээ нэмэлт бүтээгдэхүүн

олгосноор бид хэрэглэгчдийн сонирхлыг бүрэн татах боломж нээгдэх юм.

Үндсэн – байнгын баримтлах ѐстой үнэ. Энэхүү үнэ нь зарим хүчин зүйлээс

хамаараад 3-н төрөл байдаг бөгөөд эдгээрийг тодорхой авч үзье.

Анхны буюу үйлдвэрлэсэн үнэ – энэ нь борлуулах үнэ биш бөгөөд үйлдвэрлэлийн зардлыг

дангаар нь тооцож бий болсон үнэ юм. Үйлдвэрлэлийн зардалд(дотоодын үйлдвэрлэгч

охин байгууллагын хувьд):

Хоѐрдогч үнэ буюу аж ахуй нэгж болон хэрэглэгчдэд хүрэх ашгаа нэмсэн үнэ. Энэ үнийг

бид анхны үнэ дээр ашгийн 10% болох дүнг нэмж гаргасан болно.

Тооцоолол: 150₮ +150*0.1=165₮

Гуравдагч үнэ буюу хуваарилалтийн зардал орсон үнэ – тээврийн задал болон

дэлгүүрүүдийн ашгаа нэмж өгсөн үнэ болох юм. Дэлгүүрүүдэд өөрийн бүтээгдэхүүний

үнэ дээр хяналт тавин үнийг 5₮ -20₮ хүртэл нэмэх тохиролцоо хийдэг байна. Тиймээс бид

дээд болон доод хязгаарт үнийг тооцоолох хэрэгтэй юм. Тээврийн зардлыг дээрх

аргачлалын дагуу тооцвол нэг өндгөнд ноогдох зардал нь 12950/3420=4₮ гарч байгаа юм.

Дэлгүүрүүдээс бид өндгийг хамгийн багадаа 170₮ , хамгийн ихдээ 190₮ -өөр авах

боломжтой юм. Энэ тооцоолсон дүнгээс хэтэрвэл та санал гомдлоо шошгон дээрх утасны

дугаараар мэдэгдэж болох юм.

Олон ширхэгтэйг авахад илүү хямд үнэтэй байх нь тохиромжтой арга бөгөөд үүнийг

бөөний үнэ гэдэг юм. Хэдэн ширхэгээс эхлэн бөөний үнээр борлуулахыг байгууллага

тогтоож өгдөг ч үүнйиг тогтооход хэцүү байдаг юм. Учир нь худалдан авагч нь хэн

болохоос шалтгаалаад бага тогтоож болохгүй юм. Аж ахуй нэгжүүд маш их хэмжээгээр

НАМ

Нэвтрэх

үнэ

-ДУНД-

Өрсөлдөгчтэй

зэрэгцээ үнэ

ЖИЖИГ

Гулсах үнэ



53

Хэрэглэгч

ийн төлөх

үнэ Чанарын

талаар

хэрэглэгчди

йн өгөх

үнэлгээ

Хэр

эг

лэг

чд

ий

н

төлө

х

үн

э

худалдан авдаг болохоор 150 ширхэгээс дээш худалдан авах тохолдолд бөөний үнээр

борлуулахыг зөвшөөрдөг байна.

Сэтгэл зүйн тактик–манай байгууллагын хувьд энэхүү тактикийг маш өргөн хүрээнд

ашигладаг бөгөөд хэрэглэгдийн анхаарлыг аль болох дээшлүүлэх тал дээр төвлөрч

ажиллах нь чухал бөгөөд байнгын хэрэглэгчээ байнга урамшуулж байхаар үйл ажиллагаа

явуулах боломжийг эрж хайдаг. Бидний үр дүнгээ өгсөн үйл ажиллагаа:

Савлагаатай өндөгний хайрцаг болон шошгийг цуглуулбал гарын бэлэг болон

цахилгаан хэрэгслээр урамшуулдаг юм. Хэрвээ хэрэглэгч өндөгний савыг

шошготой нь 60 ширхэг хүртэл цуглуулбал цахилгаан өндөг чанагч, 40 ширхэг

хүртэл цуглуулбал “Өндөг бидний амьдралд” гэсэн гарын авлага бүхий ном мөн 20

ширхэг хүртэл цуглуулбал нэмж 50 өндөг өгөх урамшуулал байнга зарладаг.

Байнгын захиалагч нартаа зориулан хямд үнээр авах нөхцлийг бүрдүүлдэг бөгөөд

хугацаандаа багтааж захиалгаа өгдөг байгууллагад тоо хэмжээ тутамд нь хөнгөлөлт

үзүүлдэг.

Өндөгний үнэ нь харьцангуй хямдхан бөгөөд шидэт үнийн нөлөөлөл харьцангуй

бага байна. Тиймд энэ арга нь үр дүн муутай байх болно.

Цаашид бид үнэ дээр доорх арга хэмжээг авахаар шийдвэрлээд байна. Үүнд:

Хувь хүмүүс болон өрх гэрүүдэд хандан худалдан авалт бүрийн өндөгний тоо

ширхэгийг худалдагчаар баталгаажуулан түүнийгээ сарын турш цуглуулсанаар тэр

тоо хэмжээндээ дүйцэх хөнгөлтийг байгууллагаас авах боломжтой юм. Жишээ нь

нэг өрх гэр сард дунджаар 150 өндөг хэрэглэдэг гэвэл 25500 төгрөгний худалдан

авалт хийсэн бөгөөд үүнээс барагцаалаад 3%-г буцаан олговол 765₮ буцаан авах

боломжтой юм. Байгууллагын хувьд борлуулалтаа дээшлүүлэх өргөн боломж

нээгдэх бөгөөд энэ үйл ажиллагааг тодорхой цаг хугацааны интервалд явуулах юм.

