10.hayat sigortası

Hayat Sigortası

Hazırlayan: Doç.Dr.Metin COŞKUN

Hayat Sigortası

Hayat Sigortası; önceden saptanmış bir sigorta priminin, belli bir süre içerisinde ödenmesi karşılığında sigortalının gelecekteki yaşam standartlarını korumasını sağlayan, vefat, sakatlık gibi beklenmedik gelişmeler karşısında kendisine ve sevdiklerine güvence sağlayan bir sigorta türüdür. Sigorta konusu insan hayatı olan, genellikle uzun vadeli menfaat veya meblağ sigortalarıdır. Başlangıçta, hayatı sigorta konusu olan kişinin sigorta süresi içerisinde ölmesi halinde, poliçeden yararlanan kişi veya kişilere ya da sigortalının yasal varislerine toplu para ödenmesi amacıyla düzenlenen hayat poliçeleri, zaman içerisinde, kişilerin emeklilik programlarına bir destek niteliğinde ve nihayet, yatırım amaçlı kullanılır olmuştur.

Hayat Sigortası

Hayat sigortaları, konusu insan hayatı olan ve insanın yaşamı boyunca karşı karşıya gelebileceği rizokoları için önlem almayı sağlayan ve bu nedenle de çok çeşitli türleri içeren bir sigorta dalıdır.

Hayat sigortalarında amaç, kişinin ufak tasarruflarını prim adı altında değerlendirerek, yaşamında meydana gelebilecek bazı olaylarda; örneğin maluliyet durumunda kişinin kendisine, vefat durumunda ise kanuni mirasçılarına maddi destek sağlamak ile emeklilik geliri elde edilecek dönemde belirli bir miktar birikim sağlamaktır. Bu nedenlerle de hayat sigortaları birikimli ve birikimsiz olarak ikiye ayrılmaktadır. Birikimli hayat sigortalarında karşılaşılan risklere karşı teminat ve birikim, birikimsiz hayat sigortalarında ise meydana gelebilecek risklere karşı teminat alınabilmektedir.

Hayat Sigortası

Hayat sigortası, insanların ölüm, maluliyet veya muayyen bir süre sonra hayatta olmaları gibi çeşitli ihtimallerle karşı karşıya bulunmaları dolayısıyla ortaya çıkan mali sorunlara çözüm bulan sigorta akdidir.

İnsan ömrü bakımından kişinin karşılaştığı durum, ya zamanından önce ölüm veya çok uzun yaşamaktır. Eğer kişi mali kaynakları sağlayamadan artık çalışamayacak yaşa gelmişse, bu uzun ömür onun için sadece bir sıkıntı kaynağı olur.

Hayat Sigortası

Sigortalıya, emeklilik geliri elde edeceği dönemde hayat standardını düşürmeden hayatını sürdürme imkanı sağlamak, maluliyeti halinde kendisine, ölümü halinde ise, bakmakta olduğu aile fertlerine aynı imkanı vermek, hayat sigortasının belli başlı varoluş nedenidir.

Toplum açısından bakıldığında, hayat sigortası bir fert ya da grubun yaşamlarına ilişkin mali riskleri transfer ettikleri sosyal bir araçtır. Bu transferler neticesinde bir fon birikmiş olur. Bu tanımın iki temel unsuru vardır. Birincisi riskin fertten bir gruba veya bir gruplar topluluğuna transferi, ikincisi ise riskin grup üyeleri arasında paylaştırılması.

Hayat Sigortası

Hayat sigortalarının hiçbir zaman bir zenginleşme aracı veya bir borsa yatırımı gibi görülmemesi gerekir. Ayrıca gerek teknik, gerekse yasal olarak hayat sigortalarının bunu sağlaması mümkün değildir.

Hayat sigortalarının banka mevduatı ile de kıyaslanmaması gerekir zira bankaya mevduat yatıran bir kişi hayatını kaybettiğinde ailesi ancak bu mevduat tutarını alabilir. Halbuki hayat sigortası yaptırmış bir kişi, ilk sigorta primini ödedikten sonra bile vefat etse ailesi, ödenen primin kat ve kat fazlası olan sigorta teminatını almaya hak kazanacaktır.

