50 Soruda Sosyal Güvenlik Uygulamaları

50 Soruda Sosyal

Güvenlik Uygulaması

Nisan 2014

kpmg.com.trkpmgvergi.com

50 Soruda

Sosyal Güvenlik Uygulaması

4 50 Soruda Sosyal Güvenlik Uygulaması

Önsöz 7

1 Afet durumunda bildirim ve primlerin ertelenmesi nasıl uygulanır? 82 Borçlunun çok zor durum hali nedir? 93 İş kazasının bildirilmesi, işverenin ve 3.kişinin sorumluluğu uygulaması nasıldır? 114 Mali tatil dönemi nedir? 135 İdari para cezaları ve zamanaşımı düzenlemesi nasıldır? 146 İdari para cezalarına itiraz ve peşin ödeme indirimi uygulaması nasıldır? 207 İdari para cezalarında pişmanlık indirimi nasıl uygulanır? 218 İşe iade davası sonucu ödenen ücret veya tazminatın sigorta primi açısından uygulaması nasıldır? 239 İşe iade davası sonucu işten ayrılış bildirgesinin verilme süresinde yapılan değişiklik düzenlemesi nasıldır? 2410 İşe iade davası sonucu aylık prim ve hizmet belgesinin verilme süresinde yapılan değişiklik düzenlemesi nasıldır? 2511 Eksik gün bildirimi ve puantaj kayıtlarında yapılan değişiklik düzenlemesi nasıldır? 2612 Asgari işçilik incelemesi uygulaması nasıldır? 2713 Kayıt ibrazı düzenlemesi nasıldır? 3114 Şirket ortağının prime esas kazanç matrahı konusunda yeni düzenleme nasıldır? 3315 Yurt dışı çalışmalarına sağlanan sigorta primi teşvik düzenlemesi nasıldır? 3416 On ve daha fazla işçi çalıştıran işverenlere sağlanan sigorta prim teşviki nedir? 3617 Sigorta prim teşviklerinden yararlanmanın askıya alınması nedir? 3918 Özel sağlık sigortası primi ve emeklilik katkı payları sigorta primine esas kazanç açısından nasıl uygulanır? 4019 İhale konusu işin devamlı mahiyetteki işyeri sigortalıları ile yapılması açısından ilişiksizlik belgesi nasıl verilir? 4220 İhale konusu işin konsorsiyum halinde üstlenilmesinde ilişiksizlik belgesi ayrı ayrı düzenlenir mi? 4321 İhale konusu işin iş ortaklığı halinde üstlenilmesinde ilişiksizlik belgesi ayrı mı yoksa birlikte mi düzenlenir? 4422 Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerin ve çalıştırdıkları işçilerin ödeyecekleri primler nelerdir? 4523 Hizmet sözleşmesi ile çalışan sigortalının, çalıştığı şirkete ortak olması halinde, sigortalılık statüsü değişir mi? 4624 Prim borçlarının KDV iade alacağından mahsubu düzenlemesi nasıldır? 47

İçindekiler

50 Soruda Sosyal Güvenlik Uygulaması 5

25 İşverence (inşaat, güvenlik v.b işlerinde) alt işveren (taşeron) çalıştırılması halinde SGK sorumlulukları nelerdir ? Alt işverenin (taşeron) ödemediği primlerden asıl işveren sorumlu mudur? 4826 Yabancı uyrukluların sigortalı sayılıp sayılmayacakları nasıl belirlenir? 5027 Sosyal güvenlik açısından üst düzey yöneticelerin sorumluluğu varmıdır? 5328 Deneme süresinde sigorta bildirimi yapılır mı? Sigortalılık Ne zaman başlar? Bildirimi nasıl yapılır? 5429 İşverenin işyerinde eşini çalıştırmasının sosyal güvenlik boyutu nedir? 5730 Prim destekleri birlikte nasıl uygulanır? 5831 Şirket ortaklarının sigortalılık başlangıcı ve bitimi ne zaman ve nasıl bildirilir? 6032 Aylık prim ve hizmet belgesi ne zaman verilir? 6333 Aylık prim ve hizmet belgesinin sonradan verilmesi halinde işleme konur mu? 6534 Primler ne zaman ödenir? 6635 İşyerinin tescil, devir, intikal ve nakledilmesinde yapılacak işlemler nelerdir? 6736 2014 yılı prime esas kazancın alt ve üst sınırları ve prime esas kazançlardan istisna tutulacak yemek parası, çocuk zammı ve aile zammı (yardımı) tutarları nedir? 7237 Prime tabi olmayan kazançlar nelerdir? 7438 Aylık prim ve hizmet belgesinde, prim ödeme gün sayısı nasıl hesaplanır? 7739 Eksik gün nedenlerinin ve işten çıkış nedenlerinin bildirimi nasıl yapılır? 8240 e-Sigorta uygulaması nasıl yapılır? 8741 Prim oranları ve devlet katkısı ne kadar? 9042 Çalışılmadığına İlişkin Bildirim Nasıl Yapılır? 9243 Sigortalı işten ayrılış bildirgesi ne zaman verilir? 9444 Yaşlılık aylığı bağlanmasında 18 yaş öncesi sigortalılık süreleri dikkate alınır mı? 9545 08.09.1999 tarihi öncesi sigortalı olanlar yaş haddinden nasıl emekli olurlar? 9646 08.09.1999 tarihi sonrası sigortalılar hangi koşullarla emekli olurlar? 9747 Farklı sigortalılık kapsamında çalışanlar nerden emekli olurlar? 9948 Aynı zamanda SSK ve Bağ-Kur kapsamında çalışılsa ne olur? 10049 Kadın sigortalılara özel haklar nelerdir? 10150 İki Günlük İstirahat Raporu Alan İşçiye Ücret Ödenir mi? 102

Kısaltmalar Kurum: Sosyal Güvenlik KurumuKanun: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası KanunuYönetmelik: Sosyal Sigorta İşlemleri YönetmeliğiÜnite: Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ilgili birimi


Önsöz

Değerli okuyucular,

KPMG Türkiye Vergi Bölümü tarafından derlenen bu bilgi dokümanı, sosyal güvenlik uygulamalarına ilişkin en güncel ve en sık karşılaşılan soruları bir araya getirerek, güncel ve uygulamaya yönelik açıklayıcı cevaplar sunmayı amaçlamaktadır.

Son mevzuat değişiklikleri ışığında örnek uygulamaların da yer aldığı söz konusu rehber, alışılagelmiş sosyal güvenlik rehberlerinde rastlanan, daha ziyade mevzuatı özetleyen klasik anlayışın dışına çıkarak, uygulamada karşılaşılabilecek özel durumlara ilişkin açıklamalar içermektedir. İşverenin mali yönden zor duruma düşmesi, afet durumu, iş kazası meydana gelmesi gibi temenni etmediğimiz olağandışı hallerde bilinmesi ve yapılması gereken işlemlerin yanı sıra; olağan bildirimler, primler, teşvikler gibi günlük işlemler de rehberde yer alan konular arasındadır.

Zamanaşımı, evrakların ibrazı, cezayı doğuran eylemler ve uygulanacak idari para cezaları, idari para cezalarına itiraz, idari para cezalarında indirim, asgari işçilik incelemesi, asgari işçilik incelemesinin durdurulması gibi geniş bir içeriğe yer verilen rehberde; yabancıların sosyal güvenliği, alt işveren-üst işveren ilişkisi gibi özellik taşıyan konular ve emeklilik ile farklı kapsamlarda çalışma gibi günlük hayatta sık sorulan konular da yer almaktadır.

Bu vesile ile söz konusu rehberin hazırlanmasındaki katkılarından dolayı Sayın Metin Aysoy’a teşekkürlerimizi sunar, ilgilenenlere faydalı olmasını dileriz.

Abdulkadir KahramanKPMG TürkiyeVergi Bölüm Başkanı, Ortak


1Afet Durumunda Bildirim ve Primlerin Ertelenmesi Nasıl Uygulanır?

5510 sayılı Yasa’nın 91’inci maddesine göre; işyerleri yangın, su baskını, yer kayması, deprem gibi afete uğrayan,

tabii afet nedeniyle tarımsal faaliyetinden dolayı zarar gören işverenler ile 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi

kapsamındaki sigortalılar, bu durumu belgelemeleri kaydıyla olayın meydana geldiği tarihten itibaren üç ay içinde talepte

bulunmaları ve prim ödeme aczine düştüklerinin, yapılacak inceleme sonucu anlaşılması halinde, afet tarihinden önce

ödeme süresi dolmuş mevcut prim borçları ile afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim borçları,

olayın meydana geldiği tarihten itibaren bir yıla kadar Kurumca ertelenebilir.

Birinci fıkrada belirtilen durumlarda; afetin meydana geldiği ayda verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgeleri, afetin meydana geldiği ayı takip eden üç ay içinde Kurum’a verildiği takdirde,

süresinde verilmiş sayılır.

15/05/1959 tarih ve 7269 sayılı “Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun” uyarınca, genel hayatı etkilediğine karar verilen afetler nedeniyle,

afet bölgesinde doğrudan veya dolaylı olarak zarar gören işverenlerle sigortalı ve hak sahiplerinin bu Kanun’a göre vermekle yükümlü oldukları

belgelerin verilme süresi ile ödenmesi gereken primlerin ve diğer Kurum alacaklarının ödeme sürelerini bu Kanun’daki sürelere bağlı olmaksızın,

afet bölgesindeki şartları ve gelişmeleri göz önünde tutarak belirlemeye ve ertelemeye Kurum yetkilidir.

Prim borcunun ertelendiği sürede zamanaşımı işlemez ve ertelenen kısmına gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmaz.

İtfaiye ve belediye zabıta müdürlüklerine tespit yaptırılıp, afet belgelenebilir. Defter ve kayıtların afetten zarar gördüğü, mahkemeden alınacak, zayi

belgesiyle kanıtlanabilir.


2Borçlunun Çok Zor Durumu Hali Nedir?

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 21.06.2011 tarih ve 2011/53 sayılı Genelgesinde belirtildiği üzere; 6183 sayılı Kanun’un

48’inci maddesi uyarınca amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki veyahut haczolunmuş malların

paraya çevrilmesi borçluyu çok zor duruma düşürecekse, tecil ve taksitlendirme işlemi yapılabilmektedir.

Bu bakımdan, yapılacak tecil ve taksitlendirme işlemlerinde borçlunun “çok zor durum” halinin tespitinde;

“Kasa+Banka+Kısa Vadeli Alacaklar / Kısa Vadeli Borçlar” formülü sonucu bulunacak oranın “2” ve altında olması halinde, bu durum

borçlu açısından “çok zor durum” hali olarak kabul edilecektir.

Rasyonun;

a) “1,5” ve altında olması durumunda tecil ve taksitlendirme işleminin azami 36 aya kadar,

b) “1,51” ila “2,00” aralığında olması halinde tecil ve taksitlendirme işleminin azami 30 aya kadar,

eşit taksitler halinde ödenmesini sağlayacak şekilde söz konusu borçlar idarece ödeme planına bağlanabilecektir.

Yukarıda belirtilen süreler azami tecil ve taksitlendirme süreleri olup, tecil ve taksitlendirmeye yetkili makamlarca daha az süreli tecil ve taksitlendirme

yapılabilecektir.

Yine, yukarıdaki formüle göre yapılacak hesaplama sonucu bulunacak rasyonun “2,01” ve üzerinde olması halinde ise, borçluların tecil ve

taksitlendirme talepleri reddedilecektir. Ancak, belirtilen formüle göre yapılacak likidite oranı hesaplamalarında virgülden sonraki iki rakam dikkate alınacak ve

herhangi bir yuvarlama işlemi yapılmayacaktır.


Borçlunun “çok zor durum” halinin tespitinde;

a) Tecile konu borç toplamı, borç türü bazında 100.000 TL ve altında olan borçlular ile borç miktarı üzerinde durulmaksızın kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler (şirketleri hariç) için “çok zor durum” halinin tespitinde, “Mali Durum Bildirim Formu” ile beyan edecekleri bilgiler esas alınacaktır.

b) Tecil ve taksitlendirme başvurusunda bulunan borçluların herhangi bir borç türü bazında tecile konu borçları toplamının 100.000 TL üzerinde olması durumunda, “çok zor durum” halinin tespitinde;

i. Halka açık olan şirketlerin Sermaye Piyasası Kurulu’na verdikleri en son bilanço esas alınarak likidite oranı Kurumca hesaplanacaktır.

ii. Bu bendin (1) No.lu alt bendi dışında kalan borçlular yönünden ise, 1/6/1989 tarih ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na göre ruhsat almış ve faaliyet belgesine sahip serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirlerce yukarıdaki formüle göre hesaplanacak likidite oranına göre işlem yapılacaktır.

Borçların tecili ve taksitlendirilmesinde borcun eşit taksitlerle ödenmesi esastır. Ancak, borçlularca kademeli ödeme planında ısrar edilmesi ve ünitece borçlunun taksitlerini eşit olarak ödeyemeyecek durumda olduğuna kanaat getirilmesi halinde; en fazla ilk altı taksit, eşit taksitlere bölünmüş ödeme planındaki taksit tutarının % 50’sinden az olmamak kaydıyla kademeli olarak tecil ve taksitlendirilebilecektir.


3İş kazasının Bildirilmesi, İşverenin ve Üçüncü Kişinin Sorumluluğu Uygulaması Nasıldır?

5510 sayılı Yasa’nın 13’üncü maddesi uyarınca; sigortalılar bakımından bunları çalıştıran işveren tarafından, o yerin

yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kurum’a da en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, iş kazası ve meslek

hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile Kurum’a bildirilmesi zorunludur. Bu süre, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş

kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formunun elektronik ortamda veya doğrudan ya da posta yoluyla Kurum’a gönderilmesi gerekmektedir.

İşverenler tarafından elektronik ortamda gönderilecek olan İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu’na www.sgk.gov.tr adresindeki

“e-SGK”/ “Diğer Uygulamalar”/ “Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi” alt menüsünden “Hizmet Akdi ile Çalışanlar” başlığı altındaki “İşveren

Bildirim İşlemleri” ekranından ulaşılabilecektir.

5510 sayılı Yasa’nın 21’inci maddesine göre, iş kazasının, belirtilen sürede işveren tarafından Kurum’a bildirilmemesi halinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik

ödeneği, Kurumca işverenden tahsil edilir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 45’inci maddesine göre;

a) İş kazası veya meslek hastalığı, işverenin kastı sonucunda meydana gelmişse işveren Kurum’a karşı sorumlu hâle gelir. Kasıt; iş kazası veya meslek hastalığına, işverenin bilerek ve isteyerek, hukuka aykırı eylemiyle

neden olması hâlidir. İşverenin eylemi hukuka aykırı olmamakla birlikte, yaptığı hareketin hukuka aykırı sonuç doğurabileceğini bilmesi, ihmali veya ağır ihmali

sorumluluğunu kaldırmaz.


b) İş kazası veya meslek hastalığı işverenin, sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hareketi sonucunda oluşmuşsa işvereni Kurum’a karşı sorumlu hâle getirir. Mevzuat; yasal olarak yürürlüğe konulmuş ve yürürlüğünü muhafaza eden, sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği alanında, yasa koyucu ile yasa koyucunun yürütme veya İdare’ye verdiği yetki sonucu, bu organlarca kabul edilen genel, objektif kural veya hükümlerin tümüdür.

c) İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır. Kaçınılmazlık, olayın meydana geldiği tarihte geçerli bilimsel ve teknik kurallar gereğince alınacak tüm önlemlere rağmen, iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesi durumudur. İşveren, alınması gerekli herhangi bir önlemi almamış ise olayın kaçınılmazlığından söz edilemez.

d) İş kazası,meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse; sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücu edilir.

e) Üçüncü bir kişinin kastı nedeniyle malûl veya vazife malûlü olan sigortalıya veya ölümü hâlinde hak sahiplerine, Kanun uyarınca bağlanacak aylığın başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, Kurumca zarara sebep olan üçüncü kişilere rücu edilir.


5604 sayılı “Mali Tatil İhdas Edilmesi Hakkında Kanun”a istinaden her yılın Temmuz ayının birinden yirmisine kadar

(yirmisi dahil) malî tatil uygulanmakta olup, Haziran ayının son gününün tatil günü olması halinde mali tatil, Temmuz

ayının ilk iş gününü takip eden günden başlamaktadır.

Mali tatilin sona erdiği günü izleyen yedi gün içinde biten 5604 sayılı Kanun’un 1’inci maddesindeki kanuni ve idari süreler, mali tatilin son gününü izleyen tarihten itibaren yedinci günün

mesai saati bitiminde sona ermiş sayılmakta olup; mali tatilin son gününü izleyen yedinci günün resmi tatile rastlaması halinde

ise süre, resmi tatili izleyen ilk iş günü mesai saati bitimine kadar uzamaktadır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortalar Kanunu’nda yer alan bütün beyan, bildirim ve ödemelerine ilişkin sürelerin mali

tatil dönemine rastlaması durumunda; yukarıda belirtildiği üzere süreler uzamaktadır. Bu kuralın tek istisnası, iş kazası ve meslek

hastalığı bildirimleridir.

4Mali Tatil Dönemi Nedir?


5İdari Para Cezaları ve Zamanaşımı Düzenlemesi Nasıldır?

5510 Sayılı Kanun’un 102’nci Maddesine Göre İdari Para Cezaları

8’inci maddenin birinci fıkrasında yer alan, sigortalı işe giriş bildirgesini ve 61’inci maddede belirtilen, genel sağlık

sigortası giriş bildirgesini süresinde ve Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun vermeyenler hakkında, her bir sigortalı için aylık asgari ücret tutarında.

8’inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen, sigortalı işe giriş bildirgesinin verilmediğinin, mahkeme kararından veya Kurum’un

denetim ve kontrol ile görevli memurlarınca ya da diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca yapılan tespitlerden veya

bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde, her bir sigortalı için aylık asgari ücretin iki katı

tutarında.

İşyeri esas almak suretiyle, sigortalı işe giriş bildirgesinin verilmediğinin, bir yıl içinde ikinci kez mahkeme kararından veya Kurum’un denetim ve

kontrol ile görevli memurlarınca ya da diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca yapılan tespitlerden veya bankalar, döner sermayeli

kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde, her bir sigortalı için aylık asgari ücretin beş katı tutarında.

11’inci maddede belirtilen, işyeri bildirgesini yasal süresinde Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun vermeyenlere:

• Kamu idareleri ile bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için asgar ücretin üç katı tutarında.


• Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için aylık asgari ücretin iki katı tutarında.

• Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için aylık asgari ücret tutarında. 86’ncı maddede belirtilen, aylık prim ve hizmet belgesini süresinde ve Kurumca belirlenen şekil ve usulde vermeyenlere her bir fiil için:

• Belgenin asıl olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla, belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına aylık asgari ücretin beşte biri tutarında.

• Belgenin ek olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla, her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına aylık asgari ücretin sekizde biri (1/8) tutarında.

• Ek belgenin 86’ncı maddenin beşinci fıkrasına istinaden, Kurumca re ’sen düzenlenmesi halinde aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla, her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına aylık asgari ücretin yarısı tutarında.

• Belgenin mahkeme kararı, Kurum’un denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca yapılan soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden hizmetleri veya kazançları kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığına, işverence düzenlenip düzenlenmediğine bakılmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında.

59’uncu madde uyarınca Kurum’un defter ve belge incelemeye yetkili denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurları tarafından veya 59’uncu maddenin beşinci fıkrasında belirtilen SMMM ile YMM tarafından düzenlenen raporlara


istinaden Kurum’a bildirilmediği tespit edilen eksik işçilik tutarının mal edildiği

her bir ay için, aylık asgari ücretin iki katı tutarında.

