Sieci transmisji bezprzewodowej
Sªawomir Grzelak
semestr letni 2014/2015
Wykªad odbywa si¦ w ka»dy pi¡tek 12.15-14.00 w sali 28 IFLiczba godzin wykªadu: 30
1
Plan wykªadu
1. Podstawowe denicje, standardy i uwarunkowania prawne
2. Propagacja fal radiowych
3. Rodzaje modulacji analogowych i cyfrowych (BPSK, QPSK, MPSK, QAM, BFSK, MFSK)
4. Optymalna detekcja, prawdopodobie«stwo wyst¡pienia bª¦du
5. Budowa radiowego systemu transmisyjnego
6. Kompresja i szyfrowanie danych
7. Wybrane protokoªy
8. Topologie sieci, techniki komutacyjne
9. Przykªadowe systemy cyfrowej transmisji bezprzewodowej (GSM, UMTS, TETRA)
10. Systemy sieci domowych (IrDa, Bluetooth, ZigBee)
11. Konwertery protokoªów
12. Procedury antykolizyjne
13. Przekaz radiowy, satelitarny i optyczny
14. Algorytmy optymalizacyjne (energi¦)
15. Symulacje toru transmisyjnego z wykorzystaniem Scicos
2
Literatura
[1] Igor Kurytnik, Mikoªaj Karpi«ski: Bezprzewodowa transmisja informacji
[2] Bartomiej Zieli«ski: Bezprzewodowe sieci komputerowe
[3] Bateman, A., Digital Communications Design for the Real World, Prentice Hall, 1998.
[4] Haykin, S., Communication Systems, 7th Edition, John Wiley & Sons, 2000.
[5] Proakis, J. G. and Salehi, M., Digital Communications, 5th Edition, McGraw- Hill HigherEducation, 2008.
[6] Schwartz, M., Information, Transmission, Modulation and Noise, McGraw- Hill, 1990.
[7] A. R. S. Bahai, B. R. Saltzberg and M. Ergen, Multi-carrier Digital Communications (Theoryand Applications of OFDM), Springer-Verlag, 2005.
3
Sie¢
W skªad sieci wchodz¡: w¦zªy zawieraj¡ce procesory, ª¡cza o okre±lonej przepustowo±ci i stacje robo-cze. Sieci buduje si¦ w celu umo»liwienia korzystania du»ej liczbie stacji roboczych z ograniczonychzasobów transmisyjnych (np. widma w sieciach bezprzewodowych).
4
Cechy sieci
przepustowo±¢ (przy zdalnym dost¦pie do dysków)maksymalny czas reakcji (przy pomiarach w procesach przemysªowych)odporno±¢ na zakªóceniabezpiecze«stwopobór mocyzasi¦g
Kanaª transmisyjny
medium np. przewód, ±wiatªowód, fale elektromagnetyczne
5
Aspekty prawne
Problemami telekomunikacji na arenie mi¦dzynarodowej zajmuje si¦ Mi¦dzynarodowy Zwi¡zekTelekomunikacyjny (ITU). Uchwalona w Genewie w dniu 22 grudnia 1992 r. konwencja mi¦dzyna-rodowa zostaªa ratykowana przez RP.Dla potrzeb radiokomunikacji Ziemia zostaªa podzielona na 3 regiony radiokomunikacyjne;Region 1 Europa wraz z Islandi¡, Rosja, Syberia, Mongolia, Turcja, Syria, Liban, Afryka Póª-nocna i cz¦±¢ Iranu.Region 2 Ameryka Poªudniowa i Póªnocna, region Morza Karaibskiego, Grenlandia i Hawaje.Region 3 Australia, Nowa Zelandia i Azja bez Syberii i Mongolii, pozostaªa cz¦±¢ Afryki .W Polsce problemami radiokomunikacji zajmuje si¦ Prezes Urz¦du Komunikacji Elektronicznej.Do zada« UKE nale»y mi¦dzy innymi:
regulacja, analiza i kontrola rynku telekomunikacyjnego
regulacja i kontrola zakresu cz¦stotliwo±ci
regulacja z zakresu numeracji telefonicznej
regulacja i kontrola z zakresu kompatybilno±ci elektromagnetycznej
6
Przyczyny wprowadzania sieci bezprzewodowych
¡cza przewodowe posiadaj¡ wiele zalet takich jak: bardzo du»a odporno±¢ na zakªócenia,maªa energochªonno±¢ transmisji, mo»liwo±¢ jednoczesnego zasilania urz¡dze«, du»e bezpiecze«-stwo transmisji, wysoka przepustowo±¢.
