Download pdf - OSNOVI EKONOMIJE - fm-hn. · PDF file4 Ekonomija blagostanja Ekonomija blagostanja – proučavanje efekata alokacije resursa na ekonomsku dobrobit – izučavanje načina na koji

OSNOVI EKONOMIJE

Prof. dr Vlado G. Vukasović

Mr Mira Jovanović

2

III. PONUDA I TRAŢNJA –

TRŢIŠTA I BLAGOSTANJE

7. Potrošači, proizvođači i efikasnost trţišta

8. Primjena: trošak oporezivanja

9. Primjena: međunarodna trgovina

3

7. Potrošači, proizvođači i

efikasnost trţišta

Kupci uvijek ţele da plate manje, a prodavci uvijek

ţele da im se plati više

Kupci ţele da plate manje od iznosa koji su spremni

da plate, odbijaju da kupe po cijeni većoj od one

koju su spremni da plate, a ravnodušni su na

kupovinu po cijeni koju su spremni da plate

Prodavci ţele da naplate više od iznosa svojih

troškova, odbijaju da prodaju po cijeni niţoj od

svojih troškova, a ravnodušni su na prodaju po

cijeni u visini svojih troškova

4

Ekonomija blagostanja

Ekonomija blagostanja – proučavanje efekata alokacije resursa na ekonomsku dobrobit – izučavanje načina na koji alokacija resursa utiče na ekonomski prosperitet

Ravnoteţa ponude i traţnje na jednom trţištu

maksimizira ukupne koristi i za kupce i za prodavce

Ravnoteţna cijena (najbolja cijena) obezbjeđuje

maksimalnu ukupnu korist i za potrošača i za proizvođača

5

Potrošački višak

Spremnost da se plati – maksimalni iznos koji će

kupac platiti za jednu robu – mjera kupčevog

vrednovanja robe (mjerena kroz spremnost

da plate za tu robu) – odraţava kriva traţnje

Potrošački višak – iznos koji je kupac spreman

da plati za robu, umanjen za iznos koji je

stvarno platio (spremnost kupca da plati

minus iznos koji kupac stvarno plaća)

6

7

8

Potrošački višak – mjeri korist koju kupcima donosi

ta roba (dobrobit kupaca) – kako ga oni sami doživaljavaju

Na većini trţišta, potrošači višak je odraz

ekonomskog blagostanja potrošača

Potrošači su najbolji sudija o tome kolika je njihova

korist od robe koju kupuju (normalno je da

ekonomisti pretpostave da su kupci racionalni

kada donose odluke i da njihov izbor treba

poštovati – napr. kod zavisnika to nije slučaj)

9

10

Cijena (data krivom traţnje) za bilo koju količinu, pokazuje spremnost plaćanja marginalnog kupca – onog koji bi prvi napustio trţište, ako bi cijena bila imalo veća

Potrošački višak se moţe izračunati nalaţenjem površine ispod krive traţnje, a iznad cijene

Ukupna površina ispod krive traţnje i iznad

cijene jednaka je zbiru potrošačkih viškova svih kupaca na trţištu jedne robe ili usluge

11

12

Proizvođački višak

Trošak – vrijednost svega čega se prodavac

mora odreći da proizvede jednu robu

ProizvoĎački višak – iznos koji se prodavcu

plaća za robu minus trošak prodavca

(troškovi proizvodnje)

13

14

15

Proizvođački višak mjeri korist prodavca od

učešća na trţištu (dobrobit prodavca)

Kriva ponude odraţava trošak prodavca i mjeri

proizvođački višak

Proizvođački višak na jednom trţištu mjeri

površina ispod cijene a iznad krive ponude

16

17

Efikasnost trţišta

Ukupni višak – zbir potrošačkih i proizvođačkih

viškova – mjeri ekonomsko blagostanje

jednog društva

Potrošački višak = vrijednost za kupce – iznos

koji plaćaju kupci

Proizvođački višak = iznos koji dobijaju prodavci

– troškovi prodavaca

Ukupni višak = vrijednost za kupce – troškovi

prodavaca 18

Efikasnost – svojstvo alokacije resursa da maksimizira ukupni višak (zbir potrošačkog i proizvođačkog viška) koji ostvaruju svi članovi društva

