ZGWiH - ISIŚ
Ochrona zasobów wodnych w kontekście rozwoju zrównoważonego
dr inż. Małgorzata Loga
ZGWiH - ISIŚ
Podstawowe pojęciaZasoby wodne - ta część wód, która znajduje się w obiegu i jest ‘przetwarzana’ w procesie transformacji opadu w odpływ.
Zasoby wód rzecznych – zasoby te są określane na podstawie wielkości odpływu ze zlewni
Zasoby wód jeziornych- sumaryczna kubatura masy wodnej zgromadzonej w misach jeziornych
Zasoby wód podziemnych. Rodzaje zasobów wód podziemnych wydziela się ze względu na dynamikę wód, warunki zasilania i odnawiania, zmienność ilościową, znaczenie gospodarcze oraz możliwość sztucznego zasilania
ZGWiH - ISIŚ
Zasoby statyczne (wiekowe) obejmują wody znajdujące się w danym momencie w wyróżnionej jednostce hydrogeologicznej, poniżej dolnej granicy sezonowych i wieloletnich wahań zwierciadła wód podziemnych.
Zasoby dynamiczne wód podziemnych obejmują wodę krążącą w warstwach wodonośnych. Z natury podlegają one odnawianiu.
• stałe – odnoszone są do najniższego stanu w wieloleciu
•zmienne – obejmują wody zawarte w strefie wahań zwierciadła
Zasoby dyspozycyjne – ta ilość wód podziemnych, która nadaje się do wykorzystania gospodarczego, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z wymogów środowiska
ZGWiH - ISIŚ
Brundtland commision (1987) przyjęła koncepcję zrównoważonego rozwoju (Sustainable Development) jako podstawę niezakłóconego bytowania społecznego.
Rozwój zrównoważony polega na takim planowaniu i realizacji życia gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska, które zapewnią przyszłym pokoleniom poziom życia co najmniej taki sam jak obecnie
Umiejętność przewidywania długoterminowych skutków bieżących działań gospodarczych, polityki społecznej i działań w zakresie ochrony środowiska jest podstawą działań w zakresie zrównoważonego rozwoju.
ZGWiH - ISIŚ
Zależności pomiędzy elementami Rozwoju Zrównoważonego
ZGWiH - ISIŚ
ŚrodowiskoEkonomia
Społeczeństwo
Source: http://www.sustainablemeasures.com/
Zrównowazenie wymaga uwzględnienia trzech elementów
ZGWiH - ISIŚ
Ekonomia
Społeczeństwo
Środowisko
Source: http://www.sustainablemeasures.com/
... należy również uwzględnić powiązaniapomiędzy nimi
ZGWiH - ISIŚ
Środowisko
Społeczeństwo
Ekonomia
Source: http://www.sustainablemeasures.com/
Jeszcze lepsze zobrazowanie rozwoju zrównoważonego
ZGWiH - ISIŚ
Zapewnienie rozwoju zrównoważonego wymaga:
Przewidywania zmian w systemach naturalnych
Przewidywania zmian w obiektach inżynierskich
Przewidywania zmian wymagań i oczekiwań społeczeństwa
Strategii adaptacyjnej
ZGWiH - ISIŚ
Zrównoważone zasoby naturalne
również wodne , to zasoby które mają zaspokoić zarówno aktualne potrzeby jak również potrzeby przyszłych pokoleń.
Istotnym elementem planowania, projektowania i gospodarowania zrównoważonymi systemami wodnymi jest przewidywanie różnego rodzaju zmian jakim mogą one podlegać.
ZGWiH - ISIŚ
Adaptacyjna strategia gospodarowania zasobami wodnymi
Decyzje gospodarki wodnej można w dużym stopniu traktować jak eksperymenty lub grę z naturą, których zasady mogą i powinny ulegać modyfikacji – zgodnie z celem nadrzędnym – dostarczenie dostatecznej ilości wody o dobrej jakości obecnie oraz w założonym horyzoncie czasowym.
Musi uwzględniać:
-ograniczenie aktualnie dostępnej wiedzy i doświadczenia,
-fakt zdobywania wiedzy przez eksperymentowanie.
ZGWiH - ISIŚ
Adaptacyjna strategia gospodarowania cd.
Przyjmuje konieczność:
- ciągłego sprawdzania i korygowania metod gospodarowania
- zapobiegania i naprawy szkód w środowisku ze względu na zmienność i niepewność występującą w środowisku naturalnym i socjoekonomicznym.
ZGWiH - ISIŚ
Zrównoważenie i skala
Problem zrównoważenia dużych regionów vs.
Specyficzne cechy lokalnych układów (ekonomicznych, środowiskowych...)
Nie każdy hektar terenu i nie każdy strumień masy i energii powinny być systemami zrównoważonymi
Odpowiednia skala czasowa
ZGWiH - ISIŚ
Uwaga 1 !
