122 ar V I I I / 2 0 1 2
ÖZET nsanolu ihtiyaçlarn karlamak ve kendi-
lerini souktan korumak gibi nedenlerden dolay dokumalar
üretmilerdir. Bilindii gibi dokuma- lar, düz ve havl dokumalar
olmak üzere iki gru- ba ayrlmaktadrlar. Düz dokumalar da dokunu
tekniklerinden dolay kilim, cicim, zili, sumak olmak üzere dört
gruba ayrlmaktadrlar. Bu düz dokumalar içerisinde de kilimler
önemli bir grubu oluturmaktadr. Kilimler isimlerini bölge, airet ve
üzerinde kullanlan motiflerden almaktadr.
Sine kilimleri de adn ran’n Senah böl- gesinden alan kilimlerdir ve
bu kilimler, Van – Hakkâri yörelerinde de dokunmaktadrlar. Bu
makalede Sine Kilimleri kullanlan teknik, mal- zeme, renk, motif ve
kullanlan kompozisyon özelliklerine göre tantlmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Dokuma, ran, Van, Hakkâri, Kilim, Sine.
ABSTRACT Humanbeing produced weavings to protect
himself from cold and to satisfy his needs. The flat weaves, as it
is known, are the kinds of ground clothes which are different from
towel weavings. They are revealed in lenght and breadth, two or
more groups of thread are passed over differently among themselves
and they are named as kilim, cicim, zili and sumak. Kilim is the
most common smooth weaving product among smooth weavings. Kilims
take their names according to the region, tribe and motifs.
This paper introduces Sine kilims which are named after Senendaj
the city of Persia and are woven in the region of Van – Hakkâri and
analyzes them in terms of type, material, color, motives and ways
of composition.
Keywords: Weaving, Persia, Van, Hakkâri, Kilim, Sehna.
Van – Hakkâri Yörelerinde Sine Olarak Bilinen Kilimler
Kilims Known as Sehna in the Regions of Van – HakkariEla TAâ
Kilimler, iki iplik sistemine dayanlarak yaplan, tersi ve düzü
birbirinin benzeri olan dokumalardr2. Bu çalmada iki iplik
sistemine dayanlarak yaplan Sine Kilimleri tantlmaktadr.
Dokumaclk yönünden köklü bir geçmie sahip olan Van ve Hakkâri
yörelerinde kilim dokumaclnn önemli bir yeri olduu bilinmektedir.
Bunun balca sebebi hayvancln bu yörelerde ana geçim kaynan
oluturmasdr. Bu yörelerde yaayan insanlar yetitir- dikleri
hayvanlarn yünlerinden ip elde etmekte, bun- lar doal boyalarla
renklendirmekte ve üretecekleri
2 F. P. Akbil, Türk El Sanatlarndan Örnekler, 1970, s. 9.
1. Giri Düümlü hal dnda kalan, iki veya daha çok iplik grubunun
birbirlerinin arasndan deiik ekillerde geçirilmesiyle ortaya
çkarlan yayg türleri düz doku- ma olarak tanmlanmaktadr1. Düz
dokumalar yapl tekniklerindeki farkllklardan dolay kilim, cicim,
zili, sumak gibi çeitli gruplara ayrlmakta bunlarn bü- yük bir ksmn
kilimler oluturmaktadr.
* Yrd. Doç. Dr., Yüzüncü Yl Üniversitesi, Edebiyat Fakül- tesi,
Sanat Tarihi Bölümü, 65080 – Kampus/ Van, e-posta:
[email protected]
1 B. Balpnar Acar, Kilim, Cicim, Zili, Sumak Türk Düz Dokuma Yayg-
lar, stanbul, 1982, s. 7.
Kilims Known as Sehna in the Regions of Van – Hakkari
Ela TA
dokumalarda kullanmaktadr. Dokumay üreten aire- te ya da üzerinde
kullanlan motife göre adlandrlan kilimlerin bir grubunu da Sineler
oluturmaktadr.
