#MesueseAurela Page 20 of 20

Skrapari Krahina jone .

Skrapari i ashpr, vendi i kanioneve

Udhtim n Osum e Gradec

T apasionuarit pas arkeologjis shkojn n Skrapar pr t par dshmit historike t epoks pellazgjike e ilire, ndrsa ata t dhn pas sporteve shkojn n kto kanione pr t br alpinizm, ngjitje, shtitje n natyre, fotografi e sidomos kanotazh n ujrat e gjelbr t lumenjve t kanioneve. Pr tu ardhur n ndihm turistve vendas e t huaj, agjencit turistike, por dhe lokalet e hotelet e zons s Skraparit, organizojn ture ditore e disaditore n kanionet e Skraparit. N bare e restorante mund t shijosh ushqimet bio t zons, si: mish n hell, petka, bulmet dhie, mjalt shkmbi, buk ponice.Skrapari njihet si nj nga vendet m malore dhe me natyrn m t ashpr n vendin ton. Por, n fakt, pas ktij emri fshihen shum motive q t shtyjn ta vizitosh. Ksaj radhe me revistn Shenja do t udhtojm drejt ktij vendi t bukur pr tu njohur me natyrn, dshmit historike e arkeologjike, gastronomin dhe atraksionet natyre.

Pak fjal pr Skraparin

Pr turistt q nisen nga Tirana, Skrapari sht rreth 180 kilometra larg. Rruga deri n Lushnj sht mjaft e mir dhe e ndrtuar vitet e fundit. Vshtirsia nis pasi l kt qytet dhe merr n drejtim t Beratit. Infrastruktura rrugore sht ajo e dikurshmja dhe paraqet vshtirsi. Por, pikrisht ktu nis aventura e vrtet, q do t'i shoqroj vizitort n zonn e ashpr t Skraparit. Nga Tirana n Lushnj duhet t prshkruash rreth 1 or e gjysm udhtim. Ndrsa deri n orovod jan dhe rreth 2 or e gjysm n nj terren q vjen e bhet gjithnj e m i vshtir dhe malor. Prve autoveturave private, turistt mund t zgjedhin t udhtojn edhe me autobus ose mikrobus t linjs, t cilt jan t shumt dhe komod.Skrapari shtrihet n pjesn veriore t Shqipris s Jugut. Ai kufizohet me Korn dhe Oparin, me Prmetin nprmjet zons s Dangllis dhe Dishnics, me Beratin dhe me Gramshin. Qendra e Skraparit sht qyteti i orovods, ndrsa qytet i dyt sht Poliani, i cili shtrihet n distanc t barabart mes Beratit dhe orovods. Zona e Skraparit ka nj reliev malor, por nj pozit gjeografike t favorshme. At e prshkojn lugina e Osumit dhe e Tomorric, si dhe nj rol t rndsishm luajn grykat e qafat, si: qafa e Kulmakut dhe e Gjarprit (n zonn e Tomorrics), si dhe gryka e Devries. Relievi i Skraparit sht mjaft i larmishm dhe trheqs pr syrin e vizitorit. Shkmbinjt jan glqeror e karstik. Vargmali Tomorr-Kulmak-Mian sht i till dhe ofron nj peizazh shum t bukur. Skrapari ka shum shpella, t cilat kan trhequr sidomos vitet e fundit shum turist t apasionuar pas natyrs dhe arkeologjis. M t njohurat jan shpella e Zalonjs, grops s Cicojkave, shpella e ariut dhe m s shumti ajo e Pirogoshit.

