Transcript
Page 1: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

Zarządzanie ryzykiemi ubezpieczeniamiw firmach w Polsce Raport Aon Polska IV edycja

Risk. Reinsurance. Human Resources.

Aon Risk Solutions

Risk. Reinsurance. Human Resources.

Page 2: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

2 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Spis treści

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Kluczowe wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Ranking ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Ryzyko na świecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Przestępczość elektroniczna, czyli ryzyko bez granic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Profil respondentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20

Kluczowe rodzaje ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Tendencje w postrzeganiu ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Zarządzanie ryzykiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Organizacja zarządzania ryzykiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Zarządzanie ubezpieczeniami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Grupowe i międzynarodowe programy ubezpieczeniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60

Podstawy międzynarodowych programów ubezpieczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

Specjalizacje / praktyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Kontakt do Aon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68

Informacje o Aon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Autor raportu:

Radosław Ziomko Regional Risk Officer CEE&CIS Aon Risk Solutions

Page 3: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

3 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Wprowadzenie

Szanowni Państwo,

Z wielką przyjemnością oddajemy w Państwa ręce raport

dotyczący już czwartej edycji badania „Zarządzanie

ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce”. Niniejsze

opracowanie bazuje na przeprowadzanym co dwa lata

globalnym badaniu „Aon Global Risk Management Survey”.

Bieżąca edycja raportu kładzie większy nacisk na

zagadnienia związane z międzynarodowym charakterem

działalności polskich przedsiębiorstw. Jest to związane

z coraz bardziej zauważalną ekspansją polskich firm na

rynki zagraniczne. Najbliższe lata będą prawdopodobnie

rekordowe w kontekście wartości polskiego eksportu,

a polscy przedsiębiorcy coraz częściej decydują się na

uruchomienie działalności poza granicami naszego

kraju. Niebagatelne znaczenie ma również wykorzystanie

Internetu oraz elektronicznych kanałów sprzedaży,

które umożliwią podbój globalnych rynków.

Szanse i możliwości związane z postępującą globalizacją

obrotu gospodarczego należy jednak skonfrontować

z wyzwaniami, jakie niosą zarządzanie ryzykiem

i ubezpieczeniami w międzynarodowych organizacjach.

Dodatkowo nowe rodzaje zagrożeń, jak przestępczość

elektroniczna, czy wyższy poziom ryzyka związanego

z zapewnieniem zgodności z przepisami prawa

w wielu jurysdykcjach, ciągłości łańcucha dostaw,

czy wreszcie zarządzanie personelem w odmiennym

kręgu kulturowym winny znaleźć swoje odzwierciedlenie

w priorytetach programów zarządzania ryzykiem.

Firma Aon, zatrudniając 72000 specjalistów w ponad

120 krajach codziennie pomaga zrozumieć zagadnienia

związane z zarządzaniem ryzykiem i kapitałem ludzkim

dla międzynarodowych koncernów i korporacji na

całym świecie. Początki naszej działalności w Polsce

były właśnie związane z otwarciem naszego rynku

dla firm zagranicznych i koniecznością zapewnienia

wsparcia naszym klientom i ich lokalnym operacjom.

Jest nam niezmiernie miło, iż Aon Polska dzięki

rozwiniętej sieci ściśle współpracujących ze sobą

placówek coraz częściej wspiera nasze rodzime

firmy w ich ekspansji na rynki międzynarodowe.

Również przekazywany w Państwa ręce raport wpisuje się

w kontekst międzynarodowej działalności, pozwalając na

porównanie tendencji w zarządzaniu ryzykiem

i ubezpieczeniami występujących w Polsce z najlepszymi

praktykami w tym zakresie na świecie.

Bazujący na rezultatach badania raport Aon Polska jest źródłem

profesjonalnej wiedzy na temat kompleksowego zarządzania

ryzykiem. Badanie pozwala uchwycić najistotniejsze trendy

oraz tendencje, które charakteryzują polski rynek zarządzania

ryzykiem i ubezpieczeń. Wyzwania kapitałowe i dynamicznie

pojawiające się ryzyka otwierają przed brokerem i naszymi

Partnerami nowe obszary i poziomy współpracy.

Jarosław A. Gniadek - Chief Broking Officer

Jestem przekonana, że zawarte w raporcie dane oraz wnioski

przybliżą Państwu ideę zarządzania ryzykiem i pozwolą lepiej

zrozumieć korzyści wynikające z praktycznego zastosowania

tego typu rozwiązań. Pragnę gorąco podziękować uczestnikom

naszego badania za poświęcony czas oraz podzielenie się

z nami swoją wiedzą i wartościowymi informacjami.

Barbara Timofiejuk - Chief Commercial Officer

Serdecznie zapraszamy do lektury,

Barbara Timofiejuk Chief Commercial Officer

Jarosław A. Gniadek Chief Broking Officer

Page 4: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

4 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Wzrost konkurencji, osłabienie tempa wzrostu gospodarczego oraz zmiany regulacji prawnych stanowią główne zagrożenia dla działalności polskich przedsiębiorstw

We wszystkich głównych kategoriach nasi respondenci wskazali na zdecydowanie mniejszą ilość strat finansowych, które wynikałyby z materializacji ryzyka

Analizy ilościowe realizowane na szczeblu zarządu, intuicja i doświadczenie kadry zarządzającej oraz ustrukturyzowany przegląd ryzyka w całej organizacji są najczęściej wykorzystywanymi technikami oceny ryzyka

Ryzyko utraty reputacji po raz pierwszy zostało sklasyfikowane w pierwszej dziesiątce kluczowych zagrożeń w polskiej edycji badania oraz uzyskało pierwszą pozycję w edycji badania globalnego

Wobec rezultatów badania globalnego najbardziej niedocenianymi zagrożeniami w percepcji polskich przedsiębiorstw są: niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników, braki innowacyjności oraz przestępczość komputerowa

Niestabilność ekonomiczna stanowi główną przesłankę wzmocnienia zarządzania ryzykiem

Najwyższym stopniem formalnego przygotowania charakteryzują się ryzyka techniczne, jak uszkodzenie mienia, przerwa w prowadzonej działalności, czy awaria systemów informatycznych

Dyskusja i analiza na szczeblu zarządu, intuicja i doświadczenie kadry zarządzającej oraz formalne rejestry ryzyka i zagrożeń stanowią podstawowe metody identyfikacji ryzyka

Jedynie 31% przedsiębiorstw posiada opracowaną politykę zarządzania ryzykiem, a blisko 40% nie weryfikuje w żaden sposób efektywności programu zarządzania ryzykiem

Kluczowe wnioski

Page 5: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

5 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Ponad 44% przedsiębiorstw posiada w swoich strukturach Departament/Zespół Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami, jednakże w ponad 90% przypadków jest w nim zatrudnionych nie więcej niż pięć osób

Długotrwałe relacje, możliwość uzyskania wysokich limitów ubezpieczenia oraz dostarczenia usług w pobliżu lokalizacji stanowią najważniejsze kryteria w trakcie wyboru ubezpieczyciela

Niespełna 23% grup kapitałowych w pełni kontroluje zakup ubezpieczeń przez jednostki zależne

Ponad połowa przedsiębiorstw przypisuje odpowiedzialność za proces zarządzania ryzykiem do funkcji Prezesa Zarządu (CEO) lub Członka Zarządu ds. Zarządzania Finansami (CFO).

Szersza ochrona ubezpieczeniowa, większa elastyczność oraz premiowanie działań zarządzania ryzykiem poprzez niższą składkę stanowią najbardziej pożądane zmiany na rynku ubezpieczeniowym wśród polskich przedsiębiorstw

Wśród rodzajów ubezpieczenia objętych grupowymi programami ubezpieczenia dominują ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej członków władz spółki oraz ubezpieczenie mienia.

Blisko 60% firm polega na brokerze lub niezależnym doradcy w kwestii wyznaczania limitów odpowiedzialności dla produktów ubezpieczeniowych

Jedynie 1% badanych firm planuje utworzenie zależnego zakładu ubezpieczeń (Captive) w ciągu najbliższych 3 lat

Page 6: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

6 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Ranking ryzyka

Page 7: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

7 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Ranking ryzyka

14

Wzrost konkurencji 22

Spowolnienie gospodarcze 3

3

Zmiany regulacji prawnych 4

1

Utrata reputacji

511

Ceny towarów 67

Przerwa w prowadzeniu działalności 7

27

Należności handlowe / Płatności kontrahentów 8

17

Zmienność kursów walutowych

910

Zniszczenie / uszkodzenie mienia 10

13

Awaria systemów informatycznych 11

12

Przepływy pieniężne / Ryzyko płynności 12

8

Odpowiedzialność cywilna

1314

Zakłócenia w procesie dystrybucji lub łańcuchu dostaw 14

20

Odpowiedzialność władz spółki 15

19

Dostępność kapitału / Ryzyko kredytowe 16

32

Brak odpowiedniej kadry na rynku

1724

Kradzież / przestępczość pracownicza 18

18

Pogoda / Katastrofy naturalne 19

5

Niezdolność do przyciągania i zatrzymywania talentów

2022

Odpowiedzialność społeczna

2133

Wycofanie produktu 2225

Utrata własności intelektualnej / Wrażliwych danych 23

21

Niedostateczne przygotowanie na utratę ciągłości działania / zdarzenia kryzysowe

2423

Wypadki pracownicze

256

Niezdolność do opracowywania i wdrażania innowacji 26

16

Niezdolność do zapewnienia zgodności za zmieniającymi się regulacjami

279

Przestępczość komputerowa / Hakerzy / Wirusy 28

38

Zagrożenia związane z outsourcingiem

Liczba reprezentująca pozycję w rakingu w badaniu polskim

- ryzyko ubezpieczalne - ryzyko częściowo ubezpieczalne - ryzyko nieubezpieczalne

1314

Zakłócenia w procesie dystrybucji lub łańcuchu dostaw

Opis danego ryzyka

Liczba reprezentująca pozycję w rakingu w badaniu globalnym

Page 8: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

8 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

2915

Niestabilność polityczna 3042

Zmienność cen rynkowych aktywów 31

47

Absencja 3226

Niepowodzenie we wdrożeniu lub komunikowaniu strategii

3337

Zmienność stóp procentowych 34

28

Zagrożenia związane z fuzjami / przejęciami / restrukturyzacją 35

31

Brak odpowiedniej infrastruktury IT do wsparcia potrzeb organizacji

3638

Zachowania nieetyczne / Korupcja

3734

Tempo zmian czynników rynkowych i geopolitycznych 38

35

Starzenie się pracowników i problemy zdrowotne 39

41

Terroryzm / sabotaż 4043

Niedostateczny poziom zatrudnienia

4121

Zanieczyszczenie środowiska 42

36

Globalizacja 4351

Zadłużenie sektora publicznego 44

46

Media społecznościowe

4540

Dostępność zasobów naturalnych 46

49

Zmienność cen akcji 4748

Zagrożenia związane z przedsięwzięciami typu joint-venture 48

45

Zmiany klimatyczne

4930

Niepowodzenie w planowaniu sukcesji 50

52

Porwania dla okupu i wymuszenia 51

44

Epidemie 5250

Finansowanie zabezpieczenia emerytalnego

5353

Molestowanie / Dyskryminacja

Liczba reprezentująca pozycję w rakingu w badaniu polskim

- ryzyko ubezpieczalne - ryzyko częściowo ubezpieczalne - ryzyko nieubezpieczalne

1314

Zakłócenia w procesie dystrybucji lub łańcuchu dostaw

Opis danego ryzyka

Liczba reprezentująca pozycję w rakingu w badaniu globalnym

Page 9: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

9 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Ryzyko na świecie

Page 10: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

10 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Ryzyko na świecie

Porównanie priorytetów w różnych regionach świata

wskazuje na duże podobieństwa w zakresie postrzegania

ryzyka przez poszczególne podmioty. Zagrożenia związane

z konkurencją, utratą reputacji czy spowolnieniem

wzrostu gospodarczego stanowią uniwersalne wyzwania

dla firm działających w ramach gospodarki rynkowej.

Na szczególną uwagę zasługują jednak zagrożenia

specyficzne dla poszczególnych rejonów świata, które

zajmują istotne miejsce w rankingu. I tak, Azja charakteryzuje

się wysoką pozycją zagrożeń związanych z warunkami

pogodowymi oraz niestabilnością polityczną.

Firmy z Ameryki Południowej wskazują na istotne znaczenie

kradzieży i przestępczości pracowniczej oraz zakłócenia

w procesie dystrybucji i łańcuchu dostaw. Natomiast Amerykę

Północną cechują zagrożenia wywołane przestępczością

elektroniczną oraz niezdolność do zapewnienia zgodności

ze zmieniającymi się regulacjami. Z kolei firmy działające

w rejonie Afryki i Bliskiego Wschodu wskazały na

zmienność kursów walutowych, jako jedno z ważniejszych

zagrożeń związanych z prowadzeniem działalności.

Ameryka Południowa

1. Utrata reputacji

2. Zmiany regulacji prawnych

3. Wzrost konkurencji

4. Kradzież / przestępczość pracownicza

5. Zniszczenie / uszkodzenie mienia

6. Zakłócenia w procesie dystrybucji lub łańcuchu dostaw

7. Niezdolność do przyciągania i zatrzymywania talentów

8. Spowolnienie gospodarcze

9. Ceny towarów

10. Odpowiedzialność cywilna

Ameryka Północna

1. Utrata reputacji

2. Zmiany regulacji prawnych

3. Niezdolność do przyciągania i zatrzymywania talentów

4. Spowolnienie gospodarcze

5. Przestępczość komputerowa / Hakerzy / Wirusy

6. Niezdolność do opracowywania i wdrażania innowacji

7. Wzrost konkurencji

8. Przerwa w prowadzeniu działalności

9. Niezdolność do zapewnienia zgodności ze zmieniającymi się regulacjami

10. Odpowiedzialność cywilna

Page 11: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

11 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Afryka i Bliski Wschód

1. Utrata reputacji

2. Przepływy pieniężne / Ryzyko płynności

3. Wzrost konkurencji

4. Spowolnienie gospodarcze

5. Zmiany regulacji prawnych

6. Niezdolność do przyciągania i zatrzymywania talentów

7. Przerwa w prowadzeniu działalności

8. Zmienność kursów walutowych

9. Ceny towarów

10. Kradzież / przestępczość pracownicza

Azja

1. Utrata reputacji

2. Wzrost konkurencji

3. Niezdolność do przyciągania i zatrzymywania talentów

4. Przerwa w prowadzeniu działalności

5. Spowolnienie gospodarcze

6. Zmiany regulacji prawnych

7. Niezdolność do opracowywania i wdrażania innowacji

8. Pogoda / Katastrofy naturalne

9. Niestabilność polityczna

10. Przepływy pieniężne / Ryzyko płynności

Europa

1. Spowolnienie gospodarcze

2. Wzrost konkurencji

3. Utrata reputacji

4. Zmiany regulacji prawnych

5. Przerwa w prowadzeniu działalności

6. Niezdolność do opracowywania i wdrażania innowacji

7. Odpowiedzialność cywilna

8. Ceny towarów

9. Niezdolność do przyciągania i zatrzymywania talentów

10. Przepływy pieniężne / Ryzyko płynności

Page 12: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

12 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Rozwiązania Aon Aon Cyber Risk Diagnostic Tool

Narzędzie do wstępnej diagnozy i analizy zagrożeń cybernetycznych na jakie narażona jest organizacja.

W dostępnym w polskiej wersji językowej raporcie z badania uczestnicy otrzymują indywidualną ocenę stopnia ekspozycji na zagrożenia cybernetyczne firmy oraz zalecenia dotyczące poprawy bezpieczeństwa organizacji w powyższym zakresie.

W przygotowaniu tego narzędzia wykorzystano ekspercką wiedzę Aon, wnioski ze scenariuszy szkodowych oraz zalecenia najważniejszych ośrodków opiniotwórczych w obszarze bezpieczeństwa IT.

Link do narzędzia: www.aoncyberdiagnostic.com/pl

Page 13: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

13 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Przestępczość elektroniczna, czyli ryzyko bez granic

Page 14: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

14 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Przestępczość elektroniczna, czyli ryzyko bez granic

Pojawienie się zagrożeń związanych z przestępczością elektroniczną w czołowej dziesiątce globalnego rankingu ryzyka stanowi wyraźny sygnał na zmianę postrzegania tego zjawiska z pozycji czysto technicznej, którą należy oddelegować do odpowiednich służb wewnątrz organizacji, w kierunku kluczowego zagadnienia biznesowego, będącego przedmiotem uwagi najwyższej kadry zarządzającej. Jednakże w odniesieniu do rezultatów polskiej edycji badania percepcja tego ryzyka, a co za tym idzie istotność zarządzania i zabezpieczenia się przed jego konsekwencjami zdają się być niedoceniane. Ryzyko przestępczości elektronicznej lokuje się w środku stawki priorytetów kadry menedżerskiej biorącej udział w naszym badaniu. W związku ze stosunkowo nowym charakterem zagrożeń chcielibyśmy przybliżyć Państwu ich podstawowe cechy, jak również wskazać na szereg innowacji w podejściu do jego oceny i możliwości ubezpieczenia.

Ryzyko przestępczości elektronicznej

W dzisiejszej praktyce prowadzenia biznesu trudno sobie

wyobrazić, iż kluczowe dla firm informacje, jak dane

klientów, wyniki sprzedaży, czy informacje o projektach

i transakcjach, nie są przechowywane i przetwarzane

w formie elektronicznej. Coraz trudniej jest także wskazać

firmy, które nie posiadają własnej strony internetowej lub

nie komunikują się ze swoimi klientami za pomocą mediów

społecznościowych. Co więcej, czołowe organizacje

starają się w jeszcze większym stopniu wykorzystać

zdobycze technologiczne w celu osiągniecia wzrostu

sprzedaży, efektywności działania lub redukcji kosztów.

Dynamiczny rozwój nowych technologii, jak przetwarzanie

i przechowywanie danych w chmurze (cloud computing),

urządzenia mobilne, czy przetwarzanie wielkiej ilości

danych (big data), zmieniają oblicze globalnej gospodarki.

O skali rewolucji elektronicznej świadczą szacunki,

iż w przeciągu pięciu następnych lat liczba urządzeń

elektronicznych, jak komputery, urządzenia mobilne,

sprzęt gospodarstwa domowego, samochody, jak również

instalacje przemysłowe i medyczne, które będą połączone

z Internetem, wzroście pięciokrotnie, przekraczając w 2020

roku liczbę 50 miliardów. Wzajemne cyfrowe powiązania

pomiędzy firmami a ich dostawcami i klientami sprawią,

iż żadna organizacja nie będzie obojętna

i prawdopodobnie odporna wobec skutków ataku

na systemy informatyczne.

