TURYSTYKA A ŚRODOWISKO

NATURALNE

Wykłady - 10 h

Ćwiczenia - 10 h

Projekt - 24 h

AFD

Stacjonarne

Literatura

1. Bohdanowicz P., Turystyka a świadomość

ekologiczna, Wydawnictwo Adam Marszałek,

Toruń 2006.

2. Alejziak W., Turystyka w obliczu wyzwań

XXI wieku. Wydanie drugie, Albis, Kraków

2000.

3. Zaręba D., Ekoturystyka, Wyd. PWN,

Warszawa 2010.

4. Kozłowski S., Ekorozwój: wyzwanie XXI wieku.

PWN, Warszawa 2002.

5. Bohdanowicz P., Turystyka a świadomość

ekologiczna, Wydawnictwo Adam Marszałek,

Toruń 2006.

6. Gaworecki W. W., Turystyka, Polskie

Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007.

7. Kurek W., (red.) Turystyka, Wydawnictwo

Naukowe PWN, Warszawa 2007.

Literatura uzupełniająca

8. Staniewska-Zątek W., Turystyka a przyroda

i jej ochrona, Bogucki Wydawnictwo

Naukowe, Poznań 2007.

9. Wnuk Z., Ziaja M. (red.), Turystyka

w parkach krajobrazowych, Uniwersytet

Rzeszowski, Rzeszów 2009.

10. Ekologia i ochrona środowiska a wybrane

aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego.

(red.) J. Krupa, J. Strojny, W. Tabasz,

Wyd. Mitel, Rzeszów 2005.

11. „Innowacje ekologiczne w rozwoju społeczno-

gospodarczym” (red.) L. Woźniak, J. Krupa,

J. Grzesik, Wyd. WSIiZ, Rzeszów 2006.

12. Turystka wiejska, ochrona środowiska

i dziedzictwo kulturowe Pogórza Dynowskiego,

(red.) J. Krupa i T. Soliński, Wyd. Związek

Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego,

Dynów 2011.

13. Ochrona środowiska w aspekcie zrównoważonego

rozwoju społeczno-gospodarczego Pogórza

Dynowskiego, (red.) J. Krupa i T. Soliński, Wyd.

Związek Gmin Turystycznych Pogórza

Dynowskiego, Dynów 2012.

14. Ochrona środowiska, krajobraz przyrodniczy

i kulturowy Pogórza Dynowskiego a rozwój

turystyki, (red.) J. Krupa, Wyd. Związek

Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego,

Dynów 2013.

15. Zrównoważona turystyka szansą ochrony

środowiska naturalnego, dziedzictwa

kulturowego i rozwoju gospodarczego gmin

Pogórza Dynowskiego, (red.) J. Krupy, Wyd.

Związek Gmin Turystycznych Pogórza

Dynowskiego, Dynów 2014.

16. Krupa J., Hałys J. 2011. Problematyka ochrony

środowiska w aspekcie rozwoju turystyki wiejskiej,

[w:] J. Krupa i T. Soliński (red.), Turystyka wiejska,

ochrona środowiska i dziedzictwo kulturowe

Pogórza Dynowskiego, Wyd. Związek Gmin

Turystycznych Pogórza Dynowskiego, s. 107-129.

18. Krupa J., Dec B. 2012. Proekologiczne działania

w usługach turystycznych, [w:] Ochrona środowiska

w aspekcie zrównoważonego rozwoju społeczno-

gospodarczego Pogórza Dynowskiego, (red.)

J. Krupa, T. Soliński, Wyd. Związek Gmin

Turystycznych Pogórza Dynowskiego, Dynów, s. 15-33.

19. Krupa J., Dec B. 2012. Ochrona przyrody

w Bieszczadzkim Parku Narodowym, a rozwój

turystyki, [w:] Problemy ochrony przyrody,

korzystania ze środowiska i promocji walorów

turystycznych południowo-wschodniej Polski,

wschodniej Słowacji i zachodniej Ukrainy,

(red.) J. R. Rak, Wydawnictwo Muzeum

Regionalnego im. Adama Fastnachta

w Brzozowie, Brzozów, s. 35-58.

„MYŚL I DZIAŁAJ

EKOLOGICZNIE”

dla dobra środowiska

i jakości życia

Pojęcie turystyki

Turystyka – jest to ogół wszystkich czynności

osób, które podróżują i przebywają w celach

wypoczynkowych, służbowych lub innych

nie dłużej niż rok bez przerwy, poza swoim

codziennym otoczeniem oraz

mają styczność ze środowiskiem odwiedzanym

(przyrodniczym, kulturowym, bądź społecznym).

Istota turystyki

Turystyka jest rodzajem podróży.

Nie każda jednak podróż jest

turystyką.

