TEATRY LALKOWE
WAZJI
Wstęp
- Około 40 państw różnorodnych pod względem politycznym i społecznym, ale zbliżonych kulturowo
- hinduizm, buddyzm, islam, taonizm, szintoizm
- korzenie teatru w kulturze ludowej- różnorodność form teatrów
lalkowych
Charakterystyczne formy teatru lalkowego w wybranych krajach
azjatyckich
Chiny
- wszystkie klasyczne techniki lalkowe
- profesjonalizm lalkarzy
- nauka od 13 roku życia (średnie szkoły zawodowe)
- specjalizacja w animacji jednego typu lalki
- setki zespołów lalkarskich
TEATR CIENI
- cesarz Wu-ti (140-87 p.n.e.)
- 121 r.p.n.e. – Szao Weng – wywołanie ducha zmarłej żony cesarza
- terminologia – wejścia – „brama diabłów” lub „brama dusz”
- rozkwit – dynastia Tang (618-907)
Figury cieniowe
- płaskie
- przezroczyste i barwne
- ok. 30 cm
- na drążku – prostopadłym do ekranu
- ok. 10 części połączonych w stawach
PRZYKŁADOWE LALKI
Lalki jawajki i marionetki
- rozpowszechniły się w okresie panowania dynastii Tang
- głowy, ręce, nogi = drewno
- - korpus – drewno lub drut
- „stawy” – skóra
- ruchome palce
- Nicie przyczepione do krzyżaka (kształt palety – ilość od 5 do 30)
jawajka
Pacynki z dynastii Ming(1368-1644)
- 30-40 cm
- lalkarz w tunice
- domek ze sceną
- mistrzostwo Chińczyków: żonglerka, zmiana kostiumów, pojedynki na miecze
Wodny teatr lalek
- sporna kwestia ojczyzny
- scena to staw
- 3 części
- Lalki drewniane – 30-40 cm
- Na podstawie, poruszane tyczkami bambusowymi (2,5-3 m)
Indie
- Święte Wedy – ku czci bogów
- II w.p.n.e – teatr cieni (tholu bommalata)
- XVI w. manuskrypt z instrukcjami (figury do teatru cieni) – Ramajana ranganathana
- Figury wycinane ze skóry
- Nieprzezroczyste, przezroczyste, kolorowe
- głowa, ręce, nogi – najczęściej ruchome
Ciekawostki- Jedną lalkę może animować kilku lalkarzy- Trupa lalkarska – 6-10 osób- Dialogi najczęściej improwizowane- postacie: klauni, pijani rozpustnicy,
kobieciarze z grubymi, skandalicznie się zachowującymi żonami
- Od zmroku do wschodu- 120-180 cm figury- Kobiety żółte
Marionetki kathaputli
- Wędrowni lalkarze zwołują publiczność przy pomocy bębna
- Narrator za pomocą świszczących, modulowanych dźwięków oddaje stany emocjonalne bohaterów
- Marionetki z mangowego drewna (30-60 cm)- Nie mają nóg, ręce z materiału wypchanego
szmatkami
- Pacynki występują tylko w niektórych regionach Indii
Teatr kathaputli
Indonezja
- Cztery składniki teatru indonezyjskiego:
1) wayang – sztuka teatralna
2) gamelan – orkiestra
3) improwizacja
4) typ bohaterów
Typy wayang:
- wayang berber – opwieści z namalowanych zwojów – legendy
- wayang kulit – płaskie skórzane lalki + teatr cieni;
- mężczyźni oglądają teatr lalek, kobiety i dzieci teatr cieni
Lalki
- Skóra bawołu ozdobiona na pergamin
- Wystające ramiona, wydłużone ręce, stylizowane twarze, migdałowe oczy
- 40-50 cm – mitologiczne demony 85 cm
- Kolor twarzy – czarny = spokój; czerwony = mściwość i okrucieństwo; żółty = szlachetność
5 typów bohaterów:
1) Szlachetnie urodzony przedstawiciel wyższych sfer
2) Dumny arystokrata
3) Mężny wojownik
4) Krwiożerczy król
5) trefniś
Wayang kulit
Japonia
- Tradycyjny teatr lalek – bunraku- Za wzór lalek japońskich uważa się laskę
mitegura, która służyła kapłanowi do przywoływania bogów – ją zastąpiła lalka
- Rozwój, zmiany- - teatr bunraku – teatr trójjedności:
- lalkarzy
- narratora
- muzyka
Bunraku
Zakończenie
- Ograniczenia religijne
- Islam zakazywał przedstawiania postaci ludzkich w formie figur
- Tradycja ludowa
- wierzenia
Koniec