Hayat Sigortası Teminatları

Hayat sigortaları, öncelikle ana teminat olan vefat teminatını içermektedir. Vefat teminatı; sigortalının başına istenmeyen bir olay gelmesi sonucunda, vefat etmesi durumunda devreye girmektedir. Hayat sigortaları, sigortalının önceden belirtmiş olduğu lehtar ya da kanuni varislerine sigorta poliçesinde belirtilen teminatları ödeyerek mali güçlüklerin yaşanmasını engellemektedir.

Hayat Sigortası Teminatları

Vefat teminatının yanında ödenecek ek primlerle Kaza Sonucu Vefat, Kaza Sonucu Maluliyet ve Kaza Sonucu Tedavi Masrafları, Tehlikeli Hastalıklar gibi teminatlar da satın alınabilmektedir. Söz konusu maluliyet teminatları sigortalının bir kaza veya hastalık sonucunda çalışamayacak durumda olması halinde devreye girmektedir. Kaza Sonucu Tedavi Masrafları teminatı ise bir kaza sonucu sigortalının tedavisi için gerekli masrafları karşılamaktadır. Tehlikeli Hastalıklar teminatı ise sigortalının poliçede belirtilen tehlikeli hastalıklardan birine yakalanması durumunda yaşam standartlarını korumaya yardımcı olmaktadır.

Neden Hayat Sigortası Yaptırmalıyız

- Herhangi bir sakatlık durumunda hayatınızı aynı şekilde devam ettirmenizi sağlar.

- Vefat durumunda sevdiklerinize bırakabileceğiniz parasal bir varlık niteliği taşır.

- Eğitimini devam ettirmekte olan çocuklarınız varsa eğitimlerinin yarım kalmamasını sağlar.

- Poliçe kapsamına giren bir kaza sonucunda ortaya çıkan yüksek tutarlı tedavi giderlerinizin ödenmesini düşük primlerle sağlar.

- Beklenmedik bir anda tehlikeli bir hastalığa yakalanılması durumunda kişilere finansal destek sağlar.

- Ödenen primler yürürlükteki vergi kanunlarına göre belirli miktara kadar gelir vergisi matrahından düşülebilir.

Sigortalı, Sigorta Ettiren ve Lehdar

Hayatı üzerine sigorta sözleşmesi yapılan kişiye "sigortalı", prim ödemek suretiyle sigortalının menfaatini sigortacı nezdinde sigortalayan kişiye "sigorta ettiren" ve sigorta sözleşmesine taraf olmamakla beraber lehine sigorta sözleşmesi yapılan ve rizikonun gerçekleşmesi halinde kural olarak sigorta tazminatını sigortacıdan isteme hakkına sahip olana da "lehdar" denir.

Sigortalı ile sigorta ettiren aynı şahıs olabileceği gibi hayatta kalma şartıyla yapılan sigortalarda lehdar da aynı şahıs olabilir.

Bir kimsenin hayatı, ya o kimse veya onun bilgi ve izni olmasa bile dilediği bir veya birkaç sigortacıya çeşitli bedellerle üçüncü bir kişi tarafından sigorta ettirilebilir, şu kadar ki, üçüncü kişinin o kimsenin hayatının devamında maddi veya manevi menfaatinin bulunması sigortanın geçerliliği için şarttır.

Sigortanın Konusu

Sigortacı, bu sigorta ile bir kimsenin belirli bir süre içinde veya sözleşmede belirtilen şart ve haller içinde ölümü veya o kimsenin sözleşmede belirtilen belli bir süreden fazla yaşaması ihtimalini ya da her iki ihtimali beraber sigorta edebilir.

Ancak, küçüklerin, mahcurların veya mümeyyiz olmayanların ölümünü şart koyarak sigorta etmek bâtıl, bunların hayatı üzerine sigorta yapmak geçerlidir.

