NUMMER 3 / 201664 FINANCIALINVESTIGATOR

// THEMA NIEUWE WET- EN REGELGEVING

MiFID2: GROTE IMPACT, OOK MET UITSTEL!

MiFID2 lijkt nog ver weg maar door de grote impact op de kernprocessen van beleggingsondernemingen is dit slechts schone schijn. Het is echt tijd om te beginnen!

Terwijl MiFID1 zich voornamelijk richtte op aandelen en er positieve resultaten geboekt werden, waren er ook ongewenste en onvoorziene gevolgen. MiFID2 adresseert drie hoofdgebieden. Ten eerste vertegenwoordigt MiFID2 de laatste pijler van het G20-commitment van de Europese Commissie naar aanleiding van de kredietcrisis, om binnen de Over-the-Counter (OTC) derivatenmarkten het risico te reduceren en transparantie te bewerkstelligen. Dit volgt op de European Market Infrastructure Regulation (EMIR), opgesteld om de stabiliteit van de OTC-derivatenmarkten in de EU te vergroten, en de Alternative Investment Fund Managers Directive (AIFMD) die hedge funds en private equity firma’s reguleert. Ten tweede adresseert MiFID2 de onvoorziene gevolgen van MiFID1 en ten derde wordt voorzien in een nog betere beleggersbescherming.

MiFID2 bevat nog veel meer dan hier-boven beschreven en heeft een zeer brede en grote impact op de beleggings-industrie. In figuur 1 vindt u een over-zicht van de hoofdkarakteristieken. In ieder geval is duidelijk dat MiFID2 een veel bredere scope heeft dan MiFID1. Haast alle beleggingscategorieën worden geraakt, net als een breder scala aan instellingen die financiële diensten aanbieden.

MiFID2 is vooral relevant voor beleggings-ondernemingen en uiteraard voor banken die beleggingsdiensten verlenen

MiFID2MiFID2 is een herziening van de in 2007 ingevoerde Europese richtlijn MiFID (MiFID1). Tevens kent MiFID2 de introductie van de verordening MiFIR. MiFID staat voor Markets in Financial Instruments Directive en in principe was toepassing voorzien op 3 januari 2017. De Commissie stelde echter een uitstel van 1 jaar voor en dit uitstel is inmiddels bekrachtigd.

en beleggingsactiviteiten verrichten.

UITSTEL IS GEEN AFSTELInmiddels is dus duidelijk geworden dat MiFID2/MiFIR is uitgesteld met een jaar. De implementatiedatum is verschoven naar 3 januari 2018. De Europese Commissie gaf als reden op: de complexe technische infrastructuur die dient te worden opgezet om MiFID2 effectief te laten zijn. Dit uitstel was onvermijdelijk en nodig om een volledige en correcte implementatie door de betrokken marktpartijen überhaupt mogelijk te maken. Echter, ook toezichthouders hadden moeite om een en ander goed onder controle te krijgen. Denk daarbij aan het verwerken van data van circa 300 handelssystemen en de circa 15 miljoen financiële instrumenten die in scope komen.

WIJZIGINGEN MiFID2Met het verlenen van uitstel kwam ook naar voren dat er compromissen zijn gesloten. Op het gebied van ‘package transactions’ met betrekking tot het ‘pre-trade transparency regime’. Ook werd een verduidelijking geïntroduceerd van de vrijstelling voor het voor eigen rekening handelen van ‘corporate’ eindgebruiker en zijn Securities Finance Transactions (SFT’s) uitgesloten van de MiFID2 transparantieverplichtingen. Tekstueel dienen deze compromissen nog te worden vastgelegd tijdens technische bijeenkomsten. Vervolgens dient de bereikte overeenkomst dan te worden goedgekeurd door zowel het

Door Roger Coenen

Roger Coenen

Foto

: Arc

hie

f R

C C

onsu

ltan

cy

NUMMER 3 / 2016 65FINANCIALINVESTIGATOR

verplichtingen. Ten tweede: ‘Asset quality’ verplicht de beleggings-onderneming tot identificatie van hoog-waardige liquide activa in de portefeuille. Dit ter proactieve bevordering van het liquiditeitenmanagement. Ook is er de verplichting tot ‘clock synchronisation’. En ten derde, ‘Research & Execution’. Hier dient geadresseerd te worden: commission management (execution & research budget) en ‘best execution’ bepalingen en de broker selectie.

TRADINGTrading behelst de functionaliteit van het ordermanagement inzake tijdige en efficiënte uitvoering. De activiteit betreft hier: ordermanagement. De impact van MiFID2 vertaalt zich in twee aspecten: hoe te handelen en waar te handelen en orders te rapporteren? Clock synchronisation, market data, Direct Electronic Access (DEA), ‘Waivers’

Europees Parlement als de Europese Raad. De plenaire sessie in het Parlement vindt begin juni plaats.

