การลำาเลยงสารในการลำาเลยงสารในรางกายรางกาย

การลำาเลยงสาร หมายถง การนำาสารอาหารทยอยแลว ออกซเจน เอนไซม ฮอรโมน แรธาตตางๆ ฯลฯ ไปยงเซลลและกำาจดของเสยตางๆ ออกจากเซลลรวมทงชวยควบคมอณหภมของรางกายใหเปนปกตดวย

สตวชนตำา

ขนาดเลกมการแลกเปลยนสาร โดยตรงระหวางเซลลกบสงแวดลอมโดยการแพรและการไหลเวยนของไซโทพลาสซม (cyclosis) ชวยใหการแลกเปลยนสารดขน เชน ไฮดรา พลานาเรย อาศยการแพรของสารอาหารผานไปยงเซลลถดไป

สตวชนสงสตวชนสงมระบบหมนเวยนเลอดชวยในการลำาเลยง

สารไปยงสวนตางๆของรางกายแบงออกเปน 2 ระบบ คอ1) ระบบหมนเวยนเลอดแบบเปด ( Opencirculatorysystem) เปนระบบทเลอดไหลออกจากหวใจแลวมทงอยในเสนเลอด ชองวางในลำาตวและทวางระหวางอวยวะตางๆ พบในสตวไฟลมอารโทรโพดา เชน เเมลง กง กง ป ไรนำา(ไรเเดง) เพรยงหน เเมงมม เเมงปอง เหบ ไร เเมงดาทะเล ตะขาบ กงกอ ฯลฯ และไฟลมมอลลสกา เชน พวกหอย เปาฮอ หมก ลนทะเล ทาก หอยทาก 2) ระบบหมนเวยนเลอดแบบปด ( Closed circulatory system ) เปนระบบทเลอดไหลอยในเสนเลอดโดยตลอด พบในสตวไฟลมแอนเนลดา(ไสเดอนดน เเมเพรยง ( ไสเดอนทะเล ) ปลงนำาจด ) คอรดาตา(เพรยงหวหอม เพรยงลอย เพรยงสาย เเอมฟออกซส ) และสตวมกระดกสนหลงทงหมด

• http://www.bs.ac.th/lab2000/web_bio/food.htm

การลำาเลยงสารในไสเดอนการลำาเลยงสารในไสเดอนดนดน

- มหวใจเทยม ( Pseudoheart ) บรเวณปลองท7-11 บบตวสงเลอดไปยงสวนตางๆของรางกาย- เซลลเมดเลอดแดงมนวเคลยสแตไมมส นำาเลอดมสแดง เพราะมฮโมโกลบนละลายอย

การลำาเลยงสารในพวกมอลลสคการลำาเลยงสารในพวกมอลลสค

- หอย มระบบหมนเวยนเลอดแบบเปด โดยหวใจสงเลอดไปตามหลอดเลอดและแทรกซมไปตามชองรบเลอดสงผสกบเนอเยอ โดยตรง- หมก มระบบหมนเลยนเลอดแบบปด เลอดมฮโมไซยานน หวใจม 2 แบบคอ systemic heart รบเลอดจากเหงอกสงไปสวนตางๆของรางกายและ branchial heart สงเลอดไปแลกเปลยนแกสทเหงอก

การลำาเลยงสารในแมลงการลำาเลยงสารในแมลง- มระบบหมนเวยนเลอดแบบวงจรเปด โดยเลอดจะไหลเวยนจากหลอดเลอดเขาสชองวางของเนอเยอ( Haemocoel ) - หวใจของแมลงเกดจากการพองตวของหลอดเลอดในแตละปลองเกดเปนหอง ประมาณ 9 หอง มอตราการเตนประมาณ 14-160 ครง/นาท- เลอดแมลงประกอบดวย นำาเลอด(plasma) และเมดเลอด(Hemocyte) ไมมรงควตถในเลอดสำาหรบลำาเลยงกาซเพราะมระบบทอลมลำาเลยงกาซไดอยางมประสทธภาพ

