Portfolio van januari 2014 tot augustus 2015Kenniscentrum Creating 010

We’reCreating 010

Portfolio van januari 2014 tot augustus 2015Kenniscentrum Creating 010

06 Inleiding Rutten & Cramer

In het Nederlandse debat over creatieve industrie en cultuur komt de verbondenheid van kunst, design, media en tech-nologie de laatste jaren pregnant naar voren. Creating 010 bestaat juist vanwege de productieve combinatie van al deze velden. Het is een van de vijf kenniscentra van Hoge-school Rotterdam, naast Zorginnovatie, Duurzame Haven-stad, Talentontwikkeling en Innovatief Ondernemerschap. Binnen Creating 010 doen we praktijkgericht onderzoek gericht op de creatieve industrie, in het bijzonder design, media-ICT en kunsten, met als doel nieuwe impulsen te geven aan het onderwijs van onze Hogeschool. Hiervoor werken we vooral samen met het Instituut voor Communi-catie, Media en Informatietechnologie (CMI) en de Willem de Kooning Academie (WdKA).

Onze lectoren vormen met docentonderzoekers de ruggen-graat van het Kenniscentrum. Samen doen ze onderzoek naar de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van commu-nicatie, technologie, cultuur en design én zorgen ervoor dat deze kennis in het onderwijs landt. Daarmee leveren ze ook een bijdrage aan kennisontwikkeling in vak en wetenschap en aan de ontwikkeling van de creatieve sector in én buiten Rotterdam.

Steeds vaker laten we zien dat creatieve professionals en bedrijven een cruciale rol spelen in nieuwe ontwikkelingen in de samenleving en kunnen helpen bedrijven en organi-saties te vernieuwen. De creatieve industrie functioneert als vliegwiel voor allerlei vormen van innovatie. Daarom werken we graag en vaak in netwerken, binnen Hogeschool Rotterdam en daarbuiten, in stad, land en internationaal, met overheid, bedrijfsleven en non-profits en met andere kennisinstellingen.

08 Inleiding07 Inleiding Rutten & Cramer

Met deze publicatie laten we zien wat we in de periode van januari 2014 tot en met eind juli 2015 hebben gedaan. Aller-eerst geven we een indruk hoe Creating 010 actief is in het onderwijs van Hogeschool Rotterdam, door - in afstemming met de onderwijsinstituten - onderwijs te ontwikkelen en te verzorgen én door het ontwikkelen van kennis, tools en werk-methodes die ingezet worden voor het opleiden van goed toegeruste, kritisch reflecterende professionals. Daarna laten we een aantal onderzoeksprojecten zien die een goede indruk geven van onze thema’s, werkwijze en resultaten. Vervolgens belichten we een bijzonder aspect van onze portfolio: events. We geloven sterk in de kracht van ontmoeting, uitwisseling en samenwerking. Daarom organiseert Creating 010 jaarlijks een aantal evenementen die dienen voor het delen van kennis en tegelijkertijd ook het creëren ervan – bijvoorbeeld door het concreet maken van nieuwe diensten en concepten. Vervol-gens komt de wijze waarop we vorm geven aan onze bijdrage aan vak en wetenschap aan de orde. We belichten enkele van onze eigen publicaties en laten zien hoe we bijdragen leveren aan de ontwikkeling van vak en wetenschap door publicaties in journals, proceedings en in boeken. Het laatste hoofdstuk geeft een indruk van de wijze waarop onze experts in het openbare debat, vaak op verzoek van derde partijen, de schijnwerpers opzoeken en op die wijze de ontwikkelde kennis en inzichten concreet maken voor een publiek.

We danken iedereen die het voor ons mogelijk maak om dit mooie werk te verrichten en maken u graag onderdeel van ons (net)werk.

Florian Cramer (programmadirecteur Creating 010 t/m 31 maart 2015)Paul Rutten (programmadirecteur Creating 010 vanaf 1 april 2015)

1009 InhoudsopgaveInhoudsopgave

Inleiding

1 Onderwijs Inleiding Politics of CraftMaking for Professionals HP CMI & Studium Generale Stadslab Minor Critical Studies Overige projecten

2 OnderzoekInleiding CyberDewRetailinnovatie RotterdamWdKA maakt het verschilSerious Gaming RotterdamPredictive analysis Dutch fashion Hybrid Publishing Toolkit Overige projecten

Are you Creating 010?

3 Events Inleiding GovJam 2014, 2015IoTdag 2014, 2015No Humans InvolvedOff the Press The Laugther of Things

5

1214151719212325

28303134353839424345

50

52545657606163

Inhouds-opgave

4 Publicaties InleidingFrom Print to E-booksKracht van VerbeeldingA stake in the Unknown Participatory Prototyping Research Skills As If Time Could Talk Sociable Smart Cities Onderzoeken en ontwerpen De creatieve economieWhat is Post-Digital? 5 In de spotlightInleidingBig DataPost Digital3D Printen & Open DesignToekomst van het warenhuisNew Business Models

Bijlagen Medewerkers Literatuurlijst

6466676972 73 74757677 78 79

80828384858687

8890 91

Onderwijs

14 Onderwijs Inleiding

Een van de belangrijkste redenen waarom er binnen Hogeschool Rotterdam onderzoek wordt verricht is verbeteren van het onderwijs. Daartoe ontwikkelt Crea-ting 010 nieuwe kennis, meestal samen met docenten en studenten. Ook zijn onze lectoren en medewerkers actief in het curriculum. Ze werken meestal binnen bachelor opleidingen, maar soms ook in de masters. Daarbij dragen ze niet alleen thematisch bij aan vernieuwing van het onderwijs, maar ook aan de gebruikte methoden voor kennisontwikkeling bij aankomende professionals. Hierna volgt een aantal treffende voorbeelden van hoe Creating 010 bijdraagt aan de opleiding van hoogwaardige crea-tieve professionals door het onderwijsinstituut Commu-nicatie, Media en Informatietechnologie, bij de Willem de Kooning Academie, Communicatie en het Piet Zwart Instituut.

Creating 010 introduceert actuele thema’s en nieuwe methoden in het onderwijs

van Politics of Craft tot Curriculumcommissie WdKA

1615 Onderwijs Politics of Craft

Instituut: WdKA en Piet Zwart Instituut | Medewerker: Florian Cramer | Looptijd: maart – juni 2015 | Partners: V2_ Institute for the Unstable Media

Politics of Craft was een drie maanden durend thematisch project voor de internationale groep van eerstejaars studenten van de Master Media Design & Communication van het Piet Zwart Instituut. Het project werd bedacht en begeleid door lector Florian Cramer. Het Piet Zwart Instituut herbergt de masteropleidingen van de Willem de Kooning Academie.

In dit project onderzochten de master-studenten de huidige renaissance van ambacht en ambachtelijkheid in design en alledaagse cultuur, onder meer naar aanleiding van de ideeën van de socioloog Richard Sennett. Daarbij bestudeerden ze de tekst News from Nowhere van William Morris, de medeoprichter van de Engelse Arts and Crafts-beweging in de 19e eeuw. In deze opvallend actuele tekst bekritiseert Morris het proces van globalisering dat zowel producten als producenten uniform en uitwisselbaar maakt. Het project werd afgesloten met een meerdaagse expositie bij het Rotterdamse V2_ Institute for the Unstable Media.

De elf door de studenten vervaardigde media-installaties die in V2_ werden tentoongesteld, refereerden allemaal aan de ideeën van Morris. Op een losse, experi-mentele manier gaven ze vorm aan geac-tualiseerde toepassingen van zijn kritiek. Twee studenten gaven dit project een vervolg in hun afstudeerproject. Aan de expositie was een programma met lezingen en discussies verbonden.

→ http://crea010.com/1iiMQvU→ http://crea010.com/1muPS27

Politics of Craft

ResultaatVeertien studenten van de Master Media Design & Communication van het Piet Zwart Instituut namen deel aan een thematisch project dat de actuele opleving in ambacht binnen actueel design onderzocht. Het resulteerde onder meer in een expositie bij V2_ en een lezingenreeks.

18 Onderwijs17 Making for Professionals

Instituut: CMI | Looptijd: september 2014 – februari 2015 | Medewerkers: Leo Remijn, Peter van Waart, Justien Marseille, Eva Visser, Manon Mostert-Van der Sar en Peter Troxler | Partners: Gemeente Rotterdam

Making forProfessionalsDe democratisering van design- technologie en de toenemende perso-nalisatie van productiemethoden zorgen voor snelle veranderingen in de ontwikkeling en de toegankelijk-heid van technieken, goederen en diensten. Het doel van deze cursus was vierdejaars (honours)studenten te leren, met gebruikmaking van technieken uit ‘digital manufacturing’, nieuwe ideeën en toepassingen voor hun eigen vakgebied en voor gebrui-kers te ontwikkelen.

De inzet van nieuwe technologieën als hulpmiddel voor de dagelijkse beroeps-praktijk stond centraal. Studenten van verschillende studierichtingen werden daarom aangemoedigd en in staat gesteld moderne technologie te gebruiken voor hun ideeën, deze toe te passen in de alledaagse werkelijkheid en prototypes te testen en daarna te verbeteren.

De studenten werkten voor deze Minor+ vanuit een locatie in de Middellandstraat in Rotterdam West, die in samenwerking met de Gemeente Rotterdam ter beschikking kwam. Daar werd een smart Pop-up store ingericht, waar mensen uit de wijk konden samenkomen en met studenten aan de slag gingen. De studenten ontwikkelden en realiseerden onder meer een smart voetbaltafel, een interactieve knuffelbeer, een interactief stoepbord, de (eerste) wijk3d-printer en een participatiekit voor het delen van data.

ResultaatAan de Minor+ Making for Profes-sionals namen studenten van verschillende opleidingen binnen Hogeschool Rotterdam deel: Communicatie en Multimedia Design, Communicatie Digitale Media, Mediatechnologie, Civiele Techniek en Gezondheidszorg-technologie. Ze ontwikkelden in samenwerking met buurtbewoners geavanceerde toepassingen voor het leven van alledag.

2019 Onderwijs HP@CMI – Studium Generale

HP@CMI en Studium Generale CMI

Instituut: CMI | Looptijd: september 2014 – augustus 2015 | Medewerkers: Eva Visser, Justien Marseille, Paul Rutten, Peter Troxler, Jan Kroon, Peter van Waart, Leo Remijn, Komala Mazerant-Dubois en René Slootweg

Het honoursprogramma biedt excellente studenten extra uitdagingen en ondersteunt hen bij het ontwikkelen van de bijzondere competenties en skills die passen bij het profiel van een geavanceerde en innovatieve profes-sional. Het programma bestond uit persoonlijke coaching, het bijwonen van Studium Generale-lezingen (dit maal over paradigm shifts) en intensief cursorisch onderwijs (close readings).

Alle deelnemers kregen maandelijks één op één begeleiding door een van de hoofddocenten die hen adviseerde over hun specifieke ontwikkelingstraject en ondersteunde bij het ontwerpen van hun afstudeerproject.

Binnen het Studium Generale programma werden de volgende voordrachten aangeboden:

→ Peter Troxler, Lector Revolutie in de Maakindustrie: Anomaly, Crisis, Revolution;

→ Paul Rutten, Lector Creative Busi-ness: Vormen wij de Media of vormen de Media ons?;

→ Peter van Waart, hoofddocent CMD: Het Internet van Dwingen: Wat het Internet of Things ons laat denken en doen;

→ Jan Kroon, hoofddocent Informatica:

We are all in this Together. De overgang naar de sharing economy en rol van ICT.

Na iedere lezing was er een close reading-sessie, waarin de spreker samen met de studenten een tekst besprak die bij de lezing aansloot. Tijdens het laatste semester maakten de honoursstuden-ten gezamenlijk een publicatie over de meerwaarde van het programma voor hun persoonlijke en professionele ontwik-keling. In dit eMagazine werden onder andere de beste essays van studenten opgenomen.

ResultaatAchttien studenten Commu-nicatie, Media en Informatie-technologie namen deel aan het honoursprogramma CMI en maakten als onderdeel daarvan een eMagazine met hun belang-rijkste bevindingen tijdens de cursus. De Studium Generale- lezingen bedienden, naast de deelnemers aan het programma, een groot publiek van studenten en docenten van verschillende opleidingen.

→ http://crea010.com/1UZMgUM

2221 Onderwijs Stadslab

Het Stadslab van Hogeschool Rotterdam is een prototyping- en experimen-teerplek voor uiteenlopende cursussen van de opleidingen Technische Informatica, Mediatechnologie en Communicatie en Multimedia Design.

Stadslab

Het Stadslab is een co-productie van het onderwijsinstituut Communicatie, Media en Informatietechnologie en Kenniscentrum Creating 010. Binnen Rotterdam ontstaan steeds meer makerspaces en platformen voor individuele en collectieve innovatie, zoals Roffab, Made in 4Havens, RDM Makerspace en Het Lab van Lyceum Rotter-dam. Creating 010 is actief in het stedelijke netwerk van deze initiatieven. Het Stadslab profileert zich binnen dit netwerk door de focus op de thema’s meten (sensorlab), weten (open data) en doen (fablab).

Het fungeert bovendien als laboratorium van het lectoraat De Revolutie van de Maak-industrie van lector Peter Troxler. Diens lectoraat is een samenwerkingsverband van Kenniscentrum Creating 010 en Kennis-centrum Duurzame Havenstad. Daarnaast faciliteert en ondersteunt het Stadslab de vertaling van praktijkvragen van gebruikers naar onderzoeksvragen die dienen als input voor het onderwijs.

Het Stadslab is daarmee steeds meer een touch point waar onderzoek en onderwijs elkaar ontmoeten en waar nieuwe leer- gemeenschappen van docenten ontstaan op basis van nieuwe ontwikkelde methodieken, technologieën en toepassingen. Die leiden weer tot onderwijsinitiatieven binnen het Stadslab, binnen Hogeschool Rotterdam en daarbuiten. Creating 010 zet binnen het Stadslab onder andere in op de ontwikke-ling van nieuw onderwijsaanbod binnen het hoger beroepsonderwijs. Ook functioneert het lab als plaats voor onderzoek naar en ontwikkeling van innovatie van het basis- en voortgezet onderwijs. De nadruk ligt daarbij op makerschap, creativiteit en technologie.