Wraz ze wzrostem wykorzystania technologii

informatycznych rośnie również skala zjawiska

przestępczości elektronicznej. Ataki na infrastrukturę

informatyczną przedsiębiorstw występują z coraz wyższą

częstotliwością, są coraz bardziej kreatywne, inwazyjne

i kosztowne. Warto zaznaczyć, iż dodatkowym elementem

utrudniającym zabezpieczenie się przedsiębiorstw przed

atakami jest wielość ich źródeł oraz motywacji i celów,

którymi kierują się dokonujące ataków osoby i organizacje.

W szczególności międzynarodowe grupy przestępcze

celują w kradzieżach danych osobowych, które

następnie są przedmiotem handlu na czarnym rynku

pod kątem wykorzystania ich przez firmy z branży

marketingu bezpośredniego lub są wykorzystywane

do sprzeniewierzenia środków z wykorzystaniem kart

kredytowych lub innych przestępstw bankowych. Inne

organizacje specjalizują się we włamaniach mających na

celu wymuszenie okupu wobec firm zaufania publicznego.

Niezmiernie interesującą grupą są hakerzy, którzy nie

działają z pobudek stricte materialnych, a ich celem jest

jedynie wskazanie słabości zabezpieczeń lub dyskredytacja

danej organizacji, której produkty lub sposób działania są

przedmiotem niechęci określonych środowisk. Obecnie

nie jest również tajemnicą, iż metody wykorzystywane

przez świat przestępczy znalazły zastosowanie wśród

organizacji rządowych, które wykorzystują je zarówno

jako narzędzia śledzenia postępowania własnych i cudzych

obywateli, jak i element tzw. „wojny elektronicznej”.

Zagrożenie może pochodzić z wewnątrz organizacji, ze

strony nieuczciwych pracowników mających dostęp do

systemów zawierających poufne dane i informacje.

Page 15: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

15 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Aon Cyber Diagnostic Tool

Dane i informacje stanowią niejednokrotnie kluczowe

aktywa firmy, i tak jak w przypadku innych aktywów,

kadra zarządzająca zobowiązana jest do ich ochrony.

Konsekwencje ataku hackerskiego oraz utraty, ujawnienia

lub sprzeniewierzenia poufnych danych i informacji

wykraczają daleko poza bezpośrednią utratę przychodów

lub koszty związane z wykryciem i zatamowaniem luki

w systemach zabezpieczeń. Głównym źródłem utraty

wartości firmy są w tym przypadku utrata reputacji,

długotrwałe załamanie zaufania klientów i partnerów

oraz roszczenia cywilne i sprawy karne wytoczone na

podstawie prawa o ochronie danych osobowych.

W powyższym kontekście, firmy bazujące na tradycyjnym

podejściu do bezpieczeństwa systemów IT opartych na

takich działaniach, jak kontrola dostępu, czy kodowanie

danych, mogą nie dostrzegać znaczenia przygotowania się

na ewentualne skutki złamania zabezpieczeń i zaniechać

opracowania odpowiednich strategii oraz planów

kryzysowych. Poleganie w tym wypadku wyłącznie

na kompetencjach departamentów IT może okazać się

zgubne. Dlatego skuteczne strategie zarządzania ryzykiem

przestępczości komputerowej wymagają zaangażowania

najwyższego kierownictwa, a risk menedżerowie w celu

opracowania odpowiednich planów muszą zaangażować

wielu interesariuszy reprezentujących różnorodne obszary

i funkcje w ramach firmy. Niejednokrotnie działania te będą

również wymagać przeprowadzenia analizy ryzyka wśród

dostawców i partnerów biznesowych, uwzgledniających

zakres i charakter wymiany danych i informacji.

Warto nadmienić, iż posiadanie całościowego, opartego

na najlepszych praktykach i dobrze udokumentowanego

programu zarządzania ryzykiem przestępstw

komputerowych, jak również systemu szkoleń

oraz monitorowania zachowania pracowników i działań

partnerów biznesowych może nie tylko zapobiec

kradzieży danych, ale również znacząco ograniczyć

odpowiedzialność firmy oraz jej kadry zarządzającej

w przypadku zajścia takiego zdarzenia.

Jednym z narzędzi, które można wykorzystać w celu

lepszego zrozumienia ekspozycji firmy na ryzyko

przestępczości komputerowej oraz stworzenia podwalin

pod całościowy program zarządzania jest Aon Cyber

Diagnostic Tool. Proste w posługiwaniu się narzędzie

w formie elektronicznego kwestionariusza wykorzystuje

zbiór pytań wielokrotnego wyboru w celu określenia

stopnia i zakresu wykorzystania technologii w firmie,

aktualnie wdrożonych kontroli, jak również percepcji

i podejścia kadry zarządzającej do ryzyka przestępczości

elektronicznej. Spójny i przejrzysty graficznie raport

dostarcza wartościowych wskazówek w zakresie głównych

elementów programu zarządzania ryzykiem, umożliwiając

risk menedżerom podjęcie efektywnego dialogu

z najwyższą kadrą kierowniczą na temat istotności ryzyka

oraz obszarów wymagających wdrożenia ulepszeń.

Analiza przypadku – Target Group

Target Corp. jeden z największych amerykańskich, a zarazem światowych detalistów doświadczył pod koniec 2013 roku, w okresie gorączki zakupów świątecznych, ataku elektronicznego na swoje systemy komputerowe. Hakerom udało się włamać do ponad 110 milionów kont klientów sieci Target, z czego dane dotyczące 40 milionów numerów kart kredytowych zostały skradzione i wykorzystane do działalności przestępczej. Atak na systemy płatnicze został zainicjowany poprzez kradzież danych umożliwiających logowanie do systemu firmy, która zajmowała się dostawą usług ogrzewania i obsługą klimatyzacji marketów. Jako bezpośrednie koszty ataku Target Corp. podała kwotę 61 milionów USD, z czego 44 miliony miały zostać pokryte z polisy ubezpieczeniowej. Dodatkowo w wyniku zawartych porozumień w ramach procesów sadowych, firma zobowiązała się do wdrożenia programu zarządzania ryzykiem, ustanowienia stanowiska dyrektora ds. bezpieczeństwa danych oraz przeprowadzenia programu szkoleniowego dla swoich pracowników. Pośrednie koszty ataku dotyczyły w głównej mierze utraty reputacji i zaufania ze strony klientów. Wskaźnik percepcji marki wśród klientów drastycznie spadł do poziomów ujemnych (większość klientów postrzegała markę firmy negatywnie). Aby przywrócić zaufanie, detalista zobowiązał się do ustanowienia rocznego programu monitorowania

ryzyka kradzieży tożsamości dla wszystkich klientów, którzy dokonywali zakupów na terenie USA oraz zniżki rzędu 5% na zakupy większości produktów. Dodatkowo zarząd firmy zobowiązał się do zainwestowania około 100 milionów USD w program wymiany kart płatniczych na zabezpieczone chipem i hasłem pin, który miał na celu przywrócenie zaufania do wykorzystywania przez klientów kart firmy. Aspektem, który wyróżnia przypadek firmy Target, jest zainicjowanie nowego rodzaju pozwów zbiorowych przeciwko zarządowi firmy ze strony akcjonariuszy. W ramach pozwów zarzuca się kierownictwu firmy, iż było świadome zaznaczenia, jakie klienci przypisują bezpieczeństwu własnych danych osobowych i finansowych oraz istotności ryzyka kradzieży danych dla firmy. Pomo tego, kierownictwo firmy zaniechało wprowadzenia odpowiednich kontroli, mających na celu przeciwdziałanie oraz wykrycie ewentualnego ataku, narażając firmę na poważne straty. Dodatkowo, zarzuca się kierownictwu powiększenie strat poniesionych ze strony klientów w wyniku wystosowania opóźnionych i nieadekwatnych informacji dotyczących ataku, które mogły wywołać u klientów, których dane zostały wykradzione, złudne poczucie bezpieczeństwa. Uważa się, iż rezultatem pozwów będzie ustanowienie nowego miernika staranności, jakie zarządy firm, które przetwarzają dane osobowe, winny zachować, aby uniknąć odpowiedzialności za podobne zdarzenia w przyszłości.

Page 16: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

16 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Ubezpieczenie ryzyka przestępczości elektronicznej

W ostatnim okresie można zaobserwować gwałtowny

wzrost zapotrzebowania na ubezpieczenie od ryzyka

przestępstw elektronicznych, które do tej pory było

prawie wyłącznie nabywane przez instytucje finansowe.

W ciągu ostatnich pięciu lat wartość składki plasowanej

przez Aon na międzynarodowych rynkach z tytułu tego

ubezpieczenia rosła najszybciej (ponad 40%), prześcigając

inne produkty ubezpieczeniowe, jak ubezpieczenie

od ryzyka politycznego, należności handlowych,

zanieczyszczenia produktu czy odpowiedzialności cywilnej

linii lotniczych. Wśród branż, które dołączyły do instytucji

finansowych, można wymienić branżę technologiczną

i telekomunikacyjną, handel detaliczny, usługi medyczne,

czy firmy świadczące usługi profesjonalne. Przedstawiciele

tych branż z uwagi na wrażliwość i ilość przetwarzanych

danych oraz istotność systemów informatycznych

w prowadzeniu działalności stanowią potencjalny cel

ataków hackerskich oraz przedmiot wzmożonej kontroli

w powyższym aspekcie ze strony regulatorów. Natomiast

wśród branż, co do których należy spodziewać się

zwiększonego zainteresowania ubezpieczeniem

w najbliższej przyszłości, wymienia się przede wszystkim

energetykę, transport (w tym lotniczy), usługi dla ludności

oraz hotelarstwo.

Aktualny rozkład składki plasowanej, której wartość szacuje

się na około 2.5 miliarda USD rocznie, w podziale na

branże przedstawia poniższa tabela.

Źródło: Aon Global Risk Insight Platform (GRIP)

Udział w składce rynku ubezpieczeń od przestępstw elektronicznych

Branża Procent

Instytucje finansowe 22.8

Technologia i telekomunikacja 14.8

Usługi medyczne 11.7

Handel 9.6

Usługi profesjonalne 7.5

Page 17: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

17 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Kolejnym elementem wpływającym na zwiększone

zainteresowanie ubezpieczeniem od ryzyka przestępstw

elektronicznych jest nieuwzględnienie potencjalnych

zagrożeń w ramach ochrony udzielanej przez

tradycyjne produkty ubezpieczeniowe. Standardy

ubezpieczenia mienia lub odpowiedzialności cywilnej

zostały ukształtowane wiele lat temu, jeszcze przed

epoką Internetu, stwarzając ochronę przed skutkami

przestępczości elektronicznej problematyczną

(np. z uwagi na fakt, iż do szkody dochodzi najczęściej

bez fizycznego włamania lub uszkodzenia mienia) lub

zostały uzupełnione o bezpośrednie wyłączenia wszelkich

strat spowodowanych oprogramowaniem, danymi lub

jakimikolwiek informacjami w formie elektronicznej.

Odpowiedzi rynku ubezpieczeniowego na aktualne

wyzwania stanowi nowa klasa ubezpieczeń hybrydowych

(zawierających element ochrony przed stratami własnymi

oraz odpowiedzialności cywilnej) ukierunkowana na

zjawisko przestępczości elektronicznej. Co więcej są

one dostępne na polskim rynku i oferowane przez

co najmniej kilku ubezpieczycieli, umożliwiając

tym samym porównanie ofert oraz stworzenie

warunków konkurencji. Modelowe porównanie

zakresu ubezpieczenia tego typu produktów wobec

tradycyjnych ubezpieczeń przedstawia poniższa tabela.

Porównanie zakresu ochrony ubezpieczenia przestępstw elektronicznych z tradycyjnymi produktami ubezpieczeniowymi

Ubezpieczenie mienia

Ubezpieczenie OC ogólne

Ubezpieczenie od przestępstw

Ubezpieczenie od wymuszenia i żądania okupu

Ubezpieczenie OC zawodowe

Ubezpieczenie od przestępstw komputerowych

Straty własne

Utrata i zniszczenie danych elektronicznych

Utrata i zniszczenie danych w wyniku ataku

Ataki powodujące brak dostępu do systemów

Przerwa w działalności

Groźba lub wymuszenie

Sabotaż pracowniczy

Odpowiedzialność cywilna (straty osób trzecich)

Kradzież / ujawnienie danych osobowych

Ujawnienie danych poufnych

Odpowiedzialność cywilna zawodowa firm technologicznych

Odpowiedzialność mediów za treści

Koszy związane z wystosowaniem powiadomień

Utrata lub zniszczenie danych osób trzecich

Koszy obrony i kary administracyjne

Transmisja wirusów komputerowych

- ryzyko pokryte ochroną ubezpieczeniową - ograniczona ochrona - brak ochrony

* Jedynie dla celów porównawczych, zalecana szczegółowa analiza zakresu ubezpieczenia

Page 18: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

18 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Z uwagi na rosnące zainteresowanie ochroną

ubezpieczeniową od ryzyka przestępczości elektronicznej

postanowiliśmy bieżącą edycję badania uzupełnić o pytania

z tego zakresu. Rezultaty potwierdzają, iż decyzje

dotyczące zawarcia ubezpieczenia odpowiadają aktualnie

niskiej percepcji ryzyka przestępczości elektronicznej

wśród polskich przedsiębiorstw. Natomiast nabywcy

takiego ubezpieczenia są w przeważającej mierze

usatysfakcjonowani zarówno zakresem, jak i wysokością

dostępnych limitów ubezpieczenia.

W porównaniu z rezultatami badania globalnego udział

ubezpieczenia jest ponad dwukrotnie niższy

i generowany praktycznie wyłącznie przez

zapotrzebowanie instytucji finansowych. Warto również

zaznaczyć, iż rozkład geograficzny w ramach badania

globalnego jest niejednorodny: najwyższą penetrację

ubezpieczenia odnotowujemy na teranie USA, gdzie jego

posiadanie deklaruje 42% respondentów, natomiast firmy

z obszaru Ameryki Południowej oraz Afryki i Bliskiego

Wschodu charakteryzują się jeszcze niższymi wartościami

wskaźnika od firm polskich (na poziomie 7%).

Posiadanie ubezpieczenia od przestępstw elektronicznych

Posiadanie ubezpieczenia od przestępstw elektronicznych Polska Europa Global

Aktualnie posiada wykupione ubezpieczenie 9% 10% 21%

Nie planuje i nie rozważa zakupu 79% 73% 61%

Rozważa lub planuje zakup 12% 17% 18%

Ocena efektywności warunków ubezpieczenia

Ocena efektywności warunków ubezpieczenia Polska Europa Global

Tak 85% 80% 78%

Nie 15% 20% 22%

Ocena adekwatności limitów odpowiedzialności ubezpieczenia

Ocena adekwatności limitów odpowiedzialności ubezpieczenia Polska Europa Global

Tak 85% 74% 65%

Nie 15% 26% 35%

Page 19: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

19 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Profil respondentów

Page 20: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

20 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Profil respondentów

Profil uczestników badania

Globalna edycja badania obejmuje odpowiedzi udzielone

przez 1418 przedstawicieli firm i instytucji, którzy

w swojej praktyce zawodowej mają do czynienia

z kwestiami zarządzania ryzykiem i ubezpieczeniami.

Przedsiębiorstwa biorące udział w badaniu reprezentują

ponad 30 różnych branż i prowadzą swoje operacje

w 60 krajach świata. Polska edycja badania zgromadziła

odpowiedzi udzielone przez 168 przedstawicieli firm.

Około 52% respondentów badania globalnego

stanowią firmy prywatne, a 35% spółki notowane

na giełdach papierów wartościowych. Pozostali

respondenci to organizacje rządowe oraz pożytku

publicznego. W polskiej edycji badania zdecydowanie

przeważały firmy prywatne (83% odpowiedzi),

natomiast spółki giełdowe stanowiły niewiele ponad

12% respondentów. Zdecydowanie niższy był również

udział organizacji rządowych i pożytku publicznego.

Najczęściej reprezentowaną branżą w polskiej edycji

badania (11% odpowiedzi) były ubezpieczenia

i inwestycje, natomiast branże usług profesjonalnych,

transportowa oraz budowlana, zgromadziły

po 8% udziale. Firmy ubezpieczeniowe oraz

budowlane stanowiły najczęściej reprezentowane

branże w ramach edycji globalnej.

Należy zauważyć istotne różnice w rozmiarze prowadzonej

działalności pomiędzy polskimi a zagranicznymi

uczestnikami badania, które mją swoje odzwierciedlenie

w liczbie zatrudnianych pracowników oraz poziomie

przychodów. Ponad połowa polskich podmiotów

charakteryzowała się zatrudnieniem do

250 osób oraz rocznymi przychodami nieprzekraczającymi

100 milionów USD, jak również prowadzeniem działalności

wyłącznie na terenie kraju. Respondenci biorący udział

w globalnym badaniu byli natomiast bardziej zróżnicowani

pod kątem skali prowadzonej działalności ze znaczącym

udziałem największych globalnych korporacji

o przychodach liczonych w miliardach dolarów

i zatrudnieniu kilkudziesięciu tysięcy pracowników

oraz operacjach rozprzestrzeniających się na kilkadziesiąt

krajów świata. Skala i zróżnicowanie prowadzonej

działalności rzutuje na potrzeby oraz dojrzałości

w zakresie zarządzania ryzykiem, a co za tym idzie,

ma istotny wpływ na porównanie rezultatów

pomiędzy polską a globalną edycją badania.

Ostatnim elementem wpływającym na charakterystykę

respondentów, a zarazem punkt widzenia względem

zagadnień związanych z zarządzaniem ryzykiem

i ubezpieczeniami, jest rola osoby udzielającej

odpowiedzi w ramach organizacji. I tak, w polskiej

edycji badania dominowały osoby pełniące funkcję

Prezesa Zarządu (blisko 3-krotnie wyższy odsetek

respondentów), natomiast w edycji globalnej dominująca

grupą byli menedżerowie ds. zarządzania ryzykiem

i ubezpieczeń (blisko 4-krotnie wyższy odsetek

respondentów). Niniejsze różnice wynikają w głównej

mierze ze skali prowadzonej działalności badanych

podmiotów oraz wciąż niższej popularności zawodu

risk menedżera w ramach struktury przedsiębiorstw.

