Starten met een doorlopende leerlijn taal1 februari 2011

Lydia van Deelen-Meeng, managing consultant CPSEmail: l.vandeelen@cps.nlM: 06-55898565

2

Programma

1. De referentieniveaus als kapstok voor een doorlopende leerlijn taal

2. De referentieniveaus: Wat? en Hoe?

3. Starten: de schoolleider 4. Starten: de teamleider en de

taalcoördinator5. Starten: de docent6. Evaluatie en afsluiting

3

Welke vragen hebt u?

• Noteer de vragen die u hebt over de doorlopende leerlijn taal en de referentieniveaus.

4

Waarom referentieniveaus?

Wat kan beter voor taal en rekenen?• Eisen overheid variëren per sector (termen, domeinen,

mate detail) en sluiten onvoldoende aan• Onvoldoende onderhoud of verdieping van

basisvaardigheden• Onderwijsprogramma’s niet doorlopend• Onvoldoende aansluiting lesmethoden• Onvoldoende aansluiting toetsen en examens• Onvoldoende (gespecificeerde) informatie over

instromende leerling

referentieniveaus taal en rekenen

eenduidige ijkpunten taal en

rekenen

5

Achtergrond

• onderzoek huidige situatie• advies over gewenste situatie• niveau moet omhoog• drempels geslecht• referentiekader taal en rekenen

Expertgroep

veldraadpleging naar gevoelige onderdelen advies

referentiekader taal en rekenen bijgesteld en vastgesteld

6

Opbouw referentieniveaus

• fundamentele niveaus en streefniveaus

• hoe onderdelen aansluiten

• te onderhouden kennis en vaardigheden

• te verdiepen kennis en vaardigheden

7

8

Toewijzing aan onderwijstypen door overheid

Taal•1F en 2F: primair en speciaal onderwijs•2F: mbo 1, 2, 3, vmbo•3F: mbo 4, havo•4F: vwo

Rekenen•1F en 1S: Primair en speciaal onderwijs•2F: mbo 1, 2, 3, vmbo•3F: mbo 4, havo, vwo

9

2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 2014/2015

PO voorbereiding AMvBIJkingscie

PlichtInfo-overdracht

Verplichteeindtoets referentie-niveaus (2013)?!

VO Diagnostische toetsen

Test rekentoets

Diagnostischetoetsen

pilot rekentoets

Diagn. toetsen

pilot rekentoets

Diagn. toetsen

pilot rekentoets

Examens

Start met:Nederlands en rekenen

Mbo1 Diagn. toets Diagn. toets Diagn. toetsPilot examens

Diagn. toetsPilot examens

Besluit voortgang

Mbo2/3 Diagn. toets Diagn. toets Diagn. toetsPilot examens

Diagn. toetsPilot examens

Pilot examens Examens

Mbo 4 Diagn. toets Diagn. toetsPilot examens

Diagn. toetsPilot examens

Diagn. toetsPilot examens

Examens

SO voorbereiding AMvBIJkingscie

PlichtInfo-overdracht

PABO Ontwikkeling kennisbasis

Invoering kennisbasis

KennisbasisLandelijke examens

10

Doorlopende leerlijn taal

• PO: leerlingvolgsysteem en eindtoets (vanaf 2013?)

• PO-VO: de warme overdracht• VO onderbouw -bovenbouw: de afstemming• VO: rekentoets als eindexamen onderdeel

en gewijzigd examen Nederlands(2013-2014) en alle examens geijkt aan referentieniveau

• VO-vervolgonderwijs: de samenwerking

• De landelijke plannen: een elektronisch leerlingvolgsysteem over de drempels van de schooltypen heen

11

Referentieniveaus en de doorlopende leerlijn taal

• Wat gaat er veranderen aan het eind van de basisschool?

• In 2011-2012 bestaat informatieplicht van het PO naar VO (alle leerlingen met een uitgebreid reken- en taalprofiel naar vo)

• De verwachting is dat er een verplichte eindtoets komt in 2013 aan het eind van de basisschool waarmee het reken- en taalniveau van de groep 8 leerlingen wordt vastgesteld.