Dshmit arkeologjiko-historikeN trojet ku sot shtrihet Skrapari mendohet t ken jetuar fiset e para ilire prej nga rrjedhim ne shqiptart. Besohet se zona ka qen e populluar q n shekullin e 6-t para ers s re. Zbulimet arkeologjike faktojn dshmit e para t zons n periudhn neolitike dhe enolitike. Faktet m t qarta t ekzistencs s banorve t Skraparit jan mbeturinat e qeramiks s trash dhe t zbukuruar me ornamente. Shpella e Radeshit sht vendi me dshmi t pasura t sendeve t prdorimit t prditshm si dhe mbeturina t skeleteve njerzore. M tej, n shpellat e Skraparit pran kanioneve jan zbuluar artefakte t epoks s bronzit dhe hekurit, ka prbjn dhe lidhjen me fiset ilire n kto vise.Fshati Leshnj, n kufi me Gramshin, prfaqson gjurmt e para t kulturs ilire n Skrapar, por dshmit m t plota jan gjendur n fshatin Liqedh. Banort e zons kan zbuluar krejt rastsisht nj vendbanim i cili fakton procesin e formimit t bashksis kulturore e etnike ilire. Arkeologt kan zbuluar se n Skrapar ka vendbanime t hapura, shpellore dhe t fortifikuara. Varrezat e zbuluara jan konsideruar si gjetjet tipike t periudhs ilire. N to jan gjendur objekte qeramike t zbukuruara, t cilat futeshin n varre sipas bestytnis se u nevojiteshin t ndjerve n botn e prjetme.

Emri Skrapar mendohet se lidhet pikrisht me kt periudh t zhvillimit historik. Sipas arkeologve motivohet se Skrapar vjen nga emri i fisit ilir t desaretve t cilt kishin shtrirje nga brigjet e lumit Vjos deri n Liqenin e Ohrit dhe kufizoheshin me fisin ilir t enkelejve. N periudhn e mesjets, Skrapari ishte n vilajetin e Gjirokastrs dhe ishte pron e familjes feudale t Muzakajve. M pas, n periudhn e Lufts s Par Botrore, Skrapari u b aren e luftimeve, ndrsa gjat Lufts s Dyt Botrore, nj erdhe e patriotve q luftuan kundr okupatorit.

Kanionet

Pak njerez e dine se vendi yn ka kanione po aq t mrekullueshme sa ato q jemi msuar t shohim n emisionet televizive pr vende t ndryshme t bots. Skrapari sht nj nga ato krahina q ka n territorin e vet kanione t tilla fare pran zonave t banuara q mund t vizitohen nga turistt e huaj dhe ata vendas. Kanioni i Gradecit dhe i Osumit gjenden fare pran orovods. Thellsia e kanioneve sht rreth 80 metra dhe krijon nj objekt natyror mahnits. Gjatsia e kanioneve t Osumit arrin deri n 15 kilometra duke krijuar ksisoj nj peizazh t mrekullueshm. Kanionet shkmbore jan t veshura n nj mas t madhe me bimsi dhe pem t larta, m s shumti rrape t larta shekullor. Banort e zons besojn se shum nga rrapet jan dhe mijravjear dhe kan thurur legjenda e historira pr to. Kanionet e Osumit nisin n Hambull (pran fshatit Qeshibes n Prmet) dhe prfundojn n orovod, pran fshatit Sharov. Gjatsia e kanionit prshkohet nga rruga automobilistike, e cila, edhe pse e paasfaltuar, nuk sht e keqe, dhe mund t bhet me makina t vogla pr nj gjysm ore, m kmb 3 or, me kanoe ose kajak 2 or.

Kanioni tjetr i njohur i Skraparit sht ai i Gradecit q ka nj gjatsi rreth 4 kilometra dhe thellsia arrin deri n 300 metra. Ky kanion nis n urn e Osojs dhe prfundon n kasabash. Zona prgjat kanionit prfshin fshatrat Osoj, Gradec, Vrzhezh e Pirogosh. Nse i krahasojm me kanionet e Osumit, kta jan m t ashpr pr tu prshkruar pr shkak t shpateve t thepisur, katarakteve e shkmbinjve t mdhenj. Kto vende jan ideale pr alpinistt e zonave t vshtira, t cilt nuk kan ngurruar t tentojn kto vitet e fundit kt kanion t bukur e t ashpr. N kto kanione ushtrohen nga agjenci t ndryshme udhtimi ose privatisht nga individ aktivitete sportive e kulturore. T apasionuarit pas arkeologjis shkojn t shohin dshmit historike t epoks pellazgjike e ilire, ndrsa ata t dhn pas sporteve shkojn n kto kanione pr t br alpinizm, ngjitje, shtitje n natyre, fotografi e sidomos kanotazh n ujrat e gjelbr t lumenjve t kanioneve. Pr tu ardhur n ndihm turistve vendas e t huaj, agjencit turistike, por dhe lokalet e hotelet e zons s Skraparit, organizojn ture ditore e disaditore n kanionet e Skraparit.Krenaria e Shpells s Pirogoshit

