T6 NIEUWS VAN DE DAG DE TELEGRAAFVRIJDAG 25 JANUARI 2019 T7NIEUWS VAN DE DAGDE TELEGRAAF

VRIJDAG 25 JANUARI 2019

Tijdens een zeilreis langsGroenland stuitte vastgoed-belegger Niek Sandmann op’kolossale vragen’ waar deklimaatwetenschap geeneenduidig antwoord opheeft. De ondernemer is be-vreesd dat Nederland zich-zelf de armoede indraaitmet een peperduur maarineffectief klimaatbeleid.„Leg elke metselaar en bij-standsmoeder de vraagvoor of zij 150 euro permaand willen betalen aansymboolpolitiek.”

VASTGOEDMAGNAAT FINANCIERT ONAFHANKELIJK KLIMAATONDERZOEKOPWARMING

door Edwin Timmer

ZZeeiillrreeiiss nnaaaarr GGrrooeennllaanndd zzaaaaiiddee ttwwiijjffeellss

Het is de meest ge-bruikte methodeom iemand die

kritisch is over de rolvan de mens in kli-maatverandering in dehoek te zetten: bewe-ren dat hij of zij wordtbetaald door de olie-indus-trie. Zo’n persoonlijke aanvalslaat elk debat dood. Geen nood-zaak meer tot argumenteren.Klaar. Afgeserveerd. Wegwezen.Dit argument snijdt geen hout bijmiljonair Niek Sandmann, nochbij de nieuwe stichting ClimateIntelligence. Sandmann verdientgeen geld met olie, maar met vast-goed. Het is vanuit zijn oprechtezorg over het klimaatdebat dat hij

geld vrijmaakt voor alter-natief onderzoek. Dat de

zakenman zijn nek durftuit te steken, ondankshet gepolariseerde ’kli-maat’, is bijzonder.

Doet het er nog toe? Dat isde volgende vraag. Want de

klimaattrein staat wel op derails. Nederland heeft zich vast-

gelegd in internationale afspra-ken. De onderliggende veronder-stelling, in verdragen zoals Parijs,is dat CO2 wél de draaiknop is aande wereldwijde thermostaat. Ne-derland zal en moet haar uitstootreduceren. Het klimaatakkoordvan Ed Nijpels is er een voorsteltoe.Als extra slot op de deur voerde

Urgenda een rechtszaak tegen deStaat. Onverwacht gaven zowelrechter als gerechtshof de stich-ting gelijk dat de overheid meermoet doen om burgers te bescher-men tegen klimaatverandering.Minister Wiebes (Klimaat) gaat incassatie, maar de richting is dui-delijk: CO2-reductie en snel eenbeetje.Toch is de oproep van Sandmannniet zozeer gericht aan milieu-clubs, groene ambtenaren ofHaagse politici. De zakenmanhoopt juist dat gewone Nederland-se burgers zich nog eens goedachter de oren krabben. Voor zeklimaatalarmisten zomaar op hunblauwe ogen geloven.

Edwin Timmer

ANALYSE OLIEGELD? EINDE DEBAT!

Krabt burger zich achter de oren?

AMSTERDAM • Zijn droom:een onafhankelijk weten-schappelijk klimaatinsti-tuut. „Voor dwarsden-kers. Voor mensen diekritische vragen durvenstellen. Voor een nieuwtijdperk in het klimaatde-bat.”

Als hoogleraar aan de TUDelft leidde Guus Berkhout55 jonge doctoren op. Enhonderden ingenieurs.Maar als gepensioneerdhoogleraar staat hij te pope-len voor de nieuwe weten-schappelijke uitdaging,waartoe zakenman NiekSandmann de eerste aanzetgeeft. „De stap van Sand-mann is zó belangrijk. Als deeerste ondernemer maarover de dam is.”

Ondertekening van hetmanifest leverde Berkhouten collega’s veel kritiek op.Alarmisten wilden ’de oud-jes’ het liefst de mond snoe-ren. Ze zouden klimaatont-kenners zijn.

„Dat is zo’n fout woord.Niemand van ons ontkentklimaatverandering. En nie-mand ontkent de huidigeopwarming. Maar de vraagis waardoor dat komt. He-laas ligt er een cordon sani-taire rond personen die be-twijfelen dat CO2 de domi-nante factor is.”