Mimo to ª¡cza bezprzewodowe s¡ coraz cz¦±ciej stosowane. Powody stosowania sieci bez-przewodowych:
brak mo»liwo±ci poprowadzenia przewodów (muzea, budynki zabytkowe)
wygoda u»ytkowania (laptopy, myszki)
budowa sieci mobilnej (komórki, sªu»by ratunkowe, taksówki)
budowa sieci na du»ym obszarze przy braku infrastruktury
szybkie zestawienie i rozª¡czenie sieci (konferencja)
w terenach zagro»onych sejsmicznie jako systemy rezerwowe
7
Pasma cz¦stotliwo±ciowe
Nazwa pasma Zakres cz¦stotliwo±ci Dªugo±¢ fali
very low frequencies (vlf) 330 kilohertz 100,00010,000 mlow frequencies (lf) 30300 kilohertz 10,0001,000 m
medium frequencies (mf) 3003,000 kilohertz 1,000100 mhigh frequencies* (hf) 330 megahertz 10010 m
very high frequencies (vhf) 30300 megahertz 101 multrahigh frequencies (uhf) 3003,000 megahertz 1 m10 cmsuperhigh frequencies (shf) 330 gigahertz 101 cm
9
Pr¦dko±¢ rozchodzenia si¦ fali elektromagnetycznej c w pró»ni:
c =1
√ε0µ0
= 299792548m
s
W o±rodku materialnym pr¦dko±¢ jest zawsze mniejsza:
νp =1√εµ
=c
√εrµr
Dªugo±¢ fali wynosi:
λ =νpf
Impedancja falowa Z0 dla medium bezstratnego wynosi (pró»ni):
Z0 =
õ
ε=
õ0
ε0= 377 Ω
Znajomo±¢ impedancji falowej toru transmisyjnego jest wa»na w transmisji bezodbiciowej.Impedancj¦ przewodów koncentrycznych opisuje empiryczna zale»no±¢:
Z0 =138√εr· log
D
d
D - ±rednica wewn¦trzna ekranu [m]d - ±rednica zewn¦trzna przewodu wewn¦trznego [m]Spotykane impedancje przewodów koncentrycznych : 50 Ω,75 Ω
11
Propagacja fal w otwartej przestrzeni
Fale elektromagnetyczne w pró»ni rozchodz¡ si¦ po liniach prostych z pr¦dko±ci¡ c.W o±rodkach materialnych nast¦puje oddziaªywanie z materi¡ (absorpcja, odbicie, ugi¦cie, interfe-rencja).Tylko niewielka cz¦±¢ energii fali dociera do odbiornika (pozostaªa zostaje rozproszona lub zamie-niona na ciepªo).Analiz¦ zachowania si¦ fal elektromagnetycznych w ró»nych o±rodkach prowadzi si¦ uwzgl¦dniaj¡cich podobie«stwo do zjawisk wyst¦puj¡cych w optyce
odbicia,
refrakcji (zaªamania fali na granicy rozdzielaj¡cej o±rodki o ró»nych wspóªczynnikach zaªa-mania, który mo»e by¢ ci¡gªy),
dyfrakcji (ugi¦cia fali),
interferencji (nakªadania fali).
