Sprawa
polska w czasie
I wojny
światowej
Jacek Malczewski – Polonia
1914
Orientacje polityczne
Antyniemiecka – zwolennicy poparcia
Rosji w nadziei na połączenie ziem
polskich pod berłem cara rosyjskiego
(„pasywiści”)
Antyrosyjska – zwolennicy poparcia
Austro-Węgier w nadziei na stworzenie
monarchii trójczłonowej Austro-Węgier-
Polski („aktywiści”)
Orientacje polityczne
Roman Dmowski
Józef
Piłsudski
Początek wojny
ogólnikowe odezwy wydane w VIII 1914
przez sztab austriacki i naczelnego
wodza wojsk rosyjskich, Wielkiego
Księcia Mikołaja Mikołajewicza
były one obliczone na zyskanie
przychylności Polaków, ale nie spotkały
się z żadnym dużym oddźwiękiem
państwa zachodnie traktowały sprawę
polską jako wewnętrzną sprawę Rosji
i nie poruszały tego problemu
I Kompania Kadrowa
oddział 150 strzelców, sformowany w
oparciu o powstały w Galicji z
inicjatywy Piłsudskiego Związek
Strzelecki
6 VIII wymarsz z Krakowa do
Królestwa w celu wywołania tam
antyrosyjskiego powstania
wyprawa zakończyła się fiaskiem z
powodu obojętności ludności Królestwa
I Kompania Kadrowa
I Kompania Kadrowa
Powstanie POW
Polska Organizacja Wojskowa – tajna
organizacja wojskowa powstała w
sierpniu 1914 r. w Warszawie z
inicjatywy Józefa Piłsudskiego
miała być niezależną od zaborców
organizacją stanowiącą zalążek
przyszłej armii polskiej
Powstanie Legionów
16 sierpnia 1914 powstał w Krakowie, z
inicjatywy polskich stronnictw
politycznych, Naczelny Komitet
Narodowy (NKN)
rozpoczął organizację Legionów
Polskich mających walczyć u boku
armii austro-węgierskiej
25 tys. żołnierzy w 1915 r., III Brygady,
Piłsudski komendantem I Brygady
Działania
Legionów
Polskich i
Legionu
Puławskiego
w latach
1914 - 1916
Bitwa pod Kostiuchnówką
4-6 lipca 1916 nad Styrem na Wołyniu
wzięły w niej udział wszystkie trzy
brygady Legionów, które
powstrzymywały atak rosyjski w
ramach ofensywy Brusiłowa
pomimo ogromnych strat udało się nie
dopuścić do przerwania frontu i
dezorganizacji wojsk austriackich
Bitwa pod Kostiuchnówką
Okupacja Królestwa Polskiego
w VIII 1915 r.
wojska państw
centralnych zajęły
teren Królestwa
Polskiego
polonizacja
szkolnictwa była
jedynie gestem
wobec
gospodarczej
eksploatacji kraju
Akt 5 listopada 1916 r.
[…] Jego Cesarska i Królewska Mość Cesarz Austrii i Apostolski Król Węgier oraz Jego cesarska Mość Cesarz Niemiecki ułożyli się, by z ziem tych utworzyć państwo samodzielne z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem. Dokładniejsze oznaczenie granic zastrzega się. Nowe Królestwo znajdzie w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami rękojmię, potrzebną do swobodnego sił swych rozwoju. […]
Z najwyższego Rozkazu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości, Cesarza Austrii i Apostolskiego Króla Węgier.
