BİYOKİMYA/HORMON/HEMATOLOJİve SEROLOJİ LABORATUVARLARI(Enstrümantal Analiz Yapan Birimler)
TEST REHBERİ
2016
ANKARA ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ©
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
ANKARA ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
REVİZYON TAKİP SAYFASIRevize Edilen Sayfa No
Revizyon Yapılan Tarih
Revizyon No
Revizyon Açıklaması
1 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
DAĞITIM TABLOSUDağıtılan Birim Tarih Teslim Alan
İmzaDağıtılan Birim
Tarih Teslim Alan İmza
İÇİNDEKİLER
2 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
Kılavuz hakkında.
Evrensel önlemler.
I. Biyokimyasal incelemeler için örnek alımı ve transportu.
1. İstem formlarının düzenlenmesi.
2. Laboratuar Tetkiklerini Etkileyen Analiz Öncesi (Pre-analitik) Faktörler.
3. Örneklerin toplanması ve saklanması ile ilgili hususlar.
3.1. Kan Almada Uyulması Gereken Önemli Kurallar.
3.2. Kan Numunesinin Alınışı.
3.3. Kan Alım Tekniği (şekille anlatım)
3.4. Kan Alımında Kullanılan Tüpler Ve Özellikleri.
3.5. Kan Gazı Analizinde Dikkat Edilmesi Gerekenler.
3.6. BOS Çalışması.
3.7. Oral Glukoz Tolerans Testinde (OGTT) Dikkat Edilecek Hususlar.
3.8. Kanda Lipid (Kolesterol, TG, Hdl-C, ApoA, Apo B, Lpa) Analizi Öncesi Bilinmesi
Gerekenler.
3.9. Kanama Zamanı (Ivy Metodu) Tayin Yöntemi.
3.10. I. ve II. Trimester Prenatal Tarama Testleri.
3.11. İdrar Analizi.
3.11.1. 24 Saatlik İdrar.
3.11.2. Hastalar İçin 24 Saatlik İdrar Toplama Kılavuzu.
3.11.3. 24 Saatlik İdrar Numunesi Saklama Koşulları/ Eklenecek Koruyucular
3.11.4. Özel diyet gerektiren 24 saatlik idrar testleri
3.11.5. Örneklerin Laboratuara Nakli
II. Örneklerin Reddedilme Kriterleri
III. Testlerin Minimum Tekrarlanma Aralıkları
IV. Sonuç verme süreleri.
V. Biyokimya Laboratuarında Halen Çalışılan Testler.
VI. Örneklerin ve Verilerin Saklanması
VII. Şikayet ve öneriler.
VIII. Kaynaklar.
3 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
KILAVUZ HAKKINDA
Bu kılavuz, Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi (merkez ve alt birimlerindeki) Biyokimya/seroloji/hematoloji
Laboratuarlarından tetkik isteyecek hekimlere yol göstermek/ yardımcı olmak amacıyla hazırlanan ve ihtiyaca
göre güncellenmesi tasarlanan bir metindir. Laboratuar-klinik işbirliğinin ve uyumunun tanı ve tedavi sürecine
önemli katkılar getireceği inancındayız. Bu çerçevede, tetkik isterken mümkün olduğunca elinizdeki kılavuzun
önerilerine uyulması; farkına varılacak eksik ve yanlışların tarafımıza iletilmesi hususunu bilgi ve takdirlerinize
sunuyoruz.
Saygılarımızla…
4 / 21
İletişim
Biyokimya Eğ.İd.Sor. : 4502
Mikrobiyoloji Eğ.İd.Sor. : 4518
Hematoloji Eğ.İd.Sor .: 4789
Biyokimya Başasistan Odası : 4536
Biyokimya Uzman odası (Biyokimya): 4519 - 4520
Biyokimya Tekn. : 4517-4523
Mikrobiyoloji Uzman Odası (Seroloji): 4511
Mikrobiyoloji Sekreterliği : 4503
Hematoloji Uzman Odası : 4812
Hematoloji lab : 4504
Dış Laboratuvar : 4508
Laboratuvar Danışma : 4516
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
Hastane ve Laboratuar Ortamında Kan Yoluyla Bulaşan Enfeksiyonlardan (HIV, HBV, HCV v.d.) Korunmak
İçin;
STANDART/ EVRENSEL ÖNLEMLER (Universal Precautions)
1. Tanısı ne olursa olsun her hastayı/ her klinik örneği kan-yoluyla bulaşan etkenlerle enfekte kabul ederek
ona göre önlem alın.
2. Hasta veya klinik örnekle temastan önce ve sonra mutlaka ellerinizi yıkayın.
3. Kan veya vücut sıvıları ile temas etme ihtimali bulunan her durumda eldiven giyin; kullanılmış eldiveni
tekrar kullanmayın. Eldiveni çıkardıktan sonra da ellerinizi yıkayın.
4. Derinizde yara, kesi veya benzeri deri bütünlüğünü bozan lezyonunuz varsa üzerini uygun şekilde örterek
kan veya vücut sıvılarından koruyun.
5. Kan veya vücut sıvılarının sıçraması ihtimali bulunan her durumda koruyucu gömlek veya önlük giyin.
6. 6.Kan veya vücut sıvılarının sıçraması ihtimali bulunan her durumda ağız, burun ve göz mukozalarını
korumak üzere maske ve gözlük kullanın.
7. Laboratuarı terk ederken, kullandığınız tüm koruyucu giysileri (eldiven, gözlük, maske ve önlük) çıkarın.
8. Mikrobiyolojik çalışmalarda damlacık oluşturma ihtimali bulunan işlemleri (sonikasyon, şiddetli
vorteksleme v.b.), mutlaka güvenlik kabini içinde gerçekleştirin.
9. Otomatik veya puarlı pipet kullanın, asla ağızla pipetaj yapmayın.
10. Kan veya vücut sıvılarıyla bulaşmış tek kullanımlık malzemeyi ve işi biten klinik örnekleri enfekte atık
kutusuna atın. Yeniden kullanılacak malzemeyi uygun şekilde dezenfekte edin ve gerekiyorsa sterilizasyon
ünitesine gönderin.