12

Referentieniveaus en de doorlopende leerlijn taalWat gaat er veranderen in het eindexamen van het voortgezet onderwijs?

Rekenen• aparte rekentoets als onderdeel van eindexamen

per 2013-2014• cijfer telt mee voor slaag/zak regelingTaal• examen Nederlands per 2013-2014 gebaseerd op

de referentiekaders• waarschijnlijk meer aandacht voor

schrijven/taalverzorging (grammatica en spelling)• alle eindexamens van alle vakken worden qua

taalgebruik geijkt aan de referentieniveaus taal

13

Welke vragen hebt u nog?

• Gelegenheid tot het stellen van vragen over eerste deel presentatie.

14

Referentieniveaus: Wat en Hoe?

• Referentieniveaus zijn beschrijvingen van wat een leerling op welk moment moet kennen en kunnen.

• De vertaling van de referentieniveaus moet plaatsvinden in de klas door de docent met behulp van o.a. een lesmethode en (diagnostisch) testmateriaal.

15

De referentieniveaus

• Wat moet iedere docent weten en kunnen?

• Hoe ziet dat er in de praktijk uit?• Wat kunnen kinderen lezen

(fictie)?

16

voorbeeld van één domein

17

voorbeeld van één domein

18

Referentiekaders : vaardigheid: Lezen (zakelijke teksten lezen)

1F 2F 3F 4FKan eenvoudige teksten lezen over alledaagse onderwerpen en over onderwerpen die aansluiten bij de leefwereld.

Kan teksten lezen over alledaagse onderwerpen, onderwerpen die aansluiten bij de leefwereld van de lezer en over onderwerpen die verder van de lezer afstaan.

Kan een grote variatie aan teksten over opleidings- en beroepsgebonden en maatschappelijke onderwerpen zelfstandig lezen. Leest met begrip voor geheel en details.

Kan een grote variatie aan teksten lezen en in detail begrijpen over tal van algemeen maatschappelijke en beroepsgebonden onderwerpen.

19

Referentiekaders : vaardigheid: Lezen (fictie en literatuur)

1F 2F 3F 4FKan jeugdliteratuur belevend lezen.

Kan eenvoudige adolescentenliteratuur en zeer eenvoudige volwassenenliteratuur belevend en herkennend lezen.

Kan adolescentenliteratuur en eenvoudige volwassenenliteratuur kritisch en reflecterend lezen.

Kan een grote variatie aan volwassenenliteratuur lezen met aandacht voor vorm en stijl. Kan daarbij de tekst interpreteren en zich verdiepen in emoties die verder van hem af staan.

20

Opdracht

• Bepaal welk referentieniveau hoort bij welke tekst.

21

Taalbeleid en opbrengstgericht werken: hoe doe je dat?Wat staat u te doen?

• Bewust te worden van en ervaren dat er noodzaak is om het taal- en rekenbeleid (opnieuw) te doordenken;

• Belang inzien dat een vernieuwd taal-en rekenbeleid voor uw schoolorganisatie, de docenten en leerlingen kansen biedt tot een verbetering van het onderwijsaanbod en het leerrendement;

• Betrokken raken bij deze ontwikkeling en hierin uw eigen verantwoordelijkheid nemen;

• Bekwaam te worden om bewust en met kennis van zaken verantwoorde interventies te plegen ten behoeve van het vernieuwen van het taal-en rekenbeleid binnen uw schoolorganisatie.

22

Taalbeleid en opbrengstgericht werken: hoe doe je dat?Betrokken.Doorlopende leerlijn taal in de praktijk

Bewust?• Overdracht aan nieuwe leerkracht/docent; • Doelen op eindniveau, jaarniveau en lesniveau

• Bereid?• Open gesprek met collega’s; • Leren van elkaar (tijdens sectie en

teamvergaderingen)

• Bekwaam?• Pedagogisch-didactisch;• Zelfkritisch.