12
Fale elektromagnetyczne (radiowe) wypromieniowane przez anten¦ mog¡ rozchodzi¢ si¦ w postaci:- fal przyziemnych (powierzchniowych - 1 ) ,- fal bezpo±rednich (przestrzennych),- fal troposferycznych (2),- fal jonosferycznych.
13
Propagacja fal UKF
Rozchodz¡ si¦ jako fale bezpo±rednie (odbiór mo»liwy tylko w zasi¦gu bezpo±redniej widoczno±ci).Warto±¢ horyzontu optycznego mo»na obliczy¢ ze wzoru:
Ropt =√
2a ·(√
H1 +√H2
)gdzie: a promie« Ziemi, a = 6378 km;H1, H2 wysoko±ci anten w [m];W praktyce zasi¦g fal UKF jest nieco wi¦kszy ni» wynika to z odlegªo±ci bezpo±redniej widoczno±ci zpowodu dyfrakcji i refrakcji. Zasi¦g fal UKF jest okre±lany przez horyzont radiowy, którego warto±¢mo»na obliczy¢ ze wzoru:
Ropt [km] = 4.12(√
H1[m] +√H2[m]
)Fale UKF nie odbijaj¡ si¦ od jonosfery.
14
Strefa Fresnela
obszar propagowania energii sygnaªu radiowego znajduj¡cy si¦ wzdªu» linii ª¡cz¡cej nadajnik iodbiornik fal. Strefy Fresnela numerowane s¡ liczbami naturalnymi, przy czym energia propago-wana wewn¡trz strefy pierwszej jest najwi¦ksza, a poza ni¡ (w strefach o indeksach wi¦kszych od1) maleje.
15
Strefy Fresnela w przestrzeni pozbawionej przeszkód ksztaªtem przypominaj¡ elipsoid¦ obro-tow¡ ulokowan¡ pomi¦dzy masztami radiowymi nadajnika i odbiornika. Jej ksztaªt zale»y od ró»-nych czynników m.in. od cz¦stotliwo±ci. Im wy»sza cz¦stotliwo±¢, tym ksztaªt strefy Fresnela jestsmuklejszy, zgodnie ze wzorem opisuj¡cym promie« strefy Fresnela (b¦d¡cy promieniem koªa prze-cinaj¡cego elipsoid¦):
Fn =√
nλdnaddodbdnad+dodb
Fn- promie« n-tej strefy Fresnela w metrachdnad - odlegªo±¢ od nadajnika w metrachdodb - odlegªo±¢ od odbiornika w metrachλ - dªugo±¢ fali radiowej w metrachW poªowie drogi pomi¦dzy nadajnikiem i odbiornikiem promie« stref Fresnela jest najwi¦kszy iwynosi (dla strefy pierwszej):
r = 17, 32√
D4f
r - promie« w metrachD - odlegªo±¢ w kmf - cz¦stotliwo±¢ sygnaªu w GHz
Obiekty (wzgórza, drzewa, budynki itp.) znajduj¡ce si¦ strefach Fresnela maj¡ du»y wpªywna propagacj¦ fali (szczególnie, je±li znajduj¡ si¦ w stree pierwszej): im jest ich wi¦cej i im s¡wi¦ksze, tym gorsze warunki przesyªu sygnaªu. Nast¦pne (druga i kolejne) strefy Fresnela ukªadaj¡si¦ koncentrycznie wokóª pierwszej strefy i maj¡ mniejsze znaczenie.
16
Parametry zwi¡zane z propagacj¡ sygnaªu
stosunek mocy sygnaªu do mocy szumu S/N (Signal to Noise ratio). Mówi on ile razy mocsygnaªu u»ytecznego jest wi¦ksza od mocy szumów toru. Na ten parametr wpªyw maj¡:poziom na wej±ciu elementów aktywnych i jego wspóªczynnik szumów,
BER - Bit error ratio (tªum. bitowa stopa bª¦dów) - liczba bª¦dnych bitów do ogólnej liczbyodebranych bitów podczas transmisji cyfrowej. Aby byªa mo»liwa transmisja BER musi by¢mniejsze ni» 10−3. Idealny odbiór nast¦puje ju» przy BER=10−9. Bardziej skomplikowanesystemy transmituj¡ bity nadmiarowe dzi¦ki którym mo»liwa jest korekcja bª¦dów (zmiennyBER). BER podawane jest jako funkcja zale»na od Eb/N0.