Her iki halde de ölüm gerçekleşirse sigortanın ölüm tarihindeki riyazi ihtiyatı ödenir.

Bu genel şartlara göre riyazi ihtiyat ödenmesi gereken hallerde varsa kar payı da ödenir.

Teminat Dışında Kalan Haller

Sigortalı,sigortacıyı haberdar etmeksizin ticari ve hava hatları üzerinde yolcu nakline ruhsatlı işletmelerin uçak veya herhangi bir hava gemisinde ancak, yolcu sıfatıyla seyahat edebilir. Hayatı sigortalanan kişinin ölümü yolcu sıfatı dışında havada yapılan yolculuklar esnasında olursa, şirket yalnız riyazi ihtiyatı ödemekle yükümlüdür; ölüm tazminatı ödenmez.

Sigortalı, intihar veya intihara teşebbüs sonucunda öldüğü takdirde, sigortalının intiharı anında akli melekeleri ne olursa olsun, sigortacı sigortanın o andaki riyazi ihtiyatını öder. Aksine bir sözleşme ile süre kısaltılmış olmadıkça sigortalı aralıksız olarak en az üç yıl devam etmiş bulunuyorsa, sigortacı sigorta teminatının tamamını ödemekle yükümlüdür.

Sigortadan faydalanan kimse hayatı üzerine sigorta yapmış olanı öldürmüş veya onun öldürülmesinde herhangi bir şekilde suç ortaklığı etmişse sigorta bedelinden mahrum kalır ve bu bedel ölenin mirasçılarına ait olur.

Teminat Dışında Kalan Haller

Sigortadan faydalanan kimse hayatı üzerine sigorta yapmış olanı öldürmüş veya onun öldürülmesinde herhangi bir şekilde suç ortaklığı etmişse sigorta bedelinden mahrum kalır ve bu bedel ölenin mirasçılarına ait olur.

Aksi sözleşme ile kararlaştırılmadıkça, sigorta savaş halinde geçerli değildir. Ancak sigortalı savaş esnasında ve savaş hareketleri dolayısıyla ölürse, ölüm tarihindeki matematik karşılıklar, ödeme tarihine kadar geçecek süreye ait teknik faizleriyle birlikte hak sahiplerine ödenir.

Sigortalı aksine bir sözleşme olmadığı sürece, AIDS nükleer, biyolojik ve kimyasal silah kullanımı veya nükleer, biyolojik ve kimyasal maddelerin açığa çıkmasına neden olacak her türlü saldırı ve sabotaj veya tedavi amaçlı olanlar hariç nükleer rizikolar sonucu ölürse,sigortacı, yalnız riyazi ihtiyatı ödemekle yükümlüdür.

Sigortanın Başlangıcı, Sonu ve Coğrafi Sınırı

Sigorta, poliçede başlama ve sona erme tarihleri olarak yazılan günlerde, aksi kararlaştırılmadıkça Türkiye saati ile öğleyin saat 12.00'de başlar ve öğleyin saat 12.00'de ve her halükârda rizikonun gerçekleşmesiyle sona erer.

Bu sigorta dünyanın her yerinde geçerlidir.

Hayat Sigortası

RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİ HALİNDE HAK SAHİPLERİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Hak sahipleri, rizikonun gerçekleştiğini öğrendiği tarihten itibaren durumu beş gün içinde sigortacıya bildirmek zorundadırlar. Hak sahipleri, poliçeden doğan haklarını talep edebilmek için, aşağıdaki yazılı belgeleri, masrafı kendilerine ait olmak üzere temin ederek sigortacıya verir.

A- Sigorta poliçesi, (kaybı halinde sigortalı veya hak sahibinden alınacak imzalı beyan yeterlidir),

B- Nüfus idaresi tarafından verilecek tasdikli ve vukuatlı nüfus kayıt örneği,

C- Gerekirse ölüm nedenini açıklayan doktor raporu veya gömme izni,

D- Gaiplik halinde mahkemeden alınacak olan gaiplik kararı,

E- Lehdar tayin edilmediği durumlarda veraset ilâmı,

Hayat Sigortası

RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİ HALİNDE HAK SAHİPLERİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Sigortacı, vefat rizikolarında gerekirse tazminatı kesinleştirmek için sağlık karnesi ile hastane durum raporunu da ayrıca isteyebilir. Sigortacı talep halinde lehdar ya da sigorta ettirene tazminatın ödenmesine ilişkin olarak aldığı belgeler karşılığında bir alındı belgesi vermek zorundadır.