Page 21: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

21 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Respondenci w podziale na branże

Branża Polska Global

Przemysł rolno - spożywczy 2% 2%

Lotnictwo 1% 2%

Bankowość 6% 4%

Produkcja i sprzedaż napojów 0% 0%

Chemiczny 4% 4%

Holding 1% 1%

Budownictwo 8% 8%

Produkcja dóbr konsumenckich 5% 4%

Edukacja 2% 4%

Przetwarzanie i dystrybucja żywności 2% 3%

Administracja publiczna 1% 2%

Ochrona zdrowia 5% 5%

Hotelarstwo 1% 1%

Ubezpieczenia i Inwestycje 11% 7%

Drzewny, Meblarski, Papier i Opakowania 1% 2%

Produkcja maszyn i urządzeń 2% 4%

Hutnictwo 1% 3%

Wydobycie zasobów naturalnych 3% 4%

Produkcja środków transportu (bez lotniczych) 2% 2%

Usługi transportowe (bez lotniczych) 8% 4%

Farmaceutyki i Biotechnologia 2% 3%

Druk i Wydawnictwa 1% 1%

Usługi profesjonalne 8% 5%

Nieruchomości 5% 3%

Restauracje 1% 1%

Handel detaliczny 2% 6%

Przemysł Gumowy, Tworzywa Sztuczne, Cementownie 2% 2%

Technologie 3% 3%

Telekomunikacja i Media 2% 2%

Odzieżowy 0% 0%

Usługi municypalne 1% 4%

Handel hurtowy 7% 3%

Respondenci w podziale na formę organizacyjną prowadzonej działalności

Forma organizacyjna prowadzonej działalności Polska Global

Spółka publiczna 12% 35%

Spółka prywatna 83% 52%

Własność rządowa/ samorządowa 1% 5%

Działalność non-profit 1% 6%

Inny 2% 2%

Respondenci w podziale na liczbę pracowników

Liczba pracowników Polska Global

0 - 249 51% 23%

250 - 499 11% 8%

500 - 2499 21% 23%

2500 - 4999 8% 12%

5000 - 14 999 5% 16%

15 000 - 49 999 2% 11%

50 000 + 1% 8%

Page 22: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

22 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Respondenci w podziale na liczbę krajów, w których prowadzą działalność

Liczba krajów Polska Global

1 51% 35%

2 - 5 18% 20%

6 - 10 14% 11%

11 - 15 0% 5%

16 - 25 4% 7%

26 - 50 5% 10%

50+ 7% 11%

Rola w organizacji osoby wypełniającej ankietę

Rola w organizacji Polska Global

Prezes Zarządu 17% 6%

Przewodniczący Rady Nadzorczej 0% 2%

Wiceprezes / Członek Zarządu ds. Finansów (CFO) 8% 12%

Skarbnik / Dyrektor ds. Skarbu 1% 3%

Dyrektor ds. Korporacyjnych 0% 1%

Wiceprezes / Członek Zarządu ds. Operacyjnych (COO) 5% 1%

Wiceprezes / Członek Zarządu ds. Administracji (CAO) 1% 1%

Wiceprezes / Członek Zarządu ds. Zarządzania Ryzykiem (CRO) 0% 8%

Wiceprezes / Członek Zarządu / Dyrektor Biura Prawnego 1% 3%

Wiceprezes / Członek Zarządu / Dyrektor ds. HR 0% 1%

Dyrektor Zarządzający / Partner 4% 1%

Risk Manager / Dyrektor ds. Ubezpieczeń 10% 38%

Konsultant ds. Zarządzania Ryzykiem 3% 2%

Dyrektor Finansowy 12% 5%

Dyrektor zakładu / jednostki biznesowej 4% 2%

Inny 36% 14%

Respondenci w podziale na wartość przychodów

Przychody Polska Global

USD 0 - USD 99M 50% 23%

USD 100M - USD 249M 10% 11%

USD 250M - USD 499M 11% 10%

USD 500M - USD 999M 5% 9%

USD 1BN - USD 1.9 MLD 3% 8%

USD 2BN - USD 2.9 MLD 1% 6%

USD 3BN - USD 3.9 MLD 0% 3%

USD 4BN - USD 4.9 MLD 0% 3%

USD 5BN - USD 9.9 MLD 1% 7%

USD 10BN - USD 14.9 MLD 1% 3%

USD 15BN - USD 19.9 MLD 1% 1%

USD 20BN - USD 24.9 MLD 0% 2%

USD 25 MLD + 0% 4%

Nie ujawniono 11% 6%

Page 23: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

23 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Kluczowe rodzaje ryzyka

1 Wzrost konkurencji

2 Spowolnienie gospodarcze

3 Zmiany regulacji prawnych

4 Utrata reputacji

5 Ceny towarów

6 Przerwa w prowadzeniu działalności

7 Należności handlowe / Płatności kontrahentów

8 Zmienność kursów walutowych

9 Awaria systemów informatycznych

10 Zniszczenie / uszkodzenie mienia

12 3

$

Page 24: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

24 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Tendencje w postrzeganiu ryzyka

Page 25: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

25 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Tendencje w postrzeganiu ryzyka

Zarówno w polskiej, jak i globalnej edycji badania zaszły istotne zmiany w składzie i kolejności zestawienia kluczowych rodzajów ryzyka. Na percepcję naszych respondentów w stosunku do głównych zagrożeń wpływ miały zarówno bieżąca kondycja ich firmy, jak i generalna sytuacja w otoczeniu gospodarczym. Nie bez znaczenia były również szeroko nagłaśniane w światowych mediach spektakularne zdarzenia, które unaoczniły istotność nowych lub dotychczas niedocenianych rodzajów zagrożeń, jak utrata reputacji, czy przestępczość komputerowa. Z drugiej strony, zagadnienia, które można uznać za nieodłącznie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, jak presja ze strony konkurencji, czy obawa przed zahamowaniem tempa wzrostu gospodarczego, zajmują nieustannie czołowe miejsca w naszym rankingu.

Główne zmiany w kolejności zestawienia top 10

W polskiej edycji badania ryzyko wzrostu konkurencji

po raz pierwszy osiągnęło pierwszą pozycję w naszym

rankingu. Spadek notowań ryzyka spowolnienia

gospodarczego na pozycję drugą, jak również ryzyka

kontrahentów związanego z należnościami handlowymi na

pozycję siódmą z czwartej oraz wypadnięcie z zestawiania

ryzyka płynności, świadczą o stabilizacji lub wręcz

poprawie oceny sytuacji i perspektyw ekonomicznych

polskich przedsiębiorstw w porównaniu do ostatniej edycji

badania.

Natomiast wzrost istotności zanotowało ryzyko związane

ze zmiennością w otoczeniu prawnym i regulacyjnym,

w tym przypadku nasi respondenci po raz pierwszy

z taką intensywnością wskazywali na aspekty

międzynarodowej regulacji. Szczególnie odczuwalne

w ostatnim okresie były konsekwencje embarga

nałożonego na rynek rosyjski, jak również wpływu

ustawowego ograniczenia konkurencyjności

wynikającej z niższych kosztów pracy polskich firm

transportowych na rynkach Unii Europejskiej, które

zapoczątkowała niemiecka ustawa o płacy minimalnej.

W odniesieniu do rezultatów badania globalnego,

największymi wzrostem znaczenia w ramach zagrożeń dla

prowadzenia działalności gospodarczej charakteryzowało

się ryzyko utraty reputacji, które po raz pierwszy

zostało skalsyfikowane na pierwszej pozycji rankingu.

Obserwowane z coraz większą intensywnością przypadki

firm, których budowana konsekwentnie i przez lata

marka została zdruzgotana w przeciągu dni lub tygodni

pociągając za sobą drastyczny spadek wartości firmy

zmuszają do zastanowienia i uznania utraty reputacji,

jako jednego z kluczowych zagrożeń dla wartości firmy.

Page 26: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

26 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Nowe rodzaje zagrożeń w zestawieniu top 10

Wśród nowych rodzajów zagrożeń, które awansowały

do pierwszej dziesiątki w ramach polskiej edycji badania,

dominują kwestie techniczne związane z majątkiem

trwałym i produkcyjnym, czyli zniszczenie mienia

i przerwa w prowadzonej działalności. Wysoka pozycja

powyższych zagadnień może wynikać zarówno

z profilu branżowego naszych respondentów, jak również

rosnącego przeświadczenia, iż nawet krótkoterminowa

nieobecność na konkurencyjnym rynku może spowodować

utratę zaufania wśród kluczowych klientów, a co za tym

idzie otworzyć drzwi konkurencji. Warto zaznaczyć, iż

ryzyko przerwy w działalności nie tylko znalazło swoje

miejsce w pierwszej dziesiątce, lecz zostało sklasyfikowane

na wysokim – szóstym miejscu, tj. o jedną pozycję wyżej od

rankingu wynikającego z badania globalnego.

Warto również zaznaczyć coraz donioślejsze znaczenie

zagrożeń związanych z awarią systemów informatycznych,

które w funkcjonowaniu polskich przedsiębiorstw

odgrywają coraz bardziej istotną rolę. Powyższe ma

swoje odzwierciedlenie w wysokiej pozycji niniejszego

zagrożenia, które zastąpiło w zestawieniu top 10 ryzyko

awarii technologicznej. Pozostałymi zagrożeniami, które

wypadły z zestawienia w tegorocznej edycji polskiego

badania, są roszczenia związane z odpowiedzialnością

cywilną oraz ryzyko przestępczości pracowniczej.

Jakkolwiek spadek znaczenia przestępczości pracowniczej

stanowi pozytywny sygnał, to pozycję ryzyka

odpowiedzialności cywilnej poza czołową dziesiątką

należy uznać za niespodziankę, tym bardziej, iż ryzyko to

właśnie awansowało do zestawienia kluczowych zagrożeń

w ramach badania globalnego. Jedną z przesłanek, która

mogła przesądzić o niższej pozycji ryzyka w zestawieniu,

jest deklarowany przez naszych respondentów stosunkowo

wysoki poziom przygotowania, odzwierciedlony we

wdrożeniu formalnych planów działania wobec ryzyka

roszczeń z odpowiedzialności cywilnej, którego posiadanie

deklaruje ponad 70% badanych przedsiębiorstw.

W przypadku badania globalnego poza wspomnianym

wcześniej awansem odpowiedzialności cywilnej do

pierwszej dziesiątki zestawienia, w bieżącej edycji

badania obserwujemy powrót ryzyka utraty mienia oraz

nowy rodzaj zagrożenia związanego z przestępczością

komputerową. W obydwu przypadkach, jako główną

przyczynę wzrostu ich istotności nasi respondenci

wskazywali na koncentrację aktywów, a tym samym

katastrofalny charakter konsekwencji ich utraty lub

zniszczenia. Tendencje związane z optymalizacją procesów

produkcyjnych doprowadziły do nagromadzenia

aktywów w tzw. mega –fabrykach, które skupiają w sobie

niejednokrotnie bardzo rozbudowane i mające globalny

charakter łańcuchy dostaw. Coraz wyraźniej widoczna staje

się również transformacja zachodniej gospodarki

z opartej na wytwórczości produktów i pracy fizycznej

do zależności od aktywów i technologii informatycznych

oraz wymiany informacji. Dane, ich dostępność oraz

powiązana infrastruktura informatyczna są w percepcji

naszych respondentów o wiele bardziej eksponowane

na utratę lub uszkodzenie z uwagi na wysokie znaczenie

czynnika ludzkiego oraz możliwość zdalnej ingerencji,

niejednokrotnie inicjowanej z odległego zakątka na

świecie.

Wśród zagrożeń, których relatywna istotność w ramach

rezultatów badania globalnego zmalała, znajdują się

wahania cen surowców, przepływy pieniężne oraz

ryzyka polityczne. W okresie ostatnich kilku lat bardzo

wyraźnie zarysował się trend spadku cen głównych

surowców, zarówno energetycznych, jak i metali

przemysłowych. Dla przeważającej części naszych

respondentów reprezentujących branże niezwiązane

z bezpośrednim wydobyciem surowców oraz ich

kooperantów, taką sytuację należy uznać za korzystną.

Spadające ceny surowców oraz odbijający po kryzysie

od dna światowy rozwój gospodarczy wpłynęły

na polepszenie sytuacji płatniczej firm. Dodatkowo

prowadzona przez główne banki centralne polityka

monetarna niskich stóp procentowych spowodowała

wzrost płynności sektora finansowego oraz inflację

aktywów finansowych, wpływając tym samym na wzrost

możliwości finansowania pozostałych branż. Niestabilność

polityczna okazała się mieć ograniczony wpływ na

funkcjonowanie przedsiębiorstw wobec wcześniejszych

oczekiwań, a co za tym idzie zanotowaliśmy spadek

ryzyka politycznego w zestawieniu priorytetów. Taki

obrót sytuacji był wskazywany przede wszystkim

przez firmy globalne, charakteryzujące się mocną

dywersyfikacją geograficzną prowadzonej działalności.

Page 27: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

27 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Istotne różnice w percepcji zagrożeń

Interesującym zagadnieniem jest porównanie oceny

poszczególnych rodzajów zagrożeń pomiędzy rezultatami

badania polskiego i globalnego. W przeważającej liczbie

przypadków najbardziej wyraźne różnice w percepcji

naszych respondentów obserwujemy w dolnym obszarze

zestawienia, wśród zagrożeń niebędących priorytetowymi.

Wyjątek od tej reguły stanowią ryzyka, które w ramach

polskiej edycji badania uzyskały noty istotnie wyższe od

rezultatów badania globalnego, tj. ryzyko należności

handlowych (pozycja 7 w polskim zestawieniu wobec

27 w raporcie globalnym) oraz zmienność kursów

walutowych (pozycja 8 w polskim zestawieniu wobec

17 w raporcie globalnym). Z drugiej strony respondenci

badania globalnego uznali za priorytet zagrożenia, które

w polskiej edycji badania znalazły się na dalszych pozycjach

rankingu, tj. niezdolność do przyciągania i zatrzymywania

talentów (pozycja 5 w globalnym zestawieniu wobec

18 w polskim raporcie), niezdolność do opracowywania

i wdrażania innowacji (pozycja 6 w globalnym zestawieniu

wobec 25 w polskim raporcie) oraz przestępczość

komputerowa (pozycja 9 w globalnym zestawieniu wobec

27 w polskim raporcie).

Tak istotne różnice w percepcji zagrożeń należy traktować,

jako odzwierciedlenie charakteru i kierunków, jakie

charakteryzowały rozwój polskiej gospodarki na przestrzeni

lat. W dużej mierze motorami wzrostu gospodarczego

w Polsce były zarówno chłonność rynku wewnętrznego,

jak i czynniki demograficzne, jak chociażby dostęp do

pokładów wykwalifikowanej, aczkolwiek względnie taniej

siły roboczej. Powyższe przewagi, chociażby ze względu

na swobodę w przepływie siły roboczej w ramach rynków

unii europejskiej, zdają się coraz bardziej topnieć, czego

wczesnym sygnałem może być stosunkowo wysoka pozycja

ryzyka braku odpowiedniej kadry na rynku (pozycja 16

w polskim zestawieniu wobec 32 w globalnym raporcie),

czy zagrożeń związanych z outsourcingiem (28 pozycja

w polskim zestawieniu wobec 38 w globalnym raporcie).

Percepcja zagrożeń w odniesieniu do najwyższej kadry

zarządzającej również odbiega znacząco pomiędzy

polskimi a globalnymi rezultatami badania. Ryzyko

niepowodzenia w planowaniu sukcesji zostało w polskiej

edycji badania sklasyfikowane na jednym z ostatnich miejsc

(49 pozycja wobec 30 w rankingu globalnym). Jedną

z charakterystyk polskiego rynku w powyższym zakresie

jest rotacja najwyższej kadry kierowniczej w spółkach

z udziałem Skarbu Państwa, która jest podyktowana cyklem

politycznym oraz osobistym zaangażowaniem właścicieli

w zarządzanie spółkami prywatnymi. W przypadku

spółek Skarbu Państwa zmiana na najwyższych szczeblach

zarządzania jest najczęściej powiązana z weryfikacją

i zmianą strategii oraz w znacznym stopniu wymianą

kadry zarządzającej średniego szczebla, co w sposób

niekorzystny wpływa na między innymi zdolność do

realizacji długoterminowych projektów inwestycyjnych,

czy opracowywania i wdrażania innowacji. W przypadku

spółek prywatnych, wobec których znacząca cześć

rozpoczynała swoją działalność w okresie przemian

ustrojowych, a więc przeszło ćwierć wieku temu,

coraz bardziej zauważalne staje się starzenie pokolenia

właścicieli-zarządzających, a co za tym idzie powstawanie

dylematów odnośnie przekazania sterów potomkom lub

wyjścia z inwestycji. Powyższe przesłanki skłaniają do

poświecenia większej uwagi planowaniu sukcesji

w nadchodzących latach niż to miało miejsce do tej pory.

Wydaje się, iż wysoka pozycja czynników finansowych,

jak zmienność kursu walutowego, czy ryzyko należności

handlowych w ocenie zagrożeń wśród polskich

przedsiębiorstw jest również charakterystyczna dla

stosunkowo młodych gospodarek rynkowych. Pomimo

długiego okresu wzrostu gospodarczego, czy jak do tej

pory wyjątkowo stabilnego sektora bankowego, polska

waluta ciągle zaliczana jest do koszyka walut tzw. krajów

wschodzących. Zatem na wahania kursu walutowego

wpływ ma nie tylko sytuacja gospodarcza w kraju, ale

może przede wszystkim globalny sentyment inwestycyjny

oraz występowanie szoków i kryzysów wpływających na

ucieczkę globalnych inwestorów w kierunku

tzw. bezpiecznych przystani. Zmienność kursu walutowego

oraz relatywnie niska kultura płatnicza w powiązaniu

z dopiero rozwijającym się systemem informacji

gospodarczej oraz ciągłymi trudnościami

i nieefektywnościami systemu egzekucji płatności stanowią

jeden z priorytetów zarządzania ryzykiem polskich

przedsiębiorstw. Warto również zaznaczyć, iż niewątpliwy

sukces polskiego eksportu jest nadal w głównej mierze

oparty o stosunkowo mało przetworzone produkty, niskie

nasycenie technologiczne oraz wartość dodaną, czy usługi

podwykonawcze. Opłacalność tego typu działalności

eksportowej jest w sposób szczególny wrażliwa na

wahania kursu walutowego, co dodatkowo może wpływać

na wysoką pozycję tego ryzyka w polskim rankingu.