Цуглуулсан хайрцаг бүрээ бидэнд буцаан зарах боломжтой, гэхдээ энэ нь мэдээж

тухайн хайрцагны өртгөөс бага байх юм

9.3 Үнэд нөлөөлөх хүчин зүйлс

Дотоодын өндөгний хувьд Импортын өндөгний хувьд

Үйлдвэрлэлийн зардал Инфляци

Тээвэрлэлтийн зардал Тээврийн зардал

Өрсөлдөгчийн үнийн хэлбэлзэл Валютын ханшны хэлбэлзэл

Хэрэглэгчийн худалдан авах чадвар Сав боодлын зардал

Шошгоны зардал Хүснэгт31

Үнэлгээ

Хэрэглэгчдийн хувьд чанарын үзүүлэлтийг

тодорхойлохдоо өндөгний өнгө болон байгууллагын

нэр хүндээр тодорхойлж үздэг. Манай байгууллагын

хувьд байгууллагын нэр хүнд өндөр мөн

бүтээгдэхүүний үнэ зах зээлийн дундаж түвшинд



54

байдаг. Манай байгууллагын борлуулалт байнга өсч байдаг бөгөөд зах зээлд хувь

хэмжээгээрээ удаан хугацаанд тэргүүлж байгаа учир бидний өндөг чанартай гэсэн

таамаглал дэвшүүлж болох юм.

Дүр төрх

Өндөгний үнийн хувьд сав баглаа боодлын болон шошгын нөлөө бага байдаг. Гоѐ сайхан

савлагаатай байлаа гээд өндгөө өндөр үнээр борлуулж чадахгүй. Харин манай өндөг

цагаан өнгөтэй байдаг нь борлуулалтад их нөлөө үзүүлдэг. Цагаан өндгийг хүмүүс

таашаах нь харьцангүй их байдаг, энэ нь өндөгний өөрийн үзэмж нь үнэд нөлөөх хүчин

зүйл болохыг үгүйсгэхгүй юм. Хүмүүс чанартай нь цагаан байдаг гэсэн ойлголттой энэ нь

шууд хамаатай юм.

Өрсөлдөөн

Бэлтгэн нийлүүлэгчийн хувьд одоогоор түүхий эд материалын төрөл бүр дээр нэг нэг

нийлүүлэгч байдаг. Сав баглаа боодол, шошго, тахианы тэжээл гэх мэт үнэд нөлөөлөх

зүйлийг хэд хэдэн байгууллагуудтай харилцаж нийлүүлэгчдийн тоог өсгөх нь болзошгүй

эрсдлээс зайлсхийх боломжийг бүрдүүлж өгөх тул энэ тал дээр анхаарах шаардлагатай.

Өрсөлдөгчдийн тоо сүүлийн 10 жилд маш их болсон нь үнэ тогтвортой байх гол хүчин

зүйл болсон.

Зардал

Бид зардлуудаа жагсаах замаар нэг өндөгний үнийг нарийвлан тооцон гаргасан бөгөөд

үзүүлэлтүүдээ байгууллагын сүүлийн жилийн тайлангаас нь авсан болно.

Зардлууд Тооцоолол

Цахилгааны зардал

(инкубатор- өдөрт)

Сард дунджаар 299000₮ гардаг бөгөөд нэг кватт нь

42₮ байдаг байна. Эндээс 1 өдрийн цахилгааны

зардал нь 9960₮

Тоног төхөрөмжийн элэгдэл

(өдрөөр)

Жилд 7161654₮ бөгөөд 1 өдрийн элэгдэл нь 1962₮

Тахианы нэг өдрийн хоол

тэжээлийн зардал

Жилд 154793738₮ бол өдөрт 424092₮

Цалингийн зардал Жилд 23975733₮ бол өдөрт 65683₮

Газар эзэмшлийн зардал Жилд 1074000₮ бол өдөрт 2942₮

Бусад Жилд 5598506₮ бол өдөрт 15337₮

Дүн Нэг өдрийн бүх зардал/нэг өдөрт үйлдвэрлэх

өндөгний тоо хэмжээ = =511976₮ /3420=150₮ Хүснэгт32

Нэг ширхэг өндөг нь үйлдвэрлэлээс 150₮ -өөр гардаг бөгөөд энэ нь өрсөлдөгчийн бөөний

үнэтнэй харьцуулахад адил хэмжээнд байгаа юм. Өрсөлдөгчийн бөөний үнэ:

Түмэн шувуут НВЦ Бөхөг



Жижиглэнгийн худалдаачдын

үнэ:

160-170₮





160-180₮





150-170₮ Хүснэгт33



55

Худалдан авагч

Бид худалдан авагчдаа аж ахуй нэгж болон хувь хүн гэж 2 ангилж байгаа юм.

Аж ахуй нэгж байгууллага Хувь хүн

Үнэтэй их нөлөөтэй

Бренд их ач холбогол өгдөг Бренд их ач холбогол өгдөг

Байгуулагатай удаан хамтран

ажилж захиалга өгдөг

Барааг байнга худалдан

авдаг

Наймаа хийх талаар өндөр ач

холбогдол өгдөг

Хуваарилалтын сувгийн

уртаас шалтгаалаад цаг

хугацаа зардал их гардаг

Үнэтэй бага нөлөөтэй

Захилгын дагуу хүргэж өгдөг

цаг бага зарцуулдаг, шуурхай

Наймаа хийх талаар тэр

бүр ач холбогдол өгөхгүй

хэрэгцээтэй үед худалдан

авдаг

Хэдийд өндөг худалдан авах нь

нөлөөлөхгүй

Хэдийд өндөг худалдан авах

нь нөлөөлөхгүй Хүснэгт34

Манай байгууллагын хувьд урт удаан хугацааны туршид өндөр ашигтай ажилласан бөгөөд

энэ байдлаа хадгалан богино хугацаанд бий болгох арга хэмжээ авах нь чухал болоод

байгаа юм. Ингэж чадвал бидний үйл ажиллагааны цар хүрээ өргөжин зах зээлд хувь эрс

нэмэгдэх юм. Иймээс бид тодорхой хугацааны туршид задгай өндөгнийхөө үнийг

өрсөлдчийнхөөсөө багаар борлуулбал амжилт авчрах юм. Жишээ нь бид баяр ѐслолын

үеүүдэд өндгөө бага үнээр борлуулбал хэрэглэгчид ч ашигтай байх бөгөөд манай

байгууллагыг мэдэхгүй байсан хэрэглэгчид тодорхой ойлголттой болох юм.