11. Zorunlu olmadıkça keskin ve delici eşyalar kullanmaktan kaçının; bu mümkün değilse kullanırken çok
dikkatli olun. Şişe ve tüp kırığı gibi malzemeyi toplamak için forseps, maşa v.b. aletler kullanın.
12. İğne batmasına bağlı yaralanmalardan kaçınmak için; kesinlikle kullanılmış iğnenin kapağını kapatmaya,
iğneyi yerine takmaya, veya bükmeye çalışmayın; delinmeye dayanıklı enfekte atık kabına atın.
13. Çalışma ortamına dökülen veya saçılan kan ve vücut sıvılarını derhal 10.000 ppm lik, çalışmanız bittikten
sonra da çalıştığınız yüzeyi (tezgahı v.b.) ise 1.000 ppm lik dezenfektanla temizleyin.
14. Bütün klinik örnekleri sızdırmaz ve “biohazard” işaretli plastik çantalarda dik konumda bulundurun/ taşıyın.
15. Daha önce yaptırmamışsanız ve doğal yoldan bağışık değilseniz hepatit B aşısı yaptırın.
5 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
I. BİYOKİMYASAL İNCELEMELER İÇİN ÖRNEK ALIMI VE TRANSPORTU
1.Hasta istem formlarının düzenlenmesi
Elektronik ortamda veya basılı hasta istek formlarına ve test tüplerine/ örnek kaplarına hastanın adı, soyadı,
dosya/protokol numarası, istek formuna ayrıca, yaşı, cinsiyeti, örneğin hangi bölümden gönderildiği, klinik bilgi
ve tanı/muhtemel tanı ve varsa kullandığı ilaçlar, doktorunun adı yazılmalıdır. 18 yaş altı hastalarda güncel
boy bilgisi cm olarak sisteme girilmelidir. I. Ve II. Trimester tarama testlerine ilişkin formlar mutlaka tam olarak
doldurulmalıdır. İstek formundaki ile bağdaşmayan bilgiler taşıyan, çalışılacak teste uygun şartlarda alınmayan
veya uygunsuz şartlarda transfer edilen örneklere işlem yapılmayacaktır.
Laboratuvarımızda çalışılan idrarda toksik parametreler, yalnızca tarama amaçlı olup yoğun bakım ve acil
hastalarında istenmelidir.
2. Laboratuar tetkik sonuçlarını etkileyen analiz öncesi (pre-analitik faktörler)
2.1. Postürün Etkisi: Hastanın pozisyonuna bağlı kan hacminde değişiklikler olabilir. Bir saat kadar yatar
pozisyonda duran hastanın kanı yaklaşık %10 oranında dilüe olur. Ayakta duran bir hastada ise 10-15
dk içinde kan hacminde azalma başlar. Ayakta duran bir kişide kan hacmi yatan bir kişiye göre 600-700
ml daha azdır (%10 civarında bir azalmaya denktir). Hastanın pozisyonuna bağlı olarak gelişen kan
hacmindeki değişiklikler veya stazın etkisi ile kanın şekilli elemanları (eritrosit, lökosit, trombosit),
hemoglobin, hematokrit ve diğer yüksek ağırlıklı moleküllerin (enzim,lipid) ve proteine bağlanan
moleküllerin (kalsiyum, demir, hormon vs.) konsantrasyonları etkilenir.
2.2. Egzersizin Etkisi : Egzersiz, aktivitenin süresi ve yoğunluğuna bağlı olarak laboratuar sonuçlarında
değişikliklere neden olur. Potasyum, fosfat, kreatinin, serum proteinleri kısa süreli bir egzersizden bile
etkilenirler. Kronik egzersizin CK, AST, ALT, LDH, üre, kreatinin değerlerini yükselttiği görülmüştür.
2.3. Besinlerin Etkisi: Özellikle kan glukozu, trigliserid, ALP gibi bazı testler yakın zamanda yenilip içilen
besinlerden etkilenir. Na, ürik asit, demir, LDH konsantrasyonlarının da yemek sonrası dönemde
belirgin şekilde arttığı görülmüştür. Ayrıca serumun lipemik olması ölçümler için kullanılan yöntemleri
etkileyebilir. Kahve, çay, kola gibi kafein bulunan içecekler plazma yapıtaşlarının konsantrasyonu
üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
2.4. Sigara İçme: Sigaranın içerdiği nikotin, bazı laboratuar testlerini etkilemektedir. Lipidler, glukoz,
hormonlar, CEA ve Vit B12 sigaradan etkilenen testlerin başında gelmektedir. Sigara kullananlarda
karboksi hemoglobin, plazma katekolaminleri ve serum kortizolü yükselmektedir. Bu hormonlardaki
değişiklikler nötrofil, monosit gibi beyaz kan hücrelerinin sayısını arttırırken, eozinofil hücre sayısını
6 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
düşürler. Kronik sigara kullanımı sonucunda, Hb konsantrasyonu, eritrosit, lökosit sayıları, CEA
düzeyleri artış göstermektedir.
2.5. Yüksek Ateş: Serum hormon düzeyleri yanı sıra lipidler, kalsiyum, ürik asit gibi birçok parametreyi
etkiler.
2.6. Cinsiyet Ve Yaşın Etkisi: Hastanın yeni doğan, pubertede, yetişkin olmasına ve cinsiyete göre çeşitli
hormon, enzim, lipidler, elementler gibi birçok parametre değişim gösterir.
3. Örneklerin toplanması ve saklanması ile ilgili hususlar
Laboratuarımızda serum, plazma, tam kan, idrar, BOS, gaita, çeşitli vücut sıvıları numune olarak çalışılmaktadır.
Numunelerin uygun bir şekilde alınması, saklanması ve laboratuara sevki test sonuçlarının doğruluğu üzerinde
önemli etkilere sahiptir. Örnek alımı için barkot etiketleri çıkarılırken, hastanın örneği alınmadan önce, hasta
örneğini teslim etmeden önce ve hastaların kimlikleri görülmeden işlem yapılmamalı; örnek üzerindeki veya
sonuç raporu üzerindeki kimlik ile hasta adı soyadı mutlaka teyit edilmelidir.