Definicja wyłącza podróże w celach

dojazdu do pracy i czysto lokalne,

np. do szkół czy sklepów.

Wyróżnia się trzy kategorie turystyki:

turystykę wewnątrzkrajową – obejmującą

turystykę krajową i przyjazdową;

turystykę narodową – obejmującą turystykę

krajową i wyjazdową (emigracja);

turystykę międzynarodową – obejmującą

turystykę przyjazdową i wyjazdową.

Formy i kategorie turystyki

Turystyka narodowa zwana również turystyką

etniczną jest ściśle związana z pojęciem

diaspora i skupisk etnicznych.

Możemy poznać elementy i zjawiska

kulturowe innych grup etnicznych, ich literaturę,

dzieła sztuki, talenty artystyczne i obyczaje.

Rodzaje turystyki o dużym potencjale

rozwojowym

Turystyka przyrodnicza (głównie na obszarach

chronionych);

Turystyka piesza (łączy w sobie turystykę

przyrodniczą, kulturową i agroturystykę);

Turystyka rowerowa (ścieżki rowerowe);

Turystyka wodna (żeglarstwo, kajakarstwo);

Turystyka konna (obszary leśne i łąki);

Turystyka wiejska (i agroturystyka);

Ekoturystyka (i turystyka ekologiczna);

Turystyka zdrowotna (i uzdrowiskowa);

Turystyka biznesowa;

Turystyka szkoleniowa (kongresowa,

konferencyjna);

Turystyka morska (wycieczki morskie);

Turystyka narodowa (etniczna);

Turystyka polonijna (powrót do ojczyzny);

Turystyka socjalna (urlopowa);

Turystyka pielgrzymkowa (i religijna);

Turystyka kulturowa (i kulturalna).

Każda forma turystyki ingeruje w środowisko

przyrodnicze i zagraża jego jakości

EKOTURYSTYKA to ruch turystyczny, którego

głównym celem jest zachowanie trwałego,

zrównoważonego rozwoju, zasobów i walorów

turystycznych poprzez:

integrację działalności turystycznej z celami

ochrony przyrody oraz życiem społeczno-

gospodarczym, kształtowanie nowych postaw

i zachowań turystów oraz organizatorów ruchu

turystycznego.

TURYSTYKA EKOLOGICZNA – forma

ruchu turystycznego, minimalizująca

negatywny wpływ turystyki na stan

środowiska przyrodniczego (miejsca

recepcji turystycznej), bez względu na

motywy podjęcia podróży:

- wypoczynek, leczenie, sport, rozrywka,

- odwiedziny krewnych, t. krajoznawcza,

- t. kulturowa, oświatowa, religijna itp…

Przestrzeń turystyczna

to przestrzeń geograficzna (fizyczno-

geograficzna), obejmuje powierzchnię ziemi

zróżnicowaną jakościowo pod względem

fizycznym, biologicznym i geochemicznym.

Przestrzeń geograficzna jest wyznaczana

przez środowisko geograficzne, rozumiane jako

ogół elementów przyrodniczych, wśród których

żyje i funkcjonuje człowiek.

Przestrzeń turystyczna

Walory turystyczne

1. to elementy środowiska przyrodniczego lub

kulturowego, które stanowią lub mogą stanowić

cel ruchu turystycznego.

Jest to zarówno główny cel (motyw), jak i cel

poboczny, uwzględniany z okazji przyjazdu, bądź

pobytu w danym regionie czy miejscowości

(turystyka zdrowotna, biznesowa, pielgrzymkowa).

Walory turystyczne

2. to zespół elementów środowiska naturalnego

oraz elementów poza przyrodniczych, które

wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem

zainteresowań turysty.

Jest to suma składników, stworzonych przez

naturę (walory przyrodnicze),

ukształtowanych przez historię i tworzonych

przez współczesność (walory kulturowe).

Walory turystyczne można również

podzielić ze względu na punkt położenia:

punktowe (np. dany obiekt, miasto);

powierzchniowe (np. obszar parków

narodowych);

liniowe (np. trasa szlaków

turystycznych).

Wyróżniamy walory:

wypoczynkowe (tereny o atrakcyjnym

środowisku przyrodniczym, urozmaiconym

ukształtowaniu powierzchni);

osobliwości przyrodnicze oraz elementy

kultury materialnej i duchowej;

specjalistyczne - obszary umożliwiające

uprawianie wędkarstwa, myślistwa,

jeździectwa, kajakarstwa.

Walory krajoznawcze dzielą się na:

1. WALORY PRZYRODNICZE:

- naturalne, powstałe bez udziału człowieka (żywe

i martwe – skałki, wąwozy, jaskinie, wodospady);

- powstałe przy udziale człowieka (muzea, ogrody);

- mała ingerencja człowieka (parki, punkty widok.).

