PROFIELWERKSTUK
FORENSISCH
ONDERZOEK
Door:
Hugo de Mooij
Wytze Winkel
Rick van de Reep
Marc Ultee
Vak: NLT/Scheikunde
Begeleider: KAP
Klas: 5H3
Datum: 13-10-2017
1
Inhoudsopgave Inleiding ...................................................................................................................................... 3
Plan van aanpak profielwerkstuk ............................................................................................... 4
Onderwerp, aanleiding en onderzoeksrichting .................................................................. 4
Hoofd- & deelvragen........................................................................................................... 4
Werkwijze & methode ......................................................................................................... 4
Planning en taakverdeling .................................................................................................. 4
Eindproduct ......................................................................................................................... 5
Informatiebronnen .............................................................................................................. 5
Forensisch onderzoek ............................................................................................................... 6
Wat is forensisch onderzoek: ............................................................................................. 6
Wat voor soorten onderzoeken vinden er plaats: .............................................................. 6
Verschillen forensisch onderzoek op de tv en in de realiteit ............................................. 6
Bloedspatanalyse ................................................................................................................... 8
Bloedspatanalyse ............................................................................................................... 8
Werkwijze............................................................................................................................ 8
De rechte lijn benadering: .................................................................................................. 9
De nieuwe methode (2015) ................................................................................................ 9
Vingerafdruk analyse ........................................................................................................... 10
Wat is vingerafdruk analyse: ............................................................................................ 10
Wat is een vingerafdruk: ................................................................................................... 10
Waarin zijn vingerafdrukken te onderscheiden: ............................................................... 10
De hoofdpatronen ............................................................................................................. 11
Schoenafdruk analyse .......................................................................................................... 12
Wat is schoenafdruk analyse en waarvoor wordt het gebruikt? ...................................... 12
Haaranalyse ......................................................................................................................... 13
Wat is haaranalyse? ......................................................................................................... 13
Werkwijze.......................................................................................................................... 13
Verschillende soorten haren en wat betekenen ze? ........................................................ 13
Ballistiek ............................................................................................................................... 15
Wat is de rol van ballistiek bij een forensisch onderzoek? .............................................. 15
Werkwijze & wat kun je te weten komen?........................................................................ 15
Internetcriminaliteit: .......................................................................................................... 17
De proeven ............................................................................................................................... 18
Haaranalyse ...................................................................................................................... 18
2
Voetsporen ....................................................................................................................... 19
Chromatografie ................................................................................................................. 19
Stofindentificatie ............................................................................................................... 20
Vingersporenonderzoek ................................................................................................... 21
Ballistiek ............................................................................................................................ 22
Bloedspatanalyse ............................................................................................................. 23
Moord of Zelfmoord.................................................................................................................. 24
20-9-2017 14.35 ................................................................................................................... 24
20-9-2017 15:01 ................................................................................................................... 24
20-9-2017 19:16 ................................................................................................................... 24
21-9-2017 11:15 ................................................................................................................... 25
21-9-2017 12:01 ................................................................................................................... 25
21-9-2017 13:22 ................................................................................................................... 25
21-9-2017 16:14 ................................................................................................................... 26
21-9-2017 19:30 ................................................................................................................... 26
22-9-2017 10:36 ................................................................................................................... 26
22-9-2017 10:36 ................................................................................................................... 27
22-9-2017 11:22 ................................................................................................................... 27
Logboek ................................................................................................................................... 28
Marc Ultee ........................................................................................................................ 28
Wytze Winkel .................................................................................................................... 29
Hugo de mooij................................................................................................................... 30
Rick van de Reep ............................................................................................................. 32
Conclusie ................................................................................................................................. 34
Procesverslagen ...................................................................................................................... 35
Wytze Winkel .................................................................................................................... 35
Hugo de Mooij................................................................................................................... 36
Marc Ultee ........................................................................................................................ 36
Rick van de Reep ............................................................................................................. 38
Rubric samenvattingen ............................................................................................................ 39
Wytze Winkel .................................................................................................................... 39
Marc Ultee ........................................................................................................................ 40
Hugo de Mooij................................................................................................................... 41
Rick van de Reep ............................................................................................................. 42
Bronnen .................................................................................................................................... 43
Nawoord ................................................................................................................................... 44
3
Inleiding
Er is een onschuldig tienermeisje vermoord. Er is een brief en er zijn bloedresten
gevonden. Hoe kom je erachter wie dit heeft gedaan? Dat gaan Rick van de Reep,
Hugo de Mooij, Wytze Winkel en Marc Ultee u in dit profielwerkstuk over “Forensisch
Onderzoek” uitleggen.
Wij hebben dit onderwerp gekozen omdat het ons interesseerde en wij er meer over
te weten wilden komen. Zelf kijken wij alle 4 met plezier naar misdaadseries en / of
detectives. Het lijkt ons dus leuk om dit profielwerkstuk te maken omdat wij het een
leuk onderwerp vinden en er al het een en ander van weten.
Ons doel is om u als lezer meer te weten laten te komen over het onderwerp
“Forensisch Onderzoek”. Wij hopen er zelf ook veel van te leren. Wij gaan u vertellen
over de verschillende soorten onderzoeken bij een moord. Wij gaan deze proeven
voor u uitwerken die wij zelf hebben gedaan in het scheikundelokaal. En als laatst
gaan wij een moord oplossen door middel van een spannend verhaal.
4
Plan van aanpak profielwerkstuk
Onderwerp, aanleiding en onderzoeksrichting
Wij hebben het onderwerp ‘Welke forensische technieken worden gebruikt bij recherche werk?’. Wij hebben dit onderwerp gekozen omdat het ons een leuk onderwerp leek en we er meer over te weten willen komen. Ook hebben Hugo & Rick hier al eerder een toets & presentatie over gehad, dus weten zij al veel over dit onderwerp. Hugo & Rick gaan het scheikundige deel van dit profielwerkstuk behandelen, bijvoorbeeld wat er met vingerafdrukken in het lab word gedaan. Wytze & Marc gaan het maatschappelijke deel behandelen, bijvoorbeeld hoe de mensen om een moord heen reageren. Onze resultaten van het onderzoek kunnen misschien nuttige informatie bevatten voor mensen die recherche werk doen of die geïnteresseerd zijn om recherche werk te doen.
Hoofd- & deelvragen
Hoofdvraag: Welke forensische technieken worden gebruikt bij recherche werk? Deelvragen
• Wat is forensisch onderzoek?
• Welke soorten onderzoeken vinden er plaats rondom een misdrijf?
• Welke proeven zijn er op school te doen die passen bij Forensisch onderzoek?
•
Werkwijze & methode
• Wij willen dit te weten komen door middel van deskundigen, internet, docenten en eventuele boeken.
• Wij willen ook graag proeven doen op school die te maken hebben met het onderzoeken van een moord.
Planning en taakverdeling
week 5 - 8 start profielwerkstukken 2017– 2018
begin met oriënteren op onderwerp en vakgebied
5
week 9 voorjaarsvakantie
week 10 aanmelden voor vak en voorkeur begeleider
week 11 maken met begeleider voor ‘startgesprek’
week 13 inleveren opzet en plan van aanpak in SOM
week 14 -
23
Blijven werken aan profielwerkstuk en informatie verzamelen.
week 26 Proeven gedaan met Ron voor ons onderzoek.
week 34-
41
vervolg werkzaamheden na zomervakantie. Proeven uitwerken,
onderzoeken uitwerken, inleiding, inhoudsopgave, conclusie,
bronnen, nawoord, procesverslag, rubric samenwerking en
logboek.
week 41 inleveren definitieve versie
week 48 presentaties profielwerkstuk
Eindproduct
Wij willen graag onderzoeken welke forensische technieken worden gebruikt bij recherche werk en wat hier verder nog bij komt kijken. Dit willen wij doen door middel van proeven, een docent om informatie te vragen, onderzoek op internet en eventueel boeken. Wij willen mensen die recherche werk doen of geïnteresseerd zijn in recherche werk. In onze eindpresentatie laten onze conclusies zien aan mensen die hier geïnteresseerd in zijn.
Informatiebronnen
Bij het onderzoek willen wij graag proeven doen, gebruik maken van boeken en onderzoek doen op internet.
- https://www.fiorettipws.wordpress.com
- Wikipedia
- Mediatheek
- Bibliotheek
- Eigen kennis
6
Forensisch onderzoek
● Wat is forensisch onderzoek?
● Wat voor soorten onderzoeken vinden er plaats?
● Verschillen in forensisch onderzoek op tv en in de realiteit.
Wat is forensisch onderzoek:
Forensisch onderzoek is het wetenschappelijk verklaren van een misdrijf, zoals een
moord. Het hoeft niet perse moord te zijn. Bij een inbraak heb je ook forensisch
onderzoek. Dan zoeken de forensisch onderzoekers bijvoorbeeld naar
lichaamssappen, haren, schoen afdrukken en vingerafdrukken om te achterhalen
wie de dader is. Ook heb je digitaal sporenonderzoek, dat is het achterhalen van
iemand die een strafbaar feit heeft gepleegd via het internet. Dit gaat via het IP
adres, dit is een soort code van jouw internet router die in je huis staat. Verder
kunnen de forensisch onderzoekers ook nog het mac adres achterhalen. Zo kunnen
ze zien op welk apparaat het strafbare feit is gepleegd.