3.1. Kan alımında uyulması gereken önemli kurallar
a. Birçok laboratuar testi diurnal ritm gösterdiği için mümkünse kan sabah 06 - 09 saatlerinde alınmalıdır
(demir, kortizol, glukoz toleransı, ACTH, katekolaminler sabah saatlerinde; TSH, paratiroid hormon, gastrin,
prolaktin, GH öğleden sonra ve akşam saatlerinde yüksektir)
b. Lipemik serumlar analiz sonuçlarını etkilediğinden hastanın 10-12 saat aç kalması gerekir. Özellikle lipid
profili istenmişse bu süre mümkünse 14-16 saate kadar çıkarılmalıdır.
c. Çeşitli ilaçlar laboratuar sonuçlarını değişik derecede etkilemektedir. Bu nedenle hekimin, hastanın aldığı
ilaçların laboratuar sonuçlarını etkileyip etkilemediğini araştırması ve bunları istek formlarına mutlaka
yazması gerekmektedir.
d. Özellikle yaz aylarında hastanın kan vermeden kısa bir süre önce yeterli miktarda sıvı almış olması, örneğin
en az iki bardak su veya maden sodası içmesi gerekir. Bu yolla hastadan kan alma daha da kolaylaşabilir.
e. İlaç monitorizasyonu esnasında, ilaç alımından sonraki pik ve plato fazları göz önünde bulundurulmalı,
hekimin önerileri doğrultusunda davranılmalıdır.
f. İstek formuna kan alma zamanı mutlaka kaydedilmelidir. Hasta kanlarının karıştırılmamasına ve yanlış
etiketlendirilmemesine dikkat edilmelidir. Etiket tüpe dik olarak yapıştırılmalıdır.
g. YANLIŞ ZAMANDA KAN ALMAK, KAN ALMAMAKTAN DAHA KÖTÜDÜR.
h. LABORATUARA NUMUNELERİN GEÇ ULAŞMASI KAN ÖRNEĞİNİN İSRAFI DEMEKTİR.
BOŞUNA KAN ALINMIŞ OLUNUR.
7 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
3.2. Kan numunesinin alınışı
Kan almadaki hatalar analitik metodu etkileyerek sonucun yanlış çıkmasına sebep olur. Bu nedenle dikkat
edilmesi gereken bazı hususlar aşağıda belirtilmiştir;
a. Poliklinik hastaları en az 20 dakika rahat pozisyonda oturtulmalı, kol sandalye arkalığı veya masa üzerine
rahat bir pozisyonda olmalı, yatan hastalarda ise sürekli aynı pozisyonda iken kan alınmalıdır.
b. Hasta mastektomi geçirmiş ise karşı taraftaki koldan kan alınmalıdır.
c. İntravenöz infüzyon yapılan koldan kan alınmamalıdır. Eğer her iki kolda da mayi varsa sıvılardan birisi en
az 5 dakika süre ile kesildikten sonra, infüzyon bölgesinin daha alt seviyesinden kan alınmalıdır. Fakat, glukoz
ve elektrolitler gibi infüzyon sıvısında bulunan analitler için infüzyon yapılan koldan kan alınamaz.
d. Kateterden kan alınması önerilmemektedir, ancak zorunlu hallerde kateterin hacmi kadar kan alınıp
atıldıktan sonra numune alınmalıdır (heparin, potasyum gibi ilaç giden kateterden, kan almadan önce atılacak kan
miktarı, kateter hacminin 5 katı kadar olmalıdır)
e. Kanların enjeksiyon materyali ve deri temizliğinde kullanılan materyalle kontamine olmamasına dikkat
edilmelidir.
f. Kan alınırken hem geniş hem de yüzeye yakın damar seçilmelidir.
g. Damar palpe edildikten sonra uygun bölge içten dışa doğru dairesel hareketle iyot-alkol, klorheksidin ya da
diğer antiseptik maddeler ile silinir. Etanol ölçümü için örnek alınırken, deri alkolsüz benzalkonyum klorür %10
çözeltisi gibi bir dezenfektanla temizlenmelidir. Deri kendi kendine kurumalıdır. Kuruyan yüzey tekrar parmakla
palpe edilmemelidir
h. Vene girilmeden önce, turnike takılıyken hastaya yumruk açılıp kapattırılmamalıdır. Bu uygulama
potasyumun yüksek çıkmasına yol açmaktadır
i. Turnike çok sıkı veya uzun süre bağlandığında, damar içinden dokulara sıvı geçişinin arttığı staz durumu
oluşmakta ve bu da sonuçların değişmesine neden olmaktadır. Örneğin turnikenin 3 dakika kolda bırakılması ile
serum protein konsantrasyonlarında %8’lik, 10 dakika kadar kolda kalması ile %20’lik artış olur. Turnike, kan
alma hazırlıkları (tüplerin hazırlanması gibi) tamamlandıktan sonra kola takılmalı ve kan tüpe alınmaya
başladığında çıkarılmalı, 1 dakikadan daha uzun süre kolda takılı kalmamalıdır.
j. Damarda oluşan bu staz etkisinin büyüklüğü ilk tüp ile daha sonraki tüpler arasında da fark gösterir. Sonraki
tüplerde stazın etkisi daha belirgin olarak görülür. İlk çekilen kan –turnikeye en yakın olan- kanın bileşenlerine
en fazla benzeyendir. Onun için bu örnek, tıbbi kararlara kritik etkili analizler için (kalsiyum, biyokimya paneli
gibi) kullanılmalıdır.
k. Kan enjektörle alınmışsa, iğnesi çıkarıldıktan sonra temiz ve kuru tüpe yavaşça kenarından sızdırılarak
boşaltılmalıdır.
l. Bir antikoagulan katkı maddesi içeren kan asla bir başka tüpe aktarılmamalıdır.
m. Antikoagulanlı tüpler 5-10 kez yavaşça alt-üst edilmelidir. Düz tüpler çalkalanmamalıdır.