การลำาเลยงสารในสตวมกระดกการลำาเลยงสารในสตวมกระดกสนหลงสนหลง

• สตวครงบกครงนำา มหวใจ 3 หอง ( atrium 2 และ ventricle 1 ) มหนาทตางกนดงน

- หองบนขวารบเลอดทมคารบอนไดออกไซดมาจากสวนตางๆของรางกาย

- หองบนซาย รบเลอดทมออกซเจนมาจากปอด

- หองลาง สงเลอดทมออกซเจนและคารบอนไดออกไซดจากหองบนไปยงสวนตางๆ ของรางกาย

• สตวเลอยคลาน มหวใจ 3 หอง ( atrium 2 และ ventricle 1 ) หองลางมผนงกนแตไมตลอด ยกเวน จระเขมผนงกนโดยสมบรณจงถอวาหวใจม 4 หอง

• สตวปก หวใจม 4 หอง ( atrium 2 และ ventricle 2 ) และมขนาดใหญเมอเทยบกบขนาดตว เลอดทมออกซเจนมากและมออกซเจนนอยแยกจากกนโดยสมบรณ

การลำาเลยงสารในสตวการลำาเลยงสารในสตวเลยงลกดวยนมเลยงลกดวยนม

- สตวเลยงลกดวยนำานม มหวใจ 4 หอง การหมนเวยนเลอดไหล

ผานหวใจ 2 ครง/รอบ โดยเลอดทมออกซเจนมาก ไหลผานหวใจซกซายและเลอดทมคารบอนไดออกไซดมากไหลผานหวใจซกขวา โดยไมปะปนกน- หวใจของมนษยมลกษณะดงน

มเยอหม ( Pericardium ) ระหวางเยอหมชนนอกกบชนในมของเหลวใส (Pericardial fluuid) ชวยหลอลนและลดแรงเสยดทานมเสนเลอดโคโรนารอารเตอร ( Coronary artery ) นำาอาหารและออกซเจนมาเลยงกลามเนอหวใจ

หวใจ ม4 หอง หองบน (atrium) 2 หอง หองลาง (ventricle) 2 หอง ภายในมลนหวใจ ( valve ) ทำาหนาทปองกนไมใหเลอดไหลยอนกลบ ดงน

1) ลนไบคสพด ( Bicuspid valve ) กนหองบนซายกบหองลางซาย

2) ลนไตรคสพด ( Tricuspid valve ) กนหองบนขวากบลางขวา

3) ลนเออรตกเซมลนาร ( Aortic semilunar valve ) อยตรงบรเวณโคนเสนเลอดแดงใหญ

4) ลนพลโมนาร ( Pulmonary semilunar valve ) อยตรงบรเวณโคนเสนเลอดพลโมนารอารเทอร ซงนำาเลอดไปแลกเปลยนกาซทปอด

ขอควรจำา หวใจหองลางซายมขนาดใหญทสดและมผนงหนาทสดเนองจากตองสบฉดเลอดไปเลยงสวนตางๆ ของรางกาย

ลนพลโมนาร

การไหลเวยนของเลอดการไหลเวยนของเลอด

• ความดนเลอด ( Blood pressure ) เกดจาการบบตวของหวใจทำาใหเกดแรงดนในเสนเลอด 2 คาคอ1) ความดนซสโทลก ( Systolic pressure ) หมายถง ความดนเลอดสงสดขณะหวใจบบตว มคาประมาณ 120 มลลเมตรปรอท2) ความดนไดแอสโทลก ( Diaastoric pressure ) หมายถงความดนเลอดขณะทหวใจคลายตว มคาประมาณ 80 มลลเมตรปรอท- ความดนเลอดคนปกต มคา 120/80 มลลเมตรปรอท แตอาจเปลยนแปลงไดขนอยกบอาย เพศ อารมณ นำาหนกตว อาหาร และโรคบางอยาง

• ขอควรจำา1. การวดความดนจะวดจากเสนเลอดอารเทอรทอยใกลหวใจ โดยทวไปนยมวดจากเสนเลอดอารเทอรทตนแขน โดยใชเครองมอสฟกโมนาโมมเตอร (SPHYGMONANOMETER )2. ในผใหญปกตจะมคาความดนเลอด 120/80 มลลเมตรปรอท