2. WALORY KULTUROWE (antropogeniczne):

np. muzea i rezerwaty archeologiczne, zabytki

architektury i budownictwa, imprezy kulturowe,

miejsca pielgrzymkowe.

WALORY PRZYRODNICZE:

Środowisko przyrodnicze (środowisko

naturalne) obejmuje następujące elementy:

Budowa geologiczna;

Rzeźba terenu;

Klimat;

Stosunki wodne;

Gleba;

Organizmy żywe.

Środowisko przyrodnicze

Jedną z zasadniczych właściwości

środowiska przyrodniczego jest

równowaga naturalna, która zachodzi,

gdy odpływ i dopływ energii i materii

w przyrodzie są zrównoważone.

Środowisko przyrodnicze znajduje się

w ciągłej interakcji z człowiekiem.

Granice odporności środowiska na

działalność turystyczną

Naturalne („zdrowe”) środowisko przyrodnicze

charakteryzują dwie podstawowe właściwości:

- bioróżnorodność i

- zdolność do zachowania równowagi ekologicznej.

W turystyce granice odporności środowiska

przyrodniczego i kulturowego oraz infrastruktury

na obciążenia inwestycyjne i eksploatację obiektów

określa się 2 wskaźnikami: chłonności naturalnej

i pojemności turystycznej.

Chłonność naturalna

odnosi się do środowiska przyrodniczego

i oznacza maksymalną liczbę turystów, która

może swobodnie penetrować dany obszar,

bez obawy powstania w nim ujemnych

zmian ekologicznych - wyrażona wskaźnikiem

dopuszczalnego obciążenia na jednostkę

powierzchni, przy zachowaniu komfortu

wypoczynku turyście i nie powoduje

degradacji środowiska.

określanie tego wskaźnika wiąże się

w szczególności z badaniem roślinności,

która stanowi najważniejszy element

środowiska rekreacyjnego i wyznacznik

atrakcyjności turystycznej danego obszaru.

Chłonność naturalna

Pojemność turystyczna

dotyczy bezpośrednio infrastruktury

turystycznej i paraturystycznej, obiektów

muzealnych i zabytków, regionów recepcji

turystycznej.

Oznacza maksymalną liczbę turystów,

jaka w tym samym czasie może korzystać

z infrastruktury turystycznej, komunalnej

regionu nie powodując obniżenia się jakości

usług i zakresu produktów turystycznych.

Pojemność turystyczna określa granice

odporności środowiska przyrodniczego,

regionu recepcji oraz infrastruktury na

działalność turystyczną w zakresie:

- ekologicznej pojemności turystycznej

(ekosystem, krajobraz, które mogą jeszcze tolerować

skutki rozwoju turystyki);

- kulturowej i społecznej pojemności turystycznej

(szkodliwy wpływ na społeczność lokalną);

- psychologicznej pojemności turystycznej

(wartości estetyczne i rekreacyjne zostają zniszczone).

Ochrona środowiska

definiowana jest jako zespół działań

prawnych, organizacyjnych i technicznych

mających na celu kontrolę i poprawę warunków

życia ludzi (zachowanie czystości powietrza

i wód, ochronę powierzchni ziemi i jej zasobów

surowcowych, zagospodarowanie odpadów,

oczyszczanie ścieków, itp.) oraz ochrona dóbr

antropogenicznych (infrastruktury socjalnej,

przemysłowej, komunikacyjnej, kulturowej itp.).

Ochrona elementów antropogenicznych

środowiska

„Nie wystarczy tylko coś chronić,

trzeba to użytkować,

bo inaczej ulegnie zniszczeniu”

http://www.wss.edu.pl http://itvleszno.pl/ochrona-posiadanych-dobr-materialnych

Ochrona przyrody

definiowana jest jako działalność

zmierzająca do zachowania i restytuowania

zasobów przyrody żywej i nieożywionej.

E U F U N K C J E (pozytywne skutki turystyki):

Funkcje:

wypoczynkowa i zdrowotna,

wychowawcza i kształceniowa,

miastotwórcza i ekonomiczna,

etniczna i polityczna,

kształtowania świadomości ekologicznej,

edukacji kulturowej.

1. ZDROWOTNA

lecznicza,

rehabilitacyjna,

profilaktyczna (wczasy zdrowotne,

uzdrowiskowe, geriatryczne).

Turystyka może wpływać na ogólny rozwój

sprawności i wydolności fizycznej organizmu

(następuje regeneracja sił fizycznych, ale również

oddziałuje ona na siły psychiczne).

przeciwdziała procesom starzenia się organizmu,

poprzez kontakt z naturalnym środowiskiem

przyrodniczym następuje pozytywne

oddziaływanie na organizm ludzki różnorodnych

bodźców fizycznych, takich jak: słońce, las,

śnieg, morze, jezioro.