Bütün belgelerin sigorta şirketine verilmesinden sonra sigortacı, sözleşme hükümlerine göre ödemesi gereken kesinleşmiş tazminatı on gün içinde hak sahiplerine öder.

Poliçenin bulunamadığı durumlarda şirket kayıtları esas alınır.

Sadece, hayatta kalma şartıyla yapılmış olan sözleşmelerde, sözleşmede belirtilen sürenin dolması nedeniyle yapılacak ödemelerde sadece sigorta poliçesi ve onaylı nüfus suretinin verilmesi yeterlidir.

Sigorta Priminin Ödenmesi

Sigorta priminin tamamı veya taksitle ödenmesi kararlaştırılmış ise ilk taksit poliçenin tesliminde ve kalan taksitler de poliçede belirtilen tarihlerde nakden ödenir.

Sigorta sözleşmesinin yapılmasına ilişkin teklifnamenin sigorta şirketine ulaştığı tarihten itibaren (30) gün içinde ret edilmemesi halinde, sigorta sözleşmesi yapılmış olur.

Teklif namenin verilmesi sırasında alındı belgesi karşılığında alınan para, teklifnamenin şirketçe kabul edilmesi halinde sigorta ettirenin prim borcuna mahsup edilir.

Hayatı sigorta olunan kimse ilk primin ödenmesinden önce ölmüş ise sigorta hükümsüzdür.


Bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarında sigorta ücretinin veya taksitlere bağlanmış olduğu takdirde herhangi bir taksitinin vadesinde ödenmemesi halinde sigortacı, sigorta ettirenin kendisine bildirmiş olduğu son ikametgah adresine taahhütlü mektupla veya noter kanalıyla ücret veya taksitin bir ay içinde ödenmesini aksi takdirde sigortanın feshedilmiş olacağını ihtar eder. Bu sürenin sonunda söz konusu ücret veya taksit ödenmemiş ise sözleşme feshedilmiş olur.

Bir yıl ve daha kısa süreli hayat sigortalarında ise, sigorta ettiren kimse primini veya taksitlere bağlanmış olduğu takdirde herhangi bir taksitini vadesinde ödememesi halinde temerrüde düşer ve temerrüt gününü takip eden on beş gün içerisinde dahi sigorta ettiren prim borcunu ödemediği takdirde bu müddetin bitiminden itibaren on beş gün süre ile sigorta teminatı durur.

Bu sürenin sonuna kadar prim ödenmediği taktirde sigorta sözleşmesi herhangi bir ihtara gerek kalmadan feshedilmiş olur.


Sigorta primi önceden taraflarca belirlenen vadede makbuz karşılığında ödenir. Poliçede belirtilmek kaydıyla PTT ve diğer kişilerden alınacak primlerin ödendiğine dair belgeler sigorta şirketi makbuzu ile eş değerdedir.

Aksine bir sözleşmeyle süre kısaltılmış olmadıkça üç yıl geçmeden sigorta ettiren sigortadan cayar veya taahhüdüne uymazsa verdiği primi veya bedeli sigortacıdan talep edemez.

İlk üç senenin primleri ödendikten sonra müteakip primler ödenmeyecek olursa poliçe feshedilmez .

Hayat Sigortalarında Vergi Avantajı

Hayat Sigortaları, vergi avantajları ile desteklenmektedir.

Ücretli çalışanlar; kendileri, eş ve küçük çocuklarının birikimli hayat sigortası poliçeleri için ödenen primlerin %50'si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve eğitim gibi diğer hayat sigortası poliçeleri için ödenen primlerin tamamı, aylık brüt ücretin %15'ini ve brüt asgari ücretin toplam tutarını aşmamak kaydıyla vergi indiriminde kullanabilir.

