Download pdf - Tourism Management and Administration in the Upper North ...ctrd/uploads/files/file_20171206_1512542336.pdf · Tourism Management and Administration in the Upper North of Thailand

รายงานฉบบสมบรณ

แผนงานวจย

การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน เพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

Tourism Management and Administration in the Upper North of Thailand for Supporting Senior Tourists

โดย

กรวรรณ สงขกร และคณะ

มนาคม 2558

สญญาเลขท RDG5650032

รายงานฉบบสมบรณ

แผนงานวจย



โดย

กรวรรณ สงขกร และคณะ

สนบสนนโดยส ำนกงำนคณะกรรมกำรวจยแหงชำต (วช.) และส ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรวจย (สกว.)

(ควำมเหนในรำยงำนนเปนของผวจย วช. สกว. ไมจ ำเปนตองเหนดวยเสมอไป)


กรวรรณ สงขกร1 และคณะ

บทคดยอ

นกทองเทยวผสงอายเปนตลาดทมศกยภาพและนาสนใจเปนอยางยง เนองจากโครงสรางของสงคมก าลงจะกาวสสงคมของผสงอาย สหประชาชาตไดคาดการณวาจะมผสงอายเพมสงขนจาก 687.9 ลานคน ในป พ.ศ. 2549 เปน 1,968 ลานคนในป พ.ศ. 2593 แนวโนมของนกทองเทยวผสงอายเขามาทองเทยวในประเทศไทยสงขนทกป การทองเทยวส าหรบผสงอายจงเปนชองทางการทองเทยวตลาดใหมทประเทศไทยจะมงเนน เนองจากเปนตลาดทมคณภาพ และมก าลงซอในการทองเทยวสงกวาตลาดทวไป ซงตองท าการคดสรรสนคาทางการทองเทยวใหตรงกบความตองการของผบรโภค และเพมสงอ านวยความสะดวกเพอรองรบการขยายตวของการทองเทยวผสงอาย ภาคเหนอตอนบนมความไดเปรยบทางดานภมประเทศทสวยงามและภมอากาศด เยนสบาย มทรพยากรธรรมชาตทหลากหลาย มประเพณ วฒนธรรมอนดงาม มความแตกตางทางชาตพนธ มประวตศาสตรอนยาวนาน จงท าใหภาคเหนอตอนบนมแหลงทองเทยวทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางมาทองเทยวและพกผอน นอกจากน จงหวดเชยงใหมยงเปนศนยกลางของการทองเทยวผสงอาย โดยผลกดนใหมการตงศนยสขภาพส าหรบนกทองเทยวผสงอายในวยเกษยณ เพอสนบสนนนโยบายการเปนศนยกลางการทองเทยวของประเทศและภาคเหนอตอนบน และเตรยมความพรอมดานการทองเทยวของภาคเหนอตอนบนในการเขาสประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 มหาวทยาลยเชยงใหม ด าเนนแผนงานการบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ซงประกอบดวย 3 โครงการยอยท 1 คอ การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โครงการยอยท 2 คอ การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรการและการจดการ การทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โครงการยอยท 3 คอ แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน

1 สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม อ.เมอง จ.เชยงใหม โทรศพท 0 5394 2571 โทรสาร 0 5389 2649


Korawan Sangkakorn et all

Abstract

Senior tourism market is very competitive and attractive. Due to the social structure forward to aging society. The United Nations has predicted that the senior have increased from 687.9 million in 2549 to 1,968 million in the year 2050. The trend of senior tourists is rising in every year. Senior tourism are new market that Thailand should focusing on which must be selected tourism products to meet the needs of senior consumers and improve facilities, ass to accommodate the growth of tourism for the senior. Northern part of Thailand has the advantage of beautiful landscapes and cool climate is a natural resource rich cultural tradition. The ethnic differences has a long history. Thus, the tourist’s attraction for residents and foreigners traveling to Thailand. Especially, Chiang Mai is the center for senior tourism by pushing for the establishment of a health center for the senior in retirement destinations. That why this research plan separate the study in 3 projects, first project on Interconnectivity of Tourism Supply Chains in the Upper North of Thailand for Supporting Senior Tourists, second project on Database and Information System Development for Tourism Management and Administration for Supporting Senior Tourists in the Upper North of Thailand, and third project on Guideline for Development Participatory beyond Senior Tourists and Community Tourism in the Upper North.

สารบญ

เรอง หนา บทสรปผบรหาร ก บทคดยอ จ Abstract ฉ สารบญ ช สารบญตาราง ฌ สารบญรป ญ บทท 1 บทน า 1

1.1 ความส าคญและทมาของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของแผนงานวจย 2 1.3 นยามศพท 2 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 1.5 แผนการบรหารแผนงานวจย 4 1.6 แผนการพฒนาบคลากรวจย 5 1.7 กลยทธของแผนงานวจย 5 1.8 ระยะเวลา และสถานทท าการวจย 6 1.9 ระดบความส าเรจของงาน 8

บทท 2 ทฤษฎ สมมตฐาน กรอบแนวความคดของแผนงานวจย 9

2.1 แนวคดของแผนงานวจย 9 2.2 กรอบแนวคดของแผนงานวจย 25

บทท 3 ผลการด าเนนงานของแผนงานวจย 27 3.1 โครงการยอยท 1: การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวใน 27 ภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย 3.2 โครงการยอยท 2: การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความร 31 เพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 3.3 โครงการยอยท 3: แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวม 33 ระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยว ภาคเหนอตอนบน 3.4 ความเชอมโยงของแผนงานวจยและโครงการยอย 36

ซ

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา

บทท 4 ผลการวจย 38 4.1 โครงการยอยท 1 เรอง การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวใน 38 ภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 4.2 โครงการยอยท 2 เรอง การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและ 46 ความรเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 4.3 โครงการยอยท 3 แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวม 48 ระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยว ภาคเหนอตอนบน 4.4 แนวทางการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบ 51 นกทองเทยวผสงอาย 4.5 ขอปฏบตส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 57 4.6 สรปผลการวจยของแผนงาน 57 บทท 5 ผลผลตจกการด าเนนงานวจย 59 5.1 ผลผลตจากแผนงานวจย 59 5.2 การประชมคณะนกวจย 65 5.3 การตดตามและประเมนโครงการวจย 65 5.4 น าเสนอผลการวจย 66 5.5 ขอเสนอแนะ 67 บรรณานกรม 68

ฌ

สารบญตาราง ตารางท หนา 1.1: แผนการด าเนนงานวจย 12 เดอน 7 2.1: ประเภทของนกทองเทยวผสงอาย 16 4.1: สรปพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย 40

ญ

สารบญรป

รปท หนา 1.1: แผนผงคณะผบรหารแผนงานวจย 4 2.1: Research Design ของแผนงานวจย 26 5.1: Homepage โครงการการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน 61 เพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย 5.2: Web Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน 62 เพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย 5.3: Mobile Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน 62 เพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมส ำคญและทมำของปญหำ ประเทศไทยมรายไดจากนกทองเทยวปละหนงลานลานบาท จากจ านวนนกทองเทยวตางชาตทเดนทางเขามา และจากนกทองเทยวไทยเอง ในป พ.ศ. 2557 ประเทศไทยมนกทองเทยวเดนทางเขามาทองเทยว 26.55 ลานคน มรายไดจากนกทองเทยวตางชาต 1,207 ลานบาท (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2558) ประเทศไทยไดมนโยบายเนนท าการตลาดการทองเทยวใหมๆ ดงตลาดกลมกระแสหลกทมศกยภาพในการจบจาย และน าความตองการของแตละกลมมาสรางเรองราวเฉพาะ อาท กลมครอบครว กลมคนวยท างานทมรายไดด (Gen X และ Gen Y) กลมสตร และกลมผสงอาย และยงตอบสนองความตองการของนกทองเทยวกลมความสนใจพเศษ คอ กลมแตงงานและฮนนมน กลมกอลฟ กลมสขภาพและความงาม กลม Eco-tourism กลมนกทองเทยวรนใหม กลมนกเรยน นกศกษา เพอขยายฐานนกทองเทยวใหเขามาทองเทยวในประเทศไทยเพมมากขน

กลมนกทองเทยวผสงอายเปนตลาดทมศกยภาพและนาสนใจเปนอยางยง เนองจากโครงสรางของสงคมก าลงจะกาวสสงคมของผสงอาย สหประชาชาตไดคาดการณวาจะม ผสงอายเพมสงขนจาก 687.9 ลานคน ในป พ.ศ. 2549 เปน 1,968 ลานคนในป พ.ศ. 2593 ซงคนในทวปเอเชยจะมจ านวนผสงอายมากทสด (มตชนรายวน, 2552: 21) ในป พ.ศ. 2555 มนกทองเทยวผสงอายเขามาทองเทยวในประเทศไทยกวา 3.7 ลานคน คดเปนรอยละ 16.45 ของนกทองเทยวทกกลมอาย และมแนวโนมสงขนทกป การทองเทยวส าหรบผสงอายจงเปนชองทางการทองเทยวตลาดใหมท การทองเทยวแหงประเทศไทยจะมงเนน เนองจากเปนตลาดทมคณภาพ และมก าลงซอในการทองเทยวสงกวาตลาดทวไป ซงตองท าการคดสรรสนคาทางการทองเทยวใหตรงกบความตองการของผบรโภค และเพมสงอ านวยความสะดวกเพอรองรบการขยายตวของการทองเทยวผสงอาย ภาคเหนอตอนบนมความไดเปรยบทางดานภมประเทศทสวยงามและภมอากาศด เยนสบาย มทรพยากรธรรมชาตทหลากหลาย มประเพณ วฒนธรรมอนดงาม มความแตกตางทางชาตพนธ มประวตศาสตรอนยาวนาน จงท าใหภาคเหนอตอนบนมแหลงทองเทยวทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางมาทองเทยวและพกผอน นอกจากน การทองเทยวแหงประเทศไทย ยงไดเสนอใหจงหวดเชยงใหมเปนศนยกลางของการทองเทยวผสงอาย โดยผลกดนใหมการตงศนยสขภาพ ส าหรบนกทองเทยวผสงอายในวยเกษยณ เนองจากภาคเหนอตอนบนเปนทนยมของนกทองเทยวผสงอายชาวตางประเทศ และจงหวดเชยงใหมยงตดอนดบ 1 ใน 6 เมองยอดนยมทเปนจดหมายปลายทางทดทสดของนกทองเทยวชาวตางชาตในวยเกษยณ (Fox Business, http://www.foxbusiness.com/) เนองจากมคาครองชพทไมสงมาก อากาศด มสงอ านวยความสะดวกครบครน รานอาหารมากมาย และมการแพทยและสถานพยาบาลททนสมย

-

2

เพอสนบสนนนโยบายการเปนศนยกลางการทองเทยวของประเทศและภาคเหนอตอนบน และเตรยมความพรอมดานการทองเทยวของภาคเหนอตอนบนในการเขาสประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 มหาวทยาลยเชยงใหม จงไดจดท าแผนงานการบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย โดยท าการศกษาเชอมโยงระหวางหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย พรอมทงศกษาแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน

1.2 วตถประสงคหลกของแผนงำนวจย 1) เพอศกษาการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

2) เพอจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรการและการจดการ การทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

3) เพอศกษาแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน

4) เสนอแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

1.3 นยำมศพท กำรบรหำรและจดกำรกำรทองเทยว (Tourism Management and Administration)

การบรหารและจดการการทองเทยว หมายถง การกระท าอยางมเปาหมาย ทสอดคลองกบหลกการ ทฤษฎ และแนวคดดานการทองเทยวทเหมาะสม โดยค านงถงสภาพทแทจรง รวมทงขอจ ากดตางๆ ของสงคมและสภาพแวดลอม การก าหนดแนวทาง มาตรการ และแผนปฏบตการทด การพจารณาการจดการทองเทยวอยางเปนระบบ ตองมองคประกอบหลกทส าคญในระบบการทองเทยว คอ แหลงทองเทยวหรอทรพยากรการทองเทยว การบรการการทองเทยว และการตลาดการทองเทยว

กำรทองเทยวส ำหรบผสงอำย (Senior Tourism) การทองเทยวส าหรบผสงอาย (Senior Tourism) หมายถง การทองเทยวทใหความส าคญ

และสรางความพงพอใจตอนกทองเทยวผสงอาย ในดานคณคาของแหลงทองเทยว การใหบรการ และสงอ านวยความสะดวก อาท เนนการดแลในดานการเดนทาง และอาหารเปนพเศษ มสงอ านวยความสะดวกในแหลงทองเทยวใหเหมาะกบผสงอาย เชน หองน า ทางเดน ทางลาด ทนงพก

ในแงการตลาด การทองเทยวส าหรบผสงอายเปนการขยายโอกาสและเพมชองทางการสรางรายไดใหผประกอบการ เนองจากนกทองเทยวผสงอายเปนกลมทมรายไดในระดบหนง และมเวล า

-

3

หลงเกษยณอาย จงไมกงวลกบการทองเทยวตามฤดกาล และสามารถใชเวลาทองเทยวอยไดนานกวานกทองเทยวทวไป

นกทองเทยวผสงอำย (Senior Tourists) กลมนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาต ทมอาย 55 ปขนไป ซงเปนกลมทเรมเกษยณจากวยท างาน มเงน มเวลาวางมากขน นยมทองเทยว โดยใชชวตบนปลายแสวงหาก าไรชวตโดยการเดนทางไปทองเทยว แตอาจจะมปญหาทางดานสขภาพ และตองการการดแลและบรการเปนพเศษมากกวากลมนกทองเทยวทวไป

ภำคเหนอตอนบน (Upper Northern) ภาคเหนอตอนบนของประเทศไทย ประกอบดวย 8 จงหวด คอ จงหวดเชยงใหม เชยงราย

ล าพน ล าปาง แพร นาน แมฮองสอน พะเยา มภมอากาศด และธรรมชาตทสวยงาม มประวตศาสตรทยาวนาน และมประเพณ วฒนธรรมทเปนเอกลกษณ เหมาะแกการเปนแหลงทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 1.4 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1) เกดองคความรดานการทองเทยวส าหรบผสงอาย และหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ผประกอบการ และชมชนทมการจดการทองเทยวสามารถน าองคความรนไปใชประโยชนได

2) สามารถพฒนาศกยภาพการจดการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนใหเหมาะสมกบผสงอาย และดงดดนกทองเทยวผสงอายชาวไทยและชาวตางชาตเขามาเยยมชมแหลงทองเทยวเหลานได

3) สามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศ เปนสอในการเผยแพรขอมลความรดานการบรหารจดการทองเทยวเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

4) มขอมลหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 5) มพนทตนแบบการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและ

ชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน 6) สรางนกวจยรนใหม เพอใหสามารถท าการวจยท เกยวของกบการทองเทยวไดตอไปใน

อนาคต

-

4

1.5 แผนกำรบรหำรแผนงำนวจย 1.5.1 ผบรหารแผนงานวจย ประกอบดวย

รปท 1.1: แผนผงคณะผบรหำรแผนงำนวจย

โดยแตละต าแหนงมหนาทดงตอไปน

1) ผอ านวยการแผนงานวจย มหนาทก ากบดแลการด าเนนแผนการวจย และโครงการวจยโดยรวม ประชมรวมกบทปรกษาแผนงานวจย หวหนาโครงการวจย และนกวจยทานอนๆ เพอใหการด าเนนงานของแผนงานฯ เปนไปตามทวางไว รวมทงการเบกจายงบประมาณใหเปนไปตามแผนการใชงบประมาณ ประมวลผลการวจยเพอจดท ารายงานการวจย จดประชมเพอเผยแพรผลงานวจย รายงานความกาวหนา และผลการศกษาแกส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) และส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ผานคณะผตรวจสอบทางวชาการ และเผยแพรผลงานท เสรจสมบรณสสาธารณชน

2) ทปรกษาแผนงานวจย จ านวน 3 ทาน จากมหาวทยาลยเชยงใหม และจากสมาคมธรกจทองเทยวจงหวดเชยงใหม ซงมหนาทใหค าปรกษาในเรองการวางแผนงาน การด าเนนงานวจย

3) หวหนาโครงการวจย จ านวน 3 ทาน จาก 3 โครงการ มหนาทด าเนนโครงการวจยใหสอดคลองกบวตถประสงคทตงไว ประสานงานและรวมด าเนนการกบนกวจยในโครงการ ควบคม ดแล และพฒนาความสามารถของผชวยวจย รวมทงควบคมดแลการเบกจายงบประมาณของโครงการวจย วเคราะหผลการวจย และรายงานผลการวจยเพอใหบรรลตามเปาหมายของโครงการทวางไว

ผอ ำนวยกำรแผนงำนวจย นางกรวรรณ สงขกร

หวหนำโครงกำรวจยท 1 นางกรวรรณ สงขกร

หวหนำโครงกำรวจยท 2 นางสาวจราวทย ญาณจนดา

หวหนำโครงกำรวจยท 3 นายสามารถ สวรรณรตน

ทปรกษำ ผศ.อษฎางค โปราณานนท ผศ.ดร.ณพศษฏ จกรพทกษ

นายสราวฒ แซเตยว

-

5

1.5.2 การบรหารความเสยง บางครง การเกบขอมลไมเปนไปตามแผน เนองจากปจจยภายนอกทควบคมไมได เชน จ านวนนกทองเทยวทเปนกลมตวอยางไมเปนไปตามเปาหมาย เนองจากยงไมถงฤดกาลทองเทยว มการบรหารความเสยงโดยการวางแผนการเกบขอมลใหแนนอน และขอความรวมมอจากเครอขายดานการทองเทยวทมอย

ระบบฐานขอมล มการบรหารความเสยงโดยการจดท า Backup ฐานขอมลของโครงการ เพอปองกนความเสยงในกรณทขอมลหาย หรอมไวรส เปนตน 1.6 แผนกำรพฒนำบคลำกรวจย แผนงานวจยน ไดเปดโอกาสใหอาจารย นกวจย และนกวจยรนใหมในสหสาขาวชา ทศกษาและท างานเกยวของกบการทองเทยว ผสงอาย หวงโซอปทาน การวจยชมชน การจดการความร และวศวกรรมซอฟแวร (Software Engineering) เขามาท างานวจยรวมกน และบคลากรในโครงการสามารถน าความรทมอยเดมมาประยกตใชและบรณาการกบแผนงานวจยน ในการด าเนนงาน ไดจดประชมนกวจยเปนประจ า เพอเปนการตดตามการด าเนนงานของนกวจย พรอมทงอบรมระเบยบวธการวจย การวเคราะหขอมล การประมวลผล เรยนรองคความรใหมดานการทองเทยวจากทปรกษา ผมประสบการณ และหวหนาแผนงานวจย แลกเปลยนประสบการณ ปญหาในการด าเนนการวจย ทงน เพอเตรยมพรอมใหนกวจยส าหรบการเขยนรายงานการวจย พรอมทงน าเสนอผลงานการวจย และผลกดนใหนกวจยในโครงการผลตผลงานในรปแบบบทความทางวชาการ เพอน าเสนอในเวทระดบชาต และระดบนานาชาตและผลงานดานอนๆ ตอไป

1.7 กลยทธของแผนงำนวจย

เพอใหบรรลกบวตถประสงคของแผนการวจยและสามารถด าเนนการไดทนเวลา จงมผบรหารจดการโครงการ 3 คน ใหรบผดชอบบรหารจดการแตละโครงการยอย โดยมผอ านวยการแผนงานเปนศนยกลางการบรหารจดการแผนงาน หวหนาโครงการยอยท าหนาทบรหารจดการและท าหนาทประสานงานกบผอ านวยการแผนงาน เพอใหกระบวนการด าเนนงานวจยแตละโครงการมความสอดคลองเชอมโยงกนทงแผนฯ และชวงเวลาการด าเนนงานเพอใหการด าเนนงานบรรลวตถประสงคตามแผนงานวจย ซงรวมถงการประสานงานการส ารวจจดเกบขอมลและการเชอมโยงขอมลบางสวนทมความเกยวของกนในแตละโครงการยอย ซงจะชวยใหเกดความประหยดในดานงบประมาณ และการใชทรพยากรตางๆ ของแตละโครงการ

สวนดานเนอหาการด าเนนงานวจย แบงออกเปน 4 ประเดนหลกตามวตถประสงคของแผนงานวจย และ Research Design คอ

โครงการยอยท 1 เรอง การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ศกษาพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอายทงชาวไทยและชาวตางชาตผานการส ารวจโดยแบบสอบถาม การสงเกตการจดทวร และการทดลองจดทวรส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ศกษาอตสาหกรรมการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนทเกยวของกบนกทองเทยวผสงอาย ศกษา

-

6

หวงโซอปทานการทองเทยวในจงหวด และเทยบเคยงระหวางจงหวดภายในภาคเหนอตอนบน เพอหารปแบบการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย โครงการยอยท 2 เรอง การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยศกษาความตองการของผใชขอมลสารสนเทศการทองเทยวตงแตตนน าถงปลายน า ออกแบบการจดการขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอายทเปนระบบและไดมาตรฐานสากล พฒนาระบบขอมลสารสนเทศเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย เพอเปนศนยกลางขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โครงการยอยท 3 แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน ซงจะส ารวจและประเมนความสนใจของนกทองเทยวผสงอายทมตอประเภทของแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบน ประเมนศกยภาพแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบนทตรงกบความตองการของนกทองเทยวผสงอาย และสอดคลองกบศกยภาพของชมชนในแหลงทองเทยว พฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายในพนทน ารอง (Pilot Project) โดยกระบวนการมสวนรวมจากนกทองเทยวและชมชน พรอมทงเสนอแนะแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย สวนสดทาย คอการเสนอแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย โดยการน าความรทไดจากทกโครงการยอย มาสรปผลการศกษา และท าการสงเคราะหเพอเสนอแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

1.8 ระยะเวลำ และสถำนทท ำกำรวจย 1.8.1 ระยะเวลาการท าวจย ใชเวลา 12 เดอน (ปงบประมาณ 2556) 1.8.2 สถานทท าการวจย สถานทหลกทใชในการด าเนนงาน คอ สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม ซงจะใชเปนส านกงานบรหารและอ านวยการโครงการรวมทงใชจดประชมนกวจยประจ าเดอน ส าหรบพนทท าการทศกษาวจยในภาพรวม คอ 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน คอ จงหวดเชยงใหม จงหวดเชยงราย จงหวดล าพน จงหวดล าปาง จงหวดแพร จงหวดนาน จงหวดพะเยา และจงหวดแมฮองสอน และเลอกศกษาเฉพาะจงหวดทมความโดดเดนทางการทองเทยวของภาคเหนอตอนบน และเปนจงหวดท เปนจดหมายหลกของนกทองเท ยวผสงอาย ไดแก จงหวดเชยงใหม จงหวดเชยงราย และจงหวดนาน สวนการคดเลอกพนทน ารอง ท าการศกษาและส ารวจแหลงทองเทยวประเภทวถชมชน/ประเพณ/วฒนธรรม ทมศกยภาพรองรบ และเปนทนยมของนกทองเทยวผสงอาย จ านวน 6

-

7

แหลงจาก 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน โดยอางองจากผลการศกษาจากแผนงานวจยการพฒนาแหลงทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย (กรวรรณ สงขกร และคณะ, 2555) ทงน ไดท าการประเมนศกยภาพแหลงทองเทยวทเหมาะสมส าหรบนกทองเทยวผสงอายในภาคเหนอตอนบน ซงแบงเปนประเภทแหลงทองเทยวเชงศาสนสถาน แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร/ศลปกรรม แหลงทองเทยวเชงธรรมชาต และแหลงทองเทยวประเภทวถชมชน/ประเพณ/วฒนธรรม เพอคนหาชมชนทองเทยวทมความพรอมเหมาะสมทจะพฒนาเปนแหลงทองเทยวตนแบบส าหรบเปนพนทโครงการน ารองเพอเปนแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยว 1 ชมชน คอชมชนวดภมนทร จงหวดนาน

1.8.3 แผนการด าเนนงานตลอดแผนงานวจย ตำรำงท 1.1: แผนกำรด ำเนนงำนวจย 12 เดอน

กจกรรม ปงบประมำณ 2556

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1. ทกโครงการทบทวนเอกสาร

และผลการศกษาและก าหนดแผนการวจย

2. ทกโครงการรวบรวมขอมลเบองตนในพนทศกษา

3. สงรายงานความกาวหนาครงท 1

4. ทกโครงการจดท าเครองมอการวจยและส ารวจเกบขอมลในพนท

5. สงรายงานความกาวหนา ครงท 2

6. จดท าฐานขอมล และเวบไซด 7. ทกโครงการประมวลผลและ วเคราะหขอมล

8. ทกโครงการสรปผลวเคราะหขอมลและขอเสนอแนะ

9. จดประชมผเกยวของเพอรบฟงความคดเหนเกยวกบผลการศกษาวจยเพอน าผลไปจดท ารางรายงานวจยฉบบสมบรณ

10. สงรางรายงานวจยฉบบ สมบรณ

-

8

ตำรำงท 1.1: (ตอ) แผนกำรด ำเนนงำนวจย 12 เดอน

กจกรรม ปงบประมำณ 2556

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 11. จดท ารายงานวจยฉบบ

สมบรณ

12. สงรายงานวจยฉบบสมบรณ

1.9 ระดบควำมส ำเรจของงำน ผลผลตทไดจากแผนงานวจย เรอง “การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” ประกอบดวย รายงานการศกษาวจยทครอบคลมประเดนการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความร เพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน ซงสอดคลองกบวตถประสงคหลกของแผนงานวจย โดยผลงานวจยดงกลาวสามารถน าไปใชประโยชนไดโดยตรงส าหรบเปนแนวทางการบรการและการจดการแหลงทองเทยวในพนทศกษา ขณะเดยวกน สามารถน าไปประยกตใชไดในแหลงทองเทยวอนๆ ผลการด าเนนงานวจยในครงนชวยใหแหลงทองเทยวทเลอกศกษาในภาคเหนอตอนบนไดรบการพฒนาทเหมาะสมและสอดคลองกบกระแสการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายในปจจบน นอกจากน กระบวนการศกษาวจยทเปดใหผเกยวของมสวนรวมทงในฐานะผใหขอมลและผใหความคดเหนชวยใหเกดการถายทอดความร ความเขาใจ และการแลกเปลยนความคดเหนในการพฒนาการทองเทยวรวมกนทงฝายนกวชาการ เจาหนาทหนวยงานทเกยวของ ชมชน และผประกอบการทองเทยว เปนผลดตอการสรางเครอขายความรวมมอในการพฒนาการทองเทยวส าหรบผสงอาย และสงผลโดยตรงตอการทองเทยวและการสรางรายไดเพมแกชมชน และผประกอบการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน ซงรายไดและผลประโยชนทจะเกดขนคาดวาจะมมลคาสงกวางบประมาณการวจยครงนมาก การศกษาครงนเกดผลส าเรจในระดบ P หรอผลส าเรจเบองตน (Preliminary results) ซงมลกษณะเปนองคความรทสามารถน าไปสการวจยในระยะตอไป และมรปแบบ แนวทางการพฒนาการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายทเปนของใหมและแตกตางจากทเคยม ซงสวนมากเปนการจดการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวทวไป ไมเฉพาะเจาะจงส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