Page 28: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

28 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Kluczowe 10 ryzyk wskazanych w polskiej edycji badania z lat 2009 - 2016

Ranking ryzyk 2015 / 16 Ranking ryzyk 2013 / 14 Ranking ryzyk 2011 / 12 Ranking ryzyk 2009 / 10

1 Wzrastająca konkurencja Spowolnienie gospodarcze Wahania kursów walut Spowolnienie gospodarcze

2 Spowolnienie gospodarcze Wzrastająca konkurencja Wzrastająca konkurencja Wahania kursów walut

3 Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

Spowolnienie gospodarcze Wahania cen surowców

4 Utrata reputacji Kontrahenci - należności handlowe

Wahania cen surowców Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

5 Wahania cen surowców Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

Kontrahenci - należności handlowe

Wzrastająca konkurencja

6 Przerwa w działalności Wahania kursów walut Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

Kontrahenci – należności handlowe

7 Kontrahenci - należności handlowe

Wahania cen surowców Przerwa w działalności Zakłócenia / przerwa w łańcuchu dostaw

Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

8 Wahania kursów walut Awaria technologiczna Awaria technologiczna Utrata danych

9 Awaria systemów informatycznych

Nieuczciwość pracownicza Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

Zakłócenia / przerwa w łańcuchu dostaw

10 Zniszczenie / uszkodzenie mienia

Odpowiedzialność cywilna / roszczenia

Utrata reputacjiOdpowiedzialność cywilna / roszczenia

Utrata reputacji

Kluczowe 10 ryzyk wskazanych w globalnej edycji badania z lat 2009 - 2016

Ranking ryzyk 2015 / 16 Ranking ryzyk 2013 / 14 Ranking ryzyk 2011 / 12 Ranking ryzyk 2009 / 10

1 Utrata reputacji Spowolnienie gospodarcze Spowolnienie gospodarcze Spowolnienie gospodarcze

2 Spowolnienie gospodarcze Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

3 Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

Wzrastająca konkurencja Wzrastająca konkurencja Przerwa w działalności

4 Wzrastająca konkurencja Utrata reputacji Utrata reputacji Wzrastająca konkurencja

5 Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

Przerwa w działalności Wahania cen surowców

6 Brak innowacyjności Brak innowacyjności Brak innowacyjności Utrata reputacji

7 Przerwa w działalności Przerwa w działalności Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

8 Odpowiedzialność cywilna / roszczenia

Wahania cen surowców Wahania cen surowców Zakłócenia / przerwa w łańcuchu dostaw

9 Przestępczość komputerowa / Hakerzy / Wirusy

Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

Awaria technologiczna Odpowiedzialność cywilna / roszczenia

10 Zniszczenie / uszkodzenie mienia

Ryzyka polityczne Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

Page 29: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

29 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Poziom przygotowania na główne zagrożenia

Posiadanie formalnego planu działania nie tylko potwierdza

istotność zagrożenia, ale wskazuje na aktywne podejście

organizacji do zarządzania danym ryzykiem. Przyjęcie

formalnego planu działania lub wytycznych, polityk,

czy procedur umożliwia również bardziej efektywną

weryfikację w ramach aktywności audytu wewnętrznego,

dając tym samym stosowny poziom zapewnienia

zarządzającym odnośnie ich wdrożenia.

Generalny poziom przygotowania polskich przedsiębiorstw

wobec głównych rodzajów ryzyka nie uległ zasadniczym

zmianom. Coraz widoczniej utrwala się jednak schemat,

według którego najwyższym stopniem formalnego

przygotowania charakteryzują się ryzyka techniczne,

jak uszkodzenie mienia, przerwa w prowadzonej

działalności, czy awaria systemów informatycznych.

Następne w kolejności są ryzyka finansowe i prawne, jak

należności handlowe, wahania kursów walut i zmiany

w otoczeniu regulacyjnym, a najniższym poziomem

formalnego planowania charakteryzują się ryzyka z obszaru

strategicznego, tj. wzrastająca konkurencja i spowolnienie

gospodarcze.

Wśród nowych rodzajów zagrożeń, które znalazły się

w zestawieniu top 10 bieżącej edycji polskiego badania,

najwyższym stopniem przygotowania charakteryzuje

się ryzyko awarii systemów informatycznych, wobec

którego ponad 80% respondentów deklaruje posiadanie

formalnego planu działań, co jest rezultatem zbliżonym

do wyników globalnej edycji raportu. Podobnie ryzyko

utraty reputacji (54% wobec 56% w edycji globalnej)

oraz ryzyko przerwy w działalności (67% wobec 73%

w edycji globalnej) również charakteryzują podobnym

odsetkiem firm deklarujących posiadanie formalnych

planów działań w obydwu edycjach badania. Należy

jednak zaznaczyć, iż zarówno wobec wymienionych

powyżej zagrożeń oraz pozostałych z listy top 10, poziom

przygotowania polskich firm jest nieznacznie, około

kilku punktów procentowych niższy niż w przypadku

ich międzynarodowych odpowiedników. Za podstawy

takiego stanu rzeczy można przyjąć zarówno bardziej

wymagające międzynarodowe środowisko regulacyjne,

które niejednokrotnie wymusza posiadanie formalnych

planów działania, jaki i generalnie niższą skalę oraz zakres

prowadzonej działalności polskich przedsiębiorstw

będących respondentami naszego badania.

Page 30: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

30 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Formalny plan działania wskazanych ryzyk w polskiej edycji badania z lat 2009 - 2016

Ranking ryzyk 2015/16

Formalny plan działania

Ranking ryzyk 2013/14

Formalny plan działania

Ranking ryzyk 2011/12

Formalny plan działania

Ranking ryzyk 2009/10

Formalny plan działania

1 Wzrastająca konkurencja

42% Spowolnienie gospodarcze

32% Wahania kursów walut

70% Spowolnienie gospodarcze

20%

2 Spowolnienie gospodarcze

36% Wzrastająca konkurencja

51% Wzrastająca konkurencja

40% Wahania kursów walut

43%

3 Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

48% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

58% Spowolnienie gospodarcze

28% Wahania cen surowców

27%

4 Utrata reputacji 54% Kontrahenci - należności handlowe

73% Wahania cen surowców

65% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

15%

5 Wahania cen surowców

47% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

42% Kontrahenci - należności handlowe

68% Wzrastająca konkurencja

19%

6 Przerwa w działalności 67% Wahania kursów walut 59% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

55% Kontrahenci – należności handlowe

36%

7 Kontrahenci - należności handlowe

71% Wahania cen surowców

50% Przerwa w działalności / Zakłócenia / przerwa w łańcuchu dostaw

57% / 40% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

27%

8 Wahania kursów walut

58% Awaria technologiczna 67% Awaria technologiczna

72% Utrata danych 18%

9 Awaria systemów informatycznych

81% Nieuczciwość pracownicza

50% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

68% Zakłócenia / przerwa w łańcuchu dostaw

10%

10 Zniszczenie / uszkodzenie mienia

72% Odpowiedzialność cywilna / roszczenia

54% Utrata reputacji / Odpowiedzialność cywilna / roszczenia

36% / 77% Utrata reputacji 8%

Page 31: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

31 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Formalny plan działania wskazanych ryzyk w globalnej edycji badania z lat 2009 - 2016

Ranking ryzyk 2015/16

Formalny plan działania

Ranking ryzyk 2013/14

Formalny plan działania

Ranking ryzyk 2011/12

Formalny plan działania

Ranking ryzyk 2009/10

Formalny plan działania

1 Utrata reputacji 56% Spowolnienie gospodarcze

54% Spowolnienie gospodarcze

64% Spowolnienie gospodarcze

60%

2 Spowolnienie gospodarcze

39% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

54% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

65% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

65%

3 Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

53% Wzrastająca konkurencja

65% Wzrastająca konkurencja

71% Przerwa w działalności

79%

4 Wzrastająca konkurencja

49% Utrata reputacji 57% Utrata reputacji 61% Wzrastająca konkurencja

71%

5 Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

60% Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

56% Przerwa w działalności

69% Wahania cen surowców

77%

6 Brak innowacyjności 60% Brak innowacyjności 64% Brak innowacyjności 68% Utrata reputacji 58%

7 Przerwa w działalności 73% Przerwa w działalności 69% Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

60% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

75%

8 Odpowiedzialność cywilna / roszczenia

73% Wahania cen surowców

61% Wahania cen surowców

76% Zakłócenia / przerwa w łańcuchu dostaw

70%

9 Przestępczość komputerowa / Hakerzy / Wirusy

82% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

66% Awaria technologiczna

76% Odpowiedzialność cywilna / roszczenia

81%

10 Zniszczenie / uszkodzenie mienia

81% Ryzyka polityczne 39% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

77% Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

68%

Page 32: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

32 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Straty finansowe z tytułu materializacji ryzyka

Ostatni rok poprzedzający przeprowadzenie badania

należy uznać za wyjątkowo udany z punktu widzenia

polskich przedsiębiorstw. We wszystkich głównych

kategoriach nasi respondenci wskazali na zdecydowanie

mniejszą ilość strat finansowych, które wynikałyby

z materializacji ryzyka. W szczególności ryzyko

spowolnienia gospodarczego charakteryzowało się stratami

finansowymi zaraportowanymi przez niespełna 21%

respondentów. Niniejszy poziom jest rekordowo niskim

w ramach wszystkich edycji naszego badania od 2009

roku i blisko dwukrotnie niższy od aktualnych rezultatów

badania globalnego. Podobną relacją cechuje się ryzyko

wzrostu konkurencji, na które wskazuje 25% polskich

respondentów w porównaniu do prawie połowy firm

uczestniczących w badaniu globalnym.

Jakkolwiek korzystnymi wydają się być warunki otoczenia

gospodarczego, w ramach którego przyszło funkcjonować

polskim przedsiębiorstwom w ostatnim czasie, to

w dalszym stopniu istnieje grupa zagrożeń, wobec

których poziom strat utrzymuje się na względnie wysokim

poziomie pomimo również wyraźnego spadku

w stosunku do ostatniej edycji badania. Niniejsze

zagrożenia charakteryzują przede wszystkim obszar

finansowy w tym: ryzyko należności handlowych (44%

względem 55% w ostatniej edycji badania), wahania

kursów walut (36% względem 51% w ostatniej edycji

badania) oraz ryzyko wahań cen surowców (35%

względem 50% w ostatniej edycji badania.

Analizując odpowiedzi naszych respondentów, warto

wyróżnić jeszcze jeden rodzaj zagrożenia, które zostało

uznane za kluczowe, znajdując miejsce w zestawieniu

top 10 pomimo, iż charakteryzuje się niskim odsetkiem

historycznych strat, tj. ryzyko utraty reputacji, z którego

tytułu w okresie ostatnich 12 miesięcy poniosło straty

zaledwie 6% firm biorących udział w polskiej edycji

badania oraz niespełna 7% w ramach edycji globalnej.

Ryzyko reputacji w ocenie naszych respondentów stanowi

przykład zagrożenia o wymiarze katastroficznym, czyli

z natury rzeczy występującego rzadko, niosąc jednak

za sobą spektakularne straty, a ocena tego rodzaju

ryzyka bazuje raczej na analizie hipotetycznych lub

zewnętrznych scenariuszy, niż na własnym doświadczeniu.

Page 33: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

33 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Straty finansowe z tytułu materializacji ryzyka w ostatnich 12 miesiącach, wyniki badania polskiej edycji z lat 2009 - 2016

Ranking ryzyk 2015/16

Straty z 12 mies.

Ranking ryzyk 2013/14

Straty z 12 mies.

Ranking ryzyk 2011/12

Straty z 12 mies.

Ranking ryzyk 2009/10

Straty z 12 mies.

1 Wzrastająca konkurencja

25% Spowolnienie gospodarcze

73% Wahania kursów walut

46% Spowolnienie gospodarcze

25%

2 Spowolnienie gospodarcze

21% Wzrastająca konkurencja

62% Wzrastająca konkurencja

20% Wahania kursów walut

53%

3 Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

12% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

56% Spowolnienie gospodarcze

31% Wahania cen surowców

37%

4 Utrata reputacji 6% Kontrahenci - należności handlowe

55% Wahania cen surowców

46% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

7%

5 Wahania cen surowców

35% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

52% Kontrahenci - należności handlowe

44% Wzrastająca konkurencja

9%

6 Przerwa w działalności 10% Wahania kursów walut 51% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

6% Kontrahenci – należności handlowe

17%

7 Kontrahenci - należności handlowe

44% Wahania cen surowców

50% Przerwa w działalności / Zakłócenia / przerwa w łańcuchu dostaw

20% / 20% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

13%

8 Wahania kursów walut

36% Awaria technologiczna 38% Awaria technologiczna

20% Utrata danych brak

9 Awaria systemów informatycznych

16% Nieuczciwość pracownicza

35% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

27% Zakłócenia / przerwa w łańcuchu dostaw

3%

10 Zniszczenie / uszkodzenie mienia

22% Odpowiedzialność cywilna / roszczenia

29% Utrata reputacji /Odpowiedzialność cywilna / roszczenia

9% / 50% Utrata reputacji 2%

Page 34: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

34 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Straty finansowe z tytułu materializacji ryzyka w ostatnich 12 miesiącach, wyniki badania globalnej edycji z lat 2009 - 2016

Ranking ryzyk 2015/16

Straty z 12 mies.

Ranking ryzyk 2013/14

Straty z 12 mies.

Ranking ryzyk 2011/12

Straty z 12 mies.

Ranking ryzyk 2009/10

Straty z 12 mies.

1 Utrata reputacji 7% Spowolnienie gospodarcze

67% Spowolnienie gospodarcze

67% Spowolnienie gospodarcze

57%

2 Spowolnienie gospodarcze

46% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

54% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

22% Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

24%

3 Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

28% Wzrastająca konkurencja

50% Wzrastająca konkurencja

42% Przerwa w działalności

30%

4 Wzrastająca konkurencja

49% Utrata reputacji 40% Utrata reputacji 8% Wzrastająca konkurencja

39%

5 Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

18% Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

37% Przerwa w działalności

20% Wahania cen surowców

57%

6 Brak innowacyjności 25% Brak innowacyjności 37% Brak innowacyjności 20% Utrata reputacji 9%

7 Przerwa w działalności 22% Przerwa w działalności 36% Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

14% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

25%

8 Odpowiedzialność cywilna / roszczenia

30% Wahania cen surowców

35% Wahania cen surowców

45% Zakłócenia / przerwa w łańcuchu dostaw

20%

9 Przestępczość komputerowa / Hakerzy / Wirusy

8% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

34% Awaria technologiczna

14% Odpowiedzialność cywilna / roszczenia

40%

10 Zniszczenie / uszkodzenie mienia

36% Ryzyka polityczne 30% Przepływy pieniężne / ryzyka płynności

18% Niepowodzenie w zatrzymaniu lub przyciągnięciu utalentowanych pracowników

16%

Page 35: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

35 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Kluczowe rodzaje ryzyka w przyszłości

W każdej edycji badania zadajemy naszym respondentom

dodatkowe pytanie dotyczące ich opinii, które rodzaje

ryzyka będą najistotniejsze w okresie następnych trzech

lat. Porównanie udzielonych odpowiedzi w przekroju

na obszary geograficzne, w szczególności udzielonych

przez podmioty polskie, europejskie oraz w ramach

całej populacji globalnej ukazuje zasadniczą zgodność

w postrzeganiu przyszłych rodzajów zagrożeń. Zarówno

ryzyko konkurencji, spowolnienia gospodarczego, jak

i zmiany w otoczeniu prawnym i regulacyjnym oraz utrata

reputacji zostały zgodnie uznane za kluczowe przez

wszystkie grupy respondentów.

Jedyną, lecz zarazem istotną różnicą pomiędzy polskimi

a międzynarodowymi respondentami jest postrzeganie

ryzyka braku innowacyjności, w którego miejsce polscy

respondenci wskazywali narażenie na wahania cen

surowców. Niniejsza rozbieżność staje się coraz bardziej

wyraźna na przestrzeni ostatnich edycji naszego badania.

Z jednej strony takie rozumowanie wydaje się być zasadne,

chociażby z uwagi na obecną strukturę polskiej gospodarki

oraz obserwowane tendencje na światowych rynkach

surowców. Po długotrwałych spadkach cen, w kilkuletniej

perspektywie należałoby się spodziewać odreagowania

związanego z następną fazą cyklu koniunkturalnego

w gospodarce światowej, a co za tym idzie zwiększonej

zmienności. Z drugiej jednak strony coraz powszechniejszy

staje się pogląd, iż jedynie innowacyjność gospodarek

oraz poszczególnych przedsiębiorstw stanowi

podstawę osiągnięcia trwałej przewagi konkurencyjnej.

W dobie globalizacji, mobilności i globalnego

przepływu towarów zawsze znajdzie się ktoś, kto

dany produkt może wytworzyć taniej, szybciej lub

bardziej efektywnie, chociażby z uwagi na tańszą siłę

roboczą, niższe koszty energii, czy mniejsze obciążenia

fiskalne lub regulacyjne np. w zakresie ochrony

środowiska, czy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Powyższe skłoniono nas w ramach bieżącej edycji

badania do rozszerzenia o dodatkowe elementy

obszaru dotyczącego przyszłych rodzajów ryzyka oraz

kwestii innowacyjności. W szczególności poprosiliśmy

naszych respondentów o próbę samooceny gotowości

organizacji do efektywnej identyfikacji i oceny oraz

proaktywnego zarządzania przyszłymi rodzajami

zagrożeń. Rezultaty udzielonych odpowiedzi są zbliżone,

jednakże ogólna gotowość polskich przedsiębiorstw do

antycypowania ryzyka jest niższa od ich europejskich

i światowych odpowiedników. Stanowi to przesłankę

do rozwinięcia kompetencji i rozszerzenia horyzontu

zarządzania ryzykiem z tradycyjnego okresu roku

budżetowego do perspektywy wieloletniej.

Kluczowe rodzaje ryzyka w perspektywie trzech lat

Polska Europa Świat

1 Wzrastająca konkurencja Wzrastająca konkurencja Wzrastająca konkurencja

2 Spowolnienie gospodarcze Spowolnienie gospodarcze Spowolnienie gospodarcze

3 Wahania cen surowców Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym

4 Zmiany w otoczeniu prawnym / regulacyjnym Brak innowacyjności Brak innowacyjności

5 Utrata reputacji Utrata reputacji Utrata reputacji

Page 36: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

36 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Stworzenie warunków do rozwoju innowacji jest

oczywiście kwestią bardzo złożoną, jednakże za jeden

z kluczowych czynników wpływających na innowacyjność

uważa się strukturę demograficzną. Nie będzie zatem

dyskryminacją stwierdzenie, iż co do zasady innowacyjność

cechuje ludzi młodych, odpowiednio wykształconych,

posiadających biegłość w posługiwaniu się najnowszymi

zdobyczami technologii oraz zdolność do świeżego

spojrzenia na rzeczywistość i łamania obowiązujących

konwenansów.

Postępujący proces starzenia się zachodnich społeczeństw

ma również swoje odzwierciedlenie w strukturze

zatrudnienia przedsiębiorstw, wpływając zarówno

na innowacyjność, jak i efektywność, potrzeby

dotyczące warunków pracy, czy sposoby motywowania

pracowników. W ramach bieżącej edycji badania jedynie

1 na 10 polskich przedsiębiorstw doświadczyło zmian

w swoim profilu ryzyka podyktowanych starzeniem się

pracowników. Jest to odsetek blisko trzykrotnie niższy

od wskazań firm międzynarodowych. Demografia jest

jednak nieubłagana, a zarysowujących się procesów

nie sposób odwrócić nawet w perspektywie wielu lat.