Ako alokacija nije efikasna – neće se realizovati dio koristi od trgovine između kupaca i prodavaca, napr:

Ako prodavci ne proizvode robu po najniţim troškovima

Ako robu ne kupuju kupci koji joj pridaju najvišu vrijednost

19

20

Kreatori politike, pored efikasnoti, vode računa i o pravednosti ekonomskih rezultata

Pravednost (jednakost) – pravičnost raspodjele dobrobiti među članovima društva

U suštini, dobiti od trgovine na trţištu su kao kolač koji treba podijeliti na trţišne učesnike

Pitanje efikasnosti – da li je kolač veliki koliko je najviše moguće (pozitivna ocjena)

Pitanje jednakosti – da li je kolač podijeljen pravedno (pozitivna i normativna ocjena)

21

22

Efekti slobodnog trţišta

1. Slobnodno trţište alocira ponudu robe kupcima koji joj pridaju najveću vrijednost

2. Slobodno trţište alocira traţnju za robom prodavcima koji je mogu proizvesti uz najmanje troškove

3. Slobodno trţište proizvodi onu količinu robe koja maksimizira zbir potrošačkog i proizvođačkog viška

Rezultat ravnoteţe (slobodnog trţišta) je

efikasna alokacija resursa

23

24

Trţišna efikasnost i trţišni neuspjeh

Iako svaki kupac i prodavac na trţištu brinu samo o sopstvenim interesima “nevidljiva ruka” vodi ih sve zajedno ka ravnoteţi koja maksimizira ukupne koristi za kupce i prodavce (efikasnoj alokaciji resursa)

Pretpostavke analize:

Da je trţište savršeno konkurentno

Efekti trţišta se tiču samo kupaca i prodavaca na tom trţištu

Trţište nije efikasno u alokaciji resursa ako postoje tržišni neuspjesi, kao što su tržišna moć i eksterni učinci

25

8. Primjena: troškovi oporezivanja

Porez na jednu robu smanjuje blagostanje kupaca i

prodavaca te robe (smanjenjem ukupnog –

potrošačkog i proizvođačkog viška)

Porez povećava cijenu po kojoj plaćaju kupci, a

smanjuje cijenu koju dobijaju prodavci – kupci

manje troše, a prodavci manje proizvode

Porez na jednu robu uzrokuje suţavanje trţišta te

robe ispod optimuma – nivoa koji maksimizira

ukupn višak

Porezi čine da trţište neefikasno alocira resurse (zato što remeti podsticaje)

26

Poreski prihod = visina poreza x količina prodate robe (mjeri koristi koju vlada ostvaruje od poreza)

Gubici kupaca i prodavaca izazvani porezom premašuju prihod koji ubira vlada

Mrtvi teret – smanjenje ukupnog viška koje je rezultat neke deformacije trţišta (napr: poreza)

Mrtvi teret oporezivanja – pad ukupnog viška koji nastaje kada porez poremeti trţišni ishod

27

28

29

Porezi prouzrokuju mrtvi teret oporezivanja jer sprečavaju kupce i prodavce da ostvare dio dobitka od trgovine

Mrtvi teret oporezivanja jeste višak izgubljen zato što porez destimuliše trgovinu koja je obostrano povoljna

Kada porez podigne cijenu po kojoj plaćaju kupci, a smanji cijenu za prodavce, marginalni kupci i prodavci napuštaju tržište, tako da prodata količina opada (trţište se smanjuje)

