WIEDZA I ŻYCIE 2013

SPIS TREŚCI

nr 1

OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Czy można popijać owoce wodą? Czy połknięcie pestki prowadzi do

zapalenia wyrostka robaczkowego? 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA" INNE SPOJRZENIE 4 Gwiezdne obłoki / Weronika Śliwa 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Potrzeba bezpieczeństwa / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIACA MOTORYZACJA 16 Bezpieczny samochód/ Dariusz Dobosz MILITARIA 24 Ze spluwą im do twarzy / Tomasz Awłasewicz ENERGETYKA 30 Ocean energii / Andrzej Hołdys ASTRONOMIA 36 Dodatkowy obrót ziemi / Paweł Ziemnicki LUDZIE 38 7 pytań do... Zbigniewa Gutkowskiego / Olga Orzyłowska-Śliwińska ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 Szklana panienka KLIMAT 42 Lodowa nierównowaga / Andrzej Hołdys ORNITOLOGIA 44 Świat ptasich zmysłów / Olga Orzyłowska-Śliwińska ENTOMOLOGIA 50 Ostateczny superorganizm / Piotr Ślipiński BIOLOGIA 56 Oazy w świecie lodu / Krzysztof Zawierucha, Joanna Cytan

SOCJOLOGIA 58 Moda na memy / Magdalena Nowicka HISTORIA 62 Spór o królową / Jerzy Besala UCZENI W ANEGDOCIE 69 Planetostat, telektroskop i kriofizyka / Andrzej Kajetan Wróbiewski CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 71 Jak skorzystać z katastrofy / Krzysztof Szymborski 72 RZECZY DO RZECZY 74 RECENZJE KSIĄŻEK LABORATORIUM 76 Do czego służą oczy / Paweł Jedynak, Renata Szymańska GŁOWA DO GÓRY 78 Czerwona planeta okiem eksperta / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

nr 2

OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Feromony zwiększają atrakcyjność? 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA" INNE SPOJRZENIE 4 Uroda życia / Olga Orzyłowska-Śliwińska 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Samiec i samica / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIĄCA BIOLOGIA EWOLUCYJNA 16 Seksmisja w przyrodzie / Rafał Mostowy, Dorota Pacześniak CHEMIA 24 Molekuły miłości / Krzysztof Orliński MEDYCYNA 28 Prokreacja bez granic / Zbigniew Wojtasiński OCHRONA ŚRODOWISKA 32 Bezcenne e-rupiecie / Andrzej Hołdys LUDZIE 38 7 pytań do... Mikołaja Golachowskiego / Olga Orzyłowska-Śliwińska ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 Chicago nigdy nie zasypia AERONAUTYKA 42 Drony - szpiedzy i zabójcy / Wiesław B. Pietrzak ASTRONOMIA 48 Brakujące czarne dziury / Przemysław Berg HISTORIA ASTRONOMII 52 Słoń na księżycu / Jarosław Włodarczyk ARCHEOLOGIA 58 Kolumbowie epoki lodowej / Wojciech Pastuszka HISTORIA 62 Chińskie siostry kopciuszka / Agnieszka Krzemińska UCZENI W ANEGDOCIE 69 La Regina / Andrzej Kajetan Wróblewski

CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 71 Poezja wiedzy / Krzysztof Szymborski 72 RZECZY DO RZECZY 74 RECENZJE KSIĄŻEK 76 LABORATORIUM 76 Ocean w szklance wody / Bożena Zgardzińska, Zbigniew Surowiec GŁOWA DO GÓRY 78 Niezwykła poprzeczka / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

