Treści kształcenia i liczba godzin o Definicja ekonomii, mikro – i makroekonomia – wstęp. Historia nazwy,
współczesne ujęcie przedmiotu ekonomia (1 h c.)
o Główne problemy ekonomii. Potrzeby, zasoby i zdolności wytwórcze społeczeństwa. Dylematy dobrobytu ekonomicznego i społecznego (1h c.)
o Rola ekonomiczna państwa. Interes publiczny, a interes prywatny. Państwo a kapitał ludzki. (1 h c.)
o Podmioty gospodarki rynkowej – gospodarstwa domowe i rolne, przedsiębiorstwa, instytucje państwowe (1 h c. )
o Zachowania konsumenta na rynku dóbr i usług. Czynniki kształtujące popyt, zależność między popytem, a ceną. Wpływ ceny na podaż. Funkcje ceny w gospodarce rynkowej. Elastyczność dochodowa. (2 h c.)
o Konsument: krzywa obojętności konsumenta, równowaga konsumenta. Optymalizacja czasu pracy i czasu wolnego. (1h c.)
o Zachowania konsumenta (1h c.)
o Rynek i jego rodzaje. Podstawowe funkcje rynku. Rynek monopolu pełnego, rynek konkurencji monopolistycznej, rynek oligopolu klasycznego ( 2h c.) kolokwium
o Istota i funkcje przedsiębiorstwa. Czynniki rozwoju przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa sektora państwowego i prywatnego – omówienie zagadnień (2h c.)
o Dochód narodowy. Produkt krajowy brutto. Metody liczenia krajowego produktu brutto i dochodu narodowego (1h c.)
o Pieniądz – ewolucja i funkcje. Czynniki wpływające na popyt i podaż pieniądza ( 1h c.)
o Handel zagraniczny- historia i teraźniejszość. (2 h c.)
1
Warunki zaliczenia przedmiotu
Składowe oceny:
• Kolokwium na 5 zajęciach (50%) + praca pisemna
(prezentacja) – (50%)
lub
• Test końcowy (100%)
Literatura podstawowa:
• Kaczorowski P., Krajewski P., Mackiewicz M.,
Piwowarski R., Podstawy ekonomii matematycznej,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009
• Czarny B., Podstawy ekonomii, Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011,
• Samuelson P., Nordhaus W., Ekonomia, Dom
Wydawniczy Rebis, Warszawa 2012 2
Literatura uzupełniająca:
• Mierzejewska – Majcherek, Podstawy ekonomii,
Difin, 2009
• Kaczorowski P., Krajewski P., Mackiewicz M.,
Piwowarski R., Podstawy ekonomii matematycznej,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009
• Nasiłowski M. System rynkowy, Key Text, Warszawa
2007
• Sztaba S., Ekonomia od A do Z, red. naukowa WAiP,
Warszawa 2007
3
Historia
• Historyk Ksenofont napisał dzieło pod tytułem Oikonomikos, czyli Gospodarz(stąd pochodzi słowo "ekonomista"). Dzieło Ksenofonta jest przede wszystkim podręcznikiem zarządzania gospodarstwem domowym lub państwem - miastem (w tym wypadku Atenami). Zawiera, oprócz praktycznych porad dotyczących dysponowania majątkiem, garść przemyśleń ekonomicznych. Już na samym początku Ksenofont wkłada w usta swojego mistrza, Sokratesa, stwierdzenie, że zarządzanie własnością wymaga wiedzy, podobnie jak medycyna, kowalstwo czy stolarstwo. Czyli zarządzanie jest rzemiosłem.
4
• Arystoteles w Etyce Nikomachejskiej.
Wyjaśniał fenomen handlu, jako procesu, w którym
ludzie wzajemnie zaspokajają swoje potrzeby.
Podobnie jak Ksenofont doradzaj, w jaki sposób
prawidłowo zarządzać domem i, w dziele pod
tytułem Polityka, państwem. Był zwolennikiem
własności prywatnej i przeciwnikiem
oprocentowanych pożyczek
Historia cd.
5
Historia - starożytność
7
• Św Augustyn (354 – 430) – twierdził że
istnieją dwa rodzaje społeczności,
wchodzących w skład państw o
różnym charakterze („Państwo
Boże”): państwo boże i państwo
ziemskie. Był autorem koncepcji
państwa ustanawiająca je jako
rzecz wspólną, mająca się troszczyć
o dobro wszystkich obywateli.
Praca nie jest tylko obowiązkiem, ale
także działaniem na chwałę Boga,
zbliża do Boga – nobilitacja ludzkiej
pracy (rolnictwo, rzemiosło). Handel
postrzegał jako niegodny człowieka.
6
Historia - starożytność
8
• Św Benedykt z Nursji (480 – 547) –
ora et labora (módl się i pracuj)
dewiza św. Benedykta, założyciela
najstarszego katolickiego zakonu
mniszego.