Instituut: CMI | Looptijd: Continue | Medewerkers: Peter Troxler, Manon Mostert-van der Sar en Leo Remijn

ResultaatHonderden studenten van de meest uiteenlopende oplei-dingen gebruiken jaarlijks het Stadslab als werk-, ontmoe-tings- en inspiratieplek. Daaruit ontstaan soms spraak-makende cross-over projecten zoals 'Fashion on Brainwaves' van Jasna Rokegem, winnaar van de tweede prijs van de Hogeschool Rotterdam Bachelor Award.

2423 Onderwijs Minor Critical Studies

Instituut: WdKA | Medewerker: Florian Cramer | Looptijd: september 2014 – januari 2015 | Partners: Witte de With Center of Contemporary Art

De vijftig deelnemende studenten werden tijdens deze minor gestimu-leerd om hun persoonlijke visie op de sociale betekenis van kunst verder te ontwikkelen. Om hun eigen creatieve praktijk te verdiepen, onderzochten ze de centrale concepten en traditie van de kritische theorie.

Voor dit onderwijsproject namen de studen-ten deel aan een reeks publieke Read-Ins en debatten in het Rotterdamse Witte de With, die ze deels zelf organiseerden. Daarbij stond het begrip emancipatie centraal. Doel was een heronderzoek van dit concept zoals gedefinieerd binnen het modernisme, vanuit een hedendaags sociaal, cultureel en intellectueel perspectief. Is emancipatie nog steeds een term die zich leent voor kritische reflectie op onze hedendaagse maatschap-pij, om ons een alternatieve toekomst voor te kunnen stellen? Thema en aanpak waren geïnspireerd door Ernesto Laclau’s boek Emancipation(s). In zijn reeks controversiële

→ http://crea010.com/1OiQC5h

Minor Critical Studies

ResultaatDe studenten stelden zelf-standig een programma voor Witte de With Center of Contemporary Art samen en organiseerden in dat kader drie publieke lezingen over actuele vraagstukken van politiek, participatie en cultuur. De lezingen werden gevolgd door een publiek debat in de parlementaire stijl waaraan studenten en bezoekers van dit publieke evenement deelnamen.

essays werkt deze invloedrijke Argentijnse politieke theoreticus zijn idee van een radicale democratie uit op basis van een permanente strijd om de macht.

26 Onderwijs Overige projecten25 Onderwijs Overige projecten

Instituut: CMI | Looptijd: februari 2014 – juni 2014 | Medewerkers: Peter Troxler, Manon Mostert-Van der Sar | Partners: Bétasteunpunt Zuid-Holland (Martin Bruggink); Stadslab Rotterdam, Betafactory Delft, RDM Makerspace, Science Center De Populier (FabKlas), Spark Design Rotterdam

Instituut: CMI | Looptijd: Vanaf 2008 continue | Medewerkers: Peter van Waart, Ingrid Mulder | Partners: Gemeente Rotterdam, Rotterdam CS, Almende, DCMR, Havenlab (Leon Gommans) en anderen

Instituut: CMI in samenwerking met andere onderwijsinstituten binnen Hogeschool Rotterdam | Looptijd: Continue | Medewerkers: Tim Fleumer, Ingrid Mulder | Derde geldstroom: Innovatiemiddelen HR

Instituut: CMI | Looptijd: september 2014 – september 2015 | Medewerkers: Peter Troxler, Manon Mostert-Van der Sar, Leo Remijn

→ http://crea010.com/1QLDQuv

PLG (professionele leergemeenschap) Make & Design

FabLab Keuzevak

Betekenisvol Ontwerpen in de StadIn het FabLab keuzevak leren studenten digi-

taal aangestuurde machines in het FabLab te bedienen en zelfstandig te gebruiken. Zo kunnen ze de mogelijkheden ervan voor hun eigen vakgebied verkennen en leren ze de methode van rapid prototyping via zoge-naamd agile management. Ongeveer 270 studenten hebben in deze periode deelge-nomen aan het keuzevak FabLab.

Vanwege het succes van dit keuzevak is het opgesplitst in twee aparte modules, Smart Objects en Making, met ieder hun eigen focus. Binnen Smart Objects ontwikkelen studenten prototypes die een bepaalde vorm van interactiviteit bevatten – ze kunnen via sensoren signalen uit de buiten-wereld ontvangen zoals geluid of beweging. Via zogenaamde actuatoren kunnen ze dan handelingen uitvoeren, zoals het licht aan of uitzetten of een Twitter bericht versturen. In de cursus Making duiken de studenten dieper in de wereld van digital manufac-turing, zoals 3D printen en lasersnijden, en leren ze driedimensionale objecten te ontwikkelen en te bouwen met uiteenlo-pende materialen en technieken. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om press-fit verbin-dingen of lasergesneden patronen om hout flexibel te maken.

AppLab010 is een kenniswerkplaats rond het thema Sociable Smart Cities. Het Smart Cities concept wordt snel geassocieerd met een top down aanpak voor kwantificeerbare en controleerbare datastromen. Er is echter pas echt sprake van een slimme stad of een slimme samenleving wanneer er meer-weg-communicatie tussen overheid, bedrijfsleven, kennisinstellingen en burgers plaatsvindt. Studenten en docenten uit alle opleidingen dragen hieraan bij in projecten die samen met bewoners, bedrijven en beleidsmakers uit de stad uitgevoerd worden. Reële sociaal-maatschappelijke vraagstukken uit de stad vormen de basis voor deze samenwerking. In de AppLab010 aanpak staan design research en design-thinking centraal. De stakeholders worden in het ontwerp- en maakproces betrokken via co-design en co-creatie sessies waar ze hands-on met een vraagstuk aan de slag gaan. Tegelijkertijd onderzoeken docenten de relevantie van deze co-design co-creatie sessies voor onderwijsvernieuwing. Meer dan vijfhonderd studenten hebben inmiddels deelgenomen aan AppLab010-projecten.

AppLab 010

Tien docenten uit het voortgezet onderwijs ontwikkelden binnen dit project, met mede-werkers van Creating 010, bouwstenen voor nieuw technisch onderwijs in vakken als ‘natuur, leven, technologie’, ‘onderzoek en ontwerp’, natuurkunde en informatica. De professionele leergemeenschap kreeg de vorm van een labroute. Steeds legt een onderzoeker, maker of ontwerper in een ander lab uit op welke manier er daar gewerkt wordt. Deelnemers vertalen dit naar hun eigen onderwijspraktijk en ontwik-kelen daarvoor nieuw lesmateriaal– bijvoor-beeld het ontwerpen van een bordspel in 3D of defecte huishoudapparaten uit elkaar halen om een nieuw apparaat te maken. De lessen bieden aanknopingspunten voor innovatie in het onderwijs en voor een samenwerking met de lerarenopleidingen van Hogeschool Rotterdam. De PLG Make & Design is vast onderdeel geworden van het professionaliseringsprogramma van Bètasteunpunt Zuid-Holland. Op basis van de PLG Make & Design voor het voortgezet onderwijs is een format ontwikkeld voor het basisonderwijs.

In de huidige stedelijke context komen mensen steeds meer in contact met interactieve, digitale technologie. In dit programma, dat in de voorbije jaren ressorteerde onder de onderzoekslijn Human-Centered ICT, wordt gestreefd naar de maximalisatie van de waarde van tech-nologie voor gebruikers. Dat wordt bereikt door het verrichten van onderzoek en de kennis te gebruiken binnen het onderwijs. Zo wordt de ontwikkelde kennis ingezet in de vakken in het tweede studiejaar waarin studenten nieuwe toepassingen ontwerpen in diverse minoren binnen het onderwijs- instituut Communicatie, Media en Infor-matietechnologie. Onderzoek en onder-wijs kwamen samen binnen workshops en evenementen met studenten, docenten en externe partijen, zoals designjams, hacka-thons en wijklabs die Creating 010 organi-seerde in 2014 en 2015.

→ http://crea010.com/1UZLjfi→ http://crea010.com/1LlqHYZ

→ http://crea010.com/1JeIISu

27 Onderwijs Overige projecten

Instituut: WdKA | Starttijd: januari 2014 | Medewerkers: Florian Cramer, Nana Adusei-Poku

Curriculum- commissie WdKADe lectoren Florian Cramer en Nana Adusei-Poku werkten samen met de curri-culumcommissie van de Willem de Kooning Academie aan een kritische review van de keuze-onderwijsmodules in het derde studiejaar van alle bacheloropleidingen. Met het nieuwe, interdisciplinaire curriculum werd het keuzeonderwijs radicaal vernieuwd en van nieuwe thema's voorzien. De studie van gevestigde kunst- en designdisciplines is vervangen door interdisciplinaire project-studie gericht op de artistieke, maatschap-pelijke of commerciële ontwikkeling van studenten tot creatieven professionals.

In het studiejaar 2013/14 was deze curriculaire hervorming voor het vierde bachelor-studiejaar ontwikkeld en geïmplementeerd. Met de kritische review en goedkeuring van het nieuwe curriculum voor het derde studiejaar heeft de WdKA haar doel bereikt om de gehele tweede helft van de bachelorstudie interdisciplinair vorm te geven.

Sinds september 2014 studeren WdKA- bachelorstudenten ook in hun derde studie haar in het nieuwe interdisciplinaire, projectgeoriënteerde curriculum.

Onderzoek

30 Onderzoek Inleiding

In de onderzoeks- projecten van Creating 010 draait het om innovatie door samenwerking

Kennisontwikkeling binnen Creating 010 vindt op verschillende manieren plaats. Het is een proces dat permanent doorgaat in de interactie met het werkveld, met collega-onderzoekers binnen en buiten Hogeschool Rotterdam en met professionals. Het grootste deel van het praktijkgericht onderzoek vindt plaats in het georga-niseerde verband van projecten. Daarin staat innovatie centraal. We helpen mee nieuwe kennis te ontwikkelen en die op een succesvolle manier toe te passen, bijvoorbeeld in het maatschappelijke veld, de cultuurwereld, bij de overheid en in het bedrijfsleven, in het bijzonder binnen het midden- en kleinbedrijf. Het volgende hoofdstuk geeft een overzicht van belangwekkende projecten die treffend illustreren op welk soort thema’s en in welke verbanden Creating 010 onderzoek verricht.

van CyberDewtot BOX: Centrale Kennisplek

3231 Onderzoek CyberDew

CyberDewIn 2013 en 2014 was Creating 010 consortiumpartner in een omvangrijk onderzoek naar de veiligheid van computers en het internet. Creating 010 werkte in het project CyberDew samen met Thales en het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het Nederlandse Ministerie van Veiligheid en Justitie.

Het onderzoek richtte zich op de aanpak van internet malware, zoals virussen, die steeds doelgerichter wordt ingezet voor georga-niseerde criminaliteit en economische en politieke spionage. Malware is in feite een moving target dat bovendien constant evolu-eert om op die wijze de meest actuele versies van bestaande computerveiligheidssystemen te omzeilen. Grootschalige en langdurige aanvallen zijn daardoor steeds subtieler en blijven meestal onder de radar van de huidige malware-analysesystemen. De in het project ontwikkelde methoden helpen mee om deze aanvallen zichtbaar te maken.

Het onderzoek werd uitgevoerd in nauwe samenwerking met de informaticaopleidingen van Hogeschool Rotterdam. Het project kende ook een designkant. Docentonderzoekers en studenten van de opleiding Mediatechnologie onderzochten hoe de gebruikersinterface van e-mail-software zo vormgegeven kan worden dat gewone computergebruikers gemakke-lijker kunnen zien of inkomende e-mail met malware is besmet. Het onderwerp cyber- security is inmiddels een structureel onder-deel van de informatica-curricula van Hogeschool Rotterdam.

ResultaatHet project resulteerde in het rapport CyberDEW: A Distributed Early Warning System for Cyber Security, een wetenschappelijke publicatie en enkele afstudeerstages bij Hogeschool Rotterdam.

Instituut: CMI | Looptijd: juli 2013 – januari 2015 | Medewerkers: Sunil Choenni, Mortaza Shoae Bargh, Luc de Zeeuw en Nathalie Stembert | Partners: Thales SecurITy Nederland, Thales Research and Technology Delft, Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatie Centrum (WODC) van het Ministerie van Veiligheid en Justitie | Externe financiëring: Innovatieprogramma Small Business Innovation Research

3433 Retailinnovatie RotterdamOnderzoek

Retailinnovatie in Rotterdam

Instituut: WdKA, CMI, Small Business en Retail Management | Looptijd: 1 juli 2015 – 1 januari 2018 | Medewerkers: Paul Rutten, Justien Marseille, Martijn Mulder, Komala Mazerant, Marije Brom, Margo Ludolph, Corine Keus en Liane van der Linden | Partners: C. Cruden, Donner, Joline Jolink, New Fork, Studio Lost & Found, VIP Store, ‘s Zomers Bloemen, DLVS – Creative Service, User Advocate,Vivre Evenementen, De Bijenkorf, MediaMarkt, Syntrus Achmea Vastgoed BV, Ondernemersfederatie Rotterdam City en Gemeente Rotterdam Afdeling Stadsontwikkeling.

Innovaties in de retailsector verlopen meestal stap voor stap, terwijl de huidige situatie vraagt om radicale vernieuwing. Daarbij gaat het zowel om producten en diensten, maar ook om vernieuwing van binnenstedelijke winkelgebieden.