56

10. Хуваарилалтын сувгийн шийдвэр

1. Хуваарилалтын сувгийн зорилго ба стратеги

2. Шууд ба шууд бус сувгууд, ганц ба олон сувгууд

3. Хуваарилалтын сувгийн урт

4. Түвшин тус бүрийн гишүүдийн тоо

5. Хууварилалтын сувгийн идэвхижүүлэлт ба үнэлгээ

6. Дүгнэлт

10.1 Хуваарилалтын сувгийн зорилго ба стратеги

Зорилго: Нөөц бололцоондоо тулгуурлан хуваарилалтын сувгаа оновчтой, зардал

багатайгаар сонгож, борлуулалтаас олох ашгаа өндөр хэмжээнд барьж ажиллах.

Энэ зорилгынхоо хүрээнд бид эрчимтэй хуваарилалтын сувгийн стратегийг сонгон авах

юм. Эрчимтэй хуваарилалт – өргөн хэрэглээний барааг борлуулдаг бөгөөд

бүтээгдэхүүнийг боломжит бүх худалдааны цэгүүдээр худалдаална. Хүмүүс тогтмол

хэрэглэдэг учир газар сайгүй, хэрэглэгчийн хүссэн үед худалдан авах нөхцлөөр хангах

хэрэгтэй. Өргөн хэрэглээний бараа нь дэлгүүр бүрт худалдаалагддагаараа онцлогтой

бөгөөд өргөн цар хүрээг хамарч чаддаг юм. Захын дэлгүүрүүд болон жижиг дэлгүүрүүд

аль болох өргөн хэрэглээний барааг сонгон борлуулдаг ч өндөг нь эмзэг, хурдан муудах

бүтээгдэхүүн учир тэр бүр бүх дэлгүүрүүдээр борлуулагдах нь учир дутагдалтай юм.

10.2 Шууд ба шууд бус сувгууд, ганц ба олон сувгууд

Манай байгууллагын хувьд шууд болон шууд бус хуваарилалтын сувгийг аль алиныг

хэрэгжүүлдэг юм.

Шууд суваг

Шууд бус суваг

Үйлдвэрлэгч Аж ахуй нэгж

байгууллагууд болон

үйлчилгээний

газрууд

Захиалга

Өөрийн нэрийн дэлгүүрүдээр дамжин Эцсийн хэрэглэгч

Үйлдвэрлэгч

Эцсийн хэрэглэгч Бөөний худалдаачид

болох томоохон

захууд болон сүлжээ

дэлгүүрүүд

Үйлдвэрлэгч

БХ Үйлдвэрлэгч ЖХ Эцсийн хэрэглэгч



57

Шууд болон шууд бус хуваарилалтын сувгийн ялгаа

Хүснэгт35

Дээрх хүснэгтээс үзэхэд манай байгууллагын хувьд шууд суваг нь зарим талаараа

тохиромжтой ч, өндөг өөрөө өргөн хэрэглээний хүнсний бүтээгдэхүүн учир бид шууд

сувгийг сонгох нь учир дутагдалтай байгаа юм. Хэдий тийм ч ашгийн болон хэрэглэгчийн

хувьд энэхүү суваг нь найдвартай байгаа нь бид энэхүү сувагт үйл ажиллагаагаа явуулах

боломжтой. Харин шууд бус сувгийн хувьд зардал их шаардах хэдий ч өргөн хүрээнд үйл

ажиллагаа явуулах нь байгууллага бүрийн эрмэлзэл байдаг ба ингэснээр өрсөлдөх

чадвараа нэмэгдүүлээд зогсохгүй шинэ түвшинд хүрч зах зээлээ өргөжүүоэх боломж

бүрдэх юм. Иймд “НВЦ” ХХК нь дээрх 2 сувгийг урьдын адил хослуулан өргөжүүлж

ажиллах бөгөөд энэ тохиолдлыг хуваарилалтын олон суваг гэж үздэг. Эндээс дүгнэхэд

манай байгууллагын хувьд хуваарилалтын олон сувагт үйл ажиллагаа явуулах нь зохистой

юм.

10.3 Хуваарилалтын сувгийн урт

Сувгийн уртад дараах зүйлс нөлөөлнө:

Байгууллагын санхүүгийн хүчин чадал

Бүтээгдэхүүний онцлог болон нэр төрөл

Худалдан авагчын газарзүйн төвлөрөл

Өрсөлдөгчийн хуваарилалтын байдал

Зах зээлийн нийт эрэлт хэрэгцээ

Шууд суваг Шууд бус суваг

Сув

гийн д

аву

у т

ал

Цаг хэмнэдэг Өрсөлдөх чадвар дээшилдэг

Захуудад нэрийн дэлгүүрүүдээ

байрлуулсанаар бүтээгдэхүүний

найдвартай байдлыг хамгаалдаг

(хугацаа, хэрэглэгчдийн итгэл)