İşyeri Kayıt, Belge ve Defterlerinin Kurum’un Denetim ve Kontrol ile Görevlendirilmiş Memurlarınca İncelenmek Üzere Kurumca Yapılan Yazılı İhtara Rağmen 15 Gün İçinde Mücbir Sebep Olmaksızın Tam Olarak İbraz Edilmemesi veya İbraz Süresi Geçtikten Sonra İbraz Edilen Defter ve Belgelerin Tümünün veya Bir Kısmının Geçersiz Olduğunun Tespit Edilmesi

• Bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için aylık asgari ücretin

on iki katı tutarında.

• Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için aylık asgari ücretin altı katı

tutarında.

• Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için aylık asgari ücretin üç katı tutarında.

Defter ve belgelerin verilen süre içinde ibraz etmekle birlikte, defter kayıtlarının

geçersiz sayılması halinde, geçersizlik hallerinin gerçekleştiği her bir takvim ayı

için aylık asgari ücretin yarısı tutarında (defter ve belge ibraz etmeme halinde

uygulanacak cezayı geçmemek üzere).

İbraz edilmekle birlikte, bilanço esasına göre defter tutulması gerekirken, işletme

hesabı esasına göre defter tutulmuş olması halinde aylık asgari ücretin on iki katı

tutarında.

Kurum’un denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının; bu Kanun’un

uygulanmasından doğan inceleme ve soruşturma görevlerini yerine getirmeleri

sırasında işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler


görevlerini yapmasına engel olamazlar. Engel olanlar hakkında, asgari ücretin beş

katı tutarında.

Kurum’un denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının görevlerini

yapmasını engellemek amacıyla cebir ve tehdit kullanan işverenler, sigortalılar,

işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler fiil daha ağır bir cezayı gerektiren ayrı

bir suç teşkil etmediği takdirde Türk Ceza Kanunu’nun 265’inci maddesinin ikinci

fıkrasına göre cezalandırılır. Bu suçu işleyenler hakkında ayrıca asgari ücretin on

katı tutarında.

Her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında.

8’inci maddenin yedinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen

kamu idareleri ile bankalara sigortalı başına aylık asgari ücretin onda biri tutarında.

8’inci maddenin üçüncü fıkrasında, 9’uncu maddenin birinci fıkrasının (b)

bendinde belirtilenler için aynı maddenin üçüncü fıkrasında, 47’nci maddenin

üçüncü fıkrasında ve 90’ıncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri

yerine getirmeyen kurum ve kuruluşlar ile tüzel kişilere, aylık asgari ücret

tutarında.

11’inci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen bildirim yükümlülüğünü yasal süresi

içinde yerine getirmeyen ticaret sicili memurlukları ile aynı maddenin altıncı

fıkrasında belirtilen yükümlülüğü yasal süresi içinde yerine getirmeyen kurum ve

kuruluşlara yerine getirilmeyen her bir bildirim yükümlülüğü için aylık asgari ücret

tutarında.

85’inci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri belirtilen sürede

yerine getirmeyenlere, aylık asgari ücretin iki katı tutarında.

9’uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre sigortalılığı sona erenlere

ilişkin bildirim ile 506 sayılı Kanun’un geçici 20’nci maddesinde yer alan


sandıklara, sandık iştirakçiliğinin başlama veya sona ermesine ilişkin bildirimi,

süresi içinde ya da Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlar

veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu

tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında; bir takvim ayında

işlenen bu fiillerden dolayı tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz

edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla; her bir

sigortalı veya sandık iştirakçisi için asgari ücretin onda biri tutarında.

100’üncü maddenin altıncı fıkrasına göre genel sağlık sigortalılarının bakmakla

yükümlü oldukları kişilere ait bilgi girişlerini süresinde yapmayanlar ile bakmakla

yükümlü olunan kişi olmayanlara ait bilgi girişi yapanlara asgari ücretin yarısı

tutarında.

Ek 6’ncı maddeye göre yapılması gereken bildirim veya kontrol yükümlülüğünün

yerine getirilmemesi halinde, her bir fiil için asgari ücret tutarında.

5510 sayılı Yasa’nın Yürürlüğe Girdiği 01/10/2008 veya Sonraki Bir Tarihte İşlenen Fiiller Yönünden Tahakkuk Zamanaşımı Süresi

5510 sayılı Kanun’un 102’nci maddesinin yedinci fıkrasında, “İdari para

cezaları on yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Zamanaşımı süresi, fiilin işlendiği

tarihten itibaren başlar” hükmü yer almaktadır. Buna göre, 5510 sayılı Kanun’da

öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmeyenler hakkında uygulanacak olan

idari para cezalarının, en geç fiilin işlendiği tarihten itibaren on yıl içinde tebliğ

edilmesi gerekmektedir.

Örnek;Özel sektör işverenince düzenlenen 2009/Ekim ayına ilişkin aylık prim ve

hizmet belgesinin Kurum’a yasal süresi dışında verildiği ve söz konusu belgenin

Kurumca işleme alındığı varsayıldığında, bahse konu prim belgesinin yasal


verilme süresi 23/11/2009 tarihinde sona ermiş olduğundan; söz konusu fiil

dolayısıyla uygulanacak idari para cezası 22/11/2019 tarihine kadar tebliğ

edilmediği takdirde zamanaşımına uğrayacaktır.

Yasal Ödeme Süresinin Son Günü 01/10/2008 veya Sonraki Bir Tarihe Rastlayan İdari Para Cezalarının Tahsilinde Dikkate Alınacak Zamanaşımı Süresi

5510 sayılı Kanun’un 102’nci maddesinin dördüncü fıkrasına göre, idari

paracezalarının tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde ödenmesi

gerekmektedir. 5510 sayılı Kanun’un 93’üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer

alan; “Kurum’un prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi takip

eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına tâbidir” hükmüne

istinaden; ödeme süresinin dolduğu on beşinci günü takip eden takvim yılı

başından itibaren on yıl olarak dikkate alınacaktır.

Örnek;17/04/2010 tarihinde sigortalı çalıştırmaya başlayan, ancak işyeri bildirgesini yasal

süresi dışında Kurum’a veren işveren hakkında uygulanan idari para cezasının,

25/05/2010 tarihinde tebliğ edildiği varsayıldığında; idari para cezasının ödeme

süresi 09/06/2010 tarihinde sona ermektedir. Dolayısıyla, bahse konu idari

para cezasına ilişkin on yıllık zamanaşımı süresi 01/01/2011 tarihinde başlayıp

31/12/2020 tarihinde sona erecektir.


6İdari Para Cezalarına İtiraz ve Peşin Ödeme İndirimi Uygulaması Nasıldır?

5510 sayılı Yasa’nın 102’nci maddesi hükmüne göre;

İdarî para cezaları ilgiliye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde Kurum’a ya da

Kurum’un ilgili hesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde Kurum’a itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazı

reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde, idari para cezası

kesinleşir.

İdarî para cezalarının, Kurum’a itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde

peşin ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilir.

Peşin ödeme; idari para cezasına karşı yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez. Ancak Kurumca veya mahkemece Kurum lehine karar verilmesi halinde, daha önce tahsil edilmemiş olan dörtte birlik ceza

tutarı, 89’uncu maddenin ikinci fıkrası hükmü de dikkate alınarak tahsil edilir.

Mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz. Tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde ödenmeyen idari para cezaları, 89’uncu madde hükmü gereğince hesaplanacak gecikme

cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.


7İdari Para Cezalarında Pişmanlık İndirimi Nasıl Uygulanır?

Mahkeme kararına, Kurum’un denetim ve kontrol ile

görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer

kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları

gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelere

ya da kamu idarelerinden alınan belgelere istinaden

düzenlenenler hariç olmak üzere, bildirgenin veya belgenin

yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün

içinde verilmesi ve söz konusu cezaların ilgililerce, yapılacak

tebligat tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde

ödenmesi halinde, 5510 sayılı Kanun’un 102’inci maddesinin

birinci fıkrasının (a), (b), (g), (h) ve (j) bentlerinde öngörülen cezalar

dörtte bir oranına karşılık gelen tutar üzerinden uygulanır.

Pişmanlık ve Peşin Ödeme İndiriminin Birlikte Uygulanması

5510 Sayılı Yasa’nın 102’nci maddesi uyarınca, 5510 sayılı Yasa’nın

4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıların

işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içerisinde verilmemesi halinde,

bir sigortalı başına bir asgari ücret oranında idari para cezası

uygulanmaktadır.

İşe giriş bildirgesinin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden

30 gün içinde verilmesi ve söz konusu cezanın ilgililerce, yapılacak tebligat

tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmesi halinde, ceza

dörtte bir oranına karşılık gelen tutar üzerinden uygulanır.

İdarî para cezalarının, Kurum’a itiraz edilmeden veya yargı yoluna

başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde peşin

ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme idari para

cezasına karşı yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez.


Örnek;01.01.2014-30.06.2014 tarihleri arasında bir sigortalı için işe giriş bildirgesinin yasal süresi geçtikten sonra 30 gün içinde verildiğini ve tebliğ edilen cezanın da, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ödendiğini varsayalım.

1.071,00 (asgari ücret) X 1/ 4 = 267,75 TL

267,75 X 3/4 = 200,00 TL ceza tahsil edilecektir.

5510 Sayılı Yasa’nın 102’nci maddesi uyarınca, 5510 sayılı Yasa’nın 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıların işten ayrılış bildirgelerinin yasal süresi içerisinde verilmemesi halinde, bir sigortalı başına bir asgari ücretin onda biri oranında idari para cezası uygulanmaktadır.

Ayrıca, söz konusu bildirgenin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içerisinde verilmesi ve cezanın ilgililerce, yapılacak tebligat tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmesi durumunda, ceza dörtte bir oranına karşılık gelen tutar üzerinden tatbik edilmektedir.

Öte yandan, idari para cezalarının, kuruma itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde peşin ödenmesi halinde de, bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme idari para cezasına karşı yargı yoluna başvurma hakkını da etkilemez.

Örnek;01.01.2014-30.06.2014 tarihleri arasında bir sigortalı için işten ayrılış bildirgesinin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içinde verildiğini ve tebliğ edilen cezanın da, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ödendiğini varsayalım.

1.071,00 (asgari ücret) X 1/10 =107,10 TL

107,10 X 1/ 4 = 26,77 TL

26,77 X 3/4 = 20,00 TL ceza tahsil edilecektir.


8İşe İade Davası Sonucu Ödenen Ücret veya Tazminatın Sigorta Primi Açısından Uygulaması Nasıldır?

4857 sayılı İş Yasası’nın 21’inci maddesi uyarınca, işverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli

olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde; işveren,

işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır. İşveren, işçiyi başvurusu üzerine bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en

az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur. Mahkeme veya özel hakem feshin geçersizliğine karar verdiğinde, işçinin işe başlatılmaması halinde

ödenecek tazminat miktarını da belirler. Kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar

doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenir.

İşverenin işçiyi başlatmaması halinde ödeyeceği tazminat, niteliği itibariyle ücret sayılabilecek kazanç değildir. Bu nedenle sigorta

primine tabi değildir.

Ancak; işçi ister işe başlatılsın ister başlatılmasın, çalışmadığı süre için ödenecek ve en çok dört ay olabilecek ücret ve diğer hakları ise sigorta primine tabidir.


9İşe İade Davası Sonucu İşten Ayrılış Bildirgesinin Verilme Süresinde Yapılan Değişiklik Düzenlemesi Nasıldır?

Sosyal Sigorta işlemleri Yönetmeliği’nin 25’inci maddesine 21.08.2013 tarihinde eklenen fıkra uyarınca; 4857 sayılı

Kanun’un 21’inci maddesine istinaden iş mahkemelerince veya özel hakem tarafından verilen kararlar uyarınca,

göreve iadesine karar verilen sigortalı personelin kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren

işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde sigortalı personelin işe başlamak için işverene yaptığı başvurusuna ilişkin tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar

verilen sigortalı işten ayrılış bildirgesi yasal süresinde verilmiş sayılır.


10İşe İade Davası Sonucu Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Verilme Süresinde Yapılan Değişiklik Düzenlemesi Nasıldır?

Sosyal Sigorta işlemleri Yönetmeliği’nin 102’nci maddesinin üçüncü fıkrasının (d) bendinde 21.08.2013 tarihinde

yapılan değişikliğe göre; 4857 sayılı İş Kanunu’nun 21’inci maddesine istinaden iş mahkemelerince veya özel hakem

tarafından verilen kararlar uyarınca, göreve iadesine karar verilen sigortalı personelin kesinleşen mahkeme veya özel

hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunması ve işverenin usulüne uygun daveti üzerine işe başlaması halinde, davete

ilişkin tebligatın alındığı tarihin veya işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde, sigortalı personelin işe başlamak için

işverene yaptığı başvurusuna ilişkin tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı takip eden ayın 23’üne kadar ek veya asıl aylık prim

ve hizmet belgelerinin verilmesi gerekmektedir.


Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği 102’inci maddesine göre; genel bütçeye dahil dairelerin, özel bütçeli idarelerin,

döner sermayelerin, fonların, belediyelerin, il özel idarelerinin, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan

birlik ve işletmelerin, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve

kuruluşların, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarının,

kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının, sendikaların, vakıfların, 5411 sayılı Bankacılık

Kanunu kapsamındaki kuruluşların işyerleri ve toplu iş sözleşmesi yapılan işyerleri ile (Değişik ibare:RG-21/8/2013-28742) 10 ve

üzerinde sigortalının çalıştırıldığı aylara ilişkin özel sektör işyerlerinde eksik gün bildirim nedenlerinin aylık prim ve hizmet belgesinde

belirtilmesi yeterlidir. Bu işyerleri için ayrıca eksik gün bildirim formu ile eki belgeler aranmaz.

İşverenin veya sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları yerine, anılan Yönetmelik’te 21.08.2013 tarihinde yapılan değişikle, sadece

sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları yeterli kabul edilecektir.

11Eksik Gün Bildirimi ve Puantaj Kayıtlarında Yapılan Değişiklik Düzenlemesi Nasıldır?


Kanun’un 85’inci maddesi ikinci fıkrasında belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan

her türlü işlerde ünitece yapılacak araştırma; işin kesin kabulünün ya da geçici kabulünün noksansız olarak yapıldığı

tarihten sonra ve işverene ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dâhil

toplam istihkak tutarına, işin asgari işçilik oranının %25 eksiği uygulanmak suretiyle yapılır.

İşin sözleşmesinde çalıştırılacak sigortalı sayısı belli ise, öncelikle bu sigortalıların kişi/gün sayısı üzerinden Kurum’a

bildirilmiş olup olmadığı araştırılır. Bu araştırma sonucunda Kurum’a bildirilmeyen sigortalılar ile ilgili belgelerin verilmesi,

yapılacak bir ay süreli bir tebligat ile işverenden istenir. Belgelerin verilmemesi veya eksik verilmesi hâlinde bu belgeler ünitece re’sen

düzenlenir. İşin sözleşmesi ile Kurum’a yapılan bildirimler arasında bir eksikliğin bulunması hâlinde söz konusu eksikliğin ihale makamınca doğrulanması durumunda bazı aylardaki kişi/gün sayısı eksikliği

üzerinde durulmaz.

Asgari işçilik oranları, Kurum bünyesinde oluşturulan Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca belirlenir ve bu oranlar tebliğ ile yayımlanır.

İhaleli işin birden fazla konuyu kapsıyor olması ve bünyesindeki her bir işin asgari işçilik oranı daha önce belirlenmiş olmak kaydıyla, ihale makamı tarafından her bir işe ait istihkak tutarlarının ayrı ayrı bildirilmesi hâlinde,

araştırma işlemi, her bir işe ait asgari işçilik oranları dikkate alınarak yapılır. Her bir işe ait istihkak tutarının ayrı ayrı bildirilmemesi hâlinde ise, işverenin yazılı isteği üzerine araştırmada, bu işlerin en yükseğine ilişkin asgari işçilik

oranı dikkate alınır. İşveren tarafından yapılan işlere ilişkin en yüksek asgari işçilik oranının uygulanmasının kabul edilmemesi durumunda işin asgari işçilik

oranı Asgari İşçilik Tespit Komisyonu tarafından belirlenir.

112Asgari İşçilik İncelemesi Uygulaması Nasıldır?


İdarece, işverene ödemelerin döviz şeklinde yapılması durumunda, döviz tutarı, ödemenin yapıldığı tarihlerdeki Merkez Bankasınca belirlenen döviz satış kuru üzerinden Türk Lirası’na çevrilerek işlem yapılır.

Fiilen işin başlangıç ve bitiş tarihlerinin, işverence resmi makamlardan alınacak belgelerle kanıtlanması istenebilir. Bu tarihlerin resmî belge ile kanıtlanamaması hâlinde, ihale makamının bildirmiş olduğu tarihlere itibar edilerek işlem yapılır. Gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği haiz olmayan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan özel nitelikteki inşaat işyerleri hakkında ünitece yapılacak araştırma; inşaat maliyetine Kurumca yayımlanan tebliğ ile belirlenen asgari işçilik oranının %25 eksiği uygulanmak suretiyle yapılır.

Bina maliyeti, belediyeler, valilikler ve ruhsat vermeye yetkili diğer makamların vermiş olduğu inşaatın ruhsatnamesinde yazılı bulunan; ruhsatnamesi yoksa ünitece tespit edilecek yüzölçümü ile birim maliyet bedelinin çarpımı suretiyle bulunacak tutar üzerinden hesaplanır.

Birim maliyet bedelleri, her yıl inşaatın sınıfı ve grubuna göre Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tespit edilerek Kurumca özel nitelikteki inşaat işyerlerinin asgari işçilik uygulamasında esas alınır.

İnşaatın niteliği dikkate alınarak, inşaatın ruhsatnamesi ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yayımlanan ilgili tebliğde kayıtlı yapının sınıfı ve/veya grubunun farklı olduğunun anlaşılması hâlinde, inşaatın yapı sınıfı veya grubu, Kurum’un denetim ve kontrolle görevli memurlarınca mahallinde düzenlenen tespit tutanağına istinaden ünitece belirlenerek işlem yapılır. Ünitece bu şekilde tespit edilen yapı sınıf veya grubuna yapılan itirazlar ise karara bağlanmak üzere Asgari İşçilik Tespit Komisyonu’na intikal ettirilir. İnşaatın sınıfı veya grubunun, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yayımlanan ilgili tebliğde daha alt bir yapı sınıfı veya grubunda tasnif edilmesi yönünde yapılan değişiklikler, araştırma veya inceleme işlemi sonucu tespit edilen borcun kesinleşmesine kadar dikkate alınır.


Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yayımlanan ilgili tebliğlerde belirtilmemiş olan inşaata ait birim maliyet bedeli, aynı tebliğlerde kayıtlı benzeri bir inşaatın birim maliyet bedeli üzerinden hesaplanabilir.

Başladığı yıl içinde bitirilmiş olan inşaatın maliyetinin hesaplanmasında o yıl için tespit edilen, başladığı yıldan sonraki yıllarda bitirilmiş inşaatın maliyetinin hesabında ise bitirildiği yıldan önceki yıla ait birim maliyet bedeli esas alınır.Gerektiğinde, inşaatın başladığı ve bitirildiği tarihin işverence resmi makamlardan alınacak belgelerle kanıtlanması istenebilir. İnşaatın başladığı tarihin resmî belge ile kanıtlanamaması hâlinde, yapı ruhsat tarihi inşaatın başladığı tarih olarak kabul edilir.