Door middel van onderzoek en ontwerp versterkt Creating 010, in samenwerking met studenten en docenten van de Willem de Kooning Academie, CMI en Small Business en Retail Management, de innova-tiekracht van de MKB retailbedrijven in de Rotterdamse binnenstad. Jonge, aanstormende creatieve professio-nals zijn goed in het signaleren van trends en in het ontdekken en aanboren van nog onvermoede consumentenbehoeften. Hun intuïtieve kennis van de tijdgeest en hun onderzoeks- en ontwerpvaardigheden worden in een proces van co-creatie, verbonden met vragen, ervaring en kennis van Rotterdamse retailers en ontwerp- bedrijven. Die leiden tot voorstellen voor innovaties gericht op de deelnemende → http://retailinnovatie010.nl

ResultaatDit project draagt bij aan de innovatiekracht van MKB retailbedrijven in de Rotterdamse binnenstad en heeft de ambitie om een duurzaam lokaal retailinnovatie platform te ontwikkelen.

bedrijven en instellingen en op het Rotter-damse binnenstedelijke winkelgebied. Onderzoekers van Creating 010 begeleiden het onderzoeks- en ontwerpproces, vertalen de resultaten in kennis voor vak en weten-schap en zorgen voor de doorwerking van de resultaten in het onderwijs aan toekom-stige professionals.

Retailinnovatie in Rotterdam heeft boven-dien de ambitie om binnen dit project een duurzaam lokaal retail innovatieplatform te ontwikkelen dat wordt gedragen door sector, kennisinstellingen en de lokale overheid en dat blijft functioneren nadat dit project is afgerond.

3635 Onderzoek WdKA maakt verschil

WdKA maakt verschilWdKA maakt verschil onderzoekt processen van inclusie en uitsluiting bij kunstvakopleidingen. Het project gaat uit van een participatory action research aanpak. Die maakt het moge-lijk de ontwikkelde kennis te vertalen naar de praktijk van het kunstvak-onderwijs. Het onderzoek is mede gebaseerd op Art School Differences, een gezamenlijk project van de Hoge-scholen voor de Kunsten van Zürich, Genève en Bern. Nana Adusei-Poku, Lector Cultural Diversity bij Creating 010 is lid van de adviesraad van dat project.

De waarde van culturele diversiteit in het kunstonderwijs is in dit project vertaald in een aantal kernvragen: Wie ontbreekt er op de kunstacademie? Is diversiteit iets dat vooral betekenis heeft in individuele artistieke praktijken of heeft het een bredere geldigheid binnen de kunstenwereld? Wat betekent diversiteit binnen de onderwijs- setting in relatie tot gender, etniciteit, religie en seksuele geaardheid? Om meer inzicht in die vragen te krijgen combineert het project kwalitatief onderzoek (interviews, beeldonderzoek) en kwantitatief onderzoek onder zowel studenten als docenten. Na een kennismakings- en inspiratiesessie met docenten van de WdKA in december 2014 volgde een reeks van workshops. Ook is het toelatingsbeleid van de Willem de Kooning Academie onderzocht. Dat gebeurde aan de hand van een vragenlijst voor docenten die bij de selectie van studenten betrokken zijn, waarin naast diversiteit, de verwachte ontwikkeling van het vakgebied en de vereiste kwaliteiten van de studenten- populatie belangrijke onderwerpen waren.

ResultaatWdKA maakt verschil heeft het doel diversiteit hoger op de agenda van de Willem de Kooning Academie te krijgen. Daartoe is onder andere de Minor Cultural Diversity ontwikkeld en zijn verschil-lende workshops over het thema georganiseerd. In 2016 komen meerdere artikelen en het eindrapport gereed voor publicatie.

Instituut: WdKA | Looptijd: september 2014 – mei 2016 | Medewerkers: Nana Adusei-Poku, Eva Visser, Teana Boston-Mammah, Reinaart Vanhoe en Rudy Enny

38 Onderzoek37 Serious Gaming in Rotterdam

Instituut: CMI, WdKA | Looptijd: 1 november 2013 – 1 februari 2015 | Medewerker: Paul Rutten | Partners: Rotterdam Media Commission (Jan Hoogestijn), Erasmus Centre for Media, Communication and Culture (Mijke Slot) en ELM Concepts (Matthijs Leendertse)

Serious Gaming in RotterdamGames blijken, behalve voor vermaak, ook geschikt om kennis op te doen en vaardigheden aan te leren. Ze worden ook ingezet om bepaald gedrag te bevorderen. Alom is de verwachting dat serious games in belang zullen toenemen en dat de sector zal groeien. Rotterdam kent een concentratie van enkele belangrijke, internationaal opererende gameontwikkelaars in deze nieuwe bedrijfstak, zoals @Ranj, VSTEP, DPDK en Redmax.

In dit project heeft een consortium onder leiding van Creating 010, in opdracht van Rotterdam Media Commission, onderzoek verricht naar de toekomstkansen van serious gaming in Rotterdam. Daarbij is ook onderzocht in hoeverre de instituten Communicatie, Media en Informatie-technologie en Willem de Kooning, talent opleiden dat van belang is voor de sector. In de aanbevelingen pleiten de onderzoekers voor een betere positionering van serious gaming in het blikveld van de gevestigde Rotterdamse economische sectoren omdat toepassing ervan in bijvoorbeeld haven en zorg, een motor voor innovatie kan zijn. De studie pleit verder voor de ontwik-keling van het ecosysteem van serious gaming door gerichte actie van overheid, kennisinstellingen en bedrijven. Zo zal een goed aanbod aan opleidingen, gekoppeld aan een ontwikkelomgeving voor nieuwe game-bedrijven, de positie van Rotterdam nationaal en internationaal versterken. Dan kan deze nieuwe sector voor Rotterdam gaan werken. Anders dreigt het momentum verloren te gaan.

ResultaatResultaat van project was het rapport Serious Gaming in Rotterdam, op 23 juni 2015 gepresenteerd en een artikel in het Algemeen Dagblad Rotterdam van 18 juli onder de titel: Rotterdam, omarm serious gaming.

→ http://crea010.com/1PkP4aw

4039 Onderzoek Predictive Analysis

Predictive Analysis

Instituut: CMI, WdKA | Looptijd: januari 2014 – juni 2016 | Medewerkers: Justien Marseille en Peter Kun | Partners: User Advocate (Arie van Baarle), Klomp Producties (Rogier Klomp), RLVNT (Rens Plansoen), SpringCo (Gert Jan Hagen)

In hoeverre is het mogelijk uit big data, inzichten over de toekomst ‘af te lezen’? Kunnen theorieën over de verspreiding van innovaties via netwerken ons helpen verschillende toekomsten te visualiseren? Hoe kunnen we kennis over gedrag en communicatie koppelen aan de kracht van verbeelding en aan techniek? Deze vragen staan centraal in het project Predictive Analysis dat tot doel heeft onderzoek naar trends, ontwikkelingen en relevante thema’s voor de toekomst met meer kwanti-tatieve en kwalitatieve gegevens te onderbouwen.

Binnen het onderwijs binnen zowel de Willem de Kooning Academie als Commu-nicatie, Media en Informatietechnologie, zorgt het project voor de deling van kennis over methodieken voor trendonderzoek met studenten door hen er concreet ervaring mee te laten opdoen. In dat kader is onder andere onderzoek gedaan naar de toekomst van retail, de waarde van nieuws en de toekomst van communicatie in de netwerk- samenleving.

Het project mondde verder onder meer uit in een expertsessie over het thema Visualising the Future tijdens de Internet of Things Day van 9 april 2015 én het oprichten van een Community of Practice rond dit thema. Ter gelegenheid van de expertsessie tijdens de IoT day kwamen onderzoekers van Creating 010 samen met studenten, docenten, alumni en externe partners. Samen gingen ze na op welke waarde de combinatie van big data, gedragswetenschap en communicatietech-nologie oplevert. In de expertpresentaties lag de nadruk op de voorspellende waarde van big data.

ResultaatPredictive Analysis leerde studenten over de kracht en betekenis van toekomst- onderzoek, bracht een community of practice over het thema tot stand en orga-niseerde een expertsessie tijdens de Internet of Things Day 2015 van Hogeschool Rotterdam.

42 Onderzoek Dutch Fashion

Instituut: WdKA | Looptijd: januari 2014 – juni 2016 | Medewerkers: Nana Adusei-Poku en Liane van der Linden | Partners: Erasmus Centre for Media, Communication and Culture (Mariangela Lavanga), NWO, CLICKNL, Margreeth Olsthoorn BV, Van Rijthoven Holding B.V., Not Just a Label (NJAL), Museum Boijmans Van Beuningen en Het Nieuwe Instituut | Externe financiëring: NWO en SIA RAAK programma Creatieve Industrie – Kennis Innovatie Mapping (KIEM)

Behind the Scenes in Dutch FashionDe volledige naam van het project is: Behind the Scenes in Dutch Fashion, brid-ging the gap between independent fashion designers, craftsmen and fashion intermediairs. Daarbinnen worden aspecten van eigentijds ondernemerschap van zelfstandig werkende modeontwerpers in Rotterdam onderzocht.

De mode-industrie is aan structurele veranderingen onderhevig. Zo verhuist veel productie naar Azië en neemt de omloop-snelheid in de sector toe. Grote retailcon-cerns vervangen de collecties razendsnel. Deze en andere ontwikkelingen vragen om een strategisch antwoord van kleine onaf-hankelijke modeontwerpers. Steeds meer van hen kiezen voor een lokale strategie, herontdekken makerschap en willen controle houden over het productieproces en de waardeketen. Daarbij hechten ze in het bijzonder aan creativiteit en kwaliteit en komen vragen aan bod als: Wat betekenen duurzaamheid, ambachtelijkheid en sociaal engagement in de huidige modewerk-praktijk? Wat is de rol van intermediairs op hun weg naar modebeurzen, multibrand

ResultaatHet project brengt verschillende partners in de Rotterdamse modescène bij elkaar, organiseert publieke events en mondt uit in een publicatie en een symposium (voorjaar 2016) in Het Nieuwe Instituut in het kader van het tijdelijk modemuseum.

stores en online platformen? En hoe passen de Rotterdamse ontwikkelingen in een landelijk/internationaal perspectief op slow fashion? In samenwerking met Erasmus Universiteit en enkele spelers uit de lokale modescene trachten onderzoekers van Creating 010 met studenten deze vragen te beantwoorden. Ze delen hun bevindingen door middel van publicaties en events.

4443 Onderzoek Hybrid Publishing Toollkit

Hybrid Publishing Toolkit for the Arts

Instituut: WdKA | Looptijd: januari 2013 – december 2014 | Medewerkers: Florian Cramer, Amy Wu, Kimmy Spreeuwenberg en Michael Murtaugh | WdKA docenten: Loes Sikkes, Andre Castro, Gabrielle Marks, Jannetje in ’t Veld, Danai Fuengshunut, Renee Turner | Partners: Hogeschool van Amsterdam, lectoraat Institute of Network Cultures, NAi 010, Valiz, Bis, puntpixel, ReStruct, Medamo en Essence | Financiëring: SIA RAAK MKB

We lezen van papier, smartphones, tablets, e-readers en op onze PC of laptop. Voor uitgevers in de wereld van kunst en design is het onbetaal-baar om op alle bovengenoemde platformen te publiceren. Hoe kunnen we dit probleem oplossen? En is het mogelijk om het medium e-boek optimaal te benutten voor kunst- en designpublicaties die meestal verder gaan dan platte tekst en veel beeld gebruiken? Deze onderzoeksvraag stuurde het project A Hybrid Publis-hing Toolkit for the Arts.

In het project werd duidelijk dat de toegevoegde waarde van e-boeken ligt in nieuwe mogelijkheden door bijvoorbeeld het openbreken en personaliseren van het voorheen statische object boek. Zo werd een catalogus voor het Stedelijk Museum Amsterdam ontwikkeld waar gebruikers zelf kunstwerken konden kiezen. Deze persoonlijke catalogus kan later door verdere downloads worden aangevuld, wat ook een nieuw verdienmodel voor uitgevers kan zijn.

De opgedane kennis resulteerde ook in een openbare toolkit, een handboek plus open source-software. Deze resultaten zijn bestemd voor schrijvers, designers en kunstenaars, redacteuren en uitgevers en vereisen weinig technische voorkennis. Met de toolkit wordt de drempel voor kleine uitgeverijen verlaagd om de overstap van de oude printwereld naar de nieuwe print- en elektronische wereld te maken. De Toolkit werd gepresenteerd op het internationale mediakunstfestival Transmediale in Berlijn.

ResultaatDit project resulteerde in een gedrukte publicatie, een app, een e-book en twee onderwijsmodules. Daarnaast legde het de basis voor de Publication Station, een werkplaats op het terrein van uitgeven voor studenten aan de Willem de Kooning Academie. Het project bereikte meer dan 100 studenten.

→ http://crea010.com/1OBRKjv→ http://crea010.com/1Rb5BQG

46 Onderzoek Overige projecten45 Onderzoek Overige projecten

Instituut: WdKA | Looptijd: januari 2011 – september 2015 | Medewerkers: Florian Cramer, Aymeric Mansoux | Partners: Goldsmiths University of London; Ranj Serious Games; Stichting WORM

Instituut: CMI | Looptijd: 2011 – 2016 | Medewerkers: Peter van Waart, Ingrid Mulder | Partners: Technische Universiteit Delft (Ingrid Mulder), Hong Kong Polytechnic University School of Design (Cees de Bont)

Designing for Meaningful Interactive Environments

Aymeric Mansoux kreeg voor zijn promotie aan Goldsmiths University of London een promotievoucher van Hogeschool Rotterdam. Zijn proefschrift is een cultuurgeschiedenis van de Open Source beweging vanuit artistiek, filosofisch en politiek oogpunt. Hij onderzoekt wat er voor kunstenaars en ontwerpers te leren valt van de Open Source-ideologie en methodiek nu de hoge initiële verwachtingen en het oorspronkelijke enthousiasme getemperd zijn. Tijdens zijn onderzoek heeft hij de onderwijsmodule Sandbox ontwikkeld en het symposium FREE?! georganiseerd in samenwerking met Het Nieuwe Instituut. Eveneens voor het curriculum van de Willem de Kooning Academie ontwikkelde hij het studiedomein Open Source, met daaraan verbonden de Minoren Open Design, Data Design en Digital Craft.