ZDROWOTNA

2. WYPOCZYNKOWA

rekreacyjna i

usportowiona.

Na walory wypoczynkowe składa się zespół

cech niezbędnych, jak: czyste powietrze, cisza,

niski stopień urbanizacji, walory estetyczne

krajobrazu oraz brak

przeciwwskazań klimatycznych.

Cechy korzystne wypoczynku to: walory

lecznicze, korzystne warunki bioklimatyczne,

szczególne walory widokowe krajobrazu oraz

warunki do uprawiania czynnego wypoczynku,

które podnoszą wartości wypoczynkowe

terenu.

WYPOCZYNKOWA

3. KSZTAŁCENIOWA

edukacyjna i

poznawcza.

W miejscu tymczasowego pobytu poznajemy

zabytki, dzieła sztuki, instytucje kulturalne,

obszary pamięci narodowej,

kulturę ludową kształtując

tym samym odpowiedni

stosunek do dóbr

kulturalnych i sztuki.

4. WYCHOWAWCZA

kształtowanie osobowości człowieka oraz

przygotowanie go do życia w społeczeństwie.

Turystyka skłania do samodzielnego zdobywania

wiedzy oraz wdraża do racjonalnego

spożytkowania czasu wolnego.

Kształtuje postawy międzyludzkie,

postawy społeczne.

5. POZNAWCZA

kształcąca.

Turystyka daje możliwości do zdobycia

umiejętności potrzebnych do rozwoju

określonych uzdolnień lub zainteresowań czy

nawet ogólnej sprawności umysłowej.

Kształtowanie umiejętności obserwacji,

aktywnego, świadomego zdobywania wiedzy

czy naukowego poglądu na świat.

6. KSZTAŁTOWANIA

ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ

polega ona na kontakcie ze środowiskiem

przyrodniczym.

Obowiązują dwie zasady: etyczna i operacyjna.

Etyczne: świat posiada ograniczone zasoby,

które muszą służyć wszystkim, a sposób życia

musi być dopasowany do środowiska.

Operacyjne: wielokrotne wykorzystanie tych

samych zasobów (recycling), zwiększanie

wykorzystywania zasobów odnawialnych.

7. SPOŁECZNA

potrzeba przebywania w grupach społecznych,

przekaz kultury, element przemian kulturowych,

element niszczenia kultury, niszczy tradycję

miejscową.

8. Ekonomiczna

obecność we wszystkich sferach gospodarowania:

produkcji dóbr i usług, podziału, wymiany i

konsumpcji.

Turystyka krajowa stanowi przede wszystkim ważny

czynnik społeczno-gospodarczego rozwoju obszarów

recepcji turystycznej. Jest też narzędziem do zmian

w przestrzennej strukturze podziału dochodu

narodowego.

Turystyka zagraniczna jest elementem handlu

zagranicznego.

9. Etniczna

funkcja wyrażająca tendencję do szukania

przez turystów swoich korzeni. U podstaw

leżą liczne związki krajów emisji i krajów

przyjmujących turystów w płaszczyźnie

historyczno-kulturowej, a także wspólne

dziedzictwo historyczne i kulturowe.

turystyka sentymentalna – powrót do korzeni.

10. Polityczna

na skutek migracji międzynarodowych państwa

są automatycznie włączane w sferę polityczną.

W turystyce międzynarodowej może stanowić

instrument osiągania innych celów politycznych,

m.in. poszerzania międzynarodowych stosunków

z innymi krajami, budowania wizerunku swojego

kraju za granicą, aktywizacji turystyki etnicznej.

Polityczne aspekty turystyki pogłębiają się wraz

z postępami procesów integracyjnych, jakie

obserwuje się w Europie.

11. Miastotwórcza

oddziaływanie turystyki na proces urbanizacji

(rozwój ośrodków miejskich).

W roli miastotwórczej występuje głównie na

obszarach wyposażonych w walory turystyczne,

stanowiące przyrodniczo-kulturowe podstawy

rozwoju turystyki, czyli

ruchu turystycznego

i gospodarki turystycznej.

Inne pozytywne skutki turystyki:

Zapewnienie harmonii ekosystemów

przyrodniczych i odrębności kulturowej lokalnych

społeczności, ochrona tradycji i zwyczajów,

kreowanie wrażliwości na sprawy przyrody;

Źródło środków finansowych przeznaczonych na

ochronę dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego

(pobieranie opłat za wstępy do parków, sprzedaż

pamiątek, przewodników, fundusze

przekazywane przez biura podróży itp.);

Źródło korzyści ekonomiczno- społecznych ludności

miejscowej,

Zwiększenie świadomości ekologicznej wśród

turystów, zwiększanie poparcia społecznego dla

terenów chronionych, angażowanie turystów w

działanie na rzecz ochrony środowiska, wspieranie

programów ochronnych, wydawanie broszur

informacyjno-edukacyjnych;

Ustalenie granic zagospodarowania obszarów

„dzikich”, wyznaczanie szlaków do poruszania się,

wprowadzanie technologii proekologicznych,

określanie dopuszczalnych emisji zanieczyszczeń

wody, powietrza;

Tworzenie rezerwatów, parków narodowych.