Өргөн цар хүрээг хамарч

чадсанаар хэрэглэгдэд хүрэх болон

танин мэдэх бололцоог хангаж

өгдөг

Үнийн хувьд хэдэн ч ширхэгээр

худалдан авсан бөөний үнээр нь

авах боломжтой

Хэрэглэгчид нэг доороос бүх

хүнсний бүтээгдэхүүнээ авах

боломж өндөр байдаг

Хэрэглэгчидтэйгээ ойр харилцах

бололцоотой бөгөөд зах төлвийг

тодорхойлох боломжтой

Хэрэглэгчид бүтээгдэхүүний

үзүүлэлт бүрийг өөр өөрөөр

тусгадаг учир сонголт олон

Сув

гийн с

ул т

ал

Түгээлтийн өргөн хүрээг хамрах

боломж нь хязгаарлагдмал, учир нь

борлуулах болон түгээх цэг нь

зөвхөн нэрийн дэлгүүрүүд юм

Үнийн хувьд тээвэрлэлтийн болон

жижиглэнгийн худалдаачдын ашиг

гэх мэт зүйлс шингэснээр арай

өндөр байна, зардал өндөр

Хэрэглэгчдийн нэг газраас бүгдийг

авах бололцоо тааруу (өндөгний

дэлгүүрээс ганц өндөг авна)

Цаг хугаацааны хувьд

алдагдалдтай учир нь шат

дамжлага их

Өрсөлдгчийн бүтээгдэхүүнийг

сонгох магадлалтай, нөгөө талаас

сонголт дутмаг

Хэрэглэгчиддээ тэр бүр хүрч

чаддаггүй бөгөөд ямар зах төлөв

гаргадагыг мэдэх боломжгүй



58

“НВЦ” ХХК- ийн хувьд гадаадын хөрөнгө оруулалттай бөгөөд олон жилийн турш өндөр

ашигтай ажилласныг хавсралтан дахь тайлангаас харж болох юм. Санхүүгийн хүчин

чадлын хувьд боломж өндөртэй учир сувгийн уртаа тэлэх өргөн боломжтой гэж үзэж

болох юм. Бидний ажиглалтын судалгааны байдлаас үзэхэд манай бүтээгдэхүүний хувьд

сувгийн урт нь хамгийн ихдээ 5 шат дамжлагатай байсан бөгөөд энэ нь 2 жижиглэнгийн

худалдаачдаар дамжиж байсан бөгөөд энэ газарзүйн байрлалиай шууд хамааралтай байсан

юм. Өндөгний хувьд эмзэг, хадгалалтын хугацаа харьцангүй богино, өргөн хэрэглэгдэх

бүтээгдэхүүн учир хуваарилалтын сувгийн уртыг өргөжүүлбэл цаг алдах учир манай

бүтээгдэхүүний хувьд тохиромжгүй гарц юм. Хэрэглэгчид хаана их төвөлөрөх нь сувгийн

уртад мөн нөлөөл үзүүлдэг бөгөөд их хүн ам төвлөрдөг газруудад түгээлтээ идэвхитэй

явууснаар цаашаа хөдөө орон нутаг болон алслагдсан газруудаар жижиглэнгийн

худалдаачид хүргэх юм. Өрсөлдөгчид хуваарилалтаа хэрхэн сонгож үйл ажиллагаагаа

явуулж буйгаас хамаараад түгээлт хүрч чадаагүй тэр газарт бүтээгдэхүүнээ хуваарилах

юм.

10.4 Түвшин тус бүрийн гишүүдийн тоо

Манай байгууллагын хувьд 1500 гаруй аж ахуй нэгжтэй хамтран үйл ажиллагааг явуулдаг

бөгөөд ямар салбарийн, ямар чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллагуудтай

хамтардагийг хүснэгтээр үзүүлэв.

Эндээс үзэхэд манай бүтээгдэхүүнийг

худалдан авдаг аж ахуй нэгжүүдийн

ихэнх нь хүнсний дэлгүүрийн

зориулалтаар үйл ажиллагаа явуулдаг

бөгөөд энэ салбарт бид түлхүү

хуваарилалт явуулах нь зохистой юм.

Хүснэгтэн дэх үзүүлэлтийг

байгууллагын хамтран ажилладаг

байгууллагуудын нэрсийн жагсаалт

гэсэн мэдээллээс салбар болгон

бүлэглэн авсан болно.

Хүснэгт36

№ Үйл ажиллагааны нэр

төрөл

Байгуулага болон

салбарын тоо

1 2-оос дээш одтой зочид

буудлууд

41

2 Жуулчны бааз болон

амралтын газрууд 45

3 Ресторанууд 483

4 Түргэн хоолны болон

цайны газрууд 67

5 Номин хүнсний дэлгүүр 5

6 Макс сүлжээ дэлгүүр 19

7 Миний дэлгүүр сүлжээ

дэлгүүр 187

8 Томоохон захууд 26

9 Сансар сүлжээ дэлгүүр 8

10 Боса сүлжээ дэлгүүр 21

11 Бусад жижиг

дэлгүүрүүд 576

12 Орон нутгийн жижиг

дэлгүүрүүд 12

13 Сувилалын газрууд 10

Нийт 1500



59

10.5 Хуваарилалтын сувгийн идэвхижүүлэлт, хяналт, үнэлгээ

Дараах байдлаар идэвхижүүлэлт хийвэл үр дүн авчрана гэж таамаглаж байгаа юм. Үүнд:

Ажилчдаа урамшуулах

Борлуулагчдаа борлуулсан өндөгнийх нь хэмжээгээр урамшуулж нэмэгдэл цалин

олгох, амжилтаар нь жагсаах, тухайн тогтоосон борлуулалтын хэмжээндээ

хүрээгүй бол тэр зөрүүгээр нь алданга тооцох

Бөөний болон жижиглэнгийн худалдаачидтай нягт хамтран ажиллах

Захиалсан хэмжээнээсээ давуулан борлуулалт хийвэл дараагийн захиалгын нийт

нийлүүлэх хэмжээнд нь хөнгөлөлт эдлүүлэх арга хэмжээ авах

Хяналтын стратегиуд:

№ Стратеги Онол Практикт хэрэгжүүлэх

1 Шууд бусаар

нөлөөлөх

Сувгийн гишүүдийн

хооронд явагдах

мэдээллийн

солилцоогоор нөлөөлөх

Эцсийн хэрэглэгч нь байгуулага

байх үе дэх салбар хоорондын

мэдээллийн нөлөө болон

нийлүүлэгчийн талаарх ноцтой

бус сөрөг мэдээлэл гарсан

тохиолдолд харилцан шийдвэрлэх

2 Шууд

нөлөөлөх

Сувгийн хөтөлбөрийг

хүлээн зөвшөөрөх эсвэл

татгалзах, тэдгээрийн

хэрэгжилтэд шахалт

үзүүлэх

Манай бүтээгдэхүүний

худалдаачидтай гэрээ хийсний

үнсэн дээр захиалгаа цагтаа

хийснээр байгууллага эргүүлэн

цагтаа нийлэлтээ хийх

3 Шагнал

цээрлэлийн

Сувгийн гишүүдэд

шагнал олгодог эсвэл

зэмлэл оноодог

Бөөний болон жижиглэнгийн

худалдаачид манай

бүтээгдэхүүнийг борлуулахдаа

үнийг нэмэх тогтоосон

интервалаас хэтрүүлж гэрээгээ

зөрчвөл арга хэмжээ аван 1сар

хүртэлх хугацаагаар нийлүүлэлт

хийхгүй байх

4 Ш ууд

хэмжигдэхгүй

Сувгийн үйлдэл

үйлдвэрлэгчийн хүсэл

зорилготой нийцтэй,

тиймээс хүлээж авах

эсвэл татгалзах

шалтгаан тодорхойгүй

байх

Ажилчдийн борлуулах үйл

ажиллагааны зохион байгуулалт

болон нийт захиалгын хэмжээ

хэсэг хугацааны дараа тодорхой

болдог учир энэ тохиолдолд

үйлдвэрлэгч нөөцөө хэрхэн

хуваарилах зохицуулахаа яг

тооцоолох боломжгүй байдаг

учир таамагладаг

5 Зуучлагдсан

стратеги

Үйлдвэрлэгчийн

зуучлалд үндэслэх

бөгөөд хүлээн авах

эсвэл татгалзах тусгай

арга хэмжээ

Манай байгууллагын хувьд ямар

нэг зуучлагчтай хамтран

ажилладаггүй учир энэ

стратегийн хувьд хэрэгжүүлэх

боломжгүй Хүснэгт37



60

Сувгийн үнэлгээний матриц

“

Хангалтттай

Зураг7

“НВЦ” ХХК- ийн хувьд зах зээлд эзлэх хувь хэмжээ нь өрсөлдөгчийнхтэйгээ

харьцуулахад өндөр гэдгийг бид өрсөлдөгчийн судалгаан дээр нарийн авч үзсэн. Харин

бүтээгдэхүүний зах зээлийн боломж өндөгний хувьд мөн өндөр гэж тооцож болох ба

бүтээгдэхүүн өөрөө өргөн хэрэглээний бараа бөгөөд ямар нэг онцгой тохиолдол гарахгүй

л бол борлуулалт болон эрэлт хэрэгцээ тасралтгүй нэмэгдэх хандлагатай юм. Үүнийг бид

зах зээлийн эрэлт, зорилтот зах зээлийн сегментчилэлийн хэсэгт нарийн тооцоолсон юм.

10.6 Дүгнэлт

Бидний 3-н жилийн туршид авч хэрэгжүүлэх хуваарилалтын сувгийн шийдвэр нь

байгууллага болон түүний ажилчид түүнчлэн түнш байгууллагуудын тус тусын

хариуцлага, нягт хамтран ажиллагааны үр дүнд амжилттай хэрэгжих бөгөөд аль аль талд

тодорхой хэмжээний ашигтай байхаар тооцоологдсон юм. Энэхүү бодлого шийдвэр

хэрэгжсэнээр байгууллагын нэр хүндэд шууд нөлөөлөх ба өрсөлдөгчдийн хувьд үлгэр

дууриалал болох юм. Хамгийн гол зүйл бол зардлыг хамгийн багаар байлгаж ашгаа

нэмэгдүүлэх гэсэн эцсийн зорилготой энэ бүхэн уялдаж байгаа болно

Зах зээлд эзлэх хувь хэмжээ/нэр хүнд

Өндөр Нам Бүр нам Хам

рах

нута

г (

бүтэ

эгд

эхүүн

ий

зах

зэ

эли

йн

болотж

)

Баг

а

И

х



61

11. Идэвхжүүлэлтийн бодлого шийдвэр


1. Идэвхжүүлэлтийн зорилго

2. Идэвхжүүлэлтийн ач холбогдол

3. Идэвхжүүлэлтийг ямар аргаар, хаана явуулах

4. Зардал

5. Хэзээ

6. Юу хэлэх

7. Үр дүнг хэмжих

8. Хэн хариуцах

9. Дүгнэлт

11.1 Идэвхжүүлэлтийн зорилго

Худалдан авагчийн өндөгний талаарх мэдлэгийг өргөжүүлж, эрэлтийг урамшуулах,

тэдний өндөгний талаарх төсөөллийг өөрчлөх

11.2 Идэвхжүүлэлтийн ач холбогдол

1. Байгууллагын нэр хүндийг өсгөх

2. Бүтээгдэхүүний эрэлтийг өсгөх 3. Хүмүүст мэдлэгийг түгээх

11.3 Идэвхжүүлэлтийг ямар аргаар, хаана явуулах вэ?