Eb/N0 jest zdeniowane jako wspóªczynnik energii na bit Eb do g¦sto±ci widma szumów N0.Mierzony jest jako stosunek mocy sygnaªu do mocy szumu na wej±ciu odbiornika. Ró»nerodzaje modulacji cyfrowej maj¡ ró»ne teoretyczne ksztaªty BER w funkcji Eb/N0.
18
Modelowanie kanaªu transmisyjnego
-Additive white Gaussian noise (AWGN)- model kanaªu w którym szum ma staª¡ widmow¡g¦sto±¢ mocy (Watt/Hz) i gaussowski rozkªad amplitudy. Nie uwzgl¦dnia zaników, interferencji iefektów nieliniowych. Nadaje si¦ do modelowania poª¡cze« satelitarnych.Kanaª Rayleigh'a - warto±¢ sygnaªu zmienia si¦ losowo odpowiednio do rozkªadu Rayleigh'a.Skªadowa radialna jest sum¡ nieskorelowanych zmiennych losowych. Dobrze opisuje fale troposfe-ryczne i jonosferyczne oraz propagacj¦ przez obszary zurbanizowane.
Dobry model powinien:-zakªada¢ zakªócenia multiplikatywne (zaniki) oraz addytywne,-uwzgl¦dni¢ losowe uktuacje sygnaªu, wielodrogowo±¢ emisji, efekt Dopplera,
19
Parametry anten
Charakterystyka promieniowania: warto±¢ nat¦»enia pola elektrycznego wokóª anteny, w tej sa-mej odlegªo±ci r od anteny, w ró»nych kierunkach promieniowania (rozkªad nat¦»enia pola napowierzchni kuli otaczaj¡cej anten¦). Poni»ej dipol pionowy
20
Charakterystyka kierunkowa anteny unormowana E/Emax i charakterystyka mocy P/Pmax =(E/Emax)2
szeroko±¢ charakterystyki promieniowania: okre±la k¡t obejmuj¡cy kierunki wi¡zki gªów-nej speªniaj¡ce warunek E/Emax=[0ö -3 dB]
wspóªczynnik promieniowania wi¡zki gªównej do promieniowania wi¡zki wstecznej (PG/PW):podawany w decybelach [dB], okre±la jak wiele energii jest promieniowane do przodu w porównaniuz promieniowaniem do tyªu.
P
Pmax=
(E
Emax
)2
=1
0.02= 50
Ile to decybeli?
22
zysk kierunkowy (nazywany równie» zyskiem anteny) D okre±la wªa±ciwo±ci kierunkowe an-teny w stosunku do anteny wzorcowej (np. izotropowej, tzn. promieniuj¡cej we wszystkich kierun-kach jednakowo) Zysk anteny D podaje si¦ w watach na wat [W/W] lub w dBi. Dipol póªfalowyw wolnej przestrzeni wzgl¦dem anteny izotropowej ma zysk 1,64W/W (2,15dBi). Czasem zyskpodawany jest w stosunku do anteny dipolowej i wyra»any jest w jednostkach dBd.
D =
(EmaxE0max
)2
D = 10 log
(P1
Pi
)[dBi]
Zysk energetyczny uwzgl¦dnia sprawno±¢ anteny (stosunek g¦sto±ci mocy wypromieniowanejprzez anten¦ w danym kierunku do g¦sto±ci mocy wypromieniowanej przez anten¦ izotropow¡,zakªadaj¡c, »e do obu anten zostaªa doprowadzona taka sama moc)
23
szeroko±¢ pasma przenoszenia anteny okre±la przedziaª cz¦stotliwo±ci promieniowania przy3-decybelowym spadku.