Ünitece yapılan araştırma sonucunda Kurum’a bildirilmediği anlaşılan asgari işçilik miktarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, aksine bir tespit olmaması hâlinde, faaliyet süresinin son ayına mal edilerek tahakkuk ettirilmek suretiyle gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ödenmek üzere işverene tebliğ olunur. İşverence borcun tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödeneceğinin ve daha sonra Kurum’un denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca inceleme yapılması istenilmeyeceğinin bir dilekçe ile bildirilmesi hâlinde, borç kesinleşir ve işlemler sonuçlandırılır. Ünitece hesaplanan borcun yapılan tebligata rağmen ödenmeyeceğinin bildirilmesi veya tebligatta belirtilen sürede bildirimde bulunulmaması durumunda, Kurum’un denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca inceleme yapılır.

Kurum’un denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca inceleme yapılmasına başlandıktan sonra inceleme sonucuna göre işlem yapılır. Ancak, denetim ve kontrole başlanmakla birlikte, işverenin borcu ödeyeceğine ilişkin üniteye yazılı taahhüdünü içeren başvurusu üzerine, ünitenin bu isteği ön kabulü, ünite tarafından denetim isteminin geri çekilmesi talebinin ilgili Grup Başkanlığı’nın veya Kurum’un denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının uygun bulması koşuluyla inceleme durdurulur ve borç kesinleşir.


İşyerleri hakkında ünitece araştırma yapılmış olması, gerektiğinde Kurum’un denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca işin yürütülmesi için gerekli olan asgari işçilik miktarının tespiti hususunda inceleme yapılmasına engel oluşturmaz. Kurum’un denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca sonradan inceleme yapılması durumunda, daha önce ödenmiş prim ile- varsa gecikme cezası ve gecikme zammı tutarı- işin yürütülmesi için gerekli olan asgari işçilik miktarı üzerinden hesaplanan ve Kurum’a ödenmediği anlaşılan prim ile varsa gecikme cezası ve gecikme zammından mahsup edilir.


a) İşyeri kayıt belgelerini saklama yönünden;

i) İşverenler, işyeri sahipleri ve alt işveren işyeri ile ilgili tüm defter ve belgeleri, istenilmesi hâlinde, Kurum’un denetim ve

kontrolle görevlendirilmiş ilgili memurlarına göstermek üzere, ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlayarak 10

yıl süreyle; Kamu İdareleri 30 yıl süreyle; tasfiye ve iflas idaresi memurları ise görevleri süresince saklamak zorundadırlar.

ii) Sigortalıyı devir alan işverenler, devredilen sigortalılarla ilgili yükümlülüklerini yerine getirmişler ise, yükümlülüklerini

yerine getirdikleri sigortalılarla ilgili kendilerine ait işyeri kayıt ve belgelerini birinci fıkrada belirtilen sürelerle saklamak zorundadır.

b) Yapılacak tebligat üzerine defter ve belgeler, incelemeyi yapacak denetim ve kontrolle görevlendirilmiş ilgili memurun tebligatta

belirttiği adrese getirilir. Ancak; işverenler, işyeri sahipleri, alt işveren ya da sigortalıyı devir alan işveren tarafından defter ve belgelerin

işyerinde ya da belge ile kanıtlanması kaydıyla işletme merkezinde incelenmesinin yazılı olarak istenilmesi veya bu isteğin bir tutanakla

tespit edilmesi hâlinde, denetim ve kontrolle görevlendirilmiş ilgili memurca da teftişe elverişli bulunursa inceleme bu yerlerde de yapılabilir.

c) Denetim ve kontrolle görevlendirilmiş ilgili memurların istemeleri hâlinde işverenler, bilgisayar ortamında sakladıkları işyeri kayıt ve belgelerini manyetik ortamda verirler. İşveren, denetim ve kontrolle görevlendirilmiş

ilgili memurlara uygun donanım ve yazılımları, terminallere ulaşım imkânları ve uzman personel sağlamak zorundadır.

d) Defter ve belgeler; Kanun’un 99’uncu maddesi gereğince 11/02/1959 tarihli ve 7201 sayılıTebligat Kanunu’na göre yapılacak bildirim ile istenilebileceği gibi;

işveren, işveren vekili, işyeri sahibi, alt işveren veya sigortalıyı devir alan işveren ile düzenlenecek tutanakla da istenebilir.

113Kayıt İbrazı Düzenlemesi Nasıldır?


e) Yapılacak tebligata rağmen, 15 gün ya da haklı bir sebep ileri sürülerek yazılı istekte bulunulması veya bu durumun ilgililerin şahsen başvurusu ile bir tutanakla tespiti üzerine verilen mehil süresi içinde ibraz edilmeyen defter ve belgelerin daha sonra ibraz edilmesi hâlinde de gerekli inceleme yapılır.

f) İşveren, işyeri sahibi, işveren vekili, alt işveren veya sigortalıyı devir alan işveren tarafından haklı bir sebep ileri sürülerek istenilen mehil süresi, ilgili denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurca belirlenir ve ilgiliye yazılı bildirilir. Zamanaşımının söz konusu olduğu hâllerde mehil süresine ilişkin istekler kabul edilmez.

g) Defter ve belgelerin ibraz edilmeyeceği veya mevcut olmadığı işveren, işyeri sahibi, işveren vekili, alt işveren veya sigortalıyı devir alan işveren tarafından yazılı olarak bildirildiği ya da bu durum ilgili denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurca bir tutanakla tespit edildiği takdirde, ilgililere defter ve belgelerin ibrazı hususunda ayrıca tebligat yapılmaz.

h) İşverenler, işyeri sahipleri ve alt işveren ilgili mevzuat gereğince tutmak zorunda olduğu tüm defter, kayıt, bilgi ve belgeleri istenilmesi halinde ibraza yükümlüdür. İstenildiği halde ibraz edilmeyen defter, kayıt, bilgi ve belgelerden herhangi birinin veya birkaçının eksik ibrazı, yükümlülüğün tam olarak yerine getirilmediği hükmünde sayılır.

i) İşverenler, işyeri sahipleri ve alt işveren ilgili mevzuat gereğince tutmak zorunda olduğu tüm defter, kayıt, bilgi ve belgelerden istenilen herhangi birinin veya bir kaçının mücbir sebep olmaksızın ibraz edilemeyeceğinin bildirilmesi, idari para cezasının uygulanmasına engel teşkil etmez.


Sigortalı, aynı zamanda işveren ise; aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük

kazancının en yükseğinin otuz katından az olamaz. Aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalının otuz günlük prime

esas kazancından düşük olduğu tespit edilen sigortalıların aylık prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine

çıkartılarak aradaki farkın primi, 89’uncu madde hükümlerine göre gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilir.

Yukarıda belirtilen, 5510 sayılı Yasa’nın 80’inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi, tüzel kişiliği haiz kuruluşların ortakları hakkında uygulanmaz. Bu husustaki düzenleme 21.08.2013 tarih ve 28742

sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı.

114Şirket Ortağının Prime Esas Kazanç Matrahı Konusunda Yeni Düzenleme Nasıldır?


15Yurt Dışı Çalışmalarına Sağlanan Sigorta Primi Teşvik Düzenlemesi Nasıldır?

Bilindiği üzere, 29/05/2013 tarihli ve 28661 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6486 sayılı

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 5’inci

maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81’inci maddesinde değişiklik yapılmıştır.

Bu bağlamda, 6486 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanun’un 81’inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen (i) bendi hükümlerinden, özel sektör işyeri işverenlerince yurtdışındaki işyerlerinde

çalıştırmak üzere;

• 5510 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere

götürülen Türk işçilerinden,

• Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkeler ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelere 5510 sayılı Kanunu’nun 10’uncu maddesi kapsamında geçici görevle gönderilen sigortalıların

Türkiye’deki sigortalılık statüsüne göre ödenecek sigorta primlerinde sigorta kolları bakımından genel sağlık sigortası primlerinin bulunması

halinde, bahse konu işçilerden,

• Almanya ile yapılan “İstisna Akdi” sözleşmesi çerçevesinde Almanya’ya götürülen Türk işçilerinden, dolayı anılan Kanun’da öngörülen genel sağlık

sigortası primlerinde beş (5) puanlık prim indiriminden yararlanılacaktır.

Örnek 1 Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı %2 olan (A) şirketi tarafından ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış olan Irak’a çalışmak üzere (B)

Türk işçisinin götürülmesi halinde, bahse konu sigortalı hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacağından, bu

sigortalının 2014 Nisan ayına ilişkin prime esas kazanç tutarının 2 bin TL olduğu varsayıldığında; 2014 Nisan ayına ilişkin olarak Hazinece karşılanacak olan tutar


(genel sağlık sigortası primi işveren hissesinin beş puan karşılığı tutar) = 2.000 TL X5 / 100 = 100 TL, işveren tarafından ödenmesi gereken tutar ise Hazinece karşılanmayan genel sağlık sigortası primi işveren ve sigortalı hissesi (%2.5+%5) ile kısa vadeli sigorta kolları primi (%2) olmak üzere prime esas kazanç tutarı üzerinden toplam %9.5’lik kısma ilişkin sigorta primi olup; işveren tarafından ödenmesi gereken tutar = 2.000 X 9.5/100= 190 TL olacaktır.

Örnek 2 Hollanda ile ülkemiz arasında imzalanan sosyal güvenlik sözleşme hükümleri kapsamında, kısa vadeli sigorta kolları prim oranı %2 olan (A) şirketi tarafından Türkiye’deki işyerinden Hollanda’da kurulu işyerine geçici görevle gönderilen (B) sigortalısına ilişkin sigorta primlerinin tüm sigorta kolları üzerinden Türkiye’den ödendiği varsayıldığında, adı geçen ülkeye gönderilen (B) sigortalısı için prime esas kazanç tutarı üzerinden genel sağlık sigortası priminin beş puanlık kısmı Hazinece karşılanacak olup, bu sigortalının prime esas kazanç tutarının 2 bin TL olduğu varsayıldığında, Hazinece karşılanacak olan tutar (genel sağlık sigortası primi işveren hissesinin beş puan karşılığı tutar) = 2.000 TL X 5 / 100 = 100 TL, işveren tarafından ödenmesi gereken tutar ise Hazinece karşılanmayan genel sağlık sigortası primi işveren ve sigortalı hissesi (%2,5+%5), kısa vadeli sigorta kolları primi (%2) ile malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primi (%20) olmak üzere prime esas kazanç tutarı üzerinden toplam %29.5’lik kısma ilişkin sigorta primi olup; işveren tarafından ödenmesi gereken tutar = 2,000 X 29.5 / 100= 590 TL olacaktır.


16On ve Daha Fazla İşçi Çalıştıran İşverenlere Sağlanan Sigorta Prim Teşviki

29.05.2013 tarih ve 28661 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6486 sayılı Sosyal Sigortalar ve

Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 5’inci maddesi ile 5510 sayılı

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81’inci maddesinde değişiklik yapılmıştır.

Söz konusu değişiklikle, on ve üzerinde sigortalı çalıştıran işyerlerine uygulanmak üzere, birinci fıkranın (ı) bendinde

belirtilen ve Hazinece karşılanan puana, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden altı puana kadar ilave puan eklemeye, sosyo-

ekonomik gelişmişlik endeksini dikkate almak suretiyle ilave puan uygulanacak illeri ve uygulama süresini belirlemeye Bakanlar

Kurulu yetkili kılınmıştır.

30.05.2013 tarih ve 2013/4966 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca uygulama 01.01.2013 tarihinde başlayacak olup, sigorta primi teşvikinin uygulama süresi illere göre anılan Resmi Gazete’de

gösterilmiştir.

Uygulama

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı %2 olan ( A) şirketince çalıştırılan 12 sigortalının 2014/Nisan ayına ilişkin prim ödeme gün sayısının (300), prime esas kazanç tutarının ise 15.000,00 TL olduğunu varsayalım.

Sigorta Primine Esas Kazanç tutarı üzerinden 5 puanlık indirim karşılığı Hazinece karşılanacak olan tutar = 15.000,00 x5/100 = 750,00 TL

Asgari ücret üzerinden 6 puanlık indirim karşılığı Hazinece karşılanacak olan tutar = 300 x35,70x6/100 = 642,60 TL

Toplam = 750,00+642,60 = 1.392,60 TL Hazinece karşılanacak olan tutar

İşverence ödenmesi gereken tutar ise; 15.000,00 x34,5/100 = 5.175,00 TL, 5.175,00 TL - 1.392,60 TL = 3.782,40 TL olacaktır.


İşverenlerce sigorta primi teşvikinden geriye yönelik yararlanmak üzere 2013/Ocak ila 2013/Mayıs aylarına ilişkin 46486/56486/66486 Kanun numaralı aylık prim ve hizmet belgelerinin düzenlenerek Kurum’a verilmesi halinde, Hazinece karşılanacak olan kısma ilişkin geriye yönelik hesaplanacak fark işveren hissesi sigorta primi tutarlarının; işverenin Türkiye genelinde yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarına ya da bu borçların 6183 sayılı Kanun’un 48’inci maddesi kapsamında tecil ve taksitlendirilmiş veya ilgili kanunlar uyarınca yeniden yapılandırılmış ve tecil taksitlendirme/yapılandırma işlemlerinin devam ediyor olması halinde; taksitlendirme/yapılandırma işleminin iptalini gerektirmeyen yasal ödeme süresi geçmiş taksitlere/sigorta primlerine mahsup edilmesi, yukarıda belirtilen nitelikte borcun bulunmaması ve işverence talep edilmesi halinde ise; cari ay prim borçlarına mahsup edilmesi veya işverene iade edilmesi gerekmektedir.

(I) SAYILI LİSTE (4 yıl)

Afyonkarahisar

Amasya

Artvin

Bartın

Çorum

Düzce

Elazığ

Erzincan

Hatay

Karaman

Kastamonu

Kırıkkale

Kırşehir

Kütahya

Malatya

Nevşehir

Rize

Sivas

Trabzon

Uşak

(II) SAYILI LİSTE (5 yıl)

Adıyaman

Aksaray

Bayburt

Çankırı

Erzurum

Giresun

Gümüşhane

Kahramanmaraş

Kilis

Niğde

Ordu

Osmaniye

Sinop

Tokat

Tunceli

Yozgat

-

-

-

-

(III) SAYILI LİSTE (6 yıl)

Ağrı

Ardahan

Batman

Bingöl

Bitlis

Diyarbakır

Hakkari

Iğdır

Kars

Mardin

Muş

Siirt

Şanlıurfa

Şırnak

Van

Bozcaada-Gökçeada ilçeleri

-

-

-

-


(I) sayılı liste kapsamında olan illerde faaliyet gösteren işyerleri 4 yıl (46486 Kanun numaralı belge) süreyle,

(II) sayılı liste kapsamında olan illerde faaliyet gösteren işyerleri 5 yıl (56486 Kanun numaralı belge) süreyle,

(III) sayılı liste kapsamında olan il ve ilçelerde faaliyet gösteren işyerleri 6 yıl (66486 Kanun numaralı belge) süreyle,

sigorta primi teşvikinden yararlanabileceklerdir.

Dolayısıyla, sigorta primi teşvikinin uygulama süresi;

(I) sayılı liste kapsamındaki illerde faaliyet gösteren işyerleri için 31/12/2016

(II) sayılı liste kapsamındaki illerde faaliyet gösteren işyerleri için 31/12/2017

(III) sayılı liste kapsamındaki il ve ilçelerde faaliyet gösteren işyerleri için 31/12/2018

tarihi itibarıyla sona erecektir.


15510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Ek 2. maddesinde; “Ekonomi Bakanlığı’nca

karşılanan prim tutarları işverenler bakımından gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider veya maliyet

unsuru olarak dikkate alınmaz. Bu Kanun gereğince yapılan kontrol ve denetimlerde, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak

bildirmediğinin veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığının tespit edilmesi halinde işverenler bir yıl süreyle bu maddeyle sağlanan destek unsurlarından yararlanamaz. Bu madde

kapsamındaki teşvikten yersiz olarak faydalanıldığının tespiti halinde işverenden, yararlanılan teşvik tutarı, gecikme zammı ve

gecikme cezası ile birlikte tahsil edilir. Ayrıca, işyerinde sigortalının fiilen çalışmadığı halde bildirildiğinin tespit edilmesi halinde işveren

hakkında Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulur.” denilmektedir.

Bu itibarla bir işyerinde, kayıt dışı işçi çalıştırıldığının Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tespit edilmesi halinde, bir kısım sigorta prim

teşvikinden yararlanma hakkı, tespitin yapıldığı tarihten itibaren bir yıl süre ile askıya alınmaktadır.

Bu kapsamda bulunan destekler:

- 5510 sayılı Yasa’nın 81’inci maddesinde ve Ek 2. maddesinde öngörülen prim destekleri

- 4447 Sayılı Yasa’nın 50’nci, geçici 7 ve 10’uncu maddesinde belirtilen prim destekleri

17Sigorta Prim Teşviklerinden Yararlanmanın Askıya Alınması Nedir?


18Özel Sağlık Sigortası Primi ve Emeklilik Katkı Payları Sigorta Primine Esas Kazanç Açısından Nasıl Uygulanır?

5510 sayılı Yasa’nın 80’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, ‘’ İşverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık

sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık

sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz’’ denilmektedir.

Bu madde hükmünün nasıl uygulanacağını örneklerle açıklayalım:

Örnek 1Katkı payının, asgari ücretin %30’unu geçmemesi durumunda;

Nisan 2014 ücret kazancı: 2.000,00 TL

Bireysel emeklilik işveren katkı payı: 250,00 TL

Asgari ücretin %30’u: 1.071,00X%30 = 321,30 TL

İşveren katkı payı (250,00 TL) asgari ücretin %30’undan (321,30TL) düşük olduğu için, Nisan ayı kazancına herhangi bir ilave yapılmayacak, Nisan ayı prime esas kazanç 2.000,00 TL olarak değişmeyecektir.

Örnek 2Katkı payının asgari ücretin %30’nu geçmesi durumunda;

Nisan 2014 ücret kazancı: 4.500,00 TL

Bireysel emeklilik işveren katkı payı: 350,00 TL

Asgari ücretin %30’u: 321,30 TL


Katkı payı - Asgari ücretin %30’u: 350,00 - 321,30 = 28,70 TL (Nisan ayı ücret kazancına yapılacak ilave)

Nisan ayı prime esas kazanç: 4.500,00 TL + 28,70 TL = 4.528,70 TL

Öte yandan ücret kazancına (yukarda izah edilen) yapılacak ilaveden dolayı, prime esas aylık kazancın üst sınırının (asgari ücretin 6,5 katının) aşılması halinde ise, aşan kısım takip eden iki ayı geçmemek üzere, üst sınırın altında kalan ayların kazancına ilave edilecektir.


19İhale Konusu İşin Devamlı Mahiyetteki İşyeri Sigortalıları ile Yapılması Açısından İlişiksizlik Belgesi Nasıl Verilir?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 90’ıncı maddesi hükmü uyarınca; kamu

idareleri, döner sermayeli kuruluşlar ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşların, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ihale yolu ile yaptırdıkları her

türlü işi üstlenenlerin kesin teminatlarını iade etmeden önce, ihale konusu iş dolayısıyla Sosyal Güvenlik Kurumu’na borçlarının bulunmadığına dair Sosyal Güvenlik Kurumu

tarafından düzenlenmiş bir belgeyi (ilişiksizlik belgesi) istemeleri zorunludur.

Söz konusu ilişiksizlik belgesi düzenlenmeden önce 5510 sayılı Kanun’un 85’inci madde hükmü uyarınca, ihale konusu iş dolayısıyla yeterli işçiliğin bildirilmiş olup olmadığı Sosyal Güvenlik

Kurumu tarafından araştırılır. Bu araştırma sonucunda yeterli işçiliğin bildirilmemiş olduğu anlaşılırsa, eksik bildirilen işçilik tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, 5510 sayılı Kanun’un 89’uncu maddesi gereği

hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte bir ay içinde ödenmek üzere işverene tebliğ edilir.