30

31

32

Faktori mrtvog tereta oporezivanja

Elastičnost ponude i traţnje mjeri jačinu

reagovanja trţišnih učesnika na trţišne uslove

(promjenu cijene) – što je veća cjenovna

elastičnost ponude i tražnje, to je veći mrtvi

teret oporezivanja

Kada se porez povećava podsticaji slabe i mrtvi

teret oporezivanja raste. Poreski prihod prvo

raste sa visinom poreza. Na kraju, međutim,

veći porez umanjuje poreski prihod jer

smanjuje veličinu trţišta

33

34

Laferova kriva – prikazuje da poreski prihod najprije raste, a zatim opada

Ekonomija ponude – smanjivanje poreske stope sa namjerom povećanja ponude rada (niţi porezi podstiču ljude da rade, što povećava ukupno ekonomsko blagostanje, a moţda čak i poreske prihode) – (opasnost: budţetski deficit)

Ne moţe se samo na osnovu poreskih stopa izračunati koliko prihoda vlada dobija ili gubi usled promjene poreza. To takođe zavisi od toga koliko promjena poreza utiče na ponašanje ljud35i

36

37

Kada vlada nametne poreze kupcima ili

prodavcima neke robe društvo gubi dio koristi

tržišne efikasnosti

Porezi koštaju učesnike na trţištu:

Resurse tih učesnika prenose vladi

Mijenjaju podsticaje (mijenjaju ponašanje

tržišnih učesnika) i izazivaju poremećaj

tržišnog ishoda

38


Uticaj međunarodne trgovine na ekonosmsko

blagostanje: prema principu komparativne

prednosti, sve zemlje mogu imati koristi od

međunarodne trgovine, jer trgovina omogućuje

svakoj zemlji da se specijalizuje za ono u čemu

je najbolja (poglavlje 3)

Tema ovog poglavlja: kako međunarodno trţište

postiţe ove dobitke od trgovine ili kako se dobici

raspodjeljuju između različitih privrednih aktera

(ko dobija, a ko gubi; odnos dobitaka i gubitaka)

39

Svjetska cijena i komparativna prednost

Svjetska cijena – cijena robe koja preovađuje na svjetskom trţištu

Domaća cijena – odraţava oportunitetni trošak te robe

Niska domaća cijena (niţa od svjetske) – nizak trošak proizvodnje – komparativna prednost – zemlja izvoznik

Visoka domaća cijena (viša od svjetske) – visok trošak proizvodnje – druge zemlje imaju komparativnu prednost – zemlja uvoznik

40

Dobici i gubici zemlje izvoznice

Domaća cijena (manja od svjetske) raste i

izjednačava se sa svjetskom cijenom

Domaći proizvođači ostvaruju veću cijenu i

povećavaju proizvodnju

Domaći kupci plaćaju veću cijenu (svjetsku) i

smanjuju traţnju

Domaća proizvodnja = domaća traţnja + izvoz

Trgovinom se povećava ekonomsko

blagostanje nacije jer dobici proizvođača

premašuju gubitke kupaca na domaćem trţištu 41

42

43

44

Dobici i gubici zemlje uvoznice

Domaća cijena (veća od svjetske) smanjuje se i izjednačava sa svjetskom cijenom

Domaći proizvođači ostvaruju manju cijenu i smanjuju proizvodnju

Domaći kupci plaćaju manju (svjetsku) cijenu i povećavaju traţnju

Domaća traţnja = domaća proizvodnja + uvoz

Trgovinom se povećava ekonomsko blagostanje nacije jer dobici kupaca premašuju gubitke proizvođača na domaćem trţištu

Domaći proizvođači lobiraju za trgovinske restrikcije (carine, uvozne kvote)

45

46

Efekti carine

Carina – daţbina na robu proizvedenu u inostranstvu koja se prodaje na domaćem trţištu – daţbina na uvoz robe (vrsta poreza)

Mrtvi teret carine – nastaje jer carina (vrsta poreza) iskrivljuje podsticaje i alokaciju oskudnih resursa gura van optimuma:

Povećava cijenu robe koju mogu naplatiti domaći proizvođači na nivo iznad svjetske cijene – povećavaju proizvodnju