บทท 2 ทฤษฎ สมมตฐาน กรอบแนวความคดของแผนงานวจย

แผนงาน “การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” มแนวคดทใชเกยวกบอตสาหกรรมทองเทยว การบรหารและจดการการทองเทยว การทองเทยวผสงอาย และพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย ดงตอไปน 2.1 แนวคดของแผนงานวจย

2.1.1 แนวคดอตสาหกรรมทองเทยว (Tourism Industry) อตสาหกรรมทองเทยว ประกอบดวยธรกจหลายประเภท ทงธรกจทเกยวของโดยตรง

และธรกจทเกยวของทางออม หรอธรกจสนบสนนตางๆ การซอบรการของนกทองเทยวชาวตางประเทศ ถอไดวาเปนการสงสนคาออกทมองไมเหนดวยสายตา (Invisible Export) เพราะเปนการซอดวยเงนตราตางประเทศ การผลตสนคา คอ บรการตางๆ ทนกทองเทยวซอกจะตองมการลงทน ซงผลประโยชนจะตกอยในประเทศและจะชวยใหเกดงานอาชพอกหลายแขนง เกดการหมนเวยนทางเศรษฐกจ นอกจากนทางดานสงคมการทองเทยวเปนการพกผอนคลายความตงเครยด พรอมกบการไดรบความรความเขาใจในวฒนธรรมทผดแผกแตกตางออกไปอกครง อตสาหกรรม ทองเทยวเปนแหลงทมาของรายไดในรปเงนตราตางประเทศ ซงจะมสวนชวยสรางเสถยรภาพใหกบดลการช าระเงนไดเปนอยางมาก นอกจากน การทองเทยวยงมบาทบาทชวยกระตนใหมการน าเอาทรพยากรของประเทศมาใชประโยชนอยางกวางขวางทผอยในทองถนไดเกบมาประดษฐเปนหตถกรรมพนบาน ขายเปนของทระลกส าหรบนกทองเทยว ซงสรปไดวาบทบาทและความส าคญของอตสาหกรรมการทองเทยวตอเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ธรรมชาตและสงแวดลอม มดงตอไปน (ฉนทช วรรณถนอม, 2552)

ดานเศรษฐกจ ไทยเปนประเทศหนงทใหความส าคญของอตสาหกรรมทองเทยวเปนมาอยางมาก

เนองจากเปนอตสาหกรรมทกอใหเกดผลประโยชนทงทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอม บทบาททเดนชดบทบาทหนงในชวงหลายปทผานมาของอตสาหกรรมทองเทยวกคอ บทบาทดานเศรษฐกจซงอาจกลาวไดวา อตสาหกรรมทองเทยวเปนอตสาหกรรมทท ารายไดทส าคญใหประเทศเปนล าดบตน โดยเฉพาะการน าเงนตราตางประเทศเขามาใชจายในระบบเศรษฐกจของประเทศ

ดานสงคมและวฒนธรรม รปแบบวถชวตของคนในสงคมในทกๆ สงคม จะมการพฒนาเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

อยแลว จะชาหรอเรวกขนอยกบปจจยจากทงภายนอกละภายในมาเปนตวกระตน จะพฒนาไปในทางทดหรอไมกขนอยกบปจจยทงสองนนตลอดจนสภาพสงคมนนประกอบดวย เชนเดยวกบการทหากสงคมใดตองการเปลยนตวเองจากสงคมเดมตามปกตมาเปนสงคมทเปดกวางพรอมรบการเขามาของอตสาหกรรมการทองเทยว สงคมนนกจะยงมการพฒนาเปลยนแปลงอยางรวดเรวเปนหลายเทาตว

-

10

เนองจากการทองเทยวตองเกยวของกบภาคธรกจหลายฝาย ตองเกยวของกบคนหลายคน ตองเกยวของกบวฒนธรรมความตองการของคนทหลากหลาย

ผลของการทองเทยวอาจไมไดสงผลตอการท าใหวฒนธรรมของทองถนตองเปลยนแปลงอยางทนททนใด แตอาจคอยๆ ซมซบอยางชาๆ ธรกจหรอผทเกยวของในอตสาหกรรมการทองเทยวภาคตางๆ ทมความลอแหลมตอความรบผดชอบในวฒนธรรมทองถนนนๆ จงควรตระหนกหมนสงเกตตดตามพฒนาน าวฒนธรรมในสงทด และวฒนธรรมภายนอกทแตกตางจากของตนมาปรบใชใหเกดประโยชนสงสดแตตองไมลมคณคาวฒนธรรมเดมของตนดวย

ดานธรรมชาตและสงแวดลอม การทองเทยวกอใหเกดประโยชนในการชวยรกษาสงแวดลอม กลาวคอ เมอมการ

ทองเทยวเกดขน ยอมท าใหชมชนในแหลงทองเทยวนนๆ เหนคณคาของสงแวดลอมทเปนทรพยากรการทองเทยวเปนเหตใหมการมการชวยกนรกษาสภาพภมทศนของสงแวดลอมในชมชน เพอสามารถดงดดใหนกทองเทยวเขามามากขน และสามารถอาศยรายไดจากการทองเทยวมาสนบสนนในการดแลรกษาสงแวดลอมของแหลงทองเทยวนนๆ อนเปนการน าทรพยากรการทองเทยวมาใชใหเกดประโยชนอยางคมคา (ฉนทช วรรณถนอม, 2552)

2.1.2 แนวคดการบรหารและจดการการทองเทยว (Tourism Management)

นคม จารมณ กลาววา การบรหารและจดการการทองเทยว หมายถง การกระท าอยางมเปาหมาย ทสอดคลองกบหลกการ ทฤษฎ และแนวคดทเหมาะสม โดยค านงถงสภาพทแทจรง รวมทงขอจ ากดตางๆ ของสงคมและสภาพแวดลอม การก าหนดแนวทางมาตรการ และแผนปฏบตการทด ตองค านงถงกรอบความคดทไดก าหนดไว มฉะนนแลวการจดการทองเทยวจะด าเนนไปอยางไรทศทางและประสบความลมเหลว การพจารณาการจดการทองเทยวอยางเปนระบบ (System Approach) และบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายนน จ าเปนจะตองพจารณาระบบยอย (Sub System) หรอองคประกอบหลกของการจดการทองเทยว บทบาทหนาทของแตละองคประกอบ และความสมพนธ (Relationship) ระหวางองคประกอบเหลานน รวมถงการพจารณาสภาพแวดลอมของระบบการทองเทยวดวย ซงองคประกอบหลกทส าคญในระบบการทองเทยวประกอบดวย

แหลงทองเทยวหรอทรพยากรการทองเทยว (Tourism Resource) หมายถง สงดงดดความสนใจของนกทองเทยวใหเกดการเดนทางไปเยอนหรอไปทองเทยว ซงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ทรพยากรทางธรรมชาต (Natural Tourism Resource) ไดแก ภเขา ปาไม น าพรอน ถ า น าตก ชายทะเล ฯลฯ ทรพยากรทมนษยสรางขน (Man–made Tourism Resource) ซงเปนมรดกทางวฒนธรรม (Cultural Heritage) ไดแก แหลงทองเทยวทางประวตศาสตร (Historical Tourism Resource) แหลงทองเทยวทางวฒนธรรม ประเพณ และวถชวต (Culture and Rural Way of Life) แหลงทองเทยวเพอนนทนาการและบนเทง (Recreation Attraction)

การบรการการทองเทยว (Tourism Service) ไดแก การใหบรการเพอใหการทองเทยวในพนทของนกทองเทยวมความสะดวก บรการการทองเทยวทส าคญ ไดแก บรการท

-

11

พกแรม บรการอาหารและบนเทง บรการน าเทยวและมคคเทศก บรการขนสงภายในแหลงทองเทยว รวมถงบรการจ าหนายสนคาทระลก

การตลาดการทองเทยว (Tourism Market) หมายถง ความพยายามทจะท าใหนกทองเทยวกลมเปาหมายเดนทางเขามาทองเทยวในแหลงทองเทยว และใชสงอ านวยความสะดวกทางการทองเทยวและบรการทองเทยวในแหลงทองเทยว โดยการตลาดการทองเทยวท าได 2 วธ คอ

(1) การใหขอมลขาวสารการทองเทยว หมายถง การใหความรเกยวกบเรองตางๆ ทางการทองเทยว เชน ทรพยากรทองเทยว สงอ านวยความสะดวกทางการทองเทยว และบรการทองเทยว เปนตน

(2) การโฆษณาและประชาสมพนธการทองเทยว หมายถง การสอขอมลขาวสารทองเทยวไปยงนกทองเทยวกลมเปาหมายโดยผานสอตางๆ เชน โทรทศน วทย นตยสาร หนงสอพมพ จดหมาย เปนตน เพอเชญชวน กระตน ใหนกทองเทยวกลมเปาหมายเดนทางเขามาทองเทยวยงแหลงทองเทยวของตน

ราณ อสชยกล (2544: 225) ไดกลาวถงการจดการบรการทองเทยววา ตองมการก าหนดประเภทและมาตรฐานของบรการทมคณภาพตามมาตรฐานสากล และควรตอบสนองความตองการของนกทองเทยวไดทกประเภทและทกระดบ บรการทส าคญแกนกทองเทยว ไดแก

บรการดานกฎระเบยบขอบงคบ กตกา เพอใหการทองเทยวของนกทองเทยวเกดความสะดวกสบาย ความปลอดภย เกดความพงพอใจสงสด ไมเกดผลกระทบกบสภาวะแวดลอม เชน การออกกฎระเบยบหามจดไฟหรอกอกองไฟในเขตปาไมฯ

การบรการดานความปลอดภย เชน การเตรยมอปกรณปองกนและรกษาความปลอดภย การฝกบคลากรใหสามารถปฐมพยาบาลเบองตนฯ

บรการดานนนทนาการ คอ การใหการบรการเพอความเพลดเพลนสนกสนานและบนเทงส าหรบนกทองเทยว

บรการขอมลขาวสาร เชน แผนพบ แผนท เอกสารตางๆ เกยวกบบรการทมในแหลงทองเทยว

บรการทพก คอ การบรการทพกส าหรบนกทองเทยว ซงควรมหลายขนาด หลายประเภทเพอตอบสนองความตองการของนกทองเทยวซงมหลายกลม

บรการน าเทยวและมคคเทศก คอ การบรการหรออ านวยความสะดวกเกยวกบการเดนทางของนกทองเทยว การจดกจกรรมน าเทยว ซงควรมมาตรฐานการบรการ

บรการคมนาคมขนสง ธรกจคมนาคมขนสงควรมหลายรปแบบและหลายระดบ เชน รถเชา รถโดยสาร เปนตน เพอใหนกทองเทยวสามารถเลอกชองทางและรปแบบการคมนาคมทพอใจได

บรการอาหารและเครองดม ซงควรมอาหารหลายประเภทและหลายระดบเพอตอบสนองความตองการของนกทองเทยวแตละระดบ ควรตกแตงสถานทให

-

12

กลมกลนกบสภาพแวดลอมของทองถน มการเสนออาหารประจ าทองถน อาหารตองมมาตรฐานตามสขลกษณะของกระทรวงสาธารณสข

บรการดานสนคาและของทระลก บรการดานอนๆ หรอบรการอนๆ ทเกยวกบนกทองเทยว เชน หางสรรพสนคา

ธนาคาร สถานทบรการซกรด และไปรษณย เปนตน

มนส สวรรณ และคณะ (2541: 124-125) ไดเสนอแนวทางการบรหารจดการทองเทยวขององคกรปกครองสวนทองถนวา องคกรปกครองสวนทองถนตองบรหารจดการในเรองตางๆ ดงน

การโฆษณาและประชาสมพนธ โดยมบทบาทในการเผยแพรประชาสมพนธแหลงทองเทยวและสถานททองเทยวทอยในพนทใหสาธารณชนไดรบทราบมากทสด

การส ารวจขอมลเกยวกบทรพยากรการทองเทยว กลาวคอ ตองมการส ารวจหาแหลงทองเทยวใหม ส ารวจทรพยากรการทองเทยว และส ารวจขอมลทเกยวกบแหลงทองเทยวทมอยในพนท

การปรบปรงและพฒนาแหลงทองเทยว คอ การจดท าแผนงานโครงการเพอปรบปรงและพฒนาแหลงทองเทยวตามประเภทของทรพยากรทองเทยวทมอย ใหเปนทดงดดนกทองเทยว

การบรหารแหลงทองเทยว เปนการก าหนดแนวทางในการบรหารและจดการแหลงทองเทยวอยางเหมาะสมและเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม โดยเฉพาะประชาชนในพนท เชน การจดเกบผลประโยชน การดแลรกษาแหลงทองเทยว การจดสาธารณปโภคในแหลงทองเทยว และการจดใหบรการในสถานททองเทยว

การรกษาความปลอดภยในแหลงทองเทยว เปนการวางระบบการดแลรกษาความปลอดภยทงความปลอดภยตอชวต ทรพยสน และโรคภยตางๆ

2.1.3 แนวคดการทองเทยวส าหรบผสงอาย Kotler, et al., (2006: 121) กลาววา โครงสรางของประชากรโลกมการเปลยนแปลง เขา

สสงคมผสงอาย (Ageing Society) ซงเปนผลท าใหเกดการทองเทยวแบบ Long stay Tourism หรอการทองเทยวทมการพ านกระยะยาวทมจดมงหมาย คอ การพกผอนหยอนใจ (Recreation) และการทองเทยวรปแบบนนยมมากในศตวรรษท 21 เนองจากประชากรในยค “Baby Boomer” หรอ “Gen X” เขาสวยเกษยณอายจากการท างาน ซงประชากรกลมนมก าลงซอสงมากความสามารถในการใชจายเงน และไมมความกงวลเรองคาใชจายเนองจากเปนผมประสบการณในการใชชวตจงมความละเอยดรอบคอบในการเลอกซอสนคาและบรการตางๆ ดงนน รปแบบและพฤตกรรมการทองเทยวทเปนลกษณะเฉพาะของนกทองเทยวกลมผเกษยณหรอผสงอาย คอ

1) เนนการทองเทยวและบรการทมคณภาพด 2) ค านงถงความคมคาในการซอบรการ 3) ตองการความมนใจดานความปลอดภย

-

13

4) ตองการความมนใจดานบรการ ดแลสขภาพทด 5) ตองการกจกรรมทเหมาะกบวยและสขภาพ

ซงแหลงทองเทยวทเหมาะสมกบนกทองเทยวผสงอาย หมายถง สถานททองเทยวทมการ

เขาถงสะดวกไมควรตงอยหางจากตวเมอง จดสงอ านวยความสะดวกไวอยางเหมาะสมมสงบรการรองรบการทองเทยวในบรเวณใกลเคยง เปนแหลงทองเทยวทมคณคานกทองเทยวไดชนชมธรรมชาตทสวยงาม และเรยนรเกยวกบประวตศาสตร ศลปวฒนธรรมและสถาปตยกรรมทมคณคา วฒนธรรม ประเพณชวตของคนทองถน (กรวรรณ สงขกร และคณะ, 2555)

2.1.4 อตสาหกรรมการทองเทยว

งานวจยทางดานนเกอบจะกลาวไดวาเปนชองวางทางวชาการ (Technical gap) ทส าคญของวงการการทองเทยวไทย สามารถแยกเปนกลมงานวจยทางดานนไดดงน

(1) งานวจยเกยวกบกลมวสาหกจทองเทยว (Business Cluster Development) เพอสรางสนคาใหม บรการคณภาพระดบใหม หรอเพอใชนวตกรรมลดตนทนใหม เชน E-commerce โดยเปนการพฒนาใหครบวงจรธรกจ เพอสรางศกยภาพในระดบกลมในระดบพนท

(2) งานวจยโครงสรางและการจดการอตสาหกรรม เปนงานวจยพนฐาน ซงในกรอบการศกษาปกตจะประกอบดวยการวเคราะหโครงสราง (structure) พฤตกรรม (conduct) และผลปฏบต (performance) เกบขอมลขนตน เชน มลคาเพม สดสวนตนทนการกระจกตว พฤตกรรมการตงและตดราคา ฯลฯ งานวจยทางดานน มงสรรพ ขาวสอาดและคณะ (2548) ไดท าการศกษาเรองมลคาเพมในประเทศของอตสาหกรรมทองเทยวของประเทศไทย โดยในงานการศกษานนไดมการวเคราะหโครงสรางและการจดการในหลายๆ มตของอตสาหกรรมการทองเทยวของจงหวดเชยงใหมจ านวน 13 อตสาหกรรม ไดแก อตสาหกรรมโรงแรมและรสอรต เกสตเฮาส ภตตาคารและรานอาหาร การขนสงผโดยสารระหวางจงหวด รถขนสงมวลชนในทองถน รถเชาเหมาคน บรการใหเชารถยนต บรการใหเชารถจกยานยนต บรการน าเทยว บรการบนเทง กอลฟ สปา อตสาหกรรมของทระลก ไดแก อตสาหกรรมเครองเงนและศลาดล และอตสาหกรรมสนบสนน ไดแก ปมน ามน เปนตน ผลการศกษาพบวา อตสาหกรรมทองเทยวในจงหวดเชยงใหมมบทบาททางเศรษฐกจในระดบสง และอตสาหกรรมทองเทยวทศกษาในจงหวดเชยงใหมรวมอตสาหกรรมสนบสนน เปนอตสาหกรรมทมสถานประกอบการรวมกนถง 8,005 แหง ในจ านวนนสวนใหญเปนภตตาคาร รานอาหาร มการจางงานรวมกนถง 52,472 คน เมอวดจากยอดขายพบวามรายไดรวมกนถง 38,030 ลานบาท ค านวณออกมาเปนมลคาเพมสงถง 12,009 ลานบาท ในขณะทอตราสวนมลคาเพมตอยอดขายค านวณไดรอยละ 33.28 มลคาเพมของอตสาหกรรมทองเทยวคดเปนรอยละ 46 ของผลตภณฑมวลรวมระดบจงหวดในภาคบรการ (service sector) ของจงหวดเชยงใหม และคดเปนรอยละ 14 ของผลตภณฑมวลรวมระดบจงหวด (Gross Provincial Product: GPP) ของจงหวดเชยงใหม เมอพจารณาเปนรายสาขายอยพบวาอตสาหกรรมทองเทยว (ไมรวมกจการสนบสนน) ทมขนาดของมลคาเพมใหญทสด 3 อนดบแรก ไดแก อตสาหกรรมโรงแรมและรสอรต อตสาหกรรมภตตาคารและรานอาหาร และอตสาหกรรมน าเทยว ในป พ.ศ. 2545 มมลคาเพมทเกบไวภายในประเทศคดเปนรอยละ 92 ของมลคาเพม มลคาเพมทเกบไวใน

-

14

ประเทศของอตสาหกรรมยอยสวนใหญมสดสวนสงกวารอยละ 90 ยกเวนอตสาหกรรมรถเชาและรถเชาเหมาคน ซงมสดสวนรอยละ 57 และ 66 และในงานการศกษาดงกลาวยงไดเสนอวา อตสาหกรรมทองเทยวของไทยในขณะนก าลงอยในชวงหวเลยวหวตอ เนองจากปจจยดงตอไปนคอ การกอการราย ความเสยงจากโรคระบาด การเพมขนของนกทองเทยวในประเทศและนกทองเทยวจากจน และการใชแรงงานตางชาต ท าใหอตสาหกรรมทองเทยวจะตองเตรยมตวรบโครงสรางอปสงคทเปลยนแปลงไปในอนาคต การศกษานยงไดใหขอเสนอทงทางดานนโยบาย ไดแก การสงเสรมเครอโรงแรมไทยใหเปนเครอนานาชาตและสปาไทยสสากล นโยบายแรงงานตางดาว นโยบายพฒนาคลสเตอร SMEs ทองเทยว การน าธรกจ SMEs การใหบรการทพกและทองเทยวเขาสระบบภาษ นโยบายอตสาหกรรมรายสาขา รวมทงขอเสนอแนะดานการวจยพฒนาซงจะไปเกอหนนการพฒนาอตสาหกรรมระยะยาว

(3) งานวจยประเภทเพอเพมผลตภาพและมาตรฐานอตสาหกรรม เปนการวจยเพอจะสราง Benchmark ในอตสาหกรรมประเภทตางๆ เพอใหสามารถเพมประสทธภาพและคณภาพในการใหบรการ งานในระดบอตสาหกรรมทมการ Benchmark เชน งานวจยของมงสรรพ ขาวสอาดและคณะ (2548) ทมการ Benchmark อตสาหกรรมโรงแรมทงในระดบประเทศ ภาค และจงหวด โดยไดมการรวบรวมงบก าไรขาดทนจ านวน 142 งบ ในป พ.ศ. 2545 ประกอบการการสมภาษณ ผประกอบการ และผบอกเลาในเชงลก นอกจากนเพอท าใหการเปรยบเทยบขดความสามารถในการแขงขนเปนไปอยางมประสทธภาพ จงมการใชฐานขอมลของส านกงานสถตแหงชาตซงประกอบดวยขอมลในป พ.ศ. 2544 ทงหมด 1,752 ชด ผลการศกษาทไดวา พบวา เกดชองวางของการด าเนนงานใน 4 จงหวดทองเทยวหลก (เชยงใหม ภเกต กทม. และพทยา) และยงสามารถอธบายไดวา กจการโรงแรมไดใหความสนใจกบผลประโยชนของกจการโดยใชกลยทธดานราคามากกวากลยทธดานประสทธภาพ และการพฒนาประสทธภาพในการผลตของแรงงานรวมถงการสรางความแตกตางของผลตภณฑหรอบรการทน าเสนอสนกทองเทยวนนนาจะเปนทางเลอกเพอความอยรอดของกจการมากกวาการแขงขนตดราคากนเองระหวางผประกอบการโรงแรม (cut-throat competition) นอกจากนควรมการพฒนาทรพยากรมนษยในธรกจโรงแรมขนาดกลางและขนาดยอมโดยอาศยงบประมาณจากภาษโรงแรมทจดเกบโดยองคการปกครองสวนทองถน แตอยางไรกตามงานวจยทม Benchmark ในระดบอตสาหกรรมการทองเทยวในประเภทตางๆ ยงคงมนอย

2.1.5 ประเภทของนกทองเทยวสงอาย

จากการทบทวนวรรณกรรมดานการจดแบงประเภทผสงอาย มดงน ส านกงานสถตแหงชาต แบงผสงอายเปน 3 กลม ไดแก ผสงอายวยตน (อาย 60-69 ป)

ผสงอายวยกลาง (อาย 70-79 ป) และผสงอายวยปลาย (อายตงแต 80 ปขนไป) ส าหรบงานวจยทตองการศกษาเปรยบเทยบความแตกตางของพฤตกรรมทเปลยนแปลงของผสงอายในแตละชวงอาย เชน ผทยงมงานประจ าท า หรอผมเงนบ าเหนจบ านาญหรอเงนออม มกจะใชอาย 50-55 ป หรออาจใชวธแบงกลมอายเปนกลมตน (อายระหวาง 50-64 ป) และกลมปลาย (อาย 65 ปขนไป) เพราะการแบงชวงอายจะมความสมพนธกบการเดนทางทองเทยว ส าหรบการแบงชวงอายโดยพจารณาจากเกณฑชวงอายจะท าใหไดขอมลทถกตองและเฉพาะเจาะจงมากยงขน นอกจากนย งสามารถแบงกลมนกทองเทยวออกเปนกลมตามพฤตกรรมและแรงจงใจในการเดนทางทแตกตางกน

-

15

Shoemaker (1989) ไดศกษาเรอง “Segmentation of the senior pleasure travel market” พบวากลมนกทองเทยวสงอายสามารถแบบออกไดเปน 3 กลม ดงน

กลมท 1 คอ นกทองเทยวสงอายพงพอใจการทองเทยวในระยะสนๆ และชอบทจะกลบมายงสถานทเดมมากกวาการเยยมเยอนในสถานทใหม

กลมท 2 เรยกวา “Active resters” นกทองเทยวสงอายกลมนชอบทจะพบปะผคน ชอบสงคม และการพกผอน

กลมท 3 คอ นกทองเทยวสงอายกลมทชอบทจะเลอกไปกบแพคเกจทวรทรวมทกอยาง และพงพอใจในการทองเทยวไปยงรสอรท (older set)

เชนเดยวกบ Lieux, Weaver และ McCleary (1994) ทแบงกลมนกทองเทยวสงอาย

ออกเปน 3 กลม คอ 1. กลมทอยในวยใกลเกษยณและมรายไดด นยมหาประสบการณแปลกใหม

(novelty seekers) 2. กลมทอยในวยใกลเกษยณและมรายไดดเชนเดยวกบกลมแรก แตนยมเดนทาง

ทองเทยวในเขตทมอากาศอบอนและรอน โดยใชระยะเวลาในการเดนทางทองเทยวเปนเวลานาน(active enthusiasts)

3. กลมทอายมากทสดเมอเทยบกบสองกลมทกลาวมาขางตน แตมรายไดนอยกวาและนยมเดนทางระยะสน (reluctant travelers)

ส าหรบ Backman, et al. (1999) เนนการศกษาวจยเกยวกบพฤตกรรมและแรงจงใจของนกทองเทยวผสงอาย โดยแบงนกทองเทยวสงอายออกเปน 5 กลม ไดแก

1. กลมทชอบการศกษาและธรรมชาต (education/nature) 2. กลมทชอบผจญภย เดนปา และนอนเตนท (camping/tenting) 3. กลมทเดนทางเพอสงสรรค (socialization) 4. กลมทเดนทางเพอพกผอนหยอนใจ (relaxation) 5. กลมทเดนทางเพอศกษาและเรยนรสงตางๆ (information)

-

16

อาจแบงประเภทของนกทองเทยวผสงอายได 12 ประเภทดงตารางตอไปน (ตารางท 2.1)

ตารางท 2.1: ประเภทของนกทองเทยวสงอาย

ประเภท วตถประสงค ทมา

1. ego-enhancement เพอเลาตอประสบการณ Jang and Wu (2006), Huang and Tsai (2003), Huang and Tsai (2003)

2. Self-esteem / Pride and Patriotism / intellectual enrichment

เพอสมผสความหรหรา Jang and Wu (2006), Hsu et al. (2007), Huang and Tsai (2003)

ส านกงานสถตแหงชาต แบงเปน 3 กลม 1. ผสงอายวยตน (อาย 60-69 ป) 2. ผสงอายวยกลาง (อาย 70-79 ป) 3. ผสงอายวยปลาย (อายตงแต 80 ปขนไป)