Sosyal Güvenlik Kurumu Prim ve İdari Para Cezası Borçlarının Hak Edişlerden Mahsubu, Ödenmesi ve İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında Yönetmelik’in 7’nci maddesi hükmü uyarınca, ihale konusu işin

devamlı mahiyetteki işyeri sigortalıları ile yapıldığının işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu’na beyan edilmesi üzerine, ihale konusu işin devamlı mahiyetteki işyeri sigortalıları ile yapıldığının Sosyal Güvenlik

Kurumu tarafından yapılan araştırmada anlaşılması halinde, işverenin ve varsa alt işverenin defter ve belgeleri incelenmeksizin, ihale konusu işin yapıldığı süre içinde söz konusu işyerinden Sosyal Güvenlik Kurumu’na

borcunun da bulunmaması kaydıyla, ilişiksizlik belgesi verilir.

İhale konusu işin yapıldığı belirtilen devamlı mahiyetteki işyerinin faaliyetine devam etmesinin, ihale konusu işe bağlı olmaması, ihale konusu işten bağımsız olarak faaliyetini devam ettirmesi, dolayısıyla ihale konusu iş olmasaydı dahi mevcut olan veya olacak olan bir işyeri olması halinde, devamlı

mahiyette bir işyerinin varlığı kabul edilir.


25510 sayılı Kanun’un 90’ıncı maddesine göre, ihale yoluyla yapılan işlerin konsorsiyum şeklinde üstlenilmesi hâlinde,

konsorsiyumu oluşturan üstlenicilerin her birine müstakilen istihkak ödenmesi ve bu üstleniciler tarafından İdare’ye ayrı

ayrı teminat verilmiş olması kaydıyla; üstlenicilerin her birine, verecekleri işyeri bildirgelerine istinaden Kurumca ayrı ayrı sicil

numarası verilebilir.

Bu itibarla yüklendiği işi bitiren ve prim borcu olmayan konsorsiyum üyesi, diğer üyeleri beklemeksizin, ilişiksizlik belgesi alarak teminatını talep edebilir.

0İhale Konusu İşin Konsorsiyum Halinde Üstlenilmesinde İlişiksizlik Belgesi Ayrı Ayrı Düzenlenir mi?


21İhale Konusu İşin İş Ortaklığı Halinde Üstlenilmesinde İlişiksizlik Belgesi Ayrı mı Yoksa Birlikte mi Düzenlenir?

5510 sayılı Kanun’un 90’ıncı maddesine göre; İhale konusu işin iş ortaklığı şeklinde üstlenilmesi durumunda işyeri, iş

ortaklığı adına ve tek işyeri sicil numarası verilerek tescil edilir.

İş ortaklığını oluşturan firmaların hepsi, işin tamamından birlikte sorumludurlar.

Dolayısıyla konsorsiyumun aksine, iş ortaklığında, ortakların her biri için ayrı ayrı değerlendirme yapılarak ayrı ayrı ilişiksizlik belgesi verilmesi mümkün değildir.


25510 sayılı Yasa’nın 5’inci maddesini n (g) fıkrası hükmü uyarınca, ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan

ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri 4’üncü maddenin

birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında işverenlerce sadece kısa vadeli sigorta kolları

ile genel sağlık sigortası hükümleri ve buna ilişkin primler uygulanır. Uzun vadeli sigorta kolları hükümleri ve buna ilişkin primler uygulanmaz.

Bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde, 5510 sayılı Yasa’nın 50’nci maddesinin ikinci fıkrasındaki Türkiye’de yasal olarak ikamet etme şartı ile aynı fıkranın (a)

bendinde belirtilen şartlar aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanır. Bu kapsamda, isteğe bağlı sigorta

hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz. Bu bent kapsamında yurt dışındaki işyerlerinde çalışan sigortalıların, bu sürede ödedikleri isteğe bağlı sigorta primleri 4’üncü

maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık sayılır.

2Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Yapılmamış Ülkelerde İş üstlenen işverenlerin ve Çalıştırdıkları İşçilerin Ödeyecekleri Primler Nelerdir?


201.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Yasa’nın 53’üncü maddesi hükmü gereğince, 4’üncü maddenin

birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sayılanlar (eski deyimle Bağ-Kur’lu), kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (a)

bendi kapsamında sigortalı (eski deyimle SSK’lı) bildirilemezler.

Konunun anlaşılması için, eski deyim olan “SSK’lı” ve “Bağ-Kur’lu” tabirlerini kullanarak örneklerle izah edelim; ➢

• Bir anonim şirkette 01.10. 2008 tarihinden önce işe giren bir teknik elemanın, SSK’lı olarak çalışırken, 01.10.2008 tarihinde

veya sonrasında çalıştığı şirkette hisse sahibi olup, Yönetim Kurulu’na seçildiğini varsayalım. Bu sigortalının Yönetim Kurulu’na seçildiği tarihten bir gün önce SSK’lı hali biter, Yönetim Kurulu’na

seçildiği anda BAĞ-KUR sigortalılık hali başlar. Yani, (4/a )‘dan çıkış bildirgesinin ve( 4/b)’ den işe giriş bildirgesinin verilmesi

gerekmektedir.➢ • Bir limited şirkette 01.10. 2008 tarihinden önce işe giren bir teknik

elemanın, SSK’lı olarak çalışırken, 01.10.2008 tarihinde veya sonrasında çalıştığı şirkette hisse sahibi olduğunu varsayalım. Bu sigortalının şirkete

ortak olduğu anda BAĞ-KUR sigortalılık hali başlar. Yani, (4/a)’dan çıkış bildirgesinin ve (4/b)’den işe giriş bildirgesinin verilmesi gerekmektedir.

• Bir anonim şirkette veya limited şirkette 01.10.2008 tarihinden sonra işe giren bir teknik elemanın, SSK’lı (4/a kapsamında) çalışırken, çalıştığı

anonim şirketinde ortak ve yönetim kurulu üyesi olması ya da çalıştığı limited şirkette ortak olması halinde, (4/a)’dan çıkış ve (4/b)’ den işe giriş bildirgesinin verilmesi gerekir.

• Bir anonim şirkette veya limited şirkette 01.10.2008 tarihinden önce işe giren bir teknik eleman 01.10.2008 tarihinden önce, çalıştığı anonim şirkette ortak ve yönetim kurulu üyesi ya da çalıştığı limited şirkette ortak olursa, SSK’lı çalışması kesilmediği müddetçe, (4/a) sigortalılık hali devam eder.

3Hizmet Sözleşmesi ile Çalışan Sigortalının, Çalıştığı Şirkete Ortak Olması Halinde, Sigortalılık Statüsü Değişir mi?


2Ödeme vadesi geçmemiş Sosyal Güvenlik Kurumu prim borçlarının KDV iade alacağından mahsup edilmesinde

son ödeme süresi, İşveren Uygulama Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile değişmiş bulunmaktadır.

28.11.2013 tarih ve 28835 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan söz konusu değişikliğe göre;

Cari aya ilişkin prim borcunun KDV iade alacağından mahsup edilmesi durumunda, yasal ödeme süresinin sonuna ilave edilen

15 günlük süre, 20 güne çıkarılmıştır.

Yirminci günün resmi tatile rastlaması ve bu nedenle prim borçlarının yirminci günü takip eden ilk iş günü içinde mahsup edilmesi halinde de, yine primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul

edilecektir.

Mahsup edilen tutarın prim borcunun tamamını karşılamaması durumunda, mahsup edilen kısım yasal süresi içinde ödenmiş sayılacak, buna karşın ödenmemiş kısmı, yirmi günlük süre dikkate

alınmaksızın, yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihten ödemenin yapılacağı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak

suretiyle ödenecektir.

Cari aya ilişkin prim borçlarının yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihi izleyen yirmi günlük süre geçirildikten sonra katma değer vergisi iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi halinde ise, söz konusu borçlara,

yine yirmi günlük süre dikkate alınmaksızın, yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihten ödemenin yapılacağı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanacaktır.

Mahsup işleminden dolayı, gecikme cezası ve gecikme zammı ödeme durumunda kalınmaması için, KDV iade alacağının cari aya ilişkin prim borcunu karşılayıp karşılamadığına dikkat edilmesi, eksik kısmın (ilave 20 günlük süre dikkate alınmaksızın) yasal ödeme süresi içinde ödenmesi önem taşımaktadır.

4Prim Borçlarının KDV İade Alacağından Mahsubu Nasıl Uygulanır?


25510 sayılı Kanun’un “İşveren, işveren vekili, geçici iş ilişkisi kurulan işveren ve alt işveren” başlıklı 12’nci maddesinin

birinci fıkrasında; “4’üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek

veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar işverendir.”

Altıncı fıkrasında ise; “Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişiye alt işveren denir. Sigortalılar, üçüncü bir

kişinin aracılığı ile işe girmiş ve bunlarla sözleşme yapmış olsalar dahi; asıl işveren, bu Kanun’un işverene yüklediği yükümlülüklerden

dolayı alt işveren ile birlikte sorumludur.”

Aynı Kanun’un “Prim ödeme yükümlüsü” başlıklı 87’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde; “4’üncü maddenin birinci fıkrasının (a)

ve (c) bentlerine ve 5’inci maddenin (a) bendine tabi olanlar için bunların işverenleri, prim ödeme yükümlüsüdür.”

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 31’inci maddesinin birinci fıkrasında ise; “Alt işveren, mevzuattan doğan yükümlülüklerini asıl işverene ait işyeri sicil numarasına ilave olarak verilecek üç haneli alt işveren numarası ile asıl işverenin işyeri dosyası üzerindenyerine getirir. Alt

işveren adına işyeri dosyası açılmaz” hükümleri yer almaktadır.

Buna göre, bir kişinin alt işveren sayılabilmesi için üçüncü kişiye ait bir işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya işin

eklentilerinde iş alması ve bu iş için sigortalı çalıştırması gerekmektedir. Sigortalılar alt işveren aracılığı ile işe girmiş ve alt işveren ile karşılıklı sözleşme

yapmış olsalar dahi; asıl işveren, kanun ile işverene yüklenilen yükümlülüklerden Kurum’a karşı alt işveren ile birlikte sorumlu olmaktadır.

5İşverence (İnşaat, Güvenlik vb. İşlerinde) Alt İşveren (Taşeron) Çalıştırılması Halinde SGK Sorumlulukları Nelerdir? Alt İşverenin Ödemediği Primlerden Asıl İşveren Sorumlu mudur?


Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 12/06/1991 tarih ve 1991/10-277 Esas, 1991/359 Karar sayılı kararında;

“ (…) idari para cezalarının bu Kanun’un işverene yüklediği ödevlere uyulmamasının sonucu ve yaptırımı olduğu belirgindir. 506 sayılı Kanunun 87’nci maddesinde, tali işverenin ödevine uymamasının sonuçlarından asıl işverenin de sorumlu olacağı kuralını koymuştur. Zira, tali işverenler hayat deneyimleriyle ortadadır ki; ekonomik bakımdan asıl işverenlere göre güçsüz kişilerdir.

Bunların kişisel olarak sorumlu tutulmaları gerek sigortalıların gerek sigortalılara verilecek sosyal güvenlik haklarını uygulayan Sosyal Sigortalar Kurumu’nun hak ve alacaklarını güvenceye almakta yetersiz olabilir. Bu nedenle, yasa koyucu ortak yükümlerde madde 86 ile tali işverenlerin ödevlerine uymamalarının yaptırımlarından güçlü asıl işverenleri de müteselsil sorumlu tutan, sosyal güvenlik hukukunun isteklerine uygun düşen bir düzenleme yapmıştır.

Bu düzenleme gereğince, Kurum’un parasal hak ve alacaklarından, ihale makamından iş alan asıl işverenler de sorumludur. İşte, asıl işveren bu müteselsil sorumluluk gereğince tali işverenin idari para cezasından sorumludur. Bunu Kurum’a ödemiş ise Kurum’dan geri isteyemez. Ödemekle yükümlü olduğu bir borcu ödemiştir. Fakat asıl yükümlü tali işverenlere rücu edebilir” şeklinde hüküm tesis edilmiştir.

Yargıtay’ın asıl işverenin sorumluluğu ile ilgili muhtelif kararlarında da “birlikte sorumluluk” deyiminden tam teselsülün, dolayısıyla müşterek ve müteselsil sorumluluğun anlaşılması gerektiği belirtilmiştir.

Buna göre; alt işverenin Kanun ile işverene yüklenen sorumlulukları yerine getirmemesi nedeniyle prim borçlarının yanı sıra Kurum tarafından uygulanan idari para cezalarından da asıl işverenin sorumlu olduğu, bu sorumluluğun da müşterek ve müteselsil sorumluluk olduğu Yargıtay’ın yerleşik içtihatıdır. Yargıtay Hukuk Genel Kurul kararındaki asıl işverenin kanuni sorumluluğunu düzenleyen bu hüküm, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda olduğu gibi 5510 sayılı Kanun’da da aynen korunmuştur.


2Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca;

Sosyal güvenlik sözleşme hükümleri saklı kalmak kaydıyla yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o

kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler

ile Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar, sigortalı sayılmazlar.

Bu itibarla, ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve

hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o

ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar, sigortalı olmayacaktır.

Sosyal güvenlik sözleşmelerinde temel kural, çalışılan ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olmaktır. Ancak, işverenleri tarafından geçici bir süre ile diğer akit ülkeye gönderilenler, uluslararası nakliyat işinde

çalışanlar, elçilik, konsolosluk, misyon ve benzeri yerlerde çalışan ve gönderen ülkenin sivil ve askeri personelleri, akit taraflardan birinin bayrağını taşıyan gemilerde veya akit ülkenin limanlarında çalışanlar

çalıştıkları ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olmayacaklardır.

Ülkemiz ile taraf ülkeler arasında imzalanan ikili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmelerinde yer alan hükümler uyarınca, yabancı uyruklu kişilerin akit ülkede kurulu kuruluş tarafından belirli bir işin icrası amacıyla

geçici olarak ülkemize gönderilmesi halinde, sigortalının kendi ülkesinde çalışıyormuş gibi iş merkezinin bulunduğu ülkenin mevzuatına tabi tutulması kuralı getirilerek mükerrer sigortalılık önlenmiştir.

6Yabancı Uyrukluların Sigortalı Sayılıp Sayılmayacakları Nasıl Belirlenir?


Geldiği ülkenin sosyal güvenlik kurumu tarafından, kendi ülkesinin mevzuat

hükümlerine göre sosyal güvenliklerinin sağlandığına ilişkin sözleşmelerle

belirlenmiş kişiler, ilgili ülke ile aramızda imzalanmış olan sosyal güvenlik

sözleşmesinde öngörülen süre ve bu süreye ilave edilecek süre kadar sigortalı

sayılmayacaklardır. Geldikleri ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olarak

kendi çalışmalarından dolayı aylık alanlar dahil olmak üzere; geçici görevli olarak

ülkemizde çalışanlar, sigortasız sayıldıkları sürelerin bittiği tarihten itibaren

Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı

olacaklardır.

Ancak, ilk görevlendirme süreleri dolduktan sonra işin uzaması durumunda;

geçici görevin uzatılması talebinin sigortalı veya işverence sözleşmeli ülkenin

sigorta kurumuna iletilmesi ve bu kurumun talep etmesi halinde, bu talep Kurum

tarafından sözleşmeler kapsamında değerlendirilerek geçici görevinin uzatılması

talebi uygun bulunan kişiler, sözleşmede öngörülen uzatma süresince de ülkemiz

mevzuatından muaf tutulmaya devam edilecektir.

Örnek 1Fransa’da sigortalı olarak çalışırken 14/04/2008 - 14/04/2011 tarihleri arasında

Türkiye’ye geçici görevli olarak gönderilen Fransız uyruklu bir kişi, 14/04/2011

tarihinden itibaren 3 yıl daha uzatma talebinde bulunmuş ve talebi uygun

görülmüştür. Ülkemiz ile Fransa arasında sosyal güvenlik sözleşmesine

göre uzatma süresi de dahil 6 yıl süreyle geçici görevli olarak çalışma hakkı

bulunduğundan, bu kişi 14/04/2014 tarihine kadar Kanun kapsamında sigortalı

sayılmayacaktır.

Örnek 2

Avusturya’da sigortalı olarak çalışırken, 01/01/2011 - 01/01/2013 tarihleri arasında

Türkiye’ye geçici görevli olarak gönderilen Avusturya uyruklu kişi 01/01/2013

tarihinden itibaren 7 yıl daha uzatma talebinde bulunmuş ve talebi uygun


görülmüştür. Ülkemiz ile Avusturya arasında sosyal güvenlik sözleşmesine göre

uzatma süresinde herhangi bir kısıtlama bulunmadığından bu kişi uzatılan sürede

de Kanun kapsamında sigortalı sayılmayacaktır.

Örnek 3Lüksemburg’da sigortalı olarak çalışırken 15/03/2011-15/03/2012 tarihleri

arasında Türkiye’ye geçici görevli olarak gönderilen Lüksemburg uyruklu kişinin

15/03/2012 tarihinden itibaren 1 yıllık uzatma talebi uygun bulunmuştur. Ülkemiz

ile Lüksemburg arasında imzalanan sosyal güvenlik sözleşmesine göre; geldiği

ülkenin mevzuatına tabi kalma süresi 12 + 12 = 24 ay ile sınırlandırıldığından bu

kişi 15/03/2013 tarihine kadar uzatılan sürede de 5510 sayılı Kanun kapsamında

sigortalı sayılmayacaktır.


25510 sayılı Kanun’un 88’inci maddesinin yirminci fıkrasında,

“Kurumun sigorta primleri ve diğer alacakları haklı bir sebep olmaksızın bu Kanun’da belirtilen sürelerde ödenmez ise kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu

görevlileri, tüzel kişiliği haiz diğer işverenlerin şirket yönetim kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üst düzeydeki yönetici veya

yetkilileri ile kanuni temsilcileri Kurum’a karşı işverenleri ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur” hükümleri yer almaktadır.

Bu durumda; süresinde ödenmeyen sigorta primi, idari para cezası, işsizlik sigortası primi, genel sağlık sigortası primi ve katılım payı alacaklarından dolayı tüzel kişiliğin mal varlığı ile birlikte, kamu kurum ve kuruluşlarının tahakkuk ve tediye ile görevli kamu

görevlileri, mesul muhasip ve saymanları ile diğer tüzel kişiliklerin yönetim kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üst düzey yöneticileri

şahsi mal varlıklarıyla da müştereken ve müteselsilen sorumludurlar.

7Sosyal Güvenlik Açısından Üst Düzey Yöneticilerin Sorumluluğu Var mıdır?


2İster deneme süresi olsun, ister olmasın, işçinin çalıştırılmadan bir gün evvel SGK’ya bildiriminin ve sigortalı

olarak kaydının yapılması gerekir (5510 sayılı Yasa, Madde 8).

Ancak; işveren tarafından sigortalı işe giriş bildirgesi;

a) İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün,

b) Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılanlar ile Kurum’a ilk defa işyeri

bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan

sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar verilebilir.

Sigortalılık Ne Zaman Başlar? Bildirimi Nasıl Yapılır?

Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanların sigortalılıkları, çalışmaya, mesleki eğitime, staja

veya kursa başladıkları tarihten itibaren başlar.

İşe başlamadan önce bildirilmesi gereken sigortalılar

Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında hizmet akdine tabi sigortalı sayılanlar çalışmaya, mesleki eğitime veya staja başladıkları tarihten en geç bir gün önce “Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi” ile

işverenleri tarafından Kurum’a bildirilecektir.

İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar

İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacakların sigortalı işe giriş bildirgesinin işverenleri tarafından en geç sigortalıların çalışmaya başladığı gün Kurum’a verilmesi gerekmektedir.