Open Source, Kunst en Ontwerp

Het promotieonderzoek van Peter van Waart aan de Technische Universiteit Delft, waarvoor hij een promotievoucher van Hogeschool Rotterdam ontving, richt zich op het verband tussen menselijk waarden, de ervaring van betekenis en het ontwerpen van interactieve media en technologie in de stad. Resultaat hiervan zijn richtlijnen die ontwerpers kunnen hanteren voor het ontwerpen van technologische toepas- singen voor zogenaamde Social Smart Cities. Dat zijn stedelijke gebieden waarin technologie alomtegenwoordig is maar de mens en het menswaardig bestaan, desal-niettemin centraal staan. De inzichten uit dit onderzoek geven bovendien richting aan het ontwerponderwijs van de opleiding CMD, voeden de thematiek van het jaarlijkse tweedejaars CMI-project Emerging Media – Social Smart City, en hebben geleid tot de minor Urban Interaction Design (Urban IxD).

Instituut: WdKA | Looptijd: april 2015 – januari 2016 | Medewerkers: Martijn Mulder | Partners: Museum Rotterdam (Jacques Börger), Rotterdam Festivals (Eva Liukku), Gemeente Rotterdam Bureau Binnenstad (José Besselink), WdKA Ruimtelijk Ontwerpen (Harm Scholtens)

Instituut: CMI | Looptijd: januari 2015 – januari 2019 | Medewerkers: Paul Rutten, Rimmert Zelle (via CMI) | Partners: Kenniscentrum Zorginnovatie, Instituut voor Sociale Opleidingen, Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis, Horizon Jeugdzorg en Onderwijs, Yulius Autisme, Yulius Academie, Koers VO, Nederlandse Vereniging voor Autisme, Stichting BOOR, Rodesk, StudioPinWin, CLICK NL Games.

Binnenstads- beleving De doelstelling van het door SIA RAAK

gesubsidieerde consortiumproject FLOW is het ontwikkelen van een serious game – een computerspel dat gedragsverandering stimuleert – om jongeren met autisme te ondersteunen bij de overgang van de basisschool naar het voortgezet (speciaal) onderwijs. In het (te ontwikkelen) spel zullen deze jongeren in een veilige digitale spelomgeving kunnen experimenteren en leren om te gaan met de uitdagingen die het voortgezet onderwijs met zich meebrengt. In het consortium FLOW werken de kenniscentra Zorginnovatie en Creating010 samen met Rotterdamse mkb-bedrijven, onderwijsorganisaties en nationale kennisinstituten. Studenten en docenten van opleidingen van CMI zijn betrokken bij het bedenken van de game-concepten en het ontwikkelen van diverse prototypen.

FLOW

In samenwerking met Museum Rotterdam en Rotterdam viert de Stad heeft Creating 010 het onderzoek Binnenstadbeleving en Rotterdam van prof. Rob Wentholt (EUR) uit 1968 in een geupdate vorm gerepliceerd. Van april tot september 2015 werd het onderzoek opgezet en uitgevoerd door studenten van de opleiding Leisure Management. Vervolgens zijn studenten Ruimtelijk Ontwerpen aan de slag gegaan met een fysieke vertaling van de resultaten in concrete ontwerpen voor een expositie van Museum Rotterdam die in 2016 is gehouden. De uitkomsten van het onderzoek zijn gepubliceerd in een onderzoeksrapport en een artikel.

→ http://flow.hr.nl

48 Onderzoek Overige projecten47 Onderzoek Overige projecten

Instituut: CMI | Looptijd: mei 2014 – augustus 2015 | Me-dewerkers: Jan Kroon, Mortaza S. Bargh, Tony Busker en Nathalie Stembert | Partners en externe financiëring: Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatie Centrum (WODC, Ministerie van Justitie)

Big Data voor Veiligheid en JustitieOverheidsinstanties maken, net als veel bedrijven, gebruik van Big Data. Dat geldt ook voor het Ministerie van Justitie. In opdracht van de afdeling WODC van dat Ministerie heeft Creating 010 de belangrijkste ontwikkelingen op het terrein van Big Data in kaart gebracht en het Ministerie geadviseerd over de te volgen strategie voor de toekomst. Bij Big Data gaat het om het verwerken en analyseren van grote hoeveelheden data, in verschillende formaten die met hoge snelheid worden gegenereerd en moeten worden geanalyseerd. Big Data is een grote belofte die erop wacht ingelost te worden. Alleen is nog niet helemaal duidelijk waarom en hoe precies. In dit project is Creating 010 onder meer nagegaan welke type data en welke databronnen relevant zijn voor het Ministerie van Veiligheid en Justitie en in hoeverre bestaand onderzoek door Big Data toepassingen overbodig kan worden. Ook is onderzocht welke infrastructuur, tools en skils van belang zijn voor toepassing door het Ministerie.

Instituut: WdKA | Looptijd: mei 2014 – mei 2016 | Medewerkers: Paul Rutten en Lauran Schijvens | Partners: Stimuleringsfonds Creatieve Industrie (Jannie Rodermond en Martijn van der Mark)

Architecten en andere professionals actief in ontwerpende beroepen verrichten, wanneer ze opdrachten uitvoeren, vrijwel altijd onderzoek. Daarbij verzamelen ze kennis en informatie, verwerken die in hun ontwerpconcepten, toetsen de waarde ervan en gaan daarna opnieuw onderzoeken. In gesprek met het Stimuleringsfonds hebben Paul Rutten en Lauran Schijvens een essay geschreven dat de waarde en status van dit soort onderzoek in de architectuur positioneert ten opzichte van wetenschappelijk onderzoek en bepaald wat dit onderzoek kan betekenen voor het tegemoet treden van de zogenaamd grand societal challenges. Een verkorte versie van het working paper is gepubliceerd in het jaarverslag 2014 van het Fonds. De volledige versie wordt in november 2015 gepubliceerd en bediscussieerd in een workshop. Het eindrapport is medio 2016 gereed.

Ontwerpend Onderzoek en Architectuur

Instituut: WdKA | Looptijd: 2012 – 2015 | Medewerkers: Reinaart Vanhoe, Florian Cramer

From Alternative Spaces to Also-spacesReinaart Vanhoe onderzocht onafhankelijke kunstinitiatieven in Indonesië als voorbeeld van nieuwe vormen van artistieke zelforgani-satie waarin de oude grenzen tussen kunst, media- en community activisme worden opgeheven. Ongeveer twee honderd studenten van Autonoom Beeldende Kunst en Hacking van de Willem de Kooning Academie hebben kennisgemaakt met zijn onderzoeksresultaten en hebben hieruit inzichten kunnen afleiden voor hun eigen beroepspraktijk. Ook kunnen ze gemakke-lijker hun weg vinden naar het type platfor-men die verwant zijn aan de platformen die beschreven zijn in het onderzoek. Reinaart Vanhoe presenteerde From alternative spaces to also-spaces voor een breder publiek in het Poortgebouw, Rotterdam. De publicatie wordt eind 2015 verwacht. Het onderzoek leidt naar een voorstel voor een nieuwe richting binnen het curriculum van de opleiding.

Instituut: CMI en WdKA | Looptijd: januari 2013 – september 2016 | Medewerkers: Paul Rutten, Jan Kroon, Liane van der Linden, Tony Busker, Martijn Mulder, Komala Mazerant en Isabella Voskuyl | Partners: Gemeente Rotterdam

Mapping Creative Industries RotterdamDe creatieve industrie heeft de voorbije jaren een sterke groei doorgemaakt en blijkt een belangrijk onderdeel van urbane, innovatieve milieus. In dit project wordt door de combinatie van kwantitatief en kwalitatief onderzoek de stand van zaken in de Rotterdamse creatieve sector in kaart gebracht. Behalve door interviews worden inzichten verworven door analyses van bestaande datasets, aangevuld met analyses van semi- en ongestructureerde data, bijvoorbeeld uit social media. Mapping Creative Industries Rotterdam heeft data en inzichten opgeleverd die onder meer zijn gebruikt in de openbare les van Paul Rutten, het onderzoeksrapport over Serious Gaming in Rotterdam en de publicatie Modemakers in Rotterdam.

5049 Onderzoek Overige projecten

Neem contact op via:creating010@hr.nl +31 (0)10 794 55 14

Are you Creating 010?

Instituut: WdKA | Looptijd: april 2014 – december 2015 | Medewerkers: Helen Poelwijk, Jeffrey Epping

BOX: Centrale KennisplekCreating 010 is in april 2014 gestart met het inrichten van één centrale kennisplek voor alle medewerkers van kenniscentrum door in gebruik neming van het door de Hogeschool aangeboden programma BOX. Als alle medewerkers in en met BOX werken ontstaat er één centrale digitale kennisplek waar informatie, gegevens en onderzoeksresultaten te vinden zijn en waar documentatie met betrekking tot Creating 010 aangemaakt, gedeeld en beheerd kan worden. Dat bevordert de procesgang binnen het centrum en komt de kwaliteit van ons werk ten goede. Onze drie student-assistenten, Jessica Maarleveld, Marlon Bahlman, Ümmü Ermis, hebben meegewerkt aan het verzamelen van alle informatie en het vullen van Box.

BezoekadresWijnhaven 1033011 WN Rotterdam

Onlinecreating010.comcrea010.com/1NgtoIp

51Events

54 Events Inleiding

Events van Creating 010 zorgen voor kennis-uitwisseling, experiment en zichtbaarheid

Om nieuwe kennis en toepassingen ervan zo goed mogelijk te laten landen bij studenten, docenten, collega- onderzoekers, ondernemers en professionals in bedrijfs-leven, kiezen we naast het publiceren op papier en digitaal, ook andere vormen. Daarbij leggen we in het bijzonder de nadruk op de ter plekke uitwisseling van kennis en inzicht. Creating 010 probeert bij de evene-menten die ze organiseert experiment en onderzoek een plaats te geven. Op die manier ontspruit uit de inter- acties en exploraties ter plekke, weer nieuwe kennis. Ook proberen we nieuwe vormen uit, die in de wereld van kennis en onderzoek vaak nog ongebruikelijk zijn. Hierna volgt een aantal voorbeelden.

van GovJamtot The Laughter of Things

5655 Events GovJam

Een GovJam betekent 48 uur met elkaar nadenken over dienstverlenings-vraagstukken van de overheid en ze dan ook nog eens echt ontwikkelen. Op die manier kunnen studenten, ontwerpers en ambtenaren meer leren over de gemeente Rotterdam, de uitdagingen die de stad biedt en over service design.

→ http://crea010.com/1ilY8Pi→ http://crea010.com/1Qm4FVf

GovJam 2014, 2015

expositie voor een groot publiek. Voor de gemeente leverde de GovJams frisse ideeën op en voor twee studenten leidde dit tot hun afstudeerproject. Resultaten en bevindingen zijn gebruikt in conferentiepresentaties en publicatie van Creating 010 onderzoekers, onder meer: Van Waart, P., Mulder, I.J. & De Bont, C.J.H.M. (2015). Participatory Proto-typing for Future Cities. PIN-C 2015 en Van Waart, P., Mulder, I.J. & De Bont, C.J.H.M. (2015). A Participatory Approach for Envisi-oning a Smart City. Social Sciences Compu-ter Review, Special Issue on Smart Cities (verschijnt 2016).

Tijdens de GovJams werkten tientallen ontwerpers, ambtenaren en studenten samen in teams die ieder in sneltreinvaart een heel ontwerpproces doorliepen en werk maakten van analyses en oplossingen van verschillende Rotterdamse vraagstukken. In 2015 werd er onder meer nagedacht over:

→ Radicale vraagsturing → Vroegtijdige signalering van schulden-

problemen → How to enter The Rotterdam Zone?

(over luchtkwaliteit) → Activeren van het inactieve potentieel

De teams maakten stakeholder maps en customer journeys, traden in contact met burgers en testten analoge en digitale prototypes van hun concepten. Op de derde dag werd het event afgesloten met presentaties voor een ervaren jury en een

Instituut: CMI | Data: 3, 4 en 5 juni 2014; 9,10,11 juni 2015 | Medewerkers: Ingrid Mulder, Justien Marseille en Peter van Waart | Partners: Gemeente Rotterdam (Marieke Gommers, Marcel Jongmans, Saskia Heijman, Gerard Nijboer, Brenda van Breemen, Philippe Raets en Frank Vieveen), Zeewaardig (Bjorn van Raaij) en Unitid (Martijn Pillich)

5857 Events Internet of Things Day

Internet of Things Day Rotterdam 2014, 2015

→ http://crea010.com/1UZmZVA→ http://crea010.com/1JWUS2U→ http://crea010.com/1NHpRHB

Tijdens de IoT Day 2015 was Hackday – A-wearable het thema van de Hackaton. Meer dan twintig coders en designers en tien studenten grepen de gelegenheid aan om aan de slag te gaan met de mogelijk- heden van wearable technology. In verschil-lende teams werd onder druk gewerkt aan een concept-prototype waarin door een wearable device gegenereerde persoonlijke data met Open Data uit de stad gecom-bineerd moesten worden. De applicaties dienden een bijdragen te leveren aan het intensiever beleven van de stad Rotterdam.

Behalve dat de hackathons evenementen waren waar deelnemers vrijuit hun creati-viteit konden benutten in samenwerking met gelijkgestemden die zij voor het eerst ontmoetten, leverde het evenement de deelnemers ook beter inzicht op in wat nu eigenlijk de mogelijkheden zijn van weara-bles in een wereld waar alles met alles digitaal verbonden kan worden.

Instituut: CMI, WdKA | Data: 9 april 2014, 9 april 2015 | Medewerkers: Peter van Waart, Ingrid Mulder, Leo Remijn, Peter Troxler, Jan Kroon en Justien Marseille | Partners: Info.nl (Iskander Smit), Martin Pot, Carolien van den Akker, DCMR, Gemeente Rotterdam, Het Nieuwe Instituut, Coolblue

Creating 010 was zowel in 2014 als 2015 organisator van de Internet of Things Day Rotterdam, waarbij in totaal zo’n 500 studenten en hogeschoolmedewerkers betrokken waren. Tijdens deze dagen werden keynotes en lezingen gegeven en workshops georganiseerd. Zowel in de editie van 2014 als die van 2015 was een hackaton onderdeel van het programma. Doel van de evenemen-ten was om de bijdrage die (docent)onderzoekers en studenten leveren aan de ontwikkeling van het thema Internet of Things zowel intern als met de buitenwereld te delen.

