PROFESYONELLEŞME VE PROFESYONALİZM OLGUSU
MEHMET NURULLAH KURUTKAN
Temel Kavramlar• Profesyonelleşme• Profesyonalizm• Deprofesyonelleşme• Proleterleşme• Toplumsal kapalılık (özelde mesleki
kapalılık)
DÜZEYLERE GÖRE MESLEKLER
8. DÜZEY______ DOKTORA7. DÜZEY______ YÜKSEK LİSANS6. DÜZEY______ LİSANS5. DÜZEY______ ÖN LİSANS4. DÜZEY______ LİSE3. DÜZEY______ ORTA OKUL2. DÜZEY______ İLK OKUL1. DÜZEY______ OKUMA YAZMA
BİLME
Mesleklerin sınıflandırılması
• Profesyonel, • ara,• kalifiye, • yarı-kalifiye • ve kalifiye olmayan
DİĞER DİLLERDE KARŞILIKLARI
• KARİYER• DİSİPLİN• BÜRO ÇALIŞANLARI
ETİMOLOJİK KÖKEN
• KENDİNE HAS BİR BİLGİ• MESLEK BİRLİĞİ• DEVLET NAZARINDA TANINMIŞ VE
KABUL EDİLMİŞ BİRLİK• ÖZYÖNETİM• MESLEKİ ETİK KODLAR
TÜRLERİ
• BİREYSEL• KURUMSAL
VEYA• ALAYLI • MEKTEPLİ
Napolyon’un Profesyonellik Anlayışı
• Yüksek zeka-yüksek enerji= General• Yüksek Zeka-düşük enerji= Kurmay• Düşük enerji-düşük zeka= piyade • Düşük Zeka- Yüksek enerji=KURŞUNA
DİZİN!!!
İletişimde Profesyonellik
Güvenlik Anlayışında Profesyonellik
Hungry
Angry
Late
Tired
İktisadi Açıdan Profesyonellik
Olimpiyatlar için profesyonellik
• Citius, bir öncekinden daha hızlı• Altius, bir öncekinden daha yüksek • Fortius, bir öncekinden daha kuvvetli
Üretim sektörü için profesyonellik
• Daha ucuz, • Daha kaliteli ve • Daha çabuk
MENNAN USTA
BİLGİ TÜRLERİ
• MAKRO• MEZO• MİKRO
MR RAPORU
• Kafa tabanı ossöz yapıları düzenli konturludur ethmoidal selüllerde mukozal kalınlaşmalar şeklinde inflamatuar değişimler görülmektedr... Sağ temporal lob temporal horn komşuluğunda 9mm çapında oval şekilde T1de hipointens FLAIR ve T2de hiperintens özellikte patolojik intansite alanı görülmektedir.
• SONUÇ:Paranazal sinüslerde kronik inflamatuar değişimler sağ temporal horn komşuluğunda oval şekilde nonspesifik intansite alanı nedeni ile kısa takibi..
Madde 2 - Müddeabih para ise mahkemenin vazifesini tayinde miktarı esas ittihaz olunur.
• Müddeabih başka bir şey olup da iki taraf kıymetinde uzlaşmazlarsa kıymeti davanın ikame edildiği mahkeme tarafından takdir ve tayin olunur.
• Haciz ve iflas muamelatından dolayı ikame edilecek istihkak davaları hakkındaki ahkam mahfuzdur.
Hukuk Usulu Muhakemeleri Kanunu
BİLGİNİN KURUMSALLAŞTIRILMASI• STANDARTLAR• KILAVUZLAR• REHBERLER• ÖLÇEKLER• EN İYİ UYGULAMADAN FAYDALANMA• GURULARIN YOL HARİTASI• DERS KİTAPLARI• MULTİ DİSİPLİNER ÇALIŞMA• T MODELİ
PARA EDEN BİLGİ
• YÖNETİMİ KOLAYLAŞTIRAN BİLGİ• YÖNETİMİ KEYİFLİ HALE GETİREN BİLGİ• MEVZUATA UYUMU ARTTIRAN BİLGİ• ÇOK AZ KİŞİNİN BİLDİĞİ BİLGİ• ASİMETRİK BİLGİ• İHTİYAÇLARI KARŞILAYAN BİLGİ
İBS (İŞTE BAŞARI STRATEJİLERİ)
• SARMAŞIK MODEL• HER FİRAVUNUN BİR MUSASI VAR• YÖNETİME YAKIN ÇALIŞMA• TALEPLERDE ISRAR ( 3T KURALI)• BEKLENTİLERİ NETLEŞTİRME• YÖNETİŞİM TALEBİ
Profesyonelleşme
• Profesyonelleşme (Professionalization); bir iş veya uğraşın meslek haline dönüşerek profesyonel olma durumudur.
