De voorjaarsnota
Het sturingsdocument bij
uitstek
Joost Janssen
Evert Jan Kruijswijk Jansen
Programma
/ De voorjaarsnota algemeen
- Planning- en controlcyclus (korte herhaling)
- De voorjaarsnota
/ De voorjaarsnota van Deventer
- Inkomsten en uitgaven
- Nieuw beleid versus bezuinigingen
- Reserves en voorzieningen
- Weerstandsvermogen en grondexploitatie
“Aan het hoofd van de gemeente staat de
raad”
(Grondwet, art 125)
Planning- & controlcyclus ⁄ Cyclus van voorjaar tot voorjaar
⁄ Voorjaar: voorjaarsnota (VN) = monitoring
⁄ Voorjaar: kadernota (KN) = kaderstelling
- Wensen van de raad m.b.t. de begroting
- „Kaders‟ voor de begroting
⁄ Najaar: programmabegroting (PB) = kaderstelling
- Begroting op basis kadernota
- Vertaling van beleid in financiële consequenties
⁄ Najaar: najaarsnota (NN) = monitoring
⁄ Nieuwe jaar: jaarstukken/-rekening (JS) = controle
- Verantwoording
⁄ Gedurende het jaar (iedere raadsvergadering):
begrotingswijzigingen
Planning- en controlcyclus
2009 (t-1)
= controle
JS
2010 (t)
= monitoring
VJN NJN
2011 (t+1)
= kaderstelling
KN PB
Wat is de voorjaarsnota?
⁄ Rapporteert over voortgang van beleid en budget, zoals afgesproken in de
begroting van het lopende jaar (jaar t) (voorjaarsnota)
⁄ Is het begin van de begrotingscyclus (jaar t+1) (kadernota/perspectiefnota)
⁄ Biedt mogelijkheden om grote beleidswijzigingen in te zetten
⁄ Wordt aangeboden door het college
⁄ Is geen definitieve begroting
⁄ Moment om politieke doelen helder te maken
Input voor de voorjaarsnota
⁄ Verwachte inkomsten en uitgaven
⁄ Autonome ontwikkelingen
⁄ Voortschrijdend inzicht/meevallers/tegenvallers
⁄ Wensen (ambtelijk/college/raad)
Inkomsten van de
gemeente Deventer
Soorten inkomsten(bronnen)
⁄ Rijk – Gemeentefonds
- algemene uitkering (AU)
- integratie en decentralisatie-uitkeringen
⁄ Rijk – Specifieke uitkeringen
- brede doel uitkeringen (BDU)
- specifieke doeluitkeringen
⁄ Eigen inkomsten:
- belastingen, heffingen en leges
- overige eigen inkomsten
Inkomsten van de gemeente
Bron: POR Gemeentefonds, BZK (2008)
Inkomsten vanuit het Rijk
Ministerie van BZK
/ Gemeentefonds:
- Algemene
uitkering (AU
- Integratie- en
decentralisatieuitkering Ministerie van VWS/J&G
/ Specifieke uitkeringen
- Brede doeluitkering (BDU)
Centrum Jeugd en Gezin
Gemeente
Deventer
Ministerie van SZW
/ Specifieke uitkeringen
- Brede doeluitkering (BDU)
participatiebudget
HET RIJK
Positief nieuws?
Inkomsten en uitgaven
⁄ „Samen de trap op en samen de trap af‟ weer ingevoerd.
Voordeel of nadeel?
⁄ Algemene uitkering stijgt, maar er dreigen veel
efficiencykortingen
Hoe gaat Deventer hiermee om? (p. 62, VJN)
⁄ Mogelijkheden voor extra belastinginkomsten of heffingen? (p.
59, VJN)
Autonome ontwikkelingen
⁄ “Autonome ontwikkelingen zijn ontwikkelingen waarop vanuit de gemeente geen invloed kan worden uitgeoefend, maar welke wel een effect hebben op de financiële huishouding van de gemeente.” (p. 14, VJN)
Vraag: Hoe autonoom zijn de „autonome‟ ontwikkelingen uit de voorjaarsnota?
⁄ Gevolgen bestuursakkoord?
Bezuinigingen vs. nieuw beleid
⁄ Nieuw beleid: pagina 16-17
⁄ Bezuinigingen: pagina 18 en bijlage 5 „Kwestie van kiezen‟
⁄ Hoe nieuw is nieuw beleid?
⁄ Welke ruimte is er voor nieuw beleid dat de komende jaren
wordt bedacht?
⁄ Reserve Gemeentebrede Investeringen
Financiële positie van
Deventer
Reserves en voorzieningen ⁄ Reserves zijn „spaarpotten‟ van de gemeente.
⁄ Voorzieningen dienen voor opvangen van verplichtingen, verliezen
en „zekere‟ risico‟s.