Povećavaju cijenu po kojoj robu moraju plaćati domaći kupci – smanjuju potrošnju

47

48

Cijena uvezene robe raste za iznos carinske tarife (iznad svjetske cijene)

Raste na isti iznos cijena te robe na domaćem trţištu (domaće i uvezene)

Smanjuje se količina uvoza

Raste domaća proizvodnja

Smanjuje se domaća potrošnja

Vlada ubira prihod

Smanjuju se dobici od trgovine, jer su gubici potrošača veći od dobitaka domaćih proizvođača i prihoda vlade (smanjuje se blagostanje)

49

50

Efekti uvozne kvote

Uvozna kvota – ograničenje količine jedne robe proizvedene u inostranstvu koja se moţe prodavati na domaćem trţištu – ograničenje količine uvoza

Mrtvi teret uvozne kvote – nastaje jer uvozna kvota iskrivljuje podsticaje i alokaciju oskudnih resursa gura van optimuma:

Povećava cijenu robe koju mogu naplatiti domaći proizvođači na nivo iznad svjetske cijene – povećavaju proizvodnju

Povećavaju cijenu po kojoj robu moraju plaćati domaći kupci – smanjuju potrošnju

51

Smanjuje se količina uvoza

Raste cijena te robe na domaćem trţištu

Raste domaća proizvodnja

Smanjuje se domaća potrošnja

Vlasnici dozvola ostvaruju profit kupujući po svjetskoj cijeni a prodajući po višoj, domaćoj (kada se dozvole izdaju uz naknadu taj prihod ubira drţava)

Smanjuju se dobici od trgovine, jer su gubici potrošača veći od dobitaka domaćih proizvođača i prihoda vlasnika dozvola (smanjuje se blagostanje)

52

53

Argumenti za trgovinske restrikcije

Argument o radnim mjestima

Argument o nacionalnoj bezbijednosti

Argument o mladoj industriji

Argument o nelojalnoj konkurenciji

Argument o zaštiti kao pregovaračkom adutu

54

Druge koristi od međunarodne trgovine

Povećava raznovrsnost proizvoda za

potrošače

Omogućava preduzećima da imaju niţe

troškove kroz ekonomiju obima

Trţište čini konkurentnijim

Omogućuje pojačan protok ideja (olakšava

širenje tehnologije)

55

Svjetska trgovinska organizacija (STO)

Naslijedila je GATT (Opšti sporazum o carinama i trgovini)

Osnovana je 1995. sa sjedištem u Ţenevi (Švajcarska)

Do januara 2002. ova organizacija je imala 144 zemlje članice, koje sa 97% učestvuju u svjetskoj trgovini

Funkcije STO su:

Upravlja trgovinskim sporazumima

Obezbijedi forum za pregovore

Rješava sporove koji se javljaju među zemljama članicama

56

IV. EKONOMIJA JAVNOG

SEKTORA

10. Eksterni efekti

11. Javna dobra i zajednički resursi

12. Koncept poreskog sistema

10. Eksterni efekti

Eksterni efekat (trţišni neuspjeh) – uticaj djelovanja jedne osobe na dobrobit neutralnog posmatrača bez naknada

Kada postoje eksterni efekti:

Pored interesa kupaca i prodavaca, društveni interes obuhvata i dobrobit posmatrača koji su indirektno pogođeni

Trţišna ravnoteţa nije efikasna (ne uspijeva da maksimizira ukupne koristi društva u cjelini)

Vlada reaguje (štiti interese posmatrača)

57

58

Negativni eksterni efekti

Negativni eksterni efekat – ako je efekat na

posmatrača negativan (šteti posmatraču – napr.

zagađenje ţivotne sredine)

Društveni trošak robe – privatni troškovi

proizvođača + troškovi posmatrača na koje

eksterni efekat negativno djeluje

Internalizovanje eksternog efekta – deformisanje

podsticaja tako da ljudi vode računa o

eksternim efektima svog djelovanja

(oporezivanjem, dozvolama)