Dokumaclkta genel olarak bir düüm3 çeidi olarak bilinen Sine aslnda
Bat ran’da yer alan Se- nandaj4 Bölgesi’ne verilen isimdir ve
burada ortaya konan bir grup dokumada Sine olarak anlmaktadr.
Senandaj’da ortaya konan Sineler, Van - Hakkâri yö- relerinde de
dokunmaktadr. Bunun balca sebebi bu iki ehrin, ran’la snr komusu
olmalar ve bu- nun sonucunda da ülkeler arasnda kültürel etkilei-
min gerçeklemesidir. Bu etkileimle birlikte bu yö- relerde ortaya
konan bu türde dokumalar “Van Sine- si” ya da “Hakkâri Sinesi”
olarak adlandrlmaktadr.
Sineler, havsz yayglardr ve iki iplik sistemine daya- nlarak
yapldndan düz dokumalar grubuna girmekte- dir. Oldukça karmak
süslemelere sahip olan Sineler, teknik ve kompozisyon gibi açlardan
yüksek bir seviye gösterdiinden dünya çapnda hakl bir üne
sahiptir5.
Sine dokumalar; dikey tezgâhlarda, tek parça ola- rak meydana
getirilmekte, büyük tasarlanmakta, ilik- li, iliksiz ve eri atkl
kilim teknikleriyle ortaya kon- maktadrlar. Sinelerin çözgülerini
ve atklarn genel olarak yün iplik oluturmaktadr6. Ancak çözgüsü yün
– atks ipek, çözgüsü pamuk – atks yün ya da çözgüsü ve atks ipek
olan örnekleri de mevcuttur. Bunlarn yan sra son zamanlarda yaplan
örnekler- de orlon iplerin de kullanld görülmektedir.
Bu kilimlerin yapmnda kullanlan iplerin, geç- mite tamamen
bitkilerden elde edilen doal bo- yalarla boyand, günümüzde ise renk
zenginliini arttrmak ve bitkilerden renk elde etmenin zahmetli
olmasndan dolay anilin boyalardan da yararlanl- d bilinmektedir.
Arlkl olarak krmz, lacivert, siyah, beyaz renklerin kullanld,
dokumaya hare- ketlilik, estetik bir görünüm kazandrmak ve yöresel
alkanlklar gibi nedenlerden sar, pembe ve mavi renklere de yer
verildii gözlenmektedir.
3 Sine düümünde, düüm iplii yalnz bir çözgüye sarlmakta, dier ucu
ise sarlmadan yandaki çözgünün arkasndan üste ç- karlmaktadr. Bu
düüm genel olarak ran, Türkistan, Hindistan ve Çin’de yaplan
hallarda kullanlmaktadr. Bu ülkelerin yan sra Türkiye’de yaplan baz
hallarda da kullanld bilinmekte- dir. Ancak bu düüm çeidi, hav
ipinin bir ucunun serbest bra- klmasndan dolay pek salam deildir.
Geni bilgi için bkz. Ç. Aytaç, El Dokumacl, stanbul, 1982, s.
135,136.
4 1935 ylna kadar Persia olarak adlandrlan ülke, birçok uygarlk
tarafndan hal ve kilimlerin balca dokuma merkezi olarak ka- bul
edilmekteydi. Çeitli medeniyetleri bünyesinde barndrm olan bu ülke,
özellikle Safevi egemenlii altndayken sanatsal ve kültürel alanda o
güne kadar görülmemi baarlara imza at- m ve ran dokuma ve tekstil
merkezi haline getirilmitir. Ülke snrlarnda dokuma faaliyetleri
özellikle göçebeler ve kabileler tarafndan yürütülmektedir. Bunlarn
yan sra atölyelerde de s- nrl sayda dokuma üretiminin yapld
bilinmektedir. ran’da yaayan göçebeler tarafndan yaplan dokumalar,
dokumaclkla uraan dier ülkelerde ortaya konan dokumalardan daha
farkl olup, motif yönünden zengindir. Geni bilgi için bkz. L.