Shpella e Pirogoshit sht padyshim nj monument natyror pr tu krenuar gjith shqiptart, pra jo vetm ata t Skraparit. Kjo shpell ndodhet vetm 3 kilometra larg qytetit t orovods n ann e djath t kanioneve t Gradecit. Ajo ka trhequr prej vitesh vmendjen e studiuesve t huaj e vendas. Fushpamja e shpells sht mjaft e veant, pasi q andej shihet ujvara e prroit t Radshit dhe bimsia e dendur e bregut t lumit. Ndonse banort e zons e kishin zbuluar me koh kt shpell kaq t veant, ishin disa speleolog italian q e studiuan plotsisht Pirogoshin. N vitin 1985, kur Shqipria ishte ende nn diktatin komunist, dy grupe studiuesish italian t shoqruar nga msues shqiptar t zons hyn n shpell dhe bn zbulime mjaft interesante. Ajo ishte 1252 metra e gjat, 30 metra e gjer dhe 5 metra e lart. Ajo ka trajtn e nj labirinti nntoksor, me galeri t ngushta, puse e vaska me uj. N tavanet e saj ka mjaft stalaktite e stalagmite q i japin nj pamje hijernd e trheqse pr syrin. Mendohet se shpella e Pirogoshit ka qen nj vendbanim i hershm i periudhs s neolitit e m tej, por kjo hipotez ende nuk sht faktuar nga arkeologt.

Corovodaorovoda, bukuroshja e natyrs . N prehr t maleve t rrethit t Skraparit ndodhet qyteti i orovods, ose e thn ndryshe, si e kan cilsuar disa turist t huaj: BUKUROSHJA E NATYRS. Ajo sht nj nga vendet m piktoreske shqiptare, e pasur me ujvara, burime me uj t pijshm n t dy ant e qytetit dhe sidomos gjallesa natyrore, sht e bukur dhe magjepse n do stin t vitit. Dit gushti, vap prvluese, t gjith marrin arratin drejt plazheve detare. Por kjo nuk e frenoi aspak fluksin e turistve vendas e t huaj drejt Skraparit, drejt turizmit malor. Ata ndjejn knaqsi jo vetm, nga panorama q shfaqen me kreshtat e maleve prreth, por edhe nga ai gjarprim i rrugs me lumin pran q rrshqet vajshm mes shkrepash e rrapesh shekullore. orovoda ngjan si nj ishull i bukur midis dy lumenjsh lozonjar, q zbresin nga lartsit dhe bashkohen nn kmbt e qytetit dhe si dy miq t vjetr marrin rrugn e gjat drejt detit. Ans Osumit hedhin shtat lokalet e bukur me hotele bashkkohore. N horizonte duken kullat e bardha t mbshtetura sup m sup aq ngrohtsisht, ashtu si dhe njerzit. orovoda sht e zhytur n nj det gjelbrimi, me lulishte t rregulluara bukur e me nj pastrti shembullore q tashm ajo ka fituar PASAPORTN QYTETI M I PASTR fal nisms s Bashkis s orovods dhe kryetarit t saj Nesim Spahiu. Syri t shkon te busti i heroit t popullit Riza Cerova, vendosur n qendr t qytetit dhe t bn q ti heqsh duart nga xhepat e ta nderosh, sepse Riza Cerova me shok skalitn rrugn e lufts pr liri e flamur. Skrapari sht i njohur pr burrat dhe bmat n histori, nj vend me toka t qndisura e male me kullota t mbla pr bagti. Prve, t tjerave Skrapari ka potencial njerzor, ka nxjerr poet e shkrimtar, politikan, ku dhjetra bij t saj kan pasur dhe kan z n politikn ton. Por pr fatin e mir t tyre, por jo pr rrethin ata jetojn n Tiran, e megjithat, ata e kan t qart se uji i ftoht q rrjedh nga thellsit e Tomorrit plak e t madhrishm, mishi i viit dhe i qengjit, rritur n barin plot trndelin, rakia e fort dhe e mir, mikpritja dhe bujaria e ktyre njerzve ka br q ky vend t vizitohet dit pr dit nga njerz t shumt, vendas e t huaj. Bukuria e kanioneve mbreslnse ka uditur edhe turistin m t shtitur. Vshtirsit e rrugs pr n orovod i tejkalon bukuria e saj, knaqsia dhe freskia e mrekullueshme. Por mbi t gjitha si gurthemeli sht edhe bujaria, buzqeshja, fjala mirseardhjet, gota e ujit t ftoht, gota e rakis, jan element m kryesor e me konstant t bujaris e t mikpritjes skraparase.Kulturat dhe traditat