Reserves Voorzieningen
Resultaatbestemming Resultaatbepaling
Eigen vermogen Vreemd vermogen
Geen verplichting Verplichting
Vrij besteedbaar Niet vrij besteedbaar
Omvang niet verplicht gelijk aan risico Omvang verplicht gelijk aan risico
Raad beslist expliciet over aanwending Raad beslist impliciet over aanwending
Soorten en functies reserves
/ Functies
- Spaarfunctie / bestedingsfunctie
- Bufferfunctie
- Egalisatiefunctie (hoofdfunctie voorzieningen)
- Inkomens- en financieringsfunctie ((bespaarde) rente)
Soort
Algemene reserves
Bestemmingsreserves
Stille reserves
Omschrijving
- algemene risico‟s
- „vrij besteedbaar‟
- weerstandsvermogen
- raad bestemd (te wijzigen)
- verwachte (omvangrijke) uitgave
- actuele waarde > boekwaarde
- direct verkoopbaar
- weerstandsvermogen
Rol van raad bij reserves
RAAD Stelt beleid t.a.v. reserves &
voorzieningen /
weerstandsvermogen vast
Beslist over
onttrekkingen, stortingen
en instellen reserves in
relatie tot doelstellingen
en weerstandsvermogen
College informeert over
toereikendheid reserves
m.b.t. doelstellingen en
weerstandsvermogen
Conclusie: Reserves zijn 100% onderdeel van
budgetrecht van de raad!
Rol van raad bij voorzieningen
RAAD Stelt beleid t.a.v. reserves &
voorzieningen /
weerstandsvermogen vast
Oprichting, stortingen en
onttrekkingen volgen uit
de noodzaak hiertoe.
College informeert over /
accountant controleert op
toereikendheid voorzieningen
om aan te draaien!
Vraag vooraf:
Heeft u een (volledig) overzicht van - en dus inzicht in
- de stand van zaken van de reserves en
voorzieningen?
Opmerking vooraf:
Stand van knoppen is uitkomst van politiek-bestuurlijke
discussie!
Kwaliteitsniveau van voorzieningen
Raad heeft bevoegdheid om kaders voor (verplicht)
ingestelde voorzieningen te wijzigen en daarmee de
omvang te beïnvloeden.
Dus beleidskeuzes bepalen omvang (toevoeging aan
en vrijval van) voorzieningen!
• Instellen voorziening verplichtend karakter
(accountant ziet toe op toereikendheid).
• Beinvloeden van omvang van voorziening door
beleidswijzigiging (bijvoorbeeld
onderhoudsniveau).
Vrij besteedbaar vs. geblokkeerd
voor financiering
Raad bepaalt welk gedeelte van reserves wordt
geblokkeerd voor rentebaten (in de exploitatie).
Voorbeeld: “Rente vermogensreserve”, p. 14 (nr. 19), p. 15,
53, 55-56, 69 (VJN)
Vraag: In hoeverre is vermogensreserve vrij besteedbaar?
Vrij besteedbaar vs. geblokkeerd
voor exploitatie
Weerstandsvermogen
⁄ “Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de
beschikbare weerstandscapaciteit (de middelen waarover de
gemeente kan beschikken om niet begrote kosten die
onverwachts en substantieel zijn te dekken) en de benodigde
weerstandscapaciteit (de risico‟s waarvoor geen voorzieningen
of verzekeringen zijn afgesloten)”. (p. 57 VJN)
⁄ Een adequaat weerstandsvermogen voorkomt dat elke financiële
tegenvaller dwingt tot bezuinigingen of verhoging van
belastingen. Het geeft de „robuustheid‟ van de begroting aan.
Vraag: Risicocategorie 3 (p. 61, VJN) conform definitie/formule?
Componenten weerstandsvermogen
Raad kiest welke vermogensbestandsdelen in
weerstandscapaciteit worden meegenomen
(geblokkeerd)!
Onderdelen weerstandscapaciteit Deventer
/ Reserves
- Algemene reserve*
/ Onbenutte (flexibele) begrotingsruimte
- Post onvoorzien*
- Stelpost autonome ontwikkelingen
/ Onbenutte investeringsruimte
/ Onbenutte belastingcapaciteit
/ Stille reserve*
* = incidentele
weerstandscapaciteit
Weerstandsvermogen Deventer
⁄ Onderdeel algemene reserve: “Egalisatiereserve rente”
à € 2.900.000 (p. 20-21 en 58, VJN en p. 177 PB)
Vraag: In hoeverre kan deze reserve dienen als
weerstandsvermogen?
⁄ Stille reserve geen onderdeel weerstandsvermogen.
Waarom niet?
⁄ Onbenutte belastingcapaciteit
- OZB (macronorm)
- Rioolheffing t.b.v. voorziening riolering
(onderhoud + vervanging)
Robuustheid weerstandsvermogen
De raad kan robuustheid van weerstandsvermogen
vaststellen; risicovol (ratio < 1,0) of risicoarm (ratio > 1,0).
Risicovol: Kans op (eenmalige) tegenvallers die (in exploitatie) moeten
worden opgelost, minder middelen geblokkeerd voor
weerstandsvermogen
Risicoarm: Oplossing binnen weerstandsvermogen beter mogelijk, geen
gevolgen voor exploitatie (voortgang beleidsvoornemens.
Vraag: Risicocategorie 2 (score 8) wel of niet meenemen in bepaling van
benodigde weerstandscapaciteit? (p. 61, VJN)
Conclusie: Ook noemer van invloed op ratio!
Meer weten?
⁄ www.necker.nl
Hoe en wat voor het raadslid,
door Jan Dirk Pruim
Ik raadslid, door Geeske Wildeman,
Jasper Loots, Roel Freeke en
Tom Smolders
/ Gemeenteraad.nl