Serbest meslek sahipleri; kendileri, eş ve küçük çocuklarının birikimli hayat sigortası poliçeleri için ödenen primlerin %50'si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve eğitim gibi diğer hayat sigortası poliçeleri için ödenen primlerin tamamını yıllık beyan edilen gelirin %15'ini ve yıllık olarak brüt asgari ücretin yıllık toplam tutarını aşmamak kaydıyla vergi indiriminde kullanabilirler. Mükellefin eş ve çocuklarının ayrı beyanname vermeleri halinde, eş ve çocuklar adına ödenen prim ve katkı payları öncelikle kendi gelirlerinden indirilecektir.

Hayat Sigortası Ürünleri

Birikimli Hayat Sigortası

Birikimli hayat sigortası, kişinin tasarruf yaparak kendisini ve taşıdığı hayati riskler nedeniyle de sevdiklerini güvence altına alan sigorta poliçeleridir.

Birikimli Hayat, Birikim ve Vefat teminatlarını kapsar. Poliçenizde belirtilen süre sonunda oluşan birikimler tarafınıza ödenir. Beklenmedik bir yaşam kaybı durumundaysa, yakınlarınıza güvence sağlar.


Ayrıca, ödediğiniz primlerden yapılacak olan kesintilerle, aşağıdaki teminatları da sigorta kapsamına alabilirsiniz:

Ek Teminatlar

Kaza Sonucu Vefat Teminatı: Sigortalının kaza sonucu yaşamını kaybetmesi durumunda vefat teminatına ek olarak verilen bir sigorta teminatı'dır.

Kaza Sonucu Sürekli Sakatlık Teminatı: Sigortalının kaza sonucu sürekli sakat kalması halinde sigortalıya, en fazla seçmiş olduğu teminatın limiti kadar tazminat ödenir. Bu teminatın söz konusu olabilmesi için bir uzvun kesinlikle kullanılamaz hale gelmesi gerekmektedir.


Hastalık Sonucu Sürekli Sakatlık Teminatı: Sigortalının hastalık sonucu sürekli sakat kalması halinde sigortalıya, en fazla seçmiş olduğu teminatın limiti kadar tazminat ödenir. Bu teminatın söz konusu olabilmesi için bir uzvun kesinlikle kullanılamaz hale gelmesi gerekmektedir.

Sosyal güvenlik sistemine üye olan/olmayan yaşlılığında maaş almak isteyen, 18 - 60 yaş arasındaki sağlıklı herkes Birikimli Hayat Sigortası yaptırabilir.

Teminat tutarınızı aylık primlerinizin en az 60, en fazla 120 katı olarak belirleyebilirsiniz ve teminatlarınızı TL, USD veya EURO'ya endeksli olarak yaptırabilirsiniz.


Birikimli hayat poliçelerine "emeklilik poliçeleri" de denir. Bir kişinin emekli olabilmesi için en az 10 yıl sigorta primi ödemesi gereklidir. 10 yıl prim ödeyen sigortalı isterse prim ödemeye devam eder, isterse emekli olur, isterse de birikmiş parasının tamamını alarak sigortadan ayrılır.

Emekli olmak istemesi halinde her yıl ölünceye kadar veya kendisinin seçmiş olduğu 5 veya 10 yıl gibi bir süre emekli maaşı alır. Eğer sigortalı toplu para alıp ayrılmak isterse, ödediği primlerin toplamını ve o primlerin işletilmesinden doğan kar payı toplamını alır.


Sigortalıların biriken paralarını hayat sigortası şirketleri'nden alabilmeleri için sigorta şirketine 3 yıl aralıksız prim ödemeleri gerekmektedir.

Sigorta süresi 10 ile 30 yıl arasında belirlenebilir. Birikim değeri sigorta süresinin uzunluğuyla doğru orantılı olarak artar. Sigortalının sigortaya giriş tarihindeki yaşı ile sigorta süresinin toplamı 70'i geçemez.