Allane, Kilims A Buyer’s Guide, London, 1995, pp. 110 – 112.
5 L. Kerimov, Azerbaijan Carpet, Azerbaijan, 1983, p. 258. 6 J.
Franses, Europen and Oriental Rugs, London, 1970, p. 111.
Desenin oluturulmasnda fazla itina ve dikkat isteyen Sineler, genel
olarak merkezi kompozisyonlu olarak tasarlansa da serpme
kompozisyonlu örnekle- ri de mevcuttur7. Bu dokumalarn kompozisyon
dü- zenleri merkezde yer alan madalyon ya da madalyon- lar
çevresinde gelime göstermektedir. Sineler ya tek madalyonlu olarak
ya da iç içe geçmi iki ya da daha fazla madalyonun kombinasyonundan
olumaktadr. Madalyonlarn içleri de çeitli hayvan figürleri, geo-
metrik ekiller ya da stilize edilmi bitkisel motiflerle
doldurularak zenginletirilmektedir.
ncelemi olduumuz kaynaklarda, Sine dokuma- larnda Boteh ve Herat8
olarak adlandrlan motiflerin kullanld belirtilmektedir.. Boteh,
gözya ya da yapra9 andran forma sahiptir ve Persçe’de“Yaprak
Demeti” eklinde tanmlanmaktadr. Bunun yan sra uzmanlar, Sine
kilimlerinde yer alan ana motifin; kozalak, selvi aac, yaprak, ya
da Zerdüt Atei’ni simgelediini de belirtmektedir. Herat ise; adn
Afganistan’n Herat ehrinden almtr. Bu motif, el- mas andran bir
çiçei, dört taraftan saran yaprak- lardan olumaktadr. Bu motif mahi
(Farsça’da balk) ya da göldeki balk isimleriyle de anlmakta ve Pers
mitolojisinde yüzen dört balkla desteklenmektedir. ran’n Ferahan
kasabasnda yaplan dokumalarda sk kullanlmasndan dolay Ferahan
motifi olarak da tanmlanmaktadr. Çok yüklü anlamalara sahip olsa da
biçim olarak ayn ekilde dokumalarda yer almak- tadr10. ncelemi
olduumuz 8 numaral resimde gö- rülen örnek bu motiflere
sahiptir.
Van – Hakkâri yörelerinde de Sinelerin, ana moti- finin balk11
olduu kaynak kiilerle yaplan görüme- lerde elde edilen
bilgilerden12 olsa da ele aldmz örneklerde balk motifi karmza
çkmamtr. Bu mo- tifin yerine madalyon, semaver, uur böcei, insan –
hayvan (ku, ördek, keçi) figürleri ya da stilize edilmi bitkisel
motiflerin kullanld ve dokumalarnda kulla- nlan bu motiflere göre
adlandrld görülmektedir13.
Bu çalmada incelenen Sine Kilimleri’nin; tek- nik, malzeme, boya,
kompozisyon düzenleri ve mo- tifleri u ekildedir:
7 Kilim kompozisyonlar hakknda geni bilgi için bkz. Recai Kara-
han, Konya Müzelerinde Bulunan Kilimler, Selçuk Üniversitesi Sos-
yal Bilimler Enstitüsü Baslmam Doktora Tezi, Konya, 1992, s.
384,385.
8 Lee Allane, Oriental Rugs A Buyer’s Guide, London, 1992, p. 88. 9
Lee Allane, Rugs, p. 124. 10 Lee Allane, Rugs, pp. 88, 89. 11 Uzun
bir geçmie sahip olan balk motifi Hristiyan olan ve ol-
mayan ülkelerde yüzlerce yldr kullanlagelen bir motiftir. Bu
motifin verimlilii, dourganl arttrdna, yaamn yenilen- mesini
saladna, refah getirdiine ve büyülerden koruduu- na inanlmaktadr.