8Deneme Süresinde Sigorta Bildirimi Yapılır mı?


Örnek15/01/2009 tarihinde balıkçılık işyerinde işe başlatılacak kişinin sigortalı işe giriş bildirgesinin en geç 15/01/2009 tarihinde Kurum’a verilmesi gerekmektedir.

Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarında sefer esnasında işe başlatılan sigortalılar

Yabancı ülkelere sefer yapan Türk bayraklı kara, hava ve deniz ulaştırma araçlarına sefer esnasında işe alınan sigortalıların çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir aylık süre içerisinde işe giriş bildirgesinin işverenleri tarafından Kuruma verilmesi halinde sigortalı işe giriş bildirgesi yasal süresinde Kurum’a verilmiş sayılacaktır. Örnekİstanbul’dan 23/02/2012 tarihinde İtalya’ya sefere giden gemide sefer esnasında 27/02/2012 tarihinde Yunanistan’da işe alınan sigortalının işe giriş bildirgesinin Kurum’a verilmesi gereken son tarih 27/03/2012’dir.

İlk defa işyeri bildirgesi verecek işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar

Kurum’a ilk defa işyeri bildirgesi veren işyerlerinde, sigortalı çalıştırılmaya başlanan tarihten itibaren bir ay içinde işe alınacakların sigortalı işe giriş bildirgesinin en geç işyerinin tescil tarihinden itibaren bir ay içinde verilmesi halinde sigortalı işe giriş bildirgesi yasal sürede verilmiş sayılacaktır.

Örnek27/02/2009 tarihinde ilk defa tescil edilen işyerinden 1 sigortalının çalışmaya başlayacağı bildirilmiştir. Bu durumda, işyerinin tescil tarihi sigortalı çalışmaya başladığı tarih olacağından; 02/03/2009 tarihinde çalışmaya başlayan 8; 18/03/2009 tarihinde çalışmaya başlayan 3 ve 27/03/2009 tarihinde çalışmaya başlayan 3 sigortalının bildiriminin tescil tarihinden itibaren bir aylık süre içinde yapılmış olması halinde, sigortalı işe giriş bildirgesi yasal süresinde verilmiş olacaktır.


Nakledilen sigortalılar

İlk işyerindeki çalışmasına ait sigortalı işe giriş bildirgesi Kurum’a verilerek tescil işlemi yapılmış olan sigortalının, naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlaması halinde, yasal süresi dışında Kurum’a yapılan bildirimler de süresinde yapılmış sayılacaktır. Sigortalının hizmet akdinin sona erip ermediğinin tespiti Kurum’un hizmet kayıtlarından yapılacak, ayrıldığı işyerinden sonra ara vermeden nakil edildiği işyerinde işe başlaması halinde bu sigortalının gerek işten ayrılış bildirgesi gerekse işe giriş bildirgesinin yasal süresi dışında verilmesinden dolayı idari para cezası uygulanmayacaktır. İşverenlerin bu durumdaki sigortalılar için e-sigorta yoluyla verecekleri işe giriş bildirgesinde “İstisna Durum Bildirim Tablosu”nda “Naklen ve hizmet akdi ilişkisi sona ermeden aynı işverenin Kurumun aynı ya da başka sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezince (SGİM/SGM) tescil edilmiş diğer işyerinde çalışan sigortalı” alanı, işten ayrılış bildirgesinde ise işten ayrılış nedenlerinden “16 Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli” alanını seçmeleri gerekmektedir.


2İşverenin işyerinde eşini ücret karşılığında veya ücret ödemeksizin çalıştırması ayırımına göre, konunun sosyal

güvelik boyutu farklılık göstermektedir.

Bir işverenin işyerinde ücret karşılığı çalışan ve ücretleri işyeri kayıt ve belgelerine usulüne uygun bir şekilde intikal ettirilen

eş, 5510 sayılı Yasa’nın (4/a) maddesi kapsamında sigortalı sayılacaktır. Eş için 5510 sayılı Yasa’nın 8’inci maddesi uyarınca, işe giriş bildirgesinin verilmesi gerekmektedir.

5510 sayılı Yasa’nın 6’ıncı maddesi hükmüne göre, herhangi bir ücret ödenmeyen eş ise sigortalı sayılmayacaktır. Bu nedenle, Sosyal Güvenlik Kurumu’na herhangi bildirimin yapılması söz

konusu olmayacaktır.

9İşverenin İşyerinde Eşini Çalıştırmasının Sosyal Güvenlik Boyutu Nedir?


35510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81’inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde

öngörülen beş puanlık prim desteğinden yararlanılmasına ilişkin esaslarda, 25.02.2011 tarih ve 27857 mükerrer sayılı

Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6111 sayılı Kanun ile 01.03.2011 tarihinden geçerli olmak üzere bazı değişiklikler yapılmıştır.

01.03.2011 tarihinden sonra, gerek diğer bir prim desteği kapsamına, gerekse beş puanlık prim desteği kapsamına giren bir sigortalı için, ilgili kanunda mükerrer yararlanılamayacağı

hususunda bir düzenleme bulunmayan hallerde, aynı dönemde aynı sigortalı için iki ayrı kanunda öngörülen prim desteklerinden

yararlanılması mümkündür. Öncelikle, 5510 sayılı Kanun’un 81’inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim desteğinden yararlanılacak, ardından belirtilen kanunlarda öngörülen

desteklerden, işveren hissesine isabet eden beş puanlık kısım düşüldükten sonra kalan işveren hissesi üzerinden ilgili kanunlarda

öngörülen oranlar üzerinden yararlanılabilecektir.

Örnek Bir işyerine, 4447 sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesi kapsamına

giren bir sigortalının işe alındığını varsayalım. 4447 sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesine göre, 01.03.2011 ile 31.12.2015 tarihleri arasında işe alınan her bir sigortalı için geçerli olmak üzere, özel sektör işverenlerince

işe alınan ve fiilen çalıştırılanların; işe alındıkları tarihten önceki altı aya ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı

sigortalılar dışında olmaları, aynı döneme ilişkin işe alındıkları işyerinden bildirilen prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısının ortalamasına

ilave olmaları ve bu maddede belirtilen diğer koşulları da sağlamak kaydıyla, 5510 sayılı Kanun’un 81’inci maddesinde sayılan ve 82’nci maddesi uyarınca

belirlenen prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı, işe alındıkları tarihten itibaren İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmaktadır.

0Prim Destekleri Birlikte Nasıl Uygulanır?


Örneğimizdeki sigortalının 2013 yılı Nisan ayında prim ödeme gün sayısının 30, prime esas kazanç tutarının ise 2 bin TL olduğunu ve kısa vadeli sigorta kolu prim oranın %3 olduğunu varsayalım.

Söz konusu sigortalı için; 2000 X 5 / 100 =100 TL beş puanlık prim desteğinden yararlanılacak tutar olacaktır.

Bu durumda, 4447 sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesinde öngörülen destekten 2 bin TL’nin işveren hissesine isabet eden %21.5’i üzerinden değil, beş puanlık prim desteği için yararlanılmış olan 5 puan düşülerek, 21.5 - 5 = % 16.5’i üzerinden yararlanılabilecektir.

Dolayısıyla, 4447 sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesinde öngörülen destekten yararlanılacak tutar; 2000X 16.5 / 100 = 330 TL olarak hesap edilecektir.

Sonuçta, bahse konu sigortalı için tahakkuk eden 2000 X 35.5 / 100 = 710 TL tutarındaki sigorta priminin; 100 TL tutarındaki kısmı Hazinece; 330 TL tutarındaki kısmı işsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak; 710 - (100 + 330) = 280 TL tutarındaki kısmı ise (sigortalı hissesi) işveren tarafından ödenecektir.


3Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 11’inci maddesi

uyarınca şirket ortaklarından;

• Kollektif şirket, adi komandit şirketlerin komandite

ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının

sigortalılıkları, vergi mükellefiyetlerinin başladığı tarihte başlar

ve bu tarih vergi dairelerince,

• Anonim şirketlerin Yönetim Kurulu üyesi olan ortaklarının

sigortalılıkları, Yönetim Kurulu üyeliğine seçildikleri tarihte başlar

ve bu tarih şirket yetkililerince,

• Limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin

komandite ortaklarının sigortalılıkları, şirketin ticaret siciline tescil

edildiği tarihte başlar ve bu tarih ticaret sicil memurluklarınca,

• Limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin

komandite ortaklarından hisse devri alan yeni ortaklarının sigortalılıkları,

Ortaklar Kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihte başlar ve

bu tarih ortaklar kurulu kararının, hisse devrine ilişkin tanzim edilen

noter devir sözleşmesinin, devrin yapıldığının işlendiği pay defterinin

birer sureti veya devir ticaret sicil memurluğunca tescil edilmiş ise ticaret

sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla şirket yetkililerince,

15 gün içinde, Sosyal Güvenlil Kurumu’na e-sigorta yoluyla bildirilmek

zorundadır.

1Şirket Ortaklarının Sigortalılık Başlangıcı Ne Zaman ve Nasıl Bildirilir?


Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 14’üncü maddesi uyarınca, şirket ortaklarından;

Kollektif şirket, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının sigortalılıkları vergi mükellefiyetlerinin bittiği tarihte sona erer ve bu tarih vergi dairelerince ve sigortalılarca,

Anonim şirketlerin Yönetim Kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları bu görevlerinin bittiği tarihte sona erer ve bu tarih şirket yetkililerince ve sigortalılarca,

Limited şirket, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılıkları hisse devrine ilişkin alınan Ortaklar Kurulu kararı ile hissenin devrine ilişkin tanzim edilen noter devir sözleşmesinin ve devrin pay defterine işlendiği sayfanın birer suretlerinin birlikte ibraz edilmesi veya hisse devri ticaret sicil memurluğuna tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla Ortaklar Kurulu karar tarihi itibarıyla sona erer ve bu tarih, sigortalılar ve şirket yetkililerince,

İflasın açılmasına mahkemece karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde mahkemenin karar tarihinde, sigortalının talebinin olmaması hâlinde ise mahkemece iflasın kapatılmasına karar verildiği tarihte sona erer ve bu tarih sigortalılar ve şirket yetkililerince,

Tasfiyenin açılmasına mahkemece karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde mahkemenin karar tarihinde sona erer, bu tarih sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması hâlinde tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer ve bu tarih ticaret sicil memurluğunca ve sigortalılarca,

Tasfiyesine şirketin ortaklar kurulu tarafından karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde tasfiyenin başlanmasına karar verildiği tarihte sona erer. Bu tarih sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması hâlinde ise tasfiyenin sonuçlandığına ilişkin tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer ve bu tarihler sigortalılarca ve ticaret sicil memurluklarınca,


Münfesih duruma düşen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde şirketin münfesih duruma düştüğü tarih itibarıyla sona erer, bu tarih sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması hâlinde münfesih duruma düşen şirketin tasfiyesinin sonuçlandığına dair tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer ve bu tarihler sigortalılarca ve ticaret sicil memurluklarınca,

10 gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilir.


32- Özel nitelikteki işyeri işverenleri cari aya ilişkin olarak

düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim

ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’ünde saat 23.59’a kadar e-sigorta kanalıyla

Kurum’a göndermek zorundadırlar. Belgenin gönderilmesi

gereken sürenin son gününün resmi tatile rastlaması

halinde; aylık prim ve hizmet belgesi, son günü izleyen ilk iş günü saat 23:59 a kadar Kurum’a e-sigorta kanalıyla

gönderilebilecektir.

Diğer taraftan, bazı özel nitelikteki işyeri işverenleri ayın 15’i ila

müteakip ayın 14’ü arasında; bazı resmi nitelikteki işyeri işverenleri

ise ayın 1’i ila 30’u arasında ücret alan sigortalılar çalıştırdığından, bu

nitelikteki işyeri işverenlerince;

- Ayın 1’i ila 30’u arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalılar

için düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’ünde,

- Ayın 15’i ila müteakip ayın 14’ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan

sigortalılar için düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri, en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 7’sinde Kurum’a

gönderilecektir.

Ayrıca;a) Toplu iş sözleşmeleri uyarınca geriye yönelik olarak ödenmesine karar

verilen ücret farklarına ilişkin ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin,

toplu iş sözleşmesinin imzalandığı tarihi,

Aylık Prim ve Hizmet Belgesi Ne Zaman Verilir?


b) Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan ve toplu iş sözleşmesi dışında kalan

sigortalılar ile özel sektöre ait işyerlerinde sendikalara üye olmamaları sebebiyle

toplu iş sözleşmesi kapsamı dışında kalan sigortalılara geriye dönük ödenmesine

karar verilen ücret farklarına ilişkin ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin,

alınan karar tarihini,

c) Bir aydan fazla istirahat alan sigortalılara Kurumca ödenen geçici iş göremezlik

ödeneğinin yanı sıra istirahatlı bulunulan süre için işverenlerince toplu iş

sözleşmesine dayanılarak ücret ödenmesi hâlinde, bu ücretlere ilişkin ek

nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin istirahat süresinin sona erdiği tarihi

takip eden ay/dönemin, işyerinin özel nitelikte olması halinde 23’üne; resmi

nitelikte olması halinde 7’sine kadar Kurum’a e-sigorta kanalıyla gönderilmesi

gerekmektedir.


33Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 103’üncü maddesine göre;

1- Diğer Kanunlara göre defter tutmakla yükümlü bulunan işveren, alt işveren ve sigortalıyı devir alanlar tarafından

Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin yasal süresi geçirildikten sonra Kurum’a verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, doğruluğu,

fiilen yapılan denetimler sonucu veya işyeri kayıtlarından yapılan tespitlerden anlaşılması hâlinde işleme konur. Aylık prim ve hizmet belgesinin fiilen yapılan tespitler sonucunda işleme

alınmasında, tespitin yapıldığı tarihten geriye doğru en fazla bir yıllık süreye ilişkin olan kısmı dikkate alınır. Diğer kanunlara göre defter tutmakla yükümlü olmayan işveren, alt işveren ile sigortalıyı

devir alanlar tarafından ikinci fıkrada belirtilen süreler dışında verilen belgeler işleme alınmaz.

2- Yasal olarak verilmesi gereken son günü takip eden günden başlanarak takip eden üçüncü ayın sonuna kadar Kurum’a verilen asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesi, aksine bir tespit veya

şüpheli bir durum yoksa ve aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı olan sigortalıların sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde veya aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte

Kurum’a verilmiş olması hâlinde; söz konusu belge, ayrıca incelemeye gidilmeksizin işleme alınır.

3- Daha önce Kurum’a belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin düzeltme amaçlı olarak yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, düzeltme ile

fiili hizmet süresi zammı kazandırma hali hariç, belgede kayıtlı sigortalılar ve bu sigortalıların prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla, ayrıca incelemeye gerek kalmaksızın işleme alınır. Bu

nitelikte verilen aylık prim ve hizmet belgelerine idarî para cezası uygulanmaz. Sonradan düzeltme amaçlı verilen belge ile fiili hizmet süresi zammı kazandırılması halinde, söz konusu belgenin işleme alınmasında bu maddenin

yukarıdaki fıkralarında belirtilen usul izlenir.

Aylık Prim ve Hizmet Belgesi, Sonradan Verilmesi Halinde İşleme Konur mu?


3İşverenler, bir ay içinde çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazançları üzerinden hesaplanacak sigortalı hissesi prim

tutarlarını sigortalıların ücretlerinden keserek, kendi hissesine isabet eden prim tutarlarını da bu tutarlara ekleyerek en geç

takip eden ay/dönemin sonuna kadar Kurum’a ödeyeceklerdir.

Ödeme süresinin son gününün resmi tatile rastlaması halinde; prim tutarları en geç son günü izleyen ilk iş günü içinde Kurum’a ödenecektir.

Bir aydan fazla istirahat alan sigortalılara Kurumca ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin yanı sıra işverenlerince toplu iş sözleşmesine dayanılarak istirahatlı bulunulan süre için ücret

ödenmesi hâlinde, bu ücretlere ilişkin sigorta primlerinin istirahat süresinin sona erdiği tarihi,

Toplu iş sözleşmelerine tabi işyeri işverenlerince veya kamu idarelerince ya da yargı mercilerince verilen kararlara istinaden,

hizmet akdinin mevcut olmadığı veya askıda olduğu bir tarihte ödenen ücret dışındaki ödemelere ilişkin sigorta primlerinin (ücret dışındaki

bu ödemeler hizmet akdinin devam ettiği en son ayın kazancına dahil edilecektir) yukarıda belirtilen mercilerin kararlarının kesinleşme tarihlerini

İzleyen ay/dönemin sonuna kadar Kurum’a ödenirse yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilir.

4Primler Ne Zaman Ödenir?


35İşyerinde sigortalı çalıştıran, sigortalı çalıştırılan bir işyerini devralan ya da bu nitelikte işyeri kendisine intikal eden

işveren, işyeri bildirgesini Kurum’a e-sigorta ile göndermek zorundadır.

Aynı işverenin, birden fazla özel ya da ihale konusu iş alması, işyeri kurması veya devir alması yahut kendisine intikal etmesi

hâlinde her işyeri için ayrı işyeri bildirgesi düzenlenir. Aynı işverenlere ait olup, aynı iş kolunda bulunan birden fazla

kara veya deniz yahut hava ulaştırma araçlarına tek sicil numarası verilir.

Kanun’un 90’ıncı maddesine göre ihale yoluyla yapılan işlerin konsorsiyum şeklinde üstlenilmesi hâlinde, konsorsiyumu oluşturan üstlenicilerin herbirine müstakilen istihkak ödenmesi ve

bu üstleniciler tarafından İdare’ye ayrı ayrı teminat verilmiş olması kaydıyla üstlenicilerin her birine, verecekleri işyeri bildirgelerine istinaden Kurumca ayrı ayrı sicil numarası verilebilir. İhale konusu işin iş

ortaklığı şeklinde üstlenilmesi durumunda ise; işyeri, iş ortaklığı adına ve tek işyeri sicil numarası verilerek tescil edilir.

Şirketlerin kuruluş aşamasında sigortalı çalıştırmaya başlayacağı tarihi ve çalıştırılacak sigortalı sayısını ticaret sicil memurluklarına bildirmesi üzerine, ticaret sicil memurluklarınca ilgili üniteye gönderilecek bu bildirime

istinaden, işyeri ünitece tescil edilir. Bu durumda şirketlerce ayrıca işyeri bildirgesi düzenlenmez.

Esas işin ayrıntısı veya tamamlayıcısı niteliğinde olan ve sigortalıları birbirine karışmayan işlerin ayrı ve bağımsız olarak yürütüldüğü yerler de bağımsız

işyeri sayılır.

Tek ihale ile birden fazla ünitenin görev alanına giren bir işin yapılması hâlinde, istihkaklarının bir ödenmesi ve teminatlarının tek olması şartıyla, işe ilk başlanan

İşyerinin Tescil, Devir, İntikal ve Nakledilmesinde Yapılacak İşlemler Nelerdir?


yeri çevresine alan ünitece tek işyeri sicil numarası verilebilir. Aynı anda birden fazla ünitenin görev alanında işe başlanması halinde, hangi üniteden tek işyeri sicil numarası alınacağı işverenin talebine göre belirlenir. İşverence, ilgisi bulunan diğer ünitelere yazılı olarak bilgi verilir.

Aynı işveren tarafından yaptırılan ve birden fazla yapı ruhsatı bulunan özel nitelikteki bina inşaatı işyerlerinde, parsellerinin bitişik ya da yakın olması ve sigortalıların birbirine karışması şartıyla inşaatların tek sicil numarasında yürütülmesine ünitece izin verilebilir.