D Y S F U N K C J E

(negatywne skutki turystyki):

Turystyka przynosi nie tylko pozytywne, ale

także ujemne skutki dla obszarów recepcyjnych

(krajów, regionów i innych obszarów

odwiedzanych przez turystów).

ŚRODOWISKO SPOŁECZNO-

KULTUROWE

Może nastąpić przejęcie obyczajów, zachowań od

przyjezdnych, co spowoduje zanik tradycyjnych

wartości. Dewastacja obiektów zabytkowych,

zbiorów muzealnych.

Pogorszenie jakości życia lokalnych mieszkańców

i wzrost zjawisk patologicznych (utrudnienia

komunikacyjne, brud, hałas, zanieczyszczenia

środowiska, transfer groźnych chorób oraz wzrost

przestępczości).

ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE

Rozwój turystyki prowadzi do zmian środowiska

naturalnego. Powstają hotele, drogi, tereny

sportowe. Infrastruktura zajmuje ogromne obszary.

Następuje karczowanie lasów, biwakowanie

w miejscach niedozwolonych oraz płoszenie

miejscowej zwierzyny.

Powstają różnego rodzaju szkody takie, jak:

zubożenie krajobrazu, zanieczyszczenia powietrza

i wód, niszczenie roślinności, degradacja gleb

(erozja, osuwanie się zboczy).

SFERA GOSPODARCZA

Wiąże się ona z uzależnieniem państw

przyjmujących od państw wysyłających

turystów.

Znaczna część hoteli należy do organizacji

ponadpaństwowych.

Negatywnymi skutkami są również wyższe

ceny dóbr i usług, które obniżają standard życia

miejscowej ludności.

Dysfunkcje:

zakłócenie harmonii, dewastacja krajobrazu

związana jest z „dziką zabudową”,

niezgodnością z planowym zagospodarowaniem

przestrzennym, nadmierna urbanizacja;

brak troski o ochronę naturalnego środowiska

człowieka, segregacji odpadów, oczyszczania

ścieków;

szkody spowodowane przez budowę tras

narciarskich, wyciągów, skoczni itp.;

nadmierne zaludnienie miejscowości

wypoczynkowych – turystycznych (przekraczanie

pojemności turystycznej);

zwiększenie zagrożenia dla turystów i dla

ludności miejscowej, np. narasta zjawisko

patologii, kradzieży, rozboje i handel

narkotykami, pijaństwo, prostytucja;

zagrożenie zdrowia, a nawet życia turystów

(zwłaszcza w turystyce międzynarodowej, np.

niebezpieczeństwo zachorowań na choroby:

malaria, tyfus, czarna ospa, cholera oraz zatrucie

pokarmowe salmonellą i włośnicą);

zaśmiecanie plaż, ulic, parkingów,

zbiorników wody;

hałas jest wynikiem dużego natężenia

ruchu turystycznego, ale również wiąże się

z używaniem hałaśliwego sprzętu np.

motorówek;

turyści zmotoryzowani stają się plagą –

wzrasta liczba wypadków drogowych, coraz

większe jest przeciążenie dróg (szczególnie

w szczytach sezonu).

szkody w stosunkach międzyludzkich,

dotyczy to szczególnie relacji: turyści – stali

mieszkańcy.

Złe zachowanie turystów za granicą wywołuje

niekorzystne opinie o ich kraju, chociaż

stanowią oni znikomą cząstkę swego

społeczeństwa. Turyści z bogatych krajów

demonstrują zachowania i postawy, które

u miejscowej ludności mogą wywołać uczucie

rezygnacji lub agresywnego niezadowolenia.

Inne negatywne skutki:

(podsumowanie)

Zabór ziemi i wody;

Ubożenie krajobrazu (np. Podtatrze);

Zanieczyszczenie powietrza;

Zanieczyszczenie wody (eutrofizacja);

Degradacja gleb;

Niszczenie roślinności;

Szkody w świecie zwierząt (wyparcie

gatunków rodzimych, płoszenie zwierząt).

Skala przeobrażenia przez turystykę

środowiska przyrodniczego zależy głównie od:

poziomu rozwoju zagospodarowania

turystycznego;

natężenia oraz charakteru form ruchu

turystycznego;

kierunków rozwoju infrastruktury turystycznej;

zarządzania oraz organizacji ruchu turystycznego;

odporności środowiska przyrodniczego na presję

ze strony działalności ludzkiej;

świadomości ekologicznej usługodawców,

turystów, organizatorów turystyki, mieszkańców.

