Download ppt - ZORGINKOOP DOOR GEMEENTEN PROF.DR. JAN TELGEN FOOD VALLEY, SEPTEMBER 2013

ZORGINKOOP DOOR GEMEENTEN

PROF.DR. JAN TELGEN

FOOD VALLEY, SEPTEMBER 2013

Vooraf: De verplichting om aan te besteden? Subsidiëren?

De veranderende situatie voor gemeenten Aspecten van zorginkoop door gemeenten

Inkopen van zorg Enkele modellen Met voor- en nadelen

sept 2013Zorginkoop door gemeenten

AGENDA

2

sept 2013Zorginkoop door gemeenten 3

DE VERPLICHTING OM AAN TE BESTEDEN?

Gemeente koopt Wmo diensten in Gemeente is aanbestedende dienst Aanbestedende diensten moeten voor opdrachten boven

drempelwaarde de aanbestedingsregels volgen (Aanbestedingswet 2012)

Wmo diensten zitten boven drempelwaarde

Dus: Wmo diensten moeten aanbesteed worden !


MOETEN WMO OPDRACHTEN WORDEN AANBESTEED?“THE INCONVENIENT TRUTH”

4

Voor de aanbesteding van diensten zijn er twee regimes:2A diensten zoals schoonmaak: volledig regime2B diensten zoals maatschappelijk werk: beperkt regime

Ook voor 2B diensten dus een aanbesteding doen !Zo heet het formeelMaar zo voelt het niet ….


MOETEN WMO OPDRACHTEN AANBESTEED WORDEN?“THE TRUTH AND NOTHING BUT THE TRUTH”

5

Ook voor 2B diensten dus een aanbesteding doen !Zo heet het formeelMaar zo voelt het niet ….

Aankondiging vooraf (opdat iedereen mee kan doen) Publicatie achteraf (van uitslag) Daartussen mag je alles zelf verzinnen, dus ook onderhandelen En dus kun je nauwelijks op procedure fouten betrapt worden

Sommigen (Tim Robbe) noemen dit “bestuurlijk aanbesteden”Dat kan dus op allerlei manieren


Hoe doe je dat met 75 partijen ?

En als je tegenover een monopolist zit?

Als je geleidelijk meer partijen wilt introduceren?

Ook dat vereist professioneel opdrachtgeverschap


MAAR GELUKKIG (?) MOGEN WE ONDERHANDELENBEZINT EER GE BEGINT

7


SUBSIDIËREN?

8

Het begrip subsidie is gedefinieerd in de Algemene wet bestuursrecht in artikel 4:21 lid 1.

Van een subsidie is sprake als:

•een aanspraak op financiële middelen bestaat,

•door een bestuursorgaan verstrekt

•met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager, anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde.

SUBSIDIE

College van B&W (BO van de gemeente)


Instelling / Onderneming


SubsidievoorwaardenSubsidievoorwaarden

Zorginkoop door gemeenten sept 2013 9

Het begrip overheidsopdracht is gedefinieerd in het Besluit aanbestedingsregels voor overheidsopdrachten (Bao). Een overheidsopdracht is volgens artikel 1 sub h, i en j:

•een schriftelijke overeenkomst

•onder bezwarende titel

•tussen één of meer aanbestedende diensten en één of meer ondernemingen.

OVERHEIDSOPDRACHT

Gemeente (= aanbestedende dienst)

Gemeente (= aanbestedende dienst)

Instelling (=Onderneming?)

Instelling (=Onderneming?)


Algemene wet bestuursrecht artikel 4:36 :

‘ter uitvoering van de beschikking tot subsidieverlening (…) een overeenkomst (kan)

worden gesloten’.

En ‘tenzij bij wettelijk voorschrift anders is bepaald of de aard van de subsidie zich

daartegen verzet, (…) in de overeenkomst kan worden bepaald dat de subsidieontvanger

verplicht is de activiteiten te verrichten waarvoor de subsidie is verleend’.

SUBSIDIEOVEREENKOMST

Gemeente (= private rechtspersoon)

Gemeente (= private rechtspersoon)





SubsidievoorwaardenSubsidievoorwaarden


Vrije keuze wordt sterk beperkt:Subsidie mag zeker niet:

Als initiatief van gemeente komt Als ontvangende organisatie commerciële activiteiten uitvoert Als er meer gegadigden zijn die de activiteiten willen uitvoeren

Subsidie kan niet: Als het uitvoeren van de activiteiten afdwingbaar moet zijn (zoals in het sociaal domein)

Zorginkoop door gemeenten

IS ER EEN VRIJE KEUZE?

sept 2013 12


DE VERANDERENDE SITUATIE VOOR GEMEENTEN

13

1. Salarissen ambtenaren

2. Overdrachtsuitgaven (o.a. bijstand)

3. Inkoop: tot 2007 ca. € 1000 per inwoner per jaar Levering producten Werken: wegen, riolering, etc. Diensten:

inhuur, advieswerk, etc. maar ook al veel in het sociaal domein (al dan niet via

subsidies)

WAARAAN GEVEN GEMEENTES GELD UIT?