• ชพจร ( Heart rate ) เกดจากแรงดนเลอดทำาใหเสนอารเตอรหดและขยายตวสลบกนตามจงหวะการเตนของหวใจ คนปกตมอตราการเตนของชพจรประมาณ 72 ครง/นาท

• เสนเลอด ( Blood vessel ) แบงเปน 3 ชนดคอ1) เสนอารเตอร ( Artery ) หมายถง เสนเลอดทนำาเลอดออกจากหวใจ โดยมากเปนเลอดทมออกซเจนมากจงเรยกกนวา เสนเลอดแดง ยกเวน pulmonary artery ซงนำาเลอดจากหวใจไปปอดมออกซเจนนอย เสนอารเตอรทมขนาดใหญทสด คอ เอออรตา(Aorta)2) เสนเวน ( Vein ) หมายถงเสนเลอดทนำาเลอดเขาสหวใจ สวนใหญเปนเลอดทมออกซเจนนอยจงเรยกกนวา เสนเลอดดำา ยกเวน pulmonary vein ซงนำาเลอดจากปอดเขาสหวใจมออกซเจนมาก เสนเวนทมขนาดใหญทสดคอ เวนาคาวา (vena cava) 3) เสนเลอดฝอย ( Capillary ) มายถง เสนเลอดขนาดเลกทแทรกในเนอเยอมผนงบางมากทำาหนาทแลกเปลยนสารตางๆ ระหวางเลอดกบเซลลทวรางกาย

ขอควรจำา6. เสนเลอด PULMONARY ARTERY นำาเลอดทม

ออกซเจนตำาเขาไปฟอกทปอด7. เสนเลอด PULMONARY VEIN นำาเลอดทม

ออกซเจนสงทฟอกแลวจากปอดกลบเขาสหวใจ

• ตารางเปรยบเทยบลกษณะเสนเลอดชนดตางๆ ของมนษย ลกษณะ เสนอารเตอร เสนเวน เสนเลอด

ฝอย1.ความหนาของผนงเสนเลอด หนาทสด บางกวา บางทสด

2.ลนในเสนเลอด ไมม ม ไมม

3.ทศทางการไหลเวยนของเลอด

ไหลออกจากหวใจ

ไหลเขาสหวใจ

จากอารเตอรโอลไปยงเวน

ล

4.ลกษณะเลอดในเสนเลอด

มออกซเจนมาก

มคารบอนไดออกไซดมาก

มทงออกซเจน

และคารบอนไดออกไซดมาก5.ความเรวกระแส

เลอด เรวทสด ปานกลาง ชาทสด

6.แรงดนเลอด สงสด ตำาสด ปานกลาง7.มองจากภายนอกรางกาย ไมเหน เหน ไมเหน8.ปรมาณเลอดในเสนเลอด 10% 60-70% 5%

ระบบหมนเวยนเลอดระบบหมนเวยนเลอด

• เลอดของมนษยมประมาณ 7-8 % ของนำาหนกตว มสวนประกอบดงน1. นำาเลอด ( Plasma ) เปนของเหลวสเหลองออนคอนขางใส มประมาณ 55% ของเลอดทงหมด ประกอบดวย

- นำา 90-93%- โปรตน 7-10% ไดแก อลบมน

( Albumin ) โกลบมน ( Globumin ) ไฟบรโนเจน (Fibrinogen)

- ฮอรโมน,เอนไซม,แอนตบอด- สารอาหารทยอยแลว เชน กลโคส กรดอะ

มโน กรดไขมน- แรธาตและวตามนตางๆ- ของเสยทตองการกำาจดออก เชน ยเรย

คารบอนไดออกไซด- ถานำาเลอดทแขงตวแลวมาปนแยกเอา

เซลลเมดเลอด เพลตเลตและไฟบรนออก จะเหลอของเหลวใส เรยกวา ซรม ( serum )

2. เมดเลอด ( Blood corpuscle ) มประมาณ 45% ของเลอดทงหมด ประกอบดวย เซลลเมดเลอดแดง ( Red blood cell )

- รปรางกลมแบน ตรงกลางบมเพราะไมมนวเคลยส

- ในระยะเอมบรโอสรางจาก ตบ มาม ไขกระดก เมอคลอดแลวสรางจากไขกระดก มอายเฉลย 100 - 120 วน แหลงทำาลายคอ ตบและมาม