Przyroda ma w sobie harmonię, niezwykłe

piękno, moc i tajemniczość.

Może pomóc człowiekowi, niekiedy bardziej

niż ktoś bliski. Bardzo często uczy szacunku

i pokory, jakże potrzebnej tak pewnemu siebie

człowiekowi, w tak bardzo skomercjalizowanych

czasach.

Należy pamiętać, że przyroda bez człowieka jest

w stanie sobie poradzić, natomiast człowiek bez

różnorodnej dzikiej przyrody może nie przetrwać.

Pozytywne i negatywne skutki rozwoju turystyki

były istotnymi przesłankami powstania koncepcji

turystyki zrównoważonej.

Zrównoważony rozwój turystyki określa się jako

rozwój, pozwalający na zrealizowanie potrzeb

współczesnych turystów oraz regionów

turystycznych, który równocześnie chroni

i wzmacnia możliwości przyszłych organizatorów

oraz konsumentów na rynku turystycznym

w aspekcie ekologicznym, ekonomicznym,

społecznym i kulturowym.

ORGANIZACJA OCHRONY ŚRODOWISKA

Minister Środowiska, jest głównym

organem rządowym (administracji publicznej)

odpowiedzialnym za gospodarowanie

środowiskiem.

Do kompetencji Ministra Środowiska

należą w szczególności:

ochrona środowiska oraz zapobieganie

i ograniczanie zanieczyszczeń,

ORGANIZACJA OCHRONY ŚRODOWISKA

ochrona przyrody,

gospodarka wodna i ochrona

przeciwpowodziowa,

ochrona lasów i gospodarka leśna,

gospodarowanie zasobami mineralnymi,

w tym przyznawanie koncesji na prace

badawcze i wydobywanie kopalin.

Ochrona środowiska

sprowadza się do:

zachowania;

ochrony i

poprawy jakości środowiska

dla obecnego i przyszłych

pokoleń.

W ustawie Prawo ochrony

środowiska z dnia 27 kwietnia

2001 roku zapisano definicję

zrównoważonego rozwoju.

Ustawa określa:

zasady ochrony środowiska,

warunki korzystania ze środowiska,

obowiązki administracji związane

z ochroną środowiska.

http://ecoportal.com.pl/prawo/ustawy-akty-rozporzadzenia

Zgodnie z art. 3 pkt 13 ustawy ochrona

polega, przede wszystkim na:

racjonalnym kształtowaniu środowiska

i gospodarowaniu jego zasobami zgodnie

z zasadą zrównoważonego rozwoju;

przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom;

przywracaniu elementów przyrodniczych

do stanu właściwego.

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ - to rozwój

społeczno-gospodarczy, w którym następuje

proces integrowania działań politycznych,

gospodarczych i społecznych, z zachowaniem

równowagi przyrodniczej oraz trwałości

podstawowych procesów przyrodniczych,

w celu zagwarantowania możliwości

zaspokajania podstawowych potrzeb

poszczególnych społeczności lub obywateli

zarówno współczesnego pokolenia,

jak i przyszłych pokoleń.

111 222

333

4

4. Ekorozwój

Eco-development

11 2

33

1. Sfera społeczna

Social sphere

2. Sfera gospodarcza

Economic sphere

3. Sfera środowiskowa

Environment sphere

Główne zasady rozwoju

zrównoważonego

1. Stała ochrona środowiska przyrodniczego

w różnorodności flory i fauny;

2. Zachowanie równowagi ekosystemów, jaką

jest homeostaza, w samoodtwarzaniu się

zasobów odnawialnych;

3. Efektywne użytkowanie zasobów

nieodnawialnych i dążenie do ich

zastępowania zasobami odnawialnymi;

4. Eliminowanie w działalności gospodarczej

substancji niebezpiecznych i toksycznych;

5. Przy wprowadzaniu limitów w korzystaniu

ze środowiska, zapewnienie podmiotom

gospodarczym możliwości uczestniczenia

w uczciwej konkurencji na rynku produktów;

6. Uspołecznienie procesów podejmowania

decyzji dotyczących, zwłaszcza lokalnego

środowiska zgodnie z Ustawą o dostępie do

informacji o środowisku.

Główne zasady rozwoju zrównoważonego

7. Zapewnienie społeczeństwu poczucia

bezpieczeństwa ekologicznego w zachowaniu

zdrowia fizycznego, psychicznego,

społecznego i tworzeniu warunków do

kultywowania oraz rozwoju więzi rodzinnych

i lokalnych.