Gemeenten waren al verantwoordelijk voor WVG

Plus (bij introductie WMO in 2008): Hulp bij het Huishouden

Plus (aangekondigd 2013 – veelal ingevoerd per 2015): Individuele begeleiding Persoonlijke verzorging Jeugdzorg ZZP 3 en 4 Participatiewet


DE INHOUD – ZORG EN WELZIJN / WMO

15

Orde van grootte per 100.000 inwoners:

WVG: € 5 miljoenHulp bij het Huishouden: € 10 miljoenBegeleiding: € 25 miljoenparticipatiewet € 20 miljoen Jeugdzorg: € 5 miljoenPersoonlijke verzorging € 10 miljoenGevolgen ZZP 3 en 4 € ?

Totaal: ca. € 100 miljoen


GAAT OM FORSE BEDRAGEN

16


WORDT GROOTSTE DEEL VAN GEMEENTELIJKE INKOOP

17

sector Ca. 1990 Nu Na 2015

Facilitair 25% 20% 15%

Harde sector 50% 40% 30%

Sociaal domein 25% 40% 55%

Binnenhalen kennis en kwaliteiten voor dit veld

Intern veranderende verhoudingen Indeling afdelingen / diensten Portefeuille verdeling wethouders

Machtsverhoudingen Verdeling met coördinatie of centralisatie

Externe samenwerking in diverse verbanden Jeugdzorg, HH, Inkoop, etc.


GEMEENTELIJKE ORGANISATIE ?

18

WVG en HH betreft relatief zelfstandige en mondige burgers

Begeleiding en Jeugdzorg zijn veel meer de “zware gevallen” Gemeenten hebben daar relatief weinig kennis van En nauwelijks ervaring mee

Inhoud van de taak is ook nieuw: Somatisch, Psychosomatisch, Psychisch Jeugd - denk ook aan gedwongen kader Zorg en verzorging


HET GAAT OM EEN NIEUWE GROEP

19

Bedoeling van decentralisatie is niet alleen verschuiving Maar ook inhoudelijk anders werken

“Nieuwe stijl” “Kanteling”

Betekent dat nieuwe “producten” ontwikkeld moeten worden Op maat van individuele cliënt Geen individuele rechten, maar gemeente moet compenseren Vanuit heel andere filosofie:

wat kan cliënt (en zijn omgeving) nog wel? In plaats van: wat kan cliënt niet?


HET GAAT OM NIEUWE “PRODUCTEN”

Ook aanbieders niet gewend aan commerciële rolGeen idee wat het betekent om te moeten verkopenOf hoe inkoop eigenlijk werkt

Opdrachtnemer kent eigen kostprijs nietHoe om te gaan met regionale monopolie-positieWelke houding aan te nemen op de markt:

In voorbereiding Bij contractering Tijdens contract


OOK NIEUWE ROL VOOR AANBIEDERS

21

Nieuwe ‘producten’ ontwikkelen in een nieuwe verhouding Terwijl kennis / ervaring ontbreekt

bij vragers (gemeenten) bij aanbieders

En dat: terwijl er giga-contracten boven de tafel zweven …… En de totaal omzet stevig (ca. 25%) afneemt, en aanbieders dus

moeten vechten om te overleven En in een tijd van gemeentelijke verkiezingen


ENORME OPGAVE

22


ASPECTEN VAN ZORGINKOOP VOOR GEMEENTEN

23

Basisvraag: welke sturingsrol wil de gemeente vervullen?Hoeveel regie neemt de gemeente?Twee benaderingen te zien:

1. “ik ben niet de professional” professional is bepalend

2. “ik neem de verantwoordelijkheid” gemeente is bepalend

Ad 1: gemeente contracteert aanbieder(s) voor organisatie toeleiding en uitvoering

Ad 2: gemeente organiseert toeleiding en contracteert aanbieders voor uitvoering

NB: keuze aanbieder op andere plek!