8 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
n. Kan alma sıralaması şu şekilde olmalıdır: KAN KÜLTÜRÜ/ SİTRATLI TÜP (Mavi /siyah kapaklı)SERUM
TÜPÜ (Kırmızı kapaklı)/ /HEPARİNLİ TÜP(Yeşil kapaklı) /EDTA’LI TÜP(Mor kapaklı)/FLORİDLİ TÜP
(Gri kapaklı)/ Diğerleri .
o. Antikoagulan içeren tüplerde kan/antikoagulan madde sabit bir oranda bulunması gerektiğinden
yetersiz miktarda kan konulduğunda sonuçlar etkilenecektir (özellikle mavi kapaklı sitratlı tüpte bakılan
koagulasyon testleri)
p. Kapiller kan alınımındaki hatalar önemli yanlışlıklara neden olmaktadır. Kapiller kan alınırken dikkat
edilmesi gereken hususlar şunlardır;
Parmağa masaj yapılmaması
Kanın ilk damlasının kuru bir pamukla silinmesi
Bir yaşın altında ki çocuklarda kanın topuktan alınması
q. Hemoliz Bir çok analizi etkilemektedir. Özellikle elektrolitler, hücre içi enzimler ve bazı proteinler belirgin
olarak etkilenir. Hemolizin en fazla görülme nedeni kan alma aşamasında yapılan hatalardır. Hemolizden
kaçınmak için;
Kan alınacak bölgedeki deri dezenfektanla silindikten sonra kuruması için zaman bırakılmalıdır (Derinin
üzerinde kalacak olan dezenfektan kalıntıları hemolize neden olur).
Kan enjektöre çok hızlı veya çok yavaş çekilmemeli, uygun kalınlıkta iğne kullanılmalıdır.
Kan enjektörle alınmışsa, iğne çıkarıldıktan sonra tüpe yavaşça ve tüpün kenarından kaydırılarak
boşaltılmalıdır.
Tüp ıslak ve nemli olmamalıdır.
Ani ısı farkından sakınmak için kan alındıktan sonra oda ısısında soğumasına izin verilmelidir, daha
sonra gerekiyorsa buzdolabına kaldırılabilir.
Güneş ışınlarından korumak gereklidir.
Kanı dondurmamalıdır (bazı testler için).
Kan mekanik olarak şiddetle çalkalanmamalıdır. (Antikoagulanlı tüpü alt-üst ederken
beraberinde düz tüp de sallanmamalıdır, taşıma esnasında tüplerin çalkalanmamasına dikkat edilmesi
gerekir)
9 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
3.3.Kan alım tekniği
10 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
3.4 Kan Alımında Kullanılan Tüpler ve Özellikleri
KAPAK
RENGİ
OPTİMUM
MİKTAR
KATKI
MADDESİ /
ÖRNEK
TÜRÜ
KATKI MADDESİNİN
İŞLEVİ
DİKKAT
EDİLECEKLERKULLANIMI
Mav
i
2 mlSodyum sitrat/ Plazma
Pıhtılaşmayı önlemek için Ca+2’u uzaklaştırır
Tam çizgiye kadar doldurulmalı. Kan/antikoagulan oranı (1/9) çok önemlidir.~ 4 kez alt üst edilir
PT,aPTT, faktör, koagulasyon çalışmaları
Mor
3 ml EDTA / Plazma
Pıhtılaşmayı önlemek için Ca+2’u uzaklaştırır
8-10 kez alt üst edilerek iyi karıştırılmalıdır.
Tam kan sayımıAmonyak, 25OHvitD3, Vit A,E, Homosistein, ACTH
5 veya 8 ml YOK/ Serum---- Pıhtı oluşumu için yaklaşık
20dk.’a ihtiyaç vardır.Biyokimyasal parametreler
Kırm
ızı 5 veya 8 ml YOK/ Serum Pıhtı oluşumu için yaklaşık
20dk.’a ihtiyaç vardır. Eser elementler
Yeş
il
2 mlLityum heparin/ Plazma
Pıhtılaşmayı önlemek için thrombin oluşumunu engeller
Kullanılan heparin tipine dikkat edilmelidir.
Plazma çalışması
Gri
4 mlSodyum florid / Plazma
Glikolizi önler. Pıhtılaşmayı önlemek için Ca+2’u uzaklaştırır
Diğer çalışmalarda kullanılmaz
Glukoz ölçümüAlkol düzeyi
Siya
h
2.9 mlSodyum sitrat/ tam kan
Kalsiyumu bağlar Kan/antikoagulan oranı önemlidir. (1/4 olmalı) Sedimentasyon ölçümü
Li Heparin/ tam kan
Pıhtılaşmayı önlemek için thrombin oluşumunu engeller
Kullanılan heparin tipine dikkat edilmelidir. Kan gazı
3.5. Kan gazı analizinde dikkat edilmesi gerekenler
a. Arteriyel kan yerine venöz kan alınmadığına dikkat edilmelidir.
b. Kan enjektöre çekilir çekilmez enjektör içerisindeki hava kabarcığı boşaltılmalıdır.
c. Kan alınır alınmaz kanın hava ile teması kesmek için enjektörün kapağı sıkıca kapatılmalıdır.
11 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
d. Plastik enjektörlerde gaz geçirgenliği devam ettiği için analiz en kısa sürede, maksimum 15 dk. içerisinde
tamamlanmalıdır.
e. Numunede pıhtı oluşması heparinin kanla iyice karıştırılmamasına bağlıdır. Bu nedenle numune alınır
alınmaz enjektör yavaşca alt üst edilerek karıştırılmalıdır. Pıhtılı numuneler laboratuarımızca reddedilir.
f. Analiz hemen yapılmayacaksa, glikoliz ve O2 tüketimini minimale indirmek için numune soğutularak
saklanmalıdır. Eğer numune soğutularak saklanmış ise 37oC'ye getirildikten sonra çalışılmalıdır.
3.6 BOS çalışması
BOS’da istenecek glukoz, protein, klor gibi ölçümler için eş zamanlı kan örneği de gönderilmesi
uygundur.