โดยนกวจยจะก าหนดเกณฑอายทแตกตางกนซงจะขนอยกบวตถประสงคของนกวจยแตละคน เพอเปรยบเทยบความแตกตางของพฤตกรรมของผสงอายในแตละชวงอาย

ชวงอาย

Lieux, Weaver และ McCleary (1994) แบงกลมนกทองเทยวสงอายออกเปน 3 กลม คอ

1. novelty seekers 2. active enthusiasts 3. reluctant travelers

พฤตกรรมทเปลยนแปลง ของผสงอายในแตละชวงอาย

1

2

-

17

ตารางท 2.1: (ตอ) ประเภทของนกทองเทยวสงอาย

ประเภท วตถประสงค ทมา

3. Knowledge seeking เพอหาความรใหม Jang and Wu (2006), Hsu et al. (2007)

4. Relaxation/ เพอการพกผอน Jang and Wu (2006), Huang and Tsai (2003)

5. Socialisation เพอสงสรรคกบครอบครวและสงคม

Jang and Wu (2006), Huang and Tsai (2003)

6. Escape Routine เพอหลบหลกชวตประจ าวนทซ าซาก

Hsu et al. (2007)

7. Personal reward เพอใหรางวลกบตวเอง Hsu et al. (2007)

8. Nostalgia เพอกลบไปสมผสความทรงจ าในอดต

Hsu et al. (2007)

9. Well-being เพอสขภาพทด Hsu et al. (2007),

10. Spiritual enrichment เพอการแสวงหาทางจตวญญาณ ศาสนา ความเชอ

Huang and Tsai (2003)

11. Engage Physical activities เพอท ากจกรรม ทางกายภาพ ตางๆ เชน กฬา การละเลน


12. Engage in Special activities

เพอเขารวมกจกรรมพเศษ เชน เทศกาล งานตางๆ


2.1.6 นกทองเทยวผสงอาย

ทผานมา การศกษาดานการทองเทยวผสงอายในประเทศไทย ยงไมแพรหลายมากนก พบการศกษาดานการสงเสรมการทองเทยวผสงอายจากทวปยโรปสประเทศไทย (ราณ อสชยกล และคณะ, 2552) โดยศกษาสภาพการทองเทยวผสงอายตางประเทศในประเทศไทย วเคราะหพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวสงอายจากทวปยโรป และวเคราะหแรงจงใจในการทองเทยวและความตองการของนกทองเทยวสงอายจากทวปยโรปตอองคประกอบทางการทองเทยว ในดานทพก การคมนาคม แหลงทองเทยว สงอ านวยความสะดวก และสาธารณปโภค รวมทงวเคราะหความสามารถของประเทศไทยในการตอบสนองความตองการของนกทองเทยวสงอายจากทวปยโรปโดยการวดความพงพอใจในการไดรบการบรการทง 5 ดาน ผลการศกษาพบวา รอยละ 41.40 ของนกทองเทยวสงอายจากยโรปเดนทางมาทองเทยวประเทศไทยเปนครงแรก และรอยละ 31.86 เดนทางมาทองเทยวประเทศไทยมากกวา 4 ครง ดานจ านวนวนเฉลยททองเทยวและพ านกอยในประเทศไทยรอยละ 58.37 มากกวา 15 วน สวนจงหวด 3 อนดบแรกทอยในแผนการเดนทางทองเทยว คอ

-

18

กรงเทพมหานคร เชยงใหม และภเกต โดยเหตผลทเลอกมาทองเทยวในประเทศไทย คอ คนไทยมความเปนมตร ธรรมชาตทสวยงาม มแหลงทองเทยวทางประวตศาสตรและวฒนธรรม อาหารและเครองดม และความคมคาของราคา ทงน รอยละ 47.67 ของนกทองเทยวสงอายจากทวปยโรปเลอกพกโรงแรมชนหนงระดบ 4 ดาว ดานแรงจงใจและความตองการในการทองเทยวพบวา แรงจงใจทท าใหนกทองเทยวสงอายจากยโรปเดนทางทองเทยว ไดแก ความตองการพกผอนและคลายเครยด ตองการทองเทยวในแหลงทองเทยวใหม และตองการเรยนรและหาประสบการณใหม ทงนองคประกอบของแหลงทองเทยวทนกทองเทยวสงอายจากยโรปมความพงพอใจตอการบรการของประเทศไทย คอ ความปลอดภย ทตงของทพก แหลงทองเทยวทางธรรมชาต ราคาของทพก ความหลากหลายและความเหมาะสมของอาหารและเครองดม ความสะดวกในการเดนทางเขาถง สงอ านวยความสะดวกทางการแพทย การอ านวยความสะดวกในพธการตรวจคนเขาเมองและศลกากร โครงสรางพนฐาน คณภาพการบรการของตวแทนทองเทยว คณภาพการบรการของผน าเทยวและมคคเทศก อปกรณชวยเหลอผสงอายในโรงแรม เทศกาลและงานประเพณ กจกรรมเรยนร เชน การฝกท าอาหารไทย

สวนงานของวารชต มธยมบรษ (2554) ไดศกษาเรองแนวทางการพฒนาเสนทางการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย กรณศกษาพนทรอบการไฟฟาฝายผลตแมเมาะ จงหวดล าปาง ผลการศกษาพบวา นกทองเทยวผสงอายนยมเดนทางทองเทยวในแหลงทองเทยวทมชอเสยง เปนแหลงทองเทยวทสามารถซมซบความรสกไดยาวนาน เปนการทองเทยวแบบเนบชา (Slow Tourism) ไมเรงรบ และเปนแหลงทองเทยวทไมมนกทองเทยวจ านวนมากเพราะไมสามารถเดนทางไดรวดเรวเหมอนนกทองเทยวกลมอน การเดนทางทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายมความตองการความชวยเหลอและการดแลมากกวานกทองเทยวทวไปเนองมาจากปจจยทางดานรางกายของนกทองเทยว ดานความตองการในการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย พบวา ผสงอายตองการความสะดวกสบายในการเดนทางชมสถานททองเทยวทงโดยทางเทาและทางรถยนตทงนดวยขอจ ากดดานสภาพรางกาย และผสงอายตองการบรการทดหรอบรการในระดบสงกวานกทองเทยวกลมอน โดยยนดจายเงนเพมขน นอกจากนยงตองการไดรบขอมลหรอความรเกยวกบสถานททองเทยวทละเอยดและขอมลเชงลกกวานกทองเทยวทวไปเนองจากสวนหนงเคยมาทองเทยวในแหลงทองเทยวนมากอนแลว ดงนน ผใหบรการน าเทยวหรอมคคเทศกควรมความรเกยวกบแหลงทองเทยวอยางละเอยด ส าหรบสงอ านวยความสะดวก พบวา นกทองเทยวผสงอายตองการใหมการจดเสนทางทองเทยวทเหมาะสม เชน มปายบอกทางและปายแนะน าแหลงทองเทยวทมตวอกษรขนาดใหญและแสดงรายละเอยดทส าคญอยางชดเจน ระยะการเทยวชมไมควรเกนครงชวโมงตอรอบเพอใหเหมาะสมกบสภาพรางกายของผสงอาย ทางเดนควรมความลาดชนนอย เรยบ และสามารถใชรถเขนได นอกจากน ควรมหองพยาบาลหรอจดบรการดานสขภาพเพราะนกทองเทยวผสงอาย สวนใหญมปญหาดานสขภาพ ควรมสถานททสามารถใชสงสรรคและจดงานเลยงระหวางผสงอายดวยกน ควรปรบปรงสถานทจอดรถและเสนทางการเดนไปยงหองพกใหเหมาะสมกบการเดนทางของผสงอายและควรมแสงสวางทเพยงพอ

นอกจากน แผนงานวจยเรองการพฒนาแหลงทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย (กรวรรณ สงขกร และคณะ, 2555) ไดท าการศกษาการ

-

19

ประเมนศกยภาพของแหลงทองเทยวแบบ Slow Tourism ในภาคเหนอตอนบนทเหมาะสมกบนกทองเทยวผสงอาย และการประเมนศกยภาพการตลาดทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยแผนงานวจยมวตถประสงคเพอส ารวจศกยภาพของแหลงทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ทเหมาะสมกบนกทองเทยวผสงอาย พรอมทงประเมนศกยภาพของแหลงทองเทยวและการตลาดทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ทสามารถจดการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และเสนอแนวทางการพฒนาตลาดการทองเทยวแบบ Slow Tourism ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

การศกษาการประเมนศกยภาพของแหลงทองเทยวในภาคเหนอตอนบนทเหมาะสมกบผสงอาย ไดจดล าดบแหลงทองเทยวแบบ Slow Tourism ทมศกยภาพส าหรบนกทองเทยวผสงอายรายจงหวดและตามประเภทของแหลงทองเทยว ซงขอมลดงกลาวนผดแลรบผดชอบแหลงทองเทยวสามารถน ามาใชประเมน วางแผนปรบปรงพฒนาแหลงทองเทยวทอยในความรบผดชอบใหมศกยภาพยงขนไปได นอกจากนผประกอบการน าเทยวสามารถน าขอมลนไปใชในการวางแผนจดรายการทวรเพอน าเสนอแกนกทองเทยวผสงอายได

โครงการฯ มขอเสนอแนะวาการพฒนาการทองเทยวควรค านงถงศกยภาพของแหลงทองเทยวควบคไปกบการตลาดการทองเทยว จงเสนอใหเหนถงความส าคญของการเพมคณคาของแหลงทองเทยวเปนล าดบแรก เนองจากนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตตางใหความส าคญในเรองคณคาของแหลงทองเทยวมากทสด พรอมนควรก าหนดวสยทศนเพอเปนแนวทางการพฒนาตลาดการทองเทยวคอ “ภาคเหนอตอนบนเปนจดหมายปลายทางการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย ดวยธรรมชาตทงดงามและแหลงเรยนรวฒนธรรมวถชวตทหลากหลาย” โดยมงเนนทจดขายหลกในดานความงดงามของธรรมชาต และความหลากหลายของวฒนธรรมและวถชวต

2.1.7 พฤตกรรมนกทองเทยว พฤตกรรมนกทองเทยว เปนการกระท าทกอยางของนกทองเทยวไมวาการกระท านน

นกทองเทยวจะรตวหรอไมรตวกตาม และบคคลอนจะสงเกตการกระท านนไดหรอไมกตามกเพอมงตอบสนองสงใดสงหนงในสภาพการณใดสภาพการณหนง โดยพฤตกรรมภายนอกของนกทองเทยว (Tourist’s Overt Behaviour) เปนพฤตกรรมทผอนสงเกตไดโดยอาศยประสาทสมผส สวนพฤตกรรมภายในของนกทองเทยว (Tourist’s Covert Behaviour) เปนการท างานของอวยวะตางๆ ภายในรางกายรวมทงความรสกนกคดและอารมณทถกควบคมอยภายในจะมความสมพนธกน โดยพฤตกรรมภายในจะเปนตวก าหนดพฤตกรรมภายนอกเปนสวนใหญ (http://tourismatbuu. wordpress.com/)

องคประกอบของพฤตกรรมนกทองเทยวนนมองคประกอบส าคญ 7 ประการ คอ 1) เปาหมาย หมายถง พฤตกรรมนกทองเทยวทกๆ พฤตกรรม จะตองมเปาหมายในการ

กระท า เชน นกทองเทยวกลมอนรกษตองการ เกยรตยศโดยการแสดงใหผอนเหนวาตนเดนทางทองเทยวโดยทสภาพแวดลอมในสถานทตนเดนทางยงคงสภาพความสมบรณของระบบนเวศนดงเดม

-

20

2) ความพรอม หมายถง ความมวฒภาวะ และความสามารถในการท ากจกรรม เพอตอบสนองตอความตองการ เชน นกทองเทยวกลมทรกความผจญภย นยมไตเขา ปนหนาผาตองมความพรอมทงสภาพรางกายและจตใจแลวสามารถจะท ากจกรรมทตนชอบได

3) สถานการณ หมายถง เหตการณหรอโอกาสทเอออ านวยใหเลอกกระท ากจกรรม เพอตอบสนองความตองการ เชน การทองเทยวตามหมเกาะ ควรกระท าในยามคลนลมสงบ ไมควรท าในขณะทมพายฝนฟาคะนอง

4) การแปลความหมาย หมายถง วธการคดแบบตางๆ เพอตอบสนองตอความตองการทพอใจมากทสดในสถานการณหนงๆ เชน เวลาสบสองนาฬกา เปนเวลาทนกทองเทยวควรเปนเวลาทนกทองเทยวควรหยดพกรบประทานอาหารกลางวน

5) การตอบสนอง คอ การตดสนใจกระท ากจกรรมตามทตนไดตดสนใจเลอกสรรแลว เพอใหบรรลเปาหมายทตองการ เชน นกทองเทยวไดตดสนใจทจะเดนทางทองเทยวในชวงวนหยด เพอพกผอน ดงนนนกทองเทยวจะตองวางแผนการเดนทาง และจดการด าเนนการล วงหนา ในการกระท ากจกรรมเพอใหบรรลเปาหมายทก าหนดไว ตงแตกจกรรมการก าหนดสถานททองเทยว กจกรรมการเดนทาง กจกรรมการจองทพก เพอตอบสนองความตองการของตนเอง

6) ผลลพธทตามมา คอ ผลจากการกระท าหนงๆ อาจไดผลตามทคาดหมายไว หรออาจตรงกนขามกบความคาดหวงทตงใจไว เชน นกทองเทยวไดมก าหนดการเดนทางไวเพอมาพกผอนวนหยดในประเทศไทย แตปรากฏวาในเวลานนเกดการชมนมทสนามบน และท าใหสนามบนตองปดท าการ เครองบนไมสามารถลงจอดได มผลลพธท าใหนกทองเทยวไมสามารถบรรลผลตามทคาดหมายไวได

7) ปฏกรยาตอความผดหวง คอ ความรสกทเกดขนเมอสงทกระท าลงไปไมบรรลเปาหมายตามทตองการ จงตองกลบมาแปลความหมาย ไตรตรอง เพอเลอกหาวธใหมๆ มาตอบสนองความตองการ หรออาจจะเลกความตองการไป เพราะเหนวาเปนสงทเกนความสามารถ เชน การกอวนาศกรรมในเมองมมไบ ประเทศอนเดยในเดอนพฤศจกายน ปพ.ศ. 2551 นกทองเทยวทตงใจจะเดนทางไปเมองดงกลาว จะตองเกดความผดหวงเพราะเกดความกงวลดานความปลอดภย และอาจลมเลกความตงใจในการเดนทาง หรออาจเปลยนเสนทางไปเมองอนทปลอดภยกวา

พฤตกรรมของนกทองเทยว (Tourist Behaviour) จงเปนการแสดงออกของแตละบคคลทเกยวของโดยตรงกบการใชสนคาและบรการในอตสาหกรรมทองเทยว รวมทงกระบวนการในการตดสนใจทมผลตอการแสดงออก

ประโยชนของการศกษาพฤตกรรมนกทองเทยว - ชวยใหนกการตลาดเขาใจถงปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจซอสนคาของนกทองเทยว

ชวยใหผเกยวของสามารถหาหนทางแกไขพฤตกรรมในการตดสนใจซอสนคาของนกทองเทยวในสงคมไดถกตองและสอดคลองกบความสามารถในการตอบสนองของธรกจทองเทยวมากยงขน

- ชวยใหการพฒนาตลาดและการพฒนาผลตภณฑสามารถท าไดดขน - เพอประโยชนในการแบงสวนตลาด เพอการตอบสนองความตองการของนกทองเทยว ให

ตรงกบชนดของสนคาและบรการทตองการ

-

21

- ชวยในการปรบปรงกลยทธการตลาดของธรกจทองเทยวตางๆ เพอความไดเปรยบค แขงขน 2.1.7 พฤตกรรมนกทองเทยวผสงอาย กรวรรณ สงขกร และคณะ (2555) ไดศกษาศกยภาพทางการตลาดของการทองเทยวผสงอาย และศกษาพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายชาวไทย และชาวตางชาต โดยการสอบถามจากแบบสอบถาม มผลการศกษาดงน

1) พฤตกรรมการทองเทยวโดยทวไปของนกทองเทยวผสงอายชาวไทย พฤตกรรมการทองเทยวของผสงอายชาวไทย สวนใหญมความถในการเดนทาง

ทองเทยวปละ 1-2 ครงและจะชอบสถานททองเทยวประเภทธรรมชาตทสวยงามมากทสด คดเปนรอยละ 28.5 รองลงมาชอบสถานททองเทยวแบบวด/ศาสนสถาน คดเปนรอยละ 22.8 โดยมวตถประสงคการทองเทยวเพอพกผอน เพอชนชมธรรมชาตทสวยงาม และฟนฟจตใจ/ไหวสงศกดสทธ ชวงเวลาการเดนทางทองเทยวมกจะเปนชวงวนเสาร-อาทตย สวนใหญจะเดนทางทองเทยวกบลกหลาน/คนในครอบครว/ญาตพนองมากทสด รวมถงลกหลาน/คนในครอบครว/ญาตพนองเปนผวางแผนการเดนทาง รองลงมาจะเดนทางทองเทยวไปกบคณะทจดน าเทยว และจะใชเวลาในการทองเทยวแตละครงอยในชวงไมเกน 3 วน

ผสงอายชาวไทยมปจจยทใชพจารณาในการตดสนใจทจะไปเทยวในแหลงทองเทยวนนๆ โดยพจารณาจากคณคาของแหลงทองเทยว รองลงมาคอดานความสะดวกในการเดนทางไปแหลงทองเทยว โดยรปแบบการทองเทยวนนผสงอายชาวไทยจะชนชอบเทยวไปชาๆ ไมเรงรบ ชอบทไหนอยนานๆ มากทสด คดเปนรอยละ 51.8 รองลงมาเปนแบบมโปรแกรมแนนอน และเทยวใหครบตามโปรแกรม คดเปนรอยละ 39.5 จงหวดทมผสงอายนยมมาเทยวมากทสด 3 อนดบแรกใน 8 จงหวดภาคเหนอ คอ เชยงใหม เชยงราย และล าปาง และสวนมากจะทราบขอมลแหลงทองเทยวจากญาต/เพอน/คนรจก รองลงมา คอ วทย โทรทศน ซงแหลงขอมลทางอนเทอรเนตเปนแหลงแหลงขอมลทผสงอายชาวไทยจะรบขอมลการทองเทยวนอยทสด

2) พฤตกรรมการทองเทยวโดยทวไปของนกทองเทยวผสงอายชาวตางประเทศ พฤตกรรมการทองเทยวของผสงอายชาวตางประเทศนน สวนใหญมความถในการ

เดนทางทองเทยว ปละ 1-2 ครงและจะชอบสถานททองเทยวประเภทธรรมชาตทสวยงามมากทสด คดเปนรอยละ 25.5 รองลงมาชอบเทยวงานประเพณ/วฒนธรรม คดเปนรอยละ 23.0 โดยมวตถประสงคการทองเทยวเพอพกผอนมากทสด รองลงมาไดพบปะทองเทยวกบเพอนเกาๆ ในบรรยากาศใหมๆ ชวงเวลาการเดนทางทองเทยวมกจะเดนทางในวนธรรมดามากทสด รองลงมาชวงเทศกาล/วนหยดนกขตฤกษ สวนใหญผสงอายชาวตางประเทศจะเดนทางทองเทยวกบคสมรส คดเปนรอยละ 41.0 รองลงมาคอไปคนเดยว คดเปนรอยละ 19.5 โดยจะมระยะเวลาในการทองเทยวแตละครงอยในชวง 4-7 วน หรอ 1 สปดาห และมกจะเปนผจดการหาขอมลและวางแผนการเดนทางเอง รองลงมาคอคสมรสเปนผวางแผนการเดนทาง

ในเรองปจจยทใชพจารณาในการตดสนใจทจะไปเทยวในแหลงทองเทยวนนๆ จะพจารณาจากดานคณคาของแหลงทองเทยว รองลงมาคอดานความสะดวกในการเดนทางไปแหลง

-

22

ทองเทยว โดยรปแบบการทองเทยวนนผสงอายชาวตางประเทศจะชนชอบเทยวไปชาๆ ไมเรงรบ ชอบทไหนอยนานๆมากทสด คดเปนรอยละ 82.0 และสวนมากจะทราบขอมลแหลงทองเทยวจากแผนพบ/ใบปลว/โปสเตอร มากทสด คดเปนรอยละ 27.1 รองลงมา คอ วทย โทรทศน คดเปนรอยละ 23.3 อนเตอรเนต คดเปนรอยละ 15.2 ซงบรษทน าเทยวเปนแหลงขอมลทผสงอายชาวตางประเทศจะรบขอมลการทองเทยวนอยทสด

กลวด แกลวกลา (2550) ศกษาพฤตกรรมการทองเทยวของขาราชการเกษยณอาย โดยมวตถประสงคเพอศกษาคณลกษณะ พฤตกรรมการทองเทยว และรปแบบการทองเทยวทขาราชการเกษยณอายพงพอใจในการทองเทยวหลงเกษยณอาย ผลการวจย มผลการศกษา แบงเปนดานตางๆดงน

3) พฤตกรรมดานความสนใจในการทองเทยว กลมตวอยางชนชอบแหลงทองเทยวทางธรรมชาตมากทสด รองลงมาคอ แหลง

ทองเทยวทางประวตศาสตร โบราณสถาน โบราณวตถ แหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม วถชวต ประเพณ งานเทศกาลตางๆ แหลงทองเทยวทางศาสนา และแหลงทองเทยวเชงสขภาพ โดยมขอสงเกตวากลมตวอยางเพศหญงมสดสวนของการชนชอบแหลงทองเทยวทางศาสนามากกวากลมตวอยางเพศชาย ในขณะทกลมตวอยางเพศชายชนชอบ แหลงทองเทยวทางประวตศาสตร และแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมมากกวากลมตวอยางเพศหญง ในสวนของการศกษาชวงเวลาในการทองเทยวทนกทองเทยวกลมเกษยณอายนยมเดนทางมากทสดพบวา กลมตวอยางนยมเดนทางทองเทยวในชวงวนหยดเสาร - อาทตยมากทสด ทงนเนองจากกลมตวอยางสวนใหญนยมเดนทางทองเทยวกบครอบครวหรอญาต ซงตองค านงถงสมาชกคนอนในครอบครวทมชวงเวลาวางตรงกน โดยชวงวนหยดเสาร - อาทตยเปนวนทลกหลานของผสงอายมเวลาวางจากการท างานหรอศกษาเลาเรยนมากทสด ผสงอายจงนยมเดนทางทองเทยวในชวงเวลาดงกลาว รองลงมาคอ เดนทางทองเทยวในวนจนทร – ศกร และวนหยดตดตอกนหลายวน โดยกลมตวอยางสวนหนงไมมชวงเวลาทแนนอนในการเดนทางทองเทยว ทงนขนอยกบโอกาสทสะดวกและเอออ านวย นอกจากนยงพบวา กลมตวอยางมวตถประสงคหลกในการเดนทางทองเทยวเพอพกผอนมากทสด เหนไดวาแมจะวางเวนจากการท างานประจ าแลว แตการตองจ าเจอยกบบาน ไมไดพบปะผคน อาจสรางความเครยดใหกบผสงอายได การไดเดนทางไปทองเทยวในสถานททแปลกใหมหรอตางจากเดมในชวตประจ าวนจงถอเปนการพกผอนในรปแบบหนง วตถประสงคหลกทรองลงมาไดแก เทยวชมธรรมชาต เทยวชมศลปวฒนธรรม งานประเพณ ท าบญ นมสการ ศาสนสถาน และเยยมญาตหรอเพอน ตามล าดบ โดยมขอสงเกตวากลมตวอยางเพศชายมสดสวนของวตถประสงคหลกในการทองเทยวเพอเทยวชมศลปวฒนธรรม งานประเพณมากกวา กลมตวอยางเพศหญง ในขณะทกลมตวอยางเพศหญงมสดสวนของวตถประสงคหลกในการทองเทยวเพอการท าบญ/นมสการศาสนสถานมากกวากลมตวอยางเพศชาย

4) พฤตกรรมดานการเดนทางทองเทยว กลมตวอยางนยมเดนทางทองเทยวกบครอบครวมากทสด โดยมขอสงเกตวากลม

ตวอยางเพศหญงนยมเดนทางกบครอบครว/ญาต และเพอนมากกวากลมตวอยางเพศชาย ในขณะทกลมตวอยางเพศชายนยมเดนทางทองเทยวกบคสมรสมากทสด ทงนเนองจากผสงอายมขอจ ากดในดานรางกาย การเดนทางทองเทยวใหมความปลอดภยมากขน จงควรมผคอยใหความชวยเหลอและ

-

23

อ านวยความสะดวกอยางใกลชด ในสวนของการศกษาลกษณะในการเดนทางทองเทยวของนกทองเทยวเกษยณอาย พบวา กลมตวอยางนยมเดนทางทองเทยวดวยตนเองมากทสด สอดคลองกบการศกษาพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวสงอายชาวตางชาตทเดนทางเขามาทองเทยวในประเทศไทยของเอคอรน ออมนแทรค มารเกตตงแอนดรเสรช คอนซลแทนส พบวา นกทองเทยวสงอายชาวตางชาตเดนทางมาทองเทยวในประเทศไทยดวยตนเองมากกวาการมาเปนหมคณะ ทงนเนองจากนกทองเทยววยสงอายไมเหมาะกบลกษณะในการทองเทยวแบบทมระยะเวลาก าหนด ซงตองเรงรบ ท าใหผสงอายรสกเหนอยและเครยดได รองลงมาคอ ทองเทยวแบบเหมากลม ในขณะทการทองเทยวกบบรษททวร และทองเทยวกบสมาคม/ชมรมผสงอายไดรบความนยมนอยกวา

กลมตวอยางสวนใหญนยมเดนทางดวยรถสวนตวมากทสด ทงนเนองมาจากการทนกทองเทยวกลมนนยมเดนทางทองเทยวดวยตนเอง ดงนนการเดนทางดวยรถสวนตวจงมความสะดวกสบายในการเดนทางทองเทยวมากกวาการเดนทางดวยพาหนะชนดอน รองลงมาเปนการเดนทางดวยรถเชา/เหมาซงมสดสวนทใกลเคยงกน โดยมขอสงเกตวากลมตวอยางเพศหญงนยมการเดนทางดวยรถเชา/เหมามากทสด โดยในระหวางการเดนทางทองเทยวนยมเทยวชมธรรมชาตมากทสด รองลงมาคอพกผอน เทยวชมศลปวฒนธรรม กจกรรมทางศาสนา ซอสนคา ชมวถชวต และกจกรรมเพอสขภาพ ตามล าดบตามล าดบ เมอศกษาเปรยบเทยบกบขอมลจากองคการทองเทยวของสหรฐอเมรกา (Travel Industry Association of America) พบวา กจกรรมทนกทองเทยวสงอายชาวอเมรกนนยมท าระหวางทองเทยว ไดแก เยยมชมสถานททางประวตศาสตรหรอพพธภณฑ เขารวมงานเทศกาลประเพณตางๆ รวมทงการจบจาย ซอของ ตามล าดบ (http://www.tia.org, 2003) เหนวานกทองเทยวสงอายชาวไทยและ ชาวอเมรกนมความชนชอบกจกรรมในการทองเทยวทแตกตางกน