Problem starzenia się polskiego społeczeństwa jest

faktem, wskazywanym jednakże wyłącznie z perspektywy

wyzwań związanych z systemem opieki medycznej, czy

zabezpieczenia emerytalnego. Stawienia czoła wyzwaniom

demograficznym nie unikną również polscy przedsiębiorcy,

co więcej z uwagi na utrzymujące się tendencje w

zakresie emigracji mogą oni być pierwszymi, którzy

dotkliwie odczują skutki tego zjawiska. Uwzględniając

powyższe, ryzyko zmian w strukturze wiekowej kadry

może niebawem znaleźć swoje miejsce wśród kluczowych

zagrożeń dla działalności polskich przedsiębiorstw.

Gotowość organizacji do identyfikacji i oceny oraz zarządzania przyszłymi rodzajami zagrożeń (1 nieprzygotowana – 10 przygotowana w najwyższym stopniu)

Gotowość do antycypowania i zarządzania przyszłymi rodzajami zagrożeń Polska Europa Świat

Średnia ocena 6,27 6,67 6,72

Zmiany w profilu ryzyka związane ze starzeniem się kadry

Zmiany w profilu ryzyka związane ze starzeniem się zatrudnionych pracowników Polska Europa Świat

Tak, dostrzegam wpływ 10% 16% 28%

Nie, nie dostrzegam wpływu 90% 84% 72%

Page 37: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

37 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Zarządzanie ryzykiem

Page 38: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

38 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Zarządzanie ryzykiem

Metody identyfikacji i oceny ryzyka

Identyfikacja i ocena ryzyka stanowią podstawowe

fundamenty procesu zarządzania ryzykiem. Brak

poprawności w przeprowadzeniu niniejszych elementów

uniemożliwia efektywne zarządzanie ryzykiem poprzez

wyodrębnienie poszczególnych rodzajów ryzyka i ustalenie

ich względnej istotności, a co za tym idzie określenia

priorytetów działań zarządczych. Istnieje wiele uznanych

metod identyfikacji i oceny ryzyka, a wśród nich coraz

większą popularność zyskują całościowe przeglądy ryzyka

dokonywane cyklicznie w ramach całej organizacji.

Umożliwiają one zarządzającym uzyskanie kompleksowego

spojrzenia na kwestie ryzyka w danym czasie, co

znakomicie ułatwia proces podejmowania decyzji odnośnie

najbardziej istotnych zagadnień.

Wychodząc naprzeciw powyższym tendencjom,

w bieżącej edycji badania uzupełniliśmy zestaw możliwych

technik o całościowe przeglądy ryzyka w organizacji,

a rezultaty badania zarówno w przypadku polskiej, jak

i międzynarodowej edycji potwierdziły powszechność

ich zastosowania (przeprowadzenie całościowego

przeglądu ryzyka deklaruje przeszło 42% respondentów

polskiej edycji badania oraz 46% respondentów badania

globalnego). Warto również zaznaczyć, iż zakres

wykorzystania pozostałych metod identyfikacji i oceny

ryzyka przez polskie przedsiębiorstwa zbliżył się znacząco,

a w przypadku zaangażowania zarządu przekroczył poziom

wskazywany przez firmy międzynarodowe (wykorzystanie

dyskusji na szczeblu zarządu w celu identyfikacji ryzyka

deklaruje blisko 73% polskich respondentów badania,

wobec 63% respondentów badania globalnego).

Wspomniana wyżej dyskusja na szczeblu zarządu stanowi

ciągle dominującą metodę identyfikacji ryzyka zarówno

w ramach rezultatów badania polskiego, jak i globalnego.

Niemniej jednak należy zauważyć, iż zakres wykorzystania

przez polskie przedsiębiorstwa pozostałych metod

identyfikacji ryzyka znacząco wzrósł wobec rezultatów

ostatniej edycji badania, i tak: wykorzystanie intuicji

i doświadczenia kadry zarządzającej (wzrost do 51%

z 31%), wykorzystanie formalnych rejestrów ryzyka

(wzrost z 19% do 52%) oraz wykorzystanie opinii

doradców zewnętrznych (wzrost z 7% do 34%). Powyższe

stanowi bardzo pozytywny sygnał, świadczący o coraz

wyższym poziomie dojrzałości procesu zarządzania

ryzykiem wśród polskich przedsiębiorstw oraz znaczeniu,

jakie nadaje mu najwyższa kadra zarządzająca.

Podstawowe metody identyfikacji ryzyka zagrażającego organizacji, Polska

Metody identyfikacji ryzyka 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Dyskusja na szczeblu zarządu i analiza 73% 48% 54% 62%

Intuicja i doświadczenie kadry zarządzającej 51% 31% 24% 21%

Formalne rejestry ryzyka i zagrożeń 52% 19% 20% 8%

Opina zewnętrznych doradców 34% 7% 13% 8%

Inne 6% 2% 4% 1%

Ustrukturyzowany przegląd ryzyka w całej organizacji 42% N/A N/A N/A

Podstawowe metody identyfikacji ryzyka zagrażającego organizacji, Global

Metody identyfikacji ryzyka 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Dyskusja na szczeblu zarządu i analiza 63% 60% 12% 18%

Intuicja i doświadczenie kadry zarządzającej 62% 58% 43% 40%

Formalne rejestry ryzyka i zagrożeń 54% 78% 39% 28%

Opina zewnętrznych doradców 36% 30% 3% 4%

Inne 3% 2% 3% 9%

Ustrukturyzowany przegląd ryzyka w całej organizacji 46% N/A N/A N/A

Page 39: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

39 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Podobnie jak w przypadku identyfikacji ryzyka, również

w zakresie wykorzystywanych metod oceny ryzyka bieżąca

edycja badania wskazuje na generalny progres.

W szczególności znaczący wzrost zanotowaliśmy

w wykorzystaniu analiz ilościowych na szczeblu zarządu

(wzrost do 72% z 24%), konsultacji z doradcami

zewnętrznymi (wzrost do 41% z 11%) oraz intuicji

i doświadczenia kadry zarządzającej (wzrost do 59%

z 41%). Nieznaczny spadek zanotowało jedynie

wykorzystanie analizy ilościowej realizowanej na poziomie

jednostek biznesowych (spadek do 27% z 32%). Powyższe

rezultaty, a w szczególności wykorzystanie analiz

ilościowych oraz opinii doradców zewnętrznych, można

interpretować rosnącą świadomością i przezornością

najwyższej kadry kierowniczej w ramach podejmowania

decyzji w przypadku, w których mogą mieć

zastosowanie „twarde” analizy dotyczące ryzyka.

Dominujące techniki oceny ryzyka, Polska

Techniki oceny ryzyka 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Intuicja i doświadczenie kadry zarządzającej 59% 41% 38% 27%

Analizy ilościowe realizowane na poziomie jednostek biznesowych

27% 32% 31% 25%

Analizy ilościowe realizowane na szczeblu zarządu 72% 24% 29% 40%

Konsultacje z zewnętrznymi doradcami 41% 11% 15% 8%

Inne 3% 2% 3% 0%

Ustrukturyzowany przegląd ryzyka w całej organizacji 41% N/A N/A N/A

Dominujące techniki oceny ryzyka, Global

Techniki oceny ryzyka 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Intuicja i doświadczenie kadry zarządzającej 65% 34% 42% 35%

Analizy ilościowe realizowane na poziomie jednostek biznesowych

34% 75% 42% 38%

Analizy ilościowe realizowane na szczeblu zarządu 56% 62% 7% 12%

Konsultacje z zewnętrznymi doradcami 32% 26% 7% 8%

Inne 2% 2% 3% 7%

Ustrukturyzowany przegląd ryzyka w całej organizacji 40% N/A N/A N/A

Page 40: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

40 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Przesłanki wzmocnienia zarządzania ryzykiem

Z perspektywy ostatnich lat wydaje się być uzasadnionym

stwierdzenie, iż termin niestabilność ekonomiczna w

odniesieniu do globalnej gospodarki opisuje stan normalny,

którego należałoby oczekiwać. Jak tylko gospodarka

USA wyłoniła się z kryzysu, a kraje Unii Europejskiej

rozpoczęły mozolne wyjście ze stagnacji, na horyzoncie

zaczęły rysować się kolejne zawirowania w postaci

obaw o stan i dynamikę wzrostu gospodarczego Chin

oraz krajów, których gospodarki oparte są na przemyśle

wydobywczym rekordowo tanich obecnie surowców.

Zarządzanie ryzykiem jest jednym z głównych narzędzi,

jakie można wykorzystać do radzenia sobie z niepewnością

i zmiennością warunków gospodarczych, toteż właśnie

według rezultatów wszystkich dotychczasowych edycji

naszego badania to niestabilność ekonomiczna stanowi

główną przyczynę wzmocnienia i inwestycji

w zarządzaniem ryzykiem wśród polskich przedsiębiorstw.

Następnymi w kolejności czynnikami wpływającym na

rozwój zarządzania ryzykiem jest presja ze strony klientów

oraz wzrost zainteresowania ze strony regulatorów. Warto

zaznaczyć, iż odmiennie niż w przypadku polskiej edycji

badania, to presja regulatorów stanowi najistotniejszą

przesłankę inwestycji w zarządzanie ryzykiem dla

przedsiębiorstw międzynarodowych. Nowością w ramach

niniejszej edycji badania jest rozszerzenie katalogu

możliwych odpowiedzi o szereg specyficznych czynników

mogących mieć wpływ na decyzje firm dotyczących

zwiększenia poziomu inwestycji w zarządzanie ryzykiem.

I tak wśród nowych elementów w ramach polskiej edycji

badania zdecydowanie najczęściej wskazywaną przez

respondentów przesłanką była presja ze strony konkurencji,

natomiast w przypadku badania globalnego odpowiedzi

nie były już takie jednoznaczne, a respondenci wskazywali

na zagrożenia cybernetyczne, istotne straty z tytułu

odpowiedzialności cywilnej, czy występowanie zdarzeń

o charakterze tzw. czarnych łabędzi (ang. black swans).

Page 41: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

41 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Najbardziej istotne zewnętrzne przesłanki wzmocnienia zarządzania ryzykiem, Polska

Przesłanki 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Niestabilność ekonomiczna 60% 62% 46% 60%

Wymagania inwestorów w zakresie większej transparentności i odpowiedzialności

24% 34% 34% 34%

Presja ze strony klientów 35% 33% 14% 15%

Wzrost zainteresowania ze strony regulatorów 33% 22% 17% 22%

Ekstremalne zdarzenia naturalne 3% 10% 19% 11%

Polityczna niestabilność 9% 6% 1% N/A

Inne 8% 9% 14% N/A

Presja ze strony konkurencji 28% N/A N/A N/A

Narażenie ze strony dostawców lub kontrahentów 8% N/A N/A N/A

Kwestie pracownicze 10% N/A N/A N/A

Straty z tytułu odpowiedzialności cywilnej 8% N/A N/A N/A

Zdarzenia nieprzewidywalne (Czarne Łabędzie) 13% N/A N/A N/A

Zagrożenia cybernetyczne 12% N/A N/A N/A

Akty przemocy 2% N/A N/A N/A

Globalizacja 6% N/A N/A N/A

Najbardziej istotne zewnętrzne przesłanki wzmocnienia zarządzania ryzykiem, Global

Przesłanki 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Niestabilność ekonomiczna 37% 47% 50% 43%

Wymagania inwestorów w zakresie większej transparentności i odpowiedzialności

20% 22% 22% 27%

Presja ze strony klientów 26% 20% 18% 17%

Wzrost zainteresowania ze strony regulatorów 38% 34% 38% 35%

Ekstremalne zdarzenia naturalne 17% 18% 14% 20%

Polityczna niestabilność 15% 15% 11% 6%

Inne 8% 9% 14% 18%

Presja ze strony konkurencji 21% N/A N/A N/A

Narażenie ze strony dostawców lub kontrahentów 15% N/A N/A N/A

Kwestie pracownicze 15% N/A N/A N/A

Straty z tytułu odpowiedzialności cywilnej 18% N/A N/A N/A

Zdarzenia nieprzewidywalne (Czarne Łabędzie) 18% N/A N/A N/A

Zagrożenia cybernetyczne 22% N/A N/A N/A

Akty przemocy 2% N/A N/A N/A

Globalizacja 11% N/A N/A N/A

Page 42: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

42 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Polityka zarządzania ryzykiem i weryfikacja efektywności

Polityka zarządzania ryzykiem stanowi zazwyczaj centralny

punkt odniesienia, określający zasady funkcjonowania

programu zarządzania ryzykiem w ramach organizacji

i definiuje kluczowe zagadnienia, jak cele, podział

odpowiedzialności oraz zasady raportowania. W zależności

od kultury organizacyjnej, przedsiębiorstwa kreują

politykę w sposób ogólny i całościowy lub zmierzają

w kierunku szczegółowego zdefiniowania procesów

zarządczych skierowanych wobec specyficznych

rodzajów ryzyka lub obszarów prowadzonej działalności.

W organizacjach charakteryzujących się mniejszą skalą

prowadzonej działalności lub cechujących się niższym

poziomem sformalizowania procesów, formalna

polityka zarządzania ryzykiem nie występuje, a sam

proces opiera się w znacznej mierze o doświadczenie

i intuicję kadry zarządzającej lub jest sformułowany

pośrednio w ramach innych wytycznych i procedur.

W ramach rezultatów naszego badania, odsetek

przedsiębiorstw posiadających sformułowaną politykę

zarządzania ryzykiem zarówno w kontekście całościowym,

jak i szczegółowym jest nie tylko niższy od rezultatów

badania globalnego, ale systematycznie maleje.

Wydaje się, iż polskie przedsiębiorstwa wykazują coraz

wyraźniejszą tendencję ku unikaniu sformalizowania

zasad funkcjonowania procesu zarządzania ryzykiem

w ramach oficjalnej polityki, jeżeli tylko nie są do

tego zobligowane poprzez wytyczne branżowe

(instytucje finansowe) lub szczegółowe wymogi

ładu korporacyjnego (spółki publiczne, których akcje

notowane są na giełdach papierów wartościowych).

Określenie polityki zarządzania ryzykiem w organizacji, Polska

Polityka zarządzania ryzykiem 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Tak 31% 37% 34% 47%

Nie 32% 9% 18% 24%

Częściowo 25% 48% 42% 47%

Nie wiem 13% 6% 6% 1%

Określenie polityki zarządzania ryzykiem w organizacji, Global

Polityka zarządzania ryzykiem 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Tak 44% 47% 48% 47%

Nie 16% 13% 20% 17%

Częściowo 32% 34% 27% 29%

Nie wiem 8% 6% 5% 7%

Page 43: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

43 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Dosyć niedocenianym elementem wpływającym na

ciągły rozwój i poprawę, ale i może przede wszystkim

możliwości utrzymania programu zarządzania ryzykiem

jest przeprowadzanie w sposób systematyczny oceny

efektywności jego działania. Nader często zdarza się, iż

dopóki zarządzanie ryzykiem przynosi specyficzne lub

subiektywne korzyści wybranym zarządzającym lub jest

elementem nałożonych na przedsiębiorstwo wymogów

z zewnątrz organizacji, to istnienia i funkcjonowania

programu zarządzania ryzykiem nie kwestionuje się. Taka

sytuacja nie dostarcza jednak obiektywnych argumentów,

w jakim stopniu proces zarządzania ryzykiem przyczynia się

do realizacji celów przedsiębiorstwa lub w jakim zakresie

należy dokonać działań korekcyjnych, czy modyfikacji

priorytetów.

Blisko 40% przedsiębiorstw biorących udział w polskiej

edycji badania nie przeprowadza jakiejkolwiek oceny

efektywności programu zarządzania ryzykiem, natomiast

te, które dokonują takiej oceny wykorzystują dostępne

metody w stopniu niższym od ich odpowiedników na

świecie. Jedynym jasnym punktem naszego zestawienia

wobec polskich przedsiębiorstw jest ocena potencjalnych

utraconych korzyści wobec inwestycji, które nie byłyby

możliwe bez wprowadzenia zarządzania ryzykiem.

W powyższym zakresie nasi respondenci wskazywali na

blisko dwukrotnie wyższy poziom wykorzystania niniejszej

metody oceny efektywności zarządzania ryzykiem.

Warto zaznaczyć, iż formalna identyfikacja i analiza

ryzyka w ramach prowadzenia projektów inwestycyjnych

stanowi bardzo często obligatoryjny wymóg uzyskania

finansowania zewnętrznego, bądź to na rynku

komercyjnym, bądź w ramach funduszy Unii Europejskiej.

Dla wielu przedsiębiorstw to właśnie projekty inwestycyjne

stanowią pierwszą okazję do zaznajomienia się

z zagadnieniami zarządzania ryzykiem i przeprowadzenia

formalnych analiz. Należy mieć nadzieję, iż pozytywne

doświadczenia w ramach zarządzania projektami zostaną

z czasem wykorzystane w innych obszarach

funkcjonowania polskich przedsiębiorstw oraz

wsparcia realizacji pozostałych celów biznesowych,

którego aktualny wskaźnik wypada również

na niekorzyść polskich przedsiębiorstw.

Metody wykorzystywane przy ocenie efektywności programu zarządzania ryzykiem

Metody oceny efektywności programu zarządzania ryzykiem Polska Europa Świat

Brak pomiaru efektywności 39% 36% 29%

Niższy Całkowity Koszt Ryzyka 26% 25% 32%

Porównanie strat wynikających z przeszłych zdarzeń oraz wpływu na ich wysokość

wynikającego z zastosowania zarządzania ryzykiem

28% 29% 36%

Porównanie historii szkodowości w zakresie wypadków przy pracy (niższa częstość wypadków, szybszy powrót do pracy, itp.

21% 20% 31%

Badanie zaangażowania w proces zarządzania ryzykiem w ramach organizacji 26% 32% 34%

Ocena potencjalnych utraconych korzyści wobec inwestycji, które nie byłyby możliwe bez wprowadzenia zarządzania ryzykiem

22% 12% 12%

Uwzględnienie przychodów i innych korzyści, które są generowane przez zależny zakład ubezpieczeń (Captive)

4% 7% 9%

Inne 5% 5% 5%

Stopień, w jakim program zarządzania ryzykiem wspiera organizację w ustanowieniu i realizacji celów biznesowych (1 – nieznacznie, 5 – w najwyższym stopniu)

Stopień, w jakim program zarządzania ryzykiem wspiera organizację w ustanowieniu i realizacji celów biznesowych Polska Europa Świat

Średnia ocena 2,96 3,06 3,23

Page 44: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

44 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Organizacja zarządzania ryzykiem

Page 45: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

45 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Organizacja zarządzania ryzykiem

Funkcja CRO i Zespół Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami

Sposób umocowania zarządzania ryzkiem w organizacji,

w tym ustanowienie i spozycjonowanie funkcji risk

managera oraz struktury i składu zespołu zarządzania

ryzykiem, jest wysoce uzależnione od zakresu i skali

prowadzonej działalności, jak również praktyk i wymogów

branżowych. Wyniesienie funkcji risk managera na szczebel

Członka Zarządu jest w głównej mierze charakterystyczne

dla instytucji finansowych (banków i ubezpieczycieli),

jednakże coraz śmielej do tego grona dołączają

przedstawiciele innych mocno regulowanych branż, jak

chociażby firmy energetyczne i telekomunikacyjne.