3.7 Oral Glukoz Tolerans Testinde (OGTT) Dikkat Edilecek Hususlar
a. Hastaya testin yapılacağı günden önceki 3 gün boyunca karbonhidrattan zengin diyet alması
önerilmelidir. (150 g/günden az karbonhidrat alımı karbonhidrat intoleransını azaltacaktır)
b. Test öncesi 8-16 saatlik bir açlık olması gerekmektedir.
c. Hasta test öncesinde sedanter yaşamdan, aşırı egzersizden ve duygusal stresden kaçınmalıdır.
d. Enfeksiyon varlığı, tiroksin, GH, kortisol, katekolaminler gibi hormonlardaki anormallikler
sonucu etkiler.
e. Doğum kontrol hapları, salisilat, diüretik, hipoglisemik ilaçlar (insulin, sulfonilüre), kafein alımı
ve sigara içimi sonucu etkiler.
f. TESTİN YAPILIŞ ZAMANI SONUCU ETKİLER. EN UYGUN ZAMAN SABAH 7:00 İLE
ÖĞLE SAATLERİ ARASINDADIR.
3.8. Kanda Lipid (Kolesterol, TG, Hdl-C, ApoA, Apo B, Lpa) Analizi Öncesi Bilinmesi
Gerekenler
a. En az 3 hafta süresince beslenme alışkanlıklarının değiştirilmemesi,
b. Kilonun korunması (ani kilo değişikliklerinden kaçınılması),
c. En az 12 saatlik açlık sonrası kan verilmesi,
d. Duygusal ve fiziksel stresten sakınılması,
e. 3 gün öncesinden itibaren alkol alınmaması önerilir.
12 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
3.9 Kanama Zamanı (Ivy Metodu) Tayin Yöntemi
Bu test hemşireler tarafından katlarda yapılmaktadır. Standardizasyon için yöntemin hatırlatılması
uygun görülmüştür.
a. Tansiyon aleti 40 mm Hg’a kadar şişirilir ve test süresince bu şekilde kalır.
b. Ön kolun iç yüzü lansetle, V şeklinde, ~3 mm derinlikte kesilir. Kronometreye basılır.
c. Keside biriken kan her 30 saniyede daire şeklinde bir kurutma kağıdı ile yaranın kenarlarına dokunmadan
alınır.
d. Kanama durduğu anda kronometre durdurularak kanama zamanı (kağıt üzerindeki lekeler sayılıp 2 ile
çarpılarak) dakika cinsinden tayin edilir.
3.10. I . ve II. Trimester Prenatal Tarama Testleri
a. İkili test 11-13 hafta-6. gün gebelik haftaları, üçlü test 14-22. (ideal zaman 15-19. haftalar)
gebelik haftaları arasında yapılmaktadır.
b. Gebeler mümkünse ultrason yapılan günde veya ± 2 günde kan vermelidir. Daha uzun
gecikmeler bu testin yanlış yorumlanmasına neden olacaktır.
c. Gebenin doğum tarihi (gün/ay/yıl), kilosu, risk faktörleri (diyabet, sigara gibi), ultrason tarihi
ve ultrason bilgileri, 1. trimester için NT ve CRL ölçüm değerleri, II. Trimester için son adet
tarihi ve ultrason sırasındaki gebelik süresi mutlaka doktor tarafından yazılmalıdır.
3.11. İdrar Analizi
İdrar analizinde sabahın ilk idrarı tercih edilmesine rağmen, herhangi bir zamanda alınan spot idrarda da idrar
analizi yapılabilir. Numunelerin 50 ml (minimum 12 ml) alınarak, mümkünse 30 dakika içerisinde, en geç 1
saatte laboratuara ulaştırılması gerekir. İdrarın hemen laboratuara ulaştırılamadığı durumlarda, 1 saatten fazla
bekleyecek olan idrarların alınır alınmaz +4 derecede buzdolabında saklanması uygundur. Buzdolabında
saklanan idrarın mikroskopik incelemesinde amorf ürat ve fosfatların çöktüğü görülür. Buzdolabında saklanan
bu idrarın en geç 6-8 saat içerisinde analizinin yapılması gerekmektedir. Buzdolabında saklanan idrarların
sıcaklığının analiz öncesi oda ısısına gelmesi beklenmelidir. İdrar kabının etiketi idrar kabına yapıştırılmalıdır.
3.11.1. 24 saatlik idrar
İdrar analizlerinde 24 saatlik idrarda yapılan tetkikler için 24 saatlik idrarın tümü karıştırılıp hepsi
gönderilmelidir. İdrarda ölçülecek test için idrar toplama öncesinde toplama kabına koruyucu eklemek
gerekebileceğinden ayrıntılı bilgi için laboratuara danışılmalıdır.
13 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
Hastalar için 24 saatlik idrar toplama kılavuzu
a. İdrar toplamaya başlayacağınız sabah ilk idrarınızı tuvalete boşaltınız ve saati not ediniz (örneğin sabah saat
08:00). Bu andan itibaren tüm idrarınızı gündüz ve gece boyunca, dikkatlice toplama kabına biriktiriniz. Ertesi
sabahki ilk idrarınızı da (örneğin ertesi sabah saat 08:00'deki idrarınız) toplama kabına ekleyerek, idrar toplama
işlemini tamamlayınız. Bekletmeden laboratuara getiriniz.
b. Biriktirme süresince idrarı evin en serin yerinde, mümkünse buzdolabında ve karanlık bir ortamda tutunuz.
c. İdrar toplama kabını siyah, ışık geçirmeyen bir poşet içinde hastaneye getiriniz.
d. Bazı testler öncesinde içerisinde yasaklı yiyeceklerin yer aldığı diyetler bulunmaktadır. Size önerilen diyet
varsa dikkatlice uygulayınız.
e. Bazı testler için toplama kabına, toplama öncesinde laboratuardan asit alınarak eklemek gerekmektedir.
Sekreterlerimiz sizleri bu konuda uyaracaktır.
f. Birinci idrar toplama kabı dolarsa, başka idrar toplama kabına geçtiğinizde bir önceki kapta bulunan idrarın
yaklaşık yarısını da bu kaba karıştırınız.
g. 24 saat boyunca topladığınız idrarın tamamını laboratuara teslim ediniz.
h. Gün içerisinde herhangi bir şekilde idrar örneği dışarı dökülürse, idrar toplama işleminin farklı bir gün
tekrarlanması gerekmektedir.
i. Klirens testi yapılacaksa kanı eş zamanlı olarak alınız.