5) พฤตกรรมดานการพกแรม จากการศกษาระยะเวลาในการทองเทยวของขาราชการเกษยณอาย พบวา กลมตวอยางนยมพกคางคนจ านวน 2 คนมากทสด ทงนอาจเนองจากขอจ ากดทางดานรางกายและสขภาพของผสงอาย การเดนทางทองเทยวทใชเวลานานเกนไปท าใหผสงอายรสกเหนอยได ดงนนระยะเวลาในการเดนทางทองเทยวจ านวน 3 วน 2 คนจงนาจะเปนระยะเวลาทเหมาะสมทสดส าหรบผสงอายในสวนของการศกษาสถานทพกแรมทนกทองเทยวเกษยณอายนยมใชมากทสดในการเดนทางทองเทยว พบวา กลมตวอยางนยมพกคางคนทโรงแรมมากทสด ทงนเนองจากโรงแรมสวนใหญมการบรการและมสงอ านวยความสะดวกเพยงพอ รวมทงมราคาใหเลอกหลายระดบ ในขณะทรสอรทมกมราคาคอนขางสง และการเดนทางเขาถงล าบากส าหรบผสงอาย เชน เดนไกลจากทจอดรถ และทางลาดชน เปนตน

6) พฤตกรรมดานการใชจายในการทองเทยว กลมตวอยางนยมรบประทานอาหารระหวางเดนทางทองเทยวทรานอาหารรมทางมาก

ทสด ทงนเนองจากรานอาหารรมทางมอยทวไปตามแหลงทองเทยวตางๆ ทงยงมราคาถกกวาเมอเทยบกบภตตาคาร/รานอาหารขนาดใหญ หรอโรงแรมในสวนของการศกษาลกษณะการใชจายในการเดนทางทองเทยวของนกทองเทยวเกษยณอาย พบวา ในการเดนทางทองเทยวแตละครงจะประกอบดวยคาใชจายหลายสวนโดยกลมตวอยางสวนใหญมคาใชจายเปนคาพาหนะมากทสด ทงน

-

24

เปนการเดนทางดวยรถยนตสวนตวและรถแบบเชา/เหมา เนองจากในปจจบนน ามนมราคาแพงขน ท าใหตองเสยคาใชจายสวนใหญในการทองเทยวไปกบคาเดนทาง โดยมคาใชจายเปนคาทพกมากรองลงมาในสดสวนทตางกนไมมากนก ในขณะทคาใชจายดานคาอาหาร/เครองดม และคาซอสนคา/ของทระลกมสดสวนคอนขางนอย โดยมขอสงเกตวากลมตวอยางเพศชายมคาใชจายเปนคาอาหาร/ เครองดมมากกวา กลมตวอยางเพศหญง ในขณะทกลมตวอยางเพศหญงมคาใชจายในการซอสนคาของทระลกมากกวากลมตวอยางเพศชาย นอกจากนในการเดนทางทองเทยวแตละครงกลมตวอยางมคาใชจายเฉลยเปนจ านวนเงนระหวาง 2,501 - 5,000 บาทมากทสดรองลงมาคอ ระหวาง 5,001 - 7,500 และ 7,501 - 10,000 บาทในสดสวนใกลเคยงกน

2.1.8 สรปพฤตกรรม แรงจงใจ ปจจยทสงผลตอการตดสนใจทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย

พฤตกรรมและแรงจงใจ Shoemaker(1986) แบงเปน 3 กลม ดงน

1. กลมทเดนทางเพอไปเยยมญาตและคนรจก(family travelers) 2. กลมทชอบวางแผนการเดนทางลวงหนาและชอบท ากจกรรมทหลากหลายในขณะเดนทาง (active resters) 3. กลมทนยมซอรายการน าเทยวแบบเหมาจายเบดเสรจ(older set)

Backman, et al.(1999) แบงเปน 5 กลม ไดแก 1. กลมทชอบการศกษาและธรรมชาต(education/nature) 2. กลมทชอบผจญภย เดนปา และนอนเตนท(camping/tenting) 3. กลมทเดนทางเพอสงสรรค(socialization) 4. กลมทเดนทางเพอพกผอนหยอนใจ(relaxation)

กลมทเดนทางเพอศกษาและเรยนรสงตางๆ(information)

ปจจยทสงผลตอการตดสนใจทองเทยว ผสงอายนยมสงอ านวยความสะดวกตางๆ อยางครบครน รวมทงรายระเอยดปลกยอยของวสดอปกรณตางๆ (ไตรรตน จารทศน และคณะ, มปป.) ผสงอายนยมเลอกรานอาหารโดยพจารณาจากปจจยหลก 3 ประการไดแก 1.การบรการและบรรยากาศภายในราน 2.ประเภทของอาหารและราคา 3.สวนลดททางรานจดให (Sun และ Morrison, 2007) ขอจ ากดทเปนอปสรรคตอการเดนทางของผสงอาย ไดแก รายไดหลงเกษยณทมจ ากด , สขภาพไมสมบรณแขงแรง, มภาระตองดแลผอน, ขาดเพอนรวมเดนทาง (Nimrod, 2008) ราคาในการเดนทางสงผลตอการตดสนใจของนกทองเทยวสงอาย (Javalgi et al., 1992) นกทองเทยวกลมอายจะใหความสนใจชอเสยงของธรกจน าเทยวทเปนผจดรายการน าเทยว (Hsu, 2001) ผสงอายจะใหความส าคญกบประเภทของพาหนะ และการจดกจกรรมทสนกสนาน (Romsa และ Blenman, 1989) นกทองเทยวสงอายมคาใชจายในหมวดคาพาหนะมากทสด รองลงมาคอ คาอาหาร คาทพก และคาเขาชมสถานททองเทยวหรอสถานบนเทงตางๆ และปจจยดานรายไดเปนขอจ ากดในการเดนทางทองเทยวของผสงอาย (Hong et al., 1999) 5 ปจจยทสงผลตอการเดนทางทองเทยวของผสงอาย (McGuire, 1984) ไดแก

1) ปจจยแวดลอมภายนอก 2) ปจจยเรองเวลา 3) ปจจยดานการไมไดรบความเหนชอบจากบคคลในครอบครวหรอเพอน 4) ปจจยดานสงคม 5) ปจจยดานสขภาพรางกาย

1

2

-

25

2.2 กรอบแนวคดของแผนงานวจย โครงการยอยท 1 ศกษาเรองการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน

เพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ซงจะส ารวจพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย ส ารวจอตสาหกรรมการทองเทยวทเกยวของกบการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทย วส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ปญหา อปสรรค และปจจยผลกดนในการพฒนา ศกษาเทยบเคยงการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย เพอเสนอแนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน

โครงการยอยท 2 การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ซงไดท าการส ารวจและศกษาความตองการของผใชขอมลสารสนเทศการทองเทยว ตงแตตนน า จนถงปลายน า ออกแบบการจดการขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอายทเปนระบบและไดมาตรฐานสากล พฒนาระบบขอมลสารสนเทศเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และเปนศนยกลางขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

โครงการยอยท 3 แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน ซงท าการส ารวจและประเมนความสนใจของนกทองเทยวผสงอายทมตอประเภทของแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวนพนทภาคเหนอตอนบน ประเมนศกยภาพแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบนทตรงกบความตองการของนกทองเทยวผสงอาย และสอดคลองกบศกยภาพของชมชนในแหลงทองเทยว พฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายในพนทน ารอง (Pilot Project) โดยกระบวนการมสวนรวมจากนกทองเทยวและชมชน และเสนอแนะแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ผลการศกษาของโครงการยอยท 1 จะสงไปยงโครงการยอยท 2 และท 3 โดยโครงการยอยท 2 น าผลการศกษาของโครงการยอยท 1 และ 3 บรรจเขาไปในการจดท าสอขอมลสารสนเทศการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และโครงการยอยท 3 น าผลการศกษาของโครงการยอยท 1 ทเกยวกบพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย และการเช อมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายไปวเคราหและตอยอด เพอพฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายในพนทน ารอง และน าสอสารสนเทศทโครงการยอยท 2 จดท าไปทดลองใชกบกลมเปาหมายทเกยวของในโครงการยอยท 3 ดงรปท 2.1

1. Survey Senior Tourism Behavior 2. Stakeholder Analysis 3. System Thinking 4. Knowledge Engineering (Capture) Task/ Inference/ Domain

Pilot Project ส ารวจความตองการของนกทองเทยว (ทราบความตองการ) Matching แหลง & นกทองเทยว เลอกแหลงท า Pilot Project

โครงการยอยท 1



รปท 2.1: Research Design ของแผนงานวจย

2.2 กรอบแนวคดของแผนงานวจย

-

27

บทท 3 ผลการด าเนนงานของแผนงานวจย

เพอใหกระบวนการด าเนนงานวจยแตละโครงการมความสอดคลองเชอมโยงกนทงแผนการ

ด าเนนงาน และบรรลวตถประสงคตามแผนงานวจย จงไดแบงงานออกเปน 3 สวน 3 โครงการยอย คอ

โครงการยอยท 1: การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

โครงการยอยท 2: การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

โครงการยอยท 3: แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน

3.1 โครงการยอยท 1: การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

อตสาหกรรมการทองเทยว ทงอตสาหกรรมการทองเทยวหลก และอตสาหกรรมสนบสนนการทองเทยวในกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน ทสงเสรมสนบสนนซงกนและกน เพอทจะใหการบรการตางๆ สงไปถงยงนกทองเทยวผสงอาย ในลกษณะการเชอมโยงหวงโซอปทานของการทองเทยว ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ตงแตการเคลอนยายผโดยสาร บรการการเดนทาง การใหบรการดานความบนเทง บรการดานอาหารและเครองดม ตลอดจนโรงแรม ทพก นอกจากนในสวนของการบรการน าเทยว บรษทน าเทยว หรอตวแทนจากบรษท (มคคเทศก) ซงมความส าคญตอการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย พบวาจ าเปนตองมการบรหารจดการและจดการบรการทเปนพเศษ ส าหรบนกทองเทยวกลมผสงอาย

การศกษาของหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายและการเทยบเคยงอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย จงมความส าคญตอการบรหารจดการ และการพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยเฉพาะอยางยง ในพนทภาคเหนอตอนบน ซงมทรพยากรการทองเทยวและบรการการทองเทยวทสอดคลองกบความตองการการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย ดงนน การส ารวจพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอาย การส ารวจอตสาหกรรมทองเทยวทเกยวของกบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ศกษาสถานการณการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายของแตละจงหวดในภาคเหนอตอนบนจงมความส าคญอยางยง เพอทจะสามารถเทยบเคยงและเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวของแตละจงหวดในภาคเหนอตอนบน เพอยกระดบศกยภาพและความพรอมในการรองรบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

28

วตถประสงค 1) เพอส ารวจอตสาหกรรมทองเทยวทเกยวของกบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยว

ผสงอาย 2) เพอศกษาสถานการณปจจบนของการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบ

นกทองเทยวผสงอาย ปญหา อปสรรค และปจจยผลกดนในการพฒนาของแตละจงหวดในภาคเหนอตอนบน

3) เพอเสนอแนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน

ขอบเขตการศกษา - ขอบเขตพนท ในภาพรวม ศกษาการบรหารจดการการทองเทยวผสงอายใน 8 จงหวด

ภาคเหนอตอนบน และเลอกศกษาจงหวดทมความโดดเดน และมความพรอมทางการทองเทยวของภาคเหนอตอนบนสง และเปนจงหวดทเปนจดหมายหลกของนกทองเทยวผสงอาย ไดแก จงหวดเชยงใหม จงหวดเชยงราย และจงหวดนาน - ขอบเขตเนอหา

1) ศกษาพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายชาวไทย และนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต

2) ศกษาอตสาหกรรมทองเทยวทเกยวของกบการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

3) ศกษาการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 4) ศกษาแนวทางพฒนาการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยว

ผสงอาย

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1) ไดฐานขอมลพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอาย 2) ไดฐานขอมลอตสาหกรรมการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยว

ผสงอาย 3) ไดทราบหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 4) สามารถสรางความรวมมอในการพฒนาการทองเทยวผสงอายในกลมจงหวดภาคเหนอ

ตอนบน 5) เกดการแลกเปลยนและพฒนาความรดานการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวใน

ภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ระหวางผประกอบการ หนวยงานทเกยวของ นกวชาการ ผบรหารทองถน และประชาชนในแหลงทองเทยว

6) กระบวนการศกษาวจยมการสมภาษณ สอบถาม และจดประชมกลมยอยกบผประกอบการทองเทยวในพนทและนกทองเทยว จะเปนการเปดโอกาสใหภาคทกภาคสวนมสวนรวมในการศกษาวจยและรวมวางแผนพฒนาการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน

29

7) สามารถน าผลการศกษา ไปจดท าเปนระบบขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรหารและการจดการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย (โครงการยอยท 2) และน าไปสการวางแผนการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยว การบรหารและการจดการทองเทยวส าหรบผสงอายในชมชนทองเทยว (โครงการยอยท 3) ของภาคเหนอตอนบนตอไป

วธการด าเนนการวจย

1) ทบทวนวรรณกรรม ในดานแนวคดทเกยวของกบหวงโซอปทาน หวงโซอปทานการทองเทยว อตสาหกรรมการทองเทยว พฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายในภาคเหนอตอนบน และสถตนกทองเทยวผสงอายในประเทศไทย จากเอกสาร รายงานการวจย เวบไซต

2) ส ารวจพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายในภาพรวม 2.1) ส ำรวจโดยใชแบบสอบถำม

ใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบขอมล เกบแบบสอบถามจ านวน 648 ตวอยาง โดยแบงเปนชาวไทย 403 คนและชาวตางชาต 245 คน ไดแกนกทองเทยวชาวจน 70 คน ชาวญปน 33 คนและชาวตางชาตอนๆ อก 142 คน

โดยมกรอบประเดนในการสอบถาม 5 ประเดนหลก คอ พฤตกรรมการทองเทยว การวางแผนการทองเทยว ขอมลขาวสาร การจดบรการการทองเทยว และการใชอนเตอรเนต ซงเครองมอทใช (แบบสอบถาม) จดท าเปน 4 ภาษา คอ ภาษาไทย ภาษาองกฤษ ภาษาจน และภาษาญปน

วธการเกบขอมล ใชวธเกบแบบสอบถามโดยตรงจากนกทองเทยว (Face to Face) จากแหลงทองเทยว แหลงทพก รานอาหาร กรปทวร 600 ชด ในอตราสวน 92.60 นอกจากนยงใชการเกบแบบสอบถามออนไลนผานโปรแกรม Google Form (URL=http://pairach.com/seniorq/) และสงใหนกทองเทยวผสงอายตอบ 48 ชด ในอตราสวนรอยละ 7.40

ประมวลผลและวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม โดยใชการวเคราะหขอมลทางสถต คาเฉลยรอยละ หาความสมพนธของพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายในชวงอายทแตกตางกน และน าผลการวเคราะหสงไปยงโครงการยอยท 2 และโครงการยอยท 3 เพอวเคราะหและเสนอแนะแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวส าหรบผสงอาย

2.2) สงเกตกำรณทวรผสงอำย

นกวจยไดรวมสงเกตการณทวรผสงอายชาวไทย ซงเดนทางไปทองเทยวทงในและตางประเทศ ณ เชยงราย-เชยงแสน-แมสาย-เชยงตง ระยะเวลา 4 คน 5 วน ระหวางวนท 24-28 มกราคม 2556 โดยมประเดนทสงเกตการณ ในเรองการประชาสมพนธการทองเทยว การขายทวรส าหรบผสงอาย การบรการระหวางเดนทาง พฤตกรรมการทองเทยวของผสงอายในดานดานการเลอกทนง ดานอาหารและเครองดมและดานทพก และปญหา อปสรรค

http://pairach.com/seniorq/

30

2.3) ทดลองจดทวรผสงอำย แผนงานฯ ไดทดลองจดทวรผสงอายส าหรบผสงอายชาวไทยตามโปรแกรมการทองเทยว โครงการน ารองการพฒนาชมชนทองเทยวเพอนกทองเทยวผสงอาย ผานการอบรมเชงปฏบตการ” ระหวางวนท 4 – 5 เมษายน 2557 ณ จงหวดนาน

3) ส ารวจหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย 1) ส ารวจการด าเนนงานของผใหบรการทองเทยวในหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบ

ผสงอาย ดวย SCAAN® Model มวธการเกบขอมลทมประสทธภาพทเรยกวา One-day SCAAN® ซงเปนกรอบการประเมนผลการจดการหวงโซอปทานของสถานประกอบการ โดยมงเนนการเกบขอมลทมประสทธภาพและมประสทธผล โดยพฒนามาจาก Quick Scan Audit Methodology (QSAM) โดยภาพรวมแลว One-day SCAAN® มวธการเกบขอมลทงสน 4 รปแบบ คอ การวาดแผนทกระบวนการ (Process Mapping) แบบสอบถาม (Questionnaires) การสมภาษณ (Interviews) และ การรวบรวมเอกสารส าคญ (Archival documents)

2) ศกษาการเชอมโยงหวงโซอปทานของอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบผส งอายเพอวางโครงสรางฐานขอมลตามเสนทางการทองเทยว 9themes และ 7Re ซงแนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบนตามวตถประสงค Club55 Project: 7R@Lanna – Refresh, Retreat, Retain, and Re-educate โดยมเปาหมายของการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย (7ส. For สว.) โดยใหคะแนนความส าคญและการประเมนโดยทมวจย (Likert 1-10) จาก 7 ประเดน คอ 1.สะอาด 2.สะดวก 3.สงบ 4.สบาย 5.สนก 6.สวย 7.สขใจ

3) ศกษาเทยบเคยงการเชอมโยงโซอปทานอตสาหกรรมการทองเทยวส าหรบผสงอายของแตละจงหวดในภาคเหนอตอนบน จากการวดผลการด าเนนงานภาคการทองเทยวโดยใชแบบสอบถาม การส ารวจสาธารณปโภคพนฐาน โครงสรางพนฐานของแตละจงหวดจากเอกสารและการสอบถามกบหนวยงานทเกยวของ และจดประชมระดมความคดเหน (Focus Group) กบผประกอบการธรกจทองเทยว โดยมแนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย

4) จดเวทเพอน าเสนอผลการศกษาแกผประกอบการธรกจทองเทยว นกวชาการ หนวยงานภาครฐ และเอกชนอนๆ ทเกยวของกบการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย เพอรบฟงความคดเหน และขอเสนอแนะจากทประชม

5) เสนอแนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

เปาหมายผลผลต 1) รายงานการวจย เรอง การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน

ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 2) ฐานขอมลหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยว

ผสงอาย

31

3) แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน

3.2 โครงการยอยท 2: การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

ผลการศกษาและตดตามสถานการณปญหาดานการจดการระบบสารสนเทศดานการทองเทยว พบวา ทงนกทองเทยวและผประกอบการตางประสบปญหาดานสารสนเทศและขอมลขาวสาร นกทองเทยวไมมขอมลและสารสนเทศในการวางแผนและการตดสนใจในการเดนทางทองเทยว รวมทงไมสามารถเขาถงขอมลขาวสารทส าคญและจ าเปนส าหรบการจดการการทองเทยว ขณะทผประกอบการยงขาดศกยภาพในการจดการระบบสารสนเทศ รวมทงขาดความร ความเขาใจ และความตองการสารสนเทศของนกทองเทยว ซงปญหาดงกลาวเปนอปสรรคอยางยงตอการขยายตลาดการทองเทยว โดยเฉพาะอยางยงในภาวะทมการแขงขนสงดานตลาดการทองเท ยว และมนกทองเทยวกลมใหมๆ เกดขน เชน นกทองเทยวสงอายซงเปนนกทองเทยวกลมใหมทก าลงมการขยายตวอยางรวดเรว และเปนนกทองเทยวทมก าลงซอสงและมความตองการและความสนใจการทองเทยวทแตกตางจากนกทองเทยวอนๆ ดงนน การศกษาและพฒนาระบบสารสนเทศเพอตอบสนองการทองเทยวของผสงอายจงมความส าคญอยางยงตอการสรางรายไดของประเทศและทกภาคสวนทเกยวของในอตสาหกรรมการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน

อตสาหกรรมการทองเทยวมหลายภาคสวนทเกยวของ การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย จงมความจ าเปนตองศกษาและท าความเขาใจถงความตองการของนกทองเทยวและผประกอบการทเกยวของในหวงโซอปทานการทองเทยวและเพอทจะสามารถรวบรวมขอมลขาวสาร และออกแบบการจดการฐานขอมลสารสนเทศใหเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของผใชสารสนเทศ (USER) สามารถตอบสนองการใชงานของผใชสารสนเทศ (USER) ไดอยางมประสทธภาพ วตถประสงคของการวจย

1) ส ารวจและศกษาความตองการของผใชขอมลสารสนเทศการทองเทยวตงแตตนน าถงปลายน า

2) ออกแบบการจดการขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอายทเปนระบบและไดมาตรฐานสากล

3) พฒนาระบบขอมลสารสนเทศเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

4) เพอเปนศนยกลางขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

ขอบเขตของการวจย

1) การจดการขอมลสารสนเทศและความรดานการบรการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบน ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

32

2) ระบบการจดการขอมลสารสนเทศและความรนสร างบนพนฐานโปรแกรมเวบ application ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1) ดานชมชน - ผใชระบบ มแหลงเรยนรทสามารถเขาถงขอมลสารสนเทศและความรไดงาย - ขอมลสารสนเทศและความรดานการบรการการทองเทยวส าหรบผสงอาย ไดรบการ

ถายทอดสการปฏบตจรงในชมชน - มแนวทางการจดการความรทเปนตวอยางเพอน ามาประยกตใชงานในสวนอนๆ ตอไป

2) ดานวชาการ - เกดกระบวนการถายทอดองคความร ขอมลสารสนเทศการบรการการทองเทยวส

ชมชน โดยหลกการการจดการความร - เกดองคความรใหมจากการปฏบตจรงในชมชน และเสรมขอมลสารสนเทศ ความรเดม

วธการด าเนนการวจย

1) รวบรวมขอมลสารสนเทศและความรดานการบรการและการจดการการทองเทยวภาคเหนอตอนบน ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย เพอวเคราะหองคความรดานการทองเทยวของภาคเหนอตอนบน เปนกรอบตนแบบในการวเคราะหความร (Knowledge analysis) การสงเคราะหความร

2) สรางกระบวนการจบความรดานการบรการและการจดการการทองเทยวภาคเหนอตอนบน ส าหรบ นกทองเทยวผสงอาย ซงจะน าไปสกระบวนการใชความร เพอการแกปญหาตามกรอบการท า Knowledge Audit โดยใช Organisation Model ของ CommonKADS (Common Knowledge Analysis and Diagnosis System) เพอวเคราะหวาความรใดบางทมความจ าเปนและส าคญตอการแกปญหา และตอบสนองความตองการ โดยการตรวจสอบความจ าเปนจากหวงโซอปทานขององคกรธรกจการทองเทยว ซงจะใหค าตอบความเปนไปไดดานธรกจ ดานเทคโนโลย และดานการบรหารจดการ

3) ออกแบบฐานขอมล และสรางโปรแกรม Web application และ Mobile Application เพอเปนศนยกลางส าหรบการแบงปนและเผยแพรขอมลสารสนเทศและความรดานการบรการและการจดการการทองเทยวสกลมนกปฏบต Community of Practice (CoP)

4) ทดสอบ และทวนสอบความถกตองกบกลมกรณศกษา กลมผประกอบการการทองเทยวในจงหวด เชยงใหม

5) ปรบปรงแกไขระบบขอมลสารสนเทศและความร 6) ประยกตใชจรงกบชมชนกรณศกษา 7) อบรมผประกอบการและผใชระบบเพอท าหนาทผบรหารระบบจดการขอมลสารสนเทศ

และความรดานการทองเทยวภาคเหนอตอนบน และขยายผลขอมลสารสนเทศและความรจากระบบใหเกดขน อยางตอเนอง

33

เปาหมายผลผลต 1) Homepage โครงการการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบ

นกทองเทยวผสงอาย 2) Web Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบ

นกทองเทยวผสงอาย 3) Mobile Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบ

นกทองเทยวผสงอาย 3.3 โครงการยอยท 3: แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน

กระบวนการบรหารจดทดและเหมาะสมส าหรบนกทองเทยวผสงอายนอกจากจะตองศกษาตวนกทองเทยวผสงอายแลว การศกษา ประเมน และพฒนาแนวทางการปรบปรงแหลงทองเทยวใหสอดคลองกบความตองการของนกทองเทยวผสงอาย และหนนเสรมศกยภาพการทองเทยวของแหลงทองเทยว และชมชนในแหลงทองเทยวไดอยางเปนรปธรรมคออกสงส าคญทควรค านงถงควบคกนไปดวย การใชกระบวนการมสวนรวม ทงในเรองการเฟนหาศกยภาพของแหลงทองเทยวกบชมชนในแหลงทองเทยว กระบวนการมสวนรวมในขนตอนการออกแบบแนวทางการพฒนาแหล งทองเทยว และการลงมอด าเนนโครงการ คออกหนงขนตอนทส าคญมากในการสรางการเรยนรดานการจดการแหลงทองเทยวอยางยงยน โดยก าลงของชาวชมชนในแหลงทองเทยว ซงจะเออประโยชนแกชมชนในอนาคต ทงในเรองเศรษฐกจและการใชทรพยากรการทองเทยวอยางร คณคา อกทงลดปญหาทเกดจากผลเสยของการทองเทยวทเกดจากผประกอบการรายใหญซงในบางครงละเลยรายละเอยดในจดเลกๆ นอยๆ ในชมชน ซงท าใหเกดผลกระทบกบชมชน และทรพยากรการทองเทยวในระยะยาว

การสรางแนวทางการพฒนาผานกระบวนการมสวนรวมทงจากฝายคนในชมชนทองเทยว และนกทองเทยว จงเปนสงทสมควรไดรบการศกษาวจยอยางจรงจง เพราะนอกจากผลประโยชนทไดรบจะตรงกบวตถประสงคของทกฝายทวางไว ทงเปนรปธรรม และยงยนโดยการจดการของคนในพนทแลว แนวทางการจดการทองเทยวทไดยงชวยรกษาความเปนทองถน มรดกทางวฒนธรรม ภมปญญา และอตลกษณซงก าลงตกอยในภาวะสมเสยง เมอประเทศไทยเองก าลงจะกาวสประชาคมอาเซยนในอกไมกปขางหนา ซงหลายฝายตางกงวลถงพรมแดนทางวฒนธรรม และความเปน อตลกษณจะถกกลนหายไปพรอมกบความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจ

วตถประสงคของการวจย

1) ส ารวจและประเมนความสนใจของนกทองเทยวผสงอายทมตอประเภทของแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบน

2) ประเมนศกยภาพแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบนทตรงกบความตองการของนกทองเทยวผสงอาย และสอดคลองกบศกยภาพของชมชนในแหลงทองเทยว

34

3) พฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายในพนทน ารอง (Pilot Project) โดยกระบวนการมสวนรวมจากนกทองเทยวและชมชน

4) เสนอแนะแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

ขอบเขตของการวจย

- ขอบเขตดานพนท การคดเลอกพนทน ารอง ท าการศกษาและส ารวจแหลงทองเทยวประเภทวถชมชน /

ประเพณ/วฒนธรรม ทมศกยภาพรองรบ และเปนทนยมของนกทองเทยวผสงอาย จ านวน 6 แหลงจาก 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ซงอางองผลการศกษาจากแผนงานวจย การพฒนาแหลงทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย (กรวรรณ สงขกร และคณะ, 2555) ซงไดท าการประเมนศกยภาพแหลงทองเทยวทเหมาะสมส าหรบนกทองเทยวผสงอายในภาคเหนอตอนบน ซงแบงแหลงทองเทยวเปนประเภทแหลงทองเทยวเชงศาสนสถาน แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร/ศลปกรรม แหลงทองเทยวเชงธรรมชาต และแหลงทองเทยวประเภทวถชมชน/ประเพณ/วฒนธรรม เพอคนหาชมชนทองเทยวทมความพรอมเหมาะสมทจะพฒนาเปนแหลงทองเทยวตนแบบส าหรบเปนพนทโครงการน ารองเพอเปนแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยว 1 ชมชน โดยใชเกณฑตวชวดจาก

1) ผลประโยชนรวมกน 2) ความรบผดชอบตอสงคม (Cooperative Social Responsibility: CSR) 3) รกษาสงแวดลอม 4) มกจกรรมทยงยน 5) Concept Green: No Foam, Nature Activity, Prolong Life, Meditation,

Exciting, Calm (สงบ ไมมเครองเสยง) - ขอบเขตดานเนอหา

ศกษาความพงพอใจของนกทองเทยวผสงอายทมตอแหลงทองเทยว และกจกรรมการทองเทยว รวมถงการพฒนาแนวทาง และสรางแผนปฏบตการการพฒนาแหลงทองเทยว และกจกรรมการทองเทยวทเหมาะสมกบนกทองเทยวผสงอายผานกระบวนการมสวนรวมกบภาคประชาชนในชมชนทตงอยในสถานททองเทยว

ส ารวจและประเมนความสนใจของนกทองเทยวผสงอายทมตอประเภทของแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบน เพอน าไปสการศกษาหาแนวทางพฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวทตรงกบความตองการของนกทองเทยวผสงอาย และสอดรบกบศกยภาพของชมชนทองเทยวแตละประเภทในพนทภาคเหนอตอนบน

จดท าแผนปฏบตการการพฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยกระบวนการมสวนรวมกบชมชนในแหลงทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบน

35

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1) เกดองคความรดานการจดการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายทเปนประโยชนตอ

หนวยงานภาครฐและเอกชน ผประกอบการ และชมชนในแหลงทองเทยว 2) ไดแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมทองเทยวเพอผสงอาย ทสอดรบกบ

บรบทของแหลงทองเทยว 3) เกดการแลกเปลยนและพฒนาองคความรดานการทองเทยวระหวาง ชมชนและกลม

นกทองเทยวผสงอาย 4) ไดแผนปฏบตการการพฒนาแหลงทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายอยางมสวน

รวมกบชมชนตนแบบ ทจดท าโครงการน ารอง 5) ไดทดลองใชแผนปฏบตการการพฒนาแหลงทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายอยางม

สวนรวมกบชมชนน ารอง เพอใหเหนเกดผลทเปนรปธรรมตอชมชนในแหลงทองเทยว 6) สามารถน าผลการศกษาไปผลตเปนคมอพฒนาแหลงทองเทยว และกจกรรมการ

ทองเทยวส าหรบผสงอาย ฉบบชาวบาน วธการด าเนนการวจย 1) ส ารวจ และประเมนความสนใจของนกทองเทยวผสงอายทมตอประเภทของแหลง

ทองเทยวและกจกรรมการทองเทยว ในพนทภาคเหนอตอนบน โดยเครองมอแบบสอบถาม 2) ระดมความเหนผเชยวชาญ และทบทวนวรรณกรรมเอกสารวชาการ และงานวจยท

เกยวของ เพอจดประเภทและล าดบของสถานททองเทยวทเปนทนยมนกทองเทยวผสงอาย รวมถงพจารณาความพรอมของสถานททองเทยวในการรองรบนกทองเทยวผสงอาย

3) คดเลอกแหลงทองเทยวทมศกยภาพรองรบ และเปนทนยมของนกทองเทยวผสงอาย จ านวน 5 แหลง

4) ส ารวจ และประเมนแหลงทองเทยว และชมชน ทง 6 แหง เพอคดเลอกชมชนทองเทยวทมความพรอมเหมาะสมทจะพฒนาเปนแหลงทองเทยวตนแบบส าหรบเปนพนทโครงการน ารองเพอเปนแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยว 1 ชมชน

5) ไดชมชนทองเทยวตนแบบ 1 ชมชน ส ารวจขอมลชมชน ดวย In depth Interviews และประเมนศกยภาพชมชยทองเทยวดวย SWOT เพอเขาใจลกษณะและศกยภาพชมชน

6) จดประชมในรปแบบกระบวนการมสวนรวมกบชมชนในแหลงทองเทยวตนแบบ เพอด าเนนการอบรมเชงปฏบตการ การบรหารจดการแหลงทองเทยวเพอรองรบนกทองเทยวผสง และทดลองสรางแผนปฏบตการพฒนาแหลงทองเทยวทสอดคลองกบความตองการของคนในชมชน และนกทองเทยวผสงอาย

7) ด าเนนการตามโครงการน ารองตามแผนปฏบตการอยางนอย 1 โครงการรวมกบชมชนในแหลงทองเทยวตนแบบ และภาคสวนทเกยวของกบการจดการทองเทยว ผานการจดอบรมเชงปฏบตการการพฒนาชมชน ผานแนวคดกระบวนการออกแบบอยางมสวนรวม และ Universal Design

36

8) จดกลมตวอยางนกทองเทยวผสงอาย ทดลองเขามาทองเทยวแหลงทองเทยวตนแบบ เพอประเมนความพงพอใจและสอบถามขอเสนอแนะ

9) จดเวทการประชมภายในชมชน 1 ครง เพออภปรายผลสะทอนจากนกทองเทยวสงอายทมตอแหลงทองเทยว และกจกรรมการทองเทยวรวมกบชาวบานทรวมด าเนนโครงการ พรอมทงจดกระบวนการถอดความรการท างานทงหมดรวมกน

10) น าผลการวจย และบทเรยนจากการถอดองคความรมาประมวลจดท า แนวทาง (Guideline) การพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน และจดท ารายงานการวจย

11) จดเวทน าเสนอผลงานวจย คมอแนวทางการปรบปรงชมชนทองเทยวใหเหมาะสมกบนกทองเทยวผสงอาย (Guideline) และผลสรปของโครงการภายรวมกบชมชนในแหลงทองเทยวตนแบบ ด าเนนงาน 1 ครง

เปาหมายผลผลต 1) ผลงานวจย เรอง “แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวาง

นกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน” 2) พนทตนแบบการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและ

ชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน 3) แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและ

ชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน 4) หนงสอคมอการพฒนาชมชนทองเทยว กจกรรมทองเทยว และขอปฏบตส าหรบรองรบ

นกทองเทยวผสงอายฉบบชาวบาน 3.4 ความเชอมโยงของแผนงานวจยและโครงการยอย การด าเนนงานแผนงาน “การบรหารและจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” ไดเชอมโยงทง 3 โครงการยอยเขาดวยกน โดยผลการศกษาของโครงการยอยท 1 คอพฤตกรรมของนกทองเทยวผสงอายชาวไทยและชาวตางชาต ซงใชเครองมอในการวจยเปนแบบสอบถามกบนกทองเทยวผสงอายชาวไทยและชาวตางชาต และผลการประเมนหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ซงใชเครองมอ SCAAN® Model จะสงไปยงโครงการยอยท 2 และท 3 โดยโครงการยอยท 2 จะน าผลการศกษาของโครงการยอยท 1 และ 3 บรรจเขาไปในขอมลสารสนเทศการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย คอ Homepage (http://senior-tourism.com/), Web Application และ Mobile Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และโครงการยอยท 3 น าผลการศกษาของโครงการยอยท 1 ทเกยวของกบพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย และการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายไปวเคราะหและตอยอด เพอพฒนา

37

แหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผส งอายในพนทน ารอง คอ ชมชน วดภมนทร จงหวดนาน และน าสอสารสนเทศทโครงการยอยท 2 จดท าไปทดลองใชกบกลมเปาหมายทเกยวของในโครงการยอยท 3

บทท 4 ผลการวจย

เพอใหการด าเนนแผนงานวจย เรอง “การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอ

ตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” ครอบคลมการศกษาวจยตงแตตนน า จนถงปลายน า จงไดแบงการศกษาออกเปน 3 โครงการยอย คอ

โครงการยอยท 1 เรอง การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

โครงการยอยท 2 เรอง การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

โครงการยอยท 3 เรอง แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน

ซงไดสรปผลการศกษา ของแตละโครงการยอย ดงน

4.1 โครงการยอยท 1 เรอง การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

โครงการน ท าการศกษาพฤตกรรมของนกทองเทยวผสงอาย ผานการส ารวจโดยการเกบแบบสอบถาม สงเกตการณทวรผสงอาย และทดลองจดทวรผสงอาย ศกษาอตสาหกรรมการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนทเกยวของกบนกทองเทยวผสงอาย ศกษาหวงโซอปทานการทองเทยวในจงหวด และเทยบเคยงระหวางจงหวดภายในภาคเหนอตอนบน เพอหารปแบบการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ผลการศกษามดงน

1) การศกษาพฤตกรรมของนกทองเทยวผสงอาย ท าการศกษานกทองเทยวผสงอายชาวไทยและตางชาต จากการเกบแบบสอบถามจ านวน

648 ตวอยาง โดยแบงเปนชาวไทย 403 คนและชาวตางชาต 245 คน พฤตกรรมการทองเทยวนกทองเทยวผสงอายชาวไทย

ผลการศกษาจากการวเคราะหพฤตกรรมการทองเทยวจากแบบสอบถามพบวา นกทองเทยวผสงอายชาวไทยกลมตวอยางสวนใหญจ านวน 366 คน (รอยละ 90.8) ชอบการทองเทยวและจ านวนความถในการทองเทยวปละ 2-3 ครง จ านวน 131 คน (รอยละ 32.5) ขณะทชอบทองเทยวในประเทศจ านวน 328 คน (รอยละ 81.4) นกทองเทยวผสงอายชาวไทยสวนใหญมวตถประสงคในการทองเทยวเพอพกผอนและฟนฟสขภาพรางกาย/จตใจ จ านวน 236 คน (รอยละ 58.6) และมระยะเวลาในการทองเทยว 1-3 วน จ านวน 212 คน (รอยละ 52.6) อกทงชอบทองเทยวชวงเทศกาลประเพณ จ านวน 169 คน (รอยละ 41.9) และเลอกทองเทยวในทกฤดกาล จ านวน 181 คน (รอยละ 44.9) โดยสวนใหญไปเทยวกบลกหลาน/ญาตพนอง/คนในครอบครว จ านวน 291 คน (รอยละ 72.2) นกทองเทยวผสงอายชาวไทยกลมตวอยางสวนใหญ ชนชอบกจกรรมการทองเทยวชม

39

ธรรมชาต/สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไมฯ) จ านวน 322 คน (รอยละ 79.9) และลกหลาน/ญาต/คนในครอบครวหาขอมลเปนผจดการวางแผนในการทองเทยวให จ านวน 233 คน (รอยละ 55.3) ซงการวางแผนทองเทยวแตละครงตองการทราบขอมลทวไปเกยวกบสถานท จ านวน 298 คน (รอยละ 73.9) พบวานกทองเทยวผสงอายชาวไทยสวนใหญ ใหความส าคญกบการจดบรการเรองอาหารเพอสขภาพ จ านวน 233 คน (รอยละ 55.3) ขณะทโปรแกรมการทองเทยว ควรเนนการพกผอน เชน เทยวครงวน จ านวน 189 คน (รอยละ 46.9) ส าหรบพาหนะเดนทาง ควรมการขนลงสะดวก (พนไมสง ประต กวางฯ) จ านวน 272 คน (รอยละ 67.5) และควรมการขนลงทพกสะดวก (มลฟตอยชนลาง มทางลาดฯ) รวมไปถงในหองพกมสงอ านวยความสะดวกทออกแบบส าหรบผสงอาย เปนจ านวน 227 คน (รอยละ 56.3) เมอพจารณาถงการบรการดานความปลอดภย ควรมเจาหนาทน าเทยวมความรดานการปฐมพยาบาล จ านวน 274 คน (รอยละ 68.0) และกลมตวอยางสวนใหญอยากใหมการน าเสนอขอมลการทองเทยวทางอนเตอรเนตควรมรปแบบทแสดงภาพสถานททองเทยวประกอบค าบรรยายภาพ จ านวน 180 คน (รอยละ 44.7) และอยากใหเวบไซตการทองเทยวผสงอายสอสาร/โตตอบ/ตอบสนอง ดวยการออกแบบใหสามารถน าเสนอขอมล ภาพประกอบ และ VDO (Upload2 Share) คดเปนจ านวน 166 คน (รอยละ 41.2)

พฤตกรรมการทองเทยวนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต

ผลศกษาจากการวเคราะหพฤตกรรมการทองเทยวจากแบบสอบถาม พบวานกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญชนชอบในการทองเทยวจ านวนถง 233 คน (รอยละ 95.1) มความถในการทองเทยวปละ 1 ครง จ านวน 112 คน (รอยละ 45.7) และชอบทองเทยวตางประเทศจ านวน 141 คน (รอยละ 57.6) โดยนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญมวตถประสงคในการทองเทยวเพอชนชมธรรมชาตและภมทศนทสวยงาม จ านวน 152 คน (รอยละ 62.0) และมระยะเวลาในการทองเทยว 8-15 วน จ านวน 81 คน (รอยละ 33.1) นกทองเทยวตางชาตยงชอบเทยวชวงเทศกาลประเพณ จ านวน 130 คน (รอยละ 53.1) และเดนทางทองเทยวชอบเทยวในทกฤดกาล จ านวน 92 คน (รอยละ 37.6) สวนใหญไปเทยวกบคสมรส จ านวน 126 คน (รอยละ 51.4) ซงกจกรรมการทองเทยวชมธรรมชาต/สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไมฯ) เปนกจกรรมทนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตสวนใหญเลอกในการทองเทยวจ านวนถง 201 คน (รอยละ 82.0) สวนใหญนกทองเทยวและคสมรสเปนผจดการในการหาขอมลและวางแผนการทองเทยว จ านวน 162 คน (รอยละ 66.1) ซงการวางแผนทองเทยวแตละครงตองการทราบขอมลทวไปเกยวกบสถานท จ านวน 156 คน (รอยละ 63.7) โดยอาศยการคนหาหรอตดตอขอมลจากเวบไซตทองเทยว จ านวน 144 คน (รอยละ 58.8) และนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาต ใหความส าคญกบการจดบรการเรองอาหารทองถน จ านวน 132 คน (รอยละ 53.9) อกทงเหนวาโปรแกรมการทองเทยว ควรเนนการพกผอน เชนเทยวครงวน จ านวน 99 คน (รอยละ 40.4) และสวนใหญตองการพาหนะเดนทางทเบาะนงไมแขงกระดาง จ านวน 122 คน (รอยละ 49.8) ตองการทพกแรมทมการขนลงสะดวก คอ มลฟต อยชนลาง มทางลาดฯ รวมไปถงในหองพกมสงอ านวยความสะดวกทออกแบบส าหรบผสงอาย จ านวน 125 คน (รอยละ 51.0) ดานบรการดานความปลอดภย นกทองเทยวเหนวาควรมเจาหนาทน าเทยวมความรดานการปฐมพยาบาล จ านวน 127 คน (รอยละ

40

51.8) และทายสดผสงอายชาวตางชาตสวนใหญ อยากใหการน าเสนอขอมลการทองเทยวทางอนเตอรเนตมรปแบบทแสดงภาพสถานททองเทยวประกอบค าบรรยายภาพ จ านวน 155 คน (รอยละ 63.3) และอยากใหเวบไซตการทองเทยวผสงอายสอสาร/โตตอบ/ตอบสนอง ดวยการออกแบบทสามารถน าเสนอขอมล ภาพประกอบ และ VDO (Upload2 Share) จ านวน 129 คน (รอยละ 52.7) จากการศกษาพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอาย สรปไดวาพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอายชาวไทยและชาวตางชาตบางอยางเหมอนกน แตบางอยางตางกน ดงตารางตอไปน ตารางท 4.1: สรปพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย

พฤตกรรมการทองเทยวผสงอาย

ชาวไทย (รอยลร)

ชาวตางชาต (รอยลร)

1) วตถประสงคในการทองเทยว

เพอพกผอนและฟนฟสขภาพรางกาย/จตใจ

(58.6)

เพอชนชมธรรมชาตและภมทศนทสวยงาม

(62.0)

2) ความชอบในการทองเทยว

ในประเทศ (81.4)

ตางประเทศ (57.6)

3) ระยะเวลาในการทองเทยวแตละครง

1-3 วน (52.6)

8-15 วน (33.1)

4) ชอบเทยวชวงเวลาไหน

มากทสด ชวงเทศกาลประเพณ

(41.9)

ชวงเทศกาลประเพณ (53.1)

5) ฤดไหนทชอบเทยวมาก

ทสด ทกฤด (44.9)

ทกฤด (37.6)

6) สวนใหญเทยวกบ ไปกบลกหลาน/ ญาตพนอง/ คน

ในครอบครว (72.2)

ไปกบคสมรส (51.4)

7) กจกรรมทชนชอบหรอตองจดใหมในรายการทองเทยว

ชมธรรมชาต/ สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา

น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไมฯ)

(79.9)

ชมธรรมชาต/ สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา

น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไมฯ)

(82.0)

41

ตารางท 4.1: )ตอ( สรปพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย พฤตกรรมการทองเทยว

ผสงอาย ชาวไทย

(รอยลร) ชาวตางชาต

(รอยลร) 8) การทองเทยวสวนใหญใคร

เปนผจดการและวางแผนให

ลกหลาน/ ญาต/ คนในครอบครวหาขอมล (55.3)

ทานหรอคสมรสหาขอมลและวางแผนการทองเทยวเอง

(66.1)

9) การวางแผนทองเทยวแตละครง ตองการทราบขอมล

ขอมลทวไปเกยวกบสถานททองเทยว (73.9)

ขอมลทวไปเกยวกบสถานททองเทยว (63.7)

10) การคนหาหรอตดตอ

ขอมลจาก บตรหลาน/ ญาต

(67.5)

เวบไซดทองเทยว (58.8)

11) การจดบรการการการ

จดการทองเทยวใหผสงอายควรใหความส าคญกบเรอง

1) อาหาร อาหารเพอสขภาพ (55.3)

2) โปรแกรมหรอรายการทองเทยว

เนนการพกผอน เชน เทยวครงวน (46.9)

3) พาหนะเดนทาง การขนลงสะดวก (พนไมสง

ประตกวางฯ) (67.5)

4) ทพกแรม ในหองพกมสงอ านวยความ

สะดวกทออกแบบส าหรบผสงอาย (56.3)

การขนลงทพกสะดวก (มลฟต อยชนลาง มทาง ลาดฯ) (56.3)

5) บรการดานความปลอดภย เจาหนาทน าเทยวมความรดาน

การปฐมพยาบาล (68.0)

1) อาหาร อาหารทองถน (53.9)

2) โปรแกรมหรอรายการทองเทยว

เนนการพกผอน เชน เทย;ครงวน (40.4)

3) พาหนะเดนทาง เบาะนงไมแขงกระดาง

(49.8)

4) ทพกแรม การขนลงทพกสะดวก (ม

ลฟต อยชนลาง มทางลาดฯ) (51.0)

5) บรการดานความปลอดภย เจาหนาทน าเทยวมความร

ดานการปฐมพยาบาล (51.8)

42

ตารางท 4.1: )ตอ( สรปพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอาย พฤตกรรมการทองเทยว

ผสงอาย ชาวไทย

(รอยลร) ชาวตางชาต

(รอยลร) 12) การน าเสนอขอมลการ

ทองเทยวทางอนเตอรเนตควรมรปแบบ

แสดงภาพสถานททองเทยวประกอบค าบรรยายภาพ

(44.7)

แสดงภาพสถานททองเทยวประกอบค าบรรยายภาพ

(63.3)

13) อยากใหเวบไซดการทองเทยวผสงอายสอสาร/ โตตอบ/ ตอบสนอง

ออกแบบใหสามารถน าเสนอขอมล ภาพประกอบ และ VDO (Upload2 Share)

(41.2)

ออกแบบใหสามารถน าเสนอขอมล ภาพประกอบ และ VDO (Upload2 Share)

(52.7)

ทงน ผลการศกษาพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอายในดานระยะเวลาในการทองเทยวฤดทชอบทองเทยว การจดการวางแผนการทองเทยว การจดบรการการทองเทยว การคนหาขอมล ตดตอ ประสานจดการทวร เปนขอมลส าคญส าหรบวเคราะหหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย สวนผลการศกษาดานการคนหา หรอตดตอขอมล รปแบบการน าเสนอขอมลการทองเทยวทางอนเตอรเนต เวบไซดการทองเทยวนน โครงการยอยท 2 ไดน ามาใชเปนแนวทางในการจดท าเวบไซด และ Application ส าหรบการทองเทยวผสงอาย

ผลการศกษาพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอาย ในเรองกจกรรมทชนชอบ คอ ชมธรรมชาต/ สถานททมทศนยภาพงดงาม (ปาไม ภเขา น าตก น าพ ทะเล ชมพชพรรณไมฯ) ไมตางกน นกทองเทยวชาวไทยนยมถงรอยละ 79.9 สวนนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตนยมรอยละ 82.0 และรองลงมาคอ กจกรรมชมโบราณสถาน พพธภณฑ แหลงประวตศาสตรและโบราณคด อาคารหรอสถาปตยกรรมดงเดม ไมตางกนเชนกน โดยนกทองเทยวชาวไทยนยมถงรอยละ 65.3 สวนนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตนยมรอยละ 67.3 จงท าใหไดเปนแนวทางส าหรบโครงการยอยท 3 ทใชหาสถานททเหมาะสมส าหรบนกทองเทยวผสงอาย คอ ชมชนวดภมนทร จงหวดนาน

นอกจากน พฤตกรรมของนกทองเทยวผสงอายทงชาวไทยและชาวตางชาต ซงสวนมากจะตางกนนน ท าใหตองมการวางแผน และมแนวทางส าหรบการใหบรการนกทองเทยวผสงอายกลมตางๆ ตางกนไปดวย

การเตรยมการส าหรบการจดทวรผสงอาย ในการจดทวรส าหรบผสงอาย ตองมการเตรยมการทพเศษกวาการจดทวรทวไป

เจาหนาทตองใหความใสใจและละเอยดออนตอเรองเลกๆ นอยๆ ซงหากจดทวรใหเกดความประทบใจ กจะท าใหผสงอายมาใชบรการเรอยๆ และเกดการบอกตอใหเพอนฝงใหมาใชบรการ

ซงรายละเอยดของการเตรยมการจดทวร อาท

43

- ตองม TAG Bag มากกวา 1 ใบ เพราะปกตผสงอายจะมกระเปาสมภาระมากกวา 1 ใบ

- ควรชแจงเรองเวลาในแตละจดวาจะตองใชเวลาเทาไหร ผจดสามารถปรบตารางเวลาตามสงทนาสนใจได แตตองมการวงเลบในตวก าหนดการเพอใหผทรงคณวฒ/ ผสงอายไมมความรสกขดใจ

- ส าหรบรถตทจะใหบรการผทรงคณวฒ/ ผสงอายตองมบนไดหรอเกาอเพอความสะดวกในการเหยยบลงรถ

- ส าหรบอาหารกลาง ซงมจดเดนของอาหารทองถนหลายอยาง ทมผดแลควรทจะแนะน าอาหารทเปนจดเดนของทางราน วธการปรง ซงเปนการผนวกวถชวตของคนพนถนกบการกนอย

- การท ากจกรรมอะไรตางๆ ในระหวางการเดนทางตองมการนดหมายเวลาใหชดเจน เพอจะไดไมเปนการสรางความล าบากใจใหกบผทรงคณวฒ /ผสงอาย

- กอนการเดนทางจะตองมวธการทกทายกนในรถเพอสรางความสมพนธ ลดชองวาง เพราะผสงอายมกจะมอตตาคอนขางสง (ซงภาพกวางอาจจะเปนปญหาหากผจดไมมวธการด าเนนการ) อกทงควรตองมการอธบายวาในรถมการใหบรการอะไรบาง แนะน าโปรแกรม สถานทไหนทมความนาสนใจ ตงแตตนทาง จนถงปลายทาง

- เมอรถมาถงทพกหรอถงสถานททองเทยวตางๆ ทมดแลผทรงคณวฒ /ผสงอายตองคอยสอบถาม คอยยนบรการผทรงคณวฒ / ผสงอายเพอปองกนอบตเหตทอาจจะเกดได

- อยากใหมเวลาพกกอนไปอกสถานทหนง ซงถอวาเปนสงส าคญมากส าหรบผสงอาย

- การจดโปรแกรม ใหเผอเวลาในการเยยมชมแตละสถานทใหมาก - เสยง/ ภาษาของมคคเทศกทใหบรการรถรางชดเจนด มการอธบายสถานท

ทนาสนใจ แตควรจะปรบในสวนของเสอทใสนาจะเปนเสอผาฝายมากกวาทจะเปนเสอยด

- ควรมแบบสอบถามในแตละจด เชน รานอาหาร โรงแรม สถาน ท ทองเทยว ฯลฯ เพอจะไดมขอมลทเพมเตมเพอน าไปสการแกไข ปรบปรงในแตละจด