Wat voor soorten onderzoeken vinden er plaats:
De belangrijkste onderzoeken die het meest plaatsvinden zijn:
❏ Bloedspatanalyse
❏ Vingerafdruk analyse
❏ Haar onderzoek
❏ DNA onderzoek
❏ Ballistiek onderzoek
❏ En onderzoek naar cybercrime (onderzoek naar internet misdaden)
❏ Eigen onderzoek
Verschillen forensisch onderzoek op de tv en in de realiteit
Op tv zie je altijd mooie vrouwen op naaldhakken en in een jurk lopen of een man in
een mooi pak. Dat is natuurlijk niet realistisch, als het forensisch onderzoeksteam er
7
zo bij zou lopen op een PD (plaats delict) dan zouden er dingen zoals haren of
speeksel van de onderzoekers op de PD kunnen komen en is dat natuurlijk niet heel
handig.
Nog een voorbeeld is dat wanneer er bijvoorbeeld een lijk gevonden wordt, en de
rechercheur zegt na een keer kijken precies wat er is gebeurt, terwijl rechercheurs
niet daarin gespecialiseerd is. Verder is het oordeel over het delict al vaak na een
paar minuten al geveld. In het echt kan dit proces weken of zelfs maanden duren
voordat een zaak is gesloten. Ook is er op tv veel meer bloed bij een wond dan in de
werkelijkheid en zijn de aanwijzingen veel minder duidelijk. Op tv wordt ook alles
veel meer overdreven dan dat het werkelijk is.
8
Bloedspatanalyse
● Wat is bloedspatanalyse
● Werkwijze
● Rechte lijn methode
● Nieuwe methode
Bloedspatanalyse
Bloedspatanalyse geeft zelf al in de naam aan wat
het is. Het analyseren van bloedspatten maar, hoe
gaat dat dan in zijn werking?
Door bloedspatanalyse kan je kijken waar het bloed
vandaan komt. Zo kun je bijvoorbeeld zien aan de
bloedspatten vanuit welke hoek is geschoten.
Werkwijze
De onderzoekers gaan naar het plaats van het delict en maken van alles foto’s van
wat bewijs zou kunnen zijn. Mochten de onderzoekers op het plaats delict een idee
hebben dat er bloedspatten zijn ,maar niet kunnen zien gebruiken ze luminol.
Luminol is een mengsel van Waterstofperoxide- NaOH hierbij is bloed de katalysator
en zal voor ongeveer een halve minuut blauw oplichten. Helaas is Luminol niet zo
erg betrouwbaar om te gebruiken om het honderd procent te kunnen bevestigen.
Want luminol reageert ook bijvoorbeeld op micro-organismen zoals schimmels en
bacteriën. Ook reageert het op Loodionen en Chloor-ionen zoals
schoonmaakmiddelen. Verder reageert het op formaline-oplossingen peroxidasen
roest verfsoorten. Verder reageert het ook op urine wat kan zorgen voor problemen
als er bijvoorbeeld dieren op de plaats van het delict. Hierdoor kunnen er valse
resultaten uitkomen.
9
De rechte lijn benadering:
De rechte lijn methode is de meest bekende bloedspat analytisch methode. Deze
methode wordt ook vaak geconstrueerd in misdaadseries zoals bijvoorbeeld dexter.
De methode werkt maar is verreweg van perfect. Zo kun je de neergaande
bloedvlekken niet gebruiken. Dit komt doordat de oorsprong dan veel hoger uitkomt
dan dat die werkelijk is. Verder had je vroeger ook het probleem dat er verschillende
hoogtes mogelijk waren. Door een trigonometrische berekening heb je genoeg om
de driedimensionale baan van bloedspatten te achterhalen. Verder heb je nog het
probleem dat het bloed uit dezelfde hoek met verschillende snelheden kan hebben.
Ook moeten de bloedspatten allemaal uit een hoek komen.
De nieuwe methode (2015)
In 2015 heeft een hoogleraar een nieuwe methode ontdekt
die het bloed spat onderzoek drastisch heeft veranderd. De
hoogleraar Nick laan heeft een nog nauwkeurige methode
ontdekt. Hij onderzocht bij het NFI of hij de impactsnelheid
kon bepalen en daarna de oorsprong te kunnen berekenen.
Hij deed zijn onderzoek met een hamer, veer en een plas
bloed. Hij plaatste de hamer op verschillende afstanden van
50,100 en 150 cm. Verder nam hoogleraar het effect van de
zwaartekracht mee wat zorgde dat het al veel nauwkeuriger
was dan de rechte lijn benadering. Ook kon hij nu de
neergaande bloedvlekken gebruiken in zijn onderzoek
vanwege dat de zwaartekracht wordt meegerekend. Hiermee
kunnen neergaande bloedvlekken ook gebruikt worden om
de oorsprong te bepalen. Verder werkte hij als student al met
net NFI tijdens zijn afstudeerstage. Hierbij maakte hij een
programma dat de baan kon berekenen van de
bloeddruppel.
10
Vingerafdruk analyse
● Wat is vingerafdruk analyse
● Wat is een vingerafdruk
● Waarin zijn vingerafdrukken te onderscheiden
Wat is vingerafdruk analyse:
Een van de belangrijkste analyses bij een misdrijf is het vingerafdruk analyse.
Als er bijvoorbeeld is ingebroken en de dader(s) hebben zonder handschoenen
gewerkt is er een hele grote kans dat ze vingerafdrukken hebben achtergelaten.
Wat is een vingerafdruk:
Papillairlijnen vormen de vingerafdruk, het zijn hogere lijnen die op de huid zitten. Op
de Huid zitten allemaal poriën, dit zijn kleine openingen waar zweet uit komt. Dat
zweet wordt over de huid getransporteerd tussen de papillairlijnen.
Die vloeistof (ook wel transpiratievocht genoemd) bestaat uit vetten, zouten en
vooral water.
Wanneer het transpiratievocht tussen je papillairlijnen zit en je raakt een voorwerp
aan dat blijft er een afdruk van het transpiratievocht zitten. Dit komt dus door het
transpiratie vocht dat tussen je papillairlijnen zat. zo ontstaan de vingerafdrukken.
Waarin zijn vingerafdrukken te onderscheiden:
Iedereen heeft vingerafdrukken,maar deze vingerafdrukken verschillen toch
allemaal. Zo zijn Vingerafdrukken in een aantal eigenschappen te onderscheiden
zoals de hoofdpatronen, of in typica. Het zijn vaak dezelfde soort eigenschappen die
mensen hebben maar ze verschillen van elkaar in plaats en in de groote die de
eigenschap heeft op de huid.
Het eerste waar men naar kijkt als ze vingerafdrukken vergelijken zijn de
hoofdpatronen.
11
De hoofdpatronen
Zo zijn er veel meer kenmerken waarin vingerafdrukken van mensen te
onderscheiden zijn bijvoorbeeld, als iemand een litteken heeft of een wratje.
Dit zijn
voorbeelden van
typica:
12
Schoenafdruk analyse
Wat is schoenafdruk analyse en waarvoor wordt het gebruikt?
Een van de eerste dingen die word bekeken op een plaats delict is of er afdrukken
van schoenen zijn te vinden bij en rond het PD.
Als voorbeeld als het plaats delict een huis betreft wordt er binnen in het huis
gekeken, maar er wordt ook in de tuinen rondom het huis gekeken of er iets te
vinden is.
Mocht er een afdruk zijn dan wordt dit veiliggesteld. Een schoenafdruk kan
informatie geven over wat voor schoen de dader aan heeft gehad. Dit kan
vergeleken worden met de schoenen van het slachtoffer of van bewoners van een
huis waar is ingebroken.
Vaak hebben daders van een inbraak dezelfde soort schoen aan. Dit is er een die
geen krassen achterlaat en geen geluid produceert.
Inbrekers doen er natuurlijk alles aan om te voorkomen dat hij/zij betrapt wordt
tijdens het uitvoeren van hun werk. Een schoenafdruk of meerdere afdrukken kan
het het pad weergeven die de dader heeft afgelegd, zo weet je waar de dader
geweest is een waar je eventueel nog meer zou kunnen zoeken naar meer bewijs of
DNA van de dader(s).
13
Haaranalyse
● Wat is haaranalyse?
● Werkwijze
● Verschillende soorten haren en wat betekenen ze?
Wat is haaranalyse?
Bij haaranalyse worden haren verzameld bij het plaats delict. Deze worden dan naar
het laboratorium gebracht en onderzocht. Hier kan informatie naar boven komen
over de dader of het slachtoffer.
Werkwijze
Op een plaats delict worden als eerste haren verzameld. Dit kan worden gedaan met
een zuigslangetje, een pincet, een borstel van de verdachte of in het geval bij
verkrachting met een kam.
Als de haren zijn verzameld dan worden deze in het lab onderzocht met een
vergelijkingsmicroscoop. De deskundige vergelijkt twee haren naast elkaar en
vergelijkt de haren op kleur en afmeting. Ze kijken dan of de haren verschillend zijn.
Het is niet gezegd dat de haar naar een bepaald persoon wijst. Er zijn namelijk te
veel verschillen tussen de haar van hetzelfde persoon en te veel overeenkomsten
met een haar van iemand anders.
Verschillende soorten haren en wat betekenen ze?
Niet elke haar is hetzelfde. Met een haaronderzoek kan het ras van de dader worden
vastgesteld, omdat elk ras andere haarkenmerken heeft.
14
Ook lichaamsharen verschillen van elkaar, okselhaar is weer anders dan baardhaar,
en baardhaar is weer anders dan een hoofdhaar, hetzelfde geldt voor wimperharen.