İşyeri sicil numarası

Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince sigortalı çalıştırılan işyerine; Kurumca ‘Mahiyet Kodu’, ‘İşkolu Kodu’, ‘Ünite Kodu’, ‘Sıra Numarası’,‘İl kodu’, ‘İlçe Kodu’ ve ‘Kontrol Numarası’nı ihtiva eden bir işyeri sicil numarası verilir ve bu numara işverene tebliğ edilir.

Mahiyet Kodu: Yapılan işin özel veya kamu sektörüne ait daimi veya geçici olduğunu belirtmeye yönelik olup tek haneli rakamdan ibarettir. ‘1’ rakamı kamu sektörüne ait devamlı işyerlerini; ‘2’ rakamı özel sektöre ait devamlı işyerlerini; ‘3’ rakamı kamu sektörüne ait geçici işyerlerini; ‘4’ rakamı özel sektöre ait geçici işyerlerini ifade eder.

İşkolu Kodu: Yapılan işin İşkolu Kodu Listesi’ne göre hangi iş koluna girdiğini belirtmeye yönelik olup, dört haneli rakamdan ibarettir.

Ünite Kodu: İşyerinin işlem gördüğü üniteyi belirtmeye yönelik olup, iki hane rakamdan ibarettir.

Sıra Numarası: Her işyerine, ilgili ünite tarafından iller itibarıyla ve sıra takip etmek suretiyle verilen bir numara olup, yedi haneli rakamdan ibarettir.İl Kodu: İşyerinin hangi ilde olduğunu belirtmeye yönelik olup, il trafik kod numarasından ibarettir.


İlçe Kodu: İşyerinin hangi ilçede olduğunu belirtmeye yönelik olup, iki haneli rakamdan ibarettir.

Kontrol Numarası: İşyeri sicil numarasının doğru kullanılmasını sağlamaya yönelik olup, iki haneli rakamdan ibarettir.

İşyeri bildirgesi ile birlikte verilecek diğer belgeler:

İşveren, işyeri bildirgesi ekinde Kurum’a vermesi gereken;

a) Daimi mahiyetteki işyerlerinde, işyerinin adresini gösterir yerleşim belgesini,

b) Gerçek kişi işverenler yönünden kendilerinin, tüzel kişi işverenler yönünden ise tüzel kişiliği temsile yetkili kişilerin imza sirkülerini

bir ay içinde Kurum’a elden vermekle veya posta yoluyla göndermekle yükümlüdür. İmza sirküleri Kurum’a verilmesi gereken kişilerin, üniteye bizzat müracaat ederek kimliklerinin tespitiyle birlikte imza beyanlarının alınmasını sağlamaları halinde, (b) bendinde istenen imza sirküleri artık istenmez.

İşverenden iş alan alt işverenler, Kanun’dan doğan yükümlülükleri başlamadan önce, işyeri bildirgesi hariç, (b) bendinde belirtilen belgeyi ve asıl işverenle yapmış oldukları sözleşmenin bir örneğini, Kurum’a elden verir veya posta yoluyla gönderirler.

Yukarıda belirtilen belgelerin yanı sıra;

a) Tüzel kişiler; hükmi şahsiyetin tescil edildiği Ticaret Sicil Gazetesi’ni,

b) Adi ortaklıklar; noter onaylı ortaklık sözleşmesini,

c) İhale konusu işlerde; işin sözleşmesi veya işin üstlenildiğini gösterir İdare’nin yazısını,


d) İnşaat işyerlerinde; yapı ruhsatının fotokopisi, varsa arsa sahibi ile müteahhit arasındaki inşaat yapım sözleşmesini verir.

Belirli bir yerde yapılmayan ve belirli bir merkezden sevk ve idare edilen işlerin tescili:

a) İşyeri bildirgesi, sigortalı çalıştırılmaya başlanan, devir alınan veya başka bir işverene intikal eden işin, belirli bir yerde yapılmaması hâlinde; işverenin ikametgâhının bulunduğu üniteye; bir ‘il’den diğer bir ‘il’e geçmesi ve devam etmesi hâlinde ise; işin başladığı yeri çevresine alan üniteye verilir.

b) Büro, yazıhane gibi belli bir merkezden sevk veya idare edilmeyen ve faaliyeti belirli bir yere bağlı olmayan işler, belirli yerde yapılmayan işler olarak kabul olunur.

c) Belirli bir yerde yapılmayan işlerde işverenin ikametgâhı ile işin görüldüğü yerler Kurum’a ait ayrı ünite bölgelerinde bulunuyorsa, sigorta işlemlerinin işverenin yazılı başvurusu üzerine, işin yapıldığı yeri çevresine alan ünite veya ünitelerinden biri tarafından yürütülmesine Kurumca izin verilebilir.

d) Faaliyeti belirli bir yere bağlı olmamakla beraber; büro, yazıhane gibi belirli bir merkezden sevk ve idare edilen işler, belirli bir yerde yapılmış sayılır ve işyeri bildirgesi, işin sevk ve idare edildiği yeri çevresine alan üniteye verilir.

Alt işveren ve sigortalıyı geçici olarak devralanın yükümlülüğü

a) Alt işveren, mevzuattan doğan yükümlülüklerini asıl işverene ait işyeri sicil numarasına ilave olarak verilecek üç haneli alt işveren numarası ile asıl işverenin işyeri dosyası üzerinden yerine getirir. Alt işveren adına işyeri dosyası açılmaz.

b) Sigortalıyı geçici iş ilişkisi çerçevesinde devralan işveren, müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu yükümlülüklerini; sigortalıyı devraldığı işverenle


yapmış olduğu sözleşmeyi Kurum’a ibraz etmesi kaydıyla kendisine verilecek üç haneli numara ile sigortalıyı devraldığı işverene ait işyeri dosyası üzerinden yerine getirebilir. Sigortalıyı geçici iş ilişkisi çerçevesinde devralan işveren adına işyeri dosyası açılmaz.

Sigortalı çalıştırılan bir işyerinin;

a) Faaliyette bulunduğu adresten başka bir ildeki adrese nakledilmesi hâlinde nakleden işverence; başka bir işverene devredilmesi hâlinde ise devralan işverence; nakil veya devir tarihini takip eden 10 gün içinde,

b) İşverenin ölümü ile işyerinin mirasçılarına intikali hâlinde ise mirasçılarınca, ölüm tarihinden itibaren 3 ay içinde,

işyeri bildirgesi verilir.

İşyerinin aynı il içinde başka bir ünitenin görev bölgesine nakledilmesi hâlinde işyeri bildirgesi verilmez. Ancak, nakil tarihini takip eden 10 gün içinde durum, işverence eski ve yeni üniteye bir yazı ile bildirilir. Yeni ünite, nakil bilgilerine dayanarak işverene işyeri sicil numarasını bildirir. Eski ünitede bulunan işyeri dosyasındaki tescile esas bilgi ve belgelerin birer örneği, yeni ünitedeki dosyasına konur.

Şirketlerin nevilerinin değişmesi, birleşmesi, bölünmesi veya diğer bir şirkete katılması durumunda; bu hususların ticaret siciline tesciline ilişkin ilan tarihini; adi şirketlerde şirkete yeni ortak alınması halinde ise, en geç yeni ortağın alındığı tarihi takip eden 10 gün içinde bu durumların işyeri bildirgesi ile Kurum’a bildirilmesi zorunludur. İşyeri bildirgesi, e-sigorta kanalıyla alınması sağlanıncaya kadar Kurum’a elden verilir veya posta yoluyla gönderilir. İşyerlerinde işletme adı değişikliklerinde işyeri bildirgesi verilmez. Bu değişiklik bir yazı ile Kurum’a bildirilir.


301/01/2014-30/06/2014 tarihleri arasında sigorta primine

esas;

Günlük kazanç alt sınırı : 35,70 TL

Aylık kazanç alt sınırı : 1.071,00 TL

Günlük kazanç üst sınırı : 232,05 TL

Aylık kazanç üst sınırı : 6.961,50 TL

01/07/2014-31/12/2014 tarihleri arasında sigorta primine esas;

Günlük kazanç alt sınırı : 37,80 TL

Aylık kazanç alt sınırı : 1.134,00 TL

Günlük kazanç üst sınırı : 245,70 TL

Aylık kazanç üst sınırı : 7.371,00 TL

Prime esas kazançlardan istisna tutulacak yemek parası, çocuk zammı ve aile zammı (yardımı) tutarları;

5510 Sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıların;

62014 Yılı Prime Esas Kazancın Alt ve Üst Sınırları ve Prime Esas Kazançlardan İstisna Tutulacak Yemek Parası, Çocuk Zammı ve Aile Zammı (Yardımı) Tutarları Nedir?


Yemek parası:

01/01/2014 ila 30/06/2014 tarihleri arasında; 35,70 TL x % 6 = 2.14 TL (Günlük)

01/07/2014 ila 31/12/2014 tarihleri arasında; 37,80 TL x % 6 = 2,27 TL (Günlük)

Çocuk zammı:

01/01/2014 ila 30/06/2014 tarihleri arasında; 1.071 TL x % 2 = 21,42 TL (Aylık)


Aile zammı (yardımı):

01/01/2014 ila 30/06/2014 tarihleri arasında; 1.071 TL x %10 = 107,10 TL (Aylık)


tutarındaki kazançları, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.


301.09.2012 tarihli İşveren Uygulama Tebliği’ne göre, prime tabi olmayan kazançlar;

Ayni Yardımlar

İşverenlerce sigortalılara mal olarak yapılan yardımlar, tutarları üzerinde durulmaksızın, prime esas kazançlara dahil edilmeyecektir. Ancak, ayni yardımların sigortalılara nakden

ödenmesi halinde (örneğin; yağ parası, un parası, ayakkabı parası gibi) prime tabi tutulması gerekmektedir.

Ölüm, Doğum ve Evlenme Yardımları

Ölüm, doğum ve evlenme hallerinde yapılan yardımlar, miktarı ne olursa olsun, prime esas kazançların hesabında dikkate

alınmayacaktır.

Sigortalının anne ve babası, eşi veya çocuğunun ölümü halinde sigortalıya verilen ölüm yardımı ile sigortalının evlenmesi veyahut

çocuğunun olması halinde işveren tarafından yapılan doğum ve evlenme yardımları prime esas kazançların hesabına dahil edilmeyecektir.

Görev Yollukları

Görev, 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 3’üncü maddesinde açıklanmıştır.Anılan maddede belirtilen yol masrafı, gündelik, aile masrafı ve yer

değiştirme masrafı niteliğinde yapılan ödemeler yolluk kapsamındadır.Bu bakımdan, sigortalılara bireysel iş sözleşmesine veya toplu sözleşmeye

dayanılarak ve işveren tarafından sigortalının geçici bir görevle başka yere gönderilmesi veya görev yerini değiştirmesi dolayısıyla verilen ve yolluk

kavramına giren ödemeler prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

7Prime Tabi Olmayan Kazançlar Nelerdir?


Seyyar Görev Tazminatı, Kıdem Tazminatı, İş Sonu Tazminatı veya Kıdem Tazminatı Mahiyetindeki Toplu Ödemeler ve Keşif Ücreti

Görevleri gereği sigortalılara ödenen seyyar görev tazminatı, iş akdinin feshi veya çeşitli sebeplerle işten ayrılan işçilere işveren tarafından bir defaya mahsus olmak üzere ödenen kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödemeler ve keşif ücreti; prime esas kazancın hesaplanması sırasında dikkate alınmayacaktır. Ancak, yukarıda belirtilen ödemeleri kanıtlayıcı nitelikteki belgeler, gerektiğinde denetim elemanlarına ibraz edilecektir.

İhbar Tazminatı

4857 sayılı Kanun’un 17’nci maddesinde belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerektiği, işçinin kıdemine göre değişen süreler sonunda iş sözleşmesinin feshedilmiş sayılacağı, bildirim şartına uymayan tarafın, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminatı (ihbar tazminatı) ödemek zorunda olduğu belirtilmiştir. Bu durumda sigortalının işyeri ile hukuki ilişkisi iş sözleşmesinin feshi ile sona ermiş olduğundan; ödenen tazminat, ücret niteliğinde olmadığı için prime esas kazanca da dahil edilemeyecektir. Ayrıca, işverenin bildirim şartına uymaması veya bildirim süresine ait ücreti peşin ödeyerek sözleşmeyi feshetmesi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 18, 19, 20 ve 21’inci maddeleri hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceğinden, İş Kanunu’nun 18’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, 18, 19, 20 ve 21’inci maddelerinin uygulama alanı dışında kalan işçilerin iş sözleşmesinin, fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenmesi gerekmektedir. Bu durumda da işçinin işyeri ile olan hukuki bağı, iş sözleşmesinin feshi ile sona erdiğinden, işçiye ödenen kötü niyet tazminatı prime esas kazanca da dahil edilemeyecektir.


Ancak, işçiye bildirim süresince iş araması için belli bir süre izin verilmesi İş Kanunu’nun gereği olup, bu süre zarfında işçi-işveren arasındaki hukuki bağ sona ermediğinden bildirim süresi içinde işçinin aldığı ücretler prime esas kazanca da dahil edilecektir.

Kasa Tazminatı

İşyerlerinde para veya kıymetli evrak ya da eşya muhafazası ile görevli bulunan sigortalılara muhtemel açıkları kapatmak amacıyla işverenler tarafından ödenen kasa tazminatları, ücret niteliğinde sayılamayacağından, prime esas kazançtan istisna tutulması gerekmektedir.

Ancak, kasa tazminatı niteliğinde olan ödemelerin para ve kıymetli evrak veyahut eşya muhafazası ile görevli bulunan sigortalıya ödenmesi gerektiğinden, bu tür sorumluluğu bulunmayan sigortalılara bu nitelikte bir ödemenin yapılması halinde söz konusu ödemeler prime esas kazanca dahil edilecektir.


3801.09.2012 tarihli İşveren Uygulama Tebliği’ne göre;

a) Ay/dönem içindeki çalışmaları tam olan sigortalıların prim ödeme gün sayılarının hesaplanması

Ay/dönem içindeki çalışmaları tam olan sigortalıların prim ödeme gün sayıları, ay/dönemin kaç gün olduğuna bakılmaksızın (ay/dönemin 28, 29, 30 veya 31 gün çektiği

üzerinde durulmaksızın) 30 gün olarak sisteme girilecektir.

Örnek(A) sigortalısının, özel sektöre ait bir işyerinde 2012/Mart ayının

tamamı için ücret almaya hak kazanmış olduğu varsayıldığında, 2012/Mart ayındaki prim ödeme gün sayısı, Mart ayının 31 gün olduğu üzerinde durulmaksızın 30 olarak; 2012/Şubat ayının tamamı

için ücret almaya hak kazanmış olduğu varsayıldığında ise, 2012/Şubat ayındaki prim ödeme gün sayısı, Şubat ayının 29 gün olduğu üzerinde durulmaksızın yine 30 olarak sisteme girilecektir.

b) Ay/dönem içinde işe başlayan sigortalıların prim ödeme gün sayılarının hesaplanması

Ay/dönemin ilk gününde işe giren ve o ayda tam çalışan sigortalılar hariç, ay/dönem içinde işe giren sigortalıların prim ödeme gün sayıları, işe giriş tarihleri ve ay/dönemin kaç gün olduğuna bakılarak parmak hesabı yapılmak

suretiyle hesaplanacaktır.

Ay/dönemin ilk gününde işe başlamış ve ayın tamamı için ücret almaya hak kazanmış olan sigortalıların, ilgili ay/dönemdeki prim ödeme gün sayıları, (a)

bölümünde açıklandığı gibi olacaktır.

Aylık Prim ve Hizmet Belgesinde, Prim Ödeme Gün Sayısı Nasıl Hesaplanır?


Örnek(D) sigortalısının, özel sektöre ait bir işyerinde 19/03/2012 tarihinde işe başladığı ve işe başladığı tarihten itibaren ayın kalan günlerinin tamamı için ücret almaya hak kazanmış olduğu varsayıldığında, söz konusu sigortalının 2012/Mart ayındaki prim ödeme gün sayısı 13 gün olarak; işe başlama tarihi ise 19/03/2012 olarak sisteme girilecektir.

c) Ay/dönem içinde işten ayrılan sigortalıların prim ödeme gün sayılarının hesaplanması

Ay/dönemin son gününde çalıştıktan sonra işten ayrılan sigortalılar hariç olmak üzere, ay içinde işten ayrılan sigortalıların prim ödeme gün sayıları, işten çıkış tarihleri ve ay/dönemin kaç gün olduğuna bakılarak parmak hesabı yapılmak suretiyle hesaplanacaktır.

Ay/dönemin son gününde çalıştıktan sonra işten ayrılmış ve ayın tamamı için ücret almaya hak kazanmış olan sigortalıların ilgili ay/dönemdeki prim ödeme gün sayıları ise, (a) bölümünde açıklandığı gibi olacaktır.

Örnek(K) sigortalısının, özel sektöre ait bir işyerinde 19/02/2012 tarihinde çalıştıktan sonra işten ayrıldığı ve işten ayrıldığı tarihe kadar olan sürelerin tamamı için ücret almaya hak kazanmış olduğu varsayıldığında, söz konusu sigortalının 2012/Şubat ayındaki prim ödeme gün sayısı 19 olacak ve işten çıkış tarihi olarak 19/02/2012 tarihi sisteme girilecektir.

d) İşe başladığı ay/dönem içinde işten ayrılan sigortalıların prim ödeme gün sayılarının hesaplanması

İşe başladığı ay/dönem içinde işten ayrılan sigortalıların ilgili ay/dönemdeki prim ödeme gün sayıları (ay/dönemin ilk günü işe başlayıp son günü işten ayrılanlar


hariç), sigortalının işe giriş tarihi ve işten çıkış tarihleri dahil kaç gün olduğuna bakılarak, parmak hesabı yapılmak suretiyle hesaplanacaktır.

Ay/dönemin ilk günü işe başlayıp son günü işten ayrılan ve ayın tamamı için ücret almaya hak kazanmış olan sigortalıların ilgili ay/dönemdeki prim ödeme gün sayıları ise, (a) bölümünde açıklandığı gibi olacaktır.

Örnek(B) sigortalısının, özel sektöre ait bir işyerinde 17/03/2012 tarihinde işe başlayıp 28/03/2012 tarihinde işten ayrıldığı ve işe başlayıp ayrıldığı sürelerin tamamı için ücret almaya hak kazanmış olduğu varsayıldığında; söz konusu sigortalının işe başlama tarihi 17/03/2012 olarak, işten ayrılış tarihi 28/03/2012 olarak, 2012/Mart ayındaki prim ödeme gün sayısı ise 12 olarak sisteme kaydedilecektir.

e) Ay/dönem içinde bazı günlerde çalışmamış ve çalışmadığı günler için ücret almamış sigortalıların prim ödeme gün sayılarının hesaplanması

Ay/dönem içinde işe girişi veya işten çıkışı bulunmayan sigortalılar yönünden:

Ay/dönem içinde işe girişi veya işten çıkışı bulunmayan, çeşitli nedenlerle (istirahat, ücretsiz izin, disiplin cezası gibi) ay/dönemin bazı günlerinde çalışmayan ve çalışmadığı günler için de ücret almayan sigortalıların ilgili ay/dönemdeki prim ödeme gün sayıları, ilgili ay/dönemdeki gün sayısından, ücret almaya hak kazanılmamış gün sayısı çıkartılmak suretiyle hesaplanacaktır.

ÖrnekÖzel sektöre ait bir işyerinde çalışan (A) sigortalısının, 2012/Şubat ayında 10 gün ücretsiz izinli olduğu ve ayın kalan günlerinin tamamı için ücret almaya hak kazanmış olduğu varsayıldığında; söz konusu ayda 29 gün bulunması ve sigortalının 10 gün eksik çalışmış olması nedeniyle, bahse konu sigortalının 2012/Şubat ayındaki prim ödeme gün sayısı 19 olacaktır.