59

Pozitivni eksterni efekti

Pozitivni eksterni efekat – ako je efektat na posmatrača pozitivan (koristi posmatraču – napr. obrazovanje, prelivanje tehnologije)

Društvena vrijednost robe – privatne vrijednosti kupaca + vrijednosti posmatrača na koje eksterni efekat pozitivno djeluje

Internalizovanje eksternog efekta – subvencije

Industrijska politika – drţavna intervencija sa ciljem unapređenja tehnološko intezivnih industrija (subvencije, patenti – pravo vlasništva izuma)

60

61

Privatna rešenja za eksterne efekte

Etičkim kodeksom ili društvenim sankcijama

Dobrotvorne ustanove

Oslanjanjem na sopstveni interes relevantnih strana (integracija različitih biznisa, sklapanje ugovora između zainteresovanih strana)

Kouzova teorema – privatne strane mogu samostalno riješiti problem eksternih efekata, ako bez troškova mogu pregovarati o alokaciji resursa

Transakcioni troškovi – troškovi koje snose strane u procesu dogovaranja i sprovođenja nagodbe

62

63

Drţavna politika prema eksternim efektima

Komandno-kontrolne mjere – direktno regulišu ponašanje (zahtjevi i zabrane: napr. zabrana odlaganja štetnih materija; maksimalni nivo zagađenja; usvajanje određene tehnologije)

Trţišno zasnovane mjere – obezbjeđuju podsticaje tako da privatni donosioci odluka izaberu da sami riješe problem

Piguov porez – uvodi se radi korekcije uticaja negativnog eksternog efekta (drţavi donosi prihod i povećava ekonomsku efikasnost)

Dozvole za zagađivanje

Subvencije – za aktivnosti koje imaju pozitivne eksterne efekte

64


Kada su dobra dostupna bez plaćanja, ne djeluju ekonomske sile koje alociraju resurse u ekonomiji – tu se javlja drţava da poboljša trţišni ishod

Isključivost – svojstvo robe po kojem se neka

osoba moţe spriječiti da koristi tu robu

Rivalstvo – svojstvo robe po kojem korišćenje te

robe od strane jedne osobe umanjuje njeno korišćenje od strane drugih ljudi

65

66

Različite vrste dobara

Privatna dobra – roba koja ima svojstva i isključivosti i rivalstva (odjeća)

Javna dobra – roba koja nema svojstva ni isključivosti ni rivalstva (svetionik)

Zajednički resursi – roba koja ima svojstvo rivalstva, ali ne i isključivosti (ţivotna sredina)

Prirodni monopoli – kada je jedno dobro isključivo ali ne i rivalsko (zaštita od poţara)

Da li je dobro isključivo – mogu li se ljudi spriječiti da ga koriste?

Da li je dobro rivalsko – ako jedna osoba koriti dobro, da li to umanjuje mogućnost drugih osoba da ga koristi?

67

68

Javna dobra

Javna dobra pruža država – zato što javna dobra nisu isključiva, problem “besplatnog korisnika” sprečava privatno trţište da ih nudi

Besplatni korisnik – osoba koja dobija benifite neke robe, ali izbjegava da to plati

Javno dobro:

Koristi veliki broj korisnika

Nijednog nije moguće spiječiti da koristi to javno dobro

69

Vlada, ako zaključi da su ukupne koristi veće od troškova, moţe da obezbijedi javno dobro i da ga plati iz poreskog prihoda (čineći svakog zadovoljnim)

Analiza troškova i koristi (cost-benefit analiza) – proučavanje kojim se upoređuju troškovi i koristi koje ima društvo od obezbjeđivanja nekog javnog dobra

Analize troškova i koristi javnih projekata su (grube) procjene (zbog nepostojanja cjenovnih signala)

70

Najvaţnija javna dobra:

Nacionalna odbrana – jedno od najskupljih javnih dobara

Bazična istraživanja – opšte znanje je javno dobro, besplatno i dostupno svima, napr. matematička teorema – (specifično tehnološko znanje se zaštićuje patentom)

Borba protiv siromaštva – razni vidovi socijalne pomoći – siromašni su u boljoj poziciji, a ostali građani ţive u društvu sa manje siromaštva

71

Zajednički resursi

Zajednički resursi:

Nisu isključivi: besplatno su dostupni svakom ko ţeli da ih koristi

Jesu rivalski: korišćenje zajedničkog resursa od strane jedne osobe umanjuje mogućnost druge osobe da ga koristi

Tragedija zajedničkog – privatni donosioci odluka pretjerano koriste zajednički resurs (više nego što je poţeljno sa stanovišta društva kao cjeline)

72

Pošto se ljudima ne naplaćuje korišćenje zajedničkih resursa, oni imaju tendenciju da ih koriste pretjerano

Tragedija zajedničkog nastaje zbog različitosti društvenih i privatnih podsticaja (eksternog efekta)

“O onome što je svima zajedničko vodi se najmanje brige, jer svako više poštuje ono što je samo njegovo, nego ono što posjeduje zajedno s drugima”

Aristotel

73

Najvaţniji zajednički resursi – država nastoji da ograniči (smanji) korišćenje zajedničkih resursa:

Čist vazduh i voda – degradacija ţivotne sredine je savremena tragedija zajedničkog (regulativa, Piguovi porezi)

Zagušeni putevi – karakteristično posebno u vrijeme “špiceva” – (putarina, veća u špicu)

Ribe, kitovi i ostali svijet divljine – okean ostaje jedan od najslabije regulisanih zajedničkih resursa – (dozvole za lov i ribolov, ograničenje sezone lova i ribolova, vraćanje sitne ribe u more, ograničenje broja ţivotinja koje se mogu uloviti)

74

Značaj svojinskih prava

Suština problema – trţište ne uspijeva da efikasno alocira resurse, jer svojinska prava nijesu uspostavljena – neka vrijedna stvar nema vlasnika sa zakonskim ovlašćenjem da je kontroliše – odsustvo svojinskih prava prouzrokuje trţišni neuspjeh (smanjeno ekonomsko blagostanje)

Drţava moţe:

Definisati svojinska prava (dozvole)

Regulisati ponašanje pojedinaca (zabrane)

Vlada moţe ponuditi dobro koje trţište nije u stanju da ponudi

75


Porezi su neizbježni – zato što građani od drţave očekuju da poveća ekonomsko blagostanje:

Neutrališe eksterne efekte (zagađivanje)

Obezbjeđuje javno dobro (zdravstvo)

Reguliše korišćenje javnih resursa (ribolov)

Budžetski suficit – višak drţavnih prihoda u

odnosu na drţavne rashode

Budžetski deficit – manjak drţavnih prihoda u odnosu na drţavne rashode

Cilj poreskog sistema je prikupljanje prihoda za

drţavu

Kod koncipiranja poreskog sistema, kreatori

politike imaju dva najvaţnija cilja (često

suprostavljena):

Efikasnost

Pravičnost

Sporovi oko poreskog sistema često se odnose

na različito gledanje na teţinu ovih ciljeva 76

Porezi i efikasnost

Jedan poreski sistem je efikasniji od drugog ako ubira isti iznos poreskih prihoda uz manje troškove po poreske obveznike (mrtvi teret oporezivanja i administrativne troškove)

Troškovi poreza poreskih obveznika:

Plaćanje poreza poreskog obveznika drţavi

Mrtvi teret oporezivanja – javlja se kada porezi poremete odluke (ponašanje) koje ljudi donose

Administrativni troškovi – koje snose poreski obveznici u poštovanju poreskih zakona

77

78

Prosječna poreska stopa – ukupni plaćeni porez

podijeljen ukupnim dohotkom

Marginalna poreska stopa – dodatni porez koji

se plaća na dodatni € dohotka

Paušalni porez – porez koji svako plaća u istom

iznosu – to je najefiksni mogući porez (porez

ne iskrivljuje podsticaje i tako ne izaziva mrtvi

teret oporezivanja)

79

Porezi i pravednost

Pravednost poreskog sistema se tiče pitanja: da li je poresko opterećenje pravedno raspoređeno?

Princip koristi – pravedno je da ljudi plaćaju

poreze na osnovu koristi koje imaju od usluga drţave

Princip platežne sposobnosti – pravedno je da ljudi plaćaju poreze na osnovu svoje sposobnosti da podnesu finansijsko oprerećenje

80

Vertikalna pravednost – poreski obveznici s većom sposobnošću plaćanja poreza treba da plaćaju veće iznose

Proporcionalni porez – svi poreski obveznici plaćaju isti procenat svog dohotka

Regresivni porez – poreski obveznici s visokom dohotkom plaćaju manji procenat dohotka, iako plaćaju veći iznos

Progresivni porez – poreski obveznici s većim dohotkom plaćaju veći procenat svog dohotka

Horizontalna pravednost – poreski obveznici sa sličnom sposobnošću plaćanja poreza treba da plaćaju isti iznos

81

Poreska incidenca i poreska pravednost

Poreska incidenca – raspodjela poreskog opterećenja ne poklapa se s raspodjelom poreske obaveze

Ko snosi poresko opterećenje? – centralno je pitanje za procjenu poreske pravednosti

Indirektni uticaji poreza – uticaji na ljude koji direktno ne plaćaju porez (nisu poreski obveznici)

Teorija ljepljive trake poreske incidence – teret poreza ostaje na poreskom obvezniku

82

Pripremna pitanja za II kolokvijum

1. Ekonomija blagostanja

2. Potrošački višak i spremnost da se plati

3. Proizvođački višak i trošak

4. Ukupni višak

5. Efikasnost i pravednost

6. Efekti slobodnog trţišta

7. Trţišni neuspjesi

8. Poreski prihod

9. Mrtvi teret i mrtvi teret oporezivanja 10. Elastičnost kao faktor mrtvog tereta

oporezivanja

83


11. Laferova kriva

12. Ekonomija ponude

13. Svjetska i domaća cijena

14. Dobici i gubici zemlje izvoznice

15. Dobici i gubici zemlje uvoznice

16. Carina

17. Mrtvi teret carine

18. Uvozna kvota

19. Mrtvi teret uvozne kvote

20. Argumenti za trgovinske restrikcije

84


21. Koristi od međunarodne trgovine

22. Svjetska trgovinska organizacija

23. Eksterni efekat 24. Negativni eksterni efekat, društveni trošak

robe, i internalizovanje eksternog efekta

25. Pozitivni eksterni efekat, društvena vrijednost robe, i internalizovanje eksternog efekta

26. Industrijska politika

27. Privatna rešenja za eksterne efekte

28. Kouzova teorema i transakcioni troškovi

29. Drţavna politika prema eksternim efektima

30. Isključivost i rivalstvo

85


31. Vrste dobara

32. Javna dobra i besplatni korisnik

33. Analiza troškova i koristi, i najvaţnija javna dobra

34. Zajednički resursi i tragedija zajedničkog

35. Najvaţniji zajednički resursi

36. Značaj svojinskih prava

37. Budţetski suvicit i budţetski deficit

38. Efikasnost poreskog sistema

39. Pravednost poreskog sistema

40. Poreska incidenca i teorija ljepljive trake poreske

incidence

86

Teme za seminarske radove

1. Potrošači, proizvođači i efikasnost trţišta

2. Primjena: trošak oporezivanja


4. Eksterni efekti



Napomena: ove teme se izlaţu na vjeţbama

sledećeg (trećeg) bloka predavanja. Tema se

bira u dogovoru sa predmetnim profesorom i

asistentom na predmetu!

87

HVALA NA PAŢNJI!