Aan de haarwortel is te zien of het haar tijdens een worsteling is uitgetrokken,
gesneden of geknipt; ook is aan de wortel te zien met welk instrument de haar is
verwijderd.
Ook is te zien of de haar is geblondeerd of geverfd door met verschillend licht en een
spectrofotometer naar de haar te kijken.
Ook is de leeftijd en het geslacht uit een haar te leiden.
Als iemand op een bepaalde dag drugs tot zich neemt, komt een klein beetje van de
drugs in de millimeter haar die die dag aangegroeid is. Dingen als drugsgebruik,
voedingspatroon en blootstelling aan chemicaliën zijn te achterhalen uit haren.
15
Ballistiek
· Wat is de rol van ballistiek bij een forensisch onderzoek?
· Werkwijze & wat kun je te weten komen?
Wat is de rol van ballistiek bij een forensisch onderzoek?
Als er bij een PD een moord is gepleegd met een vuurwapen dan komt het
onderdeel ballistiek goed van pas. Op een PD zijn er namelijk heel veel sporen van
het gebruikte wapen te vinden, bijvoorbeeld kruit, wonden, gaten en hulzen. Een
vuurwapen laat behalve kogels en kogelhulzen twee andere soorten van sporen na:
sporen die vertellen met wat voor soort wapen de kogel is afgeschoten (bv.
Revolver, pistool of jachtgeweer) en sporen waarmee één specifiek wapen aan te
herkennen is.
Dit is handig bij een forensisch onderzoek omdat je er zo achter kunt komen welk
wapen de dader heeft gebruikt en wellicht verder onderzoeken hoe de dader hier
aan is gekomen en wie de dader is.
Als er al een wapen op het PD ligt kun je ook onderzoeken of dit het daadwerkelijke
moordwapen is geweest. Door de sporen op de hulzen kun je kijken of de kogel uit
het desbetreffende wapen komt.
Werkwijze & wat kun je te weten komen?
Er zijn verschillende werkwijzen bij een ballistisch onderzoek. Een daarvan is om
met het moordwapen nog een kogel af te vuren in een bak met water of watten,
zodat deze kogel niet beschadigt raakt. Als de kogel is afgevuurd kun je kijken of het
dezelfde sporen heeft als de kogel waar het in dat geval om gaat. Dit is te zien aan
de krassen die door de loop op de kogel komen. Hieruit is ook het soort wapen te
herleiden.
Als de deskundige een overeenkomst ziet, draait hij allebei de kogels in dezelfde
richting en met dezelfde snelheid om te zien of andere sporen tegelijkertijd te zien
zijn. Als dit succesvol is, gaat de deskundige de kogels nog meer uitvergroten met
de microscoop om nog meer sporen te vergelijken.
Kogels zien er nooit hetzelfde uit. De kogel van het PD kan bijvoorbeeld extra
krassen hebben omdat hij is gevallen of ergens tegen aan is geknald. De loop bevat
andere stofdeeltjes die voor krassen zorgen. Ook verschillen kogels in grootte dus
krijgt elke kogel zijn unieke sporen.
Vaak bevatten schotresten waardevolle informatie. De afstand tussen het doel en
het wapen is hieruit af te leiden. Bij moord uit zelfverdediging liggen de sporen heel
dicht bij elkaar, bij zelfmoord is een zeer specifieke vorm te zien waaruit blijkt dat het
16
wapen van heel dichtbij is afgevuurd. Het ontbreken van deze sporen maakt
zelfmoord meteen zeer onwaarschijnlijk.
Een kogel laat kruit achter. De status van het kruit zegt wat over de afstand waarop
geschoten is. Bij een kogel die op minder dan 2 centimeter is afgevuurd, laat rondom
de schotwond een hoge concentratie kruit achter. Als de kogel door kleiding is
gegaan, zijn de randen gesmolten of geschroeid. Een deskundige kan nog
schotresten vinden als de schutter zich op meer dan 1 kilometer bevond.
Bij een schotwond komen ook chemicaliën ter sprake. Hiermee kan de fabrikant
achterhaald worden. Schotresten kunnen ook gevonden worden op de handen van
een persoon, hier is te achterhalen of diegene hetzelfde, een ander of helemaal
geen wapen heeft vastgehouden. Als er alleen sporen op iemand zijn handpalm
zitten en niet tussen de duim en de wijsvinger heeft de verdachte het wapen alleen
opgepakt maar niet geschoten.
Daders vijlen vaak het serienummer van het wapen weg om te voorkomen dat de
herkomst van het wapen achterhaald wordt. Echter wordt het metaal waar het
serienummer wordt gedrukt zwakker. Hier kunnen deskundigen met een
etsoplossing het metaal oplossen en het serienummer zichtbaar maken. Hier wordt
dan snel een foto van gemaakt omdat het metaal anders helemaal oplost.
17
Internetcriminaliteit:
Ook op het internet worden misdaden gepleegd zoals; het hacken van mensen hun
gegevens of hen word wijsgemaakt dat ze hun bankgegevens moeten invullen en
dan halen de criminelen hun rekening leeg. Dit gebeurt doordat de technologie zo
snel verbetert dat de overheid moeite moet doen om internetcriminaliteit tegen te
gaan.
Je kan de criminelen vaak moeilijk vinden omdat ze hun IP adres veranderen ( staat
voor internet protocol) dat is een soort code die iedereen bij zijn internet bron heeft
(denk aan WiFi router).
De politie kan via het IP adres de criminelen opsporen ,maar als ze een VPN
gebruiken dan is dat moeilijker.
Een VPN is een soort programma wat je IP adres kan verplaatsen, bijvoorbeeld
terwijl je in Lisse op het internet zit, dan zit je IP adres in Brazilië. De politie kan je
dan alsnog wel opsporen maar dat vereist meer stappen dan als je geen VPN
gebruikt, en de mensen die dan een misdaad plegen via het internet zullen dat nooit
thuis doen en dus is de overheid te laat om de crimineel op te pakken.
Zelf heb ik ook een VPN gekocht omdat ik op illegale sites graag films kijk die nog
maar net uit zijn, of om films te kijken die niet op Netflix staan.
Je hebt niet alleen een IP adres maar je hebt ook een MAC adres, het verschil is dat
een MAC adres de soort persoonlijke code is van het toestel waar je mee op het
internet zit. Als je het IP adres hebt dan kun je het MAC adres ook bepalen.
18
De proeven
Vorig jaar aan het einde van het schooljaar hebben wij een aantal proeven gedaan
voor ons profielwerkstuk. Wij hebben hiervan erg veel geleerd en hebben veel van
deze informatie gebruikt voor het maken van ons profielwerkstuk. Dit is de uitleg en
de resultaten van onze proeven.
❏ Haaranalyse
❏ Voetsporen
❏ Chromatografie
❏ Stofidentificatie
❏ Vingersporenonderzoek
❏ Ballistiek
❏ Bloedspatanalyse
Haaranalyse
Bij deze proef moesten wij onze eigen haarpalet
maken. We hadden een gekamde haar, een
geknipte haar en een haar met een wortel.
We legden de haren onder de microscoop en
bekeken ze van heel dichtbij.
Het verschil kon je goed zien tussen de 3 haren.
Bij de haar met de wortel zag je heel goed de
wortel zitten, we vonden het best leuk om een
haar een keer van zo dichtbij te zien. Bij de
geknipte haar leek het net of de haar slordig was
´afgescheurd´. We hadden verwacht dat de haar
juist mooi recht afgeknipt zou zijn. Bij de gekamde
haar was dit wel het geval, de uiteinden
waren mooi recht. We vonden deze proef
leuk om te doen omdat we de haren van
heel dichtbij konden zien.
Haar onderzoek is een van de
belangrijkste onderdelen van forensisch
onderzoek. Het kan heel veel zeggen over
de identiteit van de dader. Uit dit
onderzoek kan je afleiden of de dader
blank of getint is, of de dader drugs
gebruikt heeft, hoe oud de dader is en het
19
geslacht van de dader.
Voetsporen
Bij deze proef hadden we 12 plastic bakjes met aarde er in.
Als eerste moesten we 50 g aarde afwegen en daarna met 100
mL gedestilleerd water en een trechter zuiveren.
Daarna het mengsel roeren. Vervolgens de PH waarde meten,
hetzelfde geldt voor de geleidbaarheid.
Even kijken naar het grondmonster met een vergrootglas en
daarvan een schets maken.
Nu konden we het waterabsorberend vermogen van de grond
bepalen.
Grond kan veel zeggen over de dader. Er kan een
schoen- of een vingerafdruk in zitten wat de schoen
van de dader of juist van het slachtoffer kan zijn.
Dit zegt dan iets over de locatie van deze personen.
Ook kan je als je het grond onderzoekt stukjes in het
grond vinden. Bijvoorbeeld hout of plantjes.
De kleur van de grond kan ook iets vertellen over de
plek waar de dader is geweest.
Chromatografie
Bij deze proef kregen we een blaadje met een tekst
erop. Die tekst had te maken met het onderzoek en
het was een brief van de dader.
We kregen een chromatografiepapier en een vijf
stiften. We moesten een stip met elk van de 5 stiften
op het papiertje zetten en daarna het papiertje in een
bekerglas zetten met een laagje loopvloeistof.
Het was de bedoeling dat we inkt van een stukje tekst
van de dreigbrief gingen oplossen zodat we later
konden vergelijken op welke soort inkt en welke stift
het dus leek.
We namen waar dat de stippen uitliepen naar strepen
en soms ook van kleur veranderden.