DE BASISVRAAG

24

Visie zou moeten gaan over:Basiskeuze tussen 1 en 2 (en allerlei tussen posities)

Wordt veelal niet vermeld in visienotaOf tenminste : Keuze tussen budget en kwaliteit

Vast (maximaal) budget: dan hopen dat kwaliteit voldoende is Vaste (minimale) kwaliteit: dan hopen dat budget voldoende is

Deze punten staan er meestal NIET inDe meeste beleidsvisies die ik ken beloven:

“vrede op aarde en in alle mensen een welbehagen”.


WELKE VISIE OP DECENTRALISATIES ….?

25

Aanbieders hebben (gerechtvaardigd) eigen belang in het licht van de forse reductie van het budget (-25%)Natuurlijk via rechtstreekse concurrentie

Maar belangrijker is de mogelijkheid van substitutie (in en uit): Met andere terreinen – financiers : AWBZ, ZVW, WMO Binnen de gemeente: WMO, Bijstand, onderwijs, welzijn Bij multi-problematiek: hoofdaannemer - onderaannemer

er zijn veel (>100) aanbieders actief: groot en klein Onderlinge substitutie

Dat kan ook gevolgen hebben voor inhoudelijke kwaliteit


LET OP: SUBSTITUTIE IS EEN ESSENTIEEL ASPECT

26

De gemeente is weldra vrijwel de enige vrager op de markt van “Zorg en Welzijn”: monopsonie

Door haar optreden bepaalt de gemeente welke en hoeveel aanbieders op termijn overleven en welke niet

De gemeente bepaalt de marktordening!

Die verantwoordelijkheid moet zeer serieus genomen worden: Bepaalt de mogelijkheden voor de gemeente (op termijn) Bepaalt vele andere zaken (innovatie, kostprijsontwikkeling,

toetreding, etc.)


LET OP: GEMEENTE IS MONOPSONISTEN DAT BRENGT EEN BELANGRIJKE VERANTWOORDELIJKHEID MET ZICH MEE

27


ENKELE MODELLEN

28

Vele varianten:

Doorgaan cf. AWBZVeilen van probleem situatie (Stipter)Integreren met indicatie Wijkgericht contracterenRegisseursmodel


INKOOP VAN ZORG – DE MOGELIJKHEDEN

29

Gemeenten doen wat het zorgkantoor deed: “AWBZ’tje spelen”Lekker makkelijk, nog even aanzien

Past niet in filosofie Wmo Mist kansen inhoudelijk (kanteling, vernieuwing)

En is financieel niet haalbaar (25% korting?) 25% van € 80 miljoen is € 20 miljoen per jaar Ieder jaar weer elders besparen?

Kan hoogstens tijdelijk als terugval als gemeente nog niet klaar is Bijv. gebruiken contracten zorgkantoor


DOORGAAN CF AWBZ (BELEIDSARM INVOEREN)

30

Gemeente voert keukentafelgesprek Beschrijft probleemsituatie (anoniem)

Zet dat op besloten website Aanbieders mogen bieden: plan en prijs Al dan niet in combinatie van aanbieders

Aanbieder heeft dus regie over uitvoeren plan

Gemeente kiest samen met cliënt


VEILEN VAN PROBLEEMSITUATIEHET STIPTER MODEL

31

Voordelen:Aanbieder bepaalt plan / aanpakVeiling zorgt voor goede prijs / prestatie verhoudingClient mag kiezenAdministratief makkelijk

Nadelen:Loskoppelen van probleem en plan? Kun je een goed plan maken als je niet zelf de intake hebt gedaan?Per gezin een veiling?Combinatie van aanbieders?


VEILING MODELVOOR- EN NADELEN

Wijs per cliënt een aanbieder aan:

Laat aanbieder bepalen wat er moet gebeuren (á la Buurtzorg)Aanbieders/zorgverleners weten het beste wat de cliënt nodig heeft

Beter dan indicatie Zitten er het diepst in Zijn er bij als situatie verandert Zien effecten


INTEGRATIE MET INDICATIE

33

Voordelen:Bespaart indicatieMogelijkheid tot optimale professionele invulling

Nadelen:Hoe voorkom je overconsumptie? En budget beheersingAlleen op basis van vertrouwen?


INTEGREREN MET INDICATIEVOOR- EN NADELEN

Per wijk / stadsdeel / buurt:Budget overhevelen naar aanbiederMoet een redelijk grote aanbieder zijn om brede scope aan zorg te kunnen leveren en regelenHeeft dan de vrijheid om binnen dat budget alles te regelenPopulatie gebonden bekostiging

Uitzondering voor bijzondere gevallen


WIJKGERICHT CONTRACTEREN

35

Maximale ruimte voor professionele uitvoering

Maar:Hoe te bewaken?