Voor Hogeschool Rotterdam was de hacka-thon een mogelijkheid om dit veelbelovende thema te verkennen, om onderwijs, onder-zoek en beroepspraktijk met elkaar kennis te laten ontwikkelen en de Hogeschool op de kaart te zetten, De IoT-days leverden bovendien input voor concept- en theorie-ontwikkeling en ook voor publicaties van onderzoekers van Creating 010.

6059 No Humans InvolvedEvents

No Humans Involved

protest en ongehoorzaamheid aan norma-tieve structuren. No Humans Involved protesteerde tegen ingesleten ideeën over schoonheid en liet nieuwe perspectieven zien op wie en wat we ‘mens’ noemen.

Als omlijsting van de tentoonstelling werden lezingen, filmprogramma’s en een symposium georganiseerd, onder meer voor studenten. De tentoonstelling liep tot 16 augustus 2015.

Nana Adusei-Poku, lector cultural diversity bij Creating 010, was in 2015 Curatorial Fellow bij Kunstcentrum Witte de With. In die rol nodigde zij het kunstenaarscollectief HOWDOYOUSAYYAMINAFRICAN? uit voor het maken van een tentoonstelling.

→ http://crea010.com/1KV3iij→ http://crea010.com/1P6KUR6

Het collectief bestaat uit 45 kunste- naars, die gedurende afgelopen jaren in verschillende samenstellingen hebben samengeleefd en -gewerkt. De leden zijn beeldend kunstenaars, performance kunstenaars, schrijvers, dichters, compo-nisten, academici en filmmakers uit de hele wereld die vanuit diverse steden cross-disciplinair samenwerken. De projecten die dit collectief bedenkt en creëert, functioneren als laboratoria voor onderzoek, productie en debat.

Op donderdag 21 mei 2015 werd No Humans Involved geopend. De tentoon-stelling had als vertrekpunt de vraag: “Wat betekent het om mens te zijn in een wereld waarin de menselijkheid van ‘bepaalde’ mensen voortdurend betwist wordt?” en verkende verschillende wijzen van percep-tie als vormen van esthetisch, conceptueel

Instituut: WdKA | Data: november 2014 – augustus 2015 | Medewerkers: Nana Adusei-Poku en Teana Boston-Mammah | Partners: Witte de With, Center for Contemporary Art | Medefinanciëring: Witte de With, center for Contemporary Art

6261 Events Off the Press

Off the Press

Off the Press was een internationale conferentie over elektronisch publi-ceren in de kunsten met sprekers uit Nederland, de Verenigde Staten, Italië, Kroatië en Oostenrijk. De conferentie ging over de vraag hoe kunst- en designuitgevers hun eigen e-boeken kunnen maken en het nieuwe medium ook op een nieuwe en esthetisch interessante manier kunnen gebruiken.

Op de conferentie spraken daarnaast onder meer Elizabeth Castro, Florian Cramer, Joost Kircz, Geert Lovink, Alessandro Ludovico en Miriam Rasch.

Bezoekers kregen uit de eerste hand een indruk van wat er op dit moment in de e-publishing-wereld speelt. WdKA- studenten waren de meest actieve bezoekers van een reeks e-publishing-workshops bij WORM en werden betrokken bij het testen en ontwikkelen van het SuperGlue-project. Het project heeft geleid tot de opzet en methodologie voor het Publication Station van de Willem de Kooning Academie. De inzichten van de conferentie werden meege-nomen in de publicatie van het project A Hybrid Publishing Toolkit for the Arts.

→ http://crea010.com/1OBRKjv→ http://crea010.com/1Rb5BQG

Instituut: WdKA | Data: 22, 23 mei 2014 | Medewerkers: Florian Cramer, Kimmy Spreeuwenberg en Michael Murtaugh | Partners: Museum Boijmans van Beuningen, WORM, Institute of Network Cultures

De conferentie was nauw verbonden met het onderzoeksproject A Hybrid Publishing Toolkit for the Arts waarin Creating010 een belangrijke rol had. Naast het beroepenveld waren op deze conferentie ook studenten en docenten grafische vormgeving van de Willem de Kooning Academie goed verte-genwoordigd. De conferentie bracht de huidige internationale avant-garde van het elektronisch publiceren en de e-boek- design naar Rotterdam, onder wie de uitge-vers Badlands Unlimited (opgericht door de kunstenaar Paul Chan), Traumawien, Monospace Press en de self-publishing- projecten SuperGlue en The People’s Ebook.

63 Events The Laughter of ThingsPublicaties

Het overkoepelende thema van het sympo-sium in 2015, The Laughter of Things, was oude en nieuwe mediatechnologieën waarmee tijd gemeten en gecontroleerd wordt, en hun toepassing voor de animatie van het menselijke leven. Keynote spreker was de New Yorkse kunstenares en film- maker Zoë Beloff, professor mediastudies bij het Queens College en vroegere rese-arch fellow van Harvard University. Ze liet zien hoe klassieke animatiefilms als kriti-sche reflectie op de industriële samenleving kunnen worden gelezen - niet alléén in hun verhalen maar ook in hun onderliggende beeldtechniek en in de manier van hun productie. De keynote werd gevolgd door een kritische response van lector Florian Cramer, en presentaties van de Britse multi-mediakunstenares Aura Satz en de Franse audiovisuele kunstenaar Julien Maire.

Het symposium werd door ruim zestig bezoekers bijgewoond, waaronder bachelor- en masterstudenten van de WdKA en bezoekers van het IFFR.

→ http://crea010.com/1IRRRSA→ http://crea010.com/1R7HcuI

Instituut: Piet Zwart Instituut, WdKA | Datum: 26 januari 2015 | Medewerkers: Florian Cramer | Partners: International Film Festival Rotterdam (IFFR)

The Laughter of ThingsSinds 2011 organiseert het Piet Zwart Instituut in samenwerking met het International Film Festival Rotterdam (IFFR) en Creating 010 jaarlijks een internationaal symposium over nieuwe manieren van productie en distributie van bewegend beeld, buiten de oude kaders van bioscoop en televisie. Dit symposium vindt tijdens het IFFR plaats en is officieel programmaon-derdeel van het festival.

66 Publicaties

Via publicaties deelt Creating 010 haar bevin-dingen met professionals en wetenschappers

Inleiding

Kenniscentrum Creating 010 geeft samen met de andere kenniscentra en de Centers of Expertise, vorm en inhoud aan het praktijkgericht onderzoek van Hogeschool Rotterdam. In dat onderzoek staan vragen centraal die voortkomen uit de praktijk van de creatieve industrie en de professionals die, in welke context dan ook, hun crea-tieve talent en kennis benutten. We hebben de ambitie om de kennis die we ontwikkelen zo effectief mogelijk te delen met iedereen in de buitenwereld die er baat bij kan hebben. Daartoe maken we gebruik van allerlei media en uitingsvormen. Daarbinnen neemt publiceren in boeken en tijdschriften, in druk of online, een belang-rijke plaats in. Hierna geven we een impressie van een aantal bijzondere publicaties die aangeven hoe wij in dat veld opereren, terwijl de lange lijst van onze output in de bijlagen te vinden is.

van From Print to E-Bookstot What is Post-Digital?

6867 Publicaties From Print to E-Books

From Print to E-Books

Uit het project Hybrid Publishing dat eind 2014 is afgerond, resulteerde de publicatie From Print to Ebooks en een open source software tool: Epubster. Beiden zijn gericht op kunst- en designuitgevers en instellingen actief in de kunst en design, die plannen hebben om ebooks te publiceren.

Het handboek is op toegankelijke wijze geschreven en de tool vereist weinig tech-nische voorkennis. Doel is de drempel voor kleine uitgeverijen en andere professionals te verlagen om de overstap van de oude printwereld naar de nieuwe, hybride wereld van print- en ebook mogelijk maken. Voor genoemde uitgevers en instellingen is het vaak onbetaalbaar om zowel in print als digitaal te publiceren. Daar komt nog bij dat ze in hun publicaties bijzondere aandacht voor visuele aspecten vragen. Dat vraagt om specifieke kennis en toepassingen.

In de publicatie geven de auteurs aan dat de toegevoegde waarde van e-boeken vooral ligt in nieuwe mogelijkheden door bijvoor-beeld het openbreken en personaliseren van het voorheen statische object boek. Zo schrijven ze: “Once the book becomes electronic or hybrid, the permanence, immutability and stability typical of physical book is likely to mutate into dynamic, modular, and partici-pative forms. Such publications can greatly benefit from the networked environment in which eBooks exist. … The possibilities

→ http://crea010.com/1KkwDPC → http://crea010.com/1gwI0sY

Publicatie: Bruijn M. de, Castro L., Cramer, J.J.F., Kircz, J., Lorusso, S., Murtaugh, M., Pol, P., Rasch, M. and Riphagen, M. From Print to Ebooks: A Hybrid Publishing Toolkit for the Arts. Amsterdam: Institute of Network Cultures, 2015

A Hybrid Publishing Toolkit for the Arts

Medewerkers: Florian Cramer, Michael Murtaugh for change can go beyond the rethinking of existing publishing formats, eventually even redefining what a book actually is.”

De toolkit en de publicatie werden door Florian Cramer op 30 januari 2015 gepresen-teerd op het internationale mediakunst- festival Transmediale in Berlijn.

7069 Publicaties Kracht van Verbeelding

Op 2 juli 2014 gaf lector Paul Rutten bij Het Nieuwe Instituut in Rotterdam zijn Openbare Les. Daarin ontvouwde hij zijn visie op het debat over de creatieve industrie in Nederland en het belang daarvan voor Rotterdam en voor Hoge-school Rotterdam. Dit evenement markeerde het begin van zijn eerste termijn als lector Creative Business.

beurt een nieuwe fase ingeleid. De meest recente verschuiving in het debat betreft de feitelijke mogelijkheden en competenties van creatief scheppend talent voor economi-sche en maatschappelijke innovatie. Daarbij is het besef gegroeid dat het zwaartepunt van de werking van de creatieve economie ligt bij de creatieve professionals die actief kunnen zijn binnen en vanuit de creatieve industrie, maar die ook kunnen werken in bedrijven en instellingen die geen deel uitmaken van de creatieve industrie. Het gaat dus niet primair om de context waarin maar om de wijze waarop ze hun compe- tenties en vaardigheden inzetten in concrete innovatietrajecten en –projecten, vanuit hun eigen kracht en waarde.” Publicatie: Rutten, P.W.M. Kracht van verbeelding. Perspectieven op de creatieve industrie. Rotterdam: Hogeschool Rotterdam Uitgeverij, 2014

Rutten reconstrueert in deze publicatie de ontwikkeling van het vertoog over de creatieve industrie en de perspectieven die elkaar daarin opvolgden. In eerste instan-tie werd de creatieve sector gekoesterd vanwege de banen en de toegevoegde waarde die hij oplevert voor de economie. Daarna trok de creatieve industrie meer de aandacht als hefboom voor economi-sche ontwikkeling en innovatie en cruciaal onderdeel van de creatieve stad. Rutten kondigt een derde fase aan waar niet langer de nadruk ligt op bedrijven in de creatieve industrie, maar op het belang van creatief scheppende beroepen in de economie en hun rol in innovatieprocessen. Hij spreekt in dit verband over embedded creativity.

In de conclusie zegt hij hierover: “De verschuiving in het debat over de rol en betekenis van de creatieve industrie […] naar zijn betekenis als hefboom voor innovatie ten bate van de brede economie en de ontwikke-ling van nieuwe stedelijkheid, heeft op haar → http://crea010.com/1KvqZvz

Perspectieven op de Creatieve Industrie

Medewerker: Paul RuttenKracht van Verbeelding

7271 Publicaties A Stake in the UnknownPublicaties

Op 18 november 2014 gaf lector Nana Adusei-Poku in het overvolle audito-rium van Witte de With in Rotterdam haar Openbare Les ter gelegenheid van de aanvaarding van haar lecto-raat Culturele Diversiteit aan Hoge-school Rotterdam.

Haar lezing was bovendien onderdeel van Studium Witte de With, een platform voor kunst, theorie en wetenschap. In haar rede bevroeg ze het denken over culturele diversiteit in West-Europa. Kijken we naar onszelf of naar anderen? En hoe kunnen we het onderzoek daarnaar het beste aanpak-ken? Door kwantitatieve data te analyseren of door via onderzoek mensen zichtbaar te maken die anders buiten de discussie over culturele diversiteit worden gehouden? Ze plaatste deze vragen in historisch perspec-tief en illustreerde ze met voorbeelden uit de hedendaagse kunst.

Nana Adusei-Poku typeert het betoog dat ze uiteenzet in haar publicatie als een reis waarop zij de lezer meeneemt: “I will now take you on a journey through the past and the present, a journey which I

hope will also show us that the past is much more present than one might think. This journey starts by focusing on the ways in which black artists and intellectuals have described and challenged the socio-eco-nomic and socio-political conditions with which they have been, and still are, confron-ted. I have to emphasise at this point that I am not presenting black artists and thinkers as a homogeneous group, or claiming that there is some specific essence of “black-ness” to be found in either the artworks or the artists themselves. What I must stress, however, is that the challenges faced by Black people within a white Western society are not the same as those faced by white people.”

Publicatie: Adusei-Poku, N. Stake in the Unknown, Inaugural Lecture. Rotterdam: Rotterdam University Pres, 2014.

→ http://crea010.com/1W79Rjz

Medewerker: Nana Adusei-Poku

A Stake in the Unknown

74 Publicaties73 Publicaties Research SkillsParticipatory Prototyping

Research Skills Participatory Prototyping for Future Cities

In het kader van zijn promotie- onderzoek schreef Peter van Waart, samen met Ingrid Mulder en Cees de Bont, een bijdrage aan de vierde Participatory Innovation Conference van 19 mei 2015 in Den Haag.