Toen alles was uitgelopen konden we gaan kijken
welke stift het was. We hebben dezelfde stift
20
gevonden en zo wisten we dus welke soort inkt de dader heeft gebruikt en dit is dus
weer een goede bijdrage aan het onderzoek geweest.
Stofindentificatie
Bij deze proef kregen wij 6 stoffen. Wij
moesten kijken welke twee stoffen
hetzelfde zijn.
De stoffen waren: Na2Co3 (soda)
NaCl(keukenzout) 2xC6H12O6
(poedersuiker) CaCo3 (krijt) en
Nh4Cl(salmiak)
Bij deze proef zijn er verschillende
manieren om erachter te komen om
welke twee stoffen dezelfde zijn.
De meest simpele manier is om te
ruiken welke twee stoffen hetzelfde zijn.
Dit is een simpele manier, maar het kan
zorgen voor schade aan het bewijs. Je
kan ook ervoor kiezen om de stoffen
onder een microscoop te leggen.
Dit is de beste manier om het bewijs niet te beschadigen. Dit hebben wij niet gedaan
omdat wij meer dan genoeg hadden van het bewijs. Wij hebben een deel van de
stoffen in elk een andere reageerbuis gedaan en gekeken hoe zij reageerde. Wij
hebben dit gedaan met water, zuur en elektriciteit. Bij het water viel krijt al af omdat
die al gelijk oploste. Zo zijn wij doorgegaan met het zuur en gekeken naar de ph
waarde. Als laatste proef hebben wij gekeken naar de geleiding van de stoffen. Zo
kwamen wij erachter dat twee stoffen hetzelfde waren. Deze twee stoffen waren
allebei poedersuiker(2xC6H12O6).
21
Vingersporenonderzoek
Dit onderzoek bestond uit twee delen het kijken welke stof het beste is om een
vingerafdruk te analyseren. Het andere deel was het kijken of wij de vingerafdrukken
zelf konden identificeren.
Wij kregen 5 verschillende stoffen om dit uit te proberen. De stoffen waren:
poedersuiker talkpoeder,
aluminiumpoeder,krijtpoeder en
koolstofpoeder.
Het eerste deel bestond uit het kijken welke
stof het beste was om vingerafdrukken te
analyseren. Wij gebruikte als eerste
krijtpoeder dit was een niet al te groot
succes aangezien het lastig was om te
afdruk te zien. Daarna gebruikt wij
aluminiumpoeder dit was ook niet geweldig.
Koolstofpoeder was goed te gebruiken om
de vingerafdruk te analyseren.
Bij poedersuiker waren de lijnen van de
afdruk aardig goed te zien. Het onderzoeken
van de lijnen waren te doen.
Talkpoeder was de beste oplossing deze stof was het meest duidelijk van deze vijf
stoffen.
Na het eerste deel van het onderzoek gingen wij kijken of wij konden identificeren
welke afdruk bij welke vinger hoort. Om dit onderzoek wat makkelijker te maken
hebben wij eerst inkt gebruikt voor het zetten van onze vingerafdrukken. Dit zorgde
ervoor dat je de vingerafdruk makkelijker kan vergelijken. Wij deden allebei één
vingerafdruk op een stukje glas. De ander moest gaan onderzoeken bij welke vinger
de afdruk hoort. Dit deel van het onderzoek was in het begin makkelijk aangezien de
duim de dikste vinger is en de meest herkenbare vinger is. Maar dit werd steeds
lastiger de wijs en de ringvinger erg op elkaar lijken.
22
Ballistiek
Bij deze proef moesten we een
baksteen in een buis op lege blikjes
laten vallen, telkens vanaf een
andere hoogte.
Het doel van dit experiment was om
de vervorming van het blikje te
meten.
Met deze proef kun je er achter
komen welk wapen er is gebruikt.
(vervorming weten = energie
uitrekenen = wapen afleiden?). Als
de vervorming van het blikje bekend
is, kan je via een formule de energie
berekenen. Als de energie bekend is dan kan je daaruit afleiden welk wapen het is.
Een van onze waarnemingen was dat we het raar vonden dat het blikje waar de
hoogte van de baksteen 30cm was, meer vervormd was dan het blikje van 50cm.
Dit vonden we omdat we dachten dat hoe hoger de baksteen, hoe groter de impact.
Wat we van deze proef hebben geleerd is dat de hoogte waarvan je de steen laat
vallen beperkt invloed heeft op hoever het blikje in elkaar geduwd word. Het is ook
met name belangrijk hoe sterk het blikje is en hoe de steen er bovenop valt.
23
Bloedspatanalyse
Wij hebben onderzocht hoe bloeddruppels
vallen en hoe je de hoek er van kan
berekenen. Dit onderzoek gereconstrueerd
is met ecoline, papier en een geodriehoek.
Nadat de druppels zijn opgedroogd kun je
al aan de druppels zien vanuit welke hoek
ze zijn gevallen door de ellips. Als je lijnen
trekt van de ellipsen dan weet je waar de
oorsprong is. Het probleem is de hoogte.
Een bloedspat kan vanuit verschillende
hoogtes op dezelfde plek komen. Dit komt
door de impactsnelheid en de hoek. Om dit
te voorkomen hebben wij de hoogte zelf
bepaald.
Doordat wij de lengte , oorsprong en ook de hoogte van de oorsprong wisten was
het ook mogelijk dat wij de hoek van de impact konden berekenen.
24
Moord of Zelfmoord
20-9-2017 14.35
De meldkamer krijgt een melding van een vrouw, ze heeft haar dochter dood
aangetroffen in haar slaapkamer.
De meldkamer stuurt er 2 agenten naartoe en die treffen een verwarde vrouw aan
die helemaal onder het bloed zit.
de agenten gaan snel naar binnen en vinden het meisje met 2 doorgesneden polsen,
ze bellen direct een forensisch onderzoeksteam op en mensen die de moeder
kunnen opvangen die haar dochter heeft gevonden.
20-9-2017 15:01
Er zijn nog 2 meer politieteams ter plaatse die het PD veilig hebben gesteld zodat er
niemand sporen kan beschadigen of achterlaten.
Het onderzoeksteam maakt nu foto’s van het slachtoffer en van de slaapkamer waar
het lichaam zich in bevindt. Een van de rechercheurs heeft een afscheidsbrief
gevonden.
De bloedspat analyseur kijkt naar hoe het bloed zich om het slachtoffer heeft
verspreid, ook kijkt hij naar de wond. Hij bekijkt hoe diep de snee is en hoe lang. Het
valt hem op dat het op beide armen de wond vrij diep is, wat vrij bijzonder is, omdat
als je de eerste pols al hebt doorgesneden je al een beetje slap bent en nooit even
diep kan snijden bij de andere pols.
Hij meldt dit aan de rechercheurs en die gaan nu dus niet alleen uit van zelfmoord
maar misschien ook van moord.
De Rechercheurs stappen op de huilende moeder af om te vragen of het meisje
depressief was of dat het op school niet goed ging. Maar de moeder antwoordde
heel rustig dat Priscilla een prachtig leven had, dat ze veel vriendinnen had en veel
uitging.
Ook vraagt een van de rechercheurs of Pricilla een vriendje had, maar die had ze
niet volgens haar moeder.
20-9-2017 19:16
Het lichaam van het meisje word naar buiten gereden en de lijkwagen ingereden, die
richting het mortuarium gaat waar het lichaam verder wordt onderzocht op sporen.
Ook wordt haar laptop, mobiel en de afscheidsbrief meegenomen, om verder te
onderzoeken.
25
21-9-2017 11:15
De 2 rechercheurs gaan naar de school van het overleden meisje om met haar
vrienden en vriendinnen te praten over hoe het met haar sociale leven ging.
Het eerste gesprek hadden de rechercheurs met de beste vriendin van Priscilla.
Ze was helemaal over haar toeren toen ze het had gehoord zei ze, ze had ook niet
echt een idee waarom Priscilla zelfmoord zou plegen.
Een van de rechercheurs vroeg aan haar of ze een vriendje had die ze buiten school
ook wel eens zag.
Ze antwoordde dat ze wel een jongen die Kevin heet had waar ze veel mee omging,
totdat Priscilla tegen hem had gezegd dat ze geen relatie met hem wilde hebben.
Een van de rechercheurs vroeg aan het meisje waar ze deze Kevin konden vinden,
ze zei dat hij wel hier op school zit maar niet weet waar hij nu zit, omdat hij een paar
jaar ouder is. Overigens was de hele school kapot van het feit dat Priscilla was
overleden. In het atrium was een herdenking plaats geïnstalleerd waar een foto van
haar stond met een kaars. Iedereen had er bloemen neergelegd of iets anders om te
laten zien dat ze aan haar dachten en met de ouders van de overledene meeleefde .
21-9-2017 12:01
Na wat vragen te hebben gesteld aan meerdere leerlingen en vriendinnen zijn de
rechercheurs erachter gekomen waar Kevin zich bevond. Hij was al klaar met school
en zat thuis waar de rechercheurs hem op zouden zoeken.
In de tussentijd zijn de mensen van het NFI (Nederlands Forensisch Instituut) druk
bezig met het onderzoek van het lichaam en het plaats delict. Wat zeer opvallend
genoemd mag worden is dat er geen mes is aangetroffen waarmee het meisje
zichzelf heeft kunnen snijden. Daarmee is al heel duidelijk dat het in deze zaak niet
om zelfmoord gaat, maar toch werkelijk om moord. Niet al te slim van de dader het
mes mee te nemen als je het plan heb om het op zelfmoord te laten lijken.