Geni bilgi için bkz. D. Morris, Body Guards, England, 1999, p.
17.
12 Bu bilgi Tahir Aslan’dan 15.06.2010 tarihinde yaplan görüme- de
örenilmitir.
13 Bu bilgi Sayn Hamza Acar’dan 22.06.2010 tarihinde yaplan gö-
rümede elde edilmitir.
Van – Hakkâri Yörelerinde Sine Olarak Bilinen Kilimler
Ela TA
124 ar V I I I / 2 0 1 2
Resim no: 1 Çizim no: 1 Ad: Semaverli Sine Yöresi: Van - Hakkâri
Cinsi: Divan Kilimi En: 67 cm. Boy: 110 cm. Teknik: likli ve Eri
Atkl Kilim Teknikleri Malzeme: Çözgü: Yün Atk: Yün Boya: Bitkisel
Kompozisyon: 67 x 110 cm. ebatlarnda yaplm
tek parçadan oluan divan kilimidir. Çözgü ve atk iplikleri yündür.
pler bitkilerden elde edilen doal boyalarla boyanmtr. likli ve eri
atkl kilim tek- niklerinin bir arada kullanld örnek merkezi kom-
pozisyonlu kilimler grubundadr.
Lacivert zeminli kilimin merkezinde krmz renk- lerle konturlanm
beyaz zeminli madalyon motifi yer almaktadr. Madalyonun içi birlii,
bir arada olmay
simgeleyen semaver motifinin kaydrlm eksenler üzerine
yerletirilmesiyle doldurulmutur. Madalyo- nun dnda kalan alanlarda
da ayn motifin ilendi- i görülmektedir. Bu motifin yan sra stilize
edilmi ekiller de dokuma zeminini zenginletirmektedir.
Zemin ve bordür temizlii simgeleyen tarak mo- tifleriyle
snrlandrlmtr. Dokuma zeminini krmz renkli bordürler çevrelemektedir
ve içi hayatn akc- ln simgeleyen suyolu motifi kullanlmtr.
2. ÖRNEKLER
Resim 1.
Kilims Known as Sehna in the Regions of Van – Hakkari
Ela TA
125ar V I I I / 2 0 1 2
Resim no: 2 Çizim no: 4, 5, 8 Ad: Çiçekli Sine Yöresi: Van -
Hakkâri Cinsi: Taban Kilimi En: 70 cm. Boy: 104 cm. Teknik: liksiz
ve Eri Atkl Kilim Teknikleri Malzeme: Çözgü: Pamuk Atk: Yün,
Süsleme amaçl olarak sime de yer ve-
rilmitir. Boya: Bitkisel ve anilin Kompozisyon: 70 x 104 cm.
ebatlarnda dokun-
mu taban kilimidir. Tek parça olarak yaplan do- kumann çözgü ipi
pamuk, atk ipi ise yündür. pler bitkisel ve anilin boyalarla
boyanmtr. liksiz ve eri atkl kilim tekniklerinin bir arada kullanld
örnek merkezi kompozisyonludur.
Siyah zeminli dokumann merkezinde gri ve mavi renklerle çevrelenmi
beyaz zeminli madalyon yer almaktadr ve içi bitkisel desenlerle
bezenmitir.
Madalyonun uç ksmlar salbeklerle uzatlmtr. Madalyonun dnda kalan
ksmlarda çiçek motifle- rinin kaydrlm eksenler üzerine ilenmesiyle
dol- durulmutur.
Zemin ve bordür hayatn devamlln simgele- yen zig zag motifleriyle
snrlandrlmtr. Mavi ze- minli bordür dokumay çevrelemektedir ve içi
nazar uzaklatrmak amacyla kullanlan göz motifleriyle
dolgulanmtr.