24 saatlik idrar numunesi saklama koşulları/ eklenecek koruyucular
İdrar örnekleri toplanırken, aksi belirtilmediği sürece buzdolabında/soğuk ortamda saklanması
uygundur. Aşağıdaki tabloya bakınız.
Özel diyet gerektiren 24 saatlik idrar testleri (katekolaminler, hidroksiprolin v.b )
için dış laboratuar test rehberine bakınız.
24 saatlik idrar numunesi saklama koşulları/ eklenecek koruyucular*
TOPLAMA ŞEKLİ ÇALIŞILACAK TESTLER
Koruyucu eklenmeden
toplanacak idrar
Kreatinin, Üre, Ürik Asit, Protein, Albumin, Kalsiyum, Fosfor, Magnezyum,
Sodyum, Potasyum, Klor. Amilaz
* İdrar toplarken soğuk ortamda saklanması daha uygundur.
14 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
4. Örneklerin Laboratuara Nakli
Servislerden alınan kan numuneleri vakumlu taşıma sistemi ile, ilgili talimatlara uyularak; diğer
numuneler (idrar, BOS v.b.) en kısa süre içerisinde ve katlara ait, özel taşıma kapları içerisinde, kapakları
sıkıca kapalı, dik pozisyonda ve tüm örnekler potansiyel enfekte materyal kabul edilerek, laboratuara
taşınmalıdır.
Bilirubin, Vit B12, Vit A ve karoten gibi testler ışıktan etkileneceğinden numune ışığa maruz kalmayacak
şekilde laboratuara ulaştırılmalıdır. Amonyak, ACTH, kan gazı, laktat, piruvat, gastrin, renin ve
paratiroid hormonu ısıdan etkileneceğinden soğuk ortamda taşınmalıdırlar.
Kriyoglobulin için alınan örnekler vücut ısısını muhafaza edecek şekilde taşınmalıdır. Örnek alınmadan
önce laboratuara bilgi verilmesi gerekmektedir.
II. BİYOKİMYASAL/HEMATOLOJİK/SEROLOJİK ÖRNEKLERİN REDDEDİLME KRİTERLERİ
Aşağıda belirlenen kriterler numunelerin reddini gerektiren durumları tariflemektedir. Bunun dışındaki
hallerde numuneler kabul edilir.
1. Otomasyon üzerinden istemi olmaksızın veya eksik bilgili istem ile gelen numuneler
2. Barkodsuz/yanlış-eksik barkodlu numuneler
3. Uygunsuz koşullarda alınan (uygunsuz alınan kan gazları, hemolizli kanlar, koruyucu madde eklenmeden
toplanan 24 saatlik idrar gibi) veya uygunsuz koşullarda taşınan numuneler (örneğin; amonyak, laktat, piruvat,
renin, gastrin gibi soğuk zincirde taşınması gereken testlerin uygunsuz taşınması gibi)
4. Uygunsuz tüplere alınan kan numuneleri
5. Örnek miktarının test protokolüne uygun olmadığı numuneler
6. Antikoagulanlı tüplere (mor, mavi, siyah ve yeşil kapaklı tüpler) uygunsuz antikoagulan/kan oranlarında (tüp
üzerindeki çizgiden daha fazla veya az kan alınması) alınan ve /veya pıhtılı numuneler
7. Kırık/çatlak tüpe alınmış veya nakil esnasında dışarıya sızdırma yapmış numuneler
8. Uygunsuz örnekler (örneğin sadece kanda çalışılan bir test için idrar örneği gönderilmesi)
9. Aşırı hemoliz ve lipemik örnekler
10. Uzun süre bekletilmiş örnekler
11. Uygun şekilde kapatılmamış örnekler
12. Test rehberine uygun alınmamış örnekler (Aldosteron, OGTT, Tarama testleri v.b)
15 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
III. TESTLERİN MİNİMUM TEKRARLANMA ARALIKLARI
Biyokimyasal parametrelerin belirli yarı ömürleri vardır. Bu süreden önce testin tekrarlanması hastalığın takibi
açısından fayda sağlamayacağı gibi ülke ekonomisine de ek yük getirecektir. Bu nedenle klinisyenler tarafından
her testin minimum tekrarlanma aralığının bilinmesi oldukça önemlidir.
Testlerin minimum tekrarlanma aralıkları
TEST ARALIK TEST ARALIK
Üre, Kreatinin 1 Gün Protein Elektroforez, Ig, IgE,
Kriyoglobulin
28 Gün
*Karaciğer Fonksiyon Testleri 3 Gün AFP, CA 125, CA 19.9, CA 15.3, CEA,
PSA
28 Gün
Çinko (Zn), Bakır (Cu), Serum proteini 7 Gün Progesteron, Renin, Aldosteron,
Parathormon, IGF-1, GH
28 Gün
Lipid Profili; Kolesterol, Trigliserid,
HDLKolesterol
13 Gün Vitamin B12, Folik Asit 60 Gün
FSH, LH, Prolaktin, Testosteron, E2,
SHBG
13 Gün HbA1c 60 Gün
Tiroid Fonksiyon Testleri, TSH, FT4, FT3 13 Gün Vitamin D25, Vitamin D1,25, Vit-E,
Vit-A
90 Gün
Demir (Fe), Ferritin 14 Gün
* Parasetamol intoksikasyonu, Akut Hepatit ve Akut Kolestaz için geçerli değildir.
IV. ÖRNEKLERİN ÇALIŞILMA ZAMANI VE ACİL TESTLER
Dış laboratuar testleri hariç, hafta içi her gün bütün testler çalışılmaktadır. Dış Laboratuvar testleri için
Dış Laboratuvar bölümü ile irtibata geçiniz.
V. ÖN HAZIRLIK İŞLEMLERİ
Testlere spesifik ön hazırlıklar yukarıda belirtilmiştir. Makroprolaktin testinin ön hazırlıkları
Makroprolaktin Ölçüm Talimatı’na göre gerçekleştirilir. Diğer rutin testlerde kanlar, pıhtılaşma
sağlandıktan sonra, açılır rotorlu santrifüjde 10 dakika 3500-4000 devirde çevrilir.