21-9-2017 13:22
Rechercheurs Chris en Henk van de Nationale Politie zijn aangekomen bij het huis
van Kevin. Zijn moeder deed open en vroeg waar dit bezoek uit voort kwam. Ze was
nogal geschokt toen ze dit hoorde en met name over het feit dat kevin haar niks over
priscilla had vertelt en al helemaal niks over de moord.
Ze heb haar zoon naar beneden geroepen met het verhaal dat de agenten hem
wilden spreken. Kevin liet weinig los wat er was tussen hem en priscilla en hij
weigerde ook te zeggen waar hij was op het tijdstip waarop de moord zich ongeveer
heeft plaats gevonden. Zijn moeder zei tegen hem dat dat heel onverstandig was, hij
had toch helemaal niks gedaan dus waar is hij bang voor? Hij antwoordde boos op
zijn moeder dat ze zich niet ermee moet bemoeien. Voor de rechercheurs genoeg
26
redenen om hem te arresteren en te bestempelen als de eerste verdachte. Op het
bureau zou hij verhoord worden. Rechercheur Chris kwam met het goede idee ook
alle messen die zich in het huis bevonden mee te nemen en door een team van
agenten het huis te onderzoeken voor eventueel bewijsmateriaal. Hier was tevens al
een huiszoekingsbevel voor aangevraagd en goedgekeurd door de officier van
justitie. Alle kleding van Kevin werd ook meegenomen om bij het NFI te onderzoeken
of er bloed op een van zijn kledingstukken zit of ander DNA wat niet van hem is.
21-9-2017 16:14
De onderzoekers in het lab gaan nu de messen die in het huis van kevin
meegenomen zijn onderzoeken op bloed.
Ze gaan met Luminol de mesbladen onderspuiten en zetten het licht uit, er zijn 2
messen waar een lichtgevende blauwe kleur ontstaat. Die 2 messen worden nu
beter onderzocht op het DNA, wat van het slachtoffer of van de dader kan zijn.
Ze pakken een monster van het bloed met een staafje en stoppen dat in de
computer. Die computer geeft aan dat het bloed van het eerste mes al van het
slachtoffer is, van de dader zit er geen bloed op.
De onderzoeker begint met het checken van vingerafdrukken op het mes. Hij vind
daar 2 verschillende vingerafdrukken, hij stelt ze meteen veilig en doet ze in de scan.
Bij de eerste vingerafdruk is er geen match gevonden, dat betekent dat diegene niet
in het systeem staat. Bij de tweede vingerafdruk is er wel een match en die is van de
moeder van het slachtoffer. Dit kan 2 dingen betekenen, het mes is van de moeder
van priscilla en de afdrukken van de eventuele moordenaar. Dan zou het wel z\o zijn
dat zijn afdrukken niet bekend zijn in het systeem. De forensisch onderzoeker licht
henk en chris in.
21-9-2017 19:30
Chris en Henk gaan naar het huis van kevin toe, zijn vader doet de deur open.
Hij vraagt waarom ze er zijn, Chris reageert daarop dat ze vingerafdrukken komen
afnemen voor het onderzoek naar de moord op Priscilla. Kevin zit op zijn kamer en
reageert een beetje angstig als de rechercheurs vragen om zijn vingerafdrukken af
te geven, maar hij heeft geen keus. De man die daarin gespecialiseerd is neemt de
vingerafdrukken af en stelt ze veilig.
22-9-2017 10:36
De vingerafdrukken van kevin worden nu vergeleken met de onbekende
vingerafdruk op het moordwapen. De forensisch specialist vergelijkt de
vingerafdrukken en ziet al vrij snel dat het om dezelfde vingerafdruk gaat.
Hij laat de computer het nog een keer natrekken of zeker om dezelfde persoon gaat
en die geeft ook aan dat er een match is.
27
Dit is nog niet voldoende bewijs tegen kevin want wie weet heeft hij het mes wel een
keer vast gehad toen hij thuis was bij priscilla.
Henk en Chris worden ingelicht dat er een match is met de vingerafdruk op het
moordwapen en de vingerafdrukken van Kevin Postma.
22-9-2017 10:36
Chris en Henk gaan naar het huis van Kevin Postma toe, ze melden aan de ouders
dat Kevin even mee moet naar het bureau voor een paar vragen.
Eenmaal op het bureau aangekomen word kevin geconfronteerd met het nieuws dat
zijn vingerafdrukken zijn gevonden op het mes waar priscilla mee is vermoord.
Hij trekt wit weg als hij dit hoord. De rechercheurs vragen aan hem hoe dat komt.
Hij antwoordt daarop: ’’ ik heb geen idee hoe dat kan, ik zou hem wel een keer
gebruikt hebben terwijl ik bij priscilla thuis was’’.
De rechercheurs kunnen vrij weinig met dit antwoord omdat het niet na te trekken is,
omdat Kevin nu hoofdverdachte houden ze hem op het bureau, anders zou hij naar
het buitenland kunnen vluchten en wordt het heel erg lastig om hem te veroordelen.
Het lijk van Priscilla is Nader onderzocht en daaruit is gebleken dat ze vlak voor haar
dood of misschien zelfs toen ze al dood was seks heeft gehad, sterker nog verkracht
is. Het gevonden sperma is onderzocht en na lang wachten is het DNA van de
persoon is achterhaald. Alles wijst erop dat dit van Kevin Postma is, omdat er een
match is met het DNA wat ook bij het afnemen van zijn vingerafdrukken is verzameld
door een beetje van zijn wangslijm weg te halen. Nu is er dus een definitief bewijs
dat kevin aanwezig was bij de dood van Priscilla en het is nu zo goed als zeker dat
hij degene is die haar polsen heeft doorgesneden.
22-9-2017 11:22
Het nieuws is voorgelegd aan kevin. Hij is nu officieel gearresteerd door Chris en
Henk met als aanklacht de moord op Priscilla Jozefzoon. Hij word in hechtenis
genomen en zal zijn proces af moeten wachten in gevangenschap.
Omdat kevin al 18 jaar is geweest word hij niet meer behandelt als minderjarige.
Vandaar dat de strafeis van de officier van justitie op 12 jaar ligt. Uiteindelijk krijgt hij
een gevangenisstraf van maarliefst 12 jaar en 6 maanden. Priscilla is inmiddels
begraven en heeft een uitvaart gekregen die zij waarschijnlijk prachtig had
gevonden. Haar familie heeft dus in alle rust afscheid kunnen nemen.
28
Logboek
Marc Ultee
Wat Wanneer Hoe lang
Planning maken Week 11 3 uur
Gesprek met begeleider Week 13 15 minuten
Informatie opzoeken Week 14 5 uur
Bibliotheek Week 20 45 minuten
Overleggen wat we gaan doen Week 22 1 uur
Proeven met Ron Week 26 4 uur
Onderzoeken uitwerken Week 34 4 uur
Gesprek met begeleider Week 35 0,5 uur
Overleg in haco uur Week 37 0,5 uur
Verder werken aan onderzoeken Week 39 3 uur
Proeven uitwerken Week 39 4 uur
Proeven uitwerken Week 40 3 uur
Nog een onderzoek uitwerken Week 40 3 uur
Spellingsfouten aanpassen Week 40 3 uur
Conceptversie mailen en netjes
maken
Week 40 1 uur
Inleiding Week 41 1 uur
29
Plan van aanpak aanpassen Week 41 1 uur
Procesverslag Week 41 1,5 uur
Logboek Week 41 1,5 uur
Totaal aantal uren 41 uur
Wytze Winkel
Wat Wanneer Hoe lang
Planning maken Week 11 3 uur
Gesprek met begeleider Week 13 15 minuten
Informatie opzoeken Week 14 5 uur
Overleggen wat we gaan doen Week 22 1 uur
Proeven met Ron Week 26 4 uur
Verdiepen boekje NlT Week 33 1,5 uur
Onderzoeken uitwerken Week 34 4 uur
Gesprek met begeleider Week 35 0,5 uur
Overleg in haco uur Week 37 0,5 uur
Achtergrond informatie
opzoeken
Week 38 2 uur
Verder werken aan onderzoeken Week 39 3 uur
Proeven uitwerken Week 39 4 uur
30
Proeven uitwerken Week 40 3 uur
onderzoek uitwerken Week 40 2,5 uur
Spellingsfouten aanpassen Week 40 0,5 uur
Conceptversie mailen en netjes
maken
Week 40 1 uur
nawoord Week 41 20 minuten
Pws controleren op
spellingsfouten
Week 41 3 uur
Procesverslag Week 41 1.25 uur
Logboek Week 41 1,5 uur
Totaal aantal uren 41, uur 50 min
Hugo de mooij
Wat Wanneer Hoe lang
Planning maken Week 11 2.5 uur
Gesprek met begeleider Week 13 15 minuten
Informatie opzoeken Week 14 4 uur
Overleggen wat we gaan doen Week 22 1 uur
Proeven met Ron Week 26 5 uur
Verdiepen boekje NlT Week 33 1,5 uur
Onderzoeken uitwerken Week 34 4 uur
31
Gesprek met begeleider Week 35 0,5 uur
Overleg met mentor Week 37 1 uur
Achtergrondinformatie opzoeken Week 38 2 uur
Verder werken aan onderzoeken Week 39 3 uur
Proeven uitwerken Week 39 4 uur
Proeven uitwerken Week 40 3 uur
Onderzoek uitwerken Week 40 2,5 uur
Spellingsfouten aanpassen Week 40 0,5 uur
Conceptversie mailen en netjes
maken
Week 40 2 uur
nawoord Week 41 20 minuten
Pws controleren op
spellingsfouten
Week 41 3 uur
Procesverslag Week 41 1.25 uur
Logboek Week 41 1,5 uur
Totaal aantal uren 42.9 uur
32
Rick van de Reep
Wat Wanneer Hoe lang
Planning maken Week 11 2 uur
Gesprek met begeleider Week 13 15 minuten
Informatie opzoeken Week 14 4 uur
Overleggen wat we gaan doen Week 22 1 uur
Proeven met Ron Week 26 4 uur
NLT boekje doorlezen Week 33 3 uur
Onderzoeken uitwerken Week 34 5 uur
Gesprek met begeleider Week 35 Half uur in totaal
Overleg in haco uur Week 37 Half uur
Achtergrond informatie
opzoeken
Week 38 2 uur
Verder werken aan onderzoeken Week 39 2,5
Proeven uitwerken Week 39 2,5 uur
Proeven uitwerken Week 40 2,5 uur
Onderzoek uitwerken Week 40 3 uur
Spellingsfouten aanpassen Week 40 Half uur
Conceptversie mailen en netjes
maken
Week 40 10 min
33
Opmaak van het PWS Week 41 3 uur
Pws controleren op
spellingsfouten
Week 41 1 uur
Procesverslag Week 41 Half uur
Logboek Week 41 10 min
Totaal aantal uren 39 uur
34
Conclusie
De conclusie van dit profielwerkstuk is dat er vele onderzoeken voor nodig zijn om
een moord op te lossen. Zo heb je de volgende onderzoeken mogelijk nodig:
Bloedspatanalyse, Vingerafdruk analyse, Haar onderzoek, DNA onderzoek en
Ballistiek onderzoek (alleen als er gebruik is gemaakt van een vuurwapen). Verder is
een moord oplossen in de werkelijkheid veel ingewikkelder dan het in films en series
lijkt, Dit komt mede doordat daar alles een stuk sneller moet gaan om het niet saai te
maken. Verder kan iets op een het een zelfmoord lijken, maar blijkt het na
onderzoek een moord te zijn.