Çizim 4. Çiçek
Çizim 8. Madalyon
Ela TA
126 ar V I I I / 2 0 1 2
Çizim 12. Ördek Figürü
Çizim 2. Eli belinde
Çizim 3. Eli belinde
Çizim 11. Stilize Hayvan Figürü
Resim no: 3 Çizim no: 2, 3, 9, 11, 12 Ad: Elibelindeli Sine Yöresi:
Van- Hakkâri Cinsi: Taban Kilimi En: 141 cm. Boy: 202 cm. Teknik:
likli kilim Malzeme: Çözgü: Yün Atk: Yün Boya: Bitkisel
Kompozisyon: 141 x 202 cm ebatlarnda taban
kilimidir. Tek parçadan oluan dokuma oldukça büyük tasarlanmtr.
Çözgü ve atk ipleri yün mal- zemeli olup bitkisel boyalardan elde
edilen renkler kullanlmtr. likli kilim tekniiyle yaplm örnek
merkezi kompozisyonlu kilimler grubundadr.
Lacivert zeminli dokumann merkezinde iç içe yerletirilmi iki
madalyona yer verilmitir. ç ksm- da yer alan madalyon beyaz zeminli
olup insan, hay-
van ve geometrik ekillerle doldurulmutur. Krmz zeminli olarak yaplm
madalyonda ise motife yer verilmemitir. Madalyonlarn dnda kalan
ksmlar ise mavi zeminlidir ve iç madalyonda yer alan insan
figürleriyle doldurulmutur.
Krmz zeminli bordür çeitli renklerle yaplm ve nazar uzaklatrmak
amacyla kullanlan göz mo- tifleriyle bezenmitir.
Resim 3.
Kilims Known as Sehna in the Regions of Van – Hakkari
Ela TA
Çizim 1. Semaver
Çizim 9. Madalyon
Resim no: 4 Çizim no: 1, 9 Ad: Semaverli Sine Yöresi: Van - Hakkâri
Cinsi: Taban Kilimi En: 144 cm. Boy: 202 cm. Teknik: liksiz Kilim
Teknii Malzeme: Çözgü: Yün Atk: Yün Boya: Bitkisel Kompozisyon: 144
x 202 cm. ebatlarna sahip ta-
ban kilimidir. Tek parça olarak yaplm dokumann malzemesi yün iptir
ve bunlar bitkilerden elde edilen doal boyalarla renklendirilmitir.
liksiz kilim tekni- iyle yaplan örnek merkezi kompozisyonlu
kilimler grubundadr.
Açk mavi zeminli dokumann merkezinde iç içe geçmi, krmz ve beyaz
zeminli olarak tasarlanm iki madalyon yer almaktadr. Bunlarn
içlerinde se-
maver motiflerine yer verilmitir. Madalyonlarn d- nda kalan
ksmlarda da ayn motifin kaydrlm eksenler üzerinde yerletirildii ve
zeminin doldu- rulduu görülmektedir.
Zemini üç bordür çevrelemektedir. Bunlardan iki- si beyaz zeminli
olup dar tutulmutur ve içleri haya- tn akcln simgeleyen suyolu
motifleriyle dolgu- lanmtr. Ortada bulunan bordür ise krmz zeminli
olu daha genitir. Bu da ztlklar simgeleyen çengel motifleriyle
bezenmitir.
Resim 4.
Ela TA
128 ar V I I I / 2 0 1 2
Resim no: 5 Çizim no: 6, 13, 14 Ad: Uur Böcekli Sine Yöresi: Van-
Hakkâri Cinsi: Divan Kilimi En: 75 cm. Boy: 116 cm. Teknik: likli
Kilim Malzeme: Çözgü: Pamuk Atk: Yün Boya: Bitkisel boya
Kompozisyon: 75 x 116 cm. ebatlarnda divan ki-
limidir. Dokumann malzemesini yün ip oluturmak- tadr. pler
bitkilerden elde edilen doal boyalarla renklendirilmitir. likli
kilim tekniinde yaplan ör- nek merkezi kompozisyonlu dokumalar
grubundadr.