Sipas dshmive arkeologjike n pes shekujt IV-II Jeta qytetare n territoret e fisit ilir t Desaretise ka pasur nje zhvillim t madh. Pjes e ktit territory mendohet te kete qene dhe qyteti qyteti ilir I Zelenckes. Ky qytet konsiderohet nga arkeologt si ai q i dha emrin orovods aktuale. Kjo lidhje sht e bazuar n objektet e shumta t gjetura, si dhe ne numrin e madh te toponimeve..Qyteti i Zelenckes ishte ndrtuar n dy ant e lumit Osum, t lidhura s bashku nga ura e Sharoves,kolonat e te cilave ruhen akoma edhe sot, 1.5 m t larta. Mbi ketoo u ndrtua pastaj dhe ura ekzistuese.Nga shekulli i II pes, dhe pr shum shekuj m von, t dhnat mbi vazhdimsin e jets n kt qytet jan shum t pakta. Vetm n shekullin e VI pas Krishtit gjat periudhs s pushtimeve barbare, ky qytet sht prmendur, por tani me nj emr tjetr: Cernovode (Uje I zi), orovoda sot. Jeta n kt koh u organizua n kshtjelln mbi qytet.Mbetetjet e ksaj kshtjelle jan t njjta si ato t Beratit dhe Irmaj n Gramsh, nga pikpamja arkitektonike , por ngjasojne shum dhe me kalane e Zgerdheshit ne Kruj. Disa prej kshtjellave m t famshme n historin e territorit t Skraparit jan: Kalaja e Lavdarit, Dhoresit, Bregu i Koronit ne Bargullas dhe ajo e Prishts.Traditat e jets qytetare n banesat tip kshtjell dhe t fortifikuara te Skraparit jan ruajtur edhe n ditt e sotme. Kjo kala sht ndrtuar n t njjtn periudh t kalas s Tomorrit.Kalaja e Skraparit sht ndrtuar n maj t Kodrs s Ceroves e cila sht ne kundrt t qytetit, dhe sht e ndar nga ajo nga ana e lumit Osum.Nj tregues tjetr i, vazhdimsise se jets n Mesjet n Skrapar, sht ndrtimi i Hamameve. Tipike te zons jan banjot ne fshatin Slatinje , 5 km n jug-perndim t orovods. Slatinja sht nj fshat i banuar ende ku banjat jan mbajtur n gjendje t mir. Studiuesit mendojn se kto banja jan unike, jo vetm Skrapar, por n t gjith vendin.

N dekadat e para t shekullit XV turqit kishin nn kontroll nga ana e territoret shqiptare nga amria deri n jug t lumit Mat. T gjitha kto territore perbenin Sanxhakun e Shqiperise dhe Skrapari ishte nje nga 10 vilajetet e tij.Pushtimi turk solli pasoja t rnda pr popullsin e Skraparit. Gjithsesi, por sidoqofte edhe gjat ksaj periudhe Skrapar pati zhvillimin e tij.Historiani austriak Karl Patch jep disa t dhna shum t rndsishme q lidhen me kt territor. N shnimet e tij ai tregon pr nj rrug q nisi nga qyteti i Beratit dhe pasi ka kaluar nj pjes t lugins s Osumit, kthehej n lindje, n Kalan e Tomorrit, duke shkurtuar horizontalisht luginn e Tomorrica dhe prfundonte n Kor.Prania e nj rrjeti rrugor ndr-rajonal konfirmohet nga prania e urave t shumta, t cilat karakterizohen nga konstruksione solide teknike. Pr shkak t rndsis s tyre strategjike prmendim uren e Kasabashit dhe ate te Sharoves.