Dus moet je bij forensisch onderzoek het voorzichtig onderzoeken en kijken naar de
feiten en niet waar het op lijkt.
35
Procesverslagen
Wytze Winkel
Ik vind dat wij een zeer degelijk profielwerkstuk hebben gemaakt. Wij hebben
allemaal flink ons best in dit profielwerkstuk gedaan. Dit profielwerkstuk was voor mij
persoonlijk een grote uitdaging. Ik ben namelijk zelf zeer slecht in bètavakken, maar
ik vind forensisch onderzoek erg interessant. Net als alle andere kinderen vroeger
wilde ik een agent worden of het leger in gaan. Omdat ik dat niet meer kan met dit
vakkenpakket is dit toch om te onderzoeken. Gelukkig zat ik bij een groep die mij
met open armen ontving. Verder ben ik ook veel wijzer geworden door dit
profielwerkstuk ik weet nu hoeveel moeite het kost voor een forensisch onderzoek.
Verder ben ik erg blij met de leden met wie in die profielwerkstuk heb gedaan. Zij
hebben flink hun best gedaan. De samenwerking deze groep was niet altijd even
makkelijk. Wij hebben met de communicatie hier en daar wat gebrek gehad.
Dit zorgde op het einde van het profielwerkstuk vooral kleine problemen. Onze
werkwijze was niet altijd consistent. Wij hebben vooral de laatste maand veel
gedaan aan ons profielwerkstuk Al met al verliep de samenwerking goed en hebben
wij gezamenlijk alles opgelost. Wij hadden de taken verdeeld dat iedereen een
onderwerp onder zijn hoede nam zo had ik bijvoorbeeld bloedspatanalyse. Verder
hebben Marc en ik de proefjes beschreven en Rick en Hugo het verhaal. Ook
hebben wij hier afspraken over gemaakt dat wij iets af moesten hebben in die week.
Mocht iemand zich hier niet aanhouden werd hij hierop gewezen. Verder de
feedback wij hebben hier niet zoveel aangedaan als wij eigenlijk zouden moeten,
maar als er feedback was dan werd dat altijd goed opgenomen. De relatie met
profiel begeleider vond ik prima. Mevr Teuben was met ons profielwerkstuk actief
bezig maar liet ons wel onze eigen gang laten gaan. Dus ik vind dat dit
profielwerkstuk geslaagd is met vlag en wimpel.
36
Hugo de Mooij
Ik wilde bij dit profielwerkstuk iets meer ingaan op forensisch onderzoek, omdat we
dat met NLT ook al behandeld hadden en ik het een leuk onderwerp vond.
Dit is zeker gelukt, omdat we het uitgebreid gemaakt hebben.
Ik vind het dat we het echt wel goed gedaan hebben, we hebben de taken allemaal
goed verdeeld en iedereen heeft zijn best gedaan om het goed uit te voeren.
We hebben ons redelijk gehouden aan de planning, in het begin ging het niet zo
snel, maar toen het er op neer kwam kon iedereen gewoon goed doorwerken.
We hebben de taken in het begin verdeeld, maar uiteindelijk dan helpt iedereen
elkaar ook wel met elkaars taken zodat het het best komt.
als iemand niet heel goed doorwerkte dan zorgde we ervoor dat we elkaar even
aansporen.
We zorgde ook ervoor dat als iets niet zo goed was dat we even een appje naar
elkaar, van wat er beter kan en wat er misschien nog bij zou kunnen.
De samenwerking met de begeleiding was prima, mevrouw teuben gaf ons goed de
ruimte dat we er zelf voor zorgde dat er een mooi profielwerkstuk kwam.
Als het nodig was dan mailde we even met elkaar, of we zochten mevrouw teuben
even op.
Ik ben zeer tevreden over het eindproduct, het ziet er zeker goed uit en ik denk dat
de inhoud redelijk op zijn plaats zit.
De sterkste punten zijn denk de proeven die we zelf hebben gedaan, dat was wel
veel werk, maar het was op zich geen straf om te doen, omdat het best wel leuke
proeven waren.
Het enige wat beter had gekund was dat we misschien iets eerder waren begonnen,
we hebben het ongeveer in twee maanden gedaan. Alleen de proeven hadden we
eerder gedaan (voor de vakantie).
Marc Ultee
Ik wilde tijdens dit profielwerkstuk meer te weten te komen over de soorten
onderzoeken bij een moord. Ik wist wel welke er waren, maar hoe ze in elkaar zaten
dat wist ik niet zo goed. Nu het profielwerkstuk af is weet ik er veel meer van, ik heb
dus veel geleerd. Ik wist bijvoorbeeld niet dat je uit een haar het geslacht of ras van
een persoon kon afleiden.
Wij vonden het erg leuk om de proeven in het scheikundelokaal te doen. De proeven
gaven ons een beter inzicht hoe het onderzoek in elkaar zat. Vaak hebben we op
school in tussenuren aan het profielwerkstuk gewerkt. Ik had een boek van Pete
Moore dat over Forensisch Onderzoek ging. Dit boek heeft mij heel goed geholpen.
Als er dingen afgerond moesten worden die op school niet gelukt waren, deden wij
dat thuis. In het begin onderschatten we de tijd die we hadden voor het
profielwerkstuk. Het hoefde namelijk ver na de zomervakantie ingeleverd te worden.
37
Maar op het laatst kwam het toch wel heel snel heel dichtbij. Het is uiteindelijk toch
gewoon goed gekomen.
De planning was voor ons wat lastiger om te volgen. In de laatste paar weken
hebben we goed samengewerkt en ook hard gewerkt voor het gewenste
eindresultaat. We hebben goede afspraken gemaakt wie wat deed en toen ging het
snel. Iedereen werkte serieus en hard aan het pws. Het was helemaal niet zo lastig
als dat we dachten en we hadden er ook gek genoeg plezier in omdat we het een
leuk onderwerp vinden.
De samenwerking was fijn. Hugo en Rick hebben Wytze en mij goed geholpen
omdat het soms toch wel een beetje lastig was. Dit komt omdat wij geen bètavakken
hebben en er dus minder van af wisten als dat Hugo en Rick deden. Bij de proeven
hebben deze jongens ook goed uitgelegd hoe alles werkte en hoe de proef in elkaar
zat. Vooraf hebben wij met z’n allen afgesproken dat we op vrijdag 13 oktober een
mooi en verzorgd profielwerkstuk met een goede inhoud willen inleveren. We zitten
alle 4 in dezelfde klas dus er konden makkelijk afspraken gemaakt worden. Ook
hadden we een whatsapp groep aangemaakt waar afspraken in werden gemaakt en
werd verteld wat er nog gedaan moest worden. We hebben er elkaar op gewezen
als iets echt af moest zijn en dat gebeurde dan ook. We keken de stukken tekst van
elkaar en beoordelen dat. Dit was fijn, zeker voor Wytze en mij omdat wij geen NLT
hebben, maar dan toch te horen kregen dat het goed was, ook van onze begeleider.
De samenwerking met mevrouw Teuben verliep goed. We hebben gesprekjes gehad
over hoe de stand van zaken was en wat onze plannen waren. Dit was fijn omdat
iedereen dan op de hoogte was. Ze gaf ons vrijheid en zat niet in ons nek te hijgen.
Dit was voor ieder van ons een fijn idee.
Ik vind dat het eindresultaat van ons profielwerkstuk best goed. Als je kijkt wat we
hebben neergezet met 2 groepsleden die geen NLT of scheikunde hebben, is dat
meer dan prima. Ikzelf heb veel geleerd tijdens dit profielwerkstuk. Ik heb samen met
Wytze geen NLT of scheikunde dus voor ons beide was het een uitdaging. We
hebben ons er in verdiept en dat is gelukt.