Krmz zeminli dokumann merkezinde, gelin k- zn çeyizini simgeleyen
ve sandk olarak adlandrlan krmz zeminli madalyon yer almaktadr.
Bunun içi stilize edilerek yaplm uur böcei figürüyle dol-
gulanmtr. Beyaz zeminli olarak tasarlanm olan ikinci madalyon ise
çeviklii, cinsel gücü simgeleyen keçi, haber beklentisini
simgeleyen ku figürleri, ev- lilik isteini dile getiren küpe
motifleriyle bezenmi- tir. Madalyonlarn dnda kalan alanlarda da ayn
motiflerin tekrarland görülmektedir.
Zemin ve bordür tarak motifleriyle snrlandrl- mtr. Beyaz zeminli
olarak yaplm bordür ise kr- mz ve siyah renklerle yaplan stilize
edilmi bitkisel motiflerle bezenmitir.
Resim 5.
Kilims Known as Sehna in the Regions of Van – Hakkari
Ela TA
129ar V I I I / 2 0 1 2
Resim no: 6 Çizim no: 7, 10 Ad: Çiçekli Sine Yöresi: Van - Hakkâri
Cinsi: Taban Kilimi En: 156 cm. Boy: 205 cm. Teknik: likli Kilim
Teknii Malzeme: Çözgü: Yün Atk: Yün Boya: Bitkisel ve anilin boya
Kompozisyon: 156 x 205 cm. ebatlarna sahip ta-
ban kilimidir. Dokumann atk ve çözgü ipleri yündür. pler,
bitkilerden elde edilen doal boyalar ve anilin boyalarla
renklendirilmitir. likli kilim tekniiyle ya- plan dokuma merkezi
kompozisyonlu kilimler gru- bundadr.
Zemin iç içe geçmi madalyonlardan olumakta- dr. En içte kalan mavi,
ortadaki krmz ve üçüncü madalyon ise beyaz zemine sahiptir.
Madalyonlarn
dnda kalan ksmlar siyah zeminli olarak tasarlan- mtr. Tüm dokuma
yüzeyi kaydrlm eksenler ek- linde ilenmi çiçek motifleriyle
doldurulmutur.
Zemini, içleri nazardan korunmak amacyla kulla- nlan göz motifli,
mavi zeminli bordürler çevrelemek- tedir. Dokuma saçaklarla son
bulmaktadr.
Resim 6.
Ela TA
130 ar V I I I / 2 0 1 2
Resim no: 7 Çizim no: 1, 9 Ad: Semaverli Sine Yöresi: Van - Hakkâri
Cinsi: Taban Kilimi En: 158 cm. Boy: 210 cm. Teknik: likli Kilim
Teknii Malzeme: Çözgü: Yün Atk: Yün Boya: Bitkisel boya
Kompozisyon: 158 x 210 cm. ebatlarna sahip ta-
ban kilimidir. Atk ve çözgü ipleri yündür. pler doal boyalarla
renklendirilmitir. likli kilim tekniiyle ya- plan örnek merkezi
kompozisyonlu kilimler grubun- dadr.
Krmz ve mavi renklere sahip zemin, iç içe yer- letirilmi madalyon
motifleriyle hareketlendirilmi- tir. En içte beyaz renkle
konturlanm mavi zemin- li madalyon, ortada krmz zeminli siyah
konturlu
madalyon, dta ise mavi zeminli krmz konturlu madalyon yer
almaktadr. Madalyonlar ve bunlarn dnda kalan alanlar semaver
motifleriyle dolgulan- mtr.
Dokumay mavi zeminli ve semaver motifleriyle dolgulanm bordürler
çevrelemektedir.