- เพศชายมเมดเลอดแดง 5 ลานเซลลตอ1 ลกบาศกมลลเมตร สวนเพศหญงมเมดเลอดแดง 4.5 - 5 ลานเซลลตอ 1 ลกบาศกมลลเมตร

- คนทมเมดเลอดแดงนอยกวาปกต จะเปนโรคโลหตจาง ( Anemia ) แตหากมเมดเลอดแดงมากกวาปกตอาจเกดโรค Polycythema ทำาใหเลอดขนและอดตนได

- เยอหมเซลลของเมดเลอดแดง ประกอบดวย ฮโมโกลบน (Hemoglobin) ซงมเหลกอย 4 อะตอมตอ 1 โมเลกล ดงนนฮโมโกลบนจงรวมกบออกซเจนไดครงละ 4 โมเลกล กลายเปนออกซฮโมโกลบน (Oxyhemoglobin) ลำาเลยงไปยงเซลลทวรางกาย

เซลลเมดเลอดขาว ( White blood cell ) - รปรางกลม ขนาดใหญประมาณ 6- 15 ไมโครเมตร เคลอนทแบบอะมบานวเคลยส มรปรางตางกนหลายแบบ - สรางจากไขกระดกและตอมนำาเหลอง มอายประมาณ 2 -3 วน - มปรมาณนอย คอ 5000 - 10000 เซลลตอเลอด 1 ลกบาศกมลลเมตร แบงออกเปน 2 กลมคอ

1) เมดเลอดขาวทมแกรนล ( Granule leucocyte ) นวเคลยสมหลายพ ( lobe ) พบประมาณ 70% ของเมดเลอดขาว ไดแก

- นวโทรฟล ( Neutrophil ) มปรมาณมากทสด สรางจากไขกระดก นวเคลยสม 3 - 5 พ หนาทกนสงแปลกปลอม โดยวธ phagocytosis

- อโอซโนฟล ( Eosinophil ) พบในเนอเยอมากกวากระแสเลอด นวเคลยสม 2 พ หนาทกำาจดสงแปลกปลอม โดยการจบกนและทำาลายสารพษ

- เบโซฟล ( Basophil ) พบนอยทสด นวเคลยสม 2 พขนไป จบกนสงแปลกปลอมและสรางเฮพารน ( heparin ) ไมใหเลอดแขงตว รวมทงสนองตอสงแปลกปลอมทกอใหเกดอาการแพ

2) เมดเลอดขาวทไมมแกรนล ( Nongranule leucocyte ) ไดแก- โมโนไซต ( Monocyte ) มขนาดใหญทสด นวเคลยสใหญเกอบเตมเซลลมหนาทกำาจดเชอโรคหรอสงแปลกปลอมโดยวธ Phagocytosis- ลมโฟไซต ( Lymphocyte ) มความสำาคญในการสรางแอนตบอด (antibody) ตอบสนองสงแปลกปลอมอยางจำาเพาะ3. เพลตเลต ( Platelet )

- เปนชนสวนของไซโทพลาสซมของเซลลในไขกระดก อาจเรยกวา เกลดเลอด แผนเลอด หรอเศษเมดเลอด

- รปรางไมแนนอน ขนาดเลก 1 - 2 ไมโครเมตร มอายเพยง 10 วน

- มประมาณ 250,000 - 500,000 ชนตอ 1 ลกบาศกมลลเมตร มหนาทเกยวกบการแขงตวของเลอด โดยทำางานรวมกบแคลเซยมและวตามน K

- ภายในเลอดมเฮพารน ( Heparin ) สรางจากเมดเลอดขาวยบยงการเกดทรอมบน ทำาใหเลอดในเสนเลอดไมแขงตว

ขอควรจำา การแขงตวของเลอด ตองอาศยการทำางานรวมกนของปจจยหลายประการ ไดแก เกลดเลอด โปรตน FIBRINOGEN วตามน K และแคลเซยม