Het onderwerp forensisch onderzoek interesseerde mij wel, ik keek af en toe
misdaadseries op Netflix en op TV. Om er nu zelf mee bezig te zijn vond ik erg leuk.
De volgende keer is misschien handig om beter te plannen zodat het werk meer
verspreid is.
Ik heb er plezier in gehad om dit profielwerkstuk te maken. Rick, Hugo en Wytze zijn
alle 3 goede vrienden van mij, dus dat was fijn. Ik ben zeer tevreden over het
eindresultaat.
38
Rick van de Reep
We hebben voor dit profielwerkstuk het onderwerp Forensisch onderzoek
uitgekozen. Dit was voornamelijk omdat we er alle vier ons in wilde verdiepen hoe
het oplossen van een misdrijf in zijn werk gaat. Na een berg van werk hebben we
zeker dingen geleerd die we nog niet wisten en is het nog leuker geworden om
bijvoorbeeld een detective te kijken, omdat je precies weet wat er gebeurd.
Ik kan terugkijken op een werkstuk dat naar mijn mening goed gelukt is. De
samenwerking binnen de mensen in de groep was meestal wel goed en iedereen
hielp elkaar waar nodig als hij ergens niet uit kwam. Dat was voor mij iets
makkelijker aangezien ik het in de vierde klas met NLT al over F.O heb gehad, zo
kon ik mensen makkelijker helpen als ze er niet uit kwamen.
Het plannen is wat lastiger geweest. We zijn soms alle vier wat lui ingesteld
waardoor er in de eerste maanden weinig terecht kwam van het profielwerkstuk. De
laatste weken hebben we wel hard gewerkt wat heeft geresulteerd dat alles toch
netjes op tijd af was. Dit is puur gelukt door elkaar een beetje aan te sturen waar dat
nodig was en eisen aan elkaar te stellen.
Al met al ben ik zeker tevreden met wat we met dit groepje gepresteerd hebben. We
hebben elkaar goed kunnen helpen en aan kunnen sturen waar en wanneer dat
nodig was. Wat beter zou kunnen als we dit nog is zouden moeten doen is om ons
beter te houden aan de planning die gemaakt was. Zo zouden we minder last van
stress hebben en was er meer tijd geweest om alles nog meer te perfectioneren.
39
Rubric samenvattingen
Wytze Winkel
3 2 1 0 score
Actief
luisteren -
luisteren
- samenvatten
Ik luister
aandachtig naar
de inbreng van
de
groepsgenoten
en vat op een
juiste manier
samen wat
gezegd is
Ik luister vaak naar
de inbreng van de
groeps- genoten en
vat samen wat
gezegd is
Ik luister soms
naar de inbreng
van de groeps-
genoten en vat
onvoldoende
samen wat
gezegd is
Ik hoor zelden waar de
groep het over heeft en
kan dat niet
samenvatten
2
Omgaan met
kritiek
Ik pas mijn
gedrag of werk
aan als kritiek
terecht is. Ik voel
me niet als
persoon
aangevallen
Ik pas regelmatig
mijn gedrag of
werk aan als kritiek
hierop terecht is. Ik
voel me zo nu en
dan als persoon
aangevallen
Ik pas mijn
gedrag of werk
soms aan als
kritiek hierop
terecht is. Ik voel
me vaak als
persoon
aangevallen
Ik pas zelden mijn
gedrag of werk aan als
kritiek hierop terecht is.
Ik word boos of
onverschillig
3
Participeren in
groepswerk
- voorzitter
- notulant
- organisator -
o.d.
Ik kan alle rollen
en taken die bij
groepswerk
horen goed
uitvoeren
Ik kan een beperkt
aantal rollen en
taken van
groepswerk goed
uitvoeren
Ik kan een
beperkt aantal
rollen en taken
die bij groeps-
werk horen
uitvoeren. Dit lukt
soms wel en
soms niet
Ik kan maar een taak of
rol die bij groepswerk
hoort uitvoeren. Dit lukt
soms wel en soms niet
2
Afspraken
nako- men
Ik kom alle
gemaakte
afspraken na
Ik kom meestal de
gemaakte
afspraken na
Ik moet vaak aan
afspraken
herinnerd worden
Ik kom mijn afspraken
niet na
2
Voor jezelf
opko- men
Ik durf een
standpunt in te
nemen en het te
verdedigen
Ik durf meestal een
standpunt in te
nemen en het te
verdedigen
Ik heb moeite
mijn standpunt te
verdedigen
Ik neem pas een
standpunt in na
gesprek met mijn
groepsgenoten
2
Teamwork
- werksfeer
- rekening
houden met
elkaar
Ik heb plezier in
het werken met
elkaar en
stimuleer dat er
goed wordt
samengewerkt
Ik heb regelmatig
plezier in het
werken met elkaar
en pas me aan aan
de sfeer in de
groep
Ik heb lang niet
altijd plezier in
het werken met
elkaar en pas me
met moeite aan
aan de sfeer in de
groep
Ik vind werken met
elkaar niet prettig en
kan moeilijk meedoen
in de groep
3
Verantwoordel
ijk- heid
nemen
- voor de
groep - voor
jezelf
Ik voel me zeer
verantwoordelijk
voor het resultaat
van de groep en
lever daaraan
mijn bijdrage
Ik voel me vaak
verantwoordelijk
voor het resultaat
van de groep. Ik
lever hieraan mijn
bijdrage
Ik voel me pas
verantwoordelijk
voor het resultaat
van de groep als
ik daarop word
aangesproken
Ik voel me niet
verantwoordelijk voor
het resultaat van de
groep. Ik reageer
negatief als ik op mijn
verantwoordelijkheid
word aangesproken.
2
Initiatief tonen Ik toon duidelijk
initiatief
Ik toon meestal
initiatief, maar heb
soms wat
aansturing nodig
Ik heb vaak
aansturing nodig
eer ik initiatief
toon
Ik doe alleen maar iets
als een ander het
vraagt
2
40
Marc Ultee
3 2 1 0 score
Actief
luisteren -
luisteren
- samenvatten
Ik luister
aandachtig naar
de inbreng van
de
groepsgenoten
en vat op een
juiste manier
samen wat
gezegd is
Ik luister vaak naar
de inbreng van de
groeps- genoten
en vat samen wat
gezegd is
Ik luister soms
naar de inbreng
van de groeps-
genoten en vat
onvoldoende
samen wat
gezegd is
Ik hoor zelden waar de
groep het over heeft en
kan dat niet
samenvatten
2
Omgaan met
kritiek
Ik pas mijn
gedrag of werk
aan als kritiek
terecht is. Ik voel
me niet als
persoon
aangevallen
Ik pas regelmatig
mijn gedrag of
werk aan als kritiek
hierop terecht is. Ik
voel me zo nu en
dan als persoon
aangevallen
Ik pas mijn
gedrag of werk
soms aan als
kritiek hierop
terecht is. Ik voel
me vaak als
persoon
aangevallen
Ik pas zelden mijn
gedrag of werk aan als
kritiek hierop terecht
is. Ik word boos of
onverschillig
3
Participeren in
groepswerk
- voorzitter
- notulant
- organisator -
o.d.
Ik kan alle rollen
en taken die bij
groepswerk
horen goed
uitvoeren
Ik kan een beperkt
aantal rollen en
taken van
groepswerk goed
uitvoeren
Ik kan een
beperkt aantal
rollen en taken
die bij groeps-
werk horen
uitvoeren. Dit lukt
soms wel en
soms niet
Ik kan maar een taak of
rol die bij groepswerk
hoort uitvoeren. Dit
lukt soms wel en soms
niet
3
Afspraken
nako- men
Ik kom alle
gemaakte
afspraken na
Ik kom meestal de
gemaakte
afspraken na
Ik moet vaak aan
afspraken
herinnerd worden
Ik kom mijn afspraken
niet na
2
Voor jezelf
opko- men
Ik durf een
standpunt in te
nemen en het te
verdedigen
Ik durf meestal een
standpunt in te
nemen en het te
verdedigen
Ik heb moeite
mijn standpunt te
verdedigen
Ik neem pas een
standpunt in na
gesprek met mijn
groepsgenoten
3
Teamwork
- werksfeer
- rekening
houden met
elkaar
Ik heb plezier in
het werken met
elkaar en
stimuleer dat er
goed wordt
samengewerkt
Ik heb regelmatig
plezier in het
werken met elkaar
en pas me aan aan
de sfeer in de
groep
Ik heb lang niet
altijd plezier in
het werken met
elkaar en pas me
met moeite aan
aan de sfeer in de
groep
Ik vind werken met
elkaar niet prettig en
kan moeilijk meedoen
in de groep
3
Verantwoordel
ijk- heid
nemen
- voor de
groep - voor
jezelf
Ik voel me zeer
verantwoordelijk
voor het
resultaat van de
groep en lever
daaraan mijn
bijdrage
Ik voel me vaak
verantwoordelijk
voor het resultaat
van de groep. Ik
lever hieraan mijn
bijdrage
Ik voel me pas
verantwoordelijk
voor het resultaat
van de groep als
ik daarop word
aangesproken
Ik voel me niet
verantwoordelijk voor
het resultaat van de
groep. Ik reageer
negatief als ik op mijn
verantwoordelijkheid
word aangesproken.