nr 3

OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Czy szczepionki zagrażają zdrowiu dzieci? 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA" INNE SPOJRZENIE 4 Cmentarzyska techniki / Agnieszka Łukaszewicz 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Opium dla ludu? / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIĄCA TECHNIKA 16 Krzemowy skarb / Marcin Bieńkowski ASTRONOMIA 24 Lodowa kolebka komet / Weronika Śliwa OCEANOGRAFIA 30 Ryk morskiego niedźwiedzia / Sławomir Swerpel CHEMIA 35 Pierścienie wokół nas / Krzysztof Orliński LUDZIE 38 7 pytań do... prof. dr. hab. Jana Ślężyńskiego / Henryk Szczepański ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 Błotna impresja ENERGETYKA 42 Hydraty - paliwo przyszłości? / Andrzej Hołdys BIOLOGIA KOMÓRKI 48 Komórkowi nanoposłańcy / Jakub Zimoch KRYMINALISTYKA 52 CSI pod lupą / Tadeusz Dobosz ANTROPOLOGIA KULTUROWA 58 Wilkołak na stosie / Łukasz Malinowski ANTROPOLOGIA RELIGII 64 Homo religio sus - ewolucyjna zagadka / Bogusław Pawłowski UCZENI W ANEGDOCIE 69 Zagubiony w xx wieku / Andrzej Kajetan Wróblewski

CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 71 O wielości światów / Krzysztof Szymborski 72 RZECZY DO RZECZY 73 RECENZJE KSIĄŻEK LABORATORIUM 76 Tratwa Odyseusza / Hanna Męczyńska GŁOWA DO GÓRY 78 Tysiąc badaczy i Euclid / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

nr 4

2 OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA" INNE SPOJRZENIE 4 Ale jaja / Olga Orzyłowska-Śliwińska 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Prędki czy szybki / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIĄCA ASTRONOMIA 16 Kosmiczna strefa cienia / Przemysław Berg ASTRONAUTYKA 22 Wyścig ze światłem / Paweł Franczak FOTOWOLTAIKA 26 Słoneczne zasilanie / Andrzej Hołdys MOTORYZACJA 32 Mały może więcej / Dariusz Dobosz LUDZIE 38 7 pytań do... Darka Karpa - "Szarego Wilka" / Olga Orzyłowska-

Śliwińska ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 Brukselski kobierzec ORNITOLOGIA 42 Jego skrzydlaci pacjenci / Rozmowa z Andrzejem Kruszewiczem, rozm.

Olga Orzyłowska-Śliwińska EKOLOGIA 48 Wielki powrót / Sabina Nowak ARCHEOLOGIA 54 Skarby na dnie morza / Kamil Nadolski HISTORIA 58 Jak Kolumb zmienił świat / Bartosz Nowacki 64 Tajemnica kardynała / Jerzy Besala UCZENI W ANEGDOCIE 69 W cieniu Newtona / Andrzej Kajetan Wróblewski

CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 71 Lek dla narodów / Krzysztof Szymborski 72 RZECZY DO RZECZY 73 RECENZJE KSIĄŻEK LABORATORIUM 76 Ruda niszczycielka / Krzysztof Orliński GŁOWA DO GÓRY 78 Wygryziona pełnia / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

nr 5

2 OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA" INNE SPOJRZENIE 4 Gra obłoków / Andrzej Hołdys 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Robota dla robota / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIĄCA ROBOTYKA 16 Wojny robotów / Wiesław B. Pietrzak ASTRONAUTYKA 24 Satelita dla każdego / Jarosław Marczuk KOSMOS 28 Kosmiczne rekordy prędkości / Przemek Berg KLIMAT 33 Co z tym CO2? / Andrzej Hołdys LUDZIE 38 7 pytań do... / Rozmowa z Krzysztofem S. Szkucikiem rozm. Olga

Orzyłowska-Śliwińska ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 ALMA zaczyna pracę TECHNIKA 42 Kosmiczne stacje polarne/ Andrzej Hołdys EKOLOGIA 44 Krwawe safari / Kamil Nadolski BIOLOGIA 50 Odwieczni dręczyciele / Olga Orzyłowska-Śliwińska ZDROWIE 56 Dietetyczny koszmar / Krzysztof Orliński HISTORIA 60 Nieczysta i smakowita / Bartosz Nowacki HISTORIA NAUKI 64 Rewolucje ze światłem w tle / Michał Gabruk