Rezultaty polskiej edycji badania potwierdzają powyższe

stwierdzenie, gdzie ustanowienie funkcji risk menedżera

w randze Członka Zarządu zadeklarowały wyłącznie

firmy reprezentujące sektor finansowy. Bilsko dwie trzecie

ankietowanych firm w ogóle nie rozważa utworzenia

takiej funkcji. O wiele lepiej rysuje się sytuacja w obszarze

ustanowienia zespołu lub funkcji zarządzania ryzykiem i

ubezpieczeniami. Ponad 44% respondentów potwierdziło

istnienie takiej komórki, co stanowi wyraźny wzrost

w stosunku do poprzednich edycji badania. Chociaż

w dalszym ciągu polskie przedsiębiorstwa odstają

od standardów międzynarodowych w powyższym

zakresie, gdzie posiadanie zespołu deklaruje ponad

77% respondentów, to zarysowująca się tendencja

napawa optymizmem odnośnie rozwoju bazy

wewnętrznych kompetencji polskich przedsiębiorstw

w obszarze zarządzania ryzykiem i ubezpieczeniami.

Posiadanie w organizacji funkcji Chief Risk Officera (Członka Zarządu ds. Zarządzania Ryzykiem)

Funkcja Chief Risk Officer Polska Europa Świat

Tak, ale funkcja nie obejmuje zarządzania ryzykami ubezpieczalnymi 7% 12% 11%

Tak oraz funkcja obejmuje zarządzanie ryzykami ubezpieczalnymi 6% 16% 17%

Nie, ale rozważamy utworzenie takiej funkcji 10% 8% 8%

Nie i nie rozważamy utworzenia takiej funkcji 66% 57% 59%

Nie wiem 11% 6% 5%

Posiadanie w organizacji Departamentu/Zespołu Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami, Polska

Departament/Zespół Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami 2015/16 2013/14 2011/12

Tak 44% 25% 29%

Nie 56% 75% 71%

Posiadanie w organizacji Departamentu/Zespołu Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami, Global

Departament/Zespół Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami 2015/16 2013/14 2011/12

Tak 71% 58% 70%

Nie 29% 42% 30%

Page 46: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

46 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Odpowiedzialność za proces zarządzania ryzykiem i linie raportowania

W kontekście przyporządkowania odpowiedzialności za

proces zarządzania ryzykiem zarówno w sytuacji braku

wyodrębnionego zespołu zarządzania ryzykiem

i ubezpieczeniami, jak i w przypadku jego ustanowienia,

wyraźne zarysowują się dwie kluczowe tendencje.

Po pierwsze, ponad połowa przedsiębiorstw zarówno

polskich i zagranicznych przypisuje odpowiedzialność za

proces zarządzania ryzykiem do funkcji Prezesa Zarządu

(CEO) lub Członka Zarządu ds. Zarządzania Finansami

(CFO). W przypadku pozostałej połowy występuje

natomiast wielkie zróżnicowanie i rozdrobnienie

przyjętych rozwiązań. Po drugie, w przypadku polskich

przedsiębiorstw przewagę nad nadzorem kwestii

związanych z zarządzaniem ryzykiem posiada funkcja

Prezesa Zarządu, natomiast rola CFO systematycznie

maleje, w przeciwieństwie do rezultatów badania

globalnego, które wskazują na stabilną i znaczącą rolę

pionów finansów w powyższym zakresie.

Dodatkowym elementem, na który warto zwrócić uwagę,

jest utrzymujący się, chociaż zaledwie kilkuprocentowy

udział audytu wewnętrznego w roli nadzorującego

proces zarządzania ryzykiem. Chociaż audyt wewnętrzny

odgrywa jedną z zasadniczych ról w całościowym systemie

zarządzania ryzykiem, należy zaznaczyć, iż przekazanie

nadzoru nad procesem stawia pod znakiem zapytania

niezależność i obiektywność audytu wewnętrznego

wobec weryfikacji i oceny jego skuteczności. Dlatego też,

dominującym obecnie modelem jest oparcie systemu

zarządzania ryzykiem o tzw. trzy linie obrony, według

którego audyt wewnętrzny utrzymuje pełnię niezależności,

również wobec procesu zarządzania ryzykiem.

Odpowiedzialność za program zarządzania ryzykiem w przypadku braku Departamentu / Zespołu Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami, Polska

Odpowiedzialność za program zarządzania ryzykiem w przypadku braku

Departamentu / Zespołu Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

CEO, Prezes Zarządu, Dyrektor Generalny 38% 34% 39% 30%

CFO, Dyrektor Finansowy, Członek zarządu ds. finansów 20% 31% 52% 38%

Audyt wewnętrzny 6% 9% 13% 10%

Dział bezpieczeństwa/ ochrony 1% 6% 4% N/A

Skarbnik, Kierownik ds. Rozliczeń 0% 2% 7% 2%

Dział prawny 3% 2% 19% 2%

Komitet ds. ryzyka 2% 1% 7% 3%

Dział zasobów ludzkich 0% 1% 6% N/A

Inny 30% 15% 26% 13%

Odpowiedzialność za program zarządzania ryzykiem w przypadku braku Departamentu / Zespołu Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami, Global

Odpowiedzialność za program zarządzania ryzykiem w przypadku braku

Departamentu / Zespołu Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

CEO, Prezes Zarządu, Dyrektor Generalny 26% 25% 14% 15%

CFO, Dyrektor Finansowy, Członek zarządu ds. finansów 33% 35% 41% 43%

Audyt wewnętrzny 4% 6% 3% 2%

Dział bezpieczeństwa/ ochrony 2% 4% 1% 2%

Skarbnik, Kierownik ds. Rozliczeń 5% 4% 7% 9%

Dział prawny 4% 3% 7% 5%

Komitet ds. ryzyka 4% 4% 7% 6%

Dział zasobów ludzkich 2% 2% 4% 3%

Inny 20% 17% 16% 17%

Page 47: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

47 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Linia raportowania Departamentu/Zespołu Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami, Polska

Linia raportowania Departamentu/Zespołu Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Departament Finansów / Skarbu 20% 51% 42% 45%

CEO, Prezes Zarządu, Dyrektor Generalny 43% 12% 32% 20%

Chief Risk Officer (CRO) 4% 11% 21% 5%

Dział prawny 3% 9% N/A N/A

Audyt wewnętrzny 3% 8% 5% N/A

Biuro Zarządu 1% 3% 26% 25%

Dział zasobów ludzkich 0% 2% N/A 5%

Dyrektor ds. administracyjnych 7% 2% N/A N/A

Dział bezpieczeństwa/ ochrony 4% 1% N/A N/A

Kontroler Finansowy 6% 1% 5% N/A

Inny 7% 1% N/A N/A

Linia raportowania Departamentu/Zespołu Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami, Global

Linia raportowania Departamentu/Zespołu Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Departament Finansów / Skarbu 49% 51% 54% 62%

CEO, Prezes Zarządu, Dyrektor Generalny 13% 12% 10% 6%

Chief Risk Officer (CRO) 8% 11% 8% 6%

Dział prawny 11% 9% 10% 8%

Audyt wewnętrzny 2% 3% 1% 1%

Biuro Zarządu 2% 2% 1% 3%

Dział zasobów ludzkich 2% 2% 3% 2%

Dyrektor ds. administracyjnych 2% 1% 2% 2%

Dział bezpieczeństwa/ ochrony 1% 1% 0% 1%

Kontroler Finansowy 2% 1% 1% 1%

Inny 8% 8% 8% 9%

Page 48: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

48 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Skala działania i tendencje rozwojowe

Z uwagi na dynamiczny wzrost odsetka polskich

przedsiębiorstw, które zadeklarowały utworzenie zespołu

zarządzania ryzykiem i ubezpieczeniami w porównaniu

do ostatniej edycji badania, blisko dwukrotnie (z 34%

do 60%) wzrósł udział małych zespołów w ogólnej

populacji badanych firm. Aktualnie ponad 90% działów

nie przekracza liczby pięciu zatrudnionych osób, z czego

znakomitą większość stanowią wyodrębnione stanowiska

specjalistyczne lub samodzielne stanowiska kierownicze.

Biorąc pod uwagę potencjalne potrzeby polskich firm

wynikające ze skali prowadzonej działalności, czy

ograniczonych potrzeb dotyczących raportowania oraz

fakt, iż funkcja zarządzania ryzykiem i ubezpieczeniami

w podmiotach niebędących instytucjami finansowymi

polega w głównej mierze na koordynacji działań, wsparciu

eksperckim oraz współpracy z innymi komórkami

wewnętrznymi oraz podmiotami zewnętrznymi, taki

stan rzeczy może utrzymać się również w przyszłości.

Dodatkowym potwierdzeniem może być opinia

większości respondentów, co do uznania bieżącej

alokacji zasobów na potrzeby zarządzania ryzykiem za

zadowalającą i braku planowanych zmian w najbliższym

okresie. Jedynie 20% respondentów wskazało, iż firma

planuje zwiększyć rolę zarządzania ryzykiem oraz

przeznaczyć na ten cel dodatkowe środki, z czego

tylko 4% przyznało, że będą to znaczące inwestycje.

Zatrudnienie w Departamencie/Zespole Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami, Polska

Zatrudnienie w Departamencie/Zespole Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami 2015/16 2013/14 2011/12

1-2 osoby 60% 34% 30%

3-5 osób 31% 32% 43%

6-8 osób 1% 4% 13%

9-11 osób 0% 4% 0%

12+ osób 7% 27% 13%

Zatrudnienie w Departamencie/Zespole Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami, Global

Zatrudnienie w Departamencie/Zespole Zarządzania Ryzykiem i Ubezpieczeniami 2015/16 2013/14 2011/12

1-2 osoby 46% 40% 36%

3-5 osób 31% 31% 31%

6-8 osób 8% 10% 12%

9-11 osób 5% 6% 5%

12+ osób 10% 13% 16%

Planowanie zwiększenia roli zarządzania ryzykiem oraz przeznaczenie dodatkowych środków na prowadzenie programu w okresie następnych 12 miesięcy

Zwiększenie roli zarządzania ryzykiem oraz dodatkowe zasoby Polska Europa Świat

Nie, zmniejszenie roli 9% 5% 3%

Nie, brak planowanych zmian 42% 48% 44%

Nie wiem 29% 20% 21%

Tak, nieznacząco 16% 22% 25%

Tak, znacząco 4% 5% 7%

Page 49: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

49 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Zarządzanie ubezpieczeniami

Page 50: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

50 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Zarządzanie ubezpieczeniami

Główne techniki ustalania limitów dla produktów ubezpieczeniowych

Decyzja odnośnie ustalenia poziomu limitu

odpowiedzialności stanowi obok zakresu ubezpieczenia,

udziału własnego oraz wyboru konkretnego zakładu

ubezpieczeń jedną z krytycznych w całym procesie

organizacji ochrony ubezpieczeniowej dla firmy. Co

więcej, to odpowiednio dobrana wysokość limitu

odpowiedzialności decyduje o zapewnieniu skuteczności

ochrony ubezpieczeniowej w sytuacjach, kiedy

ochrona ubezpieczeniowa jest najbardziej potrzebna,

czyli w momencie powstania szkody znacznych

rozmiarów. Z drugiej strony to właśnie wysokość limitu

odpowiedzialności w głównej mierze wpływa na koszt

ochrony ubezpieczeniowej stanowiąc podstawowy

dylemat kosztu wobec korzyści dla podejmujących w tym

zakresie decyzje.

Niestety nie istnieje metoda, która zagwarantowałaby

pewność w odniesieniu do adekwatności limitu

odpowiedzialności, a trudności w jego kalkulacji potęguje

fakt, iż z perspektywy pojedynczego podmiotu straty

znaczących rozmiarów, które mogłyby podlegać ochronie

ubezpieczeniowej, występują niezmiernie rzadko. Brak

jest zatem w większości organizacji stosownych danych

historycznych i kompetencji, które umożliwiałyby podjęcie

w pełni świadomej i opartej na twardych faktach decyzji

w powyższym zakresie. Stąd w ramach procesu

decyzyjnego nader często ucieka się do intuicji i

doświadczenia kadry zarządzającej, której wykorzystanie

deklaruje 43% uczestników polskiej edycji badania oraz

prawie 60% respondentów badania globalnego.

Oczywiście bazowanie wyłącznie na intuicji przy tak

istotnym elemencie procesu zarządzania ryzykiem może

w efekcie prowadzić do wysoce niepożądanych skutków.

Istnieje zatem kilka dodatkowych metod, które można

wykorzystać w ramach wsparcia podejmowania decyzji

w powyższym zakresie. Jedną z najszerzej stosowanych

jest odniesienie się do opinii zewnętrznego eksperta

lub brokera ubezpieczeniowego, które deklaruje 57%

uczestniczących w padaniu podmiotów. Brokerzy

ubezpieczeniowi są w sposób szczególny predysponowani

do udzielenia rekomendacji w zakresie wysokości limitu

odpowiedzialności, z uwagi na fakt, iż kumulują wieloletnią

wiedzę dotyczącą scenariuszy szkodowych szerokiej gamy

podmiotów oraz rozwijają ukierunkowane wobec tego

zagadnienia techniki oceny ryzyka.

Warto zaznaczyć, iż w porównaniu do ostatniej

edycji naszego badania, polskie firmy wskazały na

znaczący wzrost istotności wykorzystania opinii

profesjonalnych doradców przy ustalaniu wysokości

limitów odpowiedzialności, osiągając tym samym

poziom charakteryzujący rezultaty badania globalnego.

Główna różnicą pomiędzy polskimi a zagranicznymi

podmiotami, pomimo podobnego wzrostu pozostaje

ciągle niższy poziom zastosowania analiz porównawczych

– benchmarków (30% w polskiej edycji badania wobec

47% w badaniu globalnym), co może wynikać z niższej

dostępności odpowiednich danych w powyższym zakresie.

Page 51: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

51 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Główne techniki ustalania limitów dla produktów ubezpieczeniowych, Polska

Techniki ustalania limitów 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Poleganie na brokerze lub niezależnym doradcy 57% 34% 39% 35%

Intuicja i doświadczenie kadry zarządzającej 43% 31% 31% 25%

Analizy ilościowe lub obiektywne mierniki stosowane przez organizację 24% 25% 25% 23%

Porównywanie się (benchmark) względem podobnej grupy firm 30% 20% 7% 13%

Dedykowane badanie lub ustrukturyzowany warsztat/ analizy

scenariuszowe

22% 2% 6% 0%

Dane dotyczące szkód w branży 24% N/A N/A N/A

Analiza kosztów i korzyści (wartość limitu wobec ceny) 49% N/A N/A N/A

Inne 7% 4% 4% 0%

Główne techniki ustalania limitów dla produktów ubezpieczeniowych, Global

Techniki ustalania limitów 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Poleganie na brokerze lub niezależnym doradcy 57% 60% 34% 30%

Intuicja i doświadczenie kadry zarządzającej 59% 62% 22% 19%

Analizy ilościowe lub obiektywne mierniki stosowane przez organizację 27% 30% 18% 21%

Porównywanie się (benchmark) względem podobnej grupy firm 47% 39% 16% 21%

Dedykowane badanie lub ustrukturyzowany warsztat/ analizy

scenariuszowe

28% 9% 4% 4%

Dane dotyczące szkód w branży 32% N/A N/A N/A

Analiza kosztów i korzyści (wartość limitu wobec ceny) 49% N/A N/A N/A

Inne 3% 5% 6% 5%

Page 52: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

52 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Całkowity koszt ryzyka

W ujęciu kosztowym na podjęcie decyzji ubezpieczeniowej

wpływ ma szereg przeciwstawnych czynników, które

to określają ostateczną atrakcyjność danego wariantu

ubezpieczenia. Przykładowo poprzez zastosowanie

niższego poziomu udziałów własnych wpływamy na

zwiększenie oczekiwanej wartości wypłaconych z polisy

odszkodowań, ale jednocześnie powodujemy wzrost

wysokości składki oraz kosztów administracyjnych

związanych z likwidacją większej liczby szkód. Koncepcja

całkowitego kosztu ryzyka, ma na celu wsparcie

w porównaniu i ostatecznym wyborze charakteryzujących

się zróżnicowanymi parametrami wariantów ubezpieczenia.

Jej wykorzystanie umożliwia, zatem ukierunkowanie

procesu decyzyjnego w stronę optymalizacji kilku

składowych kosztu, w miejsce minimalizacji wybranego

składnika np. wysokości składki ubezpieczeniowej.

Wykorzystanie zalet koncepcji całkowitego kosztu ryzyka

wymaga jednak pewnego zaawansowania i dyscypliny

w pomiarze jego kluczowych komponentów. Niestety

według rezultatów naszego badania blisko 30%

przedsiębiorstw nie dokonuje jakichkolwiek pomiarów

w powyższym zakresie a te, które prowadzą odpowiednie

rachunki skupiają się w większości na poziomie składek

ubezpieczeniowych. Porównanie rezultatów polskiego

i globalnego badania wskazuję również na zdecydowane

dysproporcje na niekorzyść polskich przedsiębiorstw

w uwzględnieniu takich elementów całkowitego kosztu

ryzyka, jak straty zatrzymane na udziale własnym oraz

wynagrodzenia dostawców zewnętrznych.

W szczególności pomiar poziomu strat zatrzymanych na

udziale własnym może w najbliższym okresie zyskać na

istotności, a to za sprawą bardziej dynamicznego niż

w przypadku firm zagranicznych wzrostu ich poziomów

w ramach ostatnich odnowień programów ubezpieczenia

polskich przedsiębiorstw. Powyższa sytuacja jest

obserwowana zarówno wśród podstawowych rodzajów

ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej,

jak i ubezpieczenia mienia i przerwy w działalności,

gdzie na wzrost wysokości udziału własnego

wskazało 20% naszych respondentów.