24
impedancja: ma znaczenie przy dopasowaniu anteny do linii zasilaj¡cej.Impedancja anteny zwykle zawiera si¦ w granicach od kilku do kilkuset omów.Impedancja anteny zale»y od jej parametrów konstrukcyjnych: dªugo±ci i ±rednicy przewodu, zktórego jest wykonana antena, jak równie» od odlegªo±ci wzajemnych i wymiarów elementów anteny(je»eli antena jest wieloelementowa).Dla danego typu anteny parametry te s¡ niezmienne zarówno przy odbiorze, jak i przy nadawaniu.
25
Przykªad anteny (Yagi-Uda GSM)
Pasmo [MHz] 850-960 Zysk [dB] 16,5 Promieniowanie przód./ tyl [dB] 26 Polaryzacja V Ilo±¢elementów 20 Impedancja wyj±ciowa [W] 50 Szeroko±¢ wi¡zki H [o] 25 Szeroko±¢ wi¡zki V [o] 26
26
Modulacja analogowa i cyfrowa
Celem modulacji jest przeniesienie widma sygnaªu w zakres wy»szych cz¦stotliwo±ci. Wówczasmo»liwe jest wypromieniowanie sygnaªu z lepsz¡ skuteczno±ci¡ oraz poprawa propagacji fal elek-tromagnetycznych.
Modulacje analogowe: AM-SC, AM, SSB-SC, SSB, PM, FM.Modulacje cyfrowe: ASK, FSK, PSK, QAMModulacje impulsowe: PAM (amplitudy), PPM (poªo»enia), PDM (szeroko±ci), PCM (cyfrowa)
32
Korzy±ci ze stosowania modulacji cyfrowych w stosunku do analogowych:-wi¦ksza przepustowo±¢ sieci-kompatybilno±¢ z usªugami cyfrowymi-wy»sze bezpiecze«stwo transmisjiOgraniczenia bezprzewodowych systemów:-szeroko±¢ zajmowanego pasma (decyduje o rodzaju modulacji)-moc nadawania-dopuszczalny poziom zakªóce« kanaªu transmisyjnego (decyduje o rodzaju modulacji)
33
Sygnaª jako suma wa»ona
sygnaª skªada si¦ z M podsygnaªów Si(t), i = 1, . . . ,M
ka»dy podsygnaª mo»e by¢ reprezentowany jako kombinacja liniowa funkcji bazowych
Si(t) =
N∑j=1
sijφj(t) i = 1, . . . ,M ; 0 ≤ t ≤ T
funkcje bazowe musz¡ by¢ ortonormalne:∫φi(t)φj(t)dt =
0 i 6= j
1 i = j
stosuje si¦ przedstawienie skªadowych sygnaªu w dwóch wymiarach (diagram konstelacji)
39
ASK - (ang. Amplitude Shift Keying)
kluczowanie amplitudy, odpowiednik analogowej modulacji AM. Do ka»dego poziomu logicznegoprzyporz¡dkowana jest inna amplituda no±nej. Faza i cz¦stotliwo±¢ no±nej nie ulega zmianie.
S(t) =
A0 sin(ω0t) dla d = 0
A1 sin(ω0t) dla d = 1
44
Widmo g¦sto±ci mocy ASK opisane jest:
SASK =1
8A2
0 [δ(ω + ω0) + δ(ω − ω0)] +1
16A2
0T
[Sa2
(ω + ω0)T
2+ Sa2
(ω − ω0)T
2
]Z reguªy cz¦stotliwo±¢ kluczowania ω ω0. Wówczas g¦sto±¢ mocy:
SASK '1
8A2
0δ(ω − ω0) +1
16A2
0TSa2 (ω − ω0)T
2, ω ≥ 0
rednia moc sygnaªu: PASK = 14A
20
45
Odtwarzanie no±nej
Cechy modulacji: prostota dziaªania, podatna na tªumienia i zakªócenia. Zalet¡ jest brak pracynadajnika w czasie wysyªania zera logicznego.