UCZENI W ANEGDOCIE 71 Medal w karafce / Andrzej Kajetan Wróblewski 72 RZECZY DO RZECZY CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 73 W krainie byłych olbrzymów / Krzysztof Szymborski 74 RECENZJE KSIĄŻEK LABORATORIUM 76 Fluoryzująca poświata / Paweł Jedynak, Renata Szymańska GŁOWA DO GÓRY 78 Promieniowanie początków / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

nr 6

2 OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA" INNE SPOJRZENIE 4 Opowiadając ruchem / Karolina Łucznik 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Atrakcyjna transmisja / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIĄCA TECHNIKA 16 Ewolucja „cegły" / Marcin Bieńkowski KOSMOS 24 Nasz wspaniały żółty karzeł / Przemek Berg INŻYNIERIA MORSKA 32 Zamieszkać na morzu / Andrzej Hołdys LUDZIE 38 7 pytań do... Marka Rachonia / Henryk Szczepański ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 Alter ego FINANSE 42 Świat bez gotówki / Kamil Nadolski ENTOMOLOGIA 48 Na skrzydłach miłości / Izabela Dziekańska, Marcin Sielezniew CHEMIA ŻYWNOŚCI 54 Tajny kod na etykietach / Krzysztof Orliński SPOŁECZEŃSTWO 58 Tęczowy grzech / Agnieszka Krzemińska BIOLOGIA 64 On i on. Ona i ona / Olga Orzyłowska-Śliwińska ETYKA 66 Po co jest bioetyka? / Jan Hartman UCZENI W ANEGDOCIE 71 Głodny, ale w teatrze / Andrzej Kajetan Wróblewski 72 RZECZY DO RZECZY

CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 73 Dobór nienaturalny / Krzysztof Szymborski 74 RECENZJE KSIĄŻEK LABORATORIUM 76 Twórczy ferment / Paweł Jedynak, Renata Szymańska GŁOWA DO GÓRY 78 Głębokie pomiary / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

nr 7

2 OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA" INNE SPOJRZENIE 4 Zuchwałe budowle / Andrzej Hołdys 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Wszechobecna chemia / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIĄCA INNOWACJE 16 Chemia pełna energii / Andrzej Hołdys MECHANIKA KWANTOWA 22 Spląta(nie) rzeczywistości / Przemek Berg ASTRONOMIA 28 Prapoczątek układu słonecznego / Rozmowa z Pawłem Artymowiczem

rozm. Marek Oramus CHEMIA ŻYWNOŚCI 35 Smak, aromat i... ryzyko / Krzysztof Orliński LUDZIE 38 7 pytań do... Michała Koziołka / Marcin Moneta ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 Małżowe poletka ZOOLOGIA 42 Pogromcy roztoczy / Paweł Jałoszyński ZDROWIE 48 E-papierosy / Olga Orzyłowska-Śliwińska NEUROEKONOMIA 50 Zombi na zakupach / Paweł Franczak WSPOMNIENIE 54 Kuźnia talentów / Adam Zubek HISTORIA 56 Sprawa Zborowskich / Jerzy Besala OBYCZAJE 62 Średniowieczne smakołyki / Łukasz Malinowski

UCZENI W ANEGDOCIE 69 Chemia w 3d / Andrzej Kajetan Wróblewski 70 RZECZY DO RZECZY CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 71 Nauka a sprawa polska / Krzysztof Szymborski 73 RECENZJE LABORATORIUM 76 Ziarnko do ziarnka / Hanna Męczyńska GŁOWA DO GÓRY 78 Planeta w obiektywie / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