VI. SONUÇ VERME SÜRELERİ
1. Genel açıklama
Tablo 1’de verilen muhtemel sonuç çıkış zamanı gerekli kontrollerden sonra sonuçların verileceği en kısa
süredir. Bu süre şartların uygun gittiği durumlar için hesaplanmıştır. Cihazlarda beklenmedik bir arıza,
elektrik kesintisi ve testlerin kendi teknik özelliklerinden dolayı tekrarlanması veya başka bir yöntemle
doğrulanması gereken durumlarda belirtilen sürelerde gecikme olabilir.
16 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
Ayrıca kanın hemolizli, bulanık (yüksek şilomikron düzeyi) ve ikterik (yüksek bilirübin düzeyi) olması
laboratuarımızda yapılan tüm testlerin ölçümünü etkileyeceğinden sonuçların bu özellikler göz önünde
bulundurularak değerlendirilmesi gerekmektedir.
2. Acil Analizler
a. Kliniğin Acil Testleri:
Klinik olarak acil analiz istemi geldiğinde bu materyal en kısa zamanda laboratuara ulaştırılmalı, laboratuar ekibi
tarafından öncelikli olarak çalışılıp, sonuç (telefon da dahil olmak üzere) en kısa yolla ve sürede istemi yapan
hekime ulaştırılmalıdır. Değerli hekimlerimizin klinik aciliyet değerlendirmesi konusuna gereken
duyarlılıkla yaklaşacaklarına ve “acil” ile “acele” kavramları arasındaki önemli farkı göz ardı
etmeyeceklerine inanıyoruz.
b. Laboratuarın Acil Testleri:
Materyalin ve testin taşıdığı bazı laboratuar nitelikleri yönünden acil kabul edilen testlerdir: Asit fosfataz,
amonyak veya kan gazı, protrombin zamanı ölçümü gibi, numunenin hızlı bir şekilde alınıp çalışılması
zorunluluğu olan testler bunlara örnektir. Bu konuda özellikle titiz davranması gerekenler kan alma hemşireleri ve
laboratuar çalışanlarıdır.
c. Afet v.b. durumlarda laboratuarda çalışılabilecek testler:
Deprem v.b. büyük boyutlu, laboratuar kapasitesini zorlayan afetlerde, hastane laboratuarında çalışılacak
parametreler acil panellerle sınırlandırılacaktır. Bunların listesi Tablo 3’te verilmiştir. Bu testlerin çıkış
süreleri duruma göre günlük olarak belirlenip, test isteyen ilgili birimlere duyurulacaktır.
d. Hastane otomasyon sisteminin devre dışı kaldığı durumlarda da acil testler için manuel istem yapılacak;
“Laboratuvar İstem Formu” kullanılacaktır.
V. TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI
Hastaların kullandığı ilaç, bitkisel tedavi, alkol, sigara test sonuçlarını etkileyebilir. Hasta sonuçları
yorumlanırken göz önünde bulundurulur. Başta hormon testleri olmak üzere laboratuar testlerinin interferansa
açık olduğu bilinmektedir. Klinik uyumsuzluk düşündüğünüz test sonuçları için laboratuar ile temasa geçiniz.
VI. ÖRNEKLERİN ve VERİLERİN SAKLANMASI
Analiz işlemleri tamamlanan örnekler, 2-8 0C de 48 saat süreyle bekletilmektedir. Ethanol, İdrarda toksik parametreler ve adli olduğu bildirilen vakaların örnekleri 6 ay süreyle dondurularak saklanmaktadır. Laboratuvarımızda hasta raporları elektronik ortamda süresiz, iç ve dış kalite kontrol değerlendirme sonuçları beş yıl, cihaz test kalibrasyon sonuçları bir yıl süre ile muhafaza edilir.
17 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
VII. ŞİKAYET VE ÖNERİLER
Laboratuarlarla ilgili her türlü şikayetinizi hastanemizin çeşitli yerlerinde bulunan dilek/şikayet kutularını
kullanarak kayıt altına alabilirsiniz. Dilek ve önerileriniz Kalite Birimi tarafından ön değerlendirmeye tabi
tutularak çözüm için tarafımızla paylaşılacaktır.
VIII. KILAVUZ’UN HAZIRLANMASINDA YARARLANILAN KAYNAKLAR
1. Clinical Chemistry Theory, Analysis, Correlation. Kaplan LA, Pesce AJ, Kazmierczak. 4th.
Ed. S: 66-80.
2. Laboratory Test Handbook. Jacobs DS, Demott W. et al. Lexi Comp. 4th. Ed. S:21-30
3. Tietz Klinik Kimyada Temel İlkeler. Burtis CA, Ashwood ER. 5. baskıdan çeviri. Palme
yayıncılık, 2005, S:31-53.
4. Clinical Laboratory Diagnostics. Thomas L. 1st. Ed. S:1453-1461.
5. Klinik Biyokimya Analiz Metodları. Prof. Dr. Bahattin Adam, Dr. N. Yasemin Ardıçoğlu. 1.
Baskı. Atlas Kitapçılık, 2002.
ORTALAMA SONUÇ VERME SÜRELERİ
Dikkat! Süreler, normal şartlarda -kan alma birimi veya kayıt/kabul sekreterliği tarafından farklı süre verilmemiş ise- ve örnek laboratuara ulaştığı andan itibaren geçerlidir. Örneklerin Kan Alma birimlerinden laboratuara ulaşma süresi yaklaşık 30 dk.dır.