23

Taalbeleid en opbrengstgericht werken: hoe doe je dat?Bekwaam De vier B’s op elk niveau!

strategisch niveau

tactisch niveau

operationeel niveau

24

Taalbeleid en opbrengstgericht werken: hoe doe je dat?BekwaamStrategisch niveau

Hoe past het taal/rekenbeleid in het schoolplan? Welke keuzes maken we om de referentiekaders te implementeren?Tactisch niveau Wat moet er worden gedaan, geregeld en afgesproken om de referentieniveaus effectief in te voeren? Wie gaat wat en hoe doen op welk moment op welk niveau?

Operationeel niveau Wat betekent de invoering van de referentiekaders voor onze vaksectie, voor mij als docent (kennis, overdracht en monitoring)? Wat hebben de leerlingen nodig om het bij hen passende referentieniveau te halen?

25

Aandacht voor Taal vraagt om een schoolbrede aanpak

• Middelen:• Kennis van en scholing in

taalgerichte vakdidaktiek • Afstemming en afspraken over

aanpak op het niveau van de secties en de teams

• Inbedding van het taalbeleid in het schoolprofiel en het schoolplan

26

Opdracht monitoring

• Noteer welke taalgegevens op school al beschikbaar zijn.

• Waar en door wie worden deze gegevens verzameld?

• Waar en door wie worden de gegevens besproken?

• Wat gebeurt er concreet in de lespraktijk met de gegevens?

27

Opdracht effectiviteit monitoring

• Wat is nodig om de PO gegevens over het taal-en rekenprofiel per leerling succesvol en effectief te gebruiken in de brugklas?

• Wat moet er inhoudelijk gebeuren?• Wie moet wat uitvoeren?• Wie is waarvoor verantwoordelijk

(strategisch-tactisch en operationeel)?• Wat moet er organisatorisch gebeuren?

28

De schoolleider, strategisch niveau

• Schoolleiding toont zichtbaar haar betrokkenheid bij de taalactiviteiten • Geeft prioriteit aan taalbeleid;• is voorbeeldig, • opent bijeenkomsten, • schrijft in de nieuwsbrief, • vraagt regelmatig hoe het gaat, • evalueert het beleid met de uitvoerders.

29

De teamleider, tactisch niveau

• De teamleiders zijn betrokken bij de uitvoering van beleid door taal in hun team prioriteit te geven en intervisie te organiseren.

• De teamleiders zetten taal op de agenda in de teambesprekingen en tijdens de voortgangsgesprekken.

30

De taalcoördinator, tactisch niveau

• Voert de opdracht van de schoolleiding uit, • adviseert de schoolleiding over taalbeleid, • organiseert activiteiten die het draagvlak

vergroten,• organiseert het uitwisselen van ‘good

practices’ en scholingsbijeenkomsten,• draagt zorg voor afstemming en

samenwerking tussen de teams en tussen de docenten en de schoolleiding.

31

De docent, operationeel niveauWat te doen?

• Aansluiten bij voorkennis op een taalondersteunende manier;

• onbekende woorden uitleggen;• aandacht geven aan lezen

(leesstrategieën);• aandacht geven aan schrijven; • aandacht geven aan mondelinge

taalvaardigheid; • aandacht geven aan studievaardigheden.

32

Opdracht

• Bedenk een activiteit voor een bewustwordingsbijeenkomst op

jouw school. • Eisen:

• Motiverend• Bewustwording bevorderend• Met een grote groep uit te voeren

33

Opdracht

• Maak een ‘to do list’: beschrijf wat je, in jouw functie, als eerste gaat ondernemen op school.

• Formuleer acties op de verschillende niveaus (strategisch, tactisch, operationeel).

34

Vragen?

• Lydia van Deelen-Meeng • l.vandeelen@cps.nl• M:06-55898565

CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Plotterweg 303821 BB AmersfoortPostbus 15923800 BN Amersfoort

T [033] 453 43 43F [033] 453 43 53E cps@cps.nlwww.cps.nl

www.cps.nl