Główne zasady rozwoju zrównoważonego

https://www.google.pl/search?q=zasady+rozwoju

http://www.bantex.com.pl/hamelinpl/index.php/wartoscihamelin.html

Zrównoważony rozwój to rozwój, który zaspokaja potrzeby

teraźniejszości bez narażania na szwank zdolności przyszłych

pokoleń do zaspokajania własnych potrzeb.

Zadania dla Polski

w dziedzinie ochrony środowiska

Obowiązek zwiększenia produkcji

energii ze źródeł odnawialnych (z 7% obecnie

do 20% w 2020 r.);

Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych

o połowę ich obecnej emisji.

Ograniczenie zużycia energii (i surowców).

Tradycyjne surowce energetyczne

Twierdzi się, że światowe zasoby paliw

kopalnych są na wyczerpaniu. Przy założeniu

utrzymania dotychczasowego wydobycia

wskaźnik wystarczalności zasobów

(International Energy Outlook 2002) wynosi:

dla ropy 30 lat, gazu ziemnego 60 lat, węgla

kamiennego 220 lat, zaś paliw

rozszczepialnych (uran) 210 lat.

Zasoby surowcowe

1. Wyczerpywalne

2. Niewyczerpywalne

Ad. 1.

a) Odnawialne (rośliny, zwierzęta, woda, gleba);

b) Nieodnawialne (węgiel, ropa, gaz, torf, uran, siarka,

sól).

Ad. 2.

Energia słoneczna, wiatr, siła wody, geotermia,

biogaz, biopaliwa, biomasa.

Energia przyszłości

Źródło: www.oze.opole.pl

Energia geotermalna - podobnie jak pozostałe

odnawialne źródła energii jest nieszkodliwa dla

środowiska, nie powoduje bowiem żadnych

zanieczyszczeń.

Jej pokłady są zasobami lokalnymi, tak więc mogą

być pozyskiwane w pobliżu miejsca użytkowania.

Rośliny uprawiane na potrzeby produkcji

biomasy

Uprawa wierzby krzewiastej Źródło: http://srodowisko.ekologia.pl

Trawy

Biomasa - to najstarsze i najszerzej

współcześnie wykorzystywane odnawialne

źródło energii. Biomasa to cała istniejąca na

Ziemi materia organiczna, wszystkie

substancje pochodzenia roślinnego lub

zwierzęcego ulegające biodegradacji.

Ogrzewanie biomasą staje się opłacalne.

Wykorzystanie biomasy pozwala wreszcie

zagospodarować nieużytki i spożytkować

odpady.

Ogniwa fotowoltaiczne – pozwalają dzięki

promieniowaniu słonecznemu, wytwarzać energię

(prąd) niezbędną np. do ładowania samochodów

z napędem elektrycznym.

dostępne).

Fotowoltaiczne „drzewo” w Styrii (Austria) Parkomat na fotoogniwa http://pl.wikipedia.org/w/index

Złoża złóż

mineralnych

w Polsce

http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=861928

Łupki ilaste to najtańsze

w eksploatacji niekonwencjonalne źródło

gazu ziemnego. Są również

wykorzystywane jako surowiec do

produkcji materiałów budowlanych.

Gaz łupkowy jest uwięziony

w niewielkich szczelinach między ziarnami

skał osadowych. Aby go wydobyć konieczne

jest tzw. szczelinowanie pod ciśnieniem

(przy użyciu wody i środków chemicznych).

Innowacyjność w gospodarce a ochrona środowiska

Elektroniczne wydania prasy, książki, np.

kupujemy gazetę, lecz nie w kiosku i nie papierową,

ale przyjazną dla środowiska, taką której nie trzeba

utylizować ani przetwarzać.

Segregacja odpadów (pojemniki do segregacji

odpadów, kompostowniki) i oszczędzanie wody

(fotokomórki w instalacji wodnej).

Stosowanie oświetlenia energooszczędnego

(żarówki energooszczędne, oświetlenie z czujnikiem

ruchu).

Działania edukacyjne

Programy edukacyjne oraz rekreacyjne

przybliżające tematykę ochrony środowiska

(walorów przyrodniczych i kulturowych),

w celu praktykowania zachowań

prośrodowiskowych.

Edukacja powinna objąć organizatorów

turystyki, turystów oraz mieszkańców regionów

turystycznych.

Duże znaczenie może też mieć kształcenie

miejscowych interpretatorów przyrody

i ekoprzewodników.

Przygotowanie materiałów informacyjnych

(broszur, folderów) dotyczących walorów

turystycznych danego terenu, jego osobliwości

przyrodniczych, form ochrony przyrody itp..).

Promocja tradycyjnej i regionalnej kuchni

oraz serwowanie potraw

z produktów ekologicznych.

http://www.potrawyregionalne.pl

PROGRAM UNII EUROPEJSKIEJ

dotyczący ochrony przyrody

NATURA 2000 Program mający na celu ochronę cennych

obszarów przyrodniczych. Podstawę do

wyboru terenów stanowią przyjęte przez

Unię Europejską dwie dyrektywy –

ptasia i siedliskowa.