Daarnaast heeft ESMA op 14 maart jongstleden een verzoek ontvangen van de Europese Commissie om drie Regulatory Technical Standards (RTS) te herschrijven. Deze betreffen: 1) positielimieten voor commodity derivatives, 2) de criteria ter bepaling wanneer een activiteit ondersteunend is aan de hoofdactiviteit en 3) non-equity transparency. Of deze vraag om de RTS te herschrijven tot verdere vertragingen gaat leiden, valt nog te bezien.

MARKT IMPACTAls we MiFID2 bekijken vanuit de buy-side en specifieker kijken naar de impact op het beleggingsproces ofwel de levenscyclus van een order, wordt duidelijk dat veel processen en werk-stromen van een vermogensbeheerder worden geraakt. De anatomie van een order kan worden onderverdeeld in: 1) pre-trade, 2) trading, 3) trade management en 4) operations.

PRE-TRADEDe pre-trade activiteit voorziet in informatie om een beleggingsbeslissing te nemen. De activiteiten betreffen market data en analyses. MiFID2 beïnvloedt dit proces ten eerste op het gebied van transparantie. Nieuwe handelsplatformen1 gaan nieuwe data leveren, ook komen er pre-trade

en de hoedanigheid van handelen (als ‘Agent’ of ‘Principal’) zijn aspecten van hoe te handelen. Bij ‘waar te handelen en orders te rapporteren’ dient gedacht te worden aan: orderrapportage, market data (wederom), lidmaatschap van een handelsplatform, fragmentatie van liquiditeit en de diverse (nieuwe) handelssystemen.

In ieder geval geldt dat MiFID2 duidelijk voorschrijft hoe beleggingsondernemingen orders dienen uit te voeren. Beleggings-ondernemingen maken zich daarnaast in toenemende mate ongerust over datalekken door de nieuwe pre-trade transparantievereisten, maar ook door de post-trade rapportageverplichtingen. Beleggingsondernemingen zullen sowieso opgezadeld worden met het implementeren van nieuwe limieten en controleprocessen en ook zal de monitoring verder moeten worden aangescherpt. Er komen meer keuzes in hoe orders uitgevoerd moeten worden, concurrentie tussen handelssystemen doet zijn intrede, en fragmentatie van liquiditeit en ordertypes staan in het vooruitzicht. Het zal een behoorlijke puzzel worden om al deze zaken te integreren.

TRADE MANAGEMENTDit behelst straight-through-processing (STP) en de tijdige allocaties. De activiteiten betreffen: elektronische orderbevestiging, allocatie en settlement instructies.

Op dit gebied schrijft MiFID2 in feite niets voor. Echter, de vereisten die invloed hebben op de andere aspecten van het beleggingsproces zullen ook hier hun weerslag hebben. OPERATIONSOperations betreft de processen van boeken, settlement en het transfereren van gelden, evenals de post-trade regelgevende aspecten. Als activiteiten gelden: electronic settlement links en post-trade verplichtingen. De meest arbeidsintensieve component hier is het rapporteren van transacties. MiFIR vereist het rapporteren van 65 velden

Figuur 1: MiFID2 characteristics

Bron: Roger Coenen, RC Consultancy Advisory & Training

MiFID2 is vooral relevant voor

beleggingsondernemingen en uiteraard voor banken

die beleggingsdiensten verlenen en

beleggingsactiviteiten verrichten.

NUMMER 3 / 201666 FINANCIALINVESTIGATOR

NUMMER 3 / 201666 FINANCIALINVESTIGATOR

// THEMA NIEUWE WET- EN REGELGEVING

Dit artikel is geschreven door Roger Coenen, zelfstandig consultant Financiële Regelgeving en Risicomanagement.

MiFID2:• Grote impact: uitstel is geen

afstel, onmiddellijk starten

is essentieel

• Grote impact: vermogens-

beheerprocessen worden

hard geraakt

• Grote impact: non-compliance

is geen optie, minimum boete

is EUR 5 miljoen

1 Een handelsplatform onder MiFID2 betekent: een gereglementeerde markt, een Multilateral Trading Facility (MTF) of een Organised Trading Facility (OTF)

2 Bron: Het handhavingsregime onder MiFID II, enkele nieuwe bevoegdheden van de Autoriteit Financiële Markten nader bezien, door mr. A.A. van Gelder en mr. J. Dinant, Tijdschrift voor Financieel Recht, nr. 12 december 2014

(onder MiFID1 zijn dat er 23), waarbij slechts 13 velden hetzelfde blijven als onder het huidige regime. Deze te rapporteren velden komen bovenop het rapporteren van derivatentransacties onder EMIR. Met name verlangt MiFIR het rapporteren van veel ID’s (identificaties van handelaren en cliënten).