Ura e Kasabashit sht konsideruar me t drejt nj monument kulture me vlera t mdha arkitektonike. Ajo sht menduar qe ka qene projektuar nga arkitekt Kasemi, me fam evropiane. Kjo ur sht mbajtur n gjendje t mir dhe vazhdon t veproj si nj pik lidhese n zon.Urat e Sharoves dhe Kasabashit jan ndrtuar mbi dy degt e lumit Osum. Ata jan t vendosur 1 km nga qyteti i orovods. Ato mendohet t ket qen ndrtuar rreth shekujve t XVI -XVII.Ndrtimi i ktyre urave ka lehtsuar komunikimin me provincat fqinje. Ato kane rritur fluksin e shkmbimeve ekonomik me qendrat e mdha t tregetare, veanrisht Beratin dhe Korn.

Vende interesante per tu vizituar:

- Muzeu historik i orovods.- Kalaja e Skraparit- Kalaja e Prishts-Ura e Ksabashit- Ura e Sharoves- Peshkopata e Hasan Seitaj- Teqeja e BACKES

Besimi

Popullsia e Skraparit i takon fes myslimane sektit bektashi pr 99% dhe pjesa tjetr i takon fes s krishter orthodokse. Pikat e lutjeve quhen Teqe, dhe m t famshme jan teqeja e Prishts, teqeja e Kulmak dhe Teqeja e Strenecit.

Skrapar ka nj kalendar t pasur t festive me origjine pagane, t tilla si pelegrinazhi n malin Tomorr. Kto festime jan t shoqruara nga ritet e karakterit human, t kuptuarit e natyrs humanitare dhe solidaritetit mes njerzve. N gusht midis dative 20 dhe 25 gusht mijra njerz jo vetm nga Skrapari, por nga te gjitha trevat shqiptare shkojne n mal ku ata sakrifikojne nj qengj si shenj mirnjohje ndaj Abaz Aliut shenjt, lkura e qengjit lihet n teqe, ndrsa mishi i pjeku konsumohet ose dhurohet pr t varfrit n bamirsi. Nj tjeter ritual q zhvillohet n fund t shkurtit sht pelegrinazhi i Abas Aliut ne gjyrmen e Shenjt, pran kanionit, n fund t fshatit Dhores, ku sakrifikojn pula dhe kaponj.N Skrapar ekziston edhe nj xhami ku kryehen rite formale, por kjo nuk sht e frekuentuar nga popullsia dhe gjithashtu nj kish anglikane e ndrtuar nga nj fondacion britanik.Ecni n malin Tomor

Mali Tomor sht nj park kombtar q nga viti 1966, me nj siprfaqe prej 4000 hektarsh.Maja m e lart sht 2417 metra mbi nivelin e detit uka Partizani . Gjate gjithe vitit ju mund t vizitoni dhe t shijoni bukurin e saj natyrore. Ka shum shpella, puse dhe kuriozitete natyrore interesante dhe unike. Eshte I pasur n pyje, duke prfshir pyjet e ahut kryesisht n 1.000 m mbi nivelin e detit dhe 1600 si dhe pisha malore. Ka shum kafsh t egra t tilla si ariu, ujku, dhelpra, macja e egr, dreri, derri i egr, ketri dhe specieve t pasura t shpendve. Peizazhi i saj i ndryshem sht nj pasuri e vler t lart shkencore.

I rndsishm sht prpunimi i gurit te malitTomor, nj gur glqeror i cili nxjerret n rreth 1300 1600 metra mbi nivelin e detit. Disa nga karakteristikat e tij m t dukshm jan rezistenca n ciklet e ngrirjes dhe shprbrjes si dhe rezistenca e ujit t vajrave dhe bitumeve. Ky tip i gurit eshte ne formen e pllakave t gurit glqeror ,me tonalitet ngjyrues. Duke pasur kto karakteristika, t kombinuara me nuancat e ngjyrs, rekomandohet q t prdoret pr do lloj shrimi , nga trotuaret,sheshet ,rrugeve n prgjithsi, rregullimin e siprfaqeve t gjelbra, pishina, mbulesa pr muret mbajts, kolona, fasadat e lira dhe tradicionale te ndertimit.