Ay/dönem içinde işe girişi veya işten çıkışı bulunan sigortalılar yönünden:

Ay/dönem içinde işe başlayan veya işten ayrılan sigortalıların, aynı zamanda çeşitli nedenlerle (istirahat, ücretsiz izin, disiplin cezası gibi) ay/dönem içinde hak kazanılmış hafta tatili dışında, çalışmadığı ve çalışmadığı günler içerisinde ücret almadığı günlerin bulunması durumunda, ilgili ay/dönemdeki prim ödeme gün sayısı, ücret alınan gün sayısı esas alınmak suretiyle, başka bir ifade ile ilgili ay/dönemdeki gün sayısından, işe başladığı tarihten önceki gün sayısı, işten ayrıldığı tarihten sonraki gün sayısı ve ücret alınmayan gün sayısı çıkartılmak suretiyle hesaplanacaktır.

Örnek Özel sektöre ait bir işyerinde 08/03/2012 tarihinde işe başlamış olan sigortalının, 2012/Mart ayında işe başladığı tarihten sonra 3 gün istirahatlı bulunduğu ve hak kazanılmış hafta tatili dışında söz konusu ayın diğer günlerinin tamamında çalışmış olduğu varsayıldığında, ilgili aydaki prim ödeme gün sayısı 31 - 7 - 3 = 21 olacaktır.

Hak kazanılmadığı halde kullanılmış olan hafta tatili için ücret ödenmesi halinde, bu sürelere ilişkin ücretler de prime esas kazanca dahil edileceğinden, bu durumda bahse konu süreler prim ödeme gün sayısına dahil edilecektir.

f) Hafta tatili ücretine hak kazanıp kazanılmamasına göre prim ödeme gün sayısının hesaplanması

394 sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanun’da, hafta içindeki çalışma süresi 6 gün olarak belirlenmiş ve her 6 günlük çalışma sonucu işçinin yirmidört saatten az olmamak üzere dinlendirileceği öngörülmüştür.

4857 sayılı İş Kanunu’nda ise, genel bakımdan haftalık çalışma süresinin haftada en çok 45 saat olduğu; aksi kararlaştırılmamış ise bu sürenin işyerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanacağı; 4857 sayılı Kanun


kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63’üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme (hafta tatili) verileceği; çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretinin tam olarak ödeneceği öngörülmüştür.

Buna göre; sigortalıların işe başladığı ay/dönemdeki prim ödeme gün sayılarının ve prime esas kazanç tutarlarının hesaplanması sırasında, 394 ve 4857 sayılı Kanunlarda öngörülen hafta tatili ücretine hak kazanıp kazanmadığı hususu da göz önüne alınacak ve hak kazanılan hafta tatili prim ödeme gün sayısına dahil edilecektir.

Diğer taraftan, hafta tatiline hak kazanmadıkları halde hafta tatili yapan sigortalılara kullanmış oldukları hafta tatili için ücret ödenmesi zorunlu olmadığından, bu sürelerin prim ödeme gün sayısının hesaplanması sırasında dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır. Ancak, bu durumda Kanun’un 86’ncı maddesinin dördüncü fıkrasına istinaden, ay içindeki eksik çalışmaya (hafta tatiline) ilişkin puantaj kaydının yasal süresi içinde Kurum’a verilmesi gerekmektedir. Buna karşın, hak kazanılmadığı halde kullanılmış olan hafta tatili için ücret ödenmesi halinde, bu sürelere ilişkin ücretler de prime esas kazanca dahil edileceğinden, bu durumda bahse konu süreler prim ödeme gün sayısına dahil edilecektir.


39a) Eksik gün nedenlerinin bildirilmesi

Ay içinde bazı iş günlerinde çalıştırılmayan ve çalıştırılmadığı günler için ücret ödenmeyen sigortalıların eksik çalışma nedenlerinin aylık prim ve hizmet belgesine kaydedilmesi

gerekmektedir. Sigortalının eksik çalışma nedenleri Yönetmelik’iin 9 No.lu ekinde yer alan aylık prim ve hizmet belgesinin arka sayfasında açıklanmıştır.

Ay içinde bazı iş günlerinde çalıştırılmayan ve çalıştırılmadığı günler için de ücret ödenmediği beyan edilen sigortalılara ilişkin olarak, aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı eksik gün

nedeni hanesine, sigortalının durumunu açıklayan kod numarası kaydedilecektir.

Genel bütçeye dahil dairelerin, özel bütçeli idarelerin, döner sermayelerin, fonların, belediyelerin, il özel idarelerinin, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmelerin, bütçeden

yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşların, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve bunların

bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarının, kamu kurumu

niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının, sendikaların, vakıfların, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşların işyerleri ve toplu iş sözleşmesi yapılan işyerleri ile 10 ve üzerinde sigortalının

çalıştırıldığı aylara ilişkin özel sektör işyerleri hariç olmak üzere, ay içinde bazı iş günlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların eksik çalıştıklarını ispatlayan belgelerin Yönetmelik’in 10 No.lu ekinde yer

alan belge ile aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken süre içinde işyerinin bağlı bulunduğu üniteye elden verilmesi veya aynı süre içinde posta ile

gönderilmesi gerekmektedir.

Eksik Gün Nedenlerinin ve İşten Çıkış Nedenlerinin Bildirimi Nasıl Yapılır?


10 ve üzerinde sigortalı çalıştırılıp çalıştırılmadığının tespiti sırasında, ay içinde hizmet akdi devam eden sigortalılarla birlikte;

- Alt işverenler tarafından çalıştırılan sigortalılar,

- Ay içinde çeşitli nedenlerle çalışması olmayan sıfır gün ve sıfır kazançlı sigortalılar,

- Ay içinde işe giren ve işten ayrılan sigortalılar,

hesaplamaya dahil edilecektir.

Eksik gün nedenlerine ilişkin bilgi ve belgelerin Kurum’a verilmemesi veya verilmesine rağmen Kurumca geçerli sayılmaması halinde, işverenden/alt işverenlerden eksik bildirilen günlere ilişkin ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin bir aylık süre içinde verilmesi 7201 sayılı Kanun’a göre tebliğ edilecek yazı ile istenecek; ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin söz konusu yazının tebliğinden itibaren bir aylık süre içinde verilmemesi halinde, bahse konu prim belgeleri ilgili ünitece re’sen düzenlenerek, tahakkuk eden primler yazı ile işverene/alt işverenlere tebliğ edilecektir.

Eksik bildirilen günlere ilişkin ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin Kurum’a verilmesine ilişkin yapılan tebligat üzerine, işverene/alt işverenlere, ek nitelikte aylık prim ve hizmet belgesi yerine söz konusu belgede kayıtlı sigortalıların eksik çalışma nedenlerine ilişkin her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belge ibraz edilmesi halinde söz konusu belgelere de itibar edilecektir.

İşyerlerinde kısmi zamanlı (part-time) olarak çalışan sigortalılar için düzenlenmiş olan yazılı sözleşmenin noterden tasdikli olması zorunlu değildir. Kısmi süreli çalışmalara ait iş sözleşmesi noterden onaysız ve yasal süresi dışında verilmiş ise, verildiği ay ve sonrası için hüküm ifade edecektir. Kısmi iş sözleşmesinin, Yönetmelik’in 10 numaralı ekinde yayınlanan “Eksik Gün Bildirim Formu” ekinde ve aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken yasal süre içinde Kurum’a verilmiş olması kaydıyla, söz konusu form ve sözleşme işverenlerden, sözleşme süresi boyunca, her ay tekrar istenmeyecektir.


Eksik gün nedenlerine ilişkin bilgi ve belgeleri Kurum’a vermekle yükümlü

tutuldukları halde vermeyen veya vermelerine rağmen Kurumca geçerli

sayılmayan işverene/ alt işverenlere gönderilecek olan tebligatlarda, ek nitelikteki

aylık prim ve hizmet belgelerinin hangi sigortalılar için düzenlenmesi gerektiği,

prim ödeme gün sayısı ve prime esas kazanç tutarı da belirtilecektir.

İşverenden/alt işverenlerden istenecek olan ek nitelikteki aylık prim ve hizmet

belgesindeki prime esas kazanç tutarının ne kadar olacağı, sigortalının ilgili ayda

daha önce Kurum’a bildirilmiş olan prime esas kazanç tutarının prim ödeme gün

sayısına bölünmesi suretiyle bulunan günlük kazanç tutarının eksik bildirilen gün

sayısı ile çarpılması suretiyle hesaplanacaktır.

b) İşten çıkış nedenlerinin bildirilmesi

Sigortalının ay içinde işten ayrılması halinde, işten çıkış tarihi sisteme girildikten

sonra, işten ayrılma nedeninin aylık prim ve hizmet belgesine kaydedilmesi

gerekmektedir. İşten ayrılma nedenleri Yönetmelik’in 9 No.lu ekinde yer alan aylık

prim ve hizmet belgesinin arka sayfasında açıklanmıştır.

Aylık prim ve hizmet belgesinin e-sigorta kanalıyla gönderilmesi sırasında,

belgenin ilişkin olduğu yıl ve ay, sigortalıların niteliklerine uygun belge türü ve

varsa düzenlenmesine esas Kanun numarası, ilgililerce seçilecektir. Belge türleri

Yönetmelik’in 9 No.lu ekinde yer alan aylık prim ve hizmet belgesinin arka

sayfasında açıklanmıştır.

Aynı işyerinde çalışmakla birlikte, farklı nitelikteki sigortalılar, farklı belge türü

seçilmek suretiyle Kurum’a bildirilecektir. Kanun’un 4’üncü maddesinin ikinci

fıkrasının (a), (b), (d), (e) ve (f) bentlerinde belirtilenlerden hizmet akdine istinaden

çalışmayanlar için 13 No.lu belge türü seçilecektir.


Örnek(B) Limited Şirketinin 2012/Mart ayında çalıştırmış olduğu toplam 11 sigortalıdan,

- 6’sının tüm sigorta kollarına tabi,

- 3’ünün sosyal güvenlik destek primine tabi,

- 2’sinin tüm sigorta kollarına tabi olmakla birlikte 60 gün fiili hizmet süresi

zammına tabi

olduğu varsayıldığında; herbir belge türüne giren sigortalı grubu, ilişkin oldukları

belge türleri seçilmek suretiyle ayrı ayrı düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet

belgeleri ile Kurum’a bildirilecektir.

Yönetmelik’in 9 No.lu ekinde yer alan aylık prim ve hizmet belgesinin arka

sayfasında açıklanmış olan 7, 14, 19, 21, 22, 23, 24, 25, 28, 39, 42, 43, 44, 90,

91 ve 92 No.lu belge türlerini seçen kurum, kuruluş ve işletmelerin, bahse konu

belge türlerini seçebilmeleri amacıyla çalıştırdıkları sigortalıların niteliklerini de

belirtmek suretiyle işyerlerinin bağlı bulunduğu üniteye yazılı olarak başvurmaları

gerekmekte olup, yapılan başvurular üzerine ilgili ünite tarafından gerekli kodlama

yapılmak suretiyle, aylık prim ve hizmet belgesinin gönderilmesi sırasında ilgili

belge türleri kendilerine açılacaktır. Bu kurum, kuruluş ve işletmelerin yukarıda

belirtilen nitelikteki sigortalılardan ayrı olmak üzere, farklı nitelikte sigortalı

istihdam etmeleri halinde bu sigortalılar için ayrıca işyeri dosyası tescil ettirmeleri

gerekmektedir.

İşyerinin ve sigortalıların çeşitli teşvik kanunları kapsamına girmesi halinde,

söz konusu kanunlar kapsamına giren sigortalılar ayrı ayrı belge türü ve kanun

numarası seçilmek suretiyle düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri ile

Kurum’a bildirilecektir.


ÖrnekKurum’a yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcu bulunmayan (A) işvereninin 2012/Mart ayında çalıştırdığı toplam 103 sigortalıdan;

- 3’ünün, 4857 sayılı Kanun’un 30’uncu maddesine istinaden kontenjan dahilinde tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışan özürlü sigortalı,

- 7’sinin, 4857 sayılı Kanun’un 30’uncu maddesine istinaden kontenjan haricinde tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışan özürlü sigortalı,

- 10’unun 4447 sayılı Kanun’un Geçici 10’uncu maddesine istinaden tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışan sigortalı,

- 6’sının herhangi bir teşvik kanunu kapsamına girmeyen sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışan sigortalı,

- 77’sinin de yine herhangi bir teşvik kanunu kapsamına girmeyen tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışan sigortalı olduğu varsayıldığında;

- 4857 sayılı Kanun’un 30’uncu maddesine istinaden kontenjan dahilinde tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışan özürlü sigortalılar, 1 No.lu belge türü ve 14857 No.lu Kanun numarası,

- 4857 sayılı Kanun’un 30’uncu maddesine istinaden kontenjan haricinde tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışan özürlü sigortalılar, 1 No.lu belge türü ve 54857 No.lu Kanun numarası,

- Sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışan sigortalılar 2 No.lu belge türü,

- 4447 sayılı Kanun’un Geçici 10’uncu maddesine istinaden tüm sigorta kollarına tabi çalışan sigortalılar, 1 No.lu belge türü ve 06111 No.lu Kanun numarası,

- Tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışan diğer sigortalılar ise, 1 No.lu belge türü

ve 05510 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle Kurum’a bildirilecektir.


4Aylık prim ve hizmet belgesinin Kurum’a e-sigorta kanalıyla gönderilebilmesi için, işveren veya yetkili kişiler tarafından

usulüne uygun olarak doldurulmuş ve imzalanmış e-Sigorta Hizmetleri İnternet Kullanıcı Kodu ve Kullanıcı Şifresi Başvuru

Formu ile Kurum’un ilgili ünitesine başvurulması ve işveren veya yetkili kişiler tarafından “e-Sigorta Sözleşmesi”nin

imzalanması gerekmektedir.

İşveren haricindeki kişilerce e-sigorta hizmetleri internet kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi başvurusunun yapılabilmesi ve/ya e-sigorta sözleşmesinin imzalanabilmesi için, işveren vekili

veya işvereni temsil ve ilzama yetkili olunması ya da işveren adına Sosyal Güvenlik Kurumu’na her türlü başvuruyu yapmaya,

Kurum ile her türlü sözleşmeyi imzalamaya, Kurum’dan her türlü belgeyi teslim almaya ve Kurum’a her türlü belgeyi vermeye yetkili

olunduğuna veya e-sigorta hizmetleri internet kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi başvurusu yapmaya, e-sigorta sözleşmesi imzalamaya, kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi teslim almaya, Kurum’a e-sigorta

kanalıyla aylık prim ve hizmet belgesi göndermeye yetkili olunduğuna dair özel vekâletname bulunması icap etmektedir. Dolayısıyla, belirtilen

hususların yer almadığı özel vekâletnameler ile e-sigorta hizmetleri internet kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi başvurusunda bulunulması veya

e-sigorta sözleşmesinin imzalanması mümkün bulunmamaktadır.

Alt işvereni olan işyerlerinde hem işveren, hem de alt işverenlerin herbiri ayrı ayrı başvuruda bulunarak, ayrı ayrı kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi

alacaklardır.

İşverenin gerçek kişi olması durumunda kullanıcı kodu ve şifresi almak için yapılacak başvurular, gerçek kişi olan işverenlerce yapılabileceği gibi, gerçek kişi işverenlerin yetki verilmesini talep ettikleri kullanıcılar tarafından

da yapılabilecektir. Ancak bu durumda, yetki verilmesi talep edilen kullanıcı için düzenlenmiş vekaletnamenin aslının veya noter onaylı suretinin ya da ilgili

0e-Sigorta Uygulaması Nasıl Yapılır?


idarelerce onaylı suretinin de e-sigorta sözleşmesi ile birlikte başvuru formunun ekinde ibraz edilmesi gerekmektedir. İşverence yetki verilmesi talep edilen kişinin, serbest muhasebeci veya serbest muhasebeci mali müşavir olması durumunda da yine aynı yol izlenecektir.

İşverenin özel hukuk tüzel kişisi olması halinde, kullanıcı kodu ve şifresi almak için yapılacak başvurular tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili bulunan kişilerce (yönetim kurulu başkanı, şirket müdürü, kooperatif, dernek, oda, vakıf başkanları vs.) veya bu kişilerin yönetim kurulu kararı, noterden onaylı vekaletname veya imza sirküleri ile yetki verilmesini talep ettikleri kişilerce de yapılabilecektir. Bu durumda, başvuru formunda hem tüzel kişiyi temsil ve ilzama yetkili bulunan kişinin işveren olarak imzası, hem de bu kişi tarafından yetkili kılınan kişinin imzası bulunacak olup, başvuru formuna imza sirkülerinin veya vekaletnamenin aslı ya da noter onaylı sureti veya ilgili idarelerce onaylı sureti eklenecektir.

e-Sigorta sözleşmesi ile birlikte başvuru formunun ekinde ibraz edilmesi gerekmektedir.

Başvuru formları, evrak servisince evrak tarih ve numarası verildikten sonra, “e-Sigorta Servisi”nde çalışan personel tarafından teslim alınacak, gerekli kontrollerin yapılmasının ardından “Kurum Ünitesi” bölümü teslim alan personel tarafından kaşelenip imzalanacaktır.

e-Sigorta sözleşmeleri iki nüsha olarak düzenlenecek olup, ilk nüshası ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünce/Sosyal Güvenlik Merkezince başvurunun alındığı tarih ve sıraya göre klase edilecek, ikinci nüshası ise işverene/yetki verilen kullanıcıya verilecektir.

Şifre zarfının tesliminden önce, iki nüsha olarak düzenlenen e-sigorta sözleşmesinin, Kurum yetkilisi ile işveren veya yetkili kişiler tarafından imzalanmış olması gerekmektedir.

e-Sigorta sözleşmesini, Kurum adına e-sigorta işlemlerinin yapıldığı servis şefi veya bağlı olduğu müdür yardımcısı, diğer tarafta ise işveren veya yetkili kişi, kamu kurum veya kuruluşlarında görevlendirme yazısı ile yetki verdiği belirtilen kişi imzalayacaktır.


e-Sigorta sözleşmesinin imzalarının tamamlanmasını müteakip, “İnternet Kullanıcı Kodu ve Kullanıcı Şifresi Teslim Tutanağı” iki nüsha olarak düzenlenerek taraflar arasında imzalanacak ve e-sigorta servisi memuru tarafından http://ebildirge.sgk.intra/ebbasvuru/jsp/login.jsp adresindeki uygulamanın aktivasyon sayfasından kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi zarfının üzerindeki “başvuru aktivasyon kodu” girilerek, aktivasyon işlemi gerçekleştirilecek ve “e-Sigorta Sözleşmesi” ve “İnternet Kullanıcı Kodu ve Kullanıcı Şifresi Teslim Tutanağı”nın birer suretleri ile birlikte kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi zarfı işveren veya yetkili kişiye teslim edilecektir. “e-Sigorta Sözleşmesi” ile “İnternet Kullanıcı Kodu ve Kullanıcı Şifresi Teslim Tutanağı”nın birer nüshası “e-Sigorta Hizmetleri İnternet Kullanıcı Kodu ve Kullanıcı Şifresi Başvuru Formu” ile birleştirilerek e-Sigorta Servisi’nde muhafaza edilecektir.

e-Sigorta sözleşmesinin 8’inci maddesinde sayılan sebeplerden herhangi birinin varlığı halinde, durum yazılı olarak ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne/Sosyal Güvenlik Merkezi’ne yazılı olarak bildirilecek ve e-sigorta servisinde görevli memur tarafından http://ebildirge.sgk.intra/ebbasvuru/jsp/login.jsp adresindeki uygulamanın kullanıcı işlemleri menüsünden işverene veya yetkili kişiye verilen kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi, işveren veya yetkili kişinin belge verme yükümlülüğünün yasal olarak sona erdiği tarih itibariyle iptal edilecek, ayrıca bu durum ile sözleşmenin fesh edildiği, işveren ve/ya yetkili kişiye bir yazı ile bildirilecektir.