2
Initiatief tonen Ik toon duidelijk
initiatief
Ik toon meestal
initiatief, maar heb
soms wat
aansturing nodig
Ik heb vaak
aansturing nodig
eer ik initiatief
toon
Ik doe alleen maar iets
als een ander het
vraagt
3
41
Hugo de Mooij
3 2 1 0 score
Actief
luisteren -
luisteren
- samenvatten
Ik luister
aandachtig naar
de inbreng van
de
groepsgenoten
en vat op een
juiste manier
samen wat
gezegd is
Ik luister vaak naar
de inbreng van de
groeps- genoten
en vat samen wat
gezegd is
Ik luister soms
naar de inbreng
van de groeps-
genoten en vat
onvoldoende
samen wat
gezegd is
Ik hoor zelden waar de
groep het over heeft en
kan dat niet
samenvatten
3
Omgaan met
kritiek
Ik pas mijn
gedrag of werk
aan als kritiek
terecht is. Ik voel
me niet als
persoon
aangevallen
Ik pas regelmatig
mijn gedrag of
werk aan als kritiek
hierop terecht is. Ik
voel me zo nu en
dan als persoon
aangevallen
Ik pas mijn
gedrag of werk
soms aan als
kritiek hierop
terecht is. Ik voel
me vaak als
persoon
aangevallen
Ik pas zelden mijn
gedrag of werk aan als
kritiek hierop terecht
is. Ik word boos of
onverschillig
2
Participeren in
groepswerk
- voorzitter
- notulant
- organisator -
o.d.
Ik kan alle rollen
en taken die bij
groepswerk
horen goed
uitvoeren
Ik kan een beperkt
aantal rollen en
taken van
groepswerk goed
uitvoeren
Ik kan een
beperkt aantal
rollen en taken
die bij groeps-
werk horen
uitvoeren. Dit lukt
soms wel en
soms niet
Ik kan maar een taak of
rol die bij groepswerk
hoort uitvoeren. Dit
lukt soms wel en soms
niet
3
Afspraken
nako- men
Ik kom alle
gemaakte
afspraken na
Ik kom meestal de
gemaakte
afspraken na
Ik moet vaak aan
afspraken
herinnerd worden
Ik kom mijn afspraken
niet na 3
Voor jezelf
opko- men
Ik durf een
standpunt in te
nemen en het te
verdedigen
Ik durf meestal een
standpunt in te
nemen en het te
verdedigen
Ik heb moeite
mijn standpunt te
verdedigen
Ik neem pas een
standpunt in na
gesprek met mijn
groepsgenoten
2
Teamwork
- werksfeer
- rekening
houden met
elkaar
Ik heb plezier in
het werken met
elkaar en
stimuleer dat er
goed wordt
samengewerkt
Ik heb regelmatig
plezier in het
werken met elkaar
en pas me aan aan
de sfeer in de
groep
Ik heb lang niet
altijd plezier in
het werken met
elkaar en pas me
met moeite aan
aan de sfeer in de
groep
Ik vind werken met
elkaar niet prettig en
kan moeilijk meedoen
in de groep
3
Verantwoordel
ijk- heid
nemen
- voor de
groep - voor
jezelf
Ik voel me zeer
verantwoordelijk
voor het
resultaat van de
groep en lever
daaraan mijn
bijdrage
Ik voel me vaak
verantwoordelijk
voor het resultaat
van de groep. Ik
lever hieraan mijn
bijdrage
Ik voel me pas
verantwoordelijk
voor het resultaat
van de groep als
ik daarop word
aangesproken
Ik voel me niet
verantwoordelijk voor
het resultaat van de
groep. Ik reageer
negatief als ik op mijn
verantwoordelijkheid
word aangesproken.
3
Initiatief tonen Ik toon duidelijk
initiatief
Ik toon meestal
initiatief, maar heb
soms wat
aansturing nodig
Ik heb vaak
aansturing nodig
eer ik initiatief
toon
Ik doe alleen maar iets
als een ander het
vraagt
2
42
Rick van de Reep
3 2 1 0 score
Actief
luisteren -
luisteren
- samenvatten
Ik luister
aandachtig naar
de inbreng van
de
groepsgenoten
en vat op een
juiste manier
samen wat
gezegd is
Ik luister vaak naar
de inbreng van de
groeps- genoten
en vat samen wat
gezegd is
Ik luister soms
naar de inbreng
van de groeps-
genoten en vat
onvoldoende
samen wat
gezegd is
Ik hoor zelden waar de
groep het over heeft en
kan dat niet
samenvatten
3
Omgaan met
kritiek
Ik pas mijn
gedrag of werk
aan als kritiek
terecht is. Ik voel
me niet als
persoon
aangevallen
Ik pas regelmatig
mijn gedrag of
werk aan als kritiek
hierop terecht is. Ik
voel me zo nu en
dan als persoon
aangevallen
Ik pas mijn
gedrag of werk
soms aan als
kritiek hierop
terecht is. Ik voel
me vaak als
persoon
aangevallen
Ik pas zelden mijn
gedrag of werk aan als
kritiek hierop terecht
is. Ik word boos of
onverschillig
2
Participeren in
groepswerk
- voorzitter
- notulant
- organisator -
o.d.
Ik kan alle rollen
en taken die bij
groepswerk
horen goed
uitvoeren
Ik kan een beperkt
aantal rollen en
taken van
groepswerk goed
uitvoeren
Ik kan een
beperkt aantal
rollen en taken
die bij groeps-
werk horen
uitvoeren. Dit lukt
soms wel en
soms niet
Ik kan maar een taak of
rol die bij groepswerk
hoort uitvoeren. Dit
lukt soms wel en soms
niet
3
Afspraken
nako- men
Ik kom alle
gemaakte
afspraken na
Ik kom meestal de
gemaakte
afspraken na
Ik moet vaak aan
afspraken
herinnerd worden
Ik kom mijn afspraken
niet na 2
Voor jezelf
opko- men
Ik durf een
standpunt in te
nemen en het te
verdedigen
Ik durf meestal een
standpunt in te
nemen en het te
verdedigen
Ik heb moeite
mijn standpunt te
verdedigen
Ik neem pas een
standpunt in na
gesprek met mijn
groepsgenoten
3
Teamwork
- werksfeer
- rekening
houden met
elkaar
Ik heb plezier in
het werken met
elkaar en
stimuleer dat er
goed wordt
samengewerkt
Ik heb regelmatig
plezier in het
werken met elkaar
en pas me aan aan
de sfeer in de
groep
Ik heb lang niet
altijd plezier in
het werken met
elkaar en pas me
met moeite aan
aan de sfeer in de
groep
Ik vind werken met
elkaar niet prettig en
kan moeilijk meedoen
in de groep
3
Verantwoordel
ijk- heid
nemen
- voor de
groep - voor
jezelf
Ik voel me zeer
verantwoordelijk
voor het
resultaat van de
groep en lever
daaraan mijn
bijdrage
Ik voel me vaak
verantwoordelijk
voor het resultaat
van de groep. Ik
lever hieraan mijn
bijdrage
Ik voel me pas
verantwoordelijk
voor het resultaat
van de groep als
ik daarop word
aangesproken
Ik voel me niet
verantwoordelijk voor
het resultaat van de
groep. Ik reageer
negatief als ik op mijn
verantwoordelijkheid
word aangesproken.
3
Initiatief tonen Ik toon duidelijk
initiatief
Ik toon meestal
initiatief, maar heb
soms wat
aansturing nodig
Ik heb vaak
aansturing nodig
eer ik initiatief
toon
Ik doe alleen maar iets
als een ander het
vraagt
2
43
Bronnen FAQT. (2008, maart 8). /wetenschap/tech/bloedspatten-ontrafeld/. Retrieved from
http://www.faqt.nl: http://www.faqt.nl/wetenschap/tech/bloedspatten-ontrafeld/
UVA persvoorlichting. (2015, november 12).
http://www.uva.nl/content/nieuws/persberichten/2015/11/nieuwe-methode-helpt-
reconstructie-gebeurtenissen-op-plaats-delict.html. Retrieved from http://www.uva.nl:
http://www.uva.nl/content/nieuws/persberichten
http://betavak-nlt.nl/dmedia/media/site-files/c2730/3e54a/52795/f5d65/017fe/NLT1-
h010_Forensisch_Onderzoek-lln_materi_Brg8vpj.pd
Forensisch Onderzoek, een moordzaak oplossen, wageningen university. (boek die
we hebben gekregen).
Het forensisch handboek, Pete Moore. 2004
meer, B. v. (2011, oktober 14). Bloedspatten op de plaats delict verklaren. Retrieved
from www.nemokennislink.nl:
https://www.nemokennislink.nl/publicaties/bloeddruppels-op-de-plaats-delict-
verklaren/
anoniem. (n.d.). Bloedspoorpatronen op de plaats delict. Retrieved from
www.forensischinstituut.nl:
https://www.forensischinstituut.nl/Forensisch_onderzoek/Bijzondere-dienstverlening-
en-expertise/Bloedspoorpatronen%20op%20de%20plaats%20delict.aspx
44
Nawoord
Dit was ons profielwerkstuk wij hebben hier als groep hard aan gewerkt om een top
profielwerkstuk neerzetten. Wij hebben geleerd hoe er gewerkt wordt rondom een
moord. Wij weten nu welke onderzoeken er gedaan worden, hoe deze in elkaar
zitten en wat je eruit kan afleiden.
Wij danken u voor uw aandacht aan ons profielwerkstuk.
Hugo de Mooij, Rick van de Reep, Marc Ultee en Wytze Winkel.
Recommended