48
FSK - (ang. Frequency Shift Keying)
kluczowanie cz¦stotliwo±ci. Do ka»dego poziomu logicznego przyporz¡dkowana jest inna cz¦stotli-wo±¢ no±nej. Amplituda no±nej pozostaje na staªym poziomie. Przechodzenie z jednej cz¦stotliwo±ciw drug¡ mo»e odbywa¢ si¦ z ci¡gªo±ci¡ fazy (CPFSK) lub bez.
49
W przypadku fazy nieci¡gªej mamy:
S(t) =
A0 sin(ω0t) dla d = 0
A0 sin(ω1t) dla d = 1
ω0, ω1- cz¦stotliwo±ci przyporz¡dkowane do stanów logicznychWidmo g¦sto±ci mocy FSK opisane jest:
SFSK '1
8
∏A2
0 [δ(ω − ω0) + δ(ω − ω1)] +1
16A2
0T
[Sa2
(ω − ω0)T
2+ Sa2
(ω − ω1)T
2
], ω ≥ 0
50
Przypadek w którym wyst¦puje nieci¡gªo±¢ fazy posiada gorsze wªasno±ci transmisyjne w sto-sunku do modulacji FSK z faz¡ ci¡gª¡.
W przypadku fazy ci¡gªej:
S(t) = A0 sin
[ω0 + ω1
2t+
ω1 − ω0
2
∫ t
0
d(τ)dτ
]Widmowa g¦sto±¢ mocy:
SFSK '1
4
2∏h2A2
0TSa2 (ω−ω0)T
2 + Sa2 (ω−ω1)T2
1− 2 cos((ω − ω0+ω1
2 )T ) cos(ω1−ω0
2 T ) + cos2(ω1−ω0
2 T ), ω ≥ 0
53
Odmiany modulacji FSK
MFSK (ang. Multiple frequency shift keying) - kluczuje si¦ wi¦cej ni» dwie cz¦stotliwo±ci (DTMF).GFSK (ang. Gaussian FSK) zmiana cz¦stotliwo±ci w funkcji czasu posiada ksztaªt gaussowski.Stosowane w DECT, Bluetooth.
Logiczna "1" reprezentowana jest przez dodatnie odchylenie cz¦stotliwo±ci no±nej a "0" jakoujemne odchylenie. W systemie Bluetooth minimalna dewiacja cz¦stotliwo±ci wynosi 115 kHz.Wygªadzenie zboczy impulsów odbywa si¦ przy pomocy ltru Gaussowskiego, kolejnym etapemjest modulacja FSK. Efektem zastosowania ltru Gaussowskiego jest zmniejszenie szeroko±ci widmasygnaªu.
MSK (ang. Minimum Shift Keying)
Kluczowanie cz¦stotliwo±ci z faz¡ ci¡gª¡. Posiada znacznie lepsze wªasno±ci energetyczne. Ideapolega na odpowiednim dobraniu cz¦stotliwo±ci ω0 i ω1. Kluczowanie cz¦stotliwo±ci polega naprzyporz¡dkowaniu no±nych do poziomów logicznych:
S0(t) = A cos(ω0t+ φ0)
S1(t) = A cos(ω1t+ φ1)
Dla modulacji z faz¡ ci¡gª¡ mo»emy napisa¢ posta¢ ogólna:
S(t) = A cos(ω0t+ φ(t))
gdzie: φ(t) = φ0 +at gdy cz¦stotliwo±¢ ro±nie oraz φ(t) = φ0−at gdy maleje. Zmienna a = πTbh
nazywana jest indeksem modulacji. Wska¹nik kluczowania: h = Tb(f1 − f0)
56
GMSK (ang. Gaussian Minimum Shift Keying)
Impuls prostok¡tny zast¡piono impulsem o ksztaªcie gaussowskim (przy zastosowaniu ltra o od-powiedniej charakterystyce). Ma mniejsze w porównaniu do impulsu prostok¡tnego wst¦gi bocznei w¦»sze pasmo. Zwi¡zek pomi¦dzy szeroko±ci¡ pracy B ltra gaussowskiego, a okresem T, deniujepasmo systemu. Im mniejsza warto±¢ wspóªczynnika BT tym w¦»sze widmo i wi¦ksza ilo±¢ bª¦dów.