İşveren veya yetkili kişi tarafından kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresinin; çalındığı, kaybolduğu veya unutulduğu gibi hususların yazılı olarak ilgili üniteye bildirilmesi halinde, e-sigorta servisinde görevli memur tarafından http://ebildirge.sgk.intra/ebbasvuru/jsp/login.jsp adresindeki uygulamanın kullanıcı işlemleri menüsünden derhal kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi iptal edilecektir.

Bu durumda, işveren veya yetkili kişinin aynı işyeri için yeni kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi verilmesini yazılı olarak talep etmesi halinde http://ebildirge.sgk.intra/ebbasvuru/jsp/login.jsp adresindeki uygulamanın kullanıcı işlemleri menüsünden daha önce girişi yapılan başvuru bilgileri sistemden çağırılarak, yeni kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi verilecektir.


45510 sayılı Kanun’un 81’inci maddesine göre;

a) Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının % 20’sidir. Bunun % 9’u sigortalı

hissesi, % 11’i işveren hissesidir.

b) Bu Kanun’da belirtilen fiilî hizmet süresi zammı uygulanan işlerde 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında

çalışan sigortalılar için uygulanacak malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, bu maddenin (a) bendinde belirtilen

%20 oranına; 40’ıncı maddeye göre 60 fiilî hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 1 puan; 90 fiilî hizmet gün sayısı eklenecek

işlerde 1,5 puan; 180 fiilî hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 3 puan eklenmesi suretiyle belirlenir ve bu şekilde bulunan oran ile bu maddenin (a) bendinde belirtilen % 20 oranı arasındaki farka ait

primin tamamı işveren tarafından ödenir.

c) Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının %2’sidir. Bu primin tamamını işveren öder. Bu oranı %1,5 oranına düşürmeye ya da %2,5 oranına artırmaya Bakanlar Kurulu

yetkilidir.

d) Genel sağlık sigortası primi, prime esas kazancın % 12,5’idir. Bu primin % 5’i sigortalı, % 7,5’i ise işveren hissesidir.

(4/a) kapsamında çalışan emekliler sosyal güvenlik destek primine tabidirler. Prime esas kazancın %30’u olan bu primin %7,5’i sigortalı, %22,5’i ise işveren hissesidir. İşveren ayrıca, kısa vadeli sigorta kolları primini de öder.

Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. İşveren hissesine ait

primlerin Hazinece karşılanabilmesi için, işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla

1Prim Oranları ve Devlet Katkısı Ne Kadardır?


ilgili olarak bu Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na vermeleri, sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarı yasal süresinde ödemeleri, Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması şarttır. Ancak Kurum’a olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı borçlarını 21/07/1953 tarih ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 48’inci maddesine göre tecil ettiren ve taksitlendiren işverenler ile 29/07/2003 tarih ve 4958 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu’na ve 22/02/2006 tarih ve 5458 sayılı Sosyal Güvenlik Prim Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile diğer taksitlendirme ve yapılandırma Kanunlarına göre taksitlendiren ve yapılandıran işverenler bu tecil, taksitlendirme ve yapılandırmaları devam ettiği sürece bu fıkra hükmünden yararlandırılır. Bu bent hükümleri; 21/04/2005 tarih ve 5335 sayılı Kanun’un 30’uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri ile 08/09/1983 tarih ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na, 04/01/2002 tarih ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ile 4734 sayılı Kanun’dan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurt dışında çalışan sigortalılar hakkında uygulanmaz.

Hazinece karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz. Bu fıkra ve diğer ilgili mevzuatla sağlanan sigorta prim desteklerinin aynı dönem için birlikte uygulanması halinde, bu destek öncelikle uygulanır.


4Bilindiği üzere, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 40’ıncı maddesinin dokuzuncu fıkrası gereğince;

Geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesi esnasında Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalının;

a) İstirahatli olduğu dönemde işyerinde çalışıp çalışmadığının,

b) Kazanç hesabına giren döneme ilişkin aylarda prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemelerin,

c) Viziteye çıktığı/istirahatin başladığı tarih itibarıyla prim ödeme hâlinin devam edip etmediğinin,

işveren tarafından Kurum’a elektronik ortamda bildirilmesi gerekmektedir.

a) Bildirimin http://www.sgk.gov.tr internet adresinde “İŞVEREN” menüsü, “Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi”, “Kullanıcı Şifre Ekranı”,

“Çalışılmadığına Dair Bildirim İşlemleri”, “Giriş” bölümünde yer alan bilgiler kaydedilmek suretiyle işverenler tarafından sigortalıların hak

ettikleri istirahat süresinin bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait aylık prim hizmet belgesinin verileceği son gün mesai bitimine kadar elektronik

ortamda Kurum’a gönderilmesi zorunludur.

b) Aylık prim hizmet belgesinde eksik gün nedeni olarak geçen “01- İstirahat” kodu ile bildirilen sigortalılar için bu bildirim çalışılmadığına dair bildirim yerine geçer.

Buna göre, (4/a) kapsamında bulunan sigortalılar için 02/03/2013 tarihi itibariyle başlayan istirahat raporları ile ilgili uygulama aşağıda anlatıldığı şekilde gerçekleştirilecektir.

2Çalışılmadığına İlişkin Bildirim Nasıl Yapılır?


Örnek 1Özel sektör sigortalısı için 02/03/2013 tarihinden itibaren başlayan, 30/03/2013 tarihinde istirahat süresi sona eren bir rapor için eksik gün nedeni bildiriminin, aylık prim hizmet belgesinin Kurum’a bildirilmesi gereken son tarih olan 24/04/2013 tarihi saat 23:59’a kadar yapılması gerekmektedir.

Örnek 2Özel sektör sigortalısı için 20/03/2013 tarihinde başlayan 10/04/2013 tarihinde sona eren bir sağlık kurulu raporu için eksik gün nedeni bildiriminin raporun 20/03/2013-30/3/2013 günleri için Mart/2013 aylık prim hizmet belgesinin son verileceği tarih olan 24/04/2013 tarihi saat 23:59’a kadar; 0 1/04/2013-10/4/2013 günleri için Nisan/2013 aylık prim hizmet belgesinin Kurum’a verileceği son tarih olan 23/05/2013 tarihi saat 23:59’a kadar yapılması gerekmektedir.

Bu şekilde eksik günlerin nedeni “01- İstirahat” kodu ile bildirilen sigortalılar için söz konusu bildirim, aynı zamanda çalışılmadığına dair bildirim yerine geçeceğinden ayrıca “Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi”nin yapılmasına gerek kalmayacaktır.


4Sigortalılığın sona ermesine ilişkin bildirimler, sigortalı işten ayrılış bildirgesiyle sigortalılığın sona ermesini takip eden on

gün içinde e-sigorta ile yapılır.

Sigortalılardan naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer bir

işyerinde çalışmak üzere işten ayrılanlar için veya işyerinin aynı il içinde başka bir ünitenin görev bölgesine nakledilmesi halinde eski işyeri numarası üzerinden yasal süresi dışında verilen

sigortalı işten ayrılış bildirgesi de süresinde verilmiş sayılır.

4857 sayılı Kanun’un 21’inci maddesine istinaden iş mahkemelerince veya özel hakem tarafından verilen kararlar

uyarınca, göreve iadesine karar verilen sigortalı personelin kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren

işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde sigortalı personelin işe başlamak için işverene yaptığı başvurusuna ilişkin tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar verilen

sigortalı işten ayrılış bildirgesi yasal süresinde verilmiş sayılır.

3Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi Ne Zaman Verilir?


4Kanun’a göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında, 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve

ölüm sigortalarına tabi olanların sigortalılık sürelerinin, 18 yaşını doldurdukları tarihte başladığı kabul edilecektir. Bu

tarihten önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil

edilecektir.

Kanun’un geçici 6’ncı maddesinin birinci fıkrasında, 506 sayılı Kanun’a göre 01/04/1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, Kanun’un

38’inci maddesinin ikinci fıkrasındaki sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağına ilişkin hükmünün

uygulanmayacağı öngörülmüştür. Buna göre, 4/1-(a) sigortalılarının, sigortalılık süresinin başlangıcı;

• 01/04/1981 tarihinden önce ise; yaşa bakılmaksızın sigortalılık süresinin başlangıç tarihi,

• 01/04/1981(dahil) tarihinden sonra ise; 18 yaşın doldurulduğu tarih

dikkate alınacaktır.

Ancak, 18 yaş öncesinde geçen çalışma süreleri prim ödeme gün sayısına ilave edilecektir. Bu durum, Kanun’un yürürlük tarihinden önce sigortalı olan 4/1-(a) sigortalıları için yalnızca yaşlılık aylığı bağlanmasında geçerli

olup, malullük ve ölüm aylıklarında uygulanmayacaktır.

4Yaşlılık Aylığı Bağlanmasında 18 Yaş Öncesi Sigortalılık Süreleri Dikkate Alınır mı?


44/1-(a) yani eski deyimle SSK sigortalıları, en az 15 yıl sigortalılık süresi ve en az 3600 gün prim ödemesi ile kadın

ise 50; erkek ise 55 yaşın ikmaliyle emekli olabilirler.

4/1-(b) yani eski deyimle Bağ-Kur sigortalıları, en az 15 yıl prim ödemek koşuluyla kadın ise 50; erkek ise 55 yaşın ikmaliyle

emekli olabilirler.

508.09.1999 Tarihi Öncesi Sigortalı Olanlar Yaş Haddinden Nasıl Emekli Olurlar?


408/09/1999 tarihinden sonra (bu tarih dahil olmak üzere) ilk

defa sigortalı (SSK) olarak çalışmaya başlayanların yaşlılık

aylığından yararlanabilmesi için;

Kadın ise 58; erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az

7000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş

olması veya,

Kadın ise 58; erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri

sigortalı bulunması ve en az 4500 gün malullük, yaşlılık ve ölüm

sigortaları primi ödemiş olması seçeneklerinden birinin yerine

getirilmesi öngörülmüştür.

(Bağ-Kur) kapsamında olup, 08/09/1999 tarihinden 30/04/2008

tarihine kadar ilk defa sigortalı sayılanlar;

Kadın ise 58; erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi

ödemiş olması veya,

Kadın ise 60; erkek ise 62 yaşını doldurması ve en az 15 tam yıl malullük,

yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemesi şartıyla kısmi yaşlılık aylığından

yararlanacaklardır.

İlk defa 01/05/2008 tarihi itibarıyla sigortalı olanlardan;

4/1-(a) sigortalılarına,(SSK) kadın ise 58; erkek ise 60 yaşını doldurmuş

olması ve en az 7200 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş

olması,

4/1-(b) sigortalılarına,(Bağ-Kur) kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş

608.09.1999 Tarihi Sonrası Sigortalılar Hangi Koşullarla Emekli Olurlar?


olması ve en az 9000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş

olması

şartıyla yaşlılık aylığı bağlanacaktır.

Kadın sigortalılar için 58; erkek sigortalılar için 60 olarak öngörülen yaş hadleri,

4/1-(a) sigortalıları için 7200; 4/1-(b) sigortalıları için 9000 prim gün sayısı

koşullarının 28’inci maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen kademeli

süreçte, 01/01/2036 tarihinden sonra yerine getirilmesi halinde, gün koşulunun

yerine getirildiği tarih aralığındaki yaş hadleri esas alınarak aylığa hak kazanma

koşulları belirlenecektir.


4Bilindiği üzere Sosyal Güvenlik reformu ile üç kurum tek çatı altında toplandı. SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’na tabi

olanlar artık, 5510 sayılı Kanun’da 4/a,b,c sigortalıları olarak geçiyor.

Ancak, 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 2008 yılı Ekim

ayı başından önce sigortalı veya iştirakçi olarak çalışanların tabi oldukları eski kurum mevzuatından doğan bir çok hakları saklı

tutuldu. Bu nedenle, farklı sigortalılık haline tabi hizmetlerin birleşmesi

halinde, hangi sigortalılık kapsamından emekli olunacağı önemli. Şimdi yukarıdaki sorumuzun cevabını verelim:

2008 yılı Ekim ayı başından önce sigortalı veya iştirakçi olanlar;

emekli olacakları tarihten geriye doğru prim veya kesenek ödenerek geçen son yedi yıllık fiili hizmet süresi esas alınır. Bu süre içinde fiili

hizmet süresi fazla olan sigortalılık halinin tabi olduğu mevzuata göre emekli aylığı bağlanır. Hizmet sürelerinin eşit olması halinde, sonuncu

sigortalılık hali emekli aylığı bağlanmasında nazara alınır.

2008 yılı Ekim ayı başından sonra sigortalı olanlar; 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren ilk defa sigortalı sayılanlardan, birden fazla sigortalılık haline tabi olarak çalışmış olanların emekli aylığı bağlanma taleplerinde,

en fazla sigortalılığın geçtiği sigortalılık hali esas alınır. Hizmet sürelerinin eşit olması halinde, sonuncu sigortalılık hali emekli aylığının bağlanmasında

nazara alınır.

Malullük, ölüm ve yaş haddinden re’sen emekli olma durumlarında; sonuncu sigortalık hali esas alınır. Ölüm durumunda, sigortalılık hallerinin

birleşmesi sonucunda son tabi olunan sigortalılık haline göre aylığa hak kazanılamaması halinde, bu defa diğer sigortalılık hallerindeki hizmetlere göre

ayrı ayrı değerlendirme yapılarak, aylığa hak kazanılacak sigortalılık hali esas alınarak aylık bağlanır.

7Farklı Sigortalılık Kapsamında Çalışanlar Nereden Emekli Olurlar?


4Bilindik eski uygulamada, hem SSK(4/a) statüsünde hem de BAĞ-KUR (4/b) statüsünde aynı anda çalışılamamaktaydı.

Statülerin çakışması durumunda önce girilen statü esas alınmaktaydı.

Bu uygulama 01.03.2011 tarihinde değişti.

Konuyu maddeler halinde açıklayalım:

5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi olan sigortalılar (eski adıyla BAĞ-KUR

kapsamında olan sigortalılar) 01.03.2011 tarihinden itibaren (a) bendi kapsamında da (eski adıyla SSK kapsamında) aynı anda

çalışabileceklerdir.

Bu durumda, sigortalı işe giriş bildirgesi verildiği anda, BAĞ-KUR (4/b) sigortalılığı sona erecektir.

Bu sigortalılar isterlerse, BAĞ-KUR (4/b) primini de ödemek için SGK’ya yazılı müracaat ederek, aynı anda SSK (4/a) primi ve BAĞ-KUR (4/b)

primlerini ödeyebileceklerdir. Bu suretle, yüksek prim ödeyerek, daha yüksek emekli maaşı alabileceklerdir. Ayrıca, bu şekilde geçen hizmetleri

emeklilik yönünden, SSK (4/a) statüsünde geçmiş sayılacaktır. Hastalık ve analık sigortasından sağlanan haklar yönünden de SSK (4/a) statüsünden

faydalanacaklardır. Ancak, iş kazası ve meslek hastalıkları açısından ise BAĞ-KUR (4/b) statüsüne tabi olacaklardır.

Aylık prime esas kazançları toplamının, asgari ücretin altı buçuk katını geçmemesi gerekmektedir.

BAĞ-KUR (4/b) kapsamında sayılanlar kendilerine veya ortak oldukları iş

yerlerinden dolayı SSK (4/a) kapsamında sigortalı bildirilemezler.

8Aynı Zamanda SSK ve Bağ-Kur Kapsamında Çalışılırsa Ne Olur?


49Doğum Borçlanması

5510 sayılı Yasa’nın 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalı kadının, iki defaya mahsus

olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde

çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunduğu süreleri borçlanma imkanı vardır. (5510 sayılı Kanun, Madde 41)

Malul Çocuğu Olan Kadın Sigortalılar

Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede

malûl çocuğu bulunanların, 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün

sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir. (5510 sayılı Kanun, Madde 28)

Kadın Sigortalılara Özel Haklar Nelerdir?


Sigortalı 3 gün ve daha fazla süreyle hastalandığında, 5510 sayılı Yasa’nın 18’inci maddesi uyarınca, Sosyal

Güvenlik Kurumu tarafından kendisine iş göremezlik ödeneği ödenmektedir. Hastalık sebebiyle iş göremezlik ödeneğine

hak kazanmak için, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde 90 gün kısa vadeli sigorta priminin Sosyal

Güvenlik Kurumu’na bildirilmiş olması gerekmektedir.Ancak, işçinin 3 günden az süreyle istirahat raporu alması durumunda, işe gidemediği günler için kendisine Sosyal

Güvenlik Kurumu’ndan iş göremezlik ödeneği verilmesi mümkün değildir.

Bu Durumda, İşçi İşverenden Ücret Talep Edebilecek midir?

Bu sorunun cevabı, 6098 sayılı yeni Borçlar Yasası’nın 409’uncu maddesinde verilmiştir. Anılan maddede “Uzun süreli bir hizmet

ilişkisinde işçi, hastalık, askerlik veya kanundan doğan çalışma ve benzeri sebeplerle kusuru olmaksızın, iş gördüğü süreye oranla kısa

bir süre için iş görme edimini ifa edemez ise işveren, başka bir yolla karşılanmadığı takdirde, o süre için işçiye hakkaniyete uygun bir ücret

ödemekle yükümlüdür’’ hükmü yer almaktadır.

Bu maddeye göre, işçi üç günden az süreyle istirahat raporu alması halinde, işe gidemediği günler için ücret talep etmesi için 2 koşul

bulunmaktadır:

a) Uzun süreli hizmet ilişkisi

b) Hastalığın işçinin kusuru olmaksızın oluşması

50İki Günlük İstirahat Raporu Alan İşçiye Ücret Ödenir mi?

Bu dökümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Sürekli güncel ve doğru bilgi sunumuna özen gösterilmesine karşın bu bilgiler her zaman her durumda doğru olmayabilir. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın, bu dökümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. KPMG International Cooperative bir İsviçre kuruluşudur. KPMG bağımsız şirketler ağının üye firmaları KPMG International Cooperative’e bağlıdır. KPMG International Cooperative müşterilerine herhangi bir hizmet sunmamaktadır. Hiç bir üye firmanın KPMG International Cooperative’e veya bir başka üye firmayı üçüncü şahıslar ile karşı karşıya getirecek zorlayıcı yada bağlayıcı hiçbir yetkisi yoktur.

© 2014 Yetkin Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş., KPMG International Cooperative’in üyesi bir Türk şirketidir. KPMG adı ve KPMG logosu KPMG International Cooperative’in tescilli ticari markalarıdır. Türkiye’de basılmıştır.

İletişim:

KPMG İstanbul Kavacık Rüzgarlı Bahçe Mah. Kavak Sok. No: 29 Beykoz 34805 İSTANBUL T: +90 216 681 90 00 F: +90 216 681 90 90

KPMG AnkaraKızılırmak Mah. Ufuk Üniversitesi Cad. 1445 Sok. The Paragon İş Merkezi, No: 2 Kat: 13 ÇukurambarÇankaya ANKARAT: + 90 312 491 72 31 F: + 90 312 491 71 31

KPMG İzmirHeris Tower, Akdeniz Mah. Şehit Fethi Bey Cad. No: 55 Kat: 21 D: 34 Alsancak - Konak35210 İZMİRT: + 90 232 464 20 45 F: + 90 232 464 21 45

kpmg.com.trkpmgvergi.com

Economy & Finance

50 Soruda Sosyal Güvenlik Uygulamaları