1. Телевизийн реклам

Давуу тал

Олон үзэгчдэд зэрэг хүрэх боломжтой.

Дуу дүрстэйгээр хүрдэг учир хоногшилт сайн

Сул тал

Зардлын хувьд өндөр үнэтэй

Хүмүүс реклам үзэх дургүй болсон

Үзэгчдийн тоо баталгаатай бус

Хамгийн ашигтай цагийг олж авах боломж хязгаарлагдмал

Өндөгний хэрэглээний түвшин маш бага байдаг. Тиймд эрэлтийг урамшуулах, хүмүүст

энэ бүтээгдэхүүний ач холбогдлыг таниулах хамгийн боломжтой арга нь телевизийн суваг

юм. Телевизээр реклам сурталчилгааг цацахаас гадна, хүмүүс их үздэг кино, болон

нэвтрүүлгийг гарч байх хугацаанд дэлгэцэн дээр бага хэмжээний хөдөлгөөнт рекламыг

байршуулах, мөн нэвтрүүлэг ивээн тэтгэж, өөрсдийн эмблем логог нэвтрүүлгийн турш

хадмал байдалтай сурталчилгааг явуулж болно.



62

Нийт сувгуудын үзэгчдийн тоог

харьцуулж үзэхэд хамгийн

боломжтой хүртээмжтэй суваг нь

UBS, SBN, TV9, MNB байна.

Реклам сурталчилгааны гол

зорилго нь эрэлтийг өсгөж,

хүмүүсийн өндөгний талаарх

мэдлэгийг өргөжүүлэх учир

хамгийн их үзэгчидтэй телевизийн

хамгийн оргил цагт рекламаа

хүргэх болно.

Хүснэгт38

2. Интернет

Давуу тал

1. Хямд үнэтэй

2. Өргөн хүрээг хамрах боломжтой

3. Мэдээлэл хүссэн хүндээ хүрэх боломжтой.

Сул тал

1. Үзэгчид тэр бүр анхаарал хандуулах боломж бага

2. Рекламны байршлаа зөв сонгохгүй бол үр дүн авчрах нь бага

3. Зөвхөн интернет хэрэглэгчдэд хүрнэ.

Эдгээр сайтуудаас хамгийн

олон хэрэглэгчид хандалт

хийдэг сайт нь NEWS,

CAAK бөгөөд эдгээр

сайтуудад рекламаа

байршуулах нь

тохиромжтой. Гэхдээ

хүнсний бүтээгдэхүүний

хувьд хүмүүс мэдээллийг

эрж хайх нь ховор байдаг.

гэхдээ зардлын хувьд бага

байдаг учир байнга сурталчилгааг явуулснаар зардал бага мөн интернет хэрэглэгчдэд

хоногших боломжтой.

Телевиз Нийт

үзэгчдийн

хувь

1секундын

рекламны

зардал

1 MNB 50,7% 4000

2 TV5 41,7%

3 TV8 14%

4 TV9 25,3% 1500

5 TV25 20,1% 1600

6 TM 9,7%

7 UBS 53,7% 2000

8 C1 19,4%

9 Боловсрол суваг 7,8%

10 SBN 22,3% 1800

11 NTV 18,6%

12 MGTV 5%

020000400006000080000

100000120000140000160000

max ₮

min ₮

График15



63

Интернетийн сурталчилгааны хувьд томоохон сайтуудын хамгийн их нүдэнд өртөх

хэсэгт сурталчилгаагаа байршуулна.

3.Сурталчилгааны самбар

Давуу тал

1. Хүмүүсийн хөл хөдөлгөөн ихтэй газар байрлуулснаар олон хүнийн хараанд

өртдөг

Сул тал

1. Байршлаа зөв сонгоогүй бол үр нөлөөл муу байна.

Замын хажууд байрлах жижиг сурталчилгааны самбарт сурталчилгаагаа байршуулна.

Хотын хамгийн их машин хүмүүс холхидог газар болох хороолол болон, Сансарт

сурталчилгааны самбараа байршуулна. Зардлын хувьд дунджаар нэг самбар өдрийн 20000

төгрөг байдаг.

Борлуулалтын урамшуулал

1. Хэрэглэгчдийг урамшуулах

Өндөг нь өдөр тутмын байнгын хэрэглээ гэдэг үүднээс хямдрал зарлах болон ихээхэн

хэмжээний урамшуулал зарлахад тохиромжгүй бүтээгдэхүүн юм. Мөн өндөгний амт

чанар нь үйлдвэрүүдээс үл шалтгаалан ялгаагаагүй байдаг. Мөн өндөг нь төгс өрсөлдөөнт

зах зээл дээр үйл ажиллагаагаа явуулдаг учир хэрэглэгчдийг урамшуулах зайлшгүй

шаардлагатай.

Хэрэгжүүлэх арга хэмжээ

Худалдан авалтын тодорхой тоо тутамд урамшуулал олгох-50ширхэг НВЦ-ийн логотой

өндөгний савыг цуглуулсан тохиолдолд өндөг чанагч бэлэглэх

2. Байгууллагыг урамшуулах

Хамтарч ажилладаг байгууллагуудаа урамшуулах нь манай байгууллагын нэр хүндийг

өсгөх, бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгчдэд санал болгох гэх мэт сайн үр нөлөөг бий болгодог.


1000ширхэг өндөг худалдан авалт тутамд 10ширхэг өндөг нэмж бэлэглэх. Хэрвээ

1000ширхэгт хүрэхээргүй худалдан авалт хийвэл дараагийн худалдан авалтын тоог нэмж

тооцож урамшууллыг олгоно.