59
PSK (ang. Phase Shift Keying) - kluczowanie fazy
reprezentacja danych odbywa si¦ poprzez dyskretne zmiany fazy cz¦stotliwo±ci no±nej
60
Kodowanie danych wprost za pomoc¡ fazy (demodulator musi mie¢ sygnaª referencyjny, detek-tor koherentny)
Kodowanie danych za pomoc¡ zmian fazy -ró»nicowo (demodulator nie musi mie¢ sygnaªureferencyjnego)
61
Wykres BER
DPSK - Dierential Phase Shift Keying (zmiana parametrów fali no±nej odpowiada zmianomwarto±ci sygnaªu wej±ciowego)COHPSK - Coherent Phase Shift Keying
69
QAM (Quadrature Amplitude Modulation) - poª¡czenie ASK i DPSK. Sposób kodowania polegana jednoczesnej zmianie amplitudy i fazy sygnaªu no±nej, co daje w efekcie 16 mo»liwych warto±cibinarnych sygnaªu wej±ciowego.
85
Bit Rate i Symbol Rate
Punkty umieszczone na okr¦gu (w maksymalnej odlegªo±ci od siebie). Gwarantuje to emisj¦ fazz t¡ sam¡ energi¡ oraz najmniejsze prawdopodobie«stwo bª¦du.
92
Diagram konstelacji kwadraturowych modulacji amplitudowych (modemy)
Ilo±¢ punktów konstelacyjnych jest pot¦g¡ liczby 2.
96
QPSK a O-QPSKW odmianie QPSK strumienie bitowe I/Q s¡ przeª¡czane w tym samym czasie. W odmianie
Oset-QPSK strumienie bitowe s¡ przesuni¦te wzgl¦dem siebie o jeden bit. W dowolnym czasiezmianie podlega tylko jeden strumie« bitowy. Inny jest diagram konstelacji (Amplituda no±nejnie przechodzi przez ±rodek). Redukcja zmian amplitudy powoduje to lepsze wykorzystanie mocyno±nej.
98
Modulacja DQPSK (dierential QPSK) - informacja jest przenoszona poprzez zmian¦ stanu ( wtym przypadku fazy, ale mo»e by¢ D16QAM). W niektórych przypadkach na przej±cia s¡ naªo»onedodatkowe ograniczenia (π/4 - DQPSK amplituda nie mo»e przechodzi¢ przez zero (TETRA)).Diagram konstelacji skªada si¦ z przesuni¦tych dwóch QPSK. Odtwarzanie no±nej jest ªatwiejsze.Dane s¡ zakodowane w amplitudzie i kierunku przesuni¦cia fazowego.
99
MSK (modulacja ze staª¡ amplitud¡)w przypadku gdy wzmacniacz jest klasy C staªa amplituda nie degraduje zajmowanego pasma
100
Filtry w torze transmisyjnymFiltracja pozwala na zmniejszenie szeroko±ci pasma bez utraty przepustowo±ci, ale powoduje
znaczn¡ komplikacj¦ urz¡dze«.
101
Filtr kosinusoidalny (raised cosine lter ) w dziedzinie czasu odpowiada funkcji sin(ωt)/ωt.Czas reakcji ltru jest tak dobrany aby przej±cia przez zero byªy równe czasowi trwania jednegosymbolu.
102