Besimi bektashiSektit bektashi, i themeluar n Anadoll n shek e.XIV mori emrin e vet nga themeluesi i saj Haxhi Bektash Aliu dhe mbrriti n Shqipri me pushtimin turk. Ajo u mirprit nga populli i thjeshte pr ngjashmrit e tij me krishterimin, dhe me shume u manifestua ne lvizjet popullore t rilindjes shqiptare q nga fundi i shekullit t XIX.Turqit jo vetm q nuk donin ti jepnin pavarsin Shqiprise, shteti i fundit ballkanik I mbetur nn sundimin e tyre, por ata nuk lejonin as perdorimin e gjuhes shqipe..Popullsia e Skraparit i takon fes myslimane te sektit bektashi, pr 99%. Vendet e kultit jan quajtur teqe dhe m t famshme jan t vendosura n Kulmak, Prisht dhe Strenec. Skrapari ka nj kalendar t pasur festiv, si pelegrinazh n malin Tomor dhe gjyrmen e shenjtit Abaz Aliut , prgjat rrugs q shkon prgjat kanioneve n afrsi t fshatit Dhores dhe shoqrohen me ritet e t kuptuarit e natyrs humanitare dhe solidaritetin n mes t njerzve. N kto dit t kremtimit dhe lutjes ka vende per te shitur ushqim dhe objekte prkujtimore dhe ritualet si sakrifikimi I kafsheve kryehen me perkushtim..N majn m t lart t malit Tomor, i varrosur n njr, teqe te vogl prehet n paqe Abaz Aliu, gjysm-vllai i Muhamedit. do vit nga data 20 deri n 25 gusht me dhjetra e mijra pelegrin nga e gjith Shqipria qe I perkasin sektit bektashi dhe m gjer, mblidhen ktu pr t festuar festn e tyre m t rndsishme t vitit. Rrugt nga lugina prreth qe te ojne n malin Tomorr mbushen me mjete te cilat formojne nje linje te pafundme prej disa kilometrash, q kan vetm nj qllim, arritjen e vendit t shenjt. Me te mbrritur sistemohen ne kampin ne qafen e Kulmakut, manastirit te vogel nen kembet e malit Tomorr, ku jane varret e pes themeluesit bektashi shqiptar. Cdo familje blen nj qengj nga barinjt qe vijne me tufat e tyre mer rastine festes Mijra qengjat theren nga ekspertt n nj thertore t caktuar te vendosur drejt me fushn, n nj carousel ku therja vazhdon panderprere dite dhe nate per tr kohzgjatja e festivalit.Sakrifica e qengjit sht ritual i veant i ksaj feste. N shenj t pastrimit te shpirtit besimtaret duhet t lyejne ballin e tij me gjak t freskt te qengjit te sapotherur .Bektashinjt, nj sekt i vogl shiit (sufi) i Islamit, jan nj enklav q I ka rezistuar komunizmit n Shqipri. Rregullat e pakta te sektitt jan t prkryera pr gjuhn shqipe e cili nuk toleron Imponimet.Bektashinjt mund t pine duhan, alkool dhe nuk kan kufizime si fondamentalistt e vllezrve e tyre integraliste.

Jan tolerante kundrejt te tjereve n prputhje me fjalt e Art e themeluesit t themeluesit te sektit Ali Haxhi BektashRregullat jan shum t ngjashme me Dhjet Urdhrimet e krishterimit, parimet e Budizmit dhe Hinduizmin. Per kete pjesa e tret nje pjese e qengjit t pjekur duhet t jepet si nj shenj dashurie fqinjit. N fund t festivalit pes-ditor t pandrprer, kreu i sektit, Baba Edmond Brahimasi, babai i t gjith gjyshrve, flet para turms. Ai quhet miqsisht si Baba Mondi nga besimtart, Gjereral I pergjithshem I ushtrise shqiptare , udhheqsi shpirtror i bektashizmit takohen besimtart t cilt I bejne pyetje mbi shtjet shpirtrore. Ai i prgjigjet, kshillon dhe lutet pr ata.Vend fetar i nj rndsie themelore n rrethin e Skraparit, por edhe pr t gjith Shqiprin, meriton nj vizit, prve peizazhit q ju mund t zbuloni prgjat rrugs.