Główne element pomiaru całkowitego kosztu ryzyka, Polska

Główne element pomiaru całkowitego kosztu ryzyka 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Koszty transferu ryzyka (np. Składki ubezpieczeniowe) 62% 80% 83% 80%

Koszty zatrzymania ryzyka (np. Rzeczywiste i oczekiwane zatrzymane straty do wysokości udziałów własnych/franszyz lub mechanizmy samoubezpieczenia jak np. zależne towarzystwa ubezpieczeniowe “captives”

33% 23% 29% 20%

Wewnętrzne koszty zarządzania ryzykiem (np. wewnętrzne koszty

wszystkich pracowników zaangażowanych w ramach funkcji zarządzania

ryzykiem, ubezpieczeń, likwidacji szkód)

24% 20% 20% 28%

Zewnętrzne koszty zarządzania ryzykiem (np. Wynagrodzenia dostawców zewnętrznych za usługi zarządzania ryzykiem)

21% 18% 15% 17%

Brak pomiaru jakiegokolwiek elementu 28% N/A N/A N/A

Główne element pomiaru całkowitego kosztu ryzyka, Global

Główne element pomiaru całkowitego kosztu ryzyka 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Koszty transferu ryzyka (np. Składki ubezpieczeniowe) 77% 79% 86% 92%

Koszty zatrzymania ryzyka (np. Rzeczywiste i oczekiwane zatrzymane straty do wysokości udziałów własnych/franszyz lub mechanizmy samoubezpieczenia jak np. zależne towarzystwa ubezpieczeniowe “captives”

55% 52% 66% 74%

Wewnętrzne koszty zarządzania ryzykiem (np. wewnętrzne koszty

wszystkich pracowników zaangażowanych w ramach funkcji zarządzania

ryzykiem, ubezpieczeń, likwidacji szkód)

28% 33% 39% 44%

Zewnętrzne koszty zarządzania ryzykiem (np. Wynagrodzenia dostawców zewnętrznych za usługi zarządzania ryzykiem)

37% 40% 55% 60%

Brak pomiaru jakiegokolwiek elementu 16% N/A N/A N/A

Page 53: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

53 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Zmiany w poziomie udziałów własnych w ramach ostatniego odnowienia programu ubezpieczenia

Odpowiedzialność cywilna pracodawcy Polska Europa Świat

Wzrost 11% 7% 11%

Spadek 2% 2% 3%

Brak zmian 88% 91% 86%

Odpowiedzialność cywilna ogólna Polska Europa Świat

Wzrost 18% 12% 12%

Spadek 3% 3% 4%

Brak zmian 79% 84% 84%

Odpowiedzialność cywilna posiadacza pojazdów mechanicznych Polska Europa Świat

Wzrost 11% 7% 8%

Spadek 3% 4% 5%

Brak zmian 86% 89% 86%

Odpowiedzialność cywilna zawodowa Polska Europa Świat

Wzrost 6% 7% 11%

Spadek 4% 3% 3%

Brak zmian 91% 90% 86%

Odpowiedzialność cywilna za produkt Polska Europa Świat

Wzrost 11% 8% 9%

Spadek 2% 3% 4%

Brak zmian 87% 89% 87%

Odpowiedzialność cywilna członków władz spółek Polska Europa Świat

Wzrost 7% 7% 10%

Spadek 1% 2% 3%

Brak zmian 92% 91% 87%

Ubezpieczenie mienia i przerwy w działalności Polska Europa Świat

Wzrost 20% 15% 16%

Spadek 4% 6% 6%

Brak zmian 76% 79% 78%

Page 54: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

54 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Kryteria wyboru ubezpieczyciela i oczekiwane zmiany na rynku ubezpieczeniowym

Udzielone przez polskie przedsiębiorstwa odpowiedzi

w obszarze kryteriów wyboru ubezpieczyciela można

uznać za największą niespodziankę bieżącej edycji badania.

Podczas, gdy priorytety zagranicznych respondentów

pozostały stabilne i oscylowały wokół zagadnień

związanych z jakością oraz efektywnością kosztową

oferowanych rozwiązań. W szczególności, w ramach

kluczowych kryteriów wyboru ubezpieczyciela, zagraniczni

respondenci wskazali na takie elementy, jak zakres i warunki

ubezpieczenia, sprawną likwidację szkód, czy stosunek

wartości do kosztów, to polscy przedsiębiorcy uznali za

najistotniejsze zagadnienia klasyfikowane do tej pory na

odległych pozycjach naszego zestawienia.

Uogólniając można stwierdzić, iż decydującym kryterium

wyboru ubezpieczyciela dla polskich firm jest jakość relacji,

jaka łączy ich z danym zakładem ubezpieczeń oraz jego

przedstawicielami, a na ocenę tej jakości wpływają takie

czynniki jak jej długość, czy częstotliwość kontaktów

wynikająca z możliwości świadczenia usługi o bardzo

lokalnym charakterze. Tak bardzo znaczące zaakcentowanie

istotności relacji może mieć swoje uzasadnienie

w sytuacji na rynku ubezpieczeń, która charakteryzowała

się w ostatnim okresie wyjątkowo agresywną polityką

akwizycyjną zakładów ubezpieczeń, wobec której śmiało

można użyć stwierdzenia „wojna cenowa”. Konkurujący ze

sobą ubezpieczyciele w większości przypadków byli

w stanie zaoferować niespotykane dotąd poziomy stawek

ubezpieczeniowych, spychając tym samym argument ceny

ubezpieczenia na dalsze miejsce. W takich okolicznościach,

wygrywającą była oferta zakładu ubezpieczeń, który

potrafił zbudować najlepsze relacje z danym klientem, a tu

przewagę posiadali dotychczasowi ubezpieczyciele, jeżeli

tylko potrafili dostosować warunki cenowe do poziomów

oferowanych przez rynek.

W przeciwieństwie do obserwowanych różnić pomiędzy

polskimi i międzynarodowymi respondentami naszego

badania, które dotyczą ważności poszczególnych

kryteriów wyboru ubezpieczyciela, to w przypadku

oczekiwań wobec zmian na rynku ubezpieczeniowym

występuje już daleko idąca spójność. Zarówno

polskie, jak i międzynarodowe podmioty wskazały na

potrzebę szerszej ochrony ubezpieczeniowej, większej

elastyczności oraz premiowania działań zarządzania

ryzykiem poprzez niższą składkę. Jednakże w kontekście

opisanej wcześniej sytuacji, jaka ma miejsce na polskim

rynku ubezpieczeniowym, powyższe oczekiwania

można również interpretować w kontekście jakości

relacji pomiędzy klientem a zakładem ubezpieczeń.

W szczególności polscy przedsiębiorcy wydają się być

coraz bardziej otwarci na dialog z ubezpieczycielem,

pragną negocjować i modyfikować standardowe

warunki ubezpieczenia oraz w większym stopniu

eksponować zalety przyjętych wewnątrz organizacji

rozwiązań w zakresie redukcji ryzyka, przy jednoczesnym

oczekiwaniu ich odzwierciedlenia w warunkach oferty

ubezpieczenia. Wszystkie powyżej wymienione elementy

wskazują na coraz większą istotność zagadnienia, które

w ramach rynku ubezpieczeniowego określane jest

mianem „zindywidualizowanego underwritingu”.

Page 55: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

55 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Kryteria wyboru ubezpieczyciela, Polska

Kryteria wyboru Ubezpieczyciela 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Długotrwałe relacje 1 6 6 6

Pojemność / Możliwość uzyskania wysokich limitów ubezpieczenia 2 5 3 N/R

Możliwość dostarczenia usług w pobliżu lokalizacji 3 8 10 8

Elastyczność / innowacyjność / kreatywność 4 N/A N/A N/A

Sprawna likwidacja szkód 5 1 1 1

Finansowa stabilność/rating 6 2 4 3

Szybkość i jakość wystawianej dokumentacji polisowej 7 9 5 7

Zakres i warunki ubezpieczenia 8 N/A N/A N/A

Doświadczenie w danej branży 9 4 7 2

Optymalny stosunek wartości do kosztów 10 3 2 4

Kryteria wyboru ubezpieczyciela, Global

Kryteria wyboru Ubezpieczyciela 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Zakres i warunki ubezpieczenia 1 N/A N/A N/A

Sprawna likwidacja szkód 2 1 3 3

Optymalny stosunek wartości do kosztów 3 2 2 2

Finansowa stabilność/rating 4 3 1 1

Pojemność ubezpieczeniowa (możliwość akceptacji wysokich wartości ryzyka) 5 4 7 4

Doświadczenie w danej branży 6 5 4 5

Długotrwałe relacje 7 7 6 6

Elastyczność/Kreatywność / Innowacyjność 8 N/A N/A N/A

Możliwość dostarczenia usług w pobliżu lokalizacji 9 9 9 8

Szybkość i jakość wystawianej dokumentacji polisowej 10 6 10 10

Page 56: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

56 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Oczekiwane zmiany na rynku ubezpieczeniowym, Polska

Oczekiwane zmiany na rynku ubezpieczeniowym 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Szersza ochrona ubezpieczeniowa 63% 61% 49% 43%

Większa elastyczność 61% 66% 57% 56%

Rozpoznanie działań zarządzania ryzykiem poprzez niższą składkę

– (tj. otrzymanie zniżki składki w zamian za skuteczne zarządzanie ryzykiem)

40% 56% 50% 42%

Większa pojemność akceptowania dużych ryzyk 35% 40% 40% 39%

Bardziej zaawansowane systemy IT obsługi ubezpieczeń/szkód 34% 17% 12% 24%

Większa innowacyjność produktów 34% N/A N/A N/A

Prosty i bardziej innowacyjny proces akceptacji ryzyka 26% N/A N/A N/A

Lepsza jakość usług 24% 40% 38% 24%

Spójna ochrona ubezpieczeniowa w ramach międzynarodowych programów

ubezpieczenia

16% N/A N/A N/A

Inne 4% 1% 0% 0%

Oczekiwane zmiany na rynku ubezpieczeniowym, Global

Oczekiwane zmiany na rynku ubezpieczeniowym 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Większa elastyczność 65% 66% 52% 63%

Szersza ochrona ubezpieczeniowa 64% 66% 63% 50%

Rozpoznanie działań zarządzania ryzykiem poprzez niższą składkę

– (tj. otrzymanie zniżki składki w zamian za skuteczne zarządzanie ryzykiem)

50% 55% 58% 61%

Lepsza jakość usług 37% 39% 42% 49%

Większa innowacyjność produktów 32% N/A N/A N/A

Bardziej zaawansowane systemy IT obsługi ubezpieczeń/szkód 31% 27% 28% 26%

Prosty i bardziej innowacyjny proces akceptacji ryzyka 30% N/A N/A N/A

Spójna ochrona ubezpieczeniowa w ramach międzynarodowych programów

ubezpieczenia

29% N/A N/A N/A

Większa pojemność akceptowania dużych ryzyk 22% 26% 18% 31%

Inne 4% 5% 7% 10%

Page 57: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

57 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Zależne zakłady ubezpieczeń (Captives)

Zależny zakład ubezpieczeń (Captive) jest uważany za

najbardziej zaawansowaną formę organizacyjną służącą

finasowaniu ryzyka. Nie jest to jednak rozwiązanie

dostępne i odpowiednie dla każdego. Uznaje się, iż aby

rozważyć założenie zależnego zakładu ubezpieczeń,

który generowałby odpowiednią wartość, powinny być

spełnione co najmniej trzy podstawowe elementy.

Po pierwsze, organizacja powinna charakteryzować się

odpowiednią skalą działania, a co za tym idzie relatywnie

wysokim budżetem przeznaczonym na zakup ubezpieczeń.

Jako przybliżenie minimalnego progu wysokości składki

rocznej uznaje się w tym przypadku kwotę około 1 miliona

euro.

Po drugie, organizacja powinna charakteryzować

się już pewnym stopniem integracji programów

ubezpieczeniowych, na przykład poprzez posiadanie

wdrożonego grupowego programu ubezpieczenia wobec

podstawowych rodzajów ubezpieczeń, jak ubezpieczenie

mienia i przerwy w działalności oraz ubezpieczenie

odpowiedzialności cywilnej. Równie pożądaną cechą jest

w tym przypadku istnienie silnie osadzonej w organizacji

centralnej jednostki koordynującej zakup ubezpieczeń oraz

utrwalonych procesów wymiany, gromadzenia

i przetwarzania informacji dotyczącej ryzyka, ubezpieczeń

oraz szkód.

Ostatecznie należy zaznaczyć, iż znacząca część ryzyka

podlegającego do tej pory tradycyjnemu ubezpieczeniu

zostanie zabsorbowana w ramach retencji zależnego

zakładu ubezpieczeń, zatem organizacja powinna

charakteryzować się wysoką dojrzałością w zakresie

zarządzania ryzykiem, w tym posiadać wysokiej jakości

programy kontroli ryzyka oraz redukcji szkód.

W aktualnym stanie rzeczy w Polsce, koncepcja zależnego

zakładu ubezpieczeń pozostaje wysoce egzotyczną,

a jedynie 1% respondentów naszego badania planuje

utworzenie zależnego zakładu ubezpieczeń

w perspektywie najbliższych trzech lat. W ramach

badania zagranicznych podmiotów, których blisko 20%

posiada funkcjonujący zależny zakład ubezpieczeń, wśród

głównych przesłanek za jego utworzeniem wskazywano

na kwestie efektywności kosztowej oraz redukcji składek

ubezpieczeniowych odprowadzanych na rynek komercyjny,

większą kontrolę i spójność programu ubezpieczania, jak

również wykorzystanie zależnego zakładu ubezpieczeń,

jako strategicznego narzędzia zarządzania ryzykiem.

Page 58: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

58 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Posiadanie zależnego zakładu ubezpieczeń (Captive), Polska

Zależny zakład ubezpieczeń (Captive) 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Brak 93% N/A N/A N/A

Posiada działający Captive 5% 3% 17% 3%

Planuje utworzenie Captives w ciągu najbliższych 3 lat 1% 1% 9% 3%

Posiada Captive w likwidacji 0% N/A N/A N/A

Planuje zamknięcie Captive’u w przeciągu następnych 3 lat 0% N/A N/A N/A

Posiadanie zależnego zakładu ubezpieczeń (Captive), Global

Zależny zakład ubezpieczeń (Captive) 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Brak 74% N/A N/A N/A

Posiada działający Captive 18% 15% 26% 37%

Planuje utworzenie Captives w ciągu najbliższych 3 lat 6% 9% 12% 12%

Posiada Captive w likwidacji 2% N/A N/A N/A

Planuje zamknięcie Captive’u w przeciągu następnych 3 lat 1% N/A N/A N/A

Przesłanki utworzenia zależnego zakładu ubezpieczeń (Captive)

Przesłanki utworzenia zależnego zakładu ubezpieczeń 2015/16 2013/14 2011/12 2009/10

Efektywność kosztowa 25% 10% 16% 43%

Inne 25% 4% 4% 56%

Strategiczne zarządzanie ryzykiem 25% 28% 33% 42%

Optymalizacja przepływów pieniężnych 13% 8% 4% 39%

Kontrola programów ubezpieczenia 13% 10% 10% 24%

Zdolność do ustanawiania rezerw 0% 3% 4% N/A

Dostęp do rynków reasekuracyjnych 0% 10% 9% N/A

Ograniczenie wysokości składek ubezpieczeniowych 0% 13% 11% 24%

Optymalizacja kosztów finansowania ryzyka 0% 13% 8% N/A

Optymalizacja podatkowa 0% 1% 4% 0%

Page 59: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

59 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Grupowe i międzynarodowe programy ubezpieczeniowe

Page 60: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

60 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Grupowe i międzynarodowe programy ubezpieczeniowe

Poziom koordynacji zakupu ubezpieczeń w ramach grup kapitałowych

Elementem, który w zdecydowany sposób odróżnia

rezultaty polskiej i światowej edycji naszego badania, jest

w szczególności sposób koordynacji zakupu ubezpieczeń

w grupach kapitałowych. Polskie przedsiębiorstwa odstają

w tym zakresie zarówno wobec europejskich, jak

i globalnych odpowiedników w przypadku, których

odsetek firm kontrolujących całkowicie proces zakupu

w grupie kapitałowej jest blisko dwukrotnie wyższy.

W aktualnie obowiązującym modelu organizacji ochrony

ubezpieczeniowej w Polsce dominuje podejście

ograniczonego zaangażowania grup kapitałowych

w proces zakupu ubezpieczeń dla spółek wchodzących

w ich skład. Warto również zaznaczyć, iż jedna

trzecia organizacji uczestniczących w polskiej edycji

badania nie prowadzi w jakiejkolwiek formie

grupowej polityki ubezpieczeniowej, zezwalając

spółkom na zakup ubezpieczeń we własnym

zakresie oraz wedle własnego uznania i potrzeb.

Za przyczyny obecnego stanu rzeczy należy przede

wszystkim uznać wciąż niższą dojrzałość organizacyjną

polskich przedsiębiorstw w zakresie zarządzania

procesami ubezpieczenia, jak również samego

rynku ubezpieczeniowego, który zarówno wśród

ubezpieczycieli, jak i pośredników jest zdominowany

przez lokalne lub skoncentrowane na działalności

na lokalnym rynku podmioty. Oferta w zakresie

aranżowania ochrony ubezpieczeniowej dla wielu

podmiotów lub podmiotów prowadzących swoje

operacje poza granicami kraju pozostaje w dalszym

ciągu niszową, a wymagana w tym zakresie wiedza oraz

sieć międzynarodowych powiązań pozostaje domeną

nielicznych podmiotów działających na polskim rynku.

Zakup lub kontrola nad programem ubezpieczenia w ramach grup kapitałowych

Grupowe programy ubezpieczeniowe Polska Europa Świat

Centrala kontroluje/dokonuje zakupu wszystkich ubezpieczeń 23% 37% 45%

Centrala kontroluje/dokonuje zakupu niektórych rodzajów ubezpieczeń 44% 51% 44%

Każda spółka dokonuje zakupu ubezpieczeń na własny rachunek,

bez koordynacji ze strony centrali

33% 12% 11%

Page 61: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

61 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Rodzaje ubezpieczeń będące przedmiotem integracji zakupowej w ramach grupy

Odnośnie rodzajów ubezpieczeń, które najczęściej

podlegają koordynacji zakupowej z poziomu grupy, można

zaobserwować podobne tendencje wśród polskich oraz

międzynarodowych uczestników badania.

W szczególności najwyższym odsetkiem objęcia

programem ubezpieczeń grupowych odznaczają się

ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, których

zaaranżowanie stanowi zazwyczaj pierwszy krok

do integracji zakupu ubezpieczeń w ramach grupy

kapitałowej, przybierając najczęściej postać ubezpieczenia

nadwyżkowego. Nadwyżkowe ubezpieczenia

charakteryzują się, co do zasady, niższą częstotliwością

występowania szkód oraz wymaganiami informacyjnymi

umożliwiającymi zawarcie ubezpieczenia, a co za tym

idzie mniej wymagającym procesem administracyjnym

związanym z aranżacją programu grupowego.

Dodatkowym elementem skłaniającym do zawarcia

ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej

w ramach grupy jest sama konstrukcja wybranych

produktów w tej kategorii, jak chociażby ubezpieczenia

odpowiedzialności cywilnej władz spółki kapitałowej, które

swoim standardowym zakresem obejmuje wszystkie spółki

zależne. Coraz istotniejszym jest również dążenie do ścisłej

kontroli i wymiany informacji dotyczącej pozwów

i roszczeń osób trzecich skierowanych wobec spółek grupy,

którą grupowy program ubezpieczenia odpowiedzialności

cywilnej wspiera lub niejednokrotnie umożliwia.