nr 8

2 OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA" INNE SPOJRZENIE 4 Wieczne szkło / Andrzej Hołdys 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Niepojęta nieskończoność / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIĄCA MATEMATYKA 16 Przed Nami Nieskończoność / Przemek Berg TECHNIKA 24 Roboty na ratunek / Andrzej Miszczak ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ 30 Smartholm / Andrzej Hołdys ARTYKUŁ SPONSOROWANY 36 O ochronie gatunków LUDZIE 38 7 pytań do... dr Katarzyny Rydzanicz / Olga Orzyłowska-Śliwińska ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 Zielony łabędź nad Kiruną DERMATOLOGIA/WYWIAD 42 Skóra na wakacjach / Olga Orzyłowska-Śliwińska PODRÓŻE KOSMICZNE 46 Wakacje na orbicie / Kamil Nadolski WSZECHŚWIAT I MY 50 Jak żyć z kosmosem / Michał Różyczka METALURGIA 56 Królewska broń / Rafał Wawer ARCHEOLOGIA 60 Rewolucja w Stonehenge / Wojciech Pastuszka SPOŁECZEŃSTWO 64 Ikona na stryczku / Agnieszka Krzemińska

UCZENI W ANEGDOCIE 71 Wino zaś lubi Burguńskie... / Andrzej Kajetan Wróblewski 72 RZECZY DO RZECZY... CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 73 Powrót wspólnoty pierwotnej / Krzysztof Szymborski 74 RECENZJE LABORATORIUM 76 Śladami Galvaniego i Volty / Krzysztof Orliński GŁOWA DO GÓRY 78 Kosmiczne odwiedziny / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

nr 9

2 OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA"... INNE SPOJRZENIE 4 Ulice nasze są / Andrzej Hołdys 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Część globusu wodą zalana / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIĄCA INŻYNIERIA MORSKA 16 My się wody nie boimy / Andrzej Hołdys KOSMOS 22 Narodziny gigantów w Tarantuli / Przemek Berg ASTRONOMIA 28 Ile dni ma miesiąc? / Paweł Ziemnicki MOTORYZACJA 30 Hybrydowe ogniwo / Dariusz Dobosz ARTYKUŁ SPONSOROWANY 36 Mała retencja - wielka sprawa LUDZIE 38 7 pytań do... Rafała Szkudlarka / Olga Orzyłowska-Śliwińska ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 Komórkowe orgiami SPOŁECZEŃSTWO 42 Bogactwo w genach? / Kamil Nadolski ORNITOLOGIA 46 Najrzadsze orły europy / Anna Pilarska 50 Znajomy z grubym dziobem / Darek Karp HISTORIA KULTURY 52 Cytryny z ogrodu Hesperyd / Katarzyna Sokołowska ZDROWIE 54 Ile jedzenia w jedzeniu? / Krzysztof Orliński HISTORIA 58 Ojciec republiki / Łukasz Czarnecki 65 Miasta w płomieniach / Agnieszka Krzemińska

UCZENI W ANEGDOCIE 71 Niedoszły pastor, genialny matematyk / Andrzej Kajetan Wróblewski 72 RZECZY DO RZECZY CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 73 Po co mężczyznom kobiety? / Krzysztof Szymborski 74 RECENZJE KSIĄŻEK LABORATORIUM 76 Kapilarna hiperbola / Hanna Męczyńska GŁOWA DO GÓRY 78 Na podbój księżyca / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

nr 10

2 OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA" INNE SPOJRZENIE 4 W krainie zawijasów / Andrzej Hołdys 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Rzeczywistość realna i wirtualna / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIĄCA TECHNIKA 16 Piąty wymiar rzeczywistości / Wiesław B. Pietrzak KLIMAT 22 Witajcie na cieplejszej planecie / Andrzej Hołdys KRIONIKA 30 Marzenia o nieśmiertelności / Kamil Nadolski ARTYKUŁ SPONSOROWANY 36 Mała retencja w górach LUDZIE 38 7 pytań do... dr Daniela Dłucika / Henryk Szczepański ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 Rafa pod prądem NEUROLOGIA 42 Gdy mózg rozwija się inaczej / Filip Rybakowski ZOOLOGIA 46 Król bagien / Łukasz Łukasik ZOOLOGIA BEZKRĘGOWCÓW 50 Śpiewające wije Gondwany / Paweł Jałoszyński HISTORIA 56 Młodzi, gniewni, genialni / Przemek Berg HISTORIA 60 Krwawe igrzyska / Bartosz Nowacki KOMUNIKACJA SPOŁECZNA 66 Polityka 2.0 / Magdalena Nowicka