Complex systeem„Als geofysicus weet ik dat

de wereldtemperatuur al-tijd omhoog en omlaag be-weegt. In de middeleeuwenwas het warmer, in de gou-den eeuw kouder en sinds1850 warmt de aarde weerop. Het systeem is ontzet-tend complex. Van invloedzijn de golfstromen, het wol-kendek, waterdamp en dewarmteopname van hetaardoppervlak. Ook de zonis nooit constant. Maar vol-gens het VN-klimaatpanelIPCC is de invloed van al de-ze factoren gelijk aan nul!”Alles zou aan onze CO2-uit-stoot liggen. „Hoe durft mendat met zoveel zekerheid tebeweren?”

„Ik zeg: ’Hou op met je ur-gentie, met de rampspoed

en het doemdenken. Wemoeten dit vraagstuk nietmet angst maar met gezondverstand benaderen.” Eenwetenschappelijk instituutvergt vele miljoenen, veelmeer geld dan Sandmannnu bijdraagt. Maar met deeerste aanzet zal een studienaar misleiding rond hitte-golven worden afgerond enstart Berkhout met ’big da-ta’: jonge onderzoekers gaanklimaatdata analyseren metintelligente algoritmen.

Knappe koppenUiteindelijk hoopt Berk-

hout met zijn collega’s ge-noeg knappe koppen bij el-kaar te brengen voor breedklimaatonderzoek waarbijCO2 slechts één onderdeelis. Laat metingen nu eensvertellen wat er werkelijk

aan de hand is, is zijn plei-dooi.

„Activisten zullen we nietovertuigen, en veel politicistaan evenmin open voorhoe het écht zit. Maar wijwillen bestuurders en pu-bliek laten zien dat de grotezekerheden die nu wordenverkondigd gewoon nietkloppen.”

Al was het maar voor onzekleinkinderen. „Een groot-vader vertelde me laatst datzijn kleinzoon op het VWOeen werkstuk moest makenover het klimaat. Dus hijvroeg af en toe wat aan zijnopa. Toen hij het inleverde,zei de leraar: ’Als je het zoopschrijft, krijg je een onvol-doende’. Daarop vertelde dekleinzoon: ’Toen heb ik tochmaar opgeschreven dat CO2heel slecht is, opa’.”

’GEEN ANGST MAARGEZOND VERSTAND’Berkhout: nu antwoord op alle andere vragen

Oud-hooglaar Guus Berkhout (links) is blij dat ondernemer NiekSandmann (rechts) geld beschikbaar stelt voor onderzoek naar eenantwoord op de ’andere klimaatvragen’. FOTO ANKO STOFFELS

VastgoedmagnaatNiek Sandmannsteekt een deelvan zijn fortuin ineen nieuwe stich-

ting die onafhankelijke kli-maatstudies gaat financie-ren en stimuleren. De za-kenman uit de Quote500werd gegrepen door het kli-maatmanifest van gepensio-neerde wetenschapperswaarover deze krant publi-ceerde. „Ik geef de eersteaanzet, maar er zijn veelmeer financiers nodig.”

Over één ding wenstSandmann geen twijfel te la-ten bestaan: hij is geen kli-maatscepticus. „Ik ben al-lang bezig met de energie-transitie”, vertelt hij in zijnkantoor Villa Betty in Am-sterdam. Voor een pand van20.000 vierkante meter,met energielabel A, dat hijonder meer verhuurt aanVodafone, is een jaar gele-den een project gestart omde restwarmte van het data-centre te benutten. In Zaan-dam loopt ook een dergelijk

energiezuinig project. Maarde miljonair bekruipt eenonaangenaam gevoel als hijhet Nederlandse klimaatde-bat beluistert. Hij vindt hetveel te eenzij-dig.

„Ik ben merot geschrok-ken hoe rechters en politicions de laatste tijd richtingeen beleid duwen dat de we-reld in 2100 uiteindelijkslechts 0,0003 graad aan op-warming scheelt. En danmogen China en India ge-

woon nieuwe kolencentra-les bouwen onder het Ak-koord van Parijs. We zade-len onze burgers op met eenenorme lastenverzwaring,

maar de meeste Nederlan-ders hebben er nauwelijksbenul van. Willen we datwel?”