In ieder geval geldt dat nieuwe compliance-processen dienen te worden opgesteld en geïmplementeerd. Bovendien zullen partijen die het handelen en de ordermanagement-technologie hebben uitbesteed nieuw beleid moeten ontwikkelen om toezicht te blijven houden op hun technologiepartners. Uitbesteding ontslaat niemand van de plicht om ‘in control’ te zijn!

In het kader van dit artikel voert het te ver om gedetailleerd in te gaan op bovenstaande punten van MiFID2. Bovendien is er geen standaard MiFID2 template, dat over elke beleggings-onderneming kan worden gelegd. Maatwerk is echt op zijn plaats.

HANDHAVINGSREGIME ONDER MiFID22

In de Wft is de Autoriteit Financiële Markten (AFM) aangewezen als toezichthouder. De AFM heeft in deze onderzoeksbevoegdheden en de bevoegdheid tot het nemen van maatregelen. Bij het vaststellen van het soort en de hoogte van een boete (het nemen van maatregelen) houdt de toezichthouder rekening met een aantal criteria. Ten aanzien van de hoogte van de bestuurlijke boetes gelden onder MiFID2 maximale geldboetes voor rechtspersonen van ten minste EUR 5 miljoen of ter waarde van 10% van de jaaromzet, danwel – als deze onderdeel is van een concern – van de geconsolideerde jaaromzet op holding-niveau. Voor natuurlijke personen gelden eveneens maximale geldboetes van ten minste EUR 5 miljoen. Omdat MiFID2 alleen een ondergrens stelt aan de maximum-bedragen zouden lidstaten ervoor kunnen kiezen om het maximumbedrag hoger te stellen dan EUR 5 miljoen. Onder de huidige Wft is het maximum

overigens gesteld op EUR 4 miljoen (of twee keer dat bedrag bij recidive). MiFID2 schrijft slechts een ondergrens voor, dus in de praktijk zal er nog steeds ruimte bestaan voor lidstaten om de huidige (lagere) boetebedragen aan te houden (zolang er een ondergrens van EUR 5 miljoen wordt aangehouden).

CONCLUSIENaast de aanstaande inwerkingtreding van MiFID2 zijn er nog meer regel-gevingen die momenteel spelen. PRIIPS (Packaged Retail and Insurance-based Investment Products) voorziet particuliere beleggers van gemakkelijk te begrijpen informatie om afgewogen beslissingen te maken bij het vergelijken en kopen van beleggingsproducten. UCITS V (Undertakings for the Collective Investment in Transferable Securities) versterkt de bescherming van beleggers door het versterken van aansprakelijkheden bij een eventueel verlies van UCITS-activa en verduidelijkt de verantwoordelijkheden van de depositary bij de bewaring van activa. Op 21 juni start de clearing-verplichting voor clearing members onder EMIR. Overige marktpartijen krijgen gefaseerd met deze verplichting te maken, voor pensioenfondsen geldt in principe nog een vrijstelling tot 16 augustus 2017. En dit alles in het licht beziend van de opbouw van de Capital Markets Union (CMU).

MiFID2 kan gezien worden als complex en arbeidsintensief, maar andere regelgevende trajecten mogen dus niet uit het oog worden verloren.Het verleende en tevens broodnodige

uitstel is geen reden tot achteroverleunen; directe actie is vereist in de vorm van een requirements-analyse, een gap-analyse, een prioriteitenvaststelling met duidelijke tijdlijnen en de start van een MiFID2-project.

Beleggingsondernemingen zullen bestaande activiteiten onder de loep moeten nemen en hun compliance-monitoring daarop moeten afstemmen. Men zal meer informatie aan cliënten moeten verstrekken, de toezichthouders vragen om transparantie bij meer typen financiële instrumenten en uitgevoerde transacties zullen moeten worden gerapporteerd. Een opmerking bij het rapporteren van transacties: de toezichthouder verlangt dat er vanaf het ingaan van MiFID2 juist, tijdig en volledig wordt gerapporteerd. Op coulance hoeft niet te worden gerekend.

Ten slotte, het handhavingsregime onder MiFID2 maakt heel duidelijk dat het zaak is dat deze complexe regel-geving juist, tijdig en volledig wordt geïmplementeerd. «

Het verleende en tevens broodnodigeuitstel is geen reden

tot achteroverleunen; directe actie is vereist.