Tablo 1. Rutin test sonuç verme süreleriT E S T T A H M İ N İ Ç I K I Ş Z A M A N I
TEK TEST İSTENMİŞSE
BİYOKİMYA/ SEROLOJİ/ HEMATOLOJİ
BİYOKİMYA TESTLERİNDEN HERBİRİ 2 saat
HORMONLAR/ TÜMÖR MARKERLERİ Ertesi gün sabah 09:00
İLAÇ DÜZEYLERİNDEN HER BİRİ 3 saat
HPLC, RİA, İkili- Uçlu Tarama Testleri Laboratuara danışınız
HEPATİT MARKERLERİ 3 saat
ASO/ CRP /RF 2 saat
IgG / IgM /IgA / C3/ C4 Salı ve Perşembe çalışılır; sonuçlar ertesi gün saat 14.00’te
OTOANTİKORLAR VE TORCH (Mikro-ELISA) 7. gün
PT/ APTT 1 saat
D-DIMER 1.5 saat
SEDİMENTASYON 1 saat
TAM KAN SAYIMI 1 saat
GAİTADA GİZLİ KAN 1 saat
TAM İDRAR TETKİKİ 1.5 saat
GAİTA MİKROSKOPİSİ/ PARAZİT İNCELEMESİ 1.5 saat
ARB ARAMA Saat 15.00’den sonra
SALMONELLA TÜP AGLÜTİNASYONU Ertesi gün saat 14.00
18 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
BRUCELLA TÜP AGLÜTİNASYON 2. gün saat 14.00
BRUCELLA TÜP AGLUTİNASYON (COOMBS’lu) 3. gün saat 14.00
Gaitada Amip Ag 4 Saat
GAİTADA ROTA- ADENOVİRUS AG 2 saat
Kist-Hidatik Hemaglutinasyon Çarşamba saat 16.:00
MONOTEST / RPR / BRUCELLA LAM AGLÜTİNASYONU (Rose Bengal) 2 saat
KÜLTÜRLER/ ANTİBİYOGRAM
BOĞAZ KÜLTÜRÜ Negatif sonuç: Ertesi gün saat 14.00
Pozitif sonuç: 2. gün saat 14.00
İDRAR KÜLTÜRÜ Negatif sonuç: Ertesi gün saat 14.00
Pozitif sonuç: 2. gün saat 14.00.
GAİTA KÜLTÜRÜ Negatif sonuç: 2.gün saat 14.00
Pozitif sonuç: 3. gün saat 14.00
VAJEN KÜLTÜRÜ Ertesi gün saat 14.00.
TRICHOMONAS KÜLTÜRÜ 3. gün saat 14.00.
KAN KÜLTÜRÜ 2-10 gün arası
DİĞER KÜLTÜRLER Negatif sonuç: İkinci gün saat 14.00 Pozitif sonuç: 3. gün saat 14.00
MOLEKÜLER (GENETİK) TESTLER Laboratuara danışınız
BİRDEN FAZLA TEST İSTENMİŞSE BİYOKİMYA TESTLERİ 3 saat
HORMONLAR Ertesi gün sabah 09:00
ACİL/ACİLDEN İSTENEN TESTLER* KAN GAZLARI 15 dakika
TAM KAN SAYIMI 30 dakika
PT/APTT 1 saat
D-DIMER 1,5 saat
SEDİMENTASYON 1 saat
BİYOKİMYA TESTLERİ 1,5 saat
TAM İDRAR TETKİKİ 30 dakika
HORMON TESTLERİ 1,5 saat
1. İki farklı test grubundan test istenmişse, uzun süreli test için olan süre geçerlidir. Yukarıda adı geçmeyen veya dış laboratuara gönderilen testler için sekreter tarafından süre verilecektir.
2. Hasta bilgilerinin eksiksiz doldurulması ve yukarıdaki süreler haricinde süre verilmemesi rica olunur.
3. Semt polikliniklerinden alınan numuneler de; tam idrar tetkiki ve hemogram tetkikleri öğleden sonra 14:00, merkez laboratuarda çalışılan testler ertesi gün Saat:11.00 de sonuçlandırılacaktır.
4. Herhangi bir aksilik durumunda test sürelerinde değişiklik olabilecektir; bu gibi durumlarda kan alma birimleri ve örnek kayıt/kabul sekreterliği bilgilendirilecektir. Hastalar
için yeni sureler ilan edilecektir.
Tablo 2. Acil laboratuar testleri için ortalama sonuç verme süreleri*
*Süreler, kan alma birimi veya kayıt/kabul sekreterliği tarafından farklı süre verilmemiş ise ve örnek laboratuara ulaştığı andan itibaren geçerlidir.
19 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
T E S T TAHMİNİ ÇIKIŞ SÜRESİ
KAN GAZLARI 20 dk.
TAM KAN SAYIMI 30 dk.
PT/ aPTT, D-DIMER 90 dk.
ACİL BİYOKİMYA 90 dk.
ACİL HORMON 90 dk.
TAM İDRAR İNCELEMESİ 30 dk.
GAİTADA GİZLİ KAN 30 dk.
Tablo 3. Acil Testler
Test Test Test
BİYOKİMYA KARDİYAK PANEL HEMATOLOJİ Glukoz CK Hemogram Ure CK-MB PT/INR Kreatinin Troponin T aPTT Ürik asit Myoglobulin Fibrinojen T.protein Pro-BNP D-dimer Albumin Procalcitonin AST MİKROBİYOLOJİ ALT HORMON HBsAg T.Bilirubin FT3 Anti-HBs D.Bilirubin FT4 Anti-HCV GGT TSH Anti-HIV ALP -HCG ASO LDH CRP Amilaz İLAÇ DÜZEYLERİ RF Lipaz Lityum Steril vücut s. Hücre sayımı Kalsiyum Karbamazepin Steril vücut s. Boyalı mikr. Sodyum Digoksin Steril vücut s. kültürü Potasyum Fenitoin Kan kültürü Klor Valproik asit Kemik iliği kültürü Fosfor Takrolimus Magnezyum Siklosporin Bikarbonat İdrar toksik parametreleri
20 / 21
T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye Kamu Hastaneler KurumuAnkara İli Kamu Hastaneleri Birliği 2. Bölge Genel Sekreterliği
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma HastanesiLABORATUVAR CİHAZLI TESTLER REHBERİ
Doküman No LAB.RH.002 Yayın Tarihi 01.02.2013 Rev. Tarihi 08.06.2016 Rev. No 01
Amonyak Alkol BOS ANALİZLERİ Tam idrar t.(TİT) Glukoz Kan Gazları T.Protein Gaitada gizli kan Albumin
Klor
21 / 21