Psychologiczne teorie emocji
- skąd biorą się emocje?• Teoria Jamesa-Langego
• Teoria Cannona-Barda
• Teoria Schachtera-Singera
1
Teoria Jamesa-Langego
• Czy emocje są wywoływane przez nasze
reakcje fizjologiczne?
• „Martwimy się, ponieważ płaczemy, • „Martwimy się, ponieważ płaczemy,
odczuwamy gniew, ponieważ nacieramy
na kogoś, boimy się, ponieważ drżymy” (James, 1890 /2002), s. 345)
2
Teoria Jamesa-Langego
• 1. WYDARZENIE
• 2. REAKCJA
• 3. INTERPRETACJA REAKCJI
FIZJOLOGICZNO- BEHAWIORALNEJFIZJOLOGICZNO- BEHAWIORALNEJ
• 4. EMOCJA
3
Teoria Jamesa-Langego
• „ Gdyby po spostrzeganiu nie
następowały stany cielesne, to miałoby
ono postać czysto poznawczą, byłoby
blade, bezbarwne, pozbawione blade, bezbarwne, pozbawione
emocjonalnego ciepła. Moglibyśmy
wówczas zobaczyć niedźwiedzia i
uznać, że najlepiej jest uciec ($), w
rzeczywistości jednak nie czulibyśmy
strachu ani gniewu” (tamże)
4
Teoria Jamesa-Langego
• Poglądy podobne głosił jednocześnie
Carl Lange
• Teoria głosi, że bodziec wywołujący • Teoria głosi, że bodziec wywołujący
emocję prowadzi do reakcji
fizjologicznej, która z kolei wyzwala
emocję
5
Teoria Jamesa-Langego -
krytyka• Podobne zmiany w ciele pojawiać się
mogą przy różnych emocjach i stanach
nieemocjonanych
• Wprowadzenie zmian cielesnych
typowych dla silnych emocji nie
wywołuje ich
6
Teoria Cannona-Barda
• Walter Cannon i Philip Bard - zmiany w
naszym zachowaniu i narządach
wewnętrznych pojawiają się zbyt wolno,
aby liczyć się w zachodzących w aby liczyć się w zachodzących w
ułamkach sekund reakcjach
emocjonalnych
• Nie da się pokryć całego spektrum emocji
ograniczoną różnorodnością reakcji
fizjologicznych7
Teoria Cannona-Barda
• Teoria głosi, że odczucie emocji i
wewnętrzna reakcja fizjologiczna
pojawiają się jednocześnie: jedno nie jest
przyczyną drugiegoprzyczyną drugiego
• Warunkiem powstania emocji jest dotarcie impulsu do wzgórza, skąd rozchodzą się pobudzenia do narządów wewnętrznych (sensacje cielesne) i do kory (gdzie powstają odczucia).
8
Kto ma rację? Wszyscy po
trochu
• Stan fizyczny może wpływać na
emocje np. irytacja po wypiciu
zbyt mocnej kawy, złość pod zbyt mocnej kawy, złość pod
wpływem głodu;
9
Kto ma rację? Wszyscy po
trochu
• Substancje psychoaktywne
(nikotyna, alkohol) mogą wpływać
na mózg i zmieniać nastrój bez na mózg i zmieniać nastrój bez
udziału świadomości
10
Kto ma rację? Wszyscy po
trochu
• Mózg zachowuje wspomnienia
stanów emocjonalnych np.
przywołujemy w danej sytuacji przywołujemy w danej sytuacji
cielesne wspomnienie reakcji
fizjologicznych które pojawiły się
w niej wcześniej
11
Kto ma rację? Wszyscy po
trochu
• Emocje mogą tez zostać
wyzwolone przez bodźce
zewnętrzne wykryte przez zewnętrzne wykryte przez
świadomy jak i nieświadomy
system emocjonalny
12
Kto ma rację? Wszyscy po
trochu
• Mogą być rezultatem myśli (np.
martwienie się chorobą) jak i
nieświadomych wspomnień (np. nieświadomych wspomnień (np.
wstręt na widok jedzenia, którym
się zatruliśmy)
13
Dwuczynnikowa teoria emocji
Schachtera i Singera• Emocja jest wynikiem oceny poznawczej
zarówno pobudzenia fizjologicznego
(czynnik 1) jak i bodźca wywołującego
emocję (czynnik 2)emocję (czynnik 2)
14
Dwuczynnikowa teoria emocji
Schachtera i Singera - badanieAtrakcyjna badaczka stoi na końcu mostu dla
pieszych i przeprowadza wywiad z mężczyznami
• Wersja 1 – most stabilny
• Wersja 2 – most chybotliwy nad przepaścią• Wersja 2 – most chybotliwy nad przepaścią
• Podany cel badania – wpływ krajobrazu na
kreatywność, prośba o napisanie krótkiej
historyjki na temat obrazka; prośba o kontakt
telefoniczny w razie zainteresowania wynikami
badania
• Która grupa dzwoniła do badaczki częściej?
• Dlaczego?15
Dwuczynnikowa teoria emocji
Schachtera i Singera - badanie• Mężczyźni po przejściu po chybotliwym moście
– doświadczający większego pobudzenia
fizjologicznego – włączali do swoich opisów
obrazka więcej treści erotycznych i czterokrotnie
częściej dzwonili do badaczki!częściej dzwonili do badaczki!
• Interpretowali swoje pobudzenie fizjologiczne
jako reakcję na atrakcyjną kobietę!!
16
Dwuczynnikowa teoria emocji
Schachtera i Singera - badanie• UWAGA! Liczne próby sprawdzenia tej teorii
dają sprzeczne wyniki
• Zwykle zdarzenia zewnętrze potwierdzają to co
czujemy w ciele np. widzimy ukochaną osobę i czujemy w ciele np. widzimy ukochaną osobę i
czujemy radość
17
Dwuczynnikowa teoria emocji
Schachtera i Singera - badanie• Błędnie przypisujemy pobudzenie emocjom w
sytuacjach niejednoznacznych np. podczas
wysiłku fizycznego, zażycia leków lub gdy wiele
bodźców przyciąga uwagę – jak w sytuacji na
moście; moście;
18
Teoria Schachtera-Singera
pobudzeniepobudzenie??????
bodziecbodziec
Interpretacja poznawczaInterpretacja poznawcza
emocjaemocja
21
Oddzielenie poznania od emocji
• Część badaczy głosi, że procesy
poznawcze i emocje są oddzielnymi
procesami mózgowymi (np. atak paniki
powstaje nagle i bez udziału myśli)powstaje nagle i bez udziału myśli)
• Psychoterapeuci poznawczy – procesy
poznawcze i emocje ściśle się wiążą
22
Oddzielenie poznania od emocji
• Richard Lazarus – jesteśmy w stanie
walczyć z negatywnymi emocjami
zmieniając sposób myślenia
23
Oddzielenie poznania od
emocji. Kto ma rację? Każdy po
trochu
• To czy emocja i poznanie są oddzielne czy
się łączą zależy od tego, który z
mózgowych systemów emocjonalnych jest mózgowych systemów emocjonalnych jest
zaangażowany – nieświadomy (emocje i
poznanie niezależne) czy świadomy
(emocje i poznanie są powiązane)
24