In het artikel beschrijven de auteurs hun aanpak bij het ontwerp van applicaties en diensten voor Smart Cities:

Sunil Choenni, Mortaza S. Bargh, Leo Remijn en Annet van Rooij schreven gezamenlijk een artikel over methodieken en modellen over het doen van onderzoek door hbo-studenten, bijvoorbeeld in vergelijking met universitaire studenten.

Het artikel volgde uit een paper dat door Mortaza S. Bargh werd gepresenteerd op de Annual Conference on Information Technology Education in Atlanta in oktober 2014.De auteurs stellen onder meer vast: “The main conclusion of this study is that while scientific universities and applied universities produce different outcomes – the former focus on creating new knowledge while the latter focus on creating working solutions for problems – both use the same research methodologies. Based on our analysis of the existing graduation reports we

“We explore how prototyping methods can be used in a multi-helix approach towards a participatory domain in which multiple stakeholders collaboratively envision a desired future smart city. We adopted the different qualities of genera-tive sessions, hackathons and design jams in our method of participatory proto- typing for smart cities. Results show that participants appreciate this setting for exploration, experimentation, and making, in diverse teams with members from industry, government, university, and citizens. We […] discuss issues for improvement of participatory prototyping to make it more robust for use in urban development processes.”

Publicatie: Waart, P. van, Mulder, I.J. & Bont, C.J.P.M. de. (2015). In Proceedings of the 4th Participatory Innovation Confe-rence 2015, PIN-C 2015: Reframing design. The Hague, The Netherlands, 18-20 May, 2015. Eds.: Rianne Valkenburg, Coen Dekkers and Janneke Sluijs. (pp. 337-345). The Hague University of Applied Sciences.

identified the implementation-based research to be the most appropriate research model for majority of assignments and projects in software engineering disciplines. […] For students to get better at research, we see the necessity of embedding instances of such practices within the curricula next to classic and theoretical courses. These instances can be accommodated within explicit courses on research skills as well as those courses that touch upon research skills implicitly.”

Publicatie: Shoae Bargh, M., Remijn, L., Rooij-Peiman, A. van & Choenni, R (2014)., Research Skills for Computer Engineering Undergraduates in Dutch Universities of Applied Sciences, SIGITE/RIIT 2014, 15th Annual Conf. on Informa-tion Education, Atlanta, USA, October 15-18, ACM Press, USA.

→ http://crea010.com/1LxerEx → http://crea010.com/1NfXb5R

for Computer Engineering Undergraduates in Dutch Universities of Applied Sciences

Medewerker: Peter van Waart, Ingrid Mulder Medewerkers: Sunil Choenni, Leo Remijn, Mortaza Shoae Bargh, Annet Rooij-Peiman

76 Publicaties75 Publicaties Sociable Smart CitiesAs If Time Could Talk

Sociable Smart Cities

De Academy of Fine Arts van Wenen vroeg Lector Nana Adusei-Poku een artikel te schrijven voor een boek over chronopolitics, historische verhalen, het geheugen en herinneringen en de moeilijkheden bij het visualiseren van tijdsverloop in de kunst.

Lector Human-Centered ICT Ingrid Mulder baseerde dit artikel op haar bijdrage aan de Second International Conference on Distributed, Ambient, and Pervasive Interactions 2014.

Haar artikel in deze sessie ging over de open mindset en de participatieve houding die betrokkenen in smart cities-discussies nodig hebben om maatschappelijke uitdagingen aan te gaan. Zij beschrijft hoe verschillende smart city makers in co-creative partner- ships samenwerken op een gelijkwaardige manier.

“The challenges of tomorrow’s society demand new ways of innovation – a shift in thinking, doing and organising. It requires releasing existing paradigms, changing perspectives and doing things differently. In the current work, we envision a sociable smart city that enables transforming society into a more participative domain where participatory innovation takes place. A city that combines best of two worlds; on the

Deze publicatie sluit aan bij het thematisch project over Chronopolitics dat Nana voor de masterstudenten van het Piet Zwart Insti-tuut ontwikkelde. In de inleiding van haar artikel beschrijft ze hoe haar interesse in dit onderwerp tot stand gekomen is: “Thinking about the meaning of blackness in the contemporary was the starting point for my ongoing research of the idea of post-black. The more I engaged with this question in connection to contemporary black artists and the curatorial concept post-black, the stronger I was immersed in questions about time, history and the contemporary.”

Publicatie: Adusei-Poku, N. (2014). A Time without before and after. In: Lorenz, R. (ed.) Not now! now! (25-45). Sternberg Press, Berlin.

one hand, a social city that is people cente-red, values active citizenship […], and, on the other, a smart city that welcomes the possibility of future Internet and related technology-driven innovations […]. The biggest challenges cities face is not the technology, but having an open mindset and a participatory attitude to rethink our future is far more challenging.”

Publicatie: Mulder, I.J. (2014). Sociable Smart Cities: Rethinking our future through co-creative partnerships. In: N. Streitz and P. Markopoulos (Eds.). Proc. Of Distributed, Ambient, and Pervasive Interactions 2014 (DAPI 2014), LNCS 8530, (pp. 566–574). Springer-Verlag: Berlin Heidelberg.

→ http://crea010.com/1NLHhTW → http://crea010.com/1X8TKT6

Rethinking our future through co-creative partnerships

Medewerker: Nana Adusei-Poku

As If Time Could Talk

Medewerker: Ingrid Mulder

78 Publicaties77 Publicaties De Creatieve EconomieOnderzoeken en Ontwerpen

Onderzoeken en Ontwerpen in de KlasAan het rapport Onderzoeken en ontwerpen in de klas van het DocentOntwikkelTeam (DOT) Ontwerp- en Onderzoeksvaardig- heden in de klas leverden Peter Troxler en Manon Mostert-van der Sar een belangrijke bijdrage.

Het initiatief voor dit DOT komt van het Bètasteunpunt Zuid Holland Zuid, een netwerk van voortgezet onderwijsinstel-lingen en vier hoger onderwijsinstellingen in Zuid-Holland. In de inleiding van deze publicatie schrijft Peter Troxler: “Onderzoeken en ontwerpen kan onder-deel zijn van vele vakken in het voortgezet onderwijs. […] Als technologie ingezet wordt om dingen die we nodig hebben zelf te maken, zelf aan te passen of te persona-liseren, dan ontstaat er een gedemocrati-seerde vorm van ontdekken en ontwerpen. Alles is open-source. Dit valt samen met het feit dat school geen kennisarme omgeving meer is. Alle technologieën zijn toegankelijk en opvraagbaar.[…] Iedereen draagt bij aan

de ‘Do it Yourself’ mentaliteit. Met zijn allen komen we verder, ‘Do it Together’ is het huidige adagium.”

Publicatie: Troxler, P., Mostert-van der Sar, M., Barten, A., Velthuizen, Soest, Y., van,. Prins, J., Sturrus, L., N. Buitenhuis, J., & Wit, E. de (2014). Onderzoeken en Ontwerpen in de Klas. Opbrengsten Docent Ontwikkel Team Ontwerp- en Onderzoeksvaardighe-den in de Klas. Delft: Betasteunpunt Zuid Holland.

→ http://crea010.com/1jGBpyc

Thema van deze publicatie is de plaats van ondernemerschap binnen het kunstvakonderwijs en de creative technologies-opleidingen binnen het HBO.

Paul Rutten was een van de trekkers van het projectteam dat het onderzoek uitvoerde voor het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en eindverantwoordelijk voor deze publicatie.

Het rapport laat zien dat deze opleidingen ondernemerschap een plaats geven binnen hun curricula, maar sterk verschillen in de manier waarop. De onderzoekers stellen dat de buitenwereld ondernemerschap steeds meer ziet als integraal van de competenties van jonge creatieve professionals. Ze onder-strepen dat als volgt: “Ondernemerschap en creativiteit zijn geen geïsoleerde vaardigheden of competen-ties. De buitenwereld stelt nieuwe eisen aan studenten die de creatieve opleidingen verlaten en ambiëren met hun vak aan de slag te gaan. Meer ondernemerschaps-

vaardigheden is een belangrijk antwoord op die uitdagingen. Een geïntegreerde aanpak van ondernemerschap en crea-tiviteit met nieuwe combinaties binnen bestaande curricula verdient aanbeveling. Daarbij kan het hoger beroepsonderwijs zich blijven beroepen op zijn vertaling, verbeelding en toepassing van de geleerde ervaring naar de praktijk in de vorm van praktijkgericht onderzoek.”

Paul Rutten, Walter Amerika, Danielle Arets, Anne Mieke Eggenkamp & Marieke Rietbergen (2015). Talent voor de creatieve economie. Ondernemerschap in creatieve opleidingen binnen het Hoger Beroepson-derwijs. Utrecht: UCREATE.

→ http://crea010.com/1XVhXAe

Medewerkers: Peter Troxler, Manon Mostert-van der Sar Medewerker: Paul Rutten

Talent voor de Creatieve Economie

79 Publicaties What is Post-Digital?

Lector Florian Cramer schreef voor een onderzoeksproject van Universi-teit Aarhus en het mediakunstfestival transmediale een artikel waarin hij “post-digital”, oorspronkelijk een begrip uit de creatieve praktijk, ook cultuur- en mediatheoretisch uitlegt.

In post-digitale trends verdwijnt de onder-scheiding van “oude” en “nieuwe” media. Bovendien staat digitale technologie niet meer vanzelfsprekend voor vooruitgang: “An empirical study conducted by our research centre Creating 010 in Rotterdam among Bachelor students from most of the art schools in the Netherlands indicated that contemporary young artists and designers clearly prefer working with non-electro-nic media: given the choice, some 70% of them “would rather design a poster than a website.”

Tegelijkertijd is deze trend niet slechts nostalgisch maar ontstaan er nieuwe hybride vormen van oude en nieuwe media, en worden oude media (zoals typemachi-nes, vinyl-LPs, zines) op manieren gebruikt

die van de Internet-cultuur afkomstig zijn. Daarnaast kenmerken post-digitale kunst- en mediapraktijken zich door een sceptische houding tegenover het (cyber-netische) paradigma van het 'systeem' als overkoepelende toepassing.

Publicatie: Cramer, J.J.F. (2014). What Is Post-Digital?, A Peer Reviewed Journal About, University of Aarhus, 2014, & in: David M. Berry, and Michael Dieter, eds. Postdigital Aesthetics, New York: Palgrave MacMillan, 2015, 12-26; & in Wendy Hui Kyong Chun, and Thomas W. Keenan, eds. Old Media New Media, revised edition, London: Routledge, 2015.

→ http://crea010.com/1Kq7Arw

Medewerker: Florian Cramer

What is Post-Digital?

In de spotlight

82 In de spotlight Inleiding

Creating 010 gebruikt tal van podia om de resultaten van haar werk te delen met de buitenwereld

Het werk van Creating 010 en de praktijkgerichte onderzoekers die er werken gaat niet onopgemerkt aan de buitenwereld voorbij. Dat leidt ertoe dat lectoren, hoofddocenten en docenten vaak worden gevraagd om hun inzichten en expertise te delen op podia die anderen inrichten en in de media. Het Kenniscentrum gaat graag op dit soort invitaties in en zoekt vaak ook zelf verschil-lende soorten podia op om de vruchten van onderzoek en experiment met een breed publiek van professionals, collega-vorsers, studenten en andere geïnteresseerde burgers te delen. Hierna volgt een aantal voorbeelden van de vormen die dat zoal aanneemt.

van Privacy ten tijde van Big Data tot New Busi-ness Models in Creative Industries

84 In de spotlight83 In de spotlight Post DigitalPrivacy ten tijde van Big Data

Privacy ten tijde van Big Data

Op 19 november 2014 was het Instituut Communicatie, Media en Informatietechnologie gastheer van een mini-seminar over Big Data van het Ngi-NGN, de Nederlandse beroepsvereniging voor ICT-profes-sionals en –managers. Tijdens zijn lezing tijdens dit seminar stelde lector Sunil Choenni de vraag: “Heel mooi dat data zoveel waard zijn, maar hoe zit het met privacy?”

Hij benaderde privacyproblemen die voortvloeien uit het combineren van datasets, en dan vooral het gebruik daarvan voor big data analytics, vanuit ethiek en wetgeving. Welke data mag je combineren? Hoe ga je verkregen combi-naties duiden? Hoe zorg je ervoor dat er een niet al grote kloof ontstaat tussen de systeemwerkelijkheid en de echte werke-lijkheid? Hij stelde dat bij Big Data niet alleen rekening gehouden moet worden met informatienoodzaak en maatschappe-lijke veiligheid, maar ook met menselijke waarden. De behoefte aan bescherming van de privésfeer is er daarvan één.

De tweede voordracht tijdens dit seminar kwam van Arent van 't Spijker van BlinkLane Consulting. Hij ging in op de wijze waarop bedrijven hun data te gelde kunnen maken. In combinatie met Sunni Choenni’s lezing leverde dit interessante discussiestof op. De beroepsgroep herkende de afweging tussen technische, economische en ethische aspecten in de praktijk van Big Data en voerde een inte-ressante en noodzakelijke discussie naar aanleiding van beide voordrachten, samen met de aanwezige stafleden en studenten.

Medewerker: Sunil Choenni Medewerker: Florian Cramer

Post Digital

Binnen Creating 010 is lector Florian Cramer verantwoordelijk voor het onderzoek naar digitale media. In die context introduceerde hij het thema postdigitaliteit.

Het voert terug naar het onderzoek van de kunstcriticus Alessandro Ludovico die zijn research fellowship over de geschiedenis van het media, in samenwerking met Florian Cramer, invulde binnen de onderzoeks-groep die later zou opgaan in Creating 010. Hij concludeerde dat oude media niet door nieuwe media worden vervangen, maar dat er nieuwe hybride vormen ontstaan van oud en nieuw, analoog en digitaal. Beide onderzoekers introduceerden daarvoor het concept Post-Digital, onder meer in het boek Post-Digital Print uit 2012.