- ผจดควรสรางความรสกเชงบวกใหกบผทรงคณวฒ/ ผสงอาย ทงในสวนของการน าเทยว การดแลเอาใจใส

- ในการน าชมสถานททองเทยวตางๆ ตองมการอธบายรากเงามากหวาแคภาพลกษณภายนอก ควรเนนประวตศาสตร ผนวกกบวถชวตความเชอและคณคาของสถานท

44

- การจดโปรแกรมตางๆ ส าหรบผสงอายควรทจะใชตารางนาฬกาชวตมาเปนตวตง

- ผสงอายทเหมาะกบการทองเทยวในลกษณะนคอ เปนผสงอายทคอนขางจะมรางกายทแขงแรง มก าลง ตดเพอ ตดสงคม

โรงแรมทพก

- เตยงในหองพกควรจะมลกษณะเปน 2 เตยง (ส าคญมาก) เพราะผสงอายจะเปนวยทนอนหลบยาก และยงถาตองนอนคกบคนทไมไดสนทดวยแลว ยอมสงผลตอการนอนและความสะดวก

- ควรมการแจงเรองหองพกใหกบผทรงคณวฒ/ผสงอายทราบกอน รวมทงอธบายเรองเตยงวาเปนแบบค แบบเดยว จดทตงของโรงแรม ฯลฯ

- ผจดควรศกษาขอมลของโรงแรมเพอจะไดสะดวกกบผสงอาย ตองมแสงสวางในสวนของหองพกมากกวาเพราะไมสะดวกกบผสงอาย ขนบนไดมหลายขนไมเหมาะทจะใหผสงอายพกชนบน

2) แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยว แนวทางการเชอมโยงดานขอมลขาวสาร

แหลงขอมลหลกทเปนจดเรมตนในการหาขอมลการทองเทยวแหลงหนงนนคอนตยสารส าหรบผสงอาย จากการสมภาษณพบวาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบผสงอายนนสวนใหญไดรบขาวสารจากนตยสารทเจาะกลมผสงอาย ซงนตยสารเหลานไดรบความนยมจากผสงอายอยางมากโดยเฉพาะในตางประเทศ นตยสารเฉพาะส าหรบผสงอายนนเปนปจจยส าคญในสวนของ Information flow ในหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย อยางไรกตามพบวาในประเทศไทยนน ยงไมมนตยสารดงกลาวมากเทาทควร การไหลเวยนของขอมลนนมกจะมาจากการบอกเลาปากตอปาก หรอ การคนควาทางอนเตอรเนต เปนส าคญ

แนวทางการเชอมโยงตามความสนใจ จากการศกษาหวงโซอปทานการทองเทยว ส าหรบผสงอายพบวา ในพนทภาคเหนอตอนบนนนสามารถสรางความเชอมโยงของหวงโซอปทาน ไดตามความสนใจของนกทองเทยว โดยสามารถแบงออกเปน 9 ดาน คอ

1) การทองเทยวเชงเกษตร (Agricultural tourism) 2) การทองเทยวเชงประวตศาสตร (Historical tourism) 3) การทองเทยวเชงธรรมะ และ ศาสนา (Religion-based tourism) 4) การทองเทยวเชงสขภาพ (Health tourism) 5) การทองเทยวเชงผจญภย (Adventure tourism) 6) การทองเทยวเชงธรรมชาต (Natural-based tourism) 7) การทองเทยวเชงกฬา และ นนทนาการ (Sport tourism)

45

8) การทองเทยวเชงการเรยนร สงแปลกใหม (Learning-based tourism) 9) การทองเทยวเชงวฒนธรรม (Cultural tourism)

แนวทางการประเมนผลการด าเนนการของหวงโซอปทานเพอการทองเทยวเพอ

ผสงอาย (7 ส.) ปจจยหลกในการสรางความเชอมโยงการทองเทยวหวงโซอปทานการทองเทยวเพอ

ผสงอายนน จ าเปนทจะตองวางแนวทางในการประเมนการด าเนนงาน เพอใหมการพฒนาไดตรงจด เพอใหมการประยกตใชแนวทางการประเมนกบชมชนไดสะดวกมากขน คณะวจยจงไดมการพฒนาแนวทางในการประเมนหวงโซอปทานการทองเทยวเพอผสงอาย ทงหมด 7 ดาน และเพอใหสามารถน าไปประยกตใชไดงายจงตงชอวา 7ส. ดงน (1) สวย (2) สะอาด (3) สะดวก (4) สงบ (5) สบาย (6) สนก (7) สขใจ โดยในเปาหมายของการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอาย (7 ส. For สว.) ใหคะแนนความส าคญและการประเมนโดยทมวจย (Likert 1-10) หรอ อาจจะเปน Likert 1-5 หรอ 1-7 ขนอยกบความสะดวกของผทใชตวชวดน และผทจะประเมนหวงโซอปทาน

4.2 โครงการยอยท 2 เรอง การจดท ารรบบฐานขอมลสารสนเทศแลรความรเพอการบรการแลรการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ศกษาความตองการของผใชขอมลสารสนเทศการทองเทยวตงแตตนน าถงปลายน า ออกแบบการจดการขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอายทเปนระบบและไดมาตรฐานสากล พฒนาระบบขอมลสารสนเทศเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย เพอเปนศนยกลางขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ในการพฒนาขอมลสารสนเทศ ความรทเกยวกบการทองเทยวในผสงอายในสวน โฮมเพจ (Homepage: www.senior-tourism) แอปพลเคชน (Application) ทเปนในสวนเวบและบนโทรศพทมอถอ (Mobile Application) นน ผวจยไดท าการพฒนาเพอเปนชองทางหนงในการอ านวยความสะดวกส าหรบ นกทองเทยวผสงอาย ระบบขอมลสารสนเทศโดยเปรยบเสมอนคลงเกบความรทน าเสนอออกมาเปน สอในรปแบบตางๆ ทงบทความ วดโอ รปภาพ ซงค านงถงนกทองเทยวผสงอาย โดยผใชงานอาจ เปนตวผสงอายเอง หรอผดแล บตรหลาน บคคลทเกยวของ การพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศทกดานทเกยวของกบการทองเทยวผสงอาย เมอไดมการใชงานสามารถปรบปรง ใหสอดคลองกบ ความตองการ ความสนใจของผสงอาย ดงนนขอเสนอแนะ ความคดเหนของผใชงานทกกลม จะเปนแหลงขอมลส าคญในการปรบปรงเทคโนโลยสารสนเทศ อนจะกอใหเกดชมชนการเรยนรทเปนประโยชนตอผสงอาย ในสวนการพฒนาในครงนอาจจะยงมขอจ ากด เชน จ านวนของขอมลการ ทองเทยวไมไดครอบคลมทกจงหวด และจ าเปนตองมการปรบปรงขอมลใหทนสมยตลอดเวลา กรณแหลงทองเทยวทเหมาะสมส าหรบผสงอายใหม หรอ สถานท ขอมลใหมๆ ตองมผด าเนนการจด การขอมลดงกลาวในการปรบปรงขอมลอยางสม าเสมอ ในดานเปาหมายของผลผลต ตวชวดทบงชในดานเชงปรมาณ งานวจยไดจดท าระบบการจดการฐานขอมลสารสนเทศและองคความร ในรปแบบ Homepage, Web Application และ

46

Mobile Application ซงมระบบ iOS และระบบ android เพอตอบสนอง ความตองการ การเขาถงขอมลไดอยางทวถงของผใชระะบบมากขน โดยในงานวจยน ผใชระบบ คอ ผประกอบการ การทองเทยวทสนใจการจดการการทองเทยวส าหรบผสงอาย และผประกอบการทองเทยวทวไปท สนใจ รวมทง องคกรปกครองสวนทองถนทสนใจใหบรการขอมลสารสนเทศ และองคความรดานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ส าหรบดานตวชว ดเชงคณภาพ ขอมลสารสนเทศ และ องคความรไดถกวเคราะหและสงเคราะหขอมล และองคความรภายใตกรอบหวงโซอปทาน และ พฤตกรรมผสงอายเปนหลกในการด าเนนการ เพอใหตอบสนองตอความตองการของผสงอาย โดยตรง เมอผประกอบการการทองเทยวน าระบบนไปสนบสนนการด าเนนการของกจกรรมของหนวยงาน จะ เปนประโยชนตอการจดการบรหารจดการการทองเทยวส าหรบผสงอาย และสามารถน าขอมล สารสนเทศและองคความร เผยแพรตอนกทองเทยวผสงอายได เปนขอมลสารสนเทศทใชสอ ประชาสมพนธการทองเทยวผสงอาย ภาคเหนอตอนบนได ดานเปาหมายของผลลพธ ตวชวดทบงชทงในดานเชงปรมาณ และคณภาพ ตองด าเนนการ ใหทางผมสวนไดสวนเสย เชน ผประกอบการการทองเทยวผสงอาย องคกรปกครองสวนทองถน และชมชนพนทกรณศกษา คอ อ าเภอเมอง จงหวดนาน ไดน าระบบการจดการความรนไปใชในการด าเนนกจกรรมของหนวยงานนนๆ เพอประเมนตวชวดของผลลพธของแนวทางการจดการการ บรหารการทองเทยวภาคเหนอตอนบนตามกรอบหวงโซอปทาน ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และมการสงมอบระบบการจดการความรน แกผมสวนไดสวนเสยของโครงการวจย จงสามารถวเคราะห ประเมนตวชวดได ของทง 3 รปแบบของระบบการจดการฐานขอมลสารสนเทศ และองคความรการบรหารจดการการทองเทยวภาคเหนอตอนบนตามกรอบหวงโซ อปทานส าหรบนกทองเทยว ผสงอาย 4.2.1 กรรบวนการจดการความร การจดการบรหารจดการการทองเทยวภาคเหนอตอนบน ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

Socialization คอ กระบวนการทางสงคม ทมการแบงปนความรในระดบผเชยวชาญ รปความรยงคงอยในรปความรฝงลก (Tacit Knowledge) กระบวนการนจะเปนการสมภาษณ ผเชยวชาญในแตละองคความรของผเชยวชาญดานการทองเทยวผสงอาย ผเชยวชาญดานผสงอาย โดยขนตอนนมการรวบรวมขอมล เงนทน บคลากร วธการ ความรในรปเอกสาร จากผมสวนไดสวนเสย และผเชยวชาญ

Externalization คอ กระบวนการถอดความร วเคราะหความรจากผเชยวชาญ ความร จะถกเปลยนรปจาก Tacit Knowledge เปน ความรชดแจง (Explicit Knowledge) วเคราะห ความรในรปแบบแผนทความรและเปนการคดเปนระบบดวยวธวศวกรรมความร ความรและขอมล สารสนเทศดานการจดการบรหารการทองเทยวภาคเหนอตอนบน ส าหรบผสงอายจากผเชยวชาญ จะถกเปลยนรปจากความรฝงลกในตวบคคล เปนความรชดแจงในรปแบบของหลกการจดการ บรหารการทองเทยวผสงอาย

Combination คอ กระบวนการเชอมโยงความร ในขนตอนนเปนการเชอมโยงความร ของผเชยวชาญ เอกสาร คมอ งานวจย รายงาน วทยานพนธ และความรพนฐานของชมชน โดยวธวศวกรรมความรในการสงเคราะหความร ความรอยในรปแบบ Explicit Knowledge ดงน

47

1. Stakeholder ผประกอบการการทองเทยวผสงอาย, ชมชนใหบรการการทองเทยว, นกทองเทยวผสงอาย

2. Knowldge Engineer เปนกลมทท าการวเคราะห สงเคราะหความรใหเปนระบบ จากการถอดความรของทง ผเชยวชาญ (Tacit Knowledge) งานวจย เอกสารตางๆ (Explicit Knowledge) พรอมทงความรพนฐานของชมชน และจดท าเปนชดความร ทเขาใจงายส าหรบชมชน ในโครงการวจยนจดท าเปน ชดความรเชงประจกษ รปแบบวดโอเคลอนไหว (Episodic Knowledge Scenario)

3. Knowledge System Developer เปนทมงานวจยทจดท า Web Application และ Mobile Application ทงระบบ iOS และ android (Knowledge Management System) เพอน าชดความร งานวจย เอกสารตางๆ ทจดท าและรวบรวมจดเกบในระบบ กอนน าไปเผยแพรส ผประกอบการการทองเทยว ผมสวนไดสวนเสย และชมชน

Internalization เมอองคความร ชดความร งานวจย ถกจดเกบใน Web Application เรยบรอยจะถกถายทอดกลบไปยงผทใชความรในการท างาน (Knowledge User, User) ในโครงการนคอ ผประกอบการการทองเทยวผสงอาย องคกรปกครองสวนทองถน และชมชน ในขนตอนนรปแบบความรจะถกเปลยนรปจาก Explicit Knowledge เปน Tacit Knowledge เมอผใชความรในการท างานเรยนร และประยกตใชความรใหเหมาะสมกบชมชนของตนเอง หลงจากนนความรจะถกสงกลบไปยงกระบวนการทางสงคม (Socialization) อกครงเมอมการแบงปน ความรอยางตอเนอง

บทบาทและหนาทของผด าเนนการกระบวนการจดการความร เพอใหเกดความยงยนผมสวนไดสวนเสย โดยมบทบาทคอก าหนดนโยบาย ยทธศาสตร ระบหวขอ องคความร ทตองการของชมชน หนาทเปนผจดการความร (Knowledge Manager) โดยบคคลทท าใหเกดการขบเคลอนและเกดความยงยนของการใชความรของคนในชมชนเมองพราว คอ ผประกอบการการทองเทยวผสงอาย องคกรปกครองสวนทองถน และชมชน 4.3 โครงการยอยท 3 แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมรรหวางนกทองเทยวผสงอายแลรชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน ส ารวจและประเมนความสนใจของนกทองเทยวผสงอายทมตอประเภทของแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบน ประเมนศกยภาพแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบนทตรงกบความตองการของนกทองเทยวผสงอาย และสอดคลองกบศกยภาพของชมชนในแหลงทองเทยว พฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายในพนทน ารอง (Pilot Project) โดยกระบวนการมสวนรวมจากนกทองเทยวและชมชน พรอมทงเสนอแนะแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ผลจากการศกษา และการประเมนแหลงทองเทยวในภาคเหนอตอนบนทไดรบความนยมจากนกทองเทยวผสงอายทงชาวไทยและตางชาต ไดแหลงทองเทยวกลมตวอยางจ านวน 6 แหง ใน 4 จงหวด ไดแก เขตเมองเกาเมองเชยงใหม ยานววลาย เวยงกมกาม จงหวดเชยงใหม, หอวฒนธรรม

48

นทศนวดศรโคมค า จงหวดพะเยา, ดอยแมสลอง จงหวดเชยงราย, วดภมนทร จงหวดนาน เมอใชเกณฑการพจารณาในดานกายภาพและเกณฑการพจารณาดานสงคมพบว า แหลงทองเทยววดภมนทร จงหวดนาน เปนแหลงทองเทยวทมความพรอมทสดในการด าเนนการพฒนาเปนชมชนทองเทยวตนแบบเพอการรองรบนกทองเทยวผสงอาย กระบวนการทท าใหไดมาซงเมองนาน (วดภมนทร-ชมชนภมนทร-ทาล) มขนตอนโดยการประเมนแหลงทองเทยวทง 6 แหงในภาคเหนอตอนบน ใชเกณฑการประเมนศกยภาพใน 2 ประเดน คอ (1) ความพรอมดานกายภาพ (2) ความพรอมดานสงคม คณะนกวจยไดด าเนนการส ารวจในพนทโดยใชแบบประเมน ส าหรบดานกายภาพใชการสงเกตสงบรการในแหลงทองเทยว ดานสงคมใชการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) กบสมาชกของชมชนในแหลงทองเทยว และการศกษาเอกสารและขอมลทตยภมทเกยวของกบพนท จากการประเมนศกยภาพทง 2 ประเดนผลปรากฏวา วดภมนทร-ชมชนภมนทรทา-ล ไดคะแนนจากการประเมนสงทสดเปนอนดบ 1 จงไดรบการคดเลอกเปนพนทน ารอง ดวยปจจยความพรอมดานกายภาพ ทเหมาะสมในการรองรบนกทองเทยวผสงอาย ทงการเขาถง สภาพถนน ทางเทา มศนยขอมลทองเทยว และคณลกษณะอนๆ ของแหลงทองเทยวทเหมาะสมกบผสงอาย อกปจจยทสงเสรมการเลอกชมชนแหงน คอความพรอมทางดานสงคม ชมชนมความเขมแขง และมการจดการความรเรองผสงอายทด เชน การจดท าแผนทเดนดน แผนการอพยพ และดแลผสงอายยามเกดอทกภย และชมชนมความตองการทจะเขามามสวนรวมกบการทองเทยวทเกดขนในชมชน จงเปนเรองทเหมาะสมในการสงเสรมชมชนและวดภมนทร ใหมความพรอมในการจดการทองเทยวเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ผานการด าเนนกจกรรมโครงการน ารองตามทโครงการวจยไดออกแบบกระบวนการท างานไว และไดด าเนนงานตามแผนแลวเสรจเปนทเรยบรอย

แตเมอพจารณาภาพรวมทงหมดของแหลงทองเทยวจากกลมตวอยางทง 6 แหลงจะพบวา ความพรอมในดานกายภาพและสงบรการส าหรบนกทองเทยวผสงอาย นนยงอยในระดบทตองการการพฒนาอยางเรงดวน เชน หองน าเพอผสงอาย และผพการ ทางลาดส าหรบรถเขน ทมใหบรการอยนอย และสามารถพบไดเฉพาะในแหลงทองเทยวทมหนวยงานของรฐเขามามสวนรวมในการบรหารจดการ เชน ศนย ใหขอมลนกทองเทยว เทศบาลเมองนาน ทต งอย ใกลวดภมนทร หรอ หอศลปวฒนธรรมเมองเชยงใหม ทตงอยในเขตเมองเกาเมองเชยงใหม เปนตน ในสภาวการณปจจบนตองยอมรบวา ความตนตว และการสรางความเขาใจเรองการรองรบนกทองเทยวผสงอาย มาจากการกระตน และการด าเนนการตามนโยบายของภาครฐ และยงคงเปนเรองใหมส าหรบชมชนทองเทยว แมศกยภาพและความพรอมในดานกายภาพจะยงอยในระดบทตองการการพฒนา แตอกปจจยทเปนตวชวดในการประเมนความพรอมและศกยภาพชมชน รวมถงการพจารณาโอกาสของชมชนในการด าเนนการทองเทยวในอนาคต นนคอศกยภาพและความพรอมทางดานสงคม ซงควรไดรบการพจารณาควบคไปดวย เพราะหากชมชนใดทมสงคมทเขมแขง มวตถประสงคในการด าเนนการทองเทยวโดยชมชนทชดเจน มกลไกการท างานทแบงบทบาทหนาทตามความสนใจและความสามารถของบคลากร และมความสนใจทจะเปดรบความรใหมๆ การปรบปรงชมชนหรอการบรการการทองเทยวเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย กจะไมเปนอปสรรคอกตอไป เพราะตนทนดงกลาวจะเปนตวก าหนดการจะไดซงแผนงาน และการด าเนนการพฒนาการ

49

ทองเทยวทเหมาะสมสอดคลองกบรบทของแหลงทองเทยว อนจะน ามาสความยงยนโดยในภาพรวมของพนท

ในการวจยเพอคนหา และจดท าแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวเพอรองรบนกทองเทยวผสงอายทเหมาะสมกบชมชนทองเทยว และประกอบดวยกระบวนการมสวนรวมทงภายในชมชม และชมชนกบแหลงทองเทยว คณะวจยไดพบวากญแจส าคญอนจะน าไปสแนวทางการพฒนาการพฒนาตามองคประกอบดงกลาว ตองอาศยองคประกอบส าคญ 3 ประการ คอ

1) องคปรรกอบส าคญสการด าเนนการตามแนวทางการพฒนาชมชนทองเท ยวเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

(1) ความเขาใจในศกยภาพของตนเองของชมชนทองเทยว และความเขาใจตอกลมนกทองเทยวผสงอาย (กลมเปาหมาย) สงเหลานคอพนฐานทส าคญทชวยใหชาวชมชนหรอองคกรทตองการจดการทองเทยวเพอผสงอาย สามารถวางแผนและด าเนนการพฒนาทงศกยภาพของตนเองไดถกทาง เพมประสทธภาพ และใหบรการไดอยางตรงความตองการตอกลมผใชบรการ

การสรางความเขาใจตอศกยภาพของชมชนดานการจดการทองเท ยวสามารถใชเครองมอการประเมนในรปแบบของแบบตรวจสอบเกณฑการประเมนชมชนทองเทยวใน 2 ดาน

(1.1) เกณฑการประเมนดานกายภายภาพ ซงจะบงชถงความสามารถในการรองรบนกทองเทยวผสงอาย

(1.2) เกณฑการประเมนดานสงคม เพอพจารณาศกยภาพและความพรอมในการจดการการทองเทยวชมชน และการรบมอกบประเดนสาธารณะทเกดขนกบชมชน ซงจะเปนตวสะทอนภาพการท างาน กลไก ความเขมแขงของชมชนนนๆไดเปนอยางด

(2) การด าเนนการบรหารจดการการทองเทยวฯ ทประกอบขนจากกระบวนการมสวนรวม ตงแตตนน า คอ การรวมกลมรวมตวของผมสนใจทจะรวมกนด าเนนธรกจการทองเทยว จนถงปลายน า คอ การจดสรรผลประโยชนพรอมไปกบการรกษาแหลงทองเทยวใหคงอยอยางยงยน โดยกระบวนการมสวนรวมในแตละขนตอนของการท างานตองอาศยองคประกอบในการด าเนนงาน 3 ขนตอนส าคญคอ

(2.1) การมวธการทด คอ มวธการท างานในขนตอนตางๆ ทน ากระบวนการมสวนรวมเขามาเปนองคประกอบอยางเหมาะสม สอดคลองกบรบทของพนท และทรพยากรการทองเทยว

(2.2) การมกลไกทด คอ โครงสรางการด าเนนงานทเปนมการแบงบทบาทกนในหม ผด าเนนงาน ผสนบสนน และผทตองการมสวนรวมอยางเหมาะสม พรอมทงเปดโอกาสใหเกดการแลกเปลยน สะทอนมมมอง และความคดตอการด าเนนการทองเทยวไดอยางเทาเทยม และสรางสรรค เปนระบบทชวยใหเกดการแลกเปลยนเรยนรและเปนการตรวจสอบมาตรฐานภายใน และเปดโอกาสใหผใชบรการไดมชองทางในการเสนอความคดเหนเพอการปรบปรงการบรการตอไปในอนาคต

50

(2.3) การมมาตรการทด คอ การมขอปฏบต การก ากบ ขอหาม และการจดการผลประโยชนรวมถงผลเสยทจะเกดขนอยางเหมาะสม โดยมเปาหมายเพอสรางความยงยนใหกบการด าเนนการทองเทยว ทรพยากรการทองเทยวในพนท และสภาพแวดลอมในพนท รวมถงพนทโดยรอบ

(3) การเรยนร แลกเปลยน เปนพลวตการพฒนาทไมหยดนง สถานการณการทองเทยว นวตกรรมหรอเครองมอเครองใชในการอ านวยความสะดวก และรปแบบการใหบรการการทองเทยวแบบใหมๆ ทเกดขนในปจจบนมแนวโนมทจะเปลยนแปลง และเกดนวตกรรมใหมขนมากมาย ผทตองการด าเนนการทองเทยวตองเปนผใฝหาความร รจกแสวงหาโอกาสในการพฒนาความคดดานธรกจของตนเอง สรางโอกาสการเรยนรแลกเปลยน เชอมโยง กบผ คนในแวดวงธรกจทคลายคลงกน หรอธรกจและสงบรการทอาจเกยวของกบกจการของตน นอกจากจะเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองและธรกจแลว ยงเปนโอกาสส าคญในการพจารณาสภาพการณแวดลอมทสงผลตอการด าเนนกจการ อาท นโยบายของรฐและเอกชนทสงผลกบองคกร การพจารณาระบบโลจสตก และหวงโซอปทานของนกทองเทยวผสงอาย และพฤตกรรมในการใชบรการ ทงหมดนคอ โอกาสในการเพมพนศกยภาพ และเปนการปรบปรงรปแบบการด าเนนการในการจดการการทองเทยว และการจดการภายในองคกร

2) แนวทางการพฒนาชมชนทองเทยว แลรแหลงทองเทยว จากองคประกอบทส าคญทง 3 องคประกอบ ส าหรบการด าเนนการพฒนาชมชนเพอการ

จดการทองเทยวเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย การผสมผสานองคประกอบทงหมดสแนวทางการพฒนาฯ เปนอกกระบวนการทส าคญ ในการด าเนนการในพนทอาจแยกแนวแนวทางการพฒนาฯ ออกเปน 2 สวน เพอความเขาใจส าหรบกลมผด าเนนการ ดงน

(1) การพฒนาความพรอมของชมชน สรางความเขาใจในทนทางสงคม เศรษฐกจ และการทองเทยวทเกยวของกบชมชน - สรางความเขาใจสภาพปจจบนของการทองเทยวทเกดขนในชมชน และคณลกษณะ

ของนกทองเทยวผสงอาย ความตองการการรองรบและองคความรตางๆ - สนบสนนการรวมกลม หรอองคกรการทองเทยวระดบชมชน ทสนใจการทองเทยว

เพอระดมศกยภาพทม และการสรางกระบวนการมสวนรวม - สนบสนนการสรางเครอขายทางดานการทองเทยว กบหลากหลายองคกรท

เกยวของ ทงภายใน และภายนอกพนท - สนบสนนการสรางกลไกครบวงจรในหวงโซผลประโยชนจากการทองเทยว เพอ

ผลประโยชนทไดถกน ากลบไปใชดแลชมชนและแหลงทองเทยว (2) การพฒนาความพรอมแหลงทองเทยว

- สรางวธการ กลไก และมาตรการ รวมไปถงนโยบาย โดยยดวตถประสงคหลก คอ การปรบปรง ดแลรกษา และพฒนาความยงยนใหกบแหลงทองเทยว ชมชน และผด าเนนการ

51

- ด าเนนโครงการการปรบปรงและเพมเตมสงบรการทอ านวยความสะดวกใหแกนกทองเทยว ผสงอาย และคนทงมวล พรอมทงค านงถงความเหมาะสมตามบรบทของพนท

- สรางรปแบบกจกรรมการทองเทยวทเหมาะสมทงกบนกทองเทยวผสงอาย และศกยภาพของแหลงทองเทยว

4.4 แนวทางการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย เมอน าความรทไดจากทกโครงการยอย มาสรปผลการศกษา และท าการสงเคราะหเพอเสนอแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ประกอบดวยแนวทางดงตอไปน

แนวทางการเตรยมความพรอมดานตลาด ปรบปรงดานขอมลและจดท าสอทเหมาะสมเพอใหเขาถงนกทองเทยวผสงอายอยางม

ประสทธภาพ โดยการ 1) เสรมสรางศกยภาพการใหบรการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายในภาคเหนอ

ตอนบน เนนสรางความประทบใจใหนกทองเทยวผสงอายผานประสบการณทประทบใจและนาจดจ า เพอใหภาคเหนอตอนบนเปนจดหมายของนกทองเทยวผสงอาย

2) ใหความส าคญกบการสงเสรมนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตควบคกบนกทองเทยวผสงอายชาวไทย

3) รกษาฐานตลาดนกทองเทยวผสงอายกลมเกา และขยายตลาดส าหรบนกทองเทยวผสงอายกลมใหม

4) จดท าสอประชาสมพนธทมขอมลการใหบรการดานการทองเทยวพเศษส าหรบนกทองเทยวผสงอาย แหลงทองเทยวทเหมาะสมส าหรบนกทองเทยวผสงอาย เผยแพร ประชาสมพนธผานสอหลากหลายชองทาง เชน สอสงพมพ สอออนไลน

5) สงเสรมการทองเทยวของผสงอายในทกฤด โดยเฉพาะในโอกาสพเศษตางๆ เชน ชวนเทยววนพอ วนแมชวนแมเทยว เทยววนผสงอาย ทวรไหวพระ 9 วด ทวรเพอสขภาพ เพอเสรมรายไดใหแกผประกอบการทองเทยวและท าใหผสงอายไดใชบรการในราคาพเศษ

6) เผยแพรขอมลเกยวกบความส าคญของนกทองเทยวกลมผสงอาย ตลอดจนปญหาความตองการ และพฤตกรรมของนกทองเทยวผสงอายใหผประกอบธรกจทองเทยว รวมทงเจาหนาทในองคกรทดแลรกษาแหลงทองเทยวไดรและเขาใจ

แนวทางการปรบปรงสงอ านวยความสะดวก

เพอพฒนาสงบรการอ านวยความสะดวก ความสะดวกสบายแกนกทองเทยวผสงอาย และทส าคญคอการเพมคณคาของแหลงทองเทยว โดยการ

52

1) ปรบปรงการเขาถงแหลงทองเทยว ในเรองปายบอกทาง พนผวถนน สภาพภมทศนรมเสนทาง

2) ปรบปรงสงอ านวยความสะดวกในแหลงทองเทยว ในเรองทจอดรถ ถนนในแหลงทองเทยว หองสขา ศนยขอมล ทางเดน – ทางเทา บนได ปายสอความหมาย ปายเตอน ทนงพก รานขายอาหาร รานขายเครองดม หองปฐมพยาบาลเบองตน สงสาธารณปโภคอนๆ อาท น าสะอาด การจดการขยะ การจดการระบายน า ไฟถนน

3) คณคาของแหลงทองเทยว โดยการดแลบ ารงรกษาแหลงทองเทยวใหอยในสภาพด ปรบปรงปายสอความหมาย ปรบปรงสภาพภมทศนและสงอ านวยความสะดวกใหนกทองเทยว เพมกจกรรมใหนกทองเทยวผสงอายไดรบความสนกสนานและเรยนร และนกทองเทยวใชเวลาอยในแหลงทองเทยวนานขน

4) สงบรการการทองเทยวในบรเวณใกลเคยง ควรมการรวบรวมขอมลเกยวกบทตงและหมายเลขโทรศพทของสงบรการเหลานแลวเผยแพรใหนกทองเทยวไดรบรและเลอกใชบรการ

5) พฒนาระบบสารสนเทศในแหลงทองเทยว

แนวทางการปรบปรงดานทพก เพอพฒนาทพกใหเหมาะสมและปลอดภย และเปนทพอใจส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

ควรมแนวทางดงตอไปน 1) สงส าคญทสด เตยงในหองพกควรเปน 2 เตยง เพราะผสงอายจะเปนวยทนอนหลบ

ยาก และหากตองนอนคกบคนทไมไดสนท ยอมสงผลตอการนอนและความสะดวก 2) เตยงควรมความสงระดบพอด ไมสง หรอต าเกนไป เพอใหผสงอายขน – ลง เตยงได

งาย 3) หมอน ทนอนควรจะใชวสดทมคณภาพด ไมแขงหรอออนเกนไป 4) ควรจดเตรยมแสงสวางภายในทพกใหเหมาะสม เพยงพอส าหรบผสงอาย 5) หากมหลายชนและไมมลฟท หรอมบนไดหลายขน ควรจดใหมราวจบเมอตองเดนขน

บนได 6) ควรหาเกาอสบายๆ ไวใหผสงอายนงพกดโทรทศน อานหนงสอ ฟงเพลง 7) มทวางของใชประจ าตวในต าแหนงทเหมาะสม หยบงาย ชนวางของไมใหกดขวาง

ทางเดน 8) สวทชไฟควรตดใหเหนงาย เปดงาย สวนปลกไฟควรยกระดบใหสงขน ใหอยในระดบ

เอว ใชไดสะดวกโดยไมตองเออมหรอกมลง 9) ลกบดเปดประตควรเปนแบบกานบดไมควรเปนแบบโลหะกลมๆ ทผสงอายจบไมถนด

ลน และไมควรมกลอนประตหรอถามกตองเปนแบบทคนขางนอกเปดไดเมอมเหตฉกเฉน

10) ไมควรมธรณประต เพอลดโอกาสทผสงอายจะสะดด 11) พนหองควรระวงไมใหลน หรอมสงทท าใหอาจสะดด

53

12) ปรบปรงพนหองน าหรอท าความสะอาดพนไมใหลน หรอหาวสดกนลนมาปทบอกชนหนง

13) ตดตงราวส าหรบพยงตวไวทผนงหองน าขางโถสวม และอกดานหนงตดตงจากพนใกลทยนอาบน า ราวจบท าดวยสแตนเลส ขนาดราวจบควรจบไดถนด

14) เครองสขภณฑตางๆ ในหองน า ควรตดตงโดยลดระดบลงมาใหผสงอายใชไดสะดวกโดยไมตองเออม

15) ประตหองน าควรเปดออกขางนอกและไมควรมกลอนประตภายในเพอสะดวกในการใหความชวยเหลอเมอมเหตฉกเฉน

แนวทางการประชาสมพนธการทองเทยวผสงอาย

จากการศกษาทพบวานกทองเทยวผสงอายชาวไทยและชาวตางชาตหาขอมลการทองเทยวจากแหลงทตางกน ดงนนแนวทางการประชาสมพนธการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายควรแตกตางกน ดงน

1) เผยแพรประชาสมพนธขอมลการทองเทยวผสงอายผานนตยสารส าหรบผสงอาย นตยสารน าเทยว ไกดบคทงส าหรบนกทองเทยวผสงอายชาวไทยและชาวตางชาต

2) ผนวกรายการเทยวอนๆ ทนอกเหนอจากการทองเทยวส าหรบผสงอายเ พอประชาสมพนธส าหรบนกทองเทยวผสงอายชาวไทย เนองจากสวนมาจะมาทองเทยวแบบครอบครว

3) จดท าเวบไซดเปนภาษาองกฤษ และใชค าคนหาทแสดงถงการทองเทยวส าหรบผสงอายในประเทศไทย เชน Senior Tourism Thailand, Elderly Tourism เพอใหนกทองเทยวผสงอายชาวตางชาตเขาถงขอมลไดโดยงาย

4) การบอกตอจากผมาทองเทยวแลวเปนการประชาสมพนธทางออมทดมาก ดงนนควรสรางความประทบใจใหนาจดจ าแกนกทองเทยวผสงอายทงชาวไทยและชาวตางชาตทมาทองเทยวเพอใหกบไปเผยแพร บอกตอแกเพอนฝง และครอบครว

แนวทางการพฒนาดานนโยบายและแผนการด าเนนงานของหนวยงานทเกยวของในการ

รองรบนกทองเทยวผสงอาย ควรมการเตรยมพรอมในเรองนโยบายและแผนงานของหนวยงานทเกยวของในการ

รองรบผสงอาย ซงจากการศกษาของโครงการวจยจงไดเสนอแนะแนวทางการพฒนาดานนโยบายและแผนการด าเนนงานของหนวยงานทเกยวของในการรองรบนกทองเทยวผสงอาย เพอใหสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวของประเทศ ดงนคอ

1) นโยบายการเตรยมความพรอมดานการตลาดดานการทองเทยวเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย หนวยงานทเกยวของควรมการก าหนดนโยบายทชดเจนและตอเนองในการสงเสรม

และเตรยมความพรอมในการรองรบนกทองเทยวผสงอายอยางจรงจง และขณะเดยวกนพฒนาและปรบปรงโครงสรางพนฐาน สงอ านวยความสะดวกและบรการตางๆ ทเกยวของใหมความพรอมและ

54

สามารถรองรบนกทองเทยวผสงอายไดจรง โดยอาจเรมตนจากการปรบปรงแหลงทองเทยวหลกของเมองส าหรบนกทองเทยวผสงอายกอน ซงควรมแผนการด าเนนงาน ดงนคอ

การจดโปรแกรมแบบ Slow Tourism คอไมเรงรบ เปนการทองเทยวทเรยบงาย สบายๆ ใกลชดธรรมชาต ปลอดจากมลพษและไมสรางมลพษ

การจดท าโครงการสงเสรมการทองเทยวผสงอาย โดยการจดท าโปรแกรมการทองเทยวส าหรบกลมผสงอายน ารองเพอเปนจดเรมตน โดยหนวยงานทเกยวของตองท างานรวมกนกบผประกอบการธรกจทเกยวของ ซงอาจจดเปนรายการน าเทยวแบบพเศษ เชน มการบรการรบสงสนามบน การดแลยกกระเปา การน าเทยวแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทส าคญ กจกรรมเพอการพกผอน รวมทงการบรการตรวจรางกายในโรงพยาบาลส าหรบผสงอาย เปนตน

การจดใหมกจกรรมการทองเทยวแบบการเรยนรและหาประสบการณใหม เพอดงดดนกทองเทยวผสงอาย ไดแก การนงสมาธ วปสสนา เรยนรเรองโภชนาการเพอการรบประทานอาหารทเหมาะกบสขภาพ การเรยนรการรกษาสขภาพ เปนตน

การจดใหมกจกรรมการน าชมศลปวฒนธรรมและภมปญญาทองถน เชน การน าชมชวตความเปนอยทเปนเอกลกษณของคนทองถนหรอชมชนพนเมองดงเดม หรอการน าชมภมปญญาทองถน

2) นโยบายการพฒนาแลรปรบปรงสงอ านวยความสรดวกแลรสภาพแวดลอมแหลง

ทองเทยวใหเหมารสมกบนกทองเทยวผสงอาย การปรบปรงสงอ านวยความสะดวกตางๆ แกนกทองเทยวผสงอายนนมความส าคญมาก

เนองจากจะเปนการอ านวยความสะดวกแกนกทองเทยวผสงอายแลว ยงจะท าใหนกทองเทยวเกดความประทบใจ มาทองเทยวซ า และเกดการบอกตอ ซงจะสงผลดตอการทองเทยวไทยในระยะยาว ดงนนจงควรมแผนการด าเนนงาน ดงนคอ

พฒนาและปรบปรงโครงสรางพนฐานเพออ านวยความสะดวกแกนกทองเทยวผสงอาย เชน จดพกคอย การปรบปรงบาทวถใหมระดบเดยวกน การสรางทางลาดชนส าหรบรถเขน ราวจบ การปรบปรงความสะอาดของหองน าสาธารณะ การสรางหองน าสาธารณะส าหรบผพการหรอมโถส าหรบผสงอาย เปนตน

การพฒนาทกษะในการดแลนกทองเทยวผสงอายใหแกมคคเทศก ผน าชม และ ผใหบรการทเกยวของ

การจดตงศนยบรการนกทองเทยวผสงอายทมลกษณะเปน One Stop Service Center เพอใหขอมล ค าแนะน า การชวยเหลอนกทองเทยวสงอาย การรกษาความปลอดภย เปนตน

55

3) นโยบายดานการสงเสรมแลรสนบสนนการบรการดานทพกท เหมารสมแกนกทองเทยวผสงอาย

หนวยงานทเกยวของควรพจารณาสงเสรมและสนบสนนการบรการดานทพกทเหมาะสมแกนกทองเทยวผสงอาย เนองจากเปนการจงใจและสงเสรมนกทองเทยวผสงอาย และสนบสนนธรกจทพกแรม จงควรมแผนการด าเนนงาน ดงนคอ

การปรบปรงทพกแรมใหรองรบผสงอายไดมากขน โดยหนวยงานของรฐทเกยวของควรสนบสนนผประกอบการทพกแรม เชน การจดอบรมการออกแบบหรอสรางทพกแรมใหเหมาะสมกบผสงอาย

การใหสทธพเศษส าหรบธรกจทพกแรมทสงเสรมและสนบสนนการบรการดานทพกทเหมาะสมแกนกทองเทยวผสงอาย เชน การลดภาษ เนองจากเปนการกระตนเศรษฐกจการทองเทยวจากการบรการนกทองเทยวผสงอาย

4) นโยบายสงเสรมการปรรชาสมพนธการทองเทยวส าหรบผสงอาย การสงเสรมการประชาสมพนธการทองเทยวส าหรบผส งอายนนจะเปนการ

ประชาสมพนธเพอสงเสรมตลาดการทองเทยวโดยการสอสารเชงรก ซงจะสงผลตอการขยายกลมนกทองเทยวผสงอายในวงกวางเพมมากขน

การจดท า Web Site การทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายโดยเฉพาะ โดยเปนการจดท าขอมล และรวบรวมขาวสารดานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และจดเกบในระบบขอมลสารสนเทศ รวมถงการพฒนาระบบสารสนเทศตางๆ เพอรองรบนกทองเทยวทเขามาสบคนขอมลดานการทองเทยวผานทางเวบไซตทสามารถสบคนไดถงระดบพนท ทนสมย สามารถเขาถงไดงาย และมรายละเอยดดานการทองเทยวมากยงขน

เพมชองทางการโฆษณาประชาสมพนธการทองเทยวส าหรบผสงอาย ผานสอออนไลน โทรทศน นตยสารการทองเทยว ปายบนทางหลวง เปนตน

การประชาสมพนธการทองเทยวไทยส าหรบผสงอาย ผานสอสาธารณชน โดยการน าเสนอวาแหลงทองเทยวไหนบางทเหมาะสมกบผสงอายอยางไร เปนตน

การเสรมสรางความนาสนใจ (Appeal) และภาพลกษณ (Image) ของแหลงทองเทยวทสามารถตอบสนองความตองการของนกทองเทยวผสงอาย โดยเนนย าความเปนมตรตอผสงอาย ความคมคาของการทองเทยวและความปลอดภย

5) นโยบายสงเสรมแลรเพมศกยภาพการรกษาความปลอดภยแกนกทองเทยวผสงอาย นโยบายสงเสรมและเพมศกยภาพการรกษาความปลอดภยแกนกทองเทยวผสงอาย

จะเปนการสรางเสรมการรกษาความปลอดภย โดยการวางมาตรการปองกนและแกไขเมอเกดภาวะฉกเฉน และมาตรการฟนฟภายหลงเกดเหตการณ ซงควรมแผนการด าเนนงาน ดงนคอ

การเพมการรกษาความปลอดภยของนกทองเทยวและปรบปรงมาตรฐานความปลอดภยของการบรการในแหลงทองเทยว เชน การเพมจ านวนต ารวจทองเทยว

56

การจดเจาหนาทประจ าจดทองเทยวเพอชวยเหลอนกทองเทยวผสงอาย และการตดตงสญลกษณความปลอดภยในบางแหลงทองเทยวทอนตราย เปนตน

สงเสรมสนบสนนใหชมชนเขามามสวนรวม โดยการเปนต ารวจอาสาสมครดแล รกษาความปลอดภยในพนทชมชนของตนเอง อาสาสมครดานการทองเทยว เปนตน

การก าหนดมาตรการลงโทษดานความปลอดภยและด าเนนการลงโทษอยางจรงจงแกผกระท าผด เชน ผใหบรการนกทองเทยวทละเลยการรกษาความปลอดภย เชน บรการคมนาคมขนสง เปนตน

ควรมการผลกดนใหมการก าหนดมาตรฐานการใหบรการ และมาตรฐานความปลอดภยในสงอ านวยความสะดวกเพอการทองเทยวส าหรบผสงอาย

ควรรณรงคใหมการตระหนกถงความปลอดภยของนกทองเทยว โดยเนนใหผประกอบการมความรบผดชอบตอนกทองเทยวและสงคม และประชาชนในพนทใหเปนเจาบานทดชวยเหลอและเฝาระวง เพอใหเกดความปลอดภยแกนกทองเทยว

การจดท าคมอปองกนอบตภยทอาจเกดขนแกนกทองเทยวผสงอาย เชน เบอรโทรศพทฉกเฉน และการแนะน าการระวงมจฉาชพทอาจท าใหนกทองเทยวไดรบอนตรายทงชวตและทรพยสนได

6) นโยบายการสงเสรมกรรบวนการมสวนรวมของภาครฐ ภาคปรรชาชน แลรองคกร

ปกครองสวนทองถน ในการบรหารจดการทรพยากรการทองเทยว ปจจบนการบรหารจดการดานการทองเทยวยงขาดความเชอมโยงระหวางทองถน

จงหวด กลมจงหวด และประเทศ ขาดการมสวนรวมของประชาชน ภาคเอกชน และการปกครองสวนทองถน ขณะทหนวยงานระดบพนท เชน จงหวด องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) และชมชนขาดความรดานการจดการ ภมทศนและการวางแผนพฒนาการทองเทยวการพฒนากลไก ดงนนจงควรมแผนการด าเนนงานดงน

สงเสรมการมสวนรวมของชมชนทองถนในการบรหารจดการแหลงทองเทยว โดยจดตงคณะกรรมการในระดบทองถนขนเพอพฒนาและสงเสรมการทองเทยวใหมการบรหาร เปนรปธรรม โดยมภาครฐ เอกชน ชมชน และประชาสงคมในทองถนใหเขามามสวนรวม ในการอนรกษและฟนฟวฒนธรรม แหลงทองเทยวและสงแวดลอมในพนทชมชนทองถนของตนเอง

การอ านวยความสะดวก สนบสนน ชวยเหลอ ใหความร ความเขาใจในการบรหารจดการ การทองเทยวแกองคกรปกครองสวนทองถน

ควรมการเชอมโยงบทบาทและภารกจ ของหนวยงานหลกดานการทองเทยว ไดแก กระทรวงการทองเทยวและกฬา กรมการทองเทยว การทองเทยวแหงประเทศไทย กองบงคบการต ารวจทองเทยว องคการบรหารการพฒนาพนทพเศษเพอการทองเทยวอยางยงยน และส านกงานสงเสรมการจดประชมและนทรรศการ ใหม

57

ความสอดคลองกน และประสานกบกระทรวงอนๆ และหนวยงานทเกยวของ ในฐานะหนวยงานสนบสนน เพอใหการก าหนดนโยบายและสนบสนนดานการทองเทยวใหเปนไปในทศทางเดยวกน

4.5 ขอปฏบตส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ผสงอายแตละทานควรมการเตรยมความพรอมของตนเองกอนการเดนทาง ดงน

1) หาขอมลเบองตนของสถานททจะไปเทยวผานแหลงตางๆ ทเชอถอได อาท ญาต ครอบครว เพอนฝง คนรจก หนงสอแนะน าการทองเทยว เวบไซด สอออนไลน บรษททวร อาจมการเตรยมขอมลทเกยวของกบการทองเทยวไวลวงหนา เชน จดท าขอมลสถานททองเทยวตางๆ ทอยในโปรแกรม ดวยตนเอง การสบคนขอมลและรายละเอยดเกยวกบโรงแรมทพกทจะตองไปพก ทาง Internet ฯลฯ

2) ดานสขภาพ ควรเตรยมยารกษาโรคประจ าตวของตนเอง ยาดม ยาหมอง สายรดเขา รดเอวตางๆ และไมเทา เปนตน

3) ความพรอมดานเครองแตงกายในการเดนทาง ผสงอายควรเตรยมเสอผาทเหมาะสมกบการเดนทาง เชน เสอคลมแขนยาว กางเกงขายาวทสวมใสสบาย รองเทาผาใบ และรองเทาหมสน หมวก รมและแวนตากนแดด และอปกรณกนแดดตางๆ

4) ควรเตรยมขนมขบเคยว ทเหมาะสมกบสขภาพและวย เชน ผลไมอบแหง บวยเปรยว-เคม ผลไมสด เชน พทรา และออย เปนตน ในกรณทอาจจะหวบอย

5) เตรยมอปกรณอนๆ เชน ทชช ปากกา น าขวดเลก 6) กระเปาเดนทาง และการจดเกบสมภาระ ผสงอายมการเตรยมตวในการจดเสอผาให

เพยงพอและพอเพยง กระเปาใบกระทดรด สามารถยกเองไดในกรณทไมมผชวยยก 7) จดเตรยมเอกสารการเดนทางใหพรอม อาท ตว รายการเทยว พาสปอรต เปนตน 8) ตรจสอบสภาพอากาศกอนเดนทาง และเตรยมอปกรณเพอรบสภาพอากาศทอาจจะไป

เจอ เชน รม เสอกนฝน หมวก เสอกนหนาว 4.5 สรปผลการวจยของแผนงาน จากการด าเนนงานของแผนงานวจยการบรหารจดการทองเทยวในภาคเหนอตนอบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ซงประกอบดวย 3 โครงการยอยทเออ และสงผานขอมลซงกนและกนดงตอไปน

1) โครงการยอยท 1 เรอง การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ไดผลการศกษาพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอายทงชาวไทยและชาวตางชาต และน าผลทไดสงตอไปยงการศกษาดานโลจสตกสและซพพลายเชน รวมทงสงตอผลพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอายไปยงโครงการยอยท 2 เพอจดท าเวบไซด แอพพลเคชน เพอตอบโจทยดานการประชาสมพนธขอมลการทองเทยวผสงอายใหแกนกทองเทยวผสงอาย ผห าขอมลการทองเทยว และผใหบรการการทองเทยวแกนกทองเทยวผสงอาย นอกจากนโครงการยอยท 3 ยงน าผล

58

ของพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวผสงอายไปออกแบบการจดการทองเทยวในชมชนวดภมนทร จงหวดนาน ซงเปนพนทน ารองของการศกษาในแผนงานน

ในสวนของอตสาหกรรมการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนทเกยวของกบนกทองเทยวผสงอาย ไดศกษาหวงโซอปทานการทองเทยวของผสงอายในกลมธรกจการทองเทยวและแหลงทองเทยวเปาหมาย เพอหารปแบบการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย โดยสรางความเชอมโยงของหวงโซอปทานตามความสนใจของนกทองเทยว 9 ดาน คอ ดานเกษตร ดานประวตศาสตร ดานธรรมะ ดานสขภาพ ดานผจญภย ดานธรรมชาต ดานกฬา บนเทง นนทนาการ ดานเรยนรสงใหม และดานวฒนธรรม ซงไดสงตอใหโครงการยอยท 2 น าขอมลไปจดท าเวบไซดและแอพพลเคชน นอกจากนยงไดเสนอแนวทางในการประเมนหวงโซอปทานการทองเทยวเพอผสงอาย 7 ดาน คอ สวย สะอาด สะดวก สงบ สบาย สนก และสขใจ

2) โครงการยอยท 2 เรอง การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยศกษาความตองการของผใชขอมลสารสนเทศการทองเทยวตงแตตนน าถงปลายน า ออกแบบการจดการขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอายทเปนระบบและไดมาตรฐานสากล และสอดคลองกบพฤตกรรมการใชสอสารสนเทศของนกทองเทยวผสงอายทเปนผลจากการศกษาของโครงการยอย 1 พฒนาระบบขอมลสารสนเทศเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย เพอเปนศนยกลางขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยผานสอสารสนเทศ Homepage โครงการการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย www.senior-tourism.com, Web Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย www.seniortourism.com และ Mobile Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย “Senior Tourism”

3) โครงการยอยท 3 แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน ไดประเมนศกยภาพแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบนทตรงกบความตองการของนกทองเทยวผสงอาย และสอดคลองกบศกยภาพของชมชนในแหลงทองเทยว พฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายในพนทน ารอง (Pilot Project) คอชมชนวดภมนทร โดยกระบวนการมสวนรวมจากนกทองเทยวและชมชน พรอมทงเสนอแนะแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย และน าผลการศกษาและแนวทางน าเสนอในสอสารสนเทศทผลตโดยโครงการยอยท 2

http://www.senior-tourism.com/

http://www.seniortourism.com/

บทท 5 ผลผลตจากการด าเนนงานวจย

5.1 ผลผลตจากแผนงานวจย แผนงานวจย “การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” มผลผลตจากการด าเนนงานวจย ดงตอไปน 1) ผลงานวจยเรอง “การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” 2) Homepage โครงการการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย 3) Web Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย 4) Mobile Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย 5) ฐานขอมลหวงโซอปทานอตสาหกรรมการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย 6) แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน 7) พนทตนแบบการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน 8) แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน 9) คมอการพฒนาแหลงทองเทยวเพอรองรบนกทองเทยวผสงอายส าหรบชมชนทองเทยว 10) เกณฑการประเมนแหลงและชมชนทองเทยวเพอการพฒนาศกยภาพในการรองรบนกทองเทยวผสงอาย 11) หนา Fan Page Facebook ชอ “Senior Tourism Thailand: การทองเทยวเพอผสงอาย” 12) แผนพบแนะน าขอมลและผลงานวจย ของแผนงานวจย และโครงการยอย 13) แผนพบ The North of Thailand: Senior Tourism 14) บทความวชาการน าเสนอในการประชมนานาชาต โดยมรายละเอยดของผลผลตจากการด าเนนการวจย ดงตอไปน 5.1.1 ผลงานวจยเรอง “การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย”

60

น าเสนอหลกการและเหตผล วตถประสงค ขนตอนการด าเนนงานวจย ผลงานวจย ขอเสนอแนะ แนวทางการบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ในรปแบบรปเลมรายงาน ซงประกอบดวย 4 สวน คอ

สวนดานเนอหาการด าเนนงานวจย แบงออกเปน 4 ประเดนหลกตามวตถประสงคของแผนงานวจย และ Research Design คอ

1) โครงการยอยท 1 เรอง การเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ศกษาพฤตกรรมนกทองเทยวผสงอาย อตสาหกรรมการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนทเกยวของกบนกทองเทยวผสงอาย ศกษาหวงโซอปทานการทองเทยวในจงหวด และเทยบเคยงระหวางจงหวดภายในภาคเหนอตอนบน เพอหารปแบบการจดการหวงโซอปทานการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

2) โครงการยอยท 2 เรอง การจดท าระบบฐานขอมลสารสนเทศและความรเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย โดยศกษาความตองการของผใชขอมลสารสนเทศการทองเทยวตงแตตนน าถงปลายน า ออกแบบการจดการขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอายทเปนระบบและไดมาตรฐานสากล พฒนาระบบขอมลสารสนเทศเพอการบรการและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย เพอเปนศนยกลางขอมลสารสนเทศการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

3) โครงการยอยท 3 แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน ซงส ารวจและประเมนความสนใจของนกทองเทยวผสงอายทมตอประเภทของแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบน ประเมนศกยภาพแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวในพนทภาคเหนอตอนบนทตรงกบความตองการของนกทองเทยวผสงอาย และสอดคลองกบศกยภาพของชมชนในแหลงทองเทยว พฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายในพนทน ารอง (Pilot Project) โดยกระบวนการมสวนรวมจากนกทองเทยวและชมชน พรอมทงเสนอแนะแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

4) สวนสดทาย คอการเสนอแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย โดยการน าความรทไดจากทกโครงการยอย มาสรปผลการศกษา และท าการสงเคราะหเพอเสนอแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย

61

5.1.2 Homepage โครงการการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย จดท า Homepage โครงการการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ในชอ Home Page: www.senior-tourism.com ซงน าเสนอขาวสาร ขอมลทองเทวย ขอมลควรร หองภาพ วดโอ ตดตอ และมขอมลแหลงทองเทยว ทพก อาหาร ของ 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน

รปท 5.1: Homepage โครงการการบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

5.1.3 Web Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย แผนงานฯ ยงไดจดท า Web Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ใชชอวา www.seniortourism.com โดยน าเสนอเสนทางทองเทยว 9 เสนทาง ตามผลการศกษาของโครงการยอยท 1 และมสวนของหองภาพ และสถานทตดตอ

http://www.senior-tourism.com/

http://www.seniortourism.com/

62

ภาพท ยอย 2: 4-2 หนาแรกของ Web Application: www.seniortourism.com

รปท 5.2: Web Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

5.1.4 Mobile Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย นอกจากน แผนงานฯ ไดจดท า Mobile Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ใชชอวา “Senior Tourism” เพอความสะดวกในการใชงานไดทกท ทกเวลาทมสญญาณอนเตอรเนต ซงสามารถ Download ไดทงจาก iOS และ Android version

รปท 5.3: Mobile Application การบรหารจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย

63

5.1.5 ฐานขอมลหวงโซอปทานอตสาหกรรมการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย แผนงานฯ มฐานขอมลส าหรบอตสาหกรรมการทองเทยว ในภาคเหนอตอนบนส าหรบนกทองเทยวผสงอาย ซงแสดงธรกจในภาคอตสาหกรรมทองเทยวทเกยวของกบผสงอาย อนเปนประโยชนตอการสรางเครอขายในการทองเทยวของผสงอาย ปรากฏในเวบไซด http://senior-tourism.com 5.1.6 แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบผสงอายในภาคเหนอตอนบน แนวทางการเชอมโยงหวงโซอปทานการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอายในภาคเหนอตอนบน ประกอบดวย

แนวทางการเชอมโยงดานขอมลขาวสาร แนวทางการเชอมโยงตามความสนใจ แนวทางการประเมนผลการด าเนนการของหวงโซอปทานเพอการทองเทยวเพอผสงอาย

(7 ส.)