Çizim 9. Madalyon
Çizim 1. Semaver
Kilims Known as Sehna in the Regions of Van – Hakkari
Ela TA
131ar V I I I / 2 0 1 2
Resim no: 8 Ad: Sine Yöresi: Van - Hakkâri Cinsi: Taban Kilimi En:
154 cm. Boy: 203 cm. Teknik: likli Kilim Teknii Malzeme: Çözgü: Yün
Atk: Yün Boya: Bitkisel boya Kompozisyon: 154 x 203 cm. ebatlarna
sahip ta-
ban kilimidir. Oldukça büyük tasarlanm dokuma tek parçadr. Atk ve
çözgü ipleri yündür. pler bitkilerden elde edilen doal boyalarla
renklendirilmitir. likli kilim tekniiyle yaplan örnek serpme
kompozisyonlu kilimler grubundadr.
Siyah zeminli dokumann yüzeyi krmz, sar ve mavi renkler kullanlarak
yaplm boteh ve herat ola- rak adlandrlan motiflerin kaydrlm
eksenler üze- rinde yerletirilmesiyle doldurulmutur.
Dokumay üç bordür çevrelemektedir ve bunlar nazardan korunmak
amacyla kullanlan göz motifle- riyle bezenmitir.
3. Sonuç
de önemli bir yere sahiptir.
Anadolu’da ortaya konan düz dokumalarn her
biri, dokumann yapld yörede yaayan insanlarn
kültürlerini yanstt için farkl kompozisyon ve mo-
tifleri üzerlerinde tamaktadr.
içeriine sahip olan ve yöreden yöreye farkl kompo-
zisyon özellikleri gösteren kilimler oluturmaktadr.
Anadolu’da önemli dokuma merkezleri arasnda
yer alan Van ve Hakkâri yörelerinde de farkl kom-
pozisyon ve motiflere sahip kilimler üretilmektedir.
Bu illerin dokuma alannda ileri bir seviyede olma-
larnn önde gelen sebebi birçok uygarlk tarafndan
balca dokuma merkezi olarak kabul edilen ran’la
komu olmalardr. Bu komuluun sonucu olarak
gerçekleen kültürel etkileim birçok alanda olduu
gibi dokumaclk alannda da kendini göstermekte ve
ran’n Senandaj (Sine) ehrinde dokunan Sine Ki-
limleri bu yörelerde de dokunmakta, Van Sinesi ve
Hakkâri Sinesi olarak adlandrlmaktadrlar.
yaplan ve oldukça karmak bir düzene sahip olan
Sineler genel olarak merkezi kompozisyona sahiptir-
ler ve merkezde yer alan madalyon ve bunun etrafna
yerletirilen farkl motiflerden olumaktadrlar.
Anadolu kilimlerinden ayrlan bu dokumalarn ori-
jinal hallerinin korunarak dokunmas ve dünya pa-
zarlarna sunulmas; bu yörelerin tantlmasn, kilim
satlarnn artmasn ve Van – Hakkâri illerinde ya-
ayan insanlara önemli bir geçim kayna olutura-
ca kanaatindeyiz.
Kaynaklar Acar, Belks Balpnar (1982), Kilim, Cicim, Zili, Sumak
Türk Düz
Dokuma Yayglar, stanbul.
Allane, Lee (1995), Kilims A Buyer’s Guide, London.
Allane, Lee (1992), Oriental Rugs A Buyer’s Guide, London.
Aytaç, Çetin (1982), El Dokumacl, stanbul.
Franses, Jack (1970), Europen and Oriental Rugs, London.
Karahan, Recai (1992), Konya Müzelerinde Bulunan Kilim-
ler, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Baslmam Doktora Tezi, Konya, s. 384, 385.
Kerimov, Latif (1983), Azerbaijan Carpet, Azerbaijan.
Morris, Desmond (1999), Body Guards, England.
Resim 8.