Florian Cramer heeft dit thema sindsdien verder uitgewerkt in een reeks van artike-len en keynotes over postdigitale esthetiek en ontwerp. In 2014 presenteerde hij de keynote What Is Post-Digital? tijdens de conferentie over Post-Digital Research van de Universiteit Aarhus, Denemarken en het Berlijnse mediakunst-festival Transmediale.

In 2015 publiceerde Palmgrave MacMillan het boek Post-Digital Aesthetics onder redactie van David M. Berry en Michael Dieter, waarvoor Florian Cramers artikel What is Post-Digital? als inleiding fungeerde. De kunstenaars Dennis de Bel en Roel Roscam Abbing, beiden oud-studenten van de Willem de Kooning Academie, starten in 2014 met steun van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en in samenwerking met het Rotterdamse Worm, een artistiek onder-zoeksproject met als thema postdigitale communicatie in de nadagen van het web.

→ http://crea010.com/1Kq7Arw→ http://crea010.com/1QHSe9Q→ http://crea010.com/1IgiP5O

86 In de spotlight85 In de spotlight Toekomst van het Warenhuis3D printen & Open Design

3D printen en Open Design

Toekomst van het Warenhuis

De universiteitsbibliotheek van de TU Delft hield in november 2014 een themaweek over het onderwerp 3d printen. Peter Troxler is lector Revolutie in de Maakindustrie bij Creating 010 en werd bij gelegenheid van deze themaweek uitgenodigd voor een reflectie over dit onderwerp.

Het NPO 2 programma EenVandaag besteedde op 7 februari 2015 aandacht aan de crisis bij het warenhuisconcern V&D en nodigde bij die gelegenheid Creating 010 hoofddocent Justien Marseille uit voor een vooruitblik naar de toekomst van deze het grootwinkelbedrijf.

ontwerp op basis van open source, roept het beeld op van de ontwerper als coördi-nator van een gedeeld ontwerpproces. Het is mogelijk dat - zoals blogs een bedreiging vormen voor journalisten en Instagram voor professionele fotografen - handige ontwerptools en 3D-printers het beroep van de ontwerper in de verdrukking kunnen brengen. Ingenieurs en ontwerpers krijgen [hierdoor] te maken met een geheel nieuwe werkomgeving en met nieuwe eisen die aan hun werk worden gesteld.”

vertelde Justien Marseille dat de waren-huizen, door de opkomst van sociale media zoals Instagram en Tumblr, hun rol als inspi-ratiebron helemaal zijn kwijtgeraakt. Boven-dien is de rol van de sociale omgeving steeds belangrijker voor het aankoopgedrag van mensen. Onze (online) verbondenheid zorgt er voor dat we overal op elk moment toegang tot elk warenhuis hebben. De fysieke winkel wordt daardoor minder belangrijk.

→ http://crea010.com/1WB0qt2 → http://crea010.com/1iU3sde

In zijn lezing 3D Printing and Open Design. A Bright Future for Engineers and Designers? besprak Peter Troxler de aanstaande veranderingen in de professio-nele rol van ingenieurs en ontwerpers door de opkomst van 3D printing, open design en de daaruit resulterende democratisering van productiemiddelen.

“In de komende decennia zullen we revolutionaire veranderingen zien op het gebied van productiemethoden. […] Het is goed mogelijk dat een groot deel van de productie zich verplaatst van grootschalig en massaal naar kleinschalig en lokaal, waardoor snelheid en efficiëntie zwaar onder druk kunnen komen te staan. Daar-naast zullen bedrijven waarschijnlijk open source-strategieën gaan hanteren om hun intellectuele activa te beheren. Intern uitge-voerde R&D-activiteiten zullen worden aangevuld met vernieuwingen op basis van crowdsourcing. Open design, ofwel

De aankondiging van de uitzending maakte onder meer melding van het volgende: “De een na de ander valt om: De Bonnetrie, Metz&Co, etc. En met V&D gaat het ook niet al te best. Vroeger was het waren-huis dé plek waar je kon zien wat hip en nieuw was, maar internet en niche-winkels hebben die rol overgenomen. Bedrijven die al decennialang bestaan lijken nu passé. V&D-kenner Phillipe Hondelink, kunst- historica Petra Timmer, die in het verleden de catalogus van Metz&Co samenstelde en trendwatcher Justien Marseille over vergane glorie.”

De warenhuizen waren aan het begin van de 20ste eeuw een manifestatie van het nieuwe consumentisme en speelden een belangrijke rol in de maatschappelijke acceptatie nieuwe ontwikkelingen en trends, van nieuwe architectuur tot modern vormgegeven meubilair. Deze rol hebben ze inmiddels verloren. In de uitzending

Medewerker: Peter Troxler Medewerker: Justien Marseille

87 In de spotlight New Business Models

New Business Models in Creative IndustriesBinnen het lectoraat Creative Business van Paul Rutten is de zoektocht van de creatieve industrie naar nieuwe businessmodellen een belangrijk thema.

Dat gold ook voor CLICKNL DESIGN DRIVE, een tweedaags Design Research & Innova-tion Festival, dat tijdens de Dutch Design Week 2014 zijn eerste editie beleefde. Het festival brengt ontwerpers, onderzoekers, bedrijven en overheden samen om het belang van onderzoek door de creatieve industrie voor maatschappelijke innovaties te verkennen. Lector Paul Rutten fungeerde in deze editie als organisator en moderator van het plenaire ochtendprogramma over new business models in creative industries. Het verzoek aan Rutten om deze taak op zich te nemen komt voort uit zijn werk op dit thema binnen CLICKNL, het topconsortium voor kennis en innovatie van de creatieve industrie.

De volgepakte zaal van het voormalig Eindhovense Natlab werd na het welkom van wethouder economie Stef Depla, namens de stad, begeleid langs een reeks van presentaties en interventies over

business innovatie in creatieve industrie. Zo belichtten Frank Botman, CEO van Dasym Investment Strategies en Mir Wermuth programmadirecteur Growing Games de actuele ontwikkelingen in de game- industrie. Barbera Wolfensberger, voorzitter van het topteam creatieve industrie en CEO van reclamebureau FHV BBDO gaf inzicht in de trends in advertising, terwijl Robert Barnhoorn liet zien op welke manier zijn Rotterdams design bureau Spark Design & Innovation investeert en participeert in innovatieve productontwikkeling. Vanuit de media- en cultuurindustrie leverden Jos van Veldhoven (Bach Society), Marieke Jonker (We want cinema!) en Martin Voigt (Nieuw Amsterdam) prikkelende bijdragen. Statements vanuit de academische hoek kwamen van Walter van Andel (Antwerp Management School) en Joost Poort (IVIR Universiteit van Amsterdam). NRC Media- en technologie redacteur Mark Hijink zorgde voor de kritische praktijknoot.

→ http://crea010.com/1HmE4Iy→ http://crea010.com/1gwISha→ http://crea010.com/1iU3VMH

Medewerker: Paul Rutten

90 Bijlagen Medewerkers

Medewerkers CMI

Tony Busker

Tim Fleumer

Jan Kroon

Peter Kun

Komala Mazerant-Dubois

Arne Padmos

Leo Remijn

René Slootweg

Nathalie Stembert

Peter van Waart

Luc de Zeeuw

WdKA

Kim de Groot

Jan van Heemst

Deanna Herst

Liane van der Linden

Aymeric Mansoux

Aldje van Meer

Martijn Mulder

Michael Murtaugh

Levien Nordeman

Lauran Schijvens

Kimmy Spreeuwenberg

Reinaart Vanhoe

Amy Wu

IvL

Rudy Enny

Creating 010

Lectoren

Paul Rutten

(tevens programmadirecteur

vanaf 1 april 2015)

Florian Cramer

(tevens programmadirecteur

tot 31 maart 2015)

Nana Adusei-Poku

Hugo Bongers

Sunil Choenni

Ben van Lier

Ingrid Mulder

Mortaza Shoae Bargh

Peter Troxler

Medewerkers

Teana Boston-Mammah

Justien Marseille

Manon Mostert-Van der Sar

Eva Visser

Ondersteuning

Jeffrey Epping

Helen Poelwijk

Stagiaires/studentassistenten

Marlon Bahlman

Gary Chheang

Ümmü Ermis

Jessica Maarleveld

Anne Sunderman

Isabel Valstar

Calvin Visee

van Medewerkers tot Colofon

92 Bijlagen91 Bijlagen Literatuurlijst Literatuurlijst

Literatuurlijst Boeken en onderzoeksrapporten

Adusei-Poku, N. (2014). Stake in the unknown, Inaugural Lecture. Rotterdam: Rotterdam University Press.

Brynskov, M., Carvajal Bermúdez, J.C., Fernandez, M., Korsgaard, H., Mulder, I.J., Piskorek, K., Rekow, L., & Waal, M. de, (2014). Urban Interaction Design: Towards City Making. Floss Manuals: Amsterdam.

Castro, L. & Cramer, F. & De Bruijn, M. & Kircz, J. & Lorusso, S. & Murtaugh, M. & Pol, P. & Rasch, M. & Riphagen, M. (2015). From Print to Ebooks: A Hybrid Publishing Toolkit for the Arts, Amsterdam. The Netherlands: Institute of Network Cultures.

Erp, J. van, Németh, A., Rutten, P., Slot, E. & Zuurmond, J. (2014). Designing a country. Creative Industries in the Netherlands. Den Haag: Ministry of Education, Culture and Science.

Linden, L. van der & Adrighem, L. van (2015). Modemakers in Rotterdam. Rotterdam. Kenniscentrum Creating 010 en Willem de Kooning Academie.

Rutten, P. (2014). Kracht van verbeelding. Perspectieven op de creatieve industrie. Rotterdam: Hogeschool Rotterdam Uitgeverij.

Rutten, P. Amerika, W., Arets, D., Eggenkamp, A.M. & Rietbergen, M. (2015). Talent voor de Creatieve Economie. Ondernemerschap in creatieve opleidingen binnen het hoger beroepsonderwijs. Utrecht: U-Create.

Rutten, P., Koops, O. & Visser, F. (2014). Monitor Creatieve Industrie 2014. Nederland, Media Valley en Top-10 steden. Hilversum: iMMovator Cross Media Network.

Rutten, P., Slot, M. & Leendertse, M. (2015). Serious gaming in Rotterdam. Rotterdam: Rotterdam Media Commission.

Wetenschappelijke artikelen en boekbijdragen

Adusei-Poku, N. (2014). A Time without before and after. In: Lorenz, R. (ed.) Not now! now! (25-45). Sternberg Press, Berlin.

Adusei-Poku, N. (2014). Des frontières et limites des technologies visuelles. In: Bouteloup, M. (ed.) Anthologie Bétonsalon – Centre d’Art et de Recherche 10 ans. Co-édition Bétonsalon et Beaux- Arts de Paris Editions (193-205).

Baillie, M., Dunlop, M., Edwards, A., Eslambolchilar, P., Goodman-Deane, J., Hakobyan, L., Komninos, A., Lumsden, J., McGee-Lennon, L., Mulder, I., Nicol, E, Rau, P., & Siek, K. (2014). Re-imagining commonly used mobile interfaces for older adults. In: Proceedings of the 16th international conference on Human-computer interaction with mobile devices & services (MobileHCI '14). ACM, New York, NY, USA, 585-588.

Boston-Mammah, T. (2015). Women and the Gender Gap in Urban Sociology: A Case Study of Afrikaanderwijk, South Rotterdam, in Thaddeus Müller (ed.) Contributions from European Symbolic Interactionists: Conflict and Cooperation (Studies in Symbolic Interaction, Volume 45), Emerald Group Publishing Limited, pp.23 – 49.

Braak, S. van den, Shoae Bargh, M., Choenni, R. (2014). Fraud Indicators Applied to Legal Entities: An Empirical Ranking Approach, Proceedings DEXA 2014, 25th Int. Conf. on Database and Expert Systems Applications. Germany: Springer Verlag, LNCS 8645. pp. 106-115.

Choenni R., Shoae Bargh M., Roepan C. & Meijer, R. (2015). Privacy and Security in Smart Data Collection by Citizens. In: Garcia, G., Pardo, J., Nam, T., (eds) Smarter as the New Urban Agenda: A Comprehensive View of the 21st Century City (349-366). Springer, New York, USA.

Conradie, P. & Choenni, R. (2014). On the barriers for local government releasing open data. Government Information Quarterly, 31(Supplement 1), S10-S17.

Conradie, P., mmv. Lemmens J., Busker, T., Choenni, R. (2014). De SunnyApp – Open data ontsluiten via het dataspaceprincipe, Proc. NIOC 2013, Nationaal Informatica Onderwijs Congres: Meeting the Future, Arnhem, D. Smeets (red.), Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, pp. 408-412.

Cramer, F. (2015). Anonymous, imageboards, memes: ePunk des 21. Jahrhunderts. In: S. Witzgall & K. Stakemeier (Eds.), Fragile Identitäten (pp. 231-243), Zurich, Switzerland: diaphanes.

Cramer, J.J.F. What is Post-Digital? A Peer Reviewed Journal About, 3 (1). University of Aarhus. Retrieved from http://crea010.com/1Kq7Arw & in: David M. Berry, and Michael Dieter, eds. Postdigital Aesthetics, New York: Palgrave MacMillan, 2015, 12-26; & in Wendy Hui Kyong Chun, and Thomas W. Keenan, eds. Old Media New Media, 2nd revised edition, London: Routledge, 2015.

Gaudenz, U., Harboe, J., Kocher. P.Y. & Troxler, P., Wolf, P. (2014). Sharing is Sparing. Journal of Peer Production. Issue 5, Shared Machine Shops: Beyond Local Prototyping and Manufacturing.

