FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 1
Respiratie 1
Functie en bouw van de luchtwegen
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 2
Wat is respiratie?• Het proces van gasuitwisseling tussen een
organisme en zijn omgeving.
• Bij eencellige; diffusie van zuurstof naar de cel en diffusie van koolstofdioxide uit de cel.
• Inwendige respiratie of celademhaling is het proces waarbij in een cel door oxidatie, voedingsstoffen worden omgezet in energie onder verbruik van O2 en productie van CO2
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 3
Respiratie bij de cel• Uitwisseling cel en interstitium middels
diffusie
• Uitwisseling interstitium en capillair middels diffusie
• Transport via bloed
• Uitwisseling tussen alveolaire lucht en bloed middels diffusie
• Transport van/naar buitenlucht heet ventilatie
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 4
Functie ademhaling
• Gasuitwisseling =
–uitwisseling van zuurstof (O2) –en koolstofdioxide (CO2)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 5
Voorwaarden efficiënte aan- en afvoer
1. Groot oppervlak waarbij lucht en bloed zeer nauw contact maken
2. Regelmatige luchtverversing, ventilatie
3. Bloeddoorstroming, perfusie, afhankelijk van de behoefte, opname van O2 en afgifte van CO2
4. Hemoglobine kan snel en veel zuurstof binden
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 6
Efficiënte aan- en afvoer
1. Totale oppervlakte (diffusieoppervlakte) waar gasuitwisseling plaatsvindt is ca 100 m2 en de wanddikte (diffusieafstand) zeer dun (1-2 µ)
2. Luchtverversing vindt plaats door de druk in de longen te variëren waardoor luchtstroom naar binnen en buiten plaatsvindt
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 7
Efficiënte aan- en afvoer
3. In de longen bevindt zich een zeer groot capillairnet dat meer of minder doorstroomd wordt naargelang de behoefte van het organisme.
4. Hemoglobine in het bloed kan snel en veel zuurstof binden (4 O2 moleculen per hemoglobinemolecuul)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 8
Ademhaling
• Ventilatie• Diffusie• Perfusie
• Communicatie• Reinigen inademingslucht • Opwarmen inademingslucht en warmteafgifte• Bevochtigen inademingslucht• Uitscheiding van water• Ruiken
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 9
Cavum nasi - neusholteCavum nasi - neusholte
Cavum oris – mondholteCavum oris – mondholtePharynx – keelholtePharynx – keelholteEpiglottis - strottenklepEpiglottis - strottenklep
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 10
De ademhalingsorganen
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 11
Luchtwegen1 cavum nasi (neusholte)
2 cavum oris (mondholte)
3 trachea (luchtpijp)
4 pleura parietalis (buitenste longvlies)
5 pleura visceralis (binnenste longvlies)
6 vertakkingen van de bronchus (luchtpijpvertakking)
9 diafragma (scheiding middenrif buikholte)
10 hoofdbronchus
11 pulmo (long)
12 larynx (strottenhoofd)
13 pharynx (keelholte)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 12
Functie luchtwegen / neus• Slijmvorming t.b.v. reiniging,
bevochtiging en verwarming
• De inspiratoire lucht wordt door de neus / luchtwegen:– Gereinigend of gezuiverd– Bevochtigd– Verwarmd
• Beveiliging, keuren van de inspiratoire lucht op kwaliteit. (reuk)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 13
De neusDe neus
• Functies van de neus:– verwarmen– zuiveren– bevochtigen– ruiken
Blauw is reukslijmvlies
Zeefbeen
Nerv.olfactorius
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 14
Functie mondholteFunctie mondholte
karaoke
fluiten
presenteren
mondademhaling
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 15
Kruising lucht- en voedselwegKruising lucht- en voedselweg
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 16
Larynx = strottenhoofdLarynx = strottenhoofd
Onderdelen larynx• strottenklepje
• epiglottis
• tongbeen• os hyoideum
• schildkraakbeen• cartilago thyroidea
• stelkraakbeenderen• ringkraakbeen
• cartilago cricoidea
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 17
Stembanden in larynx
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 18
Trachea (doorsnede)
• Hoefijzervormige kraakbeenringen houden de luchtpijp open
• Kan variëren in doorsnede
• Trilhaarepitheel en slijmbekercellen (mucociliar transport)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 19
Trachea (trilharen microscopisch)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 20
Trachea (bronchoscopisch, bifurcatie van de bronchi)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 21
1 epiglottis (strotklepje)2 os hyoideum (tongbeen)3 cartilago thyroidea
(schildkraakbeen)4 cartilago cricoidea
(ringkraakbeen)5 trachea (luchtpijp)6 rechter hoofdbronchus7 carina trachea (kraakbeenkam bij
bifurcatie = splitsing luchtpijp in 2 hoofdbrochi)
8 linker hoofdbronchusHoefijzervormige kraakbeenringen
houden luchtpijp openCorpus aliënum (lichaamvreemd
voorwerp) komt bijna altijd rechter bronchus (hoek!)