NATURA 2000

Obszary Natura 2000 to tereny

najważniejsze dla zachowania zagrożonych

lub bardzo rzadkich gatunków roślin,

zwierząt czy charakterystycznych siedlisk

przyrodniczych, mających znaczenie dla

ochrony wartości przyrodniczych Europy.

Planowane inwestycje muszą zostać

poddane ocenie oddziaływania na

środowisko np. budowa dróg, hoteli itp.

Tereny Podkarpacia ujęte

w sieci Natura 2000

W sumie jest ich 62, o powierzchni

ponad 740 tys. ha.

Stanowi to 33% powierzchni woj.

podkarpackiego (większa część terenów

górskich), jak: Bieszczady i Beskid Niski

oraz Góry Sanocko-Turczańskie.

EKOLOGIA - pojęcie, zadania

Ekologia - dziedzina nauk przyrodniczych

badająca wzajemne stosunki pomiędzy

organizmami żywymi (lub ich grupami),

a otaczającym je światem zewnętrznym –

środowiskiem.

Ekologia to nauka o strukturze

i funkcjonowaniu żywej przyrody.

Główną zasadą ekologii jest jedność organizmu ze środowiskiem

EKOLOGIA - pojęcie, zadania

ekologia (gr. oíkos - dom, siedlisko,

gospodarowanie + logos - nauka),

biol. - nauka o siedlisku oraz

przystosowaniu się do niego

organizmów, wzajemnych

zależnościach pomiędzy nimi.

Współcześnie dotyczy także ochrony środowiska naturalnego

EKOLOGIA - termin

Termin ekologia wprowadził do

nauki w 1869 r. niemiecki zoolog

Ernest Haeckel.

Ekologia jest dziedziną nauki

o charakterze interdyscyplinarnym

EKOLOGIA - patron

Prekursorem myślenia

w kategoriach ekologicznych

był św. Franciszek z Asyżu,

ogłoszony 1 listopada 1979 r.

przez Jana Pawła II patronem

ekologów (w 800. rocznicę jego

urodzin w Asyżu).

ZADANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

1. EDUKACJA EKOLOGICZNA

(popularyzacja wiedzy o procesach przyrodniczych,

ich wpływie na życie społeczeństw oraz o ochronie

środowiska).

2. PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI

EKOLOGICZNEJ

(zdolność do zdawania sobie sprawy z własnego

zachowania i konsekwencji).

Świadomość ekologiczna

Świadomość ekologiczna to specyficzny

stosunek człowieka do przyrody.

„Całokształt idei, wartości i opinii o środowisku

przyrodniczym, jako miejscu życia i rozwoju

człowieka (społeczeństwa).

ZADANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

W TURYSTYCE

Rozwój turystyki zależy od atrakcyjności

środowiska. Organizatorzy turystyki powinni

mieć świadomość, że dobrze zachowane

środowisko przyrodnicze oraz dziedzictwo

kulturowe są dla turystyki bezcenne (powietrze,

woda, fauna i flora oraz zabytki historyczne,

etniczne, sakralne itp.).

ZADANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

W TURYSTYCE

Funkcja kształtowania świadomości

ekologicznej współczesnej turystyki nabiera

coraz większego znaczenia i sprowadza się

do podjęcia trzech ogólnych problemów:

1. Zachowanie jakości środowiska

przyrodniczego i społecznego to

najważniejsze zagadnienie współczesnego

życia;

ZADANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

W TURYSTYCE

2. Turyści, organizatorzy i świadczący

usługi turystyczne powinni mieć właściwy

stosunek do narastających współcześnie

problemów środowiska;

3. Należy zmniejszyć różnice między

świadomością ekologiczną, a postępowaniem

ekologicznym podmiotów turystyki.

SOZOLOGIA – pojęcie, zadania

Sozologia - dziedzina wiedzy

opisująca zmiany w środowisku

przyrodniczym (np. zanieczyszczenie

wód, powietrza i gleby), zachodzące

zwłaszcza pod wpływem czynników

postępu technicznego.

Sozologia – pojęcie, zadania

sozologia - (gr. sodzo lub sozo -

chronię, ratuję + logos - nauka),

biol. - nauka o zagrożeniach

środowiska naturalnego oraz

o metodach ich eliminacji lub

ograniczania.

Sozologia – pojęcie, zadania

Twórcą terminu sozologia (1962 r.)

jest W. Goetel

Walery Goetel (1889-1972), taternik,

narciarz, działacz sportowy i turystyczny,

geolog. W latach 1939-1950 rektor Akademii

Górniczej w Krakowie, członek PAN.