Shije autentike e Skraparit

Nj kuzhin te ndikuar ne nje pjese te madhe nga kuzhina fqinj Ballkanike dhe ajo mesdhetare, ku lendet e para jane bio , autentike dhe t vrteta, pa artifice apo manipulime. Mbetet vetem qe ti provoshZbulimi i territorit t Skraparit sht gjithashtu nj udhtim ne shije , perms shijeve dhe aromave tipike te nj zone kryesisht bujqsor, ku prodhimet e toks, s bashku me mishin , kryesisht ai i qengjit formojn bazn e kuzhines tradicionale.Pjata tipike sht mish I pjekur , si edhe n nje pjese te mire te Shqipris, por qe ne kete treve specifikohet ne mishin e qengjit te pjekur ne furre dhe hell,protagonist i padiskutueshm ne i shumicen a e tavolinave te shtruara per festat apo gezimet familjare.Vakti kryesor i dits sht drek, e cila i le nje hapsire te gjere supave prej mishi dhe perime . Sallatat e freskta sezonale, (Sallata jeshile br nga tranguj, qep, speca, patllxhan, kungull i njom, domate) t shoqruar nga kosi, kosi i perfituar nga qumshti i dhis, por edhe djathi gjithashtu luan nj rol t rndsishm, varietetet m t zakonshme jan djathra t bardh dhe Kakavall.Specialitete t tjera jan Pershesh me pule (bazuar n mish pule dhe therrime buke), tava me perime (perime dhe djath n tav n furr). Zarzavatet e prdorura jan patllxhan, domate, kungull i njom dhe qept), bifteki nj lloj hamburger, i prgatitur me mish vii i grir dhe i mbushur me salc kosi, ose Lakrori ose byrek, nj pica e mbushur me perime t prziera (spinaq dhe kungull i njom), gatime me baze orizin Pilaf, Dollma gjethet e hardhise t mbushura me mish te grire dhe oriz, Corba gjelle vendase pikante, Lacror (crepes me kos ,spinaq ,kungull dhe qepe), Kukurec te brendshmet e qengjit te futur ne shkop dhe te pjekura ne furre ose hell, PET (makarona lokale te bera me vez), pasterma (mish i thar ).Mjaft te perhapura jane mblsirat ,nder me te njohurat bakllava dhe panispanja, embelsira te sherebtosura me uje me sheqer.Nj kuzhin te ndikuar ne nje pjese te madhe nga fkuzhina qinj Ballkanike dhe ajo mesdhetare, ku lendet e para tjane bio te pandotura , autentike dhe t vrtet, pa artifice apo manipulime. Mbetet vetem qe ti provosh .Nje gatim tradicional I Skraparit . Pershesh me kulac gruri .

Perberesit : 1kg kulac me miell gruri 500gr qepe Disa te brendshmet e gjelit te detit (melcia , plendesi , qafa ) Pak kripe Pak nenexhik I fresket dhe pak I thate Pak vaj ulliriPergatitja e persheshit :Si fillim vendosim te zieje mishi ne nje tenxhere me uje . I hedhim me pas pak kripe . Nderkohe pergatisim qepet , I qerojme , I lajme dhe I grijme ne cop ate vogla . I hedhim ne nje tigan me vaj ulliri . I vendosim ne zjarr dhe fillojme ti kaverdisim . Shtojme pas pak edhe copat e plendesit . I perziejme mire se bashku . Qepa duhet te behet ne ngjyre te verdhe . Me pas I hedhim ne tenxheren ku ziejme mishin e I mbulojme me kapak . I leme ne kete menyre te zieje perreth 40 minuta . Shtojme me pas edhe nenexhikun . Bejme kulacin ne cop ate vogla . I hedhim ne nje tenxhere . Marrim lengun e pergatitur dhe te nxehte e hedhim mbi copat e kulacit . Mbulojme tenxheren me kapak dhe e leme ne kete menyre derisa te zbuten copat e kulacit . E hedhim persheshin ne pjatance dhe e sherbejme te ngrohte te shoqeruar me mish gjel deti .