Wyjątkami w powyższym zakresie są między innymi

ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdów

mechanicznych, które są mocno osadzone w lokalnych

uwarunkowaniach prawnych, w tym określających ich

obowiązkowy charakter, przypisanie do konkretnego

pojazdu oraz konstrukcję i wysokość minimalnej

sumy gwarancyjnej, która w przeważającej większości

przypadków jest na tyle wystarczająca, aby uczynić

ewentualne grupowe ubezpieczenie nadwyżkowe

dalekim na liście priorytetów organizacji. Dodatkowo

istotne różnice w wykorzystaniu poszczególnych

rodzajów ubezpieczeń w ramach programów

grupowych można zaobserwować w przypadku

niektórych, rzadko spotykanych na polskim rynku

ubezpieczeń specjalistycznych, jak ubezpieczenie ryzyka

sprzeniewierzenia. Ostatnim istotnym elementem

w zakresie różnic jest ubezpieczenie towarów

w transporcie (Cargo), którego znacznie wyższe

wykorzystanie w ramach programów globalnych

firm można wytłumaczyć istnieniem rozbudowanych

łańcuchów dostaw pomiędzy poszczególnymi

lokalizacjami międzynarodowych koncernów.

Zakup rodzajów ubezpieczenia w ramach międzynarodowych / kontrolowanych programów ubezpieczenia

Rodzaj ubezpieczenia w ramach międzynarodowych / kontrolowanych programów ubezpieczenia Polska Europa Świat

Odpowiedzialność cywilna ogólna 69% 83% 81%

Odpowiedzialność cywilna członków władz spółek 51% 73% 73%

Mienie i przerwa w działalności 46% 78% 79%

Odpowiedzialność cywilna pracodawcy 43% 41% 48%

Należności handlowe 26% 22% 17%

Odpowiedzialność cywilna posiadacza pojazdów mechanicznych 20% 28% 42%

Ubezpieczenie od przestępstw 20% 33% 42%

Wycofanie i zanieczyszczenie produktu 20% 26% 18%

Ubezpieczenie towarów w transporcie 14% 46% 49%

Inne 11% 11% 11%

Nie wiem 9% 3% 2%

Page 62: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

62 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Główne przesłanki utworzenia grupowego programu ubezpieczenia

Grupowe programy ubezpieczenia charakteryzują się

wieloma zaletami, stanowiąc najczęściej pożądany model

docelowy organizacji ochrony ubezpieczeniowej w ramach

grup kapitałowych. Jednakże sama decyzja dotycząca

podjęcia wysiłku, jakim jest ustanowienie w ramach grupy

programu ubezpieczenia, jest w przeważającej ilości

przypadków konsekwencją występujących nieefektywności

lub niepowodzeń związanych z realizacją przez spółki

zależne indywidualnej polityki dotyczącej ubezpieczeń.

Niebagatelne znaczenie ma tutaj możliwość koncentracji

specjalistycznej wiedzy w zakresie produktów i rynku

ubezpieczeniowego, siła zakupowa wynikająca z efektu

skali oraz świadomość w zakresie ryzyka, na jakie narażona

jest organizacja. Powyższe elementy są z natury rzeczy

trudno osiągalne dla pojedynczej spółki, która prowadzi

specyficznie ukierunkowaną działalność najczęściej

w lokalizacjach usytuowanych z dala od ośrodków

posiadających bliskość do centrów decyzyjnych rynku

ubezpieczeniowego lub zasobów wykwalikowanego

w obszarze finansów i ubezpieczeń personelu.

Analizując rezultaty badania w zakresie przesłanek

utworzenia grupowego programu ubezpieczenia

znamienny jest fakt, iż to nie redukcja kosztów programu

stanowi główną przyczynę jego utworzenia. Powyższe

dotyczy zarówno polskiej, jak i globalnej edycji badania.

Jakkolwiek element kosztowy jest istotnym zagadnieniem

stanowiącym najczęściej główną oś dyskusji pomiędzy

centralą a spółkami zależnymi w momencie implementacji

i dalszego funkcjonowania grupowego programu

ubezpieczenia, to pierwotne przesłanki wpływające

na podjęcie decyzji dotyczącej jego utworzenia mają

najczęściej charakter jakościowy lub organizacyjny.

W szczególności polscy przedsiębiorcy wskazywali na

element pewności ochrony ubezpieczeniowej, czyli

zapewnienie określonego zakresu ubezpieczenia oraz

dobór dających rękojmię jego dochowania partnerów

ubezpieczeniowych. Natomiast wśród zagranicznych

podmiotów dominował element alokacji kosztów ochrony

ubezpieczeniowej, w tym pod względem kryteriów

umożliwiających osiągnięcie wpływu na poziom i jakość

zarządzania określonymi rodzajami ryzyka. Możliwość

osiągnięcia wpływu na poziom ryzyka jest realizowana

poprzez dostarczenie spółkom zależnym bodźców do

poprawy jego profilu, np. poprzez uwzględnienie oceny

działań zarządzania ryzykiem w ramach przyznanej

alokacji. W tym przypadku, program ubezpieczenia

stanowi nie tylko element ochrony, ale przede

wszystkim strategiczne narzędzie zarządcze aktywnie

wykorzystywane w procesie zarządzania ryzykiem.

Przesłanki utworzenia grupowego/ kontrolowanego programu ubezpieczenia (1 – najwyższy priorytet, 10 - najniższy)

Przesłanki utworzenia grupowego/ kontrolowanego programu ubezpieczenia (średnia odpowiedzi) Polska Europa Świat

Redukcja kosztów programu 4,62 4,01 4,09

Pewność ochrony ubezpieczeniowej 5,20 3,96 3,91

Zapewnienie zgodności z przepisami prawa 4,54 4,26 4,24

Zapewnienie zgodności z przepisami podatkowymi 4,68 4,78 4,78

Efektywna likwidacja szkód 4,48 4,68 4,80

Możliwość alokacji kosztów ubezpieczenia 4,59 5,09 5,25

Page 63: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

63 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Rozwiązania Aon Global Optimization Index

To innowacyjne, opracowane przez Aon narzędzie dedykowane organizacjom o zasięgu międzynarodowym bądź planującym rozwój poprzez inwestycje zagraniczne, które ma na celu diagnozę działań firmy w zakresie zarządzania ryzykiem przy inwestycjach zagranicznych lub w ramach międzynarodowych grup kapitałowych.

Badanie odnosi się do aktualnie stosowanych praktyk i rozwiązań ubezpieczeniowych.

Zindywidualizowany raport z badania dostarcza użytecznych informacji i może stanowić punkt wyjścia do dyskusji na temat strategii i działań zmierzających do stworzenia efektywnego programu ubezpieczeniowego lub poprawy dotychczasowych rozwiązań w zakresie ubezpieczenia.

Link do narzędzia: www.aon.com/globaloptimization

Page 64: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

64 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Podstawy międzynarodowych programów ubezpieczenia

Page 65: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

65 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Podstawy międzynarodowych programów ubezpieczenia

Czynniki wpływające na kształt programu ubezpieczenia

Opracowanie międzynarodowego programu

ubezpieczenia jest indywidualną decyzją, która opiera się

na konkretnych celach oraz ograniczeniach danej firmy.

Zazwyczaj wymagana jest szczegółowa dyskusja dotycząca

możliwych wariantów funkcjonowania programu, której

przedmiotem poza konkretnymi rodzajami ubezpieczeń są:

• Zakres i specyfika prowadzonej za granicami

kraju działalności, np. firmy, których ekspozycja

na rynki zagraniczne dotyczy wyłącznie

sprzedaży eksportowej lub magazynowania

towarów, będą posiadać inne wymagania wobec

programu ubezpieczenia firm prowadzących

sieć dystrybucji lub zakłady produkcyjne.

• Wymagania ubezpieczeniowe w danym kraju,

które można podzielić na dwie główne kategorie,

czyli dotyczące ubezpieczeń obowiązkowych

oraz wymogów odnośnie konieczności

wykorzystywania lokalnych ubezpieczycieli.

• Struktura organizacyjna w grupie kapitałowej oraz

zakres i podział decyzyjności. W tym przypadku,

międzynarodowe programy ubezpieczenia sprawdzają

się najlepiej, gdy w ramach organizacji istnieje już

pewna integracja i centralizacja poszczególnych

funkcji decyzyjnych lub zakupowych.

• Cele i zaawansowanie procesu zarządzania

ryzykiem, w tym podział odpowiedzialności

za zarządzanie ryzykiem w poszczególnych

obszarach geograficznych oraz standaryzacja

procesu i raportowania z nim związanego.

• Administracja oraz komunikacja wewnątrz firmy, której

zrozumienie w szczególności w obszarach finansów,

prawnym oraz operacyjnym stanowi klucz do przyszłej

efektywności operacyjnej programu ubezpieczenia.

Międzynarodowe programy ubezpieczenia są najbardziej

powszechną metodą zawierania ubezpieczeń w ramach

międzynarodowych grup kapitałowych. Kluczem do

sukcesu przy wykorzystaniu tego typu podejścia wśród

polskich przedsiębiorstw prowadzących operacje poza

terytorium kraju jest zrozumienie korzyści oraz ograniczeń

związanych z programem międzynarodowym. W celu

przybliżenia niniejszej koncepcji, którą w zakresie

wykorzystania przez polskie firmy działające za granicą

można ciągle uznać za nowość, przedstawiamy

podstawowe zagadnienia związane z opracowaniem

skutecznego międzynarodowego programu ubezpieczeń.

Page 66: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

66 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Opracowanie struktury międzynarodowego programu ubezpieczenia

Oczywistym punktem wyjścia do opracowania

międzynarodowego programu ubezpieczenia jest przegląd

dotychczasowego programu. Wśród nabywanych rodzajów

ubezpieczenia mogą znaleźć się takie, których zakres, co do

zasady, może już obejmować cały świat (np. ubezpieczenie

mienia w transporcie morskim, ubezpieczenia od

przestępstw, itp.). W takich przypadkach ochrona

ubezpieczeniowa może być stosunkowo łatwo rozszerzona

na operacje międzynarodowe. Z drugiej strony,

również stosunkowo łatwo można wyodrębnić rodzaje

ubezpieczeń, których integracja będzie w wysokim stopniu

utrudniona lub wręcz niemożliwa, w szczególności dotyczy

to wszelkiego rodzaju ubezpieczeń obowiązkowych.

Pomiędzy powyżej wymienionymi ekstremami

dotyczącymi możliwości objęcia programem światowym

jest przestrzeń do optymalizacji struktury programu,

najczęściej obejmuje ona najbardziej popularne rodzaje

ubezpieczeń, jak ubezpieczenie mienia i przerwy

w działalności oraz odpowiedzialności cywilnej

związanej z prowadzona działalnością i posiadanym

mieniem. W tego typu przypadkach, główny proces

decyzyjny polega na ustaleniu proporcji pomiędzy

polisami zawieranymi przez centralę na rzecz innych

spółek w ramach grupy a lokalnymi polisami, gdzie

spółki zależne mogą posiadać autonomię zakupową.

Jedna z najbardziej rozpowszechnionych form

funkcjonowania międzynarodowych programów

ubezpieczenia są programy oparte o tzw. polisy „Master”.

Taka polisa, którą można nazwać polisą główną, zostaje

zawarta na poziomie centrali grupy i określa

zakres oraz warunki, które dotyczą wszystkich

zagranicznych operacji. W ramach potrzeb zagraniczne

oddziały ubezpieczyciela lub ubezpieczyciela

kooperującego mogą wystawić również polisy lokalne,

oparte o zakres i warunki legislacyjne obowiązujące na

poszczególnych rynkach działania grupy. Polisy lokalne

stanowią wehikuł umożliwiający opłacenie składki

lub wypłatę odszkodowań, czy też zadośćuczynienie

przepisom podatkowym funkcjonującym w danym

kraju i są bezpośrednio powiązane z polisą „Master”

najczęściej na zasadzie reasekuracji pomiędzy

poszczególnymi oddziałami ubezpieczyciela.

Powyższa struktura zapewnia międzynarodowym firmom

wiele korzyści w tym przede wszystkim pełną kontrolę

nad programem ubezpieczenia ze strony centrali grupy,

przy jednoczesnym zapewnieniu zgodności z wymogami

lokalnych przepisów prawa ubezpieczeniowego

i podatkowego. W takim kontekście, element alokacji kosztu

ubezpieczenia na poszczególne spółki grupy jest ustalany

centralnie, natomiast zakres ubezpieczenia polis lokalnych

jest wyrównywany do określonego w polisie „Master”

za pomocą specyficznych klauzul ubezpieczeniowych.

Korzyści dla polskich przedsiębiorstw działających za granicą

Polskie przedsiębiorstwa działając poza granicami

naszego kraju napotykają również wiele tych samych lub

podobnych rodzajów ryzyka podlegających ubezpieczeniu

za granicą. Jednak różnice w wymaganiach prawnych,

czy środowisku regulacyjnym wymagają indywidualnego

podejścia do specyfiki działalności na danym obszarze.

Opracowanie każdego dużego programu ubezpieczenia

stanowi wyzwanie do klienta, pośrednika i ubezpieczyciela.

Dodatkowo, gdy opracowanie programu ubezpieczenia

jest skomplikowane poprzez zagraniczne zwyczaje

biznesowe, regulacje finansowe, czy w końcu język, ilość

potencjalnych problemów może okazać się przytłaczająca.

Istnieją jednak sprawdzone i dostępne dla polskich

firm podejścia oraz metody skutecznego wdrażania

międzynarodowych programów ubezpieczenia. W wielu

przypadkach nie tylko dostarczają one bardziej efektywnej

kosztowo alternatywy dla tradycyjnych rozwiązań, ale

stanowią również jedyną możliwość uzyskania wiarygodnej

i skutecznej ochrony ubezpieczeniowej w krajach

charakteryzujących się słabo rozwiniętym lub mało

transparentnym rynkiem ubezpieczeniowym.

Page 67: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

67 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Ryzyka projektów inwestycyjnych oraz doradztwow zakresie zarządzania ryzykiem

Programy międzynarodowe i rozwiązaniadla grup kapitałowych

Kredyt kupiecki, ryzyka finansowe, gwarancjeubezpieczeniowe i finansowania handlu

Ryzyka majątkowe i odpowiedzialności cywilnejoraz rozwiązania specjalistyczne i branżowe m. in. ryzykacybernetyczne, odpowiedzialność władz spółki

Benefity pracownicze i rozwiązania w zakresieubezpieczeń zdrowotnych i na życieoraz programów emerytalnych

Rozwiązania ubezpieczeniowe wspierająceprewencję oraz aktywne zarządzanie flotą

Programy ubezpieczeniowe i rozwiązaniaobsługowe dla firm leasingowych i CFM

Ubezpieczenia masowe i rozwiązania w zakresieubezpieczeniowych programów partnerskich

Janusz Słobosztel.: +48 603 330 801e-mail: [email protected]

Magdalena Rejcherttel.: +48 605 907 702e-mail: [email protected]

Marek Brandttel.: + 48 609 605 064e-mail: [email protected]

Paweł Sośnickitel.: + 48 609 605 063e-mail: [email protected]

Robert Błaszczyktel.: +48 606 956 895e-mail: [email protected]

Artur Smoliktel.: +48 660 480 322e-mail: [email protected]

Ireneusz Tymińskitel.: +48 698 673 829e-mail: [email protected]

Sylwester Rakowskitel.: +48 608 338 123e-mail: [email protected]

Specjalizacje/ praktyki Kontakt

Page 68: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

Kontakt do Aon

Chief Broking OfficerJarosław A. Gniadektel.: + 48 602 599 595e-mail: [email protected]

Biuro GdańskMarzena Bobrowskatel.: +48 608 319 788e-mail: [email protected]

Biuro PoznańAnna Stepnowska-Żużewicztel.: +48 603 389 122e-mail: [email protected]

Biuro WarszawaPaweł Sośnickitel.: +48 609 605 063e-mail: [email protected]

Chief Commercial OfficerBarbara Timofiejuktel.: +48 665 373 222e-mail: [email protected]

Biuro KatowiceMarcin Zielińskitel.: +48 510 029 989e-mail: marcin.zieliń[email protected]

Biuro SzczecinMichał Dożdżtel.: +48 603 389 123e-mail: [email protected]

Biuro WrocławJacek Gogołowicztel.: +48 601 169 938e-mail: [email protected]

68 Zarządzanie ryzykiem i ubezpieczeniami w firmach w Polsce | Raport Aon Polska IV edycja

Page 69: Raport zarządzanie ryzykiem biznesowym - IV edycja Aon

Risk. Reinsurance. Human Resources.

Informacje o Aon Firma Aon Polska Sp. z o.o. jest częścią światowego koncernu Aon plc, wiodącego dostawcy usług w zakresie zarządzania ryzykiem, brokerskich usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych oraz lidera w doradztwie i rozwiązaniach outsourcingowych w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi.

Aon na świecie zatrudnia ponad 72 tys. osób, w 500 biurach zlokalizowanych w ponad 120 krajach. Akcje korporacji Aon notowane są na giełdzie w Nowym Jorku (symbol NYSE: AON). Roczne przychody grupy oscylują na poziomie 12 mld USD. Aon cieszy się doskonałą renomą potwierdzoną przyznaniem szeregu nagród i wyróżnień, takich jak: najlepszy broker na świecie, najlepszy pośrednik ubezpieczeń i reasekuracji, najlepsza firma doradcza zarządzająca systemami motywacyjnymi dla pracowników.

Firma Aon Polska Sp. z o. o. jest obecna w Polsce od 1992 roku. Specjalizuje się w zakresie zarządzania ryzykiem oraz usługach pośrednictwa ubezpieczeniowego dostarczając innowacyjnych rozwiązań dopasowanych do indywidualnych potrzeb Klienta. W Polsce zatrudniamy ponad 300 osób, które obsługują ponad 2 tys. klientów, plasując ponad 740.000.000 PLN składki ubezpieczeniowej.

Nagrody i wyróżnienia

Naszą pozycję lidera branży potwierdza przyznana w październiku 2014 roku nagroda NOBILATUM dla najlepszych instytucji finansowych, w kategorii najlepszy broker ubezpieczeniowy.

Aon Polska jest także dwukrotnym laureatem nagrody The Best Broker in Poland przyznawanej przez Home & Market oraz zdobywcą pierwszego miejsca w rankingu brokerów na podstawie przychodów z działalności brokerskiej za 2012 rok według tygodnika Wprost.

© Aon Polska 2016. All rights reserved.Niniejszy materiał został przygotowany przez Aon Polska Sp. z o.o. Informacje zawarte w tym dokumencie powinny być traktowane jako poufne i nie mogą być kopiowane lub ujawniane stronom trzecim w jakiejkolwiek formie bez zgody Aon Polska Sp. z o.o.


Recommended