Substitutie in en substitutie uit Zorgweigering Omgang met onderaannemers (volume en inhoud)

Hoe kwaliteit bewakenHardheid budget?Resulterende marktordening ? (monopsonie)


WIJKGERICHT CONTRACTERENVOOR- EN NADELEN

Wijkgericht werken is in veel gevallen zinvol:EfficiencyHerkenbaarheid Creatieve oplossingen (bijv. cliënten onderling)

Vooral in:Algemene voorzieningen zijn meestal al wijkgerichtGrootschalige mono-problematiek

Daar is risico van onderaannemers niet aanwezig

Maar waak voor eigen “indicaties”


WIJKGERICHT WERKEN IETS ANDERS DAN WIJKGERICHT CONTRACTEREN

Uitgangspunten:Eén plan, maar ook één regisseur per cliënt (/gezin)

Voorkomt langs elkaar heen werken (multi-problematiek)Integraal benaderen sociaal domein vereist één stelselOndersteuningsplan is centraal in beheersing kosten

Via inhoud Via opgenomen interventies

Keuzevrijheid voor de cliënt


REGISSEURSMODELKEUZE VAN DE REGIO TWENTE

38


REGISSEURSMODELKEUZE VAN REGIO TWENTE

Gemeente

Cliënt

Regisseur

MO-plan

1. Algemene voorzieningen / welzijn

Eigen kracht

Sociale context

Vrijwilligers

Etc.

Controle2. Individuele ondersteuning

1

2

3

Raamcontracten Interventies

Aanbieder A

Aanbieder B

Aanbieder BAanbieder

C

Regisseursmodel

Voorzieningen

Verenigingsleven

Aanbieder A

39

Wie levert regisseurs? Gemeente Aanbieders Combinatie?

Macht van de regisseur? Synergie op wijkniveau organiseren

Samenwerken regisseurs NB: betrekken “rechterkant” Voor mono-problematiek mogelijk wijkgericht contracteren – NB

na intake door regisseur


KEUZES IN HET REGISSEURSMODEL

Gemeente sluit raamcontracten per interventie/arrangementMet een of meer aanbiedersRaamcontracten leggen voorwaarden vastMaar garanderen geen omzet

Extra/nieuwe interventies en arrangementen kunnen eenvoudig ingepast wordenPrikkel voor innovatie door aanbiedersMogelijkheid om zich te onderscheidenKan geïntegreerd met algemene voorzieningen


AANBIEDERS IN HET REGISSURSMODEL

Resultaat contracteren i.p.v. handelingen contracterenNog relatief onbekend in Zorg / WelzijnHier gaat het wel om …..!Functioneel specificeren geeft ruimte voor expertise aanbiedersKan op niveau plan en op niveau interventie

Maar:Niet eenvoudig te definiëren: wat is resultaat?

Moet op niveau plan vooral in “voorkomen erger” Iets makkelijker op niveau interventie

Risico op selectie makkelijke gevallen


CONTRACTERING

42

Essentie van transitie: integreren / ontschotten Eén gezin / één cliënt / één plan (algemeen aanvaard)Breed inzetten: jeugd/begeleiding/schuldhulp/HH/wonen/etcEvt. zelfs uitbreiden naar aanpalende terreinen ZVW/AWBZ/etc.

1.Kan alleen als alles in gemeente in hetzelfde model is ingebed

2.Samenwerken tussen gemeenten kan alleen als iedere gemeente zelfde model hanteert


VOORWAARDEN - ALGEMEEN

43

Kan als alles in hetzelfde stelsel / werkwijze is ingebedDan ook bestaande voorzieningen (welzijn, onderwijs, inkomen, wonen) te integrerenEn forse stap om ook de aanpalende regelingen (ZVW, AWBZ) te integreren


OVER DOMEINEN HEEN

44


CONCLUSIE

45


ENORM VEEL WERK AAN DE WINKEL

Het gaat om de meest kwetsbare mensen in de gemeenten En die hebben geen rechten …….

De gemeente heeft plichten De Raad moet kaders scheppen: model kiezen …..!

De Raad heeft ook controlerende taak Maar hoe controleer je de uitvoering van een plicht om op individueel

niveau “iets te regelen” ……? Risico dat de Raad zich met operationele uitvoering gaat bemoeien

……..

46

Prof.dr. Jan Telgen

Universiteit Twente

Postbus 217

7500 AE Enschede

[email protected]

06 53 18 69 58


CONTACTGEGEVENS

47

mailto:[email protected]