• มนษยมหมเลอดตางกนหลายระบบขนอยกบแอนตเจน( Antigen ) ทเยอหมเซลลของเมดเลอดแดงและแอนตบอด (Antibody) ในนำาเลอด

• ระบบ ABO - หมเลอดระบบนม แอนตเจน (Antigen) 2 ชนด คอ A และ B มแอนตบอด 2 ชนด คอ A และ B ซงสามารถถายทอดทางพนธกรรมไดโดยยนประเภทมลตเปลแอลลน (Multiple allele ) แบงออกเปน 4 หม มลกษณะดงน

หมเลอด

การกระจายใน

คนไทย

แอนตเจน

แอนตบอด

การทำาปฏกรยากบแอนตบอด

A BA 22% A B + -B 33% B A - +

AB 8% A,B ไมม + +

O 37% ไมม A,B - -หมายเหต หมายเหต + : + : เมดเลอดแดงตกตะกอน เมดเลอดแดงตกตะกอน - : - : ปกต ปกต

การใหเลอดควรจะใหอยในหมเลอดการใหเลอดควรจะใหอยในหมเลอดเดยวกนทงผใหและผรบหรอเลอดของผใหตองเดยวกนทงผใหและผรบหรอเลอดของผใหตองไมมแอนตเจนตรงกบ แอนตบอดของผรบ เพราะไมมแอนตเจนตรงกบ แอนตบอดของผรบ เพราะเลอดจะตกตะกอนจนอาจเสยชวตได เลอดจะตกตะกอนจนอาจเสยชวตได

หมเลอดผให หมเลอดผรบ

A A,ABB B,ABAB ABO A,B,AB,O

จะเหนวาหมเลอด AB รบเลอดไดทกหม ( universal recipient ) สวนหมเลอด O ใหเลอดไดทกหม- ผบรจาคเลอดตองมอาย 17 ปขน ไปแพทยจะดดเลอดจากเสนเวนบรเวณทองแขนแลวเกบไวในธนาคารเลอด ท 4 องศาเซลเซยส

การถายทอดหมโลหตระบบ การถายทอดหมโลหตระบบ ABO ABO ของของพอ แม ลก ทเปนไปไดพอ แม ลก ทเปนไปได

หม โลห ตของพอ หม โลห ตของแม หม โลห ตของล กท เป นไปได

O O O

O A O หร อ A

O B O หร อ B

O AB A หร อ B

A A A หรอ O

A B O หรอ A หร อ B หร อ AB

A AB A หร อ B หรอ AB

B B B หรอ O

B AB A หร อ B หรอ AB

จะเหนไดวาหมโลหตของลกไมจำาเปนตองเหมอนหมโลหตของพอ และแมเสมอไปแตเนองจากหมโลหตมการถายทอดทางพนธกรรม การตรวจสอบหมโลหตจงมประโยชนในการตรวจสอบความเปนพอแมลก

• ระบบ Rh- หมเลอดระบบนมแอนตเจนชนดเดยว คอ แอนตเจน Rh ไมมแอนตบอด ซงเกดขนเองตามธรรมชาต ยกเวนทไดรบการกระตน-คนทมแอนตเจน Rh มเยอหมเซลลเมดเลอดแดง ถอวามหมเลอด Rh+ สวนคนทไมมแอนตเจน Rh ถอวามหมเลอด Rh-- หากคนทมหมเลอด Rh ไดรบเลอดหมRh+ พบวาแอนตเจน Rh จะกระตนใหคนทมหมเลอด Rh สรางแอนตบอด Rh ขนมาได ดงนนการใหเลอดในครงตอๆ ไป อาจเกดปญหาเลอดตกตะกอนจนถงแกชวตได- คนไทยไมคอยมปญหาเกยวกบหมเลอดระบบ Rh เพราะมหมเลอด Rh+ มากกวา 90% ผทมหมเลอด Rh นอยมากประมาณ 1 ใน 500 คนเทานน