Nawet w przypadku zlewni rzeki lub regionu, może nie być możliwe spełnienie oczekiwań i żądań obecnego pokolenia (nie mówiąc o przyszłych) jeśli te potrzeby lub wymagania są większe niż te które można uzyskać na bazie powszechnie akceptowalnych układów środowiskowych, ekonomicznych i kosztów społecznych.
ZGWiH - ISIŚ
Uwaga 2 !
W naturalnych systemach dostarczających wodę występują zarówno powodzie jak i susze –
Jest więc niemożliwe/bardzo kosztowne zaprojektowanie i eksploatowanie systemu, który nigdy nie zawiedzie.
ZGWiH - ISIŚ
Co to jest wskaźnik/indeks zrównoważenia ?
Pomaga odpowiedzieć na pytania:
Gdzie jesteśmy ?
Którą drogą i jak iść ?
Jak daleko jesteśmy od miejsca do którego chcemy dość ?
ZGWiH - ISIŚ
Indeksy/wskaźniki zrównoważenia
Dostarczają one miar, którymi można oceniać poziomy osiąganego stanu zrównoważenia.
Wyrażanie poziomu zrównoważenia za pomocą osobnych warunków lub ważonej kombinacji miar takich jak:
niezawodność
elastyczność
odporność
ZGWiH - ISIŚ
Dla każdej z dziedzin potrzebujemy wskaźników
Ekologia Ekonomia Społeczeństwo
ZGWiH - ISIŚ
Wskaźniki ekonomiczne 1/2
Dochód średni
Dochód średni per capita w porównaniu do średniej w USA
Stopa bezrobocia
Ilość zakładów
Ilość miejsc pracy
Ilość zapłaconych godzin pracy na średnim poziomie zarobków czyli poziomie gwarantującym zaspokojenie podstawowych potrzeb
Różnorodność ofert pracy
Ilość i różnorodność wielkości lokalnych firm
Różnorodność umiejętności wymaganych przez pracodawców
ZGWiH - ISIŚ
Wskaźniki ekonomiczne 2/2
GDP (Gross Domestic Product)
Pensje płacone w lokalnym środowisku, które są wydawane w tym środowisku
Ilość środków przeznaczonych w lokalnej gospodarce pokrywających lokalną siłę roboczą i lokalne zasoby naturalne
Procent lokalnej gospodarki opartej na zasobach odnawialnych
ZGWiH - ISIŚ
Wskaźniki środowiskowe
Poziomy zanieczyszczenia powietrza i wody
Ilość produkowanych odpadów
Ceny paliw
Wykorzystywanie i produkowanie toksycznych substancji
Procent wyrobów trwałych, możliwych do naprawy, recyklingu lub kompostowania
Całkowita energia ze wszystkich źródeł
Stosunek energii odnawialnej do nieodnawialnej
ZGWiH - ISIŚ
Presje –emisje (Pressures)(emisja zanieczyszczeń,
np.biogenów, pestycydów)
Jakość środowiska (State)(np.. jakość wód powierzchniowych
zgodnie z ramową dyrektywa wodna)
Oddziaływania-skutki (Impact)(np. pogorszenie zdrowotności,
utrata bioróżnorodności, szkody ekonomiczne)
Odpowiedź –przeciwdziałania
(Response:Guidelines
Recommendations)(np.czysta produkcja
transport publiczny, regulations,instrumenty ekonomiczne,
podatki, informacja, polityka lokalna, etc.)
Czynniki sprawcze (Drivers) (np. przemysł, rolnictwo, turystyka)
DPSIR-model
ZGWiH - ISIŚ
przejrzysty
odpowiedni
znaczący
dostępne dane istotny dla
polityki
łatwy do wyliczenia
odpowiednia skala czasowa
Cechy dobrego wskaźnika jakości środowiska
ZGWiH - ISIŚ
wskaźniki
środowiskowy ekonomiczny społeczny wskaźnik stanu trofii (TSI)
IPA
BZT/ChZT (BOD/COD)
wskaźnik xenobiotyczny
wskaźnik zanieczyszczenia metalami ciężkimi
wskaźnik bakterii coli (FBI)
wskaźnik różnorodności
skład fitoplanktonu
obfitość fitoplanktonu
skład makrofitów
wskaźnik zasiedlenia profundalu i litoralu przez bezkręgowce
przychód
obrót
stopa bezrobocia
produkt krajowy brutto (GDP)
Liczba zatrudnionych w:
rolnictwie (JobsA)
przemyśle (JobsI)
turystyce (JobsT)
rybołówstwie (JobsF)
procent organizacji pozarządowych (NGOs)
ZGWiH - ISIŚ
wskaźnikiDASHBOARD
ZGWiH - ISIŚ
DASHBOARD
ZGWiH - ISIŚ
DASHBOARD
ZGWiH - ISIŚ
DASHBOARD
ZGWiH - ISIŚ
scenariuszeDASHBOARD