• Profesyonelleşme, bir işin uğraşı statüsünden meslek statüsüne geçmesini sağlayan katma değere sahip aktivite sürecidir. Meslek, bir uğraşa ait fonksiyonlarının en yüksek düzeye çıkmasıdır
Profesyonalizm
• Mesleğin toplumun çıkarlarını gözettiği ve Toplumun temel ihtiyaçlarını giderme anlayışının meslektaşlarca kabul edilmesidir.
• Mesleğin tek ve önemli özelliği kendi görev alanında tekel olmasıdır. Bir meslek, meslekten olmayanları ve devleti ikna ederek tekel olur ve bu hakkını korur. İşte buna profesyonalizm denilmektedir.
Profesyonalizm piramidi
Profesyonalizm SınıflandırmasıYETENEK ALANI İLİŞKİ ALANI KARAKTER ALANI
KENDİ KENDİNE ÖĞRENME MERHAMET DOĞRULUK
BİLGİ EMPATİ TEVAZU
UYGULAMALI BECERİ ÖZ KONRTROL SORUMLULUK
PROAKTİVİTE SEVECENLİK HİZMET
BİLGELİK ETKİLEME (TESİR) MORAL GÜCÜ
ÇALIŞMA TİPLERİ
Çalışma Tipleri Eğitimin az veya resmi olmaması
Temel resmi eğitim sürecinin gerekliliği
Heteronom çalışma
Proleteryan çalışma
Hünerle bezenmiş çalışma
Otonom çalışma Vocational çalışma
Profesyonel çalışma
Bilgi türleri ve uzmanlık
Uzmanlaşma türleri
Günlük bilgi
Pratik bilgi
Resmi Bilgi
Tacit Bilgi
Mekanik Yüksek Düşük Düşük Vasat
Melekeye dayalı takdir hakkı
Vasat Yüksek Vasat Yüksek
Zihinsel takdir hakkı Düşük Vasat Yüksek Düşük
Piyasa türleriKontrol türleri Farklı uğraşlara
izinUğraşların sürekliliği
Farklılıkların derecesi
Baskın Olan Uzmanlaşma Tipi
Serbest piyasa
Yüksek Düşük Düşük Günlük
Bürokrasi Vasat Vasat Yüksek Mekanik
Mesleki Düşük Yüksek Vasat Takdir hakkı
Deprofesyonelleşme
1.Meslek grubuna has spesifik karakterdeki özelliklerin azalması veya yok olması
2. Çalışma grubunun hakimiyetinin ve otonomisinin azalması
DEPROFESYONELLEŞMENİN SEBEPLERİ
• Bilgi temelli rasyonelleşme• Mesleki otoritedeki değişimler• Meslek topluluğunun erozyonu• Organizasyonel istihdamın etkisi
Proleterleşme; • dar alanda uzmanlaşmanın olduğu, • işin yapısı ile ilgili kararların işi yapanlarca
değil, üstlerince alındığı ve • işin karşılığının taraflarca değil 'pazar
koşullarınca' belirlendiği bir süreçtir.
PROLERLEŞME
Proleterleşme
• TEKNİK VE İDEOLOJİK PROLETERLEŞME
• Üretimin 'nasıl' yapılacağı sorusunun cevabı 'teknik proleterleşme';
• 'ne amaçla' yapılacağı sorusunun cevabı ise 'ideolojik proleterleşme' kavramlarını ortaya çıkarmaktadır.
• Teknik proleterleşme, üretimin teknik alt yapısının yönetimce belirlendiği, çalışanların işin yapısı ve süreci hakkında seçim şansı olmadığı, sonucu değerlendiremediği bir süreci ifade etmektedir.
• İdeolojik proleterleşme ise, yönetimin, işin toplumsal amacı üzerindeki denetimidir.
Şirketleşme
Çokuluslu ya da ulus ötesi şirketler• "Her şeyin fiyatlandırılabileceği bir dünyada
profesyonel hizmetlerin de parasal karşılığı vardır“
• Çalışma saatleri, konumu, ödeme biçimi, uygulama kalıpları ile ilgili bütün düzenlemelerin çalışan tarafından değil, güçlerini birleştirmiş dev ölçekli işletmelerce yapılmaya başlanmıştır.