- หากแมมหมเลอด Rh- และลกในครรภมหมเลอด Rh+ อาจมโอกาสทเลอดของลกไปกระตนใหแมสรางแอนตบอด Rh ดงนนลกคนตอไปทมหมเลอด Rh+ อาจไดรบอนตรายจากแอนตบอดของแมทสรางขนจนเสยชวตได เรยกวา erythroblastosis fetalis- หากแมมหมเลอด Rh+ และลกในครรภมหมเลอด Rh จะไมเกดอนตราย เพราะทารกในครรภจะไมสรางแอนตบอด Rh จนกวาจะคลอดมาแลวระยะหนง

ขอควรจำา- ERYTHROBLASTOSIS FETALIS เปนอาการของเดกทารกทเกดจากคสมรสทมสามมเลอด Rh+ ภรรยามเลอด Rh- เลอดของลกคนแรกอาจกระตนใหแมสรางแอนตบอด Rh ขนเมอมครรภครงตอมา และทารกมเลอด Rh+ อกจะเกดอนตรายขนได เนองจากปฏกรยาระหวางแอนตบอดในเลอดแมกบแอนตเจน Rh ในเลอด ลก ทารกอาจมอาการตวเหลองหรอเสยชวตได

ระบบนำาเหลองระบบนำาเหลอง

ระบบนำาเหลอง ระบบนำาเหลอง ( ( Lymphatic Lymphatic system system ) ) ประกอบดวย ประกอบดวย

- นำาเหลอง ( Lymph ) เปนของเหลวทซมผานเสนเลอดฝอยออกมาหลอเลยงอยรอบๆเซลล ประกอบดวย กลโคส อลบมน ฮอรโมน เอนไซม กาซ เซลลเมดเลอดขาว ( แตไมมเซลลเมดเลอดแดงและเพลตเลต )- ทอนำาเหลอง ( Lymph vessel ) มหนาทลำาเลยงนำาเหลองทวรางกายเขาสเสนเวนใหญใกลหวใจ(Subclavian vein) ปนกบเลอดทมออกซเจนนอย ทอนำาเหลองมลนกนคลายเสนเวนและมอตราการไหลชามากประมาณ 1.5 มลลเมตรตอนาท- อวยวะนำาเหลอง ( Lymphatic organ )

1) ตอมนำาเหลอง ( Lymph node ) - พบทวรางกาย ภายในมลมโฟไซตอย

เปนกระจก- ตอมนำาเหลองบรเวณคอ ม 5 ตอม เรยก

วา ทอนซล (Tonsil) มหนาทปองกนจลนทรยทผานมาในอากาศไมใหเขาสหลอดอาหารและกลอง เสยงจนอาจเกดอกเสบขนมาได

2) มาม ( Spleen ) - เปนอวยวะนำาเหลองทมขนาดใหญทสด- มหนาทผลตเซลลเมดเลอด ( เฉพาะใน

ระยะเอมบรโอ ) ปองกนสง แปลกปลอมและเชอโรคเขาสกระแสเลอด สรางแอนตบอด ทำาลายเซลล เมดเลอดแดงและเพลตเลตทหมดอาย

3) ตอมไทมส ( Thymus gland ) - เปนเนอเยอนำาเหลองทเปนตอมไรทอ- สรางลมโฟไซตชนดเซลลท เพอตอตาน

เชอโรคและอวยวะปลก ถายจากผอน

• ขอควรจำาการไหลของนำาเหลองในทอเหลอง เกดขนจากการหดและคลายตวของกลามเนอทอยรอบๆ ทอนำาเหลองนน

ระบบภมคมกนระบบภมคมกน• ภมคมกนของรางกายมนษย ไดแก

1) ภมคมกนโดยกำาเนด ( Innate immunity ) เปนการปองกนและกำาจดแอนตเจนทเกดขนเองในรางกาย กอนทรางกายจะไดรบแอนตเจน มหลายรปแบบ เชน- เหงอ มกรดแลกตกปองกนเชอโรคเขาสรางกายทางผวหนง- หลอดลม โพรงจมก มขน ซเลย และนำาเมอกดกจบสงแปลกปลอม- กระเพาะอาหาร และลำาไสเลกมเอนไซม- นำาลาย นำาตา นำามก มไลโซไซม ทำาลายจลนทรยได2) ภมคมกนจำาเพาะ ( Acquird immunity ) เกดขนเมอรางกายเคยไดรบแอนตเจนแลว