Luchtpijp
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 22
Trachea vertakkingenTrachea vertakkingen Trachea
Bronchus L / R
Lobaire bronchus
R 3 / L 2
Segmentale bronchus
Ca. 10 per long
Bronchioli
Luchtgeleidend deel
Gasuitw
isselend deel
Alveoli
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 23
Trachea vertakkingenTrachea vertakkingen
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 24
LongenBestaat uit:• lobi (longkwabben) rechts 3, links 2
(hart)
• lobaire bronchi (1 per longkwab)• bronchioli (kleinste vertakkingen) met
slijmvlies bekleed, elastisch. Bij inademing ontspannen en bij uitademing vernauwing. (inademing is actief, dus kost energie)
• alveoli of longblaasjes omgeven door capillairen
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 25
Alveoli
1 capillair2 alveolus3 longarteriool4 geoxigeneerde erytrocyt
5 aveoluswand6 interstitium7 capillairwand
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 26
Ademhaling gasuitwisseling
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 27
Pleurabladen, longvliezen
Pleura visceralis
Pleura parietalis
Linker pleuraholte
Rechter pleuraholte
Mediastinum
R.long L.long
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 28
Bloedvaten van de long
• Art pulmonalis vertakt zich tot een capillairnet rond de alveoli (longblaasjes)
• Art pulmonalis = zuurstofarm longen van zuurstof voorzien vena pulmonalis = zuurstofrijk (gemengd bloed) Li harthelft
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 29
Bloedvoorziening van de longenBloedvoorziening van de longen
• Bloedvoorziening van de longweefsel zelf niet door de art pulmonalis, maar door art bronchialis
• Grote circulatie = voedingscirculatie ook voor de longen
–aorta → aa. bronchiales
–vv. bronchiales → vv. pulmonalis
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 30
Alveoli1 pleura parietalis
(middenrifs-borstvlies)2 pleura visceralis
(longen-borstvlies)
3 alveolus met capillairnet
4 vertakking art pulmonalis
5 bronchiolus (luchtpijptak)
6 vertakking vena pulmonalis
7 doorsnede alveolus
Let erop: zeer vaatrijk
Pleuraholte tussen de vliezen met vocht gevuld (klaplong)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 31
MediastinumRuimte tussen beidelongen waarin o.a. hethart ligt.
1 clavicula (sleutelbeen)2 bovenste mediastinum3 voorste mediastinum4 middelste mediastinum5 sternum (borstbeen)6 diafragma7 achterste mediastinum8 spina vertebralis
(wervelkolom)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 32
Effectiviteit van de ademhalingEffectiviteit van de ademhaling• ventilatie is de aanvoer van de lucht naar de
longblaasjes• diffusie is de gasuitwisseling, via
drukverschillen, O2 van alveolus => bloed en CO2 van bloed => longblaasje
• perfusie doorstroming arterie (bloed) en het transport van O2 en CO2
• Zowel ventilatie, als diffusie als perfusie zijn nodig voor een goede ademhaling van de longen.
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 33
Fysiologie van de tractus Fysiologie van de tractus respiratoriusrespiratorius
Ventilatie
inspiratie en expiratie
aan - en afvoer van O2
en CO2 naar en van de alveolo-capillaire membraan
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 34
VentilatieVentilatie • Ventilatie zorgt voor verversing van de
lucht in de longblaasjes• Tijdens de inspiratie neemt de inhoud van
de thorax toe, dus het longvolume• In de thorax ontstaat hierdoor een
negatieve druk ten opzichte van de buitenlucht waardoor lucht wordt aangezogen in de longen die de uitzetting van de thorax moeten volgen
• Bij de expiratie gebeurt het tegenovergestelde
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 35
Inspiratie of inademingInspiratie of inademing
• Inademing = vergroting volume borstkas = aanzuiging lucht
• diafragma-ademhaling maar heet in de volksmond buikademhaling, omdat de buikwand beweegt.
• Borstademhaling alleen bij inspanning buitenste tussenribspieren en hals/schouderspieren
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 36
Toename inhoud thorax bijinspiratie.= toename diameter
(doorsnede) van de thorax (borstkas)
1 costae (ribben) bewegen mee omhoog
2 draaipunt bij de ruggenwervels
3 o.i.v. musculi intercostalis externa (uitwendige tussenribspieren)
4 o.i.v. musculi scaleni (touwladderspieren)
1
2
3
4
Afplatting= aanspannen diafragma- - - - - = contractie inademing_____ = relaxatie uitademing
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 37
Ventilatie, inspiratieVentilatie, inspiratie
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 38
Bewegingen tijdens inspiratie (inademing) ofaspiratie (aanzuiging /
inademing).
musculi scaleni (1)(touwladderspieren) trekken1e en 2e rib (2) omhoog.
diafragma wordt (3) platter beweegt naar beneden
sternum (borstbeen) (6) enbuikwand (5) naar voren
4 vertebrae (ruggenwervels)7 pulmo (long)8 pleuraholte
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 39
• Uitademing = passief =ontspanning spieren en ruststand diafragma, zwaartekracht en elasticiteit uitgerekt longweefsel
• Geforceerde uitademing: contractie binnenste tussenribspieren en contractie (aanspanning) buikspieren waardoor diafragma terugvering wordt versterkt.
Expiratie of uitademingExpiratie of uitademing
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 40
Ventilatie = respiratieVentilatie = respiratie
Inspiratie expiratie
Dyspnoe of kortademigheid
Typische zittende houding
kortademige patiënt
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus 41