7
Historia - średniowiecze
9
• Poglądy o charakterze wartościującym
• Duża rola tradycji (prawo zwyczajowe) i religii
• Teologia – rola nadrzędna wobec innych obszarów
poznania i wiedzy
• Scholastyka (teologia + filozofia + etyka ) i
kanonistyka
• Hierarchia zawodów
• Praca jako obowiązek
• Rola cechów i gildii: jakość i ograniczanie swobody
aktywności ekonomicznej (partacze)
• Pieniądz: środek wymiany i brak akceptacji
procentu
• Oderwanie od świata doczesnego zbliża do Boga 8
Historia - średniowiecze
10
• Mikołaj Kopernik (1473-1543):
• „Traktat o biciu monety”: o Teoria pieniądza: „Jeśli w obiegu są dwie monety o jednakowym
nominale lecz o różnej zawartości kruszcu, to pieniądz lepszy odpływa z
obiegu (tezauryzowany), a pozostaje tylko ten gorszy powodując
drożyznę i wzrost cen” – prawo Kopernika Greshama
o Zdefiniował trzy funkcje pieniądza:
• Miernik wartości
• Środek obiegu (cyrkulacja)
• Tezauryzacja (akumulacja, oszczędzanie)
9
Historia - odrodzenie MERKANTYLIZM • Odkrycia geograficzne
• Rozwój państw narodowych o scentralizowanej władzy
• Zmiany w sferze religii: o Podział na władzę religijną i świecką
„Co Bogu –boskie, co cesarzowi –cesarskie” o Protestantyzm –pochwała pracy i bogacenia się
• Poglądy nomotetyczne - poszukiwanie ogólnych, uniwersalnych praw rządzących społecznym funkcjonowaniem jednostek
• Bogactwo = zgromadzone zasoby kruszcu • Dobre to, co służy powiększaniu bogactwa
• Eksport i import (z wyjątkami: surowce) o protekcjonizm handlowy o monopole
o interwencja państwa
o Związek między podażą pieniądza a poziomem cen • Próba odejścia od pieniądza kruszcowego na rzecz
papierowego
• Przedstawiciele: Jean Bodin (1530-1596), John Law (1671-1729) 10
Historia - oświecenie LIBERALIZM
• Anglia XVII/XVIII wiek; zaprzeczenie poglądów
• Merkantylistów; pochwała gospodarki liberalnej
• Bogactwo: coś więcej niż kruszec, wynika z działalności ekonomicznej
• Początek dyskusji o bilansie handlowym i bilansie płatniczym
• Państwo nie musi interweniować dla zapewnienia równowagi w bilansie płatniczym
• Przedstawiciele: o William Petty(1623-1687)
o DudleyNorth(1641-1691)
o David Hume (1711-1776)
11
• Myślą przewodnią dzieła Adama Smitha jest
dochód społeczny.
• "Roczna praca każdego narodu jest funduszem,
który zaopatruje go we wszystkie rzeczy konieczne
i przydatne w życiu, jakie ten naród rocznie
konsumuje, a które stanowią bądź bezpośredni
wytwór jego pracy, bądź też to, co nabywa za
ten wytwór od innych narodów" - takim zdaniem,
bardzo podobnym do współczesnych definicji PKB
rozpoczyna się Bogactwo narodów. Smith opisuje,
w jaki sposób powstają bogactwa, jakie są i jak
działają czynniki produkcji, jaki wpływ na
zamożność kraju ma polityka jego władców i
poglądy uczonych na gospodarkę.
Historia cd.
12
Historia – ekonomia klasyczna Adam Smith
• Mechanizm gospodarczy: bogactwo–suma wszystkich
konsumowanych przez dane społeczeństwo dóbr, niewidzialna ręka
(rynku?), motyw zysku - podstawowy motyw działalności w
gospodarce, zalety podziału pracy
• Polityka gospodarcza: liberalizm gospodarczy, państwo –funkcja
stróża nocnego,
• Kształtowanie się wartości i cen:
o wartość: użytkowa, wymienna (dogmat Smith’a)
o problem płac (robotnicy a właściciele środków produkcji)
o prawo akumulacji
o prawo populacji
wzrost inwestycji => wzrost płac => wzrost liczby robotników => spadek
płac (ale nie do punktu wyjścia)
• Podział pracy: produkcyjna , nieprodukcyjna
• Podział kapitału: trwały, obrotowy
• Pierwowzór prawa popytu i podaży 13
Historia – ekonomia klasyczna
15
David Ricardo
• „Zasady ekonomii politycznej”
o ekonomia polityczna – ekonomia społeczna
o społeczeństwo –grupy o przynajmniej częściowo sprzecznych
interesach: jedynym źródłem bogactwa jest praca, zysk –
właściciel przejmuje część tego, co wytworzyli inni, zysk źródłem
akumulacji, akumulacja źródłem inwestycji, inwestycje źródłem
dalszego rozwoju
• żelazne prawo płac – płace robotników zbliżone do minimum
egzystencji
• renta różniczkowa – nadzwyczajna korzyść wynikająca z różnicy w
naturalnych warunkach gospodarowania
• teoria kosztów komparatywnych
• teoria handlu zagranicznego
• problem wymiany w handlu międzynarodowym i specjalizacji
• Ekwiwalencja Ricardiańska – zakłada, że nieważne czy rząd finansuje
swoje wydatki za pomocą długu czy podwyżki podatków, ponieważ
zagregowany popyt w gospodarce pozostanie i tak na
niezmienionym poziomie
14
Definicje
• Ekonomia (Rekowski) - nauka badająca, w jaki sposób ludzie (pojedynczo lub w zorganizowanych zespołach) wykorzystują zasoby będące w ich dyspozycji w celu zaspokojenia różnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych.