Uzun Süreli Hayat Sigortası

Uzun Süreli Hayat Sigortası, vefat, tam ve daimi sakatlık gibi yaşamınızda başınıza gelebilecek risklere karşı, uzun süreli maddi güvence sağlar. Sigorta süresi 2 - 20 yıl arasında belirlenebilir. Birikim sunmayan, ancak sigortalının ölümü halinde geride kalanlara yüklü bir tazminat sağlayan bu güvenceyi, ister yıllık isterseniz peşin olarak elde edebilirsiniz.

Uzun Süreli Hayat Sigortası'nın poliçe süresini, en az 5 yıl olmak üzere, belli bir süre (5 yıl, 10 yıl, 20 yıl gibi) için belirleyebilirsiniz.


Yıllık Hayat Sigortası

Yıllık Hayat Sigortası sadece ölüm teminatı sağlar. Sigorta süresi olan 1 yıl içinde, sigortalının ölümü durumunda menfaatdarlarına sigorta poliçesi'nde belirtilen ölüm teminatı ödenir. Bir yıllık süre sonunda, sigortalının hayatta olması halinde hiçbir ödeme yapılmaz. Sigortaya devam etmek için her sene yeni bir Yıllık Hayat Sigortası yapılmalıdır.

Bankalardan tüketici kredisi alındığında, Yıllık Hayat Sigortası poliçesinde Banka menfaatdar gösterilebilir. Böylece tüketici kredisi alan kişinin ölümü halinde geride kalanlar bir de kredi borcunu ödeme yüküyle karşı karşıya kalmazlar. Kredi borcunun ödenmesinden sonra, tazminatın artan kısmı sigortalının mirasçılarına ödenir.


18 ile 65 yaş arasında bulunan sağlıklı herkes bu sigortadan yararlanabilir.

Yıllık Hayat Sigortası ile temel olarak yaşam kaybı riski teminat altına alınmaktadır. Sigorta kapsamında, Vefat Teminatı ile isteğinize bağlı olarak Kaza Sonucu Vefat, Kaza Sonucu Tam ve Kısmi Maluliyet ve Hastalık Sonucu Tam Maluliyet, Tehlikeli Hastalıklar, Kaza Sonucu Tedavi Masrafları, Hastane Gündelik Tazminatı Teminatları bulunmaktadır.


Eğitim Sigortası

Eğitim Sigortası, kaza veya hastalık sonucu maluliyet veya vefat risklerinin gerçekleşmesi durumunda, çocuğunuzun eğitim masraflarını karşılar.

Ayrıca tam ve daimi sakatlık teminatıyla da sigorta süreniz boyunca sakat kalmanız riskine karşı maddi güvence sağlar. Böylece size bir şey olsa da, çocuğunuz eğitimine aralıksız ve aynı koşullarda devam edebilir.

18-70 yaş arasındaki anneler, babalar ya da çocuğun eğitim masraflarını üstlenen diğer şahıslar, Eğitim Sigortası yaptırabilir. 20-60 yaş arasındaki sigortalılar, isterlerse kaza veya hastalık sonucu maluliyet teminatlarından da faydalanabilirler.


Grup Hayat Sigortası

Grup hayat sigortası ürünleri ile, çalışanlarınız adına birikim oluştururken aynı zamanda onları hayatta karşılaşabilecekleri risklere karşı güvence altına alabilir veya sadece riske karşı teminat altına alabilirsiniz.

Grup Hayat Sigortası, aynı tüzel kişilik çatısı altında çalışan (en az 10 kişi olmak kaydı ile) veya o tüzel kişilikle ilişkisi olan kişilerin sigorta süresi içerisinde vefat, kaza sonucu vefat, Sürekli sakatlık (kaza veya hastalık sonucu) hallerinden herhangi biriyle karşılaşması durumunda seçtikleri sigorta bedeli üzerinden tazminat ödenmesini sağlayan bir hayat sigortasıdır.

Economy & Finance

10.hayat sigortası