Een reis naar Groenlandin 2016 met zijn zeilschip DeDwinger legde de kiem voor

zijn klimaattwijfel. „Ik wildemet eigen ogen zien wat eraan de hand is. Aan de oost-kant van het eiland zag ikvijfhonderd kilometer glets-

jers van honderd meterhoog. Nul land. Aan de zuid-westkant is de opwarmingbeter te merken. Ik bezochter ook een museum, metoverblijfselen van de Vikin-gen die er rond het jaar dui-

zend woonden. Waar zij ooitlandbouw bedreven ligt nuhonderd meter gletsjer…Dus: het was er toen veel he-ter dan nu.”

Sand-mann: „Alser toensprake is ge-

weest van opwarming kanonze menselijke CO2-uit-stoot geen oorzaak zijn ge-weest. Maar dan denk ikmet mijn domme logica: watwaren de oorzaken dan wel?Als er natuurlijke redenen

waren, spelen die dan nugeen rol?” Toen hij vervol-gens las over de omstredenhockeystick-theorie, eenklimaatmodel dat de huidi-ge opwarming als uniek be-titelt en de warme middel-eeuwen verdoezelt, conclu-deerde de zakenman: „Wijworden niet goed voorge-licht. Dit is gewoon niet cor-rect.”

Te ingewikkeldTot Sandmann eind de-

cember in deze krant lasover het klimaatmanifestvan 24 professoren, inge-nieurs en andere experts.De veelal gepensioneerdewetenschappers stelden inhet artikel ’Wetenschap inplaats van emotie’ dat kli-maat veel te ingewikkeld isom het broeikasgas CO2 alsenige draaiknop te zien voorde temperatuur. Maar datgeluid, zo stelde Guus Berk-hout, emeritus hoogleraargeofysica aan de TU Delft, isnergens nog welkom. Zekerniet aan de klimaattafels.Met als risico dat we strakseen onbetaalbaar program-ma optuigen, dat aan het kli-maat nauwelijks iets wijzigt,maar ons wel veel armermaakt.

Sandmann: „Ik zei tegenmijn medewerker: zoek diepersonen voor me op!” Endus rolde vlak na oud ennieuw een brief van de za-kenman bij Berkhout op dedeurmat. Uit enkele ont-

moetingen volgde een ak-koord. Sandmann inves-teert een half miljoen euroin de nieuwe stichting Cli-mate Intelligence. Daarmeegaan Berkhout en enkelemede-oprichters lopend on-derzoek versnellen (zie bij-verhaal) en tegelijkertijdproberen ze extra financie-ring aan te trekken voor eenonafhankelijk wetenschap-pelijk instituut.

Sandmann: „Ik geef deaanzet. Maar er zijn veelmeer financiers nodig. Ei-genlijk zou ook de overheidmoeten investeren.” Nor-maal gesproken schuwt dezakenman de publiciteit.Deze keer maakt hij een uit-zondering. Juist omdat hijwil aantonen dat er achterClimate Intelligence geenduistere financiers schuil-gaan. „Ik speel open kaart.Ik wil dat dit geluid wordtgehoord door iedere burger.Verder bemoei ik me nietmet het onderzoek.”

„Het gevaar”, vreest Sand-mann, „is dat onze minimadie klimaatmaatregelenniet kunnen betalen. Maarhun wordt niks gevraagd.

De grote industrieën daar-entegen zullen hun kofferspakken. Tata Steel gaat in-eens groot investeren in In-dia in plaats van in IJmui-den. Alleen omdat sommigepolitici zo graag de nieuweAl Gore willen zijn. Ik zeg,leg dit in een referendumvoor aan alle Nederlanders:wensen wij honderd euro ofmeer per maand te spende-ren aan 0,0003 graad min-der wereldwijde opwar-ming?”

’Wij worden niet goed voorgelicht’

Een reis naar Groenland in 2016met zijn zeilschip De Dwingerlegde bij Niek Sandmann dekiem voor zijn klimaattwijfels.Hij zag aan de oostkant van heteiland vijfhonderd kilometergletsjers van honderd meterhoog. FOTO’S NIEK SANDMANN EN EPA