Profesyonelleşme Süreci
• Tam Zamanlı İş• İlk eğitim Okulu• İlk üniversite eğitimi• İlk yerel birlik• İlk ulusal birlik• İlk devlet lisansı• Biçimsel etik kodlar
I. Foz II.Foz 3. Faz
Potansiyel Formasyon İstikrar
Hizmet karekteristikleriniönceden hazırlamak
Müşteriye hizmet eden
bir uğraş
Temel
Seçkin
Kompleks
İmajın inşa süreci aktivitesi
Başarılı Kamu imajı ve
Tanılırlılık
Başarılı olmayan Kamuoyu
Farkındalığı
Müşteriden Bağımsız OTONOMİ
İşvermeden bağımsız OTONOMİ
Müşteri özerkliği yarı meslek
Hakiki meslek
Oraganizasyon özerkliğiSemi / Yarı meslek
Sahte, taklit meslek
İmajın inşa süreci aktivetisi
Çizim 1: Uğraşıların Profesyonelleşme Süreci; Kavramsal Özet*
PROFESYONELLEŞME SÜRECİHer ikisinde de İzlenmektedir
EKONOMİK DÜZEN
HİZMETİN YASAL TEKELİ
DEVLET Hizmet talep ederTekel yetkisi verirDüzenleme yapar
TOPLUMSAL DÜZEN
YÜKSEK STATÜ VE SAYGINLIK
KÜLTÜRÖzel değer ve normlar
BİLGİ TEKELİ
GÜVEN
Başarılı Sonuç
Profesyonelleşme sürecinin Aktörleri
• Meslek Birlikleri• Üniversite• Profesyonel Hizmetin Alıcıları• Devlet
Kurumsallaşma Tarihleri
ÜLKELER HUKUK HEKİMLİK MUHASEBECİLİK MÜHENDİSLİKABD 1878 1847 1887 1852B.KRALLIK 1824 1854 1880 1818TÜRKİYE 1969 1953 1989 1954
Mesleklerin sınıflandırılması
• Profesyonel, • ara,• kalifiye, • yarı-kalifiye • ve kalifiye olmayan
Profesyonel Davranış Özellikleri
• Yüksek Derecede Sistematik Bilgi, • Mesleki Toplumsallaşma,• Profesyonel İdeoloji,• Etik Kodlar• Özyönetim (toplumsal kapalılık ve devletçe
yetkilendirme)
Mesleki Toplumsallaşma• Mesleki toplumsallaşma, 'mesleki kimlik'in
edinilmesi sürecidir. • Mesleki toplumsallaşma sürecinin ilk aşaması
mesleki eğitimdir. • Başarılı olan öğrenciler, henüz mesleğin bir üye
adayıdır. Bu noktadan sonra mesleki toplumsallaşmanın temel aşamasına geçerler.
• Mesleki toplumsallaşma konusunda diğer bir önemli kurum meslek birlikleridir
Akımların Önde Gelen Düşünürleri
• İşlevselci yaklaşımın önde gelen düşünürleri; Parsons, Hughes (1958,1963), Goode (1957,1960), Barber (1963) ve bu çizginin yaklaşımını zenginleştiren Freidson’dur (1961, 1970, 1973,1976, 1980, 1983, 1989, 1994).
• Marksist model çerçevesinde literatüre katkıda bulunan kişiler ise, Haug (1973), Oppenheimer (1973), Donald. W.Light ve Sol Levine (1988), Ehrenreich ve Ehrenreich (1977) ve Derber (1982) gibi kişilerdir.
• Bunun dışında işlevselci kuram ile çatışmacı kuramlar arasında orta yolu bulmaya çalışan diğer yaklaşımlara iki güzel çalışma gösterilebilir. The Rise of Professionalism adlı esri yazan M.S. Larson(1979) ve The System of Professions’ı yazan A.Abbott’ur (1988).
Arzın sınırlandırılması
Talep çeşitliliğinin
artması
Uğraşlar için talep kaynakları
Hizmet kalitesi
indikatörleri
Lisanslama + - + +Resmi eğitim + - - +
Gönüllü sertifikasyon
- - + +
Kurumlarla temsil
- + + +
Birlikleşme + - - -
Teşekkür ederim.0532 5214599