Harbers, M., Waart, P. van., & Visser, E. (2015). Value Sensitive Design of Smart Cities. Paper gepresenteerd op de Charting the Next Decade for Value Sensitive Design Workshop, Aarhus, Denmark. http://crea010.com/21jsQuT

Henze, L. & Mulder, I.J. (2014). Networked Collaboration Canvas: How can Service Design facilitate Networked Collaboration? In: ServDes.2014 Service Futures, Proceedings of the fourth Service Design and Service Innovation Conference (pp.451-453), Lancaster

University, United Kingdom, 9-11 April 2014.

Kalidien, S. & Choenni, R. (2015). Exploiting Data for Supporting Developing Countries, Information Technology in Developing Countries 25 (1) February 2015.

Kalidien, S., Witzenburg, R. van & Choenni, R. (2014). Developing, Implementing, and Evaluating a Web Interface in the field of e-government, In: Evaluating websites and web services: Interdisciplinary perspectives on user satisfaction. D. Yannacopoulos, P. Manolitzas, N. Matsatsinis, E. Grigoroudis (eds), Chapter 4, (pp. 60-70).

Kun, P. & Mulder, I. J. (2015). From Quantified Self to Quantified Neighbourhood. In Proceedings of the 4th Participatory Innovation Conference 2015, PIN-C 2015: Reframing design. The Hague, The Netherlands, 18-20 May, 2015. Eds.: Rianne Valkenburg, Coen Dekkers and Janneke Sluijs. (pp. 138-143). The Hague University of Applied Sciences. ISBN: 978-90-73077-66-9.

Mansoux, A. (2014). Fork Workers. In A. Laforet & M. De Valk, M. Aktypi, A. Mertens, F. Snelting, M. Lakova, & R. Höfmuller (Eds.), Are you being served? (pp. 120-127). Brussels, Belgium: Constant.

Mansoux, A. (2014). My lawyer is an artist: Free Culture Licenses as Art Manifestos (revised). Hz Journal, 19. Retrieved from http://crea010.com/1Q21wvM

Meijer, R., Conradie, P. & Choenni, R. (2014). Reconciling Contradictions of Open Data Regarding Transparency, Privacy, Security and Trust, JTAER, Int. J. of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research 9(3), (pp. 32-44). Universidad de Talca.

Mostert-van der Sar, M. & Troxler, P., Wit de, E. (2014). DOT O&O.

94 Bijlagen93 Bijlagen Literatuurlijst Literatuurlijst

Developing Research and Design Skills in the Classroom (Dutch secondary education). Digital Fabrication in Education Conference. 16 June 2014, Aarhus University, Denmark. http://crea010.com/1XkuAVc

Mulder, I.J. (2014). Co-creatie in het publieke domein: een vanzelfsprekendheid. In: Maurits Kreijveld & 25 coauteurs. Samen Slimmer. Hoe de ‘wisdom of crowds’ onze samenleving zal veranderen (pp.168-169). VakMediaNet Management. 2e druk. ISBN 978 90 13 11875 9

Mulder, I.J. (2014). Sociable Smart Cities: Rethinking our future through co-creative partnerships. In: N. Streitz and P. Markopoulos (Eds.). Proc. Of Distributed, Ambient, and Pervasive Interactions 2014 (DAPI 2014), LNCS 8530, (pp. 566–574). Springer-Verlag: Berlin Heidelberg.

Mulder, I.J. & Pucci, E.L. (2014). IK BEN STER(K). Empowering young adults through a peer-to-peer talent development platform. Paper presented at FabLabs in Educational Context: A Retrospective and Outlook. Workshop held in conjunction with FabLearn Europe 2014, June 16, 2014, Aarhus, Denmark. http://crea010.com/1Thp1kH

Netten, N., Braak, S. van den, Choenni, R. & Leertouwer, E. (2014). Elapsed Times in Criminal Justice Systems, Proceedings ICEGOV 2014, 8th Int. Conf. on Theory and Practice of Electronic Government, Guimaraes, Portugal. ACM Press, USA.

Nordeman, L. (2014). Reset, Hack and Own: Media Focus in Art and Design Education. http://crea010.com/1XvghYG

Peek, G.J. & Troxler, P. (2014). City in Transition. Urban Open Innovation Environments as a Radical Innovation. In: M. Schrenk, V.V. Popovich, P Zeile, P. Elisei (Eds.) Plan It Smart. Clever Solutions for Smart Cities. Proceedings

of the 19th International Conference on Urban Planning, Regional Development and Information Society. Tagungsband (pp. 151-160). Schwechat-Rannersdorf: CORP – Competence Center of Urban and Regional Planning.

Remijn, L., Stembert, N., Mulder, I.J. & Choenni, R. (2015). Emergent Technologies in Mixed and Multimethod Research: Incorporating Mobile Technologies, in Oxford Handbook of Mixed Multi method Research Inquiry, Hesse-Bibber (Ed.), Oxford Publications, Oxford University Press, (pp. 548-560).

Rutten, P. (2014). Creative industries for society. In: Asia-Europe Foundation (2014). Enabling cross overs: good practices in the creative industries (p.V-XVI). Singapore: ASEF.]

Shoae Bargh, M., Choenni, R., Brok, P.J. den, & Busker, T. (2014). Onderzoeksvaardigheden voor informaticastudenten (Bachelor), In D. Smeets (red.). Proc. NIOC 2013, Nationaal Informatica Onderwijs Congres: Meeting the Future (pp. 443-447). Arnhem: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.

Shoae Bargh, M., Choenni, R., Meijer, R. (2015). Privacy and Information Sharing in a Judicial Setting: A Wicked Problem, Proc. DG.O, 16th Int. Digital Government Research Conf., Phoenix, Arizona, USA, May 27-30, ACM Press, USA, (pp. 97-106).

Shoae Bargh, M., Mbong, F., Dijk, J. van & Choenni, R. (2015). A Framework for Dynamic Data Quality Management. Proc. ISPCM 2015, 4th Int. Conference on Information Systems Post-implementation and Change Management. Las Palmas de Gran Canaria, Spain, July 21-23, IADIS Press.

Shoae Bargh, M., Meijer, R., Choenni, R., & Conradie,P. (2014). Privacy Protection in Data Sharing: Towards Feedback Solutions, In E. Estevez, M. Jansen and L. Soares Barbosa (Eds.).

Proceedings of the 8th International Conference on Theory and Practice of Electronic Governance (pp. 28-36). New York: ACM. IceGOV 2014. Shoae Bargh, M., Rooij-Peiman, A. van, Remijn, L. & Choenni, R. (2014). Research Skills for Computer Engineering Undergraduates in Dutch Universities of Applied Sciences. In SIGITE ‘14, Proceedings of the 15th Annual Conference on Information Technology Education, Atlanta, USA, October 15-18 (pp. 101-108). New York: ACM.

Smit, P. & Choenni, R. (2014). On the Interaction between Forecasts and Policy Decisions. Proc. DG.O 2014, 15th Int. Digital Government Research Conf., Aguascalientes City, Aguascalientes, Mexico, June 18-21, ACM Press, USA. (110-117).

Stembert, N., Padmos, A., Shoae Bargh, M., Choenni, R. & Jansen, F. (2015). A Study of Preventing Email (Spear) Phishing by Enabling Human Intelligence, EISIC 2015, European Intelligence and Security Informatics Conf. Manchester, United Kingdom, Sept. 7-9, IEEE Press, USA, .

Troxler, P. (2014). FabLab Business Models. In: C. Bosqué, O. Noor, L. Ricard (Eds.). Fablabs, etc. Les nouveaux lieux de fabrication numérique (p. 198). Paris: Eyrolles.

Troxler, P. & Peek, G.J. (2014). Radical Innovation in Urban Development as Making Unfolds Its Potential. In: C. Coletta, S. Colombo, P. Mgaudda, A. Matozzi, L.L. Parolin, L Rmpino (Eds.). Proceedings of the 5th STS Italia Conference, A Matter of Design: Making Society through Science and Technology (pp. 1163-1176). Milano: STS Italia Publishing.

Troxler, P., Wolf, P. (2015). Look who’s acting! Applying Actor Network Theory for studying knowledge sharing in a co-design project. International

Journal of Actor-Network Theory and Technological Innovation, 7(3), pp.15-33.

Waart, P. van, Mulder, I.J. & Bont, C.J.P.M. de. (2015). Participatory Prototyping for Future Cities. In: Proceedings 4th Participatory Innovation Conference (337-345)

Waart, P. van, & Mulder, I.J. (2014). Meaningful Interactions in a Smart City. In: N. Streitz and P. Markopoulos (Eds.). Proc. of Distributed, Ambient, and Pervasive Interactions 2014 (DAPI 2014), LNCS 8530, (pp. 617–628). Springer-Verlag: Berlin Heidelberg.

Waart, P. van, Visser, E. & Harbers, M., (2015). How to Design for Diversity in Smart Cities? Paper gepresenteerd op de Cultural Diversity and Technology Design Workshop at the 7th International Communities and Technologies Conference, Limerick, Ireland. http://crea010.com/1NSbJ9F

Zuiderwijk, A., Janssen, M., Choenni, R., Meijer, R (2014), Design Principles for Improving the Process of Publishing. Open data, TGPPP, Transforming Government: People, Process and Policy 8(2), (pp. 185-204), Emerald Group Publishing.

9695 Bijlagen Literatuurlijst

Vak- en andere publicaties Cramer, F. (2014). Virtuelle Realität. Der Friedenspreis für Jaron Lanier – und die Missverständnisse, auf denen er beruht. Merkur. Deutsche Zeitschrift für europäisches Denken, 6-2014.

Cramer, F. (2015). Geef iedereen het recht op parodie. NRC.next, april 15 2015.

Griffiths, D, Mansoux, A., Valk, M., de. (2014). Software is the artwork [Interview]. Retrieved from http://crea010.com/1PeZTwq

Rutten, P. (2014). Redesigning business networks in the creative economy. In: Beyond social: magazine investigating arts and design. Rotterdam: Willem de Kooning Academy.

Rutten, P. & Schijvens, L.J.M.A. (2015). Ontwerpers onderzoeken de toekomst. in: Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Jaarverslag 2014. [144-149]. Rotterdam: Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.

Rutten, P., Slot, M. & Leendertse, M. (2015). Rotterdam, omarm serious gaming. Algemeen Dagblad Rotterdam, 18-19 juli.

Troxler, P. (2014). 3D Printing – Revolution Not Found (Yet) / Wird 3D-Druck die Welt (doch noch) retten? / In: Henning-Müller, M. 404 – Fabian Hesse. Kunstpreisträger des Bezirks Schwaben 2013. Begleitheft zur gleichnamigen Ausstellung (pp. 20-21 / 16-17). Oberschönefeld: Schwäbisches Volkskundemuseum.

Troxler, P. (2014). Open Desing and the Somewhat Peculiar Promise thet “We Can”. In: In: E. Zoete, M. Meewisse, G. Gieskes, B. Andreassen (Eds.), We Can Make it If We Try. 4 Scenarios for Design Democracy. OMP81 Nest Project (pp. 32-39). Eindhoven: Onomatopee. Troxler, P. (2015). Benevolent Dictators, Killer Apps and Peer-to-Peer: A True Match? Open Thoughts: How many peers does it take to change a light bulb? Barcelona: Universidad Oberta de Catalunya. [Blog post, 19 February 2015] Available at: http://crea010.com/1NbP33q

Troxler, P. (2015). Playing it Smart. Cultural Enterprise Office Blog. Glasgow, Cultural Enterprise Office. [Blog post, 14 May 2015] Available at: http://crea010.com/1Ie3IPO

Troxler, P., Mostert-van der Sar, M., Barten, A., Velthuizen, Soest, Y., van, Prins, J., Sturrus, L., N. Buitenhuis, J., & Wit, E. de (2014). Onderzoeken en Ontwerpen in de Klas. Opbrengsten Docent Ontwikkel Team Ontwerp- en Onderzoeksvaardigheden in de Klas. Delft: Betasteunpunt Zuid Holland.

Colofon Ontwerp Evers + de Gier, Rotterdam www.eversendegier.nl Met dank aan alle medewerkers van Creating 010 Dit portfolio is te downloaden op www.creating010.com/creating2014-2015

Kenniscentrum Creating 010 Hogeschool Rotterdam Rotterdam University, 2015

e-mail: creating010@hr.nl web: www.creating010.com Samenstelling rapport Eva Visser, Helen Poelwijk en Paul Rutten Teksten Paul Rutten, Florian Cramer, Eva Visser, medewerkers Creating 010 Beeldmateriaal/Fotografie Blz. 15: Mathijs van Oosterhoudt Blz. 23: Financial Times photos Blz. 40: Collectie van Ferry van der Nat, fotograaf Johannes Schwartz Blz. 55: © Ossip van Duivenbode / Rotterdam Image Bank Blz. 58: Performance door leden van HOWDOYOUSAYYAMINAFRICAN? tijdens de opening van expositie NO HUMANS INVOLVED op donderdag 21 mei 2015 in Witte de With Center for Contemporary Art, fotograaf Aad Hoogendoorn

Overige beelden zijn geschoten door medewerkers van Creating 010

De lectoren en onderzoekers van Kenniscentrum Creating 010 doen onderzoek naar de praktijk van de creatieve sector. In het bijzonder onderzoeken we de impact van nieuwe maatschappelijke, technologische en artistieke ontwikkelingen op het werkveld van design, kunst en informatie- en communicatietechnologie.

Daartoe werken wij nauw samen met het Instituut voor Communicatie, Media en Informatietechnologie en de Willem de Kooning Academie, beiden onderwijsinstituten van Hogeschool Rotterdam. Daarnaast hebben we partners binnen de overheid en maatschappelijke instellingen in bedrijven in de Rotterdamse regio en daarbuiten. Samen introduceren we nieuwe thema’s en uitdagende kwesties voor praktijkgericht onderzoek, werken we aan onderwijsinnovatie en dagen we studenten uit tot onderzoek en kritische reflectie. Tegelijkertijd ontwikkelen we innovatieve kennis en toepassingen voor samenleving en economie.

We werken met passie aan onze opdracht en missie en geven met deze publicatie inzicht in de projecten die we hebben uitgevoerd in het jaar 2014 en de eerste helft van 2015.