การสรางระบบภมคมกนเพอตอตานเฉพาะโรคของมนษยม 2 วธ

• ภมคมกนกอเอง ( Active immunization ) - เกดจากการนำาเชอโรคทออนกำาลง ซงเรยกวา วคซน (vaccine) มาฉด กน ทา เพอกระตนใหรางกายสรางแอนตบอดตอตานเชอนนๆ- วคซนทเปนสารพษและหมดความเปนพษแลว เรยกวา ทอกซอยด (toxoid) สามารถกระตนใหสรางภมคมกนได เชน วคซนคมกนโรคคอตบ บาดทะยก- วคซนทไดจากจลนทรยทตายแลว เชน โรคไอกรน ไทฟอยด อหวาตกโรค- วคซนทไดจากจลนทรยทยงมชวตอย เชน วณโรค หด โปลโอ คางทม หดเยอรมน- ภมคมกนกอเอง อยไดนาน แตการตอบสนองคอนขางชา ประมาณ 4 - 7 วน

• ภมคมกนรบมา ( Passive immunization ) - เปนการนำาซรมทมแอนตบอดอยมาฉดใหผปวย ทำาใหไดรบภมคมกนโดยตรงตอตานโรคไดทนท- ใชรกษาโรครนแรงเฉยบพลน เชน คอตบ พษง- ซรม ผลตจากการฉดเชอโรคทออนกำาลงเขาในสตว แลวนำาซรมของสตวทมแอนตบอดรกษาโรคในมนษย- ภมคมกนทแมใหลกผานทางรกและนำานมหลงคลอด- ภมคมกนรบมารกษาโรคไดทนท แตอยไดไมนานและผปวยอาจแพซรมสตวกได

ขอควรจำา วคซน ( VACCINE ) ทำามาจากเชอโรคททำาใหออนกำาลง เชน ไอกรน ไทฟอยด อหวาตกโรค วณโรค โปลโอ หด หดเยอรมน คางทม ทอกซอยด ( TOXOID ) ทำามาจากสารพษทหมดสภาพความเปนพษ เชน คอตบ บาดทะยก

ขอควรจำาปจจยทเกยวของกบถมคมกน1. พธกรรม2. โภชนาการ เชน ถาขาดวตามน A และ C จะลดการทำางานของ ฟาโกไซตและ T-CELL3. ยาบางชนด เชน ยาพวก คอรตโคสเตอรอยต จะหามการทำางานของระบบภมคมกนอยาง ไมเฉพาะเจาะจง

• โรคเอดส ( AIDS หรอ Immune Deficiency Syndrome ) - เกดจากไวรส HIV ( Human Immunodeficiency Virus ) เขาไปเจรญและทำาลายเซลลท ทำาใหระบบภมคมกนของรางกายบกพรองและตดเชอโรคตางๆ ไดงาย - ไวรส HIV จะแพรกระจายเขาส ไขกระดก สมอง ปอด ไต และดวงตา รวมทงสารคดหลงตางๆ เชน เลอด นำานม อสจ นำาลาย นำาตา เปนตน

• การสรางภมตานทานเนอเยอตนเอง ( Autoimmune diseases )

เปนภาวะผดปกตของรางกายทสรางแอนตบอดออกมาตอตานเนอเยอตนเอง ตวอยางเชน โรคเอสแอลอ ( SLE หรอ Systemic Lupus Erythematosus ) จากการศกษาพบวาโรคนมสาเหตเกยวของกบพนธกรรม อาย ฮอรโมนเพศหญง

• โรคภมแพ ( Allergy ) เปนอาการทเกดจากรางกายตอบสนอง

ตอแอนตเจนบางอยางผดปกต อาจทำาใหเกดการเปลยนแปลงทางสรรวทยาของรางกายหรอเปนอนตรายตอเนอเยอของรางกายกได โรคภมแพทพบมากไดแก การแพเกสรดอกไม ฝนละออง อาหารทะเล สารเคม แมลง ฯลฯ

อางองอางอง• http://www.geocities.com/nooksun

gzero/content.html• http://www.thaigoodview.com/libra

ry/studentshow/2547/chonburi/bio/members.thai.net/m6141/Lesson15.htm