3. Борлуулалтын ажилчдыг урамшуулах

Борлуулалтын ажилчдад борлуулах тоо ширхэгт тодорхой хэмжээний норм тогтоож өгөх

хэрэгтэй бөгөөд энэ нь давхар борлуулалтын урьдчилсан таамаглалыг гаргах боломжтой

болно. Ажилчдыг урамшуулах нь ажилдаа сэтгэлээсээ хандах, хөдөлмөрийн бүтээмжийг

сайжруулах эерэг нөлөөтэй.



64


Борлуулах нормоо давуулан биелүүлсэн тохиолдолд давуулан биелүүлсэн ширхэг тоо

тутуамд өндөр урамшуулал өгөх

Байгууллагыг урамшуулах болон, ажилчдыг урамшуулах үйл ажиллагааг тогтмол хийх нь

үр нөлөөтэй бөгөөд харин хэрэглэгчдийг урамшуулах үйл ажиллааг байгууллагын

төлөвлөгөөтэй уялдуулан баримтлах зөв.

11.4 Идэвхжүүлэлтийн зардлыг тогтоох

Зар сурталчилгааны зардал

Хамгийн ихдээ 15 секундын рекламыг өдөрт 5 удаагийн давталттай явуулахаар зар

сурталчилгааны зардлыг тооцвол:

Ямар телевизээр рекламаа цацахаас

шалтгаалан өдөрт гаргах давталтын үнэ янз бүр

байна.

Хүснэгт39

Интернетийн зардал

Интернетийн баннер байрлуулах нь зардлын хувьд харьцангуй бага. 7 өдрийн туршид рекламыг

байршуулахад 20000-40000 төгрөг байна. Энэ нь интернет хэрэглэгчдийн хандалтын байдлаас

шалтгаалан сайт бүрийн тогтоосон үнэ юм.

Сурталчилгааны самбар

Олон давтамжтай тул хэрэглэгчдэд хүрэхэд илүү хурдан. 1 самбар өдрийн -20000. Нийт 5 самбарт

сурталчилгаагаа байрлуулна.

Нийт 4 телевиз, 2 веб сайт, 5 сурталчилгааны самбар ашиглан идэвхжүүлэлтийг явуулах бөгөөд

жилийн турш нийт 12500000т өгрөгний зардал гарна. (Сурталчилгааны цацах давталт болон цацах

хугацааг дараагийн дэд сэдэвт оруулсан)

11.5 Хэзээ хэрэгжүүлэх вэ?

Өндөгний эрэлт өвлийн улиралд идэвхждэг бөгөөд энэ нь Шинэ жил, Цагаан сарын баяр

давхар тохиолддогттой холбоотой. Иймд энэ үеэр идэвхжүүлэлтийн үйл ажиллагааг

идэвхтэй явуулах хэрэгтэй. Харин хаврын улиралд хүмүүсийн биологийн идэвхи багасч,

биеийн эсэргүүцэл сулардаг тул энэ үед идэвхжүүлэлт явуулах хэрэгтэй.

Зардлын төрөл Үнэ

1 секундын реклам 1500-4000 давталтын үнэ

Жүжигчин 400000

Бичлэг 200000

Байр 50000

Монтаж 50000

Min 812500

Max 1000000



65

Хэзээ Идэвхжүүлэх суваг Цаг Давталт

Жил бүр

12сарын 15-31,

Цагаан сарын өмнөх 14

хоногоос эхэлнэ.

Телевиз 7.30 болон 19.30 Өглөө-1,

Орой 3

Жил бүр

12сарын 15-31,

Цагаан сарын өмнөх 14

хоногоос эхэлнэ.

Сурталчилгааны

самбар

Өдөр бүр

Жил бүр 3-5сар Телевиз 7.30 болон 19.30 7 хоног

бүрийн 5дах,

6дах өдөр

Өглөө-1,

Орой-1

Тогтмол Интернет 24 Байнга

Хүснэгт40

Хүмүүс өглөө эрт босоод телевиз их үздэг бөгөөд энэ үеэр рекламаа цацах нь үр нөлөө

авчирна. Мөн хүмүүс орой ажилаа тараад гэртээ ирээд зурагттай нөхөрлөдөг нь

судалгаагаар тогтоогдсон бөгөөд энэ үеэр сурталчилгааг олон давталттай явуулах үр дүн

өндөр байна.

11.6 Сурталчилгаагаар юу хэлэх вэ?

1. Өвлийн буюу борлуулалт идэвхждэг оргил үед өөрийн бүтээгдэхүүнийг чанартай,

найдвартай гэдэг талыг харуулсан сурталчилгааг явуулах нь илүү зохимжтой. Ийм

сурталчилгаа нь байгууллагын зах зээлийг ч өргөжүүлэх боломжтой юм. Манайд шинэ жил

болон цагаан сарын баярын үеэр хүмүүс ах дүү, найз нөхдийндөө айлчилж дайлж цайлж

баяраа өргөн тэмдэглэдэг учир аль болох чанартай бүтээгдэхүүнийг сонгох нь элбэг байдаг

2. Хаврын буюу борлуулалтын идэвхжилт буурдаг энэ үе нь хүмүүсийн эсэргүүцэл

ерөнхийлдөө сулардаг бөгөөд энэ үеэр сурталчилгааг явуулах нь эерэг үр дүнд хүргэж

болзошгүй юм. Тиймээс өндөг нь хямд үнэтэй ч тэжээллэг чанар сайтай, биеийн

эсэргүүцлийг сэргээх чадалтай гэдэг талаас нь сурталчлах хэрэгтэй.

3. Интернет болон сурталчилгааны самбарт өөрийн байгууллагын эмблем логог тавьж “Өдөр

бүр нэг өндөг” гэсэн байгууллагын уриаг тавьж хүмүүст хоногшуулах хэрэгтэй.

11.7 Хэн хариуцах вэ?