5.1.7 พนทตนแบบการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน ในการศกษาพนทตนแบบการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวม ระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยว แผนงานฯ ไดคดกรองแหลงทองเทยวเบองตน และส ารวจชมชนทองเทยว 6 แหง จาก 3 จงหวด คอ จงหวดเชยงใหม จงหวดเชยงราย และจงหวดนาน สดทายแผนงานฯ ไดเลอก “ชมชนวดภมนทร จงหวดนาน” ใหเปนชมชนตนแบบ เพราะคนชมชนใหความสนใจ และมความพรอมในการพฒนาแหลงทองเทยว ประกอบกบไดรบการสนบสนนจากองคกรปกครองสวนทองถน จงท าใหการด าเนนงานส าเรจบรรลตามวตถประสงค และท าใหชมชนมกจกรรมรองรบการทองเทยวส าหรบผสงอาย 5.1.8 แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยวภาคเหนอตอนบน แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวแบบมสวนรวมระหวางนกทองเทยวผสงอายและชมชนในแหลงทองเทยว ในการด าเนนการในพนทไดแยกแนวแนวทางการพฒนาฯ ออกเปน 2 สวน เพอความเขาใจส าหรบกลมผด าเนนการ ดงน

1) การพฒนาความพรอมของชมชน สรางความเขาใจในทนทางสงคม เศรษฐกจ และการทองเทยวทเกยวของกบชมชน - สรางความเขาใจสภาพปจจบนของการทองเทยวทเกดขนในชมชน และคณลกษณะของนกทองเทยวผสงอาย ความตองการการรองรบและองคความรตางๆ - สนบสนนการรวมกลม หรอองคกรการทองเทยวระดบชมชน ทสนใจการทองเทยว เพอระดมศกยภาพทม และการสรางกระบวนการมสวนรวม

http://senior-tourism.com/

http://senior-tourism.com/

64

- สนบสนนการสรางเครอขายทางดานการทองเทยว กบหลากหลายองคกรทเกยวของ ทงภายใน และภายนอกพนท - สนบสนนการสรางกลไกครบวงจรในหวงโซผลประโยชนจากการทองเทยว เพอผลประโยชนทไดถกน ากลบไปใชดแล ชมชนและแหลงทองเทยว

2) การพฒนาความพรอมแหลงทองเทยว - สรางวธการ กลไก และมาตรการ รวมไปถงนโยบาย โดยยดวตถประสงคหลก คอ การปรบปรง ดแลรกษา และพฒนาความยงยนใหกบแหลงทองเทยว ชมชน และผด าเนนการ - ด าเนนโครงการการปรบปรงและเพมเตมสงบรการทอ านวยความสะดวกใหแกนกทองเทยว ผสงอาย และคนทงมวล พรอมทงค านงถงความเหมาะสมตามบรบทของพนท - สรางรปแบบกจกรรมการทองเทยวท เหมาะสมทงกบนกทองเทยวผสงอาย และศกยภาพของแหลงทองเทยว 5.1.9 คมอการพฒนาแหลงทองเทยวเพอรองรบนกทองเทยวผสงอายส าหรบชมชนทองเทยว คมอการพฒนาแหลงทองเทยวเพอรองรบนกทองเทยวผสงอายส าหรบชมชนทองเทยว จดท าขนโดยใชแนวคดจากการเขาไปท างานกบชมชนวดภมนทร จงหวดนาน เปนตนแบบ เพอเปนแนวทางในการพฒนาแหลงทองเทยว โดยชมชนทองเทยวอนๆ สามารถใชเปนแนวทางในการพฒนาแหลงทองเทยวของตนเองได 5.1.10 เกณฑการประเมนแหลงและชมชนทองเทยวเพอการพฒนาศกยภาพในการรองรบนกทองเทยวผสงอาย เกณฑการประเมนแหลงและชมชนทองเทยว จดท าเพอเปนตวชวดการประเมนแหลงและชมชนทองเทยว มรายละเอยดเกณฑการประเมนศกยภาพดานกายภาพและสงคมของแหลงและชมชนทองเทยว ในประเดนกรอบแนวคดการประเมน กระบวนการและเทคนคการประเมน แบบประเมน ตวอยางการประเมน แนวทางการพฒนาแหลงและชมชนทองเทยวเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย ประกอบดวยแนวทางการพฒนาในระดบชมชน แนวทางการพฒนาในระดบเมอง และแนวทางการพฒนาในระดบนโยบาย 5.1.11 หนา Fan Page Facebook ชอ “Senior Tourism Thailand: การทองเทยวเพอผสงอาย” เปนชองทางหนงส าหรบเผยแพรผลงานวจยของแผนงาน และแลกเปลยนขอมล ขาวสาร เกยวกบการทองเทยวส าหรบผสงอาย ซงไดรบความสนใจจากผประกอบการ และคนทวไป เขามาสอบถามขอมลของการทองเทยวผสงอายจ านวนมาก 5.1.12 แผนพบแนะน าขอมลและผลงานวจยของแผนงานวจย และโครงการยอย แผนงานฯ จดท าแผนพบแนะน าขอมลและผลงานวจย เพอใชเผยแพรประชาสมพนธในการประชม เรอง “นกทองเทยวสงวย: อนาคตใหม การทองเทยวไทยพรอมหรอยง?” และการประชม

65

เรอง “การทองเทยวทางเลอกส าหรบนกทองเทยวเฉพาะกลม (ประวตศาสตร วฒนธรรม และผสงอาย)” 5.1.13 แผนพบ The North of Thailand: Senior Tourism แผนงานฯ จดท าแผนพบ The North of Thailand: Senior Tourism เพอเปนการประชาสมพนธการทองเทยวของเชยงใหม และภาคเหนอตอนบน โดยไดน าไปเสนอในงานประชาสมพนธการทองเทยวซงจด ณ เมองมมไบ ประเทศอนเดย ในระหวางวนท 1 – 2 กรกฎาคม 2557 5.1.14 บทความวชาการน าเสนอในการประชมนานาชาต

แผนงานฯ ไดจดท าบทความเพอน าเสนอในทประชมนานาชาต The 1st National and 2nd International Conference Ecotourism and Social Development for ASEAN Community (ESDA 2015) วนท 22 – 23 มกราคม 2558 ณ โรงแรมรอยเกาะ จงหวดสราษฎรธาน 2 เรอง คอ

- Interconnectivity of Tourism Supply Chain in the Upper North of Thailand for Supporting Senior Tourists

- Guideline for Development Participatory beyond Senior Tourists and Community Tourism in the Upper North

5.2 การประชมคณะนกวจย เพอใหการด าเนนงานของแผนงานวจยเปนไปตามวตถประสงค จงมการจดประชมคณะนกวจย เพอใหทราบความกาวหนา และปญหา อปสรรคในการด าเนนงานของแตละโครงการยอย และการจดประชมระดมความคดเหน ดงรายละเอยดตอไปน

1) วนท 9 กนยายน พ.ศ. 2556 2) วนท 25 กนยายน พ.ศ. 2556 3) วนท 30 ตลาคม พ.ศ. 2556 4) วนท 28 พฤศจกายน พ.ศ. 2556 5) วนท 25 ธนวาคม พ.ศ. 2556 6) วนท 8 มกราคม พ.ศ. 2557 7) วนท 31 มกราคม พ.ศ. 2557 8) วนท 20 มนาคม พ.ศ. 2557

5.3 การตดตามและประเมนโครงการวจย แผนงาน “การบรหารและจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” ไดรบการตดตามและประเมนโครงการวจย โดยคณะตดตามและประเมนโครงการวจย

66

อตสาหกรรมการทองเทยวและการบรการ ป 2556 เมอวนท 9 มกราคม พ.ศ. 2557 ณ หอประชมอาคารรวมวจยและบณฑตศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม

แผนงานฯ ไดน าเสนอความเปนมา และความกาวหนาของการด าเนนงานวจย (ภาคผนวก ข) แกคณะผประเมนฯ และผทมสวนไดสวนเสยจากแผนงานฯ อนไดแก ตวแทนจากภาครฐ ผประกอบการทองเทยว นกวชาการ ชมชนแหลงทองเทยว ซงไดรบค าแนะน า และขอเสนอแนะอนเปนประโยชนตอการด าเนนแผนงานฯ จากทประชมเปนอยางมาก 5.4 น าเสนอผลการวจย 5.4.1 ประชม เรอง “นกทองเทยวสงวย: อนาคตใหม การทองเทยวไทยพรอมหรอยง?”

แผนงานวจย ก าหนดน าเสนอผลงานวจย ผานการประชม เรอง “นกทองเทยวสงวย: อนาคตใหม การทองเทยวไทยพรอมหรอยง?” ในวนท 20 มถนายน 2557 ณ หองประชมอาคารรวมวจยและบณฑตศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม จงหวดเชยงใหม ในการประชม ไดน าเสนอผลการวจย ผานหวขอตางๆ ดงน

“เรยนร เตรยมพรอม กาวไปอยางเขมแขง สตลาดการทองเทยวผสงอาย” “มารกนไหม ผสงอายชอบทองเทยวแบบใด?” "คลองหวงโซเพอวยเกา จาวหมเฮาปาแอวเหนอ” (Using the SCAAN Model to

Map the Tourism Supply Chains for the Seniors: The Case of the Upper North of Thailand)

“การทองเทยวเพอผสงอาย ลทางใหมส าหรบผประกอบการ” "ฮวมเรยงรอยถอยก าเลาเกลาความเพอถนแดนเหนอเครอใจแจงแกงคเกามวน"

Website & Application ทตอบสนองการทองเทยวของผสงอาย “สถานการณและการเตรยมความพรอมของแหลงทองเทยวยอดนยมส าหรบ

นกทองเทยวผสงอายในภาคเหนอตอนบน” “ชมชนทองเทยวกบการรองรบและแนวทางการปรบปรงเพอการทองเทยวเพอ

ผสงอาย กรณ ศกษาแหลงทองเทยววดภมนทร จ.นาน” การประชมน ไดรบความสนใจเปนอยางมาก โดยมผเขารวมประชม 72 คน ซงเปน

ผประกอบการทองเทยวในจงหวดเชยงใหมเปนหลก ซงหลงจากน าเสนอผลการประชมแลว ทประชมไดมการแลกเปลยนความคดเหนและประสบการณดานการจดการทองเทยวส าหรบผสงอายดวย 5.4.2 ประชม เรอง “การทองเทยวทางเลอกสาหรบนกทองเทยวเฉพาะกลม (ประวตศาสตร วฒนธรรม และผสงอาย)” แผนงานวจยฯ ไดรวมน าเสนอผลงานวจย ในหวขอ “การบรหารและการจดการการทองเทยวในภาคเหนอตอนบนเพอรองรบนกทองเทยวผสงอาย” ในวนท 15 มถนายน 2557 ณ โรงแรมเอเชย กรงเทพมหานคร ซงจดโดยส านกงานกองทนสนบสนนการวจย

67

5.4.3 รวมประชมนานาชาต The 1st National and 2nd International Conference Ecotourism and Social Development for ASEAN Community (ESDA 2015) วนท 22 – 23 มกราคม 2558 ณ โรงแรมรอยเกาะ จงหวดสราษฎรธาน จดโดย Research Center for Integrated Ecotourism Management in Southern Thailand แผนงาน รวมน าเสนอบทความวชาการ 2 เรอง คอ

1) Interconnectivity of Tourism Supply Chain in the Upper North of Thailand for Supporting Senior Tourists By Korawan Sangkakorn et al.

2) Guideline for Development Participatory beyond Senior Tourists and Community Tourism in the Upper North By Samart Suwannarat

5.5 ขอเสนอแนะ

1) ขอมลทไดจากการศกษาในแผนงานวจยฯ จะน าเสนอไปยงศนยขาวสารของการทองเทยวแหงประเทศไทย เพอเผยแพรผลการวจยไปสวงกวางและเปนประโยชนตอผตองการใชอยางแทจรง

บรรณานกรม กรวรรณ สงขกร และคณะ. 2555. การพฒนาแหลงทองเทยวในภาคเหนอตอนบนแบบ Slow Tourism ส าหรบนกทองเทยวผสงอาย . เชยงใหม : สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม. การทองเทยวแหงประเทศไทย. มปป. เทยวทละกาว Slow Travel. กรงเทพฯ: การทองเทยวแหง ประเทศไทย. กลวด แกลวกลา. (2550). พฤตกรรมการทองเทยวของขาราชการเกษยณอาย /กลวด แกลวกลา. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล. คมสน สรยะ. 2548. เสนทางการทองเทยวของนกทองเทยวตางชาตในประเทศไทย. เชยงใหม:

สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม. ไพรช พบลยรงโรจน. 2555. พจนานกรมการจดการและเศรษฐศาสตรวาดวยโลจสตกสและโซ

อปทาน(Dictionary of Logisitics and Supply Chain Management and Economics). [Online] http://pairach.com/supplychaindictionary/ (19 สงหาคม 2555).

_______. 2555. การจดการโซอปทานการทองเทยว คออะไร?. แหลงทมา (ระบบออนไลน): http://pairach.com/category/supply-chain-management-2/page/2/ (17 สงหาคม 2555) ผจดการออนไลน. 2554. ททท. เปดทรป Senior Smile ครอบครวหรรษา พาพอแมเทยว. แหลงทมา (ระบบออนไลน): http://www.manager.co.th/Travel/ ViewNews.aspx?NewsID=954000006 1090 (1 มถนายน 2554). ภาวนา แกวแสงธรรม. 2553. เทยวเนบชา: Slow Tourism รนรมยระหวางการเดนทางบนโลกท หมนชา. กรงเทพฯ: ส านกพมพแพรว. มงสรรพ ขาวสอาด และ คณะ. 2550. โครงการพฒนาการอตสาหกรรมทองเทยวทยงยนในภมภาค

ลมแมน าโขง ปท 3: การเปรยบเทยบเชงโลจสตกส. เชยงใหม: สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . 2547. ยทธศาสตรการพฒนาระบบโลจสตกส ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย . แ ห ล ง ท ม า (ร ะ บ บ อ อ น ไ ล น ): http://www.nesdb.go.th/national/competitiveness/attach/data31.pdf (22 พฤศจกายน 2549)

_______. 2549. รางแผนแมบทการพฒนาโลจสตกสของประเทศไทย. แหลงทมา (ระบบออนไลน) http://www.nesdb.go.th/national/competitiveness/attach/MasterPlan-Draft.pdf (22 พฤศจกายน 2549) _______. 2549. นยามการบรหารจดการโลจสตกส . แหลงทมา (ระบบออนไลน ) http://www.nesdb.go.th/national/competitiveness/attach/data43.ppt (22 พฤศจกายน 2549)

69

ราณ อสชยกล. 2552. โครงการวจยเรอง การสงเสรมการทองเทยวผสงอายจากทวปยโรปสประเทศไทย. กรงเทพฯ: สถาบนวจยเพอการพฒนาการทองเทยวไทย ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

วารชต มธยมบรษ. 2554. แนวทางการพฒนาเสนทางการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวผสงอาย กรณศกษาพ นทรอบการไฟฟาฝายผลตแมเมาะ จงหวดล าปาง. พะเยา: มหาวทยาลย พะเยา. Akkaranggoon, S. (2010). Supply Chain Management Practices in The Hotel Industry,

PhD thesis, University of Exeter. Alford, P. (2005). A framework for mapping and evaluating business process costs in the tourism industry supply chain, in A. J. Frew, ed., ‘Information and communica- tion technologies in tourism’, Springer, Vienna. Ananth, M., DeMicco, F. J., Moreo P. J., & Howey, R. M. (1992). Marketplace lodging needs of mature travelers. [doi: DOI: 10.1016/0010-8804(92)90005-P]. The Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 33(4), 12-24 Andreu, L., Aldás, J., Bigné, J. E. & Mattila, A. S. (2010). “An analysis of e-business

adoption and its impact on relational quality in travel agency–supplier relationships”, Tourism Management 31(6), 777 – 787.

Backman, K., Backman, S., & Silverberg, K. (1999). Investigation into the psychographics of senior nature-based travelers. Tourism Recreation Research, 24(1), 13-22. Bigné, J. E., Aldás, J. & Andreu, L. (2008). ‘B2b services: It adoption in travel agency

supply chains’, Journal of Services Marketing 22(6), 454 – 464. Chen, D. (2009). Innovation of tourism supply chain management, in ‘Management

of e-Commerce and e-Government, 2009. ICMECG ’09. International Conference on’, Nanchang, pp. 310– 313.

Chen, D. & Yi, P. (2010). Mode selection of tourism supply chain and its management innovation, in ‘E-Business and E-Government (ICEE), 2010 International Conference on’, Guangzhou, pp. 3388 – 3391.

CSCMP: Council of Supply Chain Management Professionals. 2006. Supply Chain Management and Logistics Definition. [Online] available: http://www.cscmp.org/Website/AboutCSCMP/Definitions/Definitions.asp (21November 2006)

ore vi , M. and Arsi , A.K. 2010. Tourism Logistic System - Conceptual Considerations. 4th International Quality Conference, Center for Quality, Faculty of Mechanical Engineering, University of Kragujevac. pp. 57-62.

70

d’Angella, F. & Go, F. M. (2009), ‘Tale of two cities’ collaborative tourism marketing: Towards a theory of destination stakeholder assessment’, Tourism Management 30(3), 429–440.

Fleischer, A., & Pizam, A. (2002). Tourism constraints among Israeli seniors. [doi: DOI: 10.1016/S0160-7383(01)00026-3]. Annals of Tourism Research, 29(1), 106-123. Font, X., Tapper, R., Schwartz, K. & Kornilaki, M. (2008). ‘Sustainable supply chain

management in tourism’, Business Strategy and the Environment 17(4), 260–271.

Hong, G.-S., Kim, S. Y., & Lee, J. (1999). Travel expenditure patterns of elderly households in the US. Tourism Recreation Research, 24(1), 43-52. Huang, G. Q., Chen, W., Song, H. & Zhang, X. (2010). ‘Game-theoretic study of the dy-

namics of tourism supply chains for package holidays under quantity competition’, Tourism Economics 16(1), 197–216.

Huang, Y., Song, H., Huang, G. Q. & Lou, J. (2012). ‘A comparative study of tourism supply chains with quantity competition’, Journal of Travel Research In Press.

Hsu, C. H. C. (2001). Importance and Dimen-sionality of Senior Motorcoach Traveler Choice Attributes. Journal of Hospitality & Leisure Marketing, 8(3), 51-70. Javalgi, R. G., Thomas, E. G., & Rao, S. R. (1992). Consumer behavior in the U.S. pleasure travel marketplace: An analysis of senior and nonsenior travelers. Journal of Travel Research, 31(2), 14-19. Ke, L. & Li-ying, W. (2010). Transformation of station and function of tourist

attraction in china based on supply chain management theory, in ‘Management of e-Commerce and e-Government (ICMeCG), 2010 Fourth International Conference on’, Chengu, Sichuan, China.

Keating, B. (2009). ‘Managing ethics in the tourism supply chain: the case of chinese travel to australia’, International Journal of Tourism Research 11(4), 403–408.

Korawan Sangkakorn et al. 2011.“Potential of Tourist Attractions for the Elderly Tourists in Upper Northern, Thailand” Proceedings of “The 2011 TOSOK International Tourism Conference”, 4-6 July 2011, Seoul South Korea.

Korawan Sangkakorn et al. 2011. “Tourism Development Guidelines for the Elder Tourists” Proceedings of “9th APacCHRIE International Conference: Hospitality and Tourism Education: From a Vision to an Icon”, 2-5 June 2011, Hong Kong.

Kotler, P., & Armstrong, G. 2006. Principles of Marketing. 11th Edition. New Jersey: Pearson

71

Lemmetyinen, A. (2010). Coordination of cooperation in tourism business networks, PhD thesis, Turku School of Economics, Turku.

Lieux, E. M., Weaver, P. A., & McCleary, K. W. (1994). Lodging preferences of the senior tourism market. [doi: DOI: 10.1016/0160-7383(94)90079-5]. Annals of Tourism Research, 21(4), 712-728. March, R. & Wilkinson, I. (2009). ‘Conceptual tools for evaluating tourism partner-

ships’, Tourism Management 30(3), 455 – 462. McGuire, F. A. (1984). A factor analytic study of leisure constraints in advanced adulthood. Leisure Sciences: An Interdisciplinary Journal, 6(3), 313-326. Muhcina, S. & Popovici, V. (2008). ‘Logistics and supply chain management in

tourism.pdf’, The logistics of merchandise 10(24), 122-132. Murphy, J. & Smith, S. (2009). ‘Chefs and suppliers: An exploratory look at supply

chain issues in an upscale restaurant alliance’, International Journal of Hospitality Management 28(2), 212 – 220.

Nimrod, G. (2008). Retremint and tourism Themes in retirees’ narratives. [doi: DOI: 10.1016/j.annals.2008.06.001]. Annals of Tourism Research, 35(4), 859-878. Schwartz, K., Tapper, R. & Font, X. (2008). ‘A sustainable supply chain management

framework for tour operators’, Journal of Sustainable Tourism 16(3), 298–314. Tapper, R. and Carbone, G. 2004. Supply Chain Engagement for Tour Operators:

Three Steps toward Sustainability. Tour Operators’ Initiative for Sustainable Tourism development and the Centre for Environmental Leadership in business [online]. Available at: http://www.toinitiative.org/fileadmin/docs/ publications/SupplyChainEngagem ent.pdf [Accessed: 14 February 2009].

Tapper, R. & Font, X. (2004). Tourism supply chains: Report of a desk research project for the travel foundation, Report of a desk research project for the travel foundation, Leeds Metropolitan University, Environment Business & Development Group.

Page, S. J. (2009). Tourism Management: Managing for Change, thrid edn, Elsevier, London. Piboonrungroj, P. (2009). Methodological implications of the research design in

tourism supply chain collaboration, in ‘18th EDAMBA Summer Academy’, European Doctoral Programmes Association in Management and Business Administration, Sorèze, France.

Romsa, G., & Blenman, M. (1989). Vacation patterns of the elderly German. [doi: DOI: 10.1016/0160-7383(89)90066-2], 178-188.

72

Shoemaker, S. (1989) Shoemaker, S. (1989) “Segmentation of the senior pleasure travel market”. Journal of Travel Research, 27(3) : 14-21 Rusko, R. T., Kylänen, M. & Saari, R. (2009). ‘Supply chain in tourism destinations: the

case of levi resort in finnish lapland’, International Journal of Tourism Research 11(1), 71–87.

Véronneau, S. & Roy, J. (2009). ‘Global service supply chains: An empirical study of current practices and challenges of a cruise line corporation’, Tourism Management 30(1), 128–139.

Yan, J. & Hong, L. (2011). The studies on construction of tourism supply chain focusing on network supplier as the core, in ‘2011 International Conference on E -Business and E -Government (ICEE)’.

Yang, L., Li, B. & Lan, W. (2009). Tourism supply chain cooperative trust dominated by travel agency in china, in ‘2009 International Conference on Management of e- Commerce and e-Government’, Vol. 0, IEEE Computer Society, Los Alamitos, CA, USA, pp. 318–321.

Yang, S., Huang, G. Q., Song, H. & Liang, L. (2009). ‘Game-theoretic approach to competition dynamics in tourism supply chains’, Journal of Travel Research 47(4), 425– 439.

Yilmaz, Y. and Bititci, U. (2005). Performance measurement in the value chain: manufacturing v. tourism. International Journal of Productivity and Performance Management 55(5), pp. 371-389.

Zhang, Y. & Murphy, P. (2009). ‘Supply-chain considerations in marketing underdeveloped regional destinations: A case study of chinese tourism to the goldfields region of victoria’, Tourism Management 30(2), 278 – 287.

Zhang, X., Song, H. & Huang, G. Q. (2009). ‘Tourism supply chain management: A new research agenda’, Tourism Management 30(3), 345–358.