UCZENI W ANEGDOCIE 71 Smak papieru / Andrzej Kajetan Wróblewski 72 RZECZY DO RZECZY CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 73 His master's voice / Krzysztof Szymborski RECENZJE KSIĄŻEK LABORATORIUM 76 Poruszenie wśród roślin / Paweł Jedynak, Renata Szymańska GŁOWA DO GÓRY 78 Słoneczna bliźniaczka / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

nr 11

2 OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA" INNE SPOJRZENIE 4 Transformersi / Olga Orzyłowska-Śliwińska 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Ewolucja nowotworu / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIĄCA BIOTECHNOLOGIA MEDYCZNA 16 Był sobie rak / Adam Wawrzyński KOSMOS 24 Magnetyczne monstra / Przemek Berg GEOGRAFIA POLITYCZNA 30 Zwariowane granice / Andrzej Hołdys ARTYKUŁ SPONSOROWANY 36 Był poligon-jest las LUDZIE 38 7 pytań do... Janusza M. Taber / Olga Orzyłowska-Śliwińska ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 Wizyta na księżycu METALURGIA 42 Dolnośląski skarb / Krzysztof Orliński TANATOLOGIA 46 Co gryzie zmarłego / Tadeusz Dobosz OBYCZAJE 50 Nekrotrendy, czyli umrzeć modnie / Kamil Nadolski BIOLOGIA MORZA 54 Bitwa o pucyfik / Sławomir Swerpel ARCHEOLOGIA 58 Święte miasto w dżungli / Wojciech Pastuszka HISTORIA 62 Szaleni posłowie / Jerzy Besala

UCZENI W ANEGDOCIE 69 Jestem obłąkany... / Andrzej Kajetan Wróblewski 70 RZECZY DO RZECZY CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 71 Wieża Babel / Krzysztof Szymborski 72 RECENZJE LABORATORIUM 76 Smakołyki z laboratorium / Paweł Jedynak, Renata Szymańska GŁOWA DO GÓRY 78 I znów listopadowa kometa / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

nr 12

2 OBALAMY MITY MEDYCZNE 2 Z ARCHIWUM "WIEDZY I ŻYCIA" INNE SPOJRZENIE 4 Magiczne rozbłyski / Olga Orzyłowska-Śliwińska 8 SYGNAŁY NA KOŃCU JĘZYKA 15 Zwierzę tu i tam / Jerzy Bralczyk TEMAT MIESIĄCA FIZYKA 16 Zwierzęta i fizyka / Stanisław Łegowski, Hanna Męczyńska ASTRONOMIA 22 Oceany spadły z nieba / Przemek Berg EKOLOGIA 28 Czy grozi nam bezrybie / Kamil Nadolski HYDROINŻYNIERIA 30 Kanał nikaraguański / Andrzej Hołdys ARTYKUŁ SPONSOROWANY 36 Na ratunek zagrożonym gatunkom LUDZIE 38 7 pytań do... prof. Janusza Deglera / Henryk Szczepański ZDJĘCIE MIESIĄCA 40 Czas bituminów TECHNIKA 42 Biologiczny dowód osobisty / Marcin Moneta BIOTECHNOLOGIA 48 Mięso bez zabijania / Paweł Franczak METEOROLOGIA 52 Miejskie wyspy ciepła / Joanna Cytan EWOLUCJA 54 Bój się bólu lub giń / Marcin Ryszkiewicz KINEMATOGRAFIA 62 Śladami ruchomych obrazów / Kamil Minkner

UCZENI W ANEGDOCIE 69 Sen to zdrowie / Andrzej Kajetan Wróblewski 70 RZECZY DO RZECZY CHICHOT ZZA WIELKIEJ WODY 71 Science non-fiction / Krzysztof Szymborski 73 RECENZJE LABORATORIUM 76 Paradoks Galileusza / Hanna Męczyńska GŁOWA DO GÓRY 78 Kosmiczny kartograf rozpoczyna misję / Weronika Śliwa 80 LISTY CZYTELNIKÓW

Oprac. BPK