Сурталчилгааны хэлбэр Өдөр Хэн хариуцах Албан тушаал

Телевиз МNB 12.01 Дамдинсүрэн “НВЦ”ХХК-ийн

Маркетингийн

ерөнхий менежер UBS 12.02

SBN 12.03

TV9 12.04

Сурталчил

гааны

самбар

Хороолол 12.01 Цэрэнхорлоо “НВЦ”ХХК-ийн


менежер Сансар 12.02

Интернет NEWS Жил бүр 10-5 сар

хүтэл гэрээгээ

байгуулна

Дамдинсүрэн “НВЦ”ХХК-ийн


ерөнхий менежер CAAK

Хүснэгт41



66

11.8 Зар сурталчилгааны үр дүнг шинжлэх

Зар сурталчилгааны үр дүнг шинжлэх

1. Өндөгний борлуулалтад улирлын, баяр ѐслолын үеүд нөлөө үзүүлдэг ба эрэлт

ихэсдэг эдгээр үеүдээр зар сурталчилгааг түлхүү хииснээр шууд нөлөөлөл нь

борлуулалтын хэмжээ хэрхэн нэмэгдэж байгаагаар илрэн гарна.

2. Зар сурталчилгааг ойлгомжтой, ихээхэн мэдээллийг агуулсан, хүний анхаарал

татахаар хийх нь илүү хүртээмж өндөртэй байна.

3. Зар сурталчилгааг явуулсанаар хэрэглэгч хамгийн чанартай, найдвартай гэсэн

ойлголтыг өгөх нь хэрэглэгчдийн сэтгэхүйд суулган өгч байнгын худалдан авалтыг

бий болгоно.энэ нь борлуулалтыг тогтмол хэмжээгээр нэмэгдүүлж, урт хугацааны

ашгийн Эх сурвалжийг үүсгэнэ.

4. Ажилчдаа урамшуулсанаар хөдөлмөрийн бүтээмж нэмэгдэн компаний дотоод үйл

ажиллагаа дээшилнэ. Борлуулагчдыг урамшуулснаар борлуулалтын тоо хэмжээгээр

урамшууллын үр дүнг шууд тодорхойлж болно.

5. Шинээр хэрэглэгчийг өөртөө татан, өөрийн чанарыг мэдрүүлэх боломжийг олгоно.

Ингэснээр цаашдаа байнгын худалдан авагч болон нөхцлийг бүрдүүлнэ.

11.9 Дүгнэлт

Идэвжүүлэлтийн гол хэрэгсэл нь зар сурталчилгаа болж өгч байна. Бидний

идэвхжүүлэлтийн гол зорилго бол байнгын хэрэглэгчдийг бий болгох, өөрийн

бүтээгдэхүүний ашиг тусын талаар мэдээллийг дэлгэрүүлсэнээр шинэ худалдан

авагчдыг бий болгон улмаар байнгын хэрэглэгчид чиглэсэн. Өнөө үед өндөг

хүмүүсийн өдөр тутмын хэрэглээ болж байгаатай холбоотойгоор зар

сурталчилгааны үр дүн нь шууд хэлбэрээр буюу борлуулалт өсч, ашиг нэмэгдэх

байдлаар илрэн гарах юм. Энэ нь улмаар цаашид ашиг нэмэгдэн тогтвортой

байснаар урт хугацааны үр дүнг харуулна.



67

Ерөнхий дүгнэлт

Маркетингийн төлөвлөгөө хийх нь байгууллагын хувьд маш чухал асуудлын нэг бөгөөд

энэхүү үйл ажиллагааны үр дүнд л байгууллага урагшаа харж ,алхаж бүүр гүйж чадах юм.

Маркетингийн төлөвлөгөө хийхэд бүх төрлийн мэдлэг мэдээлэл шаарддаг бөгөөд үүнийг

хийх нь маш өргөн мэдлэгийн цар хүрээ, хөрвөх чадварыг шаарддаг юм байна гэдгийг

мэдэрсэн. “НВЦ”ХХК-ийн хувьд маркетингийн төлөвлөгөө хийхэд дараах дүгнэлтэнд

хүрсэн.

1. Байгууллага маань зах зээлд тэргүүлэгчийнхээ байр суурийг хамгаалж цаашид зах

зээлийн өсөлтийг даган өөрийн эзлэх байр сууриа улам өргөжүүлэх хэрэгтэй.

2. Бүтээгдэхүүний хувьд өндөгний сав баглаа боодол дээр анхаарч төвлөрч ажиллах

хэрэгтэй байна.

3. Мөн бүтээгдэхүүний төрлийг олшруулан бөднө шувууны өндгийг зах зээлд

нэвтрүүлэх

4. Үнийн хувьд одоо байгаа зах зээлийн үнээс доогуур тогтоох боломжтой байгаа

бөгөөд үүнийг үнийн урамшууллыг зөвхөн хэрэглэгчдийг урамшуулах зорилгоор

богино хугацаанд хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.

5. Хуваарилалтын сувгийн хувьд шууд сувгийг



68

Ашигласан материал

1. Ном, сэтгүүлүүд

Лекцийн материалууд

Я.Отгонсүрэн “Үйлчилгээний маркетинг” УБ 2001он

МУҮСГ “ Статистикийн эмхэтгэл - 2007” УБ

В.Лхагвасүрэн “Маркетинг” УБ, 2008он

Д.Баярмаа “Маркетинг” УБ, 2008он

МҮХАҮТэнхим “Маркетингийн төлөвлөгөө боловсруулах аргачилсан

зөвлөмж” УБ 2009

“Өндөг бидний амьдралд” УБ 2008

2. Интернет хуудсууд

www.egg.mn

www.nso.mn

www.google.com /images

www.marketingpower.com

en.wikipedia.org


http://www.egg.mn/

http://www.nso.mn/

http://www.google.com/

http://www.marketingpower.com/