[Hans] Beseler
Warszawa, 5 listopada
[Karl] Kuk
Lublin, 5 listopada
Akt 5 listopada 1916 r.
wywołany rosnącymi potrzebami
werbunkowymi państw centralnych
był wyrazem marginalizacji Austrii w jej
sojuszu z Niemcami, które dążyły do
budowy Mitteleuropy – szeregu państw
zależnych od sibie
na jego podstawie powołano
Tymczasową Radę Stanu oraz Polską
Siłę Zbrojną (Polnische Wehrmacht)
Akt 5 listopada 1916 r.
znaczenie aktu polegało na
umiędzynarodowieniu sprawy
polskiej
na obietnice niemieckie musiały
zareagować państwa ententy
w noworocznym rozkazie do wojsk car
Mikołaj II zadeklarował, że celem
wojennym jest utworzenie „wolnej
Polski”
w I 1917 r. podobnie wypowiedział się
prezydent W. Wilson
Rewolucja w Rosji
obalenie caratu w Rosji i deklaracje
Rządu Tymczasowego o prawie Polaków
do samostanowienia spowodowały, że
państwa zachodnie zaczęły popierać
różne inicjatywy propolskie
powstanie Korpusu Polskiego w Rosji –
gen. Józef Dowbór Muśnicki oraz
początek formowania Błękitnej Armii
we Francji, której dowódcą został gen.
Józef Haller
Błękitna Armia
Przysięgę na sztandar składa gen. Haller
Komitet Narodowy Polski
założony w VIII 1917 r. przez Romana
Dmowskiego, działał Lozannie a
następnie w Paryżu
sprawował polityczne zwierzchnictwo
nad Błękitną Armią, był uznawany
przez państwa zachodnie za oficjalną
reprezentację narodu polskiego
Komitet Narodowy Polski
Komitet Narodowy Polski w Paryżu 1918. Siedzą od lewej:
Maurycy Zamoyski, Roman Dmowski, Erazm Piltz
Kryzys przysięgowy
wobec klęski Rosji Piłsudski
zdecydował się na przeorientowanie
swojej polityki
z jego inicjatywy żołnierze I i III Brygady
Legionów odmówili złożenia przysięgi
na wierność cesarzowi Niemiec w VII
1917 r.
skutkiem było uwięzienie Piłsudskiego,
internowanie legionistów oraz wysłanie
części z nich na front włoski
Rada Regencyjna
powołana 12 IX 1917 r. przez władze
okupacyjne
w jej skład weszli politycy
konserwatywni Zdzisław Lubomirski,
abp Aleksander Kakowski i Józef
Ostrowski, powołała rząd Jana
Kucharzewskiego
nie zyskała poparcia społecznego
zwłaszcza wobec takich gestów strony
niemieckiej jak przekazanie
Chełmszczyzny Ukraińcom
Rada Regencyjna
od lewej: Józef Ostrowski, Aleksander Kakowski, Zdzisław
Lubomirski
Rok 1918
przewrót bolszewicki i chaos w Rosji
jeszcze bardziej wzmogły dążenie
państw zachodnich do stworzenia po
wojnie niepodległej Polski, przyszłego
sojusznika w miejsce Rosji
8 I 1918 r. 14 punktowe orędzie
dotyczące powojennego ładu wygłosił
prezydent USA W. Wilson
IX 1918 r. KNP podpisał umowę z
Francją przyznającą Polsce status
sojusznika ententy
13 punkt orędzia Wilsona
13. Należy stworzyć niezawisłe
państwo polskie, które winno
obejmować terytoria
zamieszkane przez ludność
niezaprzeczalnie polską,
któremu należy zapewnić
swobodny i bezpieczny dostęp
do morza i którego
niezawisłość polityczną i
gospodarczą oraz integralność
terytorialną należy
zagwarantować paktem
międzynarodowym.
Klęska państw centralnych
Klęska państw centralnych
spowodowała, że na ziemiach polskich
zaczęły powstawać spontanicznie liczne
ośrodki władzy
stopniowo doszło do skupienia władzy
w rękach Józefa Piłsudskiego jako
Naczelnika Państwa
Klęska państw centralnych
Rozbrajanie żołnierzy
niemieckich w Warszawie
10 listopada 1918 r.
Podsumowanie
Ostatecznie o odzyskaniu przez Polskę
niepodległości zdecydowały:
klęska militarna wszystkich państw
zaborczych
poparcie sprawy polskiej przez
mocarstwa zachodnie wobec rewolucji i
chaosu w Rosji
działania samych Polaków – zarówno
czyn zbrojny jak i działania
dyplomatyczne