• Ekonomia (Begg) – nauka badająca, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym, co, jak i dla kogo wytwarzać.
• Ekonomia (Czarny) jest nauką gromadzącą i porządkującą wiedzę o gospodarowaniu.
• Ekonomia (McKenzy) – nauka o gospodarowaniu dobrami rzadkimi.
• Ekonomia (Milewski) – nauka o procesach gospodarczych, tzn. procesach produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji środków zaspokajania potrzeb ludzkich.
• Ekonomia jest nauką, która odnosi się przede wszystkim do sposobów tworzenia bogactwa, dochodu, poprawy standardu życia, produkcji i dystrybucji dóbr i usług –wszystkiego, co ma na celu poprawę naszego życiowego losu (Skousen: Economic Logic, 2000; za Kwaśnicki, 2001).
16
Główne działy ekonomii:
o mikroekonomia
Bada poszczególne elementy tworzące gospodarkę, takie jak: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, sektory i gałęzie (branże) gospodarki, rynki określonych produktów i usług itd.
o makroekonomia Zajmuje się analizą gospodarki jako całości. Bada m. in.
czynniki wpływające na poziom i zmiany takich wielkości ekonomicznych, jak np. globalna (łączna) produkcja i konsumpcja w danej gospodarce, globalna podaż produktów i usług, globalny popyt na nie, ogólny (średni) poziom ich cen, globalne zatrudnienie i inwestycje, dochody i wydatki budżetu państwa itd.
17
Ekonomia pozytywna i normatywna
19
• Ekonomia pozytywna zajmuje się obiektywnym,
naukowym objaśnieniem zasad funkcjonowania
gospodarki. Celem ekonomii pozytywnej jest
wyjaśnienie, w jaki sposób społeczeństwo
gospodarujące podejmuje decyzje dotyczące
konsumpcji, produkcji i wymiany dóbr. Służy to
dwojakim celom: o dlaczego gospodarka działa tak, jak działa,
o stworzenie podstaw do przewidywań reakcji gospodarki na zmianę
warunków działania.
• Ekonomia normatywna istotnie różni się od
pozytywnej, przede wszystkim dostarcza zaleceń i
rekomendacji opartych na subiektywnych sądach
wartościujących.
18
Potrzeby (wg. Maslowa)
19
Zasoby
o Zasoby obejmują: • zasoby ludzkie (wraz z wiedzą i praktycznymi umiejętnościami );
• zasoby naturalne (np. ziemia wraz z wszelkimi znajdującymi się w niej bogactwami , woda, powietrze);
• zasoby będące wynikiem wcześniejszej działalności człowieka (np. przetworzone półfabrykaty, narzędzia, maszyny i urządzenia, budynki i hale fabryczne żywność, odzież, mieszkania, środki transportu, środki finansowe).
20
Dobrobyt ekonomiczny
• Dobrobyt ekonomiczny jest pojęciem, które wyraża
relacje między ekonomią a społecznością; między
aktywnością produkującą bogactwo a jego
wykorzystaniem. Efektem ekonomii jest z jednej
strony powiększanie bogactwa, a z drugiej −
dystrybucja tego bogactwa pomiędzy pojedyncze
osoby, które tworzą daną społeczność.
Dobrobyt społeczny
• Termin ten jest standardowo wykorzystywany w
dobrobycie ekonomicznym i wskazuje etyczną
wartość lub „dobroć” stanów interesów całej
społeczności.
(A.Sen – 1991)
21
Ekonomia pozytywna i normatywna
• Ekonomia pozytywna – zajmuje się obiektywnym, naukowym objaśnieniem zasad funkcjonowania gospodarki.
(wyjaśnia w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące podejmuje decyzje dotyczące konsumpcji, produkcji i wymiany dóbr. )
• Ekonomia normatywna – formułuje zlecenia dotyczące tego, co powinno się czynić w gospodarce.
(tworzy polecenia, wdrożenie których jest niezbędne dla zmiany przeszłych